niveli i studimeve: bachelor · shmangia nga konflikti i interesave dhe konsultimi i të tjerëve...

1

Niveli i Studimeve:

Bachelor

KONTABILITETI I MENAXHMENTIT MANAGEMENT ACCOUNTING

Përsëritje e materialit Kolokiumi 1

2

NOCIONI I KONTABILITETIT TË

MENAXHMENTIT DHE NDIKIMI I TIJ NË

AMBIENTIN BIZNESOR

Kapitulli 1

Ligjeratë:

3

Objektivat:

• Njohja me situatën financiare të

ndërmarrjes;

• Identifikimi i nevojës për analizë financiare;

• Vlerësimi i rëndësisë së të dhënave për

analizë financiare;

• Përmbajtja dhe karakteri i pasqyrave

financiare;

• Interpretimi i raporteve financiare

4

Kapitulli I-rë

Në këtë ligjëratë do të njiheni me:

Nocionin e kontabilitetit

Llojet e kontabilitetit

Zanafillën e kontabilitetit si dhe lindjen e nevojës për kontabilitetin e menaxhmentit dhe të kostos

Dallimet në mes të kontabilitetit financiar dhe kontabilitetit të menaxhmentit

Ndikimin e kontabilitetit të menaxhmentit në ambientin biznesor

NOCIONI I KONTABILITETIT TË

MENAXHMENTIT DHE NDIKIMI I

TIJ NË AMBIENTIN BIZNESOR

Identifikimi i

shfrytëzuesve

KONTABILITETI – PROCESI INFORMATIV

Nevojat e

shfrytëzuesve

për informacione

Identifikimi i

shfrytëzuesve

…KONTABILITETI – PROCESI INFORMATIV

Identifikimi i

shfrytëzuesve

Nevojat e

shfrytëzuesve

për informata

Sistemi i

kontabilitetit


Identifikimi i

shfrytëzuesve

Nevojat e

shfrytëzuesve

për informacione

Sistemi I

kontabilitetit

Të dhënat dhe

aktivitetet

ekonomike


Identifikimi i

shfrytëzuesve

Nevojat e

shfrytëzuesve

për informacione

Sistemi i

kontabilitetit

Të dhënat dhe

aktivitetet

ekonomike

Raportet


Identifikimi i

shfrytëzuesve

Nevojat e

shfrytëzuesve

për informacione

Sistemi I

kontabilitetit

Raportet

Të dhënat dhe

aktivitetet

ekonomike

Vendimet e

shfrytëzuesve


Identifikon

Regjistron

Komunikon Relevante

Të besueshme

Të

krahasueshme

NDIKIMI I KONTABILITETIT

Kontabiliteti është

sistem i cili

informatat

që janë

PËR TË NDIHMUAR

SHFRYTËZUESIT PËR

MARRJEN E VENDIMEVE

MË TË MIRA

KONTABILITETI ËSHTË SISTEM I CILI IDENTIFIKON,

REGJISTRON, KOMUNIKON INFORMATA QË JANË

RELEVANTE, TË BESUESHME DHE TË KRAHASUESHME

NË MËNYRË QË TI NDIHMOJ SHFRYTËZUESIT PËR

MARRJEN E VENDIMEVE MË TË MIRA?

A) E saktë

B) E pasaktë

TEST I SHPEJT

Identifikimi

& Matja Regjistrimi

Raportimi &

Analizimi

FOKUSIMI I KONTABILITETIT

FOKUSIMI I KONTABILITETIT ËSHTË NË?

A) Regjistrime të vazhdueshme dhe identifikime të

kohëpaskohshme

B) Identifikim, matje, regjistrim, raportim dhe analizë

C) Ne disa raportime të pasqyrave financiare në

periudha jo të përcaktuara

D) Identifikim, orientim, raportim dhe marrje të

vendimeve

TEST I SHPEJT

PSE NE KEMI NJË SISTEM TË

KONTABILITETIT?

Sistemet e kontabilitetit janë mjeshtri në vete. Ato janë krijuar për t’i ndihmuar njeriut për përmbushjen e qëllimeve

Raportet e audituara zvogëlojnë rrezikun

Raportet e audituara i lejojnë kompanisë të huazoj kapital nga dikush tjetër

Regjistrimet dhe kontrolli financiar i brendshëm siguron asetet e kompanisë

Bilanci i gjendjes lejon krahasimin e aseteve, detyrimeve dhe ekuitetit të pronarëve

Pasqyra e të ardhurave përshkruan ndryshimet në ekuitetin e pronarëve nga operacionet e kryera, etj.

LLOJET E SISTEMEVE TË KONTABILITETIT

KONTABILITETI FINANCIAR

– Rregullat dhe procedurat

– Sistemi informativ i kontabilitetit dhe kontrolli i brendshëm

– Auditimi

KONTABILITETI I MENAXHMENTIT

– Përkrahje në marrje të vendimeve

– Kontroll organizacional

– Menaxhment i kostos

– Menaxhmenti i profitit

– Menaxhmenti i investimeve

KONTABILITETI I KOSTOS

– Përllogaritja e produktit

– Përllogaritja sipas ABC metodës

KONTABILITETI I TAKSAVE

– I bizneseve individuale

– Ortakërive dhe korporatave

– Trusteve dhe karteleve

– Tatimimi ndërkombëtar

– Çështje speciale në lidhje me tatimet

LLOJET E SISTEMEVE TË KONTABILITETIT JANË?

A) Kontabiliteti: financiar, planifikimit, regjistrimit

dhe raportimit

B) Kontabiliteti: financiar, i financave, i buxhetit

dhe tatimit

C) Kontabiliteti: financiar, i menaxhmentit, i kostos

dhe taksave

D) A dhe D

TEST I SHPEJT

ÇKA ËSHTË

KONTABILITETI I MENAXHMENTIT?

Kontabilitet për:

Planifikim

Kontroll

Vlerësim

KONTABILITETI I MENAXHMENTIT ËSHTË

KONTABILITET PËR?

A) Raportim, vëzhgim dhe kontroll

B) Planifikim, kontroll dhe vlerësim

C) Vlerësim, buxhetim dhe motivim

D) Të gjitha të mësipërmet

TEST I SHPEJT

FUNKSIONET E MENAXHMENTIT

Pyetjet janë:

Çfarë dua unë të bëj?

Si do ta bëj atë?

A jam duke e bërë?

A jam duke e bërë mirë?

Funksionet e menaxhmentit:

Planifikimi për të ardhmen (strategjik)

Planifikimi për të ardhmen (operacional)

Monitorimi dhe kontrolli i gjendjes prezente

Vlerësimi i gjendjes së kaluar

Planifikimi Veprimi

Prapaveprimi

Kontrolli

...FUNKSIONET E MENAXHMENTIT

PUNA E MENAXHMENTIT

Planifikimi

Kontrolli

Drejtimi dhe

motivimi

PLANIFIKIMI DHE CIKLI I KONTROLLIT

Vendim

marrja

Formulimi i planeve

afatshkurtëra dhe

afatgjata

(PLANIFIKIMI)

Matja e

performancave

(KONTROLLIMI)

Implementimi i

planeve

(DREJTIMI DHE

MOTIVIMI)

Krahasimi i

performancave

aktuale me ato të

arriturat

(KONTROLLIMI)

Fillon

MENAXHIMI I BURIMEVE, AKTIVITETEVE

DHE NJERËZVE

Një NDËRMARRJE...

Burimet e siguruara

Punësimi

Aktivitetet e

organizimit

Vendim

marrja

Planifikimi

Drejtimi

Kontrolli

SI E SHTON VLERËN E ORGANIZATËS

KONTABILITETI I MENAXHMENTIT?

Duke ofruar informata për vendimmarrje dhe

planifikim

Asistimi për menaxherët në drejtimin dhe kontrollimin

e aktiviteteve

Motivimi i menaxherëve dhe të punësuarve të tjerëve

drejt qëllimeve të kompanisë

Matja e performancave të aktiviteteve, menaxherëve

dhe të punësuarve tjerë

Përcaktimi i pozitës konkurruese të organizatës

DALLIMET NË MES TË

KONTABILITETIT TË MENAXHMENTIT DHE

KONTABILITETIT FINANCIAR

?


është procesi i përgatitjes, raportimit

dhe interpretimit të informacionit

kontabël që u ofrohet marrësve të

jashtëm të vendimeve


është proces i përgatitjes, raportimit dhe

interpretimit të informacionit llogaritar që

u jepet marrësve të brendshëm të

informatave

KONTABILITETI I MENAXHMENTIT &


RAPORTI I KONTABILITETIT TË

MENAXHMENTIT DHE KONTABILITETIT

FINANCIAR

SISTEMI I KONTABILITETIT

(akumulimi i të dhënave financiare

dhe I MENAXHMENTITe)


Informacioni për marrjen e

vendimeve dhe kontrollin e

operacioneve të ndërmarrjes


Publikimi i pasqyrave

financiare dhe raporteve

tjera financiare

Shfrytëzuesit

e brendshëm

Shfrytëzuesit

e jashtëm

Kontabiliteti i menaxhmentit

është i drejtuar kah

shfrytëzuesit e brendshëm

Kontabiliteti financiar është i

drejtuar kah shfrytëzuesit e

jashtëm

Menaxherët

Zyrtarët

Auditorët e brendshëm

Stafi

Zyrtarë të buxhetit

Kontrollorët

Kreditorët

Aksionarët

Qeveria

Sindikatat

Auditorët e jashtëm

Konsumatorët

SHFRYTËZUESIT E INFORMATAVE TË

KONTABILITETIT

KONTABILITETI FINANCIAR KONTABILITETI I MENAXHMENTIT

Aksionarët

Kreditorët

Qeveria

Publiku i përgjithshëm

Menaxhmenti

Menaxhmenti

Shfrytëzuesit e informatave të kontabilitetit

KONTABILITETI

FINANCIAR DHE I MENAXHMENTIT

...KONTABILITETI


KM:

Menaxherët e brendshëm të biznesit

KF:

Investitorët, kreditorët, qeveria, etj.

SHFRYTËZUESIT PRIMAR

Informacioni kontabël

ndihmon investitorët

të vlerësojnë rrezikun

dhe kthimin që ata

mund të presin nga

investimet e tyre

Ai po ashtu ndihmon

që të përcaktojnë

nëse drejtuesit e

kompanive ku ata

investojnë të i

përmbushin kushtet e

kontratave të tyre

INVESTITORËT DHE KREDITORËT

Informacioni

kontabël

ndihmon

menaxherët të

masin ecurinë e

punonjësve

Informacioni

kontabël ndihmon

të punësuarit të

masin rrezikun

dhe kthimin e

kontratave të tyre

të punës

TË PUNËSUARIT

Informacioni kontabël

ndihmon kompanitë të

vlerësojnë aftësitë e

furnizuesve të tyre për

të përmbushur burimet

që i nevojiten

Furnizuesit shpesh

përdorin informacionin

kontabël për klientët e

tyre për të vlerësuar

rrezikun për një blerës

që nuk është në gjendje

të paguajë për mallrat

dhe shërbimet e marra

FURNIZUESIT

Informacioni

kontabël përdoret

për të vlerësuar

rrezikun kur blen

nga kompani

specifike dhe kur u

shet konsumatorëve

specifik

KONSUMATORËT

Qeveritë u kërkojnë

bizneseve të blejnë

licenca për shitjen e

mallrave dhe

shërbimeve dhe të

paguajnë detyrimet dhe

taksat për shërbimet e

ndryshme për qeverinë

Agjencitë qeveritare

shfrytëzojnë

informacionin kontabël

të bëjnë rregullore mbi

taksat dhe vendime të

ngjashme

QEVERIA

Informacioni kontabël po

ashtu ofron një mënyrë

për pronarët dhe

menaxherët për të

përcaktuar shumën e

kompensimit që do të

marrin

MENAXHERËT

Raportet

financiare

Shfrytëzuesit

Objektive

Të përgatitura

sipas GAAP ose SNK/IFRC apo

kombetare

Të përgatitura

periodikisht

Entitete biznesore

Të jashtëm dhe

menaxhmenti

Karakteristikat

KONTABILITETI

FINANCIAR

RAPORTET FINANCIARE TE KONTABILITETIT

FINANCIAR DUHET TË JENË?

A) Objektive dhe të dedikuara për shfrytëzuesit e

jashtëm dhe menaxhmentin

B) Të përgatitura sipas GAAP ose SNK/IFRC apo

kombetare

C) Të përgatitura periodikisht dhe për entitete

biznesore

D) Të gjitha të mësipërmet

TEST I SHPEJT

Raportet e

menaxhmentit

Shfrytëzuesit

Objektive dhe subjektive

Të përgatitura në pajtim me

nevojat e menaxhmentit

Të përgatitura periodikisht apo

sipas nevojës

Për entitetin biznesor apo një

segment të tij

Menaxhmenti

Karakteristikat

KONTABILITETI I

MENAXHMENTIT

KONTABILITETI I MENAXHMENTIT PËRGATIT

RAPORTET FINANCIARE?

A) Në mënyrë objektive dhe subjektive për

menaxhmentin

B) Në mënyrë strikte dhe të rregullt periodike

C) Në pajtim dhe për nevoja të menaxhmentit

D) Vetëm për entitete biznesore si tërësi

TEST I SHPEJT

KONTABILITETI


KM:

Të ndihmojë planet e menaxherit dhe

kontrollin e operacioneve në biznes

KF:

Të ndihmojë investitorët, kreditorët

dhe të tjerët, të bëjnë investime,

të japin kredi dhe të marrin vendime tjera

QËLLIMI I INFORMATËS

...KONTABILITETI


KM:

Relevanca

KF:

Saktësia, objektiviteti dhe fokusimi

në të kaluarën

FOKUSIMI DHE DIMENSIONI KOHOR

...KONTABILITETI


KM:

Raportet interne jo të kufizuara nga GAAP ose SNK/IFRC apo kombetare

KF:

Raportet financiare të kufizuara nga GAAP ose SNK/IFRC apo kombetare

LLOJI I RAPORTEVE

...KONTABILITETI


KM:

Auditor jo i pavarur

KF:

Auditim vjetor i pavarur

VERIFIKIMI

…KONTABILITETI


KM:

Raportim detal për

pjesë të kompanisë

KF:

Raporte të përgjithshme kryesisht

për kompaninë në tërësi

FUSHA E INFORMATAVE

KONTABILITETI FINANCIAR DHE I

MENAXHMENTIT: PËRMBLEDHJE

# FUSHA E KRAHASIMIT KONTABILITETI

FINANCIAR

KONTABILITETI I MENAXHMENTIT DHE

I KOSTOS

1 PËRDORUESIT KRYESORË TË

INFORMACIONIT

Personat dhe

organizatat jashtë

njësisë së biznesit

Nivele të ndryshme të menaxhimit të

brendshëm

2 LLOJET E SISTEMEVE KONTABËL Sistemet e regjistrimit të

dyfishtë

Jo i kufizuar nga sistemi i regjistrimit të

dyfishtë. Çdo sistem që është i dobishëm

3 RREGULLAT E VEPRIMIT

Respektimi i parimeve të

përgjithshme të

pranuara të kontabilitetit

Nuk ka udhëzime ose kushtëzime. I vetmi

kriter është dobishmëria

4 NJËSIA E MATJES Njësia monetare (vlera

historike)

Çdo njësi monetare ose fizike që është e

dobishme: orët e punës së punëtorit, orët e

punës së makinerisë, etj. Në rast të

përdorimit të vlerës monetare-mund të jetë

historike ose e ardhshme

5 KËNDVËSHTRIMI PËR ANALIZË Njësia e biznesit si një e

tërë

Segmente të ndryshme të njësisë së

biznesit

6 SHPESHTËSIA E RAPORTIMIT Në mënyrë të rregullt,

periodikisht

Kur është e nevojshme, bile jo në mënyrë

të rregullt

7 SHKALLA E BESUESHMËRISË

Kërkohet objektivitet,

është historik nga

pikëpamja e natyrës

Mjaft subjektiv për qëllimet e planifikimit,

por kur është e nevojshme përdoren edhe

të dhënat objektive; nga pikëpamja e

natyrës është me drejtim nga e ardhmja

TË DHËNA KARAKTERISTIKE MBI

KONTABILITETIN FINANCIAR DHE TË

MENAXHMENTIT

Rregullat e kontabilitetit financiar janë përcaktuar nga shfrytëzuesit të

cilat janë pajtuar midis vete në lidhje me këto rregulla (GAAP). Këto

të dhëna janë të fuqishme, objektivisht të verifikuara, që duhet të

plotësojnë kriteret e pranueshme të auditimit

Rregullat e kontabilitetit të menaxhmentit përcaktohen brenda

kompanisë për të kënaqur objektivat e menaxhmentit në lidhje me

shtimin e vlerës së kompanisë. Këto të dhëna mund të jenë më të

buta apo të përafërta, që duhet të vërtetojnë vlerën e vendimit të

marra më tepër se informacioni mbi koston. Të dhënat e kontabilitetit

të menaxhmentit duhet të jenë relevante vetëm për vendim marrje

menaxheriale.

RËNDËSIA E ETIKËS PROFESIONALE

Praktikat e kontabilitetit etik ndërtojnë raporte të besueshme,

produktive dhe të sinqerta me shfrytëzuesit e informatave

kontabël

Shumë kompani dhe organizata profesionale, siç është

Instituti i Kontabilistëve menaxherial (IMA), ka shkruar kodin

e etikës i cili u shërben të punësuarve si udhërrëfyes

Kodi i mirësjelljes për

kontabilistët menaxherial

…RËNDËSIA E ETIKËS PROFESIONALE

Kompetenca

Konfidencialiteti

Integriteti

Objektiviteti

Zbërthim i konfliktit etik

KOMPETENCA

KODI I ETIKËS PËR KONTABILISTËT

MENAXHERIAL

Përcjellja e ligjeve

aplikative, rregulloreve dhe

standardeve

Ruajtja e

kompetencës

profesionale

Përgatitja komplete dhe e

qartë e raporteve pas

analizave të duhura

KONFIDENCIALITETI

…KODI I ETIKËS PËR KONTABILISTËT

MENAXHERIAL

Të mos zbuloj informata

konfidenciale derisa legalisht

të mos obligohet

Të sigurohet se vartësia nuk i

zbulon informatat

Të mos

shfrytëzohen

informatat

konfidenciale për

avantazhe

personale


MENAXHERIAL

Shmangia nga konflikti i

interesave dhe konsultimi i

të tjerëve në konflikt

potencial

Njohja dhe komunikimi i

kufizimeve personale dhe

profesionale

Të mos

shkatërroj

objektivat

legjitime të

kompanisë

INTEGRITETI


MENAXHERIAL

INTEGRITETI

Shmangia e aktiviteteve që

mund ndikojnë në

përmbushjen e detyrave

Komunikimi i informatave jo

të favorshme si dhe atyre të

favorshme

Përmbajta

ndaj

aktiviteteve që

mund të

diskreditojnë

profesionin

Refuzimi i

dhuratave në

favor të

ndikimit të

mundshëm


MENAXHERIAL

Komunikimi i informatave të

drejta dhe objektive

Paraqitja e të gjitha

informatave që mund të

jenë të dobishme për

menaxhmentin

OBJEKTIVITETI

KONTABILISTI PROFESIONAL

MENAXHERIAL

CERTIFIKATAT PROFESIONALE

Kontabilistët publik të certifikuar

Kontabilistët menaxherial të certifikuar

Auditorët intern të certifikuar

Auditorët e certifikuar të sistemit informativ

Të certifikuarit në menaxhmentin financiar

Kontabilistët me diplomë

KARAKTERISTIKAT PROFESIONALE TË

KONTABILISTIT MENAXHERIAL

SHUMË E RËNDËSISHME:

Etika në punë

Aftësi analitike për zgjidhje të problemeve

Aftësi interpersonale

Dëgjueshmëria

Njohja e biznesit

Të kuptuarit e linjës së sipërme të implikimit në vendim marrjen menaxheriale

Aftësi për të shkruar

I afërt me procesin e biznesit

MË PAK TË RËNDËSISHME

Interpretimi i pasqyrave financiare

Matja dhe raportimi i të ardhurave dhe shpenzimeve

Regjistrimet akruale, të shtyra, rregullimi i regjistrimeve etj.

PËRFUNDIMI I KAPITULLIT TË I-rë

59

Sistemet e menaxhimit të kostos

Kapitulli 2

Ligjeratë:

60

Objektivat:

• Njohja me situatën financiare të

ndërmarrjes;

• Identifikimi i nevojës për analizë financiare;

• Vlerësimi i rëndësisë së të dhënave për

analizë financiare;

• Përmbajtja dhe karakteri i pasqyrave

financiare;

• Interpretimi i raporteve financiare

61

KONCEPTI I MENAXHIMIT TË KOSTOVE

Nocioni kosto është nocion i afërt me secilin dhe e përdorim sa herë që diskutojmë për blerje të diçkaje

Roli i kontabilitetit të menaxhmentit është të gjejë dhe të klasifikojë kostot në mënyra dhe rrugë të ndryshme për qëllime të ndryshme

Kuptimi i nocionit kosto, koncepti dhe klasifikimi i kostove janë faktor bazë për çdo studim të kontabilitetit të menaxhemntit

62


1. Si faktor gjatë përcaktimit të ardhurave në ndërmarrje

2. Si instrument i kontrollit të efikasitetit të afarizmit të ndërmarrjes

3. Si faktor me rëndësi gjatë vendosjes për problemet e planifikimit dhe politikës afariste të ndërmarrjes

Kostot si faktor me rëndësi gjatë marrjes së vendimeve afariste në ndërmarrje, i shfrytëzojmë kryesisht për tri qëllime:

63


Në literaturë dhe në praktikë ekziston një klasifikim dhe kuantifikim i kostove dhe atë:

Në bazë të dispozitave ligjore duke iu përmbajtur SNK

Në bazë të nevojave interne të ndërmarrjes

Në bazë të literaturës së brendshme dhe asaj të jashtme e që mund të kenë rëndësi praktike dhe teorike

64

DEFINIMI I KOSTOVE

Kostot paraqesin shprehjen monetare të sasisë së punës së gjallë, mjeteve të punës dhe të objektit të punës të nevojshme për prodhimin e të mirave materiale

Definicioni më i përgjithësuar i kostove nënkupton kostot si shprehje vlerore e harxhimit të të të mirave ekonomike, respektivisht të faktorëve prodhues me qëllim të prodhimit dhe shitjes së efekteve të ndërmarrjes dhe të realizimit të fitimit sipas kësaj baze.

Definimi i tillë i kostove na drejton në tri karakteristikat kryesore të tyre:

Cilat janë ato?

65

Definimi i tillë i kostove na drejton në tri karakteristikat kryesore të tyre:

Si parim bazë i tyre duhet të jetë shprehja sasiore e harxhimit të të mirave ekonomike (faktorëve prodhues)

Harxhimi i të mirave ekonomike duhet të jetë në lidhje me efektet (produktet), respektivisht e kushtëzuar me prodhimin e atyre efekteve (produkteve) dhe se kosto mund të konsiderohen vetëm ato që janë të provokuara nga prodhimi i efekteve (produkteve)

Sasitë e harxhuara të të mirave ekonomike duhet të jenë të shprehura në vlerë, respektivisht të vlerësuarit sipas çmimeve përkatëse, me fjalë tjera duhet të ekzistojë komponenta çmimore e kostove

DEFINIMI I KOSTOVE

66

THËNË SHKURT:

Kostot mund të definohen si sakrificë apo dhënie e burimeve për qëllime të posaçme

Kostot shpesh maten me njësi monetare që duhet të paguhen për mallra apo shërbime

DEFINIMI I KOSTOVE

67

Kosto apo shpenzim

• Dr. Diana Lamani jep një definicion interesant të kostove të cilat i dallon nga shpenzimet.

• Me kosto nënkupton vlerën e mjeteve të përdorura ose për t’u përdorur për sigurimin e mjeteve tjera,

• Shpenzimi përfaqëson vlerën e mjeteve të përdorura për të siguruar të ardhura.

• Faktikisht, shumica e kostove shndërrohen në shpenzime. Disa prej tyre shndërrohen në shpenzime në të njëjtën kohë kur ato kryhen.

• Kur ndodhë një gjë e tillë, shpesh termat kosto dhe shpenzime përdoren në mënyrë të ndërsjelltë.

68

Kosto apo shpenzim

• Përafërsisht definicion të njëjtë jep dhe dr. Ronald

Hilton me ç’rast kostot i definon si sakrificë e

kryer, zakonisht e matur me resurset e dhëna për

këtë sakrificë, për të arritur qëllime të veçanta.

• Siç do të shohim edhe më vonë, të gjitha kostot që

nuk janë kosto të produktit, quhen kosto të

periudhës. Këto kosto identifikohen me periudhën

kohore në të cilën janë shkaktuar më saktë se me

njësitë e blera apo të prodhuara. Kostot e

periudhës njihen si shpenzime të periudhës në të

cilën janë krijuar.

69

Kosto apo shpenzim

Për kostot nuk mund të flasim në këto raste:

Kur nuk kemi të bëjmë me ndonjë element të procesit të prodhimit,

Kur njëri ndër elementet e procesit të prodhimit nuk shpenzohet edhe pse merr pjesë në procesin e prodhimit,

Kur për ndonjërin prej elementeve të procesit të prodhimit nuk kemi shprehje të vlerës apo për sigurimin e tij nuk na nevojiten kurrfarë mjete monetare,

Kur harxhimet e shprehura në vlerë monetare nuk janë të lidhura me krijimin e një të mire materiale.

70

Kostot dhe terminologjia mbi kostot

1- 70

Akumulimi i kostove

Objekti i kostove

Objekti i kostove

Objekti i kostove

Transferimi i kostove

Tracing

Shpërndarja

71

Kosto

direkte

Kosto

indirekte

Kostot të cilat kanë të bëjnë dhe

lidhen direkt me objektin e

identifikuar të kostove (MD, PD)

Kostot të cilat kanë të bëjnë por

nuk lidhen direkt me objektin e

identifikuar të kostove (KIP)

72

Kosto

direkte

Kosto

indirekte

Objekti i

kostos

Çdo gjë për çka kërkohen një matje e

ndarë e kostove (produkti,

konsumatori, departamenti, etj.)

73

Kosto të

drejtpërdrejta

Kosto të

tërthorta

Materiali

direkt

Puna

direkte

Kosto e

përgjithshme

KOSTOT DIREKTE (TË DREJTPËRDREJTA)

74

KOSTOT INDIREKTE (TË TËRTHORTA)

Çfarë janë kostot e tërthorta?

Janë kosto të cilat duhet të shpërndahen me qëllim të

mbulimit nga produkti apo vendi i shpenzimit

Shembull:

Kostot e shpalljes për një vijë ajrore por që nuk kanë

të bëjnë me një fluturim

75

KOSTOT E

TËRTHORTA TË PRODHIMIT

Janë kostot e përgjithshme të prodhimit, që përfshijnë të

gjitha kostot të përcjella me procesin e prodhimit e që

nuk mund të lidhen me produktet e prodhuara në një

mënyrë ekonomikisht të realizueshme

76

KOSTOT E TËRTHORTA APO KOSTOT E PËRGJITHSHME

Janë kostot e prodhimtarisë që nuk mund të lidhen direkt me njësinë e produktit

Shembull:

Puna indirekte apo materiali indirekt

Pagat e paguara të punësuarve që nuk janë drejtpërsëdrejti të përfshirë në punët prodhuese

Shembull:

Punëtorët e mirëmbajtjes, rojet, sigurimi,

portierët, etj.

Materialet e shfrytëzuara për të përkrahur procesin prodhues

Shembull:

Materiali për lyerje dhe pastrim i përdorur në repartin e montimit

të automobilit

77

Kosto të shndërruara (konvertuara)

1 - 77

Puna

direkte

Kosto e tërthorta

të prodhimtarisë + = Kosto të

konvertuara

Puna indirekte

Materiali indirekt

Të tjera

78

Shembull i kostove direkte dhe indirekte

1 - 78

Kostot direkte:

Departamenti i mirëmbajtjes €40,000

Departamenti i personelit €20,600

Departamenti i montimit €75,000

Departamenti i përfundimit €55,000

Supozojmë se kostot e departamentit të mirëmbajtjes

janë shpërndarë baras në departamentet prodhuese.

Sa janë shpërndarë në secilin departament?

79 1 - 79

shpërndarë €20,000

Mirëmbajtja

€40,000

Kostot direkte të montimit

€75,000

Kostot direkte të përfundimit

€55,000

€20,000

Shembull i kostove direkte dhe indirekte

80

Shembull i modelit të sjelljes së kostove

1 - 80

Kompania blen dorëza për €52

për secilën biçikletë.

Çfarë është kosto totale e dorëzave

nëse janë montuar 1.000 biçikleta?

81 1- 81

1.000 njësi × €52 = €52,000

Çfarë është kosto totale e dorëzave

kur montohen 3.500 biçikleta?

3.500 njësi × €52 = €182.000


82 1 - 82

Kompania shkakton €94,500

kosto lizingu brenda një viti.

Ky është një shembull i kostove fikse duke

respektuar numrin e biçikletave të montuara


83 1 - 83

Çfarë janë kostot fikse (të lizingut) për një

njësi nëse prodhohen 1.000 biçikleta?

€94,500 : 1.000 = €94,50

Çfarë janë kostot fikse (të lizingut) për një

njësi nëse montohen 3.500 biçikleta?

€94,500 : 3.500 = €27


84

Shembull i nivelit të rëndësishëm

2 - 84

Supozojmë se kostot fikse (të lizingut) janë €94,500

për një vit dhe kanë mbetur të njëjta brenda një niveli

të njëjtë të vëllimit (1.000 deri 5.000 biçikleta).

1.000 deri 5.000 biçikleta është niveli i rëndësishëm

85

Shembull i nivelit të rëndësishëm

2 - 85

€94,500

86

Raportet në mes llojeve të kostove

2 - 86

Direkte

Indirekte

Variabile Fikse

87

Shembull i kostove totale edhe kostove për

njësi

1 - 87

Çfarë është kosto për njësi (lizingu dhe dorëzat)

kur kompania monton 1.000 biçikleta?

Kosto totale fikse €94,500

+ Kostot totale variabile €52,000 = €146,500

€146,500 ÷ 1,000 = €146.50

88


njësi

1 - 88

€94,500

€146,500

89


njësi

1 - 89

Supozojmë se menaxhmenti i kompanisë ka

koston për njësi prej €146,50 (lizingu dhe timoni).

Menaxhmenti ka buxhetuar kosto të

ndryshme për nivele të ndryshme të prodhimit

Çfarë janë kostot e buxhetuara për

prodhimin mesatar prej 600 biçikletave?

600 × €146,50 = €87,900

90


njësi

1 - 90

Çfarë janë kostot e buxhetuara për

prodhimin mesatar prej 3.500 biçikletave?

3.500 × €146,50 = €512,750

Çfarë duhet të jenë kostot e buxhetuara

për prodhimin mesatar prej 600 biçikletave?

91


njësi

1 - 91

Kosto totale fikse € 94,500

Kostot totale variabile (€52 × 600) 31,200

Totali €125,700

€125,700 ÷ 600 = €209.50

Duke shfrytëzuar koston prej €146,50 për

njësi do të mund të llogaritnim kostot

totale aktuale për 1.000 biçikleta

92


njësi

1 - 92

Çfarë do të jenë kostot e buxhetuara

për 3.500 biçikleta?

Kosto totale fikse € 94,500

Kostot totale variabile (52 × 3.500) 182,000

Total €276,500

€276,500 ÷ 3.500 = €79.00

93

Prodhimtaria

1 - 93

Kompanitë prodhuese

Blejnë material dhe komponentë tjerë dhe i

shndërrojnë ato në produkte të gatshme

Kompanitë prodhuese po ashtu duhet të zhvillojnë,

dizajnojnë, tregtojnë dhe shpërndajnë produktet e tyre

94

Tregtia

1 - 94

Ndërmarrjet tregtare

blejnë dhe shesin produktet pa ndonjë

ndërrim të formës së tyre bazike

95

Shërbimet

1 - 95

Ndërmarrjet shërbyese

ofrojnë shërbime apo produkte të

paprekshme konsumatorëve të tyre

Puna është kategoria më e rëndësishme

96

Llojet e inventarit

1 - 96

Kompanitë e sektorit prodhues

kanë një apo më shumë të tri

kategorive vijuese të inventarit:

1. Inventari i materialit direkt

2. Inventari i gjysmëprodukteve

3. Inventari i produkteve të gatshme

97

Llojet e inventarit

1 - 97

Kompanitë e sektorit të tregtisë kanë

një lloj të inventarit – produktet në

formën e tyre origjinale.

Kompanitë e sektorit të shërbimeve nuk

kanë inventar të produkteve të prekshme

98

Klasifikimi i kostove të prodhimtarisë

1 - 98

Kosto e materialit direkt

Kosto e punës direkte

Kostot indirekte të prodhimtarisë

99

Kostot e inventarizuara

1 - 99

Kostot e inventarizuara (asetet)…

shndërrohen në KMSH…

pasi që të ndodhë shitja.

100

Kostot e periudhës

2 - 100

Kostot e periudhës janë të gjitha kostot në

pasqyrën e të ardhurave të tjera nga KMSH

Kostot e periudhës regjistrohen si shpenzime të

periudhës kontabël në të cilën janë shkaktuar

101

Shembull i rrjedhjes së kostove

2 - 101

Ndërmarrja ka pasur €50,000 inventar të

materialit direkt në fillim të periudhës

Blerjet gjatë periudhës janë €180,000

ndërsa inventari përfundimtar ishte €30,000.

Sa nga materiali direkt është shfrytëzuar?

€50,000 + €180,000 – €30,000 = €200,000

102


2 - 102

Kosto e shkaktuar e punës direkt është €105,500.

Kostot indirekte të prodhimtarisë janë €194,500.

Çfarë janë kostot totale të shkaktuara të prodhimtarisë?

Materiali direkt i shfrytëzuar €200,000

Puna direkte 105,500

Kostot indirekte të prodhimtarisë 194,500

Kostot totale të prodhimtarisë €500,000

103


2 - 103

Supozojmë se gjysmë produktet në fillim

të periudhës janë €30,000, ndërsa €35,000

në fund të periudhës.

Çfarë janë kostot e produkteve të prodhuara?

Gjysmë produktet në fillim € 30,000

Kostot totale të prodhimtarisë 500,000

Gjysmë produktet në fund - 35,000

Kostot e produkteve të prodhuara €495,000

104


2 - 104

Supozojmë se inventari i produkteve në fillim

të periudhës është €10,000, dhe €15,000

në fund të periudhës

Çfarë është KMSH?

Produktet në fillim të periudhës € 10,000

Kosto e produkteve të prodhuara 495,000

Produktet në fund të periudhës - 15,000

KMSH €490,000

105


2 - 105

Gjysmë produktet

Saldo fillest. 30,000 495,000

MD i shfrytëzuar 200,000

PD 105,500

Kosto ind.prodhimt. 194,500

Saldo përfund. - 35,000

106


2 - 106

Gjysmë produktet

495,000

Produktet e gatshme

10,000 490,000

495,000

15,000

KMSH

490,000

107

Ndërmarrja prodhuese

2 - 107

Inventari i materialit

Inventari i produkteve të gatshme

Të ardhurat

KMSH

Pasqyra e të ardhurave

Kostot periodike


Bilanci i gjendjes

Baras me të ardhurat operative

Kur shitja të ndodhë

Zbritet

Baras me bruto marzhën nga e cila zbriten

Inventari i gjysmë

produkteve

108

Ndërmarrja tregtare

2 - 108

Blerjet e mallit Inventari i

mallit

Të ardhurat

KMSH

Pasqyra e të ardhurave

Kostot periodike


Bilanci i gjendjes

Baras me të ardhurat operative

Kur shitja të ndodhë

Zbritet

Baras me bruto marzhën nga e cila zbriten

109

Kosto primare

2 - 109

Materiali

direkt

Puna

direkte

Kosto

primare + =

110

Kostot primare

2 - 110

Çfarë janë kostot primare të kompanisë?

Materiali direkt i shfrytëzuar €200,000

+ Puna direkte 105,500

= €305,000

111

Kosto të shndërruara (konvertuara)

2 - 111

Puna

direkte

Kosto indirekte

të prodhimtarisë + = Kosto të

konvertuara

Puna indirekte

Materiali indirekt

Të tjera

112

Kostot e konvertuara

2 - 112

Çfarë janë kostot e konvertuara të kompanisë?

Puna direkte €105,500

+ Kostot indirekte të prodhimtarisë 194,500

= €300,000

113

Kosto indirekte të prodhimtarisë

2 - 113


Puna indirekte Paga e menaxherit Kostot dytësore të pagave

Pirunori (bartja e brendshme e materialit)

Rojet Rework labor

Primi mbi normë Koha e papunë

114


2 - 114

Primi mbi normë zakonisht

konsiderohet pjesë e kostove indirekte

Supozojmë se punëtori paguhet €18/ora

Ndërsa puna mbi normë është 50 %

e këtij çmimi.

115


1 - 115

Sa do të jetë primi mbi normë?

€18 × 50% = €9 për punën jashtë orarit

Nëse punëtori ka punuar 44 orë brenda

javës, sa do të jetë fitimi i tij bruto?

Puna direkte 44 orë × €18 = €792

Primi mbi normë 4 orë × € 9 = 36

Fitimi total bruto €828

116

Funksioni i kostove

Çfarë është funksioni i kostove?

Është një shprehje matematikore

që përshkruan se si ndryshojnë

kostot me ndryshimin e nivelit

të një aktiviteti

117

Kosova Airlines ofron tri alternativa të

strukturës së kostove për të akomoduar

ekuipazhin e saj për një natë:

1. €60 për natë për shfrytëzim të dhomës

y = €60x

Pjerrësia e funksionit të kostove është €60.

Funksioni i kostove

118

Funksioni i kostove

119

2. €8,000 për muaj

y = €8,000

€8,000 quhet ndërprerje konstante

Pjerrësia e funksionit të kostove është zero

Funksioni i kostove

120

Funksioni i kostove

121

3. €3,000 për muaj plus €24 për dhomë

Ky është një shembull i kostove mikse

y = €3,000 + €24x

y = a + bx

Funksioni i kostove

122

Funksioni i kostove

123

Identifiko modele

të ndryshme të

sjelljes së kostove

124

Variabile

Fikse

Mikse

Llojet e kostove

125

Shembull i kostove fikse

0 1 2 3 4 5

€400 –

€300 –

€200 –

€100 –

–

–

–

–

Vëllimi

Tota

li i

ko

sto

ve

fik

se

126

Shembull i kostove variabile

• Merreni në konsiderim restorantin XY.

• Supozoni se mëngjesi në këtë restorant kushton

€3 për person.

• Nëse në restorant ka 200 persona, ai do të

shpenzoj 600 € për shërbime mëngjesi.

127

0 1 2 3 4 5

€24 –

€18 –

€12 –

€6 –

–

–

–

–

Vëllimi

Tota

li i

ko

sto

ve

var

iab

ie

Shembull i kostove variabile

128

Shembull i kostove të përziera

• Kostot e përziera janë pjesërisht kosto

variabile dhe pjesërisht kosto fikse

• Supozojmë se departamenti i kompanisë ka

kosto fikse prej €50 për muaj (€600 për vit).

• Po ashtu ai ka edhe kosto variabile €3 për

orë.

129

0 125 250 375 500 625

€2,850 –

€2,100 –

€1,350 –

€600 –

–

–

–

–

Vëllimi (orë)

Kost

ot

tota

le

KV

KF


130

Cost Classification

and Estimation Function

Zgjedhja e objektit të kostove

Time span

Niveli relevant

131

Zgjedhja e objektit të kostove

Nëse numri i taksive në pronësi të një kompanie

transporti është objekt i kostove, regjistrimi vjetor i

taksive dhe taksa e licencës do të ishin kosto variabile.

Nëse kilometrat e kaluara gjatë vitit në një taksi

të caktuar janë objekt i kostove, regjistrimi vjetor i

taksive dhe taksa e licencës do të ishin kosto fikse.

132

Niveli relevant

Modeli i sjelljes së kostove fikse dhe variabile

Është i vlefshëm për funksionin linear vetëm

Brenda nivelit të dhënë relevant.

Kostot mund të jenë jo lineare jashtë nivelit.

133

Vlerësimi i kostove

Çfarë është vlerësimi i kostove?

Është tendencë për t’i matur past

cost relationship në mes të kostove

dhe shkallës së aktivitetit

Funksioni past cost-behavior

Mund të ndihmoj menaxherët të bëjnë

një parashikim të kostove më të saktë

134

Qasjet e vlerësimit të kostove

Metoda e inxhinieringut industrial

Metoda konsultuese

Metoda e analizës kontabël

Metoda e analizës kuantitative

135


Analisti i kostove përdorë

eksperiencën e tij për të ndarë kostot

totale në fikse dhe variabile

Ardi & Co. shet programe softweri

Shitja totale = €390,000

Kompania shet 1.000 programe

136

KMSH = €130,000

Paga e menaxherit = €60,000

Paga e asistentes = €29,000

Komisioni = 12% nga shitja

Çfarë janë kostot fikse totale?

€60,000 + €29,000 = €89,000

Çfarë janë kostot fikse për njësi të shitur?


137

€89,000 ÷ 1.000 = €89.00

Çfarë janë kostot variabile për njësi të shitur?

KMSH: €130,000

Komisioni: €390,000 × .12 = €46,800

(€130,000 + €46,800) ÷ 1.000 = €176.80


138

Shembull i metodës së ekstremumeve

Kapaciteti i lartë për dhjetor: 55.000 orë makine

Kosto e elektricitetit: €80,450

Kapaciteti i ulët për dhjetor: 30.000 orë makine

Kosto e elektricitetit: €64,200

Çfarë është shkalla variabile?

139

(€80,450 – €64,200) ÷ (55.000 – 30.000)

€16,250 ÷ 25.000 = €0,65

Çfarë janë kostot fikse?


140

€80,450 = Kostot fikse + (55.000 × €0.65)

Kostot fikse = €80,450 – €35,750 = €44,700

€64,200 = Kostot fikse + (30.000 × €0,65)

Kostot fikse = €64,200 – €19,500 = €44,700

y = a + bx

y = €44,700 + (€0.65 × orët e makinës


141 1 - 141

Fund i kapitullit 2

Ju faleminderit!

Fundi i ligjeratës

142

KOSTO-VËLLIMI-PROFIT (KVP)

ANALIZA

Kapitulli 3

Ligjeratë:

M.Aliu

143

Objektivat studimire:

• Kuptimi mbi pragun e rrezikut: kostoja-vëllim-profit (CVP-cost-volume-profit)

• Llogaritja e pragut të rrezikut duke shfrytëzuar marzhën e kontributit

• Llogaritja e raportit të marzhës së kontributit për gjetjen e pragut të rrezikut

• Analiza e CVP për marrjene vendimeve afatshkurta

• Analiza e CVP sipas qasjes matematikore

• Paraqitja grafike Identifikimi i nevojës për analizë financiare

• Zbatimi i CVP për përcaktimin e efektit të ndryshimittë fitimit në kostos fikse, kostot variabile, çmimin e shitjes dhe vëllimin e shitjes

144

Variabile

Fikse

Mikse

Llojet e kostove

145

• Vëllimi i prodhimit, duke u bazuar në

kostot dhe të ardhurat duhet të ketë sjellje

lineare.

• Vëllimi i prodhimit apo shitjes i prek

kostot dhe të ardhurat.

• Kostot fikse mund të ngelin konstante,

kurse kostot variabile janë proporcionale

me aktivitetin.

•

146

Shembull i kostove

variabile

• Merreni në konsiderim restorantin XY.

• Supozoni se mëngjesi në këtë restorant

kushton €3 për person.

• Nëse në restorant ka 200 persona, ai do të

shpenzoj 600 € për shërbime mëngjesi.

147

0 1 2 3 4 5

€24 –

€18 –

€12 –

€6 –

–

–

–

–

Vëllimi

Tota

li i kosto

ve v

ari

abie

Shembull i kostove

variabile

148

Shembull i kostove fikse

0 1 2 3 4 5

€400 –

€300 –

€200 –

€100 –

–

–

–

–

Vëllimi

Tota

li i kosto

ve fik

se

149


• Kostot e përziera janë pjesërisht kosto

variabile dhe pjesërisht kosto fikse

• Supozojmë se departamenti i kompanisë ka

kosto fikse prej €50 për muaj (€600 për vit).

• Po ashtu ai ka edhe kosto variabile €3 për

orë.

150

0 125 250 375 500 625

€2,850 –

€2,100 –

€1,350 –

€600 –

–

–

–

–

Vëllimi (orë)

Kosto

t to

tale

KV

KF


151

PRAGU I RREZIKUT

Është faktor me rëndësi në procesin e marrjes së vendimeve afat

shkurtëra përmes studimit të raporteve në mes vëllimit të

prodhimit, shpenzimeve dhe të hyrave në shkallë të ndryshme të

aktivitetit

Vendime tipike të tilla afat shkurtëra janë:

1. Vendimet mbi shitjen

2. Politika e çmimeve

3. Pranimi i ofertës speciale, etj.

152

Me qëllim të aplikimit praktik të pragut të rrezikut duhet

pasur parasysh:

Shpenzimet ndahen në fikse dhe variabile

Shpenzimet fikse mund të mbesin konstante ndërsa ato variabile të kenë sjellje proporcionale

Shkalla e aktivitetit bazuar në shpenzime dhe të ardhura, duhet të ketë sjellje lineare

I vetmi faktor i cili prek shpenzimet dhe të ardhurat, është vëllimi

Rezervat duhet vlerësuar sipas shpenzimeve margjinale

...PRAGU I RREZIKUT

153

• Përcaktimi, paraqitja grafike, interpretimi

dhe analiza e pragut të rrezikut, bazohen në

presupozimet e caktuara:

1. Funksioni linear i kostove të tërësishme,

2. Saktësia optimale e ndarjes së kostove në fikse

dhe variabile

3. Lëvizja drejtvizore e kostove fikse

4. Lëvizja drejtvizore e të ardhurave në raport me

prodhimin,

5. Ngjashmëria e plotë apo e përafërt e

prodhimtarisë dhe e shitjes në periudhën e

caktuar përllogaritëse.

...PRAGU I RREZIKUT

154

Çka është pragu i

rrezikut?

Të ardhurat Kosto =

Pragu i

rrezikut

155

• Presupozimet në të cilat bazohet analiza e

pragut të rrezikut:

1. Sjellja e të dy kostove dhe e të ardhurave në vijë

të drejtë gjatë tërë nivelit të prodhimtarisë,

2. Kostot mund të klasifikohen me saktësi në

komponentë fikse dhe variabile,

3. Të gjitha njësitë e prodhuara janë të shitura,

4. Çmimi shitës, kostoja variabile për njësi dhe

kostoja e tërësishme fikse janë të njohura dhe

konstante,

5. Kur kompania të shesë më tepër se një lloj

produkti, shitja e përzier do të mbetet e njëjtë

...PRAGU I RREZIKUT

156

Marzha e kontributit paraqet konceptin për

llogaritjen e rrezikut në pikën prag të falimentimit

apo në pikën e thyerjes

Zakonisht përdoret në analizën e kostos variabile

dhe në analizën e vëllimit të prodhimit dhe të

profitit

MARZHA E KONTRIBUTIT

157

Pasqyra konvencionale e të ardhurave

Pasqyra kontribucionale e të ardhurave

Dy qasje të llogaritjes së profitit

158

Pasqyra konvencionale e të

ardhurave

Shitja – KMSH

=

Bruto

marzha –

Shpenzimet

operative = Neto e

ardhura

Bruto

marzha

159

Pasqyra kontribucionale e të

ardhurave

Shitja – Kostot

variabile =

Marzha e

kontributit –

Kostot

fikse = Neto e

ardhura

Marzha e

kontributit

160

...MARZHA E KONTRIBUTIT

Shitjet (50,000 njësitë) €1,000,000

Kosto variabile 600,000

Marzha e kontributit € 400,000

Kosto fikse 300,000

E ardhura nga operacionet € 100,000

Marzha e

kontributit është

në dispozicion për

të mbuluar koston

fikse dhe të

ardhurën nga

operacionet

Kosto

fikse

Marzha e

kontributit

E ardhura nga

operacionet

161

100%

60%

40%

30%

10%

Marzha e kontributit mund të shprehet në tri mënyra:

1. Marzha e kontributit totale në euro

2. Raporti i marzhës së kontributit (përqindja)

3. Marzha e kontributit për njësi (euro në njësi)

€20

12

€ 8




Kosto fikse 300,000


...RAPORTI I MARZHËS SË KONTRIBUTIT

162

RAPORTI I MARZHËS SË KONTRIBUTIT

100%

60%

40%

30%

10%

Raporti i marzhës së kontributit = Shitjet – Kosto variabile

Shitjet

Raporti i marzhës së kontributit = €1,000,000 – €600,000

€1,000,000

Raporti i marzhës së kontributit = 40%




Kosto fikse 300,000


163

ÇASJA MATEMATIKORE E ANALIZËS

KOSTO - VËLLIMI – PROFITI (KVP)

164

Analiza e C-V-P

— Shitja

— Fikse

— Fikse +

Variabile

165

Sx – Vx – F = 0

Analiza C-V-P

• Kontabiliteti përdorë dy metoda për të

performuar analizën e CVP.

• Të dy metodat përdorin ekuacione apo

formula për të nxjerrë marzhën e

kontributit.

166

Qasja sipas ekuacionit

Sipas qasjes sipas ekuacionit, pikë-thyerja

në njësi kalkulohet si vijon:

Çmimi shitës për njësi × Njësitë e shitura

Kostot variabile për njësi × Njësitë e shitura

Kostot fikse E ardhura operative =

–

–

167

Shembull i pikë- thyerjes

• Supozojmë se kostot fikse janë €90,000.

• Sa njësi duhet të shiten me çmim prej

€100 për të arritur pikë-thyerjen?

• (€100 × njësitë e shitura) – (€70 × njësitë e

shitura) – €90,000 = 0

• Njësitë e shitura = €90,000 : €30 = 3,000

168

Për njësi Përqindja Raporti

Çmimi shitës €100 100 1.00

KV 70 70 .70

MK € 30 30 .30

Marzha e kontributit

169

(Kostot fikse + E ardhura operative)

÷ MK për njësi = Njësitë

(€90,000 + 0) : €30 = 3.000 njësi

Formula e marzhës së kontributit

170

Shpenzimet fikse

Pragu i rrezikut = ------------------------------------------

Kontributi i mbulimit për njësi

apo:

Shpenzimet fikse

Pragu i rrezikut = ----------------------------- x Çmimi shitës

Kontributi i mbulimit

Formula e marzhës së kontributit

171

Në pragun e rrezikut, kosto fikse dhe

marzha e kontributit janë të barabarta

Shitjet (? njësitë) € ?

Kosto variabile ?


Kosto fikse 90,000

E ardhura nga operacionet € 0

€25

15

€10

KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT

172

Shitjet (€25 x ? njësitë) € ?

Kosto variabile (€15 x ? njësitë) ?


Kosto fikse 90,000


€25

15

€10

Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = Marzha e kontributit për njësi (€10)

Kosto fikse (€90,000)

= 9.000 njësi

Shitjet (€25 x 9,000) €225,000

Kosto variabile (€15 x 9,000) 135,000


Kosto fikse 90,000


Vërtetuar!

Në njësi

...KALKULIMI I PRAGUT TË RREZIKUT

173

Shitjet (€25 x ? njësitë) € ?

Kosto variabile (€15 x ? njësitë) ?

Marzha e kontributit € ?

Kosto fikse 90,000


€250

145

€105

Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = 90,000 €

€8 = 11.250 njësi

€25

17

€8

Në vazhdim,

supozojmë se

kosto variabile

rritet për €2.

Në njësi

Çmimi shitës për njësi është €25 si dhe kosto variabile €17

Kosto fikse është €90,000


174

Shitjet € ?

Kosto variabile ?


Kosto fikse €600,000


Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = €600,000

= €20

30,000 njësi

€50

30

€20

Në njësi

Kompania momentalisht shet produktet e saj për €50 për

njësi si dhe ka kosto variabile për njësi prej €30. Kosto fikse

është €600,000


175

Shitjet € ?

Kosto variabile ?


Kosto fikse €600,000


Shitjet në pragun e rrezikut (njësi) = €600,000

€30 = 20,000 njësi

€50

30

€20

€60

30

€30

Në njësi Menaxhmenti rritë çmimin

shitës nga €50 në €60.


176

Analiza e C-V-P

180 -

150 -

120 -

90 -

60 -

30 -

0 -

€0

00

5 10 15

Vëllimi i shitjes në njësi (000)

E ardhura totale

177

180 -

150 -

120 -

90 -

60 -

30 -

0 -

€0

00

5 10 15


Kostot totale

Analiza e C-V-P

178

180 -

150 -

120 -

90 -

60 -

30 -

0 -

€0

00

5 10 15


Kostot fikse

Analiza e C-V-P

179

180 -

150 -

120 -

90 -

60 -

30 -

0 -

€0

00

5 10 15


Kostot

variabile

Analiza e C-V-P

180

180 -

150 -

120 -

90 -

60 -

30 -

0 -

€0

00

5 10 15


Pragu i rrezikut apo

pikë-thyerja

Analiza e C-V-P

181

180 -

150 -

120 -

90 -

60 -

30 -

0 -

€0

00

5 10 15


Profiti

Humbja

Analiza e C-V-P

182

GRAFIKU I CVP

Sh

itje

t d

he k

osto

(€000)

0

Shitjet në njësi (000)

€500

€450

€400

€350

€300

€250

€200

€150

€100

€ 50

Çmimi shitës për njësi € 50

Kosto variabile për njësi 30

Marzha e kontributit për njësi € 20 Totali i kostos fikse €100,000

60%

Totali i

shitjeve

Kosto

variabile

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

183

…GRAFIKU I CVP

Sh

itje

t d

he

kost

o (€000)

0


€500

€450

€400

€350

€300

€250

€200

€150

€100

€ 50




60%

40%

Marzha e

kontributit

100%

60%

40%

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

184

Sh

itje

t d

he

kost

o (€000)

0


€500

€450

€400

€350

€300

€250

€200

€150

€100

€ 50



Marzha e kontributit për njësi € 20 Totali i kostos fikse € 100,000

Kosto fikse

100%

60%

40%

Kosto

totale

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

…GRAFIKU I CVP

185

Sh

itje

t d

he

kost

o (€000)

0

€500

€450

€400

€350

€300

€250

€200

€150

€100

€ 50

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Pragu i rrezikut





100%

60%

40%

€100.000

€20 = 5.000 njësi

…GRAFIKU I CVP

186

Sh

itje

t d

he

kost

o (€000)

0 Shitjet në njësi (000)

€500

€450

€400

€350

€300

€250

€200

€150

€100

€ 50




100%

60%

40%

Zona e profitit operativ

Zona e humbjes

operative

…GRAFIKU I CVP

187

APLIKIMI I ANALIZËS SË

KOSTOS - VËLLIMIT - PROFITIT

188

ANALIZA SPECIALE

E PRAGUT TË RREZIKUT

Arritja e nivelit të kënaqshëm të pragut të rrezikut dhe

përmirësimi i përhershëm i atij niveli i shndërruar në

rritjen e kontributit dhe të neto profitit të ndërmarrjes në

periudhën konkrete përllogaritëse, mund të arrihet me:

Ndryshimet në çmimin e shitjes

Ndryshimet në kostot variabile

Ndryshimet në kostot fikse

189

Ndryshimet në çmimin shitës

• Supozojmë se çmimi shitës për njësi është

rritur në €106 nga €100.

• Çfarë sasie duhet shitur për të arritur

pragun e rrezikut?

• Marzha e re e kontributit €106 – €70 = €36

• Pragu i rrezikut: €90,000 : €36 = 2.500 njësi

190

Ndryshimet në kostot variabile

• Supozojmë se kostot variabile për njësi

rriten në €75 në vend të €70.

• Faktorët tjerë kanë mbetur të panjohur.

• €90,000 : €25 = 3,600

• €90,000 : 0.25 = €360,000

191

Ndryshimet në kosto fikse

• Supozojmë se qiraja është rritur për €30,000.

• Çfarë janë kostot fikse?

• €90,000 + €30,000 = €120,000

• Çfarë është pragu i rrezikut?

• €120,000 : €30 = 4,000 njësi

• €120,000 : 0.30 = €400,000

192

Kostot fikse janë vlerësuar në €84,000 si dhe profiti i

dëshiruar në €20,000. Çmimi shitës për njësi është €27

dhe kosto variabile për njësi €16.


Kosto variabile ?


Kosto fikse 84,000


€27

16

€11

Në njësi

PROFITI CAK

193


Kosto variabile ?


Kosto fikse 84,000


Shitjet (njësi) = €84,000 + €20,000 (Kosto fikse + Profiti cak)

€11 (Marzha e kontributit për njësi)

= 9.455 njësi

Në

njësi

€27

16

€11

Profiti cak është

shfrytëzuar këtu për

të ju referuar “të

ardhurave nga

operacionet.”

…PROFITI CAK

194

€27

16

€11

Shitjet (9.455 njësitë x €27) € 255,285

Kosto variabile (9.455 x €16) 151,280


Kosto fikse 84,000


U vërtetua se shitjet prej 9.455 njësive me

çmim prej 27 ofrojnë profit €20,005

...PROFITI CAK

195

• Leverazhi financiar, shpreh raportin e borxhit në

ekuitet (L = B/E) dhe iu referohet madhësive që

biznesi financohet nga borxhet në raport me ekuitetin.

Sa më i madh borxhi, aq më i madh leverazhi

financiar.

STRUKTURA E KOSTOVE DHE

LEVERAZHI AFARIST

196

• Leverazhi operativ është nocion apo koncept

më pak i njohur. Edhe nëse ju nuk huazoni

para, ju nuk mundeni domosdoshmërisht t’i

ikni rrezikut të leverazhit operativ. Leverazhi

operativ mat koston fikse në raport me atë

variabile. Me fjalë tjera, leverazhi operativ

shpreh përqindjen e kostove fikse në

strukturën e kostove të kompanisë.


LEVERAZHI AFARIST

197

• Kontabilisti menaxherial mund të mat leverazhin operativ të

kompanisë, në vëllim të caktuar të shitjes, duke përdorur

faktorin e leverazhit operativ:

Marzha e kontributit

Faktori i leverazhit operativ = -------------------------------

E ardhura neto


LEVERAZHI AFARIST

198

• Analiza e pragut të rrezikut shpesh herë shfrytëzohet në

ndërthurje me leverazhin operativ. Ashtu si rritet shitja përtej

pragut të rrezikut, efektet e leverazhit operativ pakësohen. Duke

shfrytëzuar analizën e pragut të rrezikut, ne mund të kalkulojmë

leverazhin operativ:

% e ndryshimeve në FPIT

Shkalla e leverazhit operativ (SHLO) = ----------------------------------------

% e ndryshimeve në shitjen


LEVERAZHI AFARIST

FPIT-fitimi para intereit dhe taksave

199

Apo:

( Shitja – Kostot variabile)

ShLO = ----------------------------------------------------------

(Shitja – Kostot variabile – Kostot fikse)

Shembull 6: Çmimi i produktit = 10 €, Kosto variabile për njësi = 6 €, Kostot fikse = 12,000 €,

Sasia e shitur = 5.000 njësi

Nëse aplikojmë formulën e fundit, rezultati do të jetë:

(50,000 € – 30,000 €)

ShLO = --------------------------------------------------

[ (50,000 € – 30,000 €) - 12,000 €]

ShLO = 20,000 / 8,000

ShLO = 2,5

LEVERAZHI FINANCIAR DHE

LEVERAZHI AFARIST

200

MARZHA E SIGURISË

201

Sa i përket kalkulimit të të ardhurës (fitimit)

operative të synuar, këtë mund ta ilustrojmë

me pyetjen: Sa njësi duhet shitur kompania

me qëllim të fitimit të një të ardhure operative

prej një shume të caktuar?

MARZHA E SIGURISË

202

Marzha e sigurisë = Shitjet – Shitjet në pragun e rrezikut

Shitjet

Marzha e sigurisë tregon uljet e mundshme në shitje

që mund të shkaktohen para se të rezultojë humbja

operative

Marzha e sigurisë = €250,000 – €200,000

€250,000

Marzha e sigurisë = 20%

MARZHA E SIGURISË

203

…MARZHA E SIGURISË

APO:

Marzha e sigurisë

=

Shitja totale

–

Shitja në pragun e rrezikut

204

• Nëse dëshirojmë të shohim ndikimin e taksës në profit në analizën e

C-V-P, përdorim formulën vijuese:

Profiti neto i synuar

• E ardhura operative e synuar = ----------------------------

1 – Shkalla e taksave

• Nëse shfrytëzojmë të dhënat e shembullit të mësipërm duke

supozuar se shkalla e taksës në fitim është 20 %, kemi:

100,000 €

• E ardhura operative e synuar = ---------------- = 125,000 €

1 – 20 %


205

• Po ashtu, ne mund të shfrytëzojmë mtodën e marzhës së kontributit me

qëllim të përcaktimit të ardhurës operative të synuar, sipas formulës

vijuese:

Kostoja fikse+(Profiti neto i synuar/[(1–shkalla e taksës)]

Sasia e prod. që = -------------------------------------------------------------------------------

kërkohen për tu shitur Marzha e kontributit për njësi

200,000 € + 125,000

Sasia e produkteve që = ---------------------------- = 10.833 njësi*

kërkohen për t’u shitur 30


206

Shqyrtimi i

shitjeve të

përziera

207

NN Company ka shitur 8.000 njësi të produktit A

dhe 2.000 njësi të produktit B gjatë vitit të kaluar.

Kosto fikse e NN Company është €200,000. Të

dhëna tjera relevante janë:

Shitjet € 90 €140

Kosto variabile 70 95

Marzha e kontributit € 20 € 45

Shitjet e përziera 80% 20%

Produktet

A B

208

Shitjet € 90 €140

Kosto variabile 70 95

Marzha e kontributit € 20 € 45

Shitjet e përziera 80% 20%

Shqyrtimi i shitjeve të përziera

Produktet

A B

Marzha e kontributit e

produktit €16 € 9

€25

Kosto fikse, €200,000

209


Produktet

A B Marzha e kontributit e


€25

Shitjet në pragun e rrezikut ( njësi)

€200,000

€25


210


Produktet



€25

Shitjet në pragun e rrezikut (njësi)

€200,000

€25


= 8.000 njësi

211


Produktet



€25

A: 8.000 njësi x shitjet e përziera (80%) = 6.400

B: 8.000 njësi x shitjet e përziera (20%) = 1.600

212 Vërtetuar

Produkti A Produkti B Totali

Shitjet:

6.400 njësi x €90 €576,000 € 576,000

1.600 njësi x €140 €224,000 224,000

Totali i shitjeve €576,000 €224,000 €800,000

Kosto variabile:

6.400 x €70 €448,000 € 448,000

1.600 x €95 €152,000 152,000

Totali i kostos variabile €448,000 €152,000 €600,000

Marzha e kontributit €128,000 € 72,000 €200,000

Kosto fikse 200,000

E ardhura nga operacionet € 0 Pragu i rrezikut

213

Ju faleminderit

PËRFUNDIMI I LIGJERATËS

KAPITULLI 3

214

Ligjërata IV

SISTEMET E PËRLLOGARITJES

SË SHPENZIMEVE NË

PRODHIMTARI

215

Në këtë ligjëratë do të njiheni me: Nocionin e përllogaritjes së shpenzimeve në prodhimtari Ndërlidhjen në mes të përllogaritjes së shpenzimeve dhe përllogaritjes

financiare Përllogaritja e tërësishme dhe përllogaritja e pjesërishme e shpenzimeve

dhe dallimet në mes tyre Përllogaritjen e shpenzimeve që diktojnë procesin e prodhimit Sistemet dhe metodat e përllogaritjes së shpenzimeve: përllogaritja sipas

shpenzimeve absorbuese, variabile, diferenciale, oportune, margjinale, etj. Analizën rezultateve – sqarimi i shmangieve

SISTEMET E PËRLLOGARITJES SË

SHPENZIMEVE NË PRODHIMTARI

216

OBJEKTI I STUDIMIT TË

PËRLLOGARITJES SË SHPENZIMEVE

Në literaturën ekonomike, nocioni i shpenzimeve shfrytëzohet

në dy kuptime dhe atë:

1) Të shpenzimit të parasë për blerjen e aseteve të cilat nuk

është thënë të shpenzohen brenda një përiudhe

2) Të vlerës së mjeteve të harxhuara për prodhimin e ndonjë

produkti apo shërbimi

217

…OBJEKTI I STUDIMIT TË


Te përllogaritja e shpenzimeve, nocioni i shpenzimeve

përdoret për të shënuar shitjen e produkteve dhe

shërbimeve me qëllim të sigurimit të vlerave më të

mëdha

Përllogaritja e shpenzimeve si tërësi e parimeve,

metodave dhe procedurave, shpesh quhet edhe

përllogaritje e repartit apo kontabilitet analitik i

shpenzimeve dhe rezultatit

218

NDËRLIDHJA NË MES PËRLLOGARITJES SË

SHPENZIMEVE DHE PËRLLOGARITJES

FINANCIARE

Përllogaritja e shpenzimeve paraqet fazën fillestare dhe kryesore të

kontabilitetit menaxherial. Është fjala për një pjesë të kontabilitetit e

cila dallon nga kontabiliteti financiar para së gjithash:

1) Sepse është e orientuar në mënyrë interne

2) Sepse objektin e përllogaritjes e përbëjnë rrjedhat vlerore përkatësisht të mallit e jo rrjedhat monetare

3) Sepse kjo është përllogaritje analitike, e orientuar në reparte, funksione, vende të shpenzimeve e jo në ndërmarrje në tërësi

219

…NDËRLIDHJA NË MES


DHE PËRLLOGARITJES FINANCIARE

Përmbajtën e përllogaritjes së shpenzimeve e përbëjnë

këto fusha:

Përllogaritja e shpenzimeve sipas llojeve

Përllogaritja e shpenzimeve sipas bartësve

Përllogaritja e shpenzimeve sipas vendeve

Përllogaritja analitike afatshkurtër e suksesit

220

Shpërndarja e shpenzimeve te bartësit e shpenzimeve

Struktura e

shpenzimeve Shpen e Shpenz e Makina Makina Shpenz Shpenz

repartit punëtoris 1 2 adminis shitjes

Shpen primare

Lënda e parë 10000 9000 16000 27000

Mater ndihmës 2000 1000 1500 1000 6500

Mater tjetër 3000 500 1500 1000 2500 6000

Shërbimet 500 1000 1000 1000 1000 750 750 1000 500 7500

Amortizimi 0 0 0 1500 1500 3000 3000 500 500 10000

Pagat e personelit 500 500 500 500 500 500 1000 500 500 5000

Gjith shp.materiale 16000 12000 20500 3000 3000 4250 4750 3000 5000 71500

Shpen sekondare

Shp. e repartit 1250 1000 750 -3000

Shp. e njësisë 500 750 1750 -3000

Makina 1 4000 250 0 -4500

Makina 2 250 3500 1000 -4750

Shp. Administrat 1000 1000 1000 -3000

Shp e shitjes 2000 1500 1500 -5000

Gjithsejt 9000 8000 6000 -3000 -3000 -4500 -4750 -3000 -5000 0

Totali: 25000 20000 26500 71500

Gjithsejt

Bartësit e shpenziemeve

A B C

Vendet e shpenzimeve

Prodhimtaria Joprodhimtaria

221

PËRLLOGARITJA E TËRËSISHME DHE

PËRLLOGARITJA E PJESËRISHME

Sistemet e përllogaritjes së shpenzimeve mund të

dallohen sipas:

KRITERIT KOHOR

KRITERIT TË PËRFSHIRJES SË SHPENZIMEVE

222

…PËRLLOGARITJA E TËRËSISHME DHE


SIPAS KRITERIT KOHOR DALLOJMË:

1) Sistemi i përllogaritjes sipas shpenzimeve faktike

2) Sistemi i përllogaritjes sipas shpenzimeve normale

3) Sistemi i përllogaritjes sipas shpenzimeve standarde

4) Sistemi i përllogaritjes sipas shpenzimeve normative (i përafërt me atë sipas shpenzimeve standarde)

5) Sistemi i përllogaritjes sipas shpenzimeve variabile

223

…PËRLLOGARITJA E TËRËSISHME DHE


SIPAS KRITERIT TË PËRFSHIRJES SË SHPENZIMEVE:

1) Sistemi i përllogaritje sipas shpenzimeve të plota

(absorbuese)

2) Sistemi i përllogaritjes sipas shpenzimeve të pjesshme

224

PËRLLOGARITJA E SHPENZIMEVE TË

FAKTORËVE QË NDIKOJNË NË

PROCESIN E PRODHIMIT

Procesi i prodhimit është i kushtëzuar nga

shpenzimet e faktorëve në radhë të parë:

të kostove variabile (materialit, punës, energjisë elektrike,

lëndëve djegëse, etj.), si dhe

të kostove fikse (zhvlerësimit, drejtorisë dhe administratës,

financimit, etj.)

225

Ndarja më e përshtatshme me qëllim të

përllogaritjes më të lehtë të shpenzimeve, është

ndarja në:

1) Kostot e materialit

2) Kostot e punës

3) Kostot e aseteve fikse

4) Kostot e shërbimeve

…PËRLLOGARITJA E SHPENZIMEVE

TË FAKTORËVE QË NDIKOJNË NË

PROCESIN E PRODHIMIT

226

RRJEDHA E KOSTOS TË MATERIALIT

Kostot e materialit paraqesin llojin më të

rëndësishëm të kostove te ndërmarrjet prodhuese

Ato paraqesin shprehjen vlerore të harxhimit të

materialit për përpunim, materialit tjetër ndihmës si

dhe të lëndës djegëse, energjisë dhe përbërësve të

ngjashëm

227

…RRJEDHA E KOSTOS TË MATERIALIT

JANË DISA METODA QË PËRDOREN ME QËLLIM TË PËRCAKTIMIT TË KOMPONENTËS SASIORE TË KOSTOVE TË MATERIALIT:

1) Metoda e përcaktimit indirekt të harxhimit të materialit

2) Metoda e përfshirjes direkte të sasisë së materialit apo metoda e përfshirjes së rregullt të harxhimeve të materialit

228

1. METODA E PËRCAKTIMIT INDIREKT TË HARXHIMIT

TË MATERIALIT:

Metoda e barazimit të harxhimeve me hyrjen (furnizimin) e materialit apo siç quhet ndryshe metoda e hyrjes

Metoda e inventarizimit (regjistrimit)

Metoda e përcaktimit prapavajtës të harxhimeve të materialit


229

2. METODA E PËRFSHIRJES DIREKTE TË SASISË

SË MATERIALIT APO METODA E PËRFSHIRJES

SË RREGULLT TË HARXHIMEVE TË MATERIALIT

Metodat e çmimeve reale furnizuese

FIFO metoda

LIFO metoda

Metoda e çmimit mesatar

Metoda e çmimeve të niveluara

Metoda e çmimeve të planifikuara furnizuese


230

Mbeturinat e

materialeve

metalike

Departamenti i

shkrirjes

Departamenti i

derdhjes

RRJEDHA FIZIKE

E PROCESIT TË PRODHIMIT

231

Metali i

shkrirë i

transferuar

nga “Shkrirja”

Tek produktet e gatshme

Departamenti i

derdhjes

Departamenti i

shkrirjes

Rrjedha fizike e procesit të prodhimit

Linja Zinxhir

Mbeturinat e

materialeve

metalike (lënda

e parë)

232

Materialet PP – Shkrirja

Kosto indirekte – Shkrirja

MD Blerjet e materialit direkt dhe indirekt

Materiali Direkt i shfrytëzuar në prodhim MD

MD

Produktet e gatshme

KMSH

Kosto indirekte – Derdhja

PP – Derdhja

RRJEDHA E KOSTOS

PËR PROCESIN E PRODHIMIT

PP Puna në Proces

233


MD

PD

MD

Puna Direkte e shfrytëzuar në prodhim PD

Blerja e materialit direkt dhe indirekt

Produktet e gatshme

KMSH


Kosto aktuale e

shkaktuar

PP – Derdhja


…RRJEDHA E KOSTOS


234


Produktet e gatshme

PP – Derdhja

KMSH

MD

PD

MD

Materialet Indirekte të shfrytëzuara në prodhim MI

Materialet e blera direkte dhe indirekte MI

Kosto indirekte – Derdhja Kosto indirekte – Shkrirja

Kosto aktuale e

shkaktuar

Kosto aktuale e

shkaktuar

…RRJEDHA E KOSTOS


235


Produktet e gatshme

PP – Derdhja

KMSH

MD

PD

MD

Kosto Indirekte e Aplikuar KIA



Kosto aktuale e

shkaktuar

KIA Kosto aktuale e

shkaktuar

KIA


…RRJEDHA E KOSTOS


236


Produktet e gatshme

PP – Derdhja

KMSH

MD

PD

MD

Kosto e Transferuar Jashtë/Transferuar Brenda TJ/TB



Kosto aktuale e

shkaktuar

KIA Kosto aktuale e

shkaktuar

KIA

Tj TB


…RRJEDHA E KOSTOS


237


Produktet e gatshme

PP – Derdhja

KMSH

MD

PD

MD Materialet e blera direkte dhe indirekte MI


Kosto aktuale e

shkaktuar

KIA Kosto aktuale e

shkaktuar

KIA

TJ TB

PD

Kosto indirekte e aplikuar KIA

Puna Direkte e Shfrytëzuar në Prodhim PD

KIA

KIA


…RRJEDHA E KOSTOS


238


Produktet e gatshme

PP – Derdhja

KMSH

MD

PD



Kosto aktuale e

shkaktuar

KIA Kosto aktuale e

shkaktuar

KIA

TJ TB

PD

KIA

KIA

Kosto e transferuar jashtë/ transferuar brenda TJ/TB

TJ

TB


…RRJEDHA E KOSTOS


239


Produktet e gatshme

PP – Derdhja

KMSH

MD

PD



Kosto aktuale e

shkaktuar

KIA Kosto aktuale e

shkaktuar

KIA

TJ TB

PD

KIA

KIA

Kosto e Mallit të Shitur KMSH

TJ

TB KMSH

KMSH


…RRJEDHA E KOSTOS


240

METODA E BARAZIMIT TË HARXHIMEVE ME

HYRJEN (FURNIZIMIN) E MATERIALIT

Fleta e kostos

së punës në

Dept. A dhe

Dept. B

Materiali direkt

Puna direkte

Shpenzimet

indirekte

241

Fleta e kostos

së punës në

Dept. A dhe

Dept. B

Materiali direkt

Puna direkte

Shpenzime

indirekte

Produktet e

gatshme

…METODA E BARAZIMIT TË HARXHIMEVE ME

HYRJEN (FURNIZIMIN) E MATERIALIT

243

Skema nr. 12 FPR e përpunuar në një formë tjetër nefabrikën Sharcem-Hani i Elezit

prodhim Prodh Të dalat

Shp.e VSH VSH VSH VSH VSH e pamb e gatsh e prod

Nr Përshkrimi përgjith reparti 1 reparti 2 rep.ndih drejtoria përpuni aruar me të shitu

Gr.90 Gr.90 Gr.91 Gr.92 Gr.93 llog 970 llog 971 llog 700

1 Shp.e mater 3,065 120 100 70 65 60 2,650 - -

2 Shp.e shërb 270 75 - - 45 - 150 - -

3 Shp.e amort 545 200 190 65 50 40 - - -

4 Shp.jomater 55 - - 10 20 25 - - -

5 Shp.e pagav 1,950 500 600 150 300 400 - - -

6 Gjith(1 deri 5) 5,885 895 890 295 480 525 2,800 - -

Alok.i shp.

nga rep.ndih - 118 177 (295) - - - -

në ate kryes

8 Gjith(6+7) 5,885 1,013 1,067 - 480 525 2,800 - -

9 Bart.shp.rep1 - (1,013) - - - - 1,013 - -

10 Bart.shp.rep2 - - (1,067) - - - 1,067 - -

11 Bart.shp.drejt - - - - (480) - - - 480

12 Bart.shp.shitj - - - - - (525) - 525

13 Gjith(8 deri 12) 5,885 - - - - - 4,880 - 1,005

14 Bart.prod.gat - - - - - - (3,447) 6,447 -

15 Prod.e shitur - - - - - - - (1,620) 1,620

Klasa 7

7

244

METODA E INVENTARIZIMIT

Në bazë të regjistrimit të rezervave të materialit:

MATERIALI FILLESTAR

+

BLERJET GJATË PERIUDHËS

-

MATERIALI PËRFUNDIMTAR

=

MATERIALI I HARXHUAR GJATË përIUDHËS

245

METODA E PËRCAKTIMIT PRAPAVAJTËS

TË HARXHIMEVE TË MATERIALIT

Kryhet me ndihmën e ndërmjetësimit të prodhimtarisë së realizuar, përkatësisht të sasisë së gjysmë produkteve dhe produkteve të gatshme

të prodhuara gjatë asaj përiudhe përllogaritëse:

Sasia e realizuar e gjysmë produkteve dhe produktit të gatshëm

x

Normativi i materialit për njësi të produktit apo gjysmë produkteve

=

Sasia e harxhuar e materialit

246

METODA E ÇMIMEVE REALE FURNIZUESE

Gjendja fillestare e materialit

+

Sasia e furnizuar e materiali

-

Sasia e harxhuar (dalja)

=

Gjendja përfundimtare e materialit

247

1) Çmimi i faturës

2) Lejimet nga ana e furnizuesit (rabati, lejime tjera)

3) Neto çmimi i faturës (2 - 1)

4) Shpenzimet varëse të furnizimit (ndërmjetësimi, provizioni, transporti, sigurimi, dogana, etj.)

5) Çmimi furnizues (3 + 4)

…METODA E ÇMIMEVE REALE FURNIZUESE

248

Metoda FIFO

(first-in, first out)

249

Metoda FIFO

(first-in, first out)

• Të kalkulohet vlera e njësive prej 3.940

copë të transferuara në produkte të

gatshme si dhe vlera e rezervave sipas

metodës FIFO.

• Të dhënat vijuese kanë të bëjnë me

procesin 1 për periudhën e dytë

përllogaritëse, me ç’rast në fillim të kësaj

periudhe kanë qenë 550 njësi pjesërisht të

kompletuara të cilat kanë pasur vlerat

vijuese:

250

HAPI 2: KALKULONI VLERËN E

NJËSIVE TË TRANSFERUARA

500 njësi fillestare me kosto vijuese:

Vlera %

Materiali hyrës (nga procesi 1) 7,250 100

Materiali i paraqitur 4,320 53

Puna 2,850 62

Kosto tjera variabile 2,250 40

251

Gjatë përiudhës sasia prej 3.950 njësive është

transferuar nga procesi 1 me vlerë prej 39,560 € si

dhe me kostot vijuese:

Materiali i prezantuar 22,500 €

Puna 18,950 €

Kosto tjera 15,990 €

...HAPI 2: KALKULONI VLERËN E


252

Në fund të përiudhës, rezervat përfundimtare prej 560

njësive me shkallë vijuese të kompletimit:

Materiali hyrës 100 % i kompletuar

Materiali i prezantuar 50 % i kompletuar

Puna 45 % e kompletuar

Kosto tjera 40 % të kompletuara

...HAPI 2: KALKULONI VLERËN E


253

Elementet

e kostove

Njësit. e

kompletuara

Plus nj.

ekuiv.

përfundimt

Minus nj.

ekuiv.

fillestare

Baras

prodh.

efektiv

Kostot

Kosto

për njësi

Materiali

Hyrës 3.940 + 560 - 550 = 3.950 39.560 10,015

Materiali i

prezantuar 3.940 + 560 - 275 = 3.945 22.500 5,703

Puna 3.940 + 560 - 248 = 4.040 18.950 4,690

Kosto tjera 3.940 + 560 - 220 3.944 15.990 4,054

...HAPI 3: KALKULONI NJËSITË

EFEKTIVE SIPAS FIFO METODËS

Kalkulimi i njësive efektive dhe shpenzimet për njësi:

254

Vlera e rezervave përfundimtare:

Materiali hyrës = 100 % i kompletuar = 560 * 10,015 = 5,608 €

Mat. i prezantuar = 50 % i kompletuar = 560 * 5,703 = 1,597 €

Puna = 45 % e kompletuar = 560 * 4.690 = 1,632 €

Kostot tjera = 40 % të kompletuar = 560 * 4.054 = 908 €

GJITHSEJ: 9,745 €

...HAPI 3: KALKULONI NJËSITË

EFEKTIVE SIPAS FIFO METODËS

255

PËRLLOGARITJA E KOSTOS SË

PAGAVE TË PRODHIMIT

Është kompetencë e shërbimit të pagave i cili:

Mbledh, azhuron dhe përgatit të dhënat mbi çmimin e punës, tatimet dhe kontributet

Mbledh, klasifikon dhe përgatit të dhënat mbi kohën efektive, sasinë e punuar, kohën e pranuar, etj.

Përgatit dokumentacionin për pagesën e pagave

Përllogarit pagat për secilin të punësuar

Kontrollon pagesën e pagave

Udhëheq evidencën analitike mbi pagat e realizuara, etj.

256

Sistemi bazë dhe më i thjeshtë i përllogaritjes së

shpenzimeve të pagave – sistemi i shprehur në orë pune

që si bazë merr javën 40 orësh të punës

...PËRLLOGARITJA E KOSTOS SË


257

Shembull:

Java 14

Urdhëresa nr. 58017

Orë pune në javë 40



258

Produktet:

300 njësi të produktit A

(koha për prodhimin e një njësie 1,8 min.)

150 njësi të produktit B


100 njësi të produktit C


Shkalla e punës së paguar: 0,10 € për min.



259

Prodhimi i përgjithshëm

= (300 * 1.8) + (150 * 1.5) + ( 100 * 2.2)

= 985 min. kohë e paguar

= 985 * 0.10 € = 98.50 €

d.m.th, gjithsej pagesa = 98.50 €



260

PËRLLOGARITJA E KOSTOS SË

ASETEVE FIKSE

Zhvlerësimi i aseteve fikse

Zhvlerësimi kohor – metoda lineare e zhvlerësimit

Zhvlerësimi funksional – niset nga sasia e produkteve që

mund të jep aseti fiks me rastin e përdorimit dhe mirëmbajtjes

normale

Zhvlerësimi i kombinuar – parimi i punës së kësaj metode

qëndron në atë se me rastin e shfrytëzimit normal apo mbi

normale të aseteve fikse aplikohet zhvlerësimi funksional,

ndërsa në rast se ai bie, shfrytëzohet zhvlerësimi kohor

261

Metoda proporcionale apo metoda e shlyerjes lineare

Metoda degresive apo metoda e shkallëve rënëse

Metoda progresive apo metoda e shkallëve rritëse

Metoda funksionale e zhvlerësimit apo shkallëve

amortizuese në përputhje me efektet përiodike


ASETEVE FIKSE

262

Zhvlerësimi mund të kalkulohet në çmimin kushtues

të produkteve përkatësisht shërbimeve si:

a) Shpenzim individual – vetëm atëherë kur dihet saktë

se cila pjesë lidhet për bartësin e caktuar të

shpenzimeve

a) Shpenzim i përgjithshëm – kur shpërndarja në bartës

bëhet sipas një çelësi të caktuar


ASETEVE FIKSE

263

A dëshironi të shihni

regjistrimet në ditar?

264

PËRLLOGARITJA E KOSTOS SË PROCESIT

TË PRODHIMIT

Të shohim regjistrimet kontabël

për sistemin e kostos së procesit

të prodhimit. Ne do t’i heqim

numrat ashtu që të përqendrohemi

në konceptin

Regjistrimet tipike kontabël

265


PROCESIT TË PRODHIMIT

(Regjistrimet tipike kontabël)

Ditari Faqe 4

Data Përshkrimi

Post.

Ref. Debi Kredi

Lënda e parë XXXXX

Llogari të pagueshme XXXXX

Regjistrimi i blerjes së lëndës së parë

266

Ditari Faqe 4

Data Përshkrimi

Post.

Ref. Debi Kredi


Llogari të pagueshme XXXXX

Puna në proces - Departamenti A XXXXX

Puna në proces - Departamenti B XXXXX


Regjistrimi i përdorimit të materialit direkt




267

Ditari Faqe 4

Data Përshkrimi

Post.

Ref. Debi Kredi



Pagat e pagueshme XXXXX

Regjistrimi i kostos së punës direkte




268

Ditari Faqe 4

Data Përshkrimi

Post.

Ref. Debi Kredi



Shpenzimet indirekte të prodhimit XXXXX

Aplikimi i shpenzimeve indirekte në departamente




269

Ditari Faqe 4

Data Përshkrimi

Post.

Ref. Debi Kredi



Regjistrimi i transferit të mallrave nga

Departamenti A në Departamentin B.




270




Ditari Faqe 4

Data Përshkrimi

Post.

Ref. Debi Kredi

Produktet e gatshme XXXXX


Regjistrimi i kompletimit të produkteve dhe transferi i tyre nga

Departamenti B në inventar të produkteve të gatshme

271




Ditari Faqe 4

Data Përshkrimi

Post.

Ref. Debi Kredi

Llogari të arkëtueshme XXXXX

E ardhura nga shitja XXXXX

Regjistrimi i shitjes në llogari

KMSH XXXXX

Produktet e gatshme XXXXX

Regjistrimi i KMSH

272

PËRFUNDIMI i ligjëratës

273

PËRLLOGARITJA

STANDARDE DHE SHMANGIET

Ligjëratë

L 2

274

Qëllimi i ligjëratës

1. Standardi

2. Shmangiet e materialit direkt

3. Shmangiet e punës direkte

4. Shmangiet e shpenzimeve indirekte

5. Regjistrimi dhe raportimi i shmangieve nga

standardet

L 2

Përllogaritja standarde dhe shmangiet

275

Standardet

Kërkojnë përpjekje të përbashkëta të kontabilistëve, inxhinierëve dhe personelit tjetër menaxherial.

Standardet teorike (Standardet ideale).

Standardet rrjedhëse të arritshme (standardet normale).

A duhet të korrigjohen kur më tutje nuk reflektojnë kushte operative prej të cilëve priten.

Aranzhimi i standardeve

Rishikimi dhe revidimi i standardeve

Llojet e standardeve

276

Kostot standarde

Principe për matjen e

mbarëvajtjes.

Nivel i lartë i mbarëvajtjes.

Të bazuara në shumat

e para përcaktuara.

Të shfrytëzuara për planifikimin

e punës dhe kërkesat e materialit. Kostot

standarde

janë:

277

PËRLLOGARITJA STANDARDE

Kosto standarde paraqet atë kosto të lajmëruar brenda një përiudhe përllogaritëse por të arsyetuar në tërësi në shumën në të cilën janë paraqitur

Me këtë rast duhet dalluar:

Standardet e përcaktuara sipas masave dhe parallogarive të përcaktuara në mënyrë teknike – teknologjike

Standardet empirike (ekspërimentale) të bazuara në vlerësim

Standardet e kombinuara

278

…PËRLLOGARITJA STANDARDE

Standardizimi i kostos mund të kryhet në mënyra të ndryshme. Standardi i kostos nënkupton shumëzimin e sasisë së harxhimeve standarde me çmimet standarde. Sasia e harxhuar përcaktohet në bazë të analizave detale dhe inçizimit të situatës, që nuk nënkuptojnë asgjë tjetër përveq normativit të realizimeve të mundshme

Në disa situata ato mund të përcaktohen shumë lehtë. Psh. standardi i automobilit duhet saktë të përfshijë pjesët të cilat do të montohen në automobil, dhe se këtij standardi nuk mund t'i mungojë asnjë pjesë sado e vogël qoftë, kështu që standardi i harxhimit përcaktohet si prodhim i numrit të automobilave të cilët planifikohen të prodhohen dhe numrit të pjesëve të llojit të caktuar të cilat do të montohen në atë automobil

Diferencat në mes të sasive të planifikuara të harxhimeve të pjesëve rezervë dhe sasisë e cila fitohet sipas kësaj procedure, ka të bëjë me sasitë e prishura, të thyera, kallot etj. të cilat poashtu mund të standardizohen

279

Mirëpo, ka raste kur sasia e planifikuar dallon dukshëm

nga ajo e realizuar. Kështu psh. në xeherore, nga xehja e

cila do të eksploatohet, planifikohet që do të mund të jetë

e shfrytëzueshme prej 10%, ndërsa në bazë të përvojës

është konstatuar se ajo mund të shfrytëzohet vetëm 7%.

Standardi i shfrytëzimit të xehes duhet të caktohet në

bazë të studimeve teknologjike të cilat mund të

përcaktojnë standardin në bazë të kualitetit të xehes i cili

poashtu mund të jetë i ndryshëm nga përiudha në

përiudhë. Me fjalë tjera, standardet përcaktohen në mes

të dy sasive prej të cilave njëra është ideale, ndërsa tjetra

normale apo e realizueshme


280


Kur flasim për sistemin e kostos standarde, duhet

definuar disa kategori të cilat kanë të bëjnë me koston

standarde për njësi, e ato janë:

Standardi sasior – është komponentë e kostos i cili

bazohet në sasinë e standardizuar për njësi të poduktit të

gatshëm. Standardi sasior shprehet në formë të inputeve

të cilat maten, psh. kilogram, metër, litër, orë, etj.

Standardi çmimor – është komponentë e cila bazohet

në çmimet standarde për çdo masë të standardit sasior.

Standardi çmimor zakonisht shprehet në njësi matëse siq

janë €/kg, €m/l, €/h, etj.

281


Në saje të shpeshtësisë së azhurimit, standardet

ndahen në:

1) Standarde bazike – paraqesin standardet të cilat nuk

ndërrohen derisa të mos ndërrohet prodhimi

përfundimtar, procesi i prodhimit apo ndonjë faktor tjetër

themelor në procesin e prodhimit

2) Standardet rrjedhëse – paraqesin standardet të cilët

marrin parasysh kushtet aktuale dhe të cilët mund të

arrihen gjatë përiudhës përllogaritëse

282


Sipas shkallës së kërkesave që parashtrohen ndaj zbatuesve, standardet ndahen në:

1) Standarde ideale – janë standardet të cilët mund të arrihen vetëm nën kushtet ideale të punës. Këto standarde paragjykojnë efikasitetin më të lartë të mundshëm, shfrytëzim maksimal të kapaciteteve, çmime më të ulëta të mundshme, materiale të cilësisë më të lartë, etj.

2) Standarde mesatare – janë standardet të cilët janë kalkuluar në bazë të mesatares së shpenzimeve për disa përiudha të kaluara të përllogaritjes

3) Standarde praktike – janë standardet të cilët janë mjaft të lartë, por prapëseprapë mund të arrihen pa shkaktuar shmangie të larta

283

Se cilat standarde do të zgjedhën varet prej llojit të ndërmarrjes, llojit dhe ndërlikueshmërisë së procesit të prodhimit, llojit dhe sistemit të kontabilitetit, etj. Por, kryesisht ato duhet:

Të mos jenë tepër të lartë apo të ulët

Të vendosen për ato shpenzime për të cilat besohet se do të jenë shtytës kryesor gjatë procesit të prodhimit

Të bazohen në të dhënat objektive

Të jenë të pranueshëm nga ata të cilët i zbatojnë


284

Standardet më të shpeshta në ndërmarrje prodhuese janë:

Standardet e materialit direkt

Standardet e materialit ndihmës

Standardet e punës direkte

Standardet e punës ndihmëse

Standardet për çmime furnizuese të materialit

Standardet për shpenzime indirekte (të përgjithshme) duke

përfshirë marketingun, shitjen, administratën, etj.


285

Përparësitë e përllogaritjes standarde

Menaxhimi me

përjashtime

Vlerësimi i mbarëvajtjeve Motivimi i të punësuarve

Krahasimi i ndjeshëm

i shpenzimeve

Përparësitë

286

Problemet

potenciale

Koncentimi në negative mund të ndikoj në moral

Koncentirmi në standarde mund të përjashtoj objektiva tjerë të

rëndësishëm

Shmangiet e favorshme mund të keqinterpretohen

Përmirësimet e vazhdueshme

mund të jenë më të rëndësishme se përcaktimet e standardeve

Raportet mbi kostot standarde mund të mos jenë në kohë

Standardi mbi sasinë e punës dhe shmangia e efiçiencës mund të mos

jenë të përshtatshme

Problemet potenciale me përdorimin e

kostos standarde

287

Kontabilistët, inxhinjerët, administratorët e përsonelit

dhe menaxherët e prodhimit kombinojnë përpjekjet për

përcaktimimin e standardeve bazuar në përvojën dhe

të priturat.

Përcaktimi i kostove standarde

288

A duhet që të

shfrytëzojmë

standardet praktike

apo ato ideale?

Ingjinjeri Kontabilisti menaxherial

Standardet praktike duhet të

jenë të përcaktuara në nivelin

e arritshëm me përpjekje të

arsyeshme


289

Pajtohem. Standardet ideale, më

tepër janë të bazuara në

përsosshmëri, janë të pa arritshme

dhe dekurajojnë shumicën e të

punësuarve.

Menaxheri i resurseve

humane


290

Përcaktimi i standardeve të materialit direkt

Standardi i

sasisë

Dizajnimi i produktit

dhe përcaktimi i sasisë

Standardi i

çmimit

Përfundimisht, është

shpërndarë materiali me

zbritje.

291

Përcaktimi i standardit të punës direkte

Standardi i

pagesës

Përcaktimi i pagës

përmes

kontratës së punës

Standardi

kohor

Përcaktimi i kohës

për secilin operacion

punues.

292

Përcaktimi i standardit të shpenzimeve

indirekte variabile

Standardi i

punës indirekte

Puna indirekte ka

pjesën variabile e cila

duhet të standardizohet

Standardi i

aktivitetit

Aktiviteti është bazë

për kalkulimin e

shpenzimeve indirekte të

paracaktuara.

293

Tabela e kostos standarde – Kosto variabile e produktit

Tabela e kostos standarde për një njësi të

produktit mund të duket kështu:

A A x B

Sasia Çmimi Kosto

standarde standard standarde

Inputet apo orët apo mëditja për njësi

Materiali direkt 3.0 m. 4.00$ për m. 12.00$

Puna direkte 2.5 orë 14.00 për orë 35.00

Shp.indirekte variabile 2.5 orë 3.00 për orë 7.50

Kosto totale stand. për nj. 54.50$

B

294

A janë standardet të

njëjta me buxhetin?

Buxheti

përcaktohet për

kostot totale.

Standardi përcaktohet për koston për njësi.

Standardet zakonisht shfrytëzohen për

vendosjen e përbashkët në buxhet.

Standardi dhe buxheti

295

ANALIZA E SHMANGIEVE

Zakonisht, shmangiet mund të paraqiten si pasojë e:

Shpenzimit më të madh apo më të vogël të materialit të punës

(shmangia sasiore)

Ndryshimit të çmimit të materialit të punës (shmangia

monetare)

Shpenzimit më të madh apo më të vogël të orëve të punës

direkte (shmangia sasiore)

E ndryshimit të bazës për pagesë të orëve të punës direkte

(shmangia monetare)

E ndryshimit të shpenzimeve të përgjithshme variabile

E ndryshimit të shpenzimeve të përgjithshme fikse, etj.

296

Shmangiet e kostove standarde K

osto

Standardi

Kjo shmangie është e pa favorshme

sepse një kosto aktuale tejkalon

koston standarde.

Shmangia e kostos standarde është shumë prej të cilës

dallon një kosto aktuale nga kosto standarde.

297

Analiza e shmangieve dhe menaxhmenti me përjashtime

Si ta di se silën

shmangie ta hulumtoj?

Shmangiet e larta, në shuma monetare apo si përqindje e

standardit?

298

MENAXHMENTI ME PËRJASHTIME

Materiali direkt

Menaxherët fokusohen në sasinë dhe koston

që tejkalon standardet, në praktikë e njohur si

menaxhmenti me përjashtime

Lloji i kostos së produktit

Sh

um

a

Puna direkte

Standardi

299

Menaxhementi me përjashtime

Kolesteroli = 170

Pasi që kolesteroli juaj është

më i ulët se 200, ai është

në shkallë të pranueshme

Kolesteroli = 240

Pasi që kolesteroli juaj është

mbi 200, duhet të bisedojmë

për dietën tuaj dhe ushtrimet

300

ANALIZA E SHMANGIEVE

Si pasojë e aplikimit të çmimeve standarde të

kostos në përllogaritjen interne, lajmërohen

shmangiet në mes të shpenzimeve të plota dhe

atyre standarde

Këto shmangie evidentohen në llogari të posaçme,

jo vetëm në kuadër të prodhimtarisë, duke ofruar

kështu të dhëna me rëndësi për analiza ekonomike

301

Cikli i analizës së shmangieve

Përgatitja e

raportit mbi

kostot standarde

Përcjellja e

opëracioneve të

përiudhave të

ardhshme.

Analiza e

shmangieve.

Identifikimi

pyetjeve

Pranimi i

sqarimeve

Ndërmarrja e

aksioneve

përmirësuese

Fillon

302

Analiza e shmangieve të kostos

Shmangiet e kostos standarde

Shmangia e sasisë Shmangia e çmimit

Diferenca në mes çmimit

aktual dhe çmimit

standard

Diferenca në mes të

sasisë aktuale dhe

sasisë standarde

303

Modeli i përgjithshëm i analizës së shmangieve

Sasia Aktuale Sasia Aktuale Sasia Standarde × × × Çmimi Aktual Çmimi standard Çmimi standard

Shmangia e çmimit Shmangia e sasisë

Çmimi standard është shuma që duhet të

paguhet për sigurimin e burimeve.

304




Sasia standarde

Sasia e lejuar për outputet e mallit aktual.

Outputet aktuale në njësi shumëzohen me inputet standarde të lejuara për njësi.

305




SA(ÇA - ÇS) ÇS (SA - SS)

SA = Sasia aktuale ÇS = Çmimi standard

ÇA = Çmimi aktual SS = Sasia standarde

306

Shmangia e çmimit të MD

307

Shmanget e sasisë së PD

308

A dëshironi të

shqyrtojmë

këtë me një shembull?

309

Kosto standarde e prodhimit

Kompania ka shpenzuar më shumë material (13.784 kg) se sa

sasia standarde për nivelin e dhënë të prodhimit (13.454 kg) por

ka shpenzuar më pak para (16,540.50 €) se sa standardi për

nivelin aktual të prodhimit (20,181.00 €). Kjo ka ndodhur për

shkak të arsyeve:

- Ndryshimit në sasinë e materialit të shpenzuar për njësi, dhe

- Ndryshimit të çmimit të materialit bazë

310


a) Shmangia e sasisë së materialit:

VSM = ÇS (SR - SS)

VSM = 1,5 (13.784 – 13.454)

VSM = 495 €

Ku:

20,181.00€ / 13.454,00kg = 1,50€/kg

Shmangie jo e

favorshme e sasisë

311


b) Shmangia e çmimit të materialit:

VÇM = SB (ÇR – ÇS)

VÇM = 13.784 (1.2 – 1.5)

VÇM = - 4.135 €

Ku:

16.540,50 / 13.784 = 1,20

Shmangie e

favorshme e çmimit

312


Shembull:

Orët standarde të punës ........ 1.232

Orët reale të punës ................ 1.288

Paga mujore .......................... 310 €

Nr i punëtorëve ...................... 8

Orët ditore të punës ............... 7

Çmimi standard i orës ............ 2,01 €

Çmimi real i punës ................. 1,93 €

313

c) Shmangia sasiore e punës direkte:

VSP = ÇS (OPr – OSt)

VSP = 2.01 (1.288 – 1.232)

VSP = 112,73 €

Shmangie jo e favorshme e

sasisë së punës direkte


314

d) Shmangia çmimore e punës direkte:

VÇP = OPr (ÇR – ÇS)

VÇP = 1.288 (1,93 – 2.01) = -112,73 €

Shmangie e favorshme

çmimore e punës direkte


315

Kosto standarde

Një shembull tjetër

316

Amadeus Group Inc.

Kosto Standarde për një palë pantallona

€5.00 për metër katror 1 x 1.5 metër katror €7.50

€9.00 për orë x 0.80 orë për palë 7.20

€6.00 për orë x 0.80 orë për palë 4.80

Totali i kostos Standarde për palë €19.50

Materiali direkt:

Puna direkte:

Shpenzime indirekte:

317

Amadeus Group sh. a.

Raporti i përfundimit të buxhetit

30 qershor 2005

Materiali direkt €40,150 €37,500 €2,650

Puna direkte 38,500 36,000

2,500

Shpenzime indirekte 22,400 24,000

(1,600)

Kosto totale e prodhimit 101,050 97,500

€3,550

Kosto Buxheti Shmangia

Kosto e prodhimtarisë aktuale Fleksibil e kostos

Amadeus Group Inc.


318

Raporti i shmangieve të materialit direkt

30 qershor 2005

Metër katror për njësi 1.50

Totali i njësive të prodh. x 5,000

Totali në metër 7,500

Çmimi për metër x €5.00

Totali në euro €37,500

Përshkrimi Standardi Aktuale Shmangia

Standardi është i bazuar në

njësitë e prodhuara aktuale

Amadeus Group Inc.


319


më 30 qershor 2005

Metër katror për njësi 1.50


Totali në metër 7,500

Çmimi për metër x €5.00

Totali në euro €37,500


€5.00

çmimi

sasia

€37,500

7,500

Totali i kësaj kutie

është: €5.00 x 7,500

metra

320

Metër katror për njësi 1.50 1.46 0.04 (sasia)

Totali i njësive të prodh. x 5,000 x 5,000

Gjithsej metra 7,500 7,300 200 (sasia)

Çmimi për metër €5.00 x €5.50 €.50 (çmimi)

Gjithsej në euro €37,500 €40,150 €2,650 (total)


Rezultatet aktuale janë:

200 metra nën standard

€.50 për metër mbi standard

€2,650 mbi standard


Më 30 qershor 2005

Amadeus Group Inc.


321

Metër katror për njësi 1.50 1.46 0.04 (sasia)



Çmimi për metër x €5.00 x €5.50 €.50 (çmimi)



€5.50

Çmimi

sasia

€40,150

7,300

Totali i kësaj kutie është:

€5.50 x 7,300 metra

Kosto

aktuale


më 30 qershor 2005

322

Metër katror për njësi 1.50 1.46 .04 (sasia)






€5.50

€5.00

çmimi

sasia

€3,650

7,300 7,500

Kush është përgjegjës

për shmangie jo të

favorshme të çmimit?

Shmangie jo e favorshme e

çmimit (€ .50 x 7,300 metra)


Më 30 qershor 2005

323

Metër katror për njësi 1.50 1.46 .04 (sasia)






€5.50

€5.00

çmimi

sasia

€1,000

7,300 7,500

Kush është përgjegjës për

shmangie të favorshme të sasisë?

Shmangia e favorshme e

sasisë (200 metra x €5.00)


Më 30 qershor 2005

324

Metër katror për njësi 1.50 1.46 .04 F (sasia)


Gjithsej metra 7,500 7,300 200 F (sasia)

Çmimi për metër x €5.00 x €5.50 €.50 J (çmimi)

Gjithsej në euro €37,500 €40,150 €2,650 J (total)


€5.50

€5.00

çmimi

sasia

€3,650

€1,000

7,300 7,500

Shmangia jo e favorshme e

çmimit (€.50 x 7,300 metra)


sasisë (200 metra x €5.00)


Më 30 qershor 2005

325

Raporti i shmangies së punës direkte

Më 30 qershor 2005

Orë për njësi .80


Gjithsej orë 4,000

Çmimi për orë x €9.00

Gjithsej në euro €36,000


Standardi është i bazuar në

njësitë aktuale të prodhuara

Amadeus Group Inc.


326

Orë për njësi .80


Gjithsej orë 4,000

Çmimi për orë x €9.00

Gjithsej në euro €36,000


€9.00

çmimi

orët

€36,000

4,000


€9.00 x 4,000 orë


Më 30 qershor 2005

327

Orë për njësi .80 .77 .03 F (koha)


Gjithsej orë 4,000 3,850 150 F (koha)

Çmimi për orë x €9.00 x €10.00 €1.00 J (çmimi)

Gjithsej në euro €36,000 €38,500 €2,500 J (total


Rezultatet aktuale janë:

150 orë nën standard

€1.00 për orë mbi standard

€2,500 mbi standard


Më 30 qershor 2005

Amadeus Group Inc.


328







€10.00

çmimi

orët

€38,500

3,850


€10.00 x 3,850 orë

Kosto aktuale


Më 30 qershor 2005

329







€10.00

€9.00

çmimi

orët

€3,850

3,850 4,000

Shmangie e pa favorshme e

çmimit (€1.00 x 3,850 orë)

Kush është përgjegjës

për shmangie të pa

favorshme të çmimit?


Më 30 qershor 2005

330

Orë për njësi .80 .77 .03 F (koha) Totali i njësive të prodh. x 5,000 x 5,000 Gjithsej orë 4,000 3,850 150 F (koha) Çmimi për orë €9.00 x €10.00 €1.00 J (çmimi) Gjithsej në euro €36,000 €38,500 €2,500 J (total)


€10.00

€9.00

çmimi

orët 3,850 4,000

Kush është përgjegjës për

shmangien e favorshme të

kohës?

€1,350


kohës (150 orë x €9.00)


Më 30 qershor 2005

331

Orë për njësi .80 .77 .03 F (koha) Totali i njësive të prodh. x 5,000 x 5,000 Gjithsej orë 4,000 3,850 150 F (koha) Çmimi për orë x €9.00 x €10.00 €1.00 J (çmimi) Gjithsej në euro €36,000 €38,500 €2,500 J (total)


€10.00

€9.00

çmimi

orët

€3,850

€1,350

3,850 4,000

Shmangie e pa favorshme e

çmimit (€1.00 x 3,850 orë)

Shmangie e favorshme e

kohës (150 orë x €9.00)


Më 30 qershor 2005

332

Amadeus Group sha.

Shmangiet e kostos indirekte

30 qershor 2005

Kosto variabile €14,400 €10,400 €4,000

(€3.60 x 4,000 orë)

Kosto fikse 9,600 12,000 2,400

(€2.40 x 4,000 orë)

Kosto totale €24,000 €22,400 €1,600

Buxheti i Kosto

korrigjuar aktuale Shmangia

Kosto indirekte aplikohen për

€6.00 për orë të punës direkte

bazuar në 4,000 orë aktuale

Kosto aktuale

indirekte për

ditarin kryesor

333

Buxheti i Kosto


Kosto variabile €14,400 €10,400 €4,000

(€3.60 x 4,000 orët)

Kosto fikse 9,600 12,000 2,400

(€2.40 x 4,000 orët)

Kosto totale €24,000 €22,400 €1,600

Shmangia e kontrolluar

bazuar në kosto variabile

Amadeus Group sha.


30 qershor 2005

334

Buxheti i Kosto


Shmangia e vëllimit

bazuar në kosto fikse

Kosto variabile €14,400 €10,400 €4,000

(€3.60 x 4,000 orët)

Kosto fikse 9,600 12,000 2,400

(€2.40 x 4,000 orët)

Kosto totale €24,000 €22,400 €1,600

Amadeus Group sha.


30 qershor 2005

335

Shmangia e kontrolluar e kostos variabile

30 qershor 2005

Shp. indirekte aktuale variabile €10,400 Shp. Indirekte buxhetore variabile 14,400 (4,000 orë aktuale x €3.60) Shmangia e favorshme e kontrolluar €(4,000)

Shmangia e kontrolluar

matë efikasitetin e

shfrytëzimit të burimeve të

shpenzimeve indirekte

Buxheti i korrigjuar

bazuar në orët e

shfrytëzueshme

aktuale

336

Shmangiet e vëllimit të kostos indirekte fikse

30 qershor 2005

Vëllimi i buxhetuar (orë të punës direkte) 5,000 Vëllimi aktual (orë të punës direkte) 4,000 Kapaciteti i pa shfrytëzuar(orë pune direkte) 1,000 Çmimi standard fiks x €2.40 Shmangia e pa favorshme e vëllimit €2,400

Shmangia e vëllimit matë

përdorimin e burimeve të

kostos indirekte fikse

Çmimi i bazuar

në 5,000 orë

pune direkte

Amadeus Group Inc.


337

Kosto standarde

Edhe një shembull

338

Kostot standarde

Të shfrytëzojmë

modelin e

përgjithshëm për të

kalkuluar shmangiet

e kostove

standarde, duke

filluar me

materialin direkt.

339

Millenium Group ka kostot standarde vijuese të materialit për prodhimin e produkteve të

miellit.

0.1 kg e miellit për 1 pako biskota €5.00 për kg.

Muajin e fundit janë blerë 210 kg miell për të prodhuar 2,000 pako biskota. Kosto totale e

materialit është €1,029.

Shembull i shmangieve të materialit

340

210 kg. 210 kg. 200 kg.

× × ×

€4.90 për kg. €5.00 për kg. €5.00 për kg.

= €1,029 = €1,050 = €1,000

Shmangia e çmimit

€21 e favorshme

Shmangia e sasisë

€50 jo e favorshme

Sasia aktuale Sasia aktuale Sasia standarde × × × Çmimi aktual Çmimi standard Çmimi standard


341

210 kg. 210 kg. 200 kg.

× × ×

€4.90 per kg. €5.00 per kg. €5.00 per kg.

= €1,029 = €1,050 = €1,000

Shmangia e çmimit

€21 e favorshme

Shmangia e sasisë



€1,029 210 kg

= €4.90 per kg


342

210 kg. 210 kg. 200 kg.

× × ×

€4.90 per kg. €5.00 per kg. €5.00 per kg.

= €1,029 = €1,050 = €1,000

Shmangia e çmimit

€21 e favorshme

Shmangia e sasisë



0.1 kg për pako 2,000 pako =

200 kg


343

Shmangia e çmimit të materialit

SHÇM = SA (ÇA - ÇS)

= 210 kg (€4.90/kg - €5.00/kg)

= 210 kg (-€0.10/kg)

= €21 F

Shmangia e sasisë së materialit

SHSM = ÇS (SA - SS)

= €5.00/kg (210 kg-(0.1 kg/pako 2,000 pako)

= €5.00/kg (210 kg - 200 kg)

= €5.00/kg (10 kg)

= €50 J

Shënim: Shfrytëzimi i formulave

344

Test shpejtë

Supozojmë se vetëm 190 kg të miellit janë shfrytëzuar për të prodhuar 2,000 pako biskota? Çfarë është shmangia e sasisë së materialit? Mos harroni se standardi për pako është 0.1 kg miell për pako me kosto prej €5 për kg.

a. €50 F

b. €50 J

c. €100 F

d. €100 J

345

Supozojmë se vetëm 190 kg të miellit janë shfrytëzuar për të prodhuar 2,000 pako biskota? Çfarë është shmangia e sasisë së materialit? Mos harroni se standardi për pako është 0.1 kg miell për pako me kosto prej €5 për kg.

a. €50 F

b. €50 J

c. €100 F

d. €100 J SHSM = ÇS (SA - SS)

= €5.00/kg (190 kg-(0.1 kg/pako 2,000 pako))

= €5.00/kg (190 kg - 200 kg)

= €5.00/kg (-10 kg)

= €50 F

Test shpejtë

346

Nëse standardi i materialit specifikon saktësisht se sa material duhet të jetë në produktin final pa ndonjë hedhurinë, a është gjë e mirë shmangia e favorshme (F) e sasisë së materialit?

a. Po

b. Jo

Test shpejtë

347

Nëse standardi i materialit specifikon saktësisht

se sa material duhet të jetë në produktin final pa

ndonjë hedhurinë, a është gjë e mirë shmangia

e favorshme (F) e sasisë së materialit?

a. Po

b. Jo

Verifikim i shpejtë

348

Standard inc.ka pasur standardin vijues të materialit direkt për të prodhuar një tavolinë:

1.5 metër për një tavolinë me €4.00 për metër

Javën e fundit janë blerë 1,700 metra të materialit për t’u prodhuar 1,000 tavolina.

Kosto totale e materialit është €6,630.

Shembull i shmangies së materialit Tavolina

349

Çfarë është çmimi aktual i paguar për

njësi të materialit?

a. €4.00 për njësi.

b. €4.10 për njësi.

c. €3.90 për njësi.

d. €6.63 për njësi.

Verifikim i shpejtë Tavolina

350

Çfarë është çmimi aktual i paguar për njësi

të materialit?





AP = €6,630 ÷ 1,700 metra

AP = €3.90 për metër.


351

Shmangia e çmimit të materialit për

Standard inc. (SHÇM) për një javë është:

a. €170 jo e favorshme.

b. €170 e favorshme.

c. €800 jo e favorshme.

d. €800 e favorshme.

Tavolina Test shpejtë

352

Shmangia e çmimit të materialit për

Standard inc. (SHÇM) për një javë është:




d. €800 e favorshme. SHÇM = SA(ÇA - ÇS)

SHÇM = 1,700 njësi × (€3.90 - 4.00)

SHÇM = €170 e favorshme


353

Sasia standarde e materialit që duhet të

përdoret për t’u prodhuar 1.000 njësi

produkti është:

a. 1,700 €.

b. 1,500 €.

c. 2,550 €.

d. 2,000 €.


354

Sasia standarde e materialit që duhet të përdoret për t’u prodhuar 1.000 njësi produkti është:

a. 1,700 €.

b. 1,500 €.

c. 2,550 €.

d. 2,000 €.

SS = 1,000 njësi × 1.5 m për njësi

SS = 1,500 kg


355

Shmangia e sasisë (SHSM) të kompanisë për një javë është:






356

Shmangia e sasisë (SHSM) të kompanisë për një javë është:




d. €800 e favorshme. SHSM = ÇS(SA - SS)

SHSM = €4.00(1,700 m. - 1,500 m.)

SHSM = 800 € - jo e favorshme


357

1,700 m. 1,700 m. 1,500 m.

× × ×

€3.90 për m. €4.00 për m. €4.00 për m.

= €6,630 = € 6,800 = €6,000

Shmangia e çmimit

€170 e favorshme

Shmangia e sasisë



Shmangia e materialit Tavolina

358

Shmnagiet e materialit

Standard ka blerë dhe shfrytëzuar 1,700 €

material. Si llogariten shmangiet nëse shuma

e blerjes dallon nga shuma e shfrytëzuar?

Shmangia e çmimit llogaritet në tërë sasinë e

blerë.

Shmangia e sasisë llogaritet vetëm në

sasinë e shfrytëzuar.

359

Kompania ka standardin vijues të materialit për të prodhuar një tavolinë:

1.5 metra për tavolinë me €4.00 për metër

Javën e fundit 2,800 metra të materialit janë blerë me një kosto totale prej €10,920, dhe

1,700 € janë shfrytëzuar për të prodhuar 1,000 tavolina.

Shmangia e materialit vazhdim Tavolina

360

Sasia aktuale Sasia aktuale e blerë e blerë

× × Çmimi aktual Çmimi standard

2,800 m. 2,800 m.

× ×

€3.90 për m. €4.00 për m.

= €10,920 = €11,200

Shmangia e çmimit

€280 e favorshme

Shmangia e çmimit është

rritur sepse është rritur

sasia e blerë.

Tavolina Shmangia e materialit vazhdim

361

Sasia aktuale shfrytëzuar Sasia standarde × × Çmimi standard Çmimi standard

1,700 m. 1,500 m.

× ×

€4.00 për m. €4.00 për m.

= €6,800 = €6,000

Shmangia e sasisë


Shmangia e sasisë është

e pandryshuar sepse

sasia aktuale dhe

standarde nuk janë

ndryshuar.

Tavolina Shmangia e materialit vazhdim

362

Kosto standarde

Tani të kalkulojmë

shmangien e

kostos standarde

për punën direkte.

363

Shënim

Shmangia e materialit:





Shmangia e punës:

Shkalla e shmangies së punës

ShkSHP = OA (ShkA - ShkS)

Shmangia e efiçiencës së punës

SHEP = ShkS (OA - OS)

Orët aktuale

Shkalla aktuale

Shkalla standarde

Orët standarde të lejuara

për outputet aktuale

364

Standard ka pasur standardin vijues të punës direkte për prodhimin e tavolinave:

1.5 orë standarde për tavolinë me €6.00 për orë direkte të punës

Javën e fundit janë punuar 1,550 orë pune direkte me kosto totale të punës prej €9,610

për të prodhuar 1,000 tavolina.

Shembull i shmangies së punës Tavolina

365

Çfarë është çmimi aktual (ÇA)

për punën për këtë javë?

a. €6.20 për orë.

b. €6.00 për orë.

c. €5.80 për orë.

d. €5.60 për orë.

Testi i shpejtë Tavolina

366

Çfarë është çmimi aktual (ÇA) për punën për këtë javë?





ÇA = €9,610 ÷ 1,550 orë

Ça = €6.20 për orë

Tavolina Testi i shpejtë

367

Shmangia e çmimit të punës së

kompanisë (Shçp) për javë është:






368

Shmangia e çmimit të punës së kompanisë (SHçp) për javë është:





Shçp = OA (SHkA - SHkS)

SHçp = 1,550 orë (€6.20 - €6.00)

SHçp = €310 jo e favorshme


369

Orët standarde (OS) të punës që duhet të

kryhen për të prodhuar 1.000 tavolina

janë:

a. 1,550 orë.

b. 1,500 orë.

c. 1,700 orë.

d. 1,800 orë.

Test i shpejtë Tavolina

370

Orët standarde (OS) të punës që duhet të kryhen për të prodhuar 1.000 tavolina janë:

a. 1,550 orë.

b. 1,500 orë.

c. 1,700 orë.

d. 1,800 orë.

SH = 1,000 njësi × 1.5 orë për njësi

SH = 1,500 orë

Tavolina Test i shpejtë

371

Shmangia e efiçiencës së punës (SHEP)

për një javë do të jetë:






372

Shmangia e efiçiencës së punës (SHEP) për një javë do të jetë:





SHEP = SHkS(OA - OS)

SHEP = €6.00(1,550 orë - 1,500 orë)

SHEP = €300 jo e favorshme


373

Orët aktuale Orët aktuale Orët standarde × × × Shkalla aktuale Shkalla standarde Shkalla standarde

Përmbledhje e shmangies së punës

Shmangia e shkallës


Shmangia e efiçiencës


1,550 orë 1,550 orë 1,500 orë

× × ×

€6.20 për orë €6.00 për orë €6.00 për orë

= €9,610 = €9,300 = €9,000

Tavolina

374

Kosto standarde

Tani të kalkulojmë

shmangien e

kostos standarde

për kostot e fundit

variabile indirekte

të prodhimtarisë

375

Shmangia e punës:

Niveli i shmangies së punës

NSHP = OA (NA - NS)

Shmangia e efiçiencës së punës

SHEP = NS (OA - OS)

Shmangia e shp. ind. variabile:

Shmangia e shp.të përgj.variabile të shpenzuara

SHShPV = OA (ShkA - ShkS)

Shmangia e efiçiencës së shp.të përgj.variab.

SHEShPV = ShkS (OA - OS)

Orët aktuale të

bazës së

shpërndarjes

Shkalla aktuale e

shp.të përgj.

variabile

Shkalla

stabdarde e

shp.të

përgj.variabile

Orët standarde të lejuara

për outputet stanarde

Shënim

376

Standard ka standardin vijues të shpenzimeve të përgjithshme variabile për prodhimin e një

tavoline:

1.5 orë standarde për një tavolinë me €3.00 orë për orë direkte të punës

Javën e fundit janë punuar 1,550 orë pune për të prodhuar 1,000 tavolina, dhe €5,115 janë

shpenzuar në emër të shpenzimeve të përgjithshme variabile të prodhimtarisë.

Shmangia e shpenzimeve të përgjithshme të prodhimtarisë

377

Çfarë është norma aktuale e kompanisë

(NA) për shpenzimet variabile indirekte të

prodhimtarisë për një javë?






378

Çfarë është norma aktuale e kompanisë (NA) për

shpenzimet variabile indirekte të prodhimtarisë

për një javë?






NA = €5,115 ÷ 1,550 orë

NA = €3.30 për orë

Tavolina

379

Standard ka pasur shmangie të kostos

indirekte variabile (SHShIV) për një javë si

vijon:





Tavolina Verifikim i shpejtë

380

Standard ka pasur shmangie të shpenzimeve

indirekte variabile (SHShIV) për një javë si vijon:





SV = OA(NA - NS)

SV = 1,550 orë(€3.30 - €3.00)

SV = €465 jo e favorshme

Tavolin

a


381

Shmangia e

pafavorshme 465 €

Shmangia e

efikasitetit e pafavorshme

150 €

1,550 orë 1,550 orë 1,500 orë

× × ×

€3.30 për orë €3.00 për orë €3.00 për orë

= €5,115 = €4,650 = €4,500

Orët aktuale Orët aktuale Orët standarde × × × Niveli aktual Niveli standard Niveli standard

Shmangia e shpenzimeve indirekte variabile të prodhimtarisë Tavolina

382

―Ardi Corporation‖ ka standardin vijues të materialit direkt për gëzof.

0.1 kg. të fijeve të leshit për gëzof me €5.00 për kg.

Muajin e fundit janë blerë 210 kg të fijeve dhe janë bërë 2.000 gëzofa. Kosto totale e

materialit është €1.029.


383

210 kg. 210 kg. 200 kg.

× × ×


= €1,029 = €1,050 = €1,000

Shmangia e çmimit

€21 e favorshme

Shmangia e sasisë €50 e

pa favorshme


Përmbledhje e shmangies së materialit

384

210 kg. 210 kg. 200 kg.

× × ×


= €1,029 = €1,050 = €1,000

Shmangia e çmimit

€21 e favorshme

Shmangia e sasisë



€1,029 210 kg

= €4.90 për kg


385

210 kg. 210 kg. 200 kg.

× × ×


= €1,029 = €1,050 = €1,000

Shmangia e çmimit

€21 e favorshme

Shmangia e sasisë



0.1 kg për gëzof 2,000 gëzofa

= 200 kg


386



= 210 kg (€4.90/kg - €5.00/kg)

= 210 kg (-€0.10/kg)

= €21 F



= €5.00/kg (210 kg-(0.1 kg/gëzof 2,000 gëzofa))

= €5.00/kg (210 kg - 200 kg)

= €5.00/kg (10 kg)

= €50 Jo F

Shënim: Shfrytëzimi i formulave

387

Test i shpejtë

Supozojmë se janë shfrytëzuar vetëm 190 kg të

materialit për të prodhuar2.000 gëzofa? Çfarë

është shmangia e sasisë së materialit? Mos harro

se standardi për një gëzof është 0.1 kg me kosto

prej €5 për kg.

a. €50 F

b. €50 JoF

c. €100 F

d. €100 JoF

388

Supozojmë se janë shfrytëzuar vetëm 190

kg të materialit për të prodhuar2.000

gëzofa? Çfarë është shmangia e sasisë së

materialit? Mods harro se standardi për një

gëzof është 0.1 kg me kosto prej €5 për kg.

a. €50 F

b. €50 U

c. €100 F

d. €100 U

Test i shpejtë


= €5.00/kg (190 kg-(0.1 kg/gëzofi 2,000 gëzofa)

= €5.00/kg (190 kg - 200 kg)

= €5.00/kg (-10 kg)

= €50 F

389

Test i shpejtë

Nëse standardi i materialit specifikon saktësisht se sa material duhet të jetë në produktin final pa ndonjë hedhurinë, a është gjë e mirë shmangia e favorshme (F) e sasisë së materialit?

a. Po

b. Jo

390

Nëse standardi i materialit specifikon saktësisht

se sa material duhet të jetë në produktin final pa

ndonjë hedhurinë, a është gjë e mirë shmangia e

favorshme (F) e sasisë së materialit?

a. Po

b. Jo

Test i shpejtë

391

Standard ka pasur standardin vijues të materialit direkt për të prodhuar një tavolinë:

1.5 metër për një tavolinë me €4.00 për metër

Javën e fundit janë blerë 1,700 metra të materialit për t’u prodhuar 1,000 tavolina.

Kosto totale e materialit është €6,630.

Shembull i shmangies së materialit Tavolina

392

Çfarë është çmimi aktual i paguar për

njësi të materialit?






393

Çfarë është çmimi aktual i paguar për njësi

të materialit?





ÇA = €6,630 ÷ 1,700 metra

ÇA = €3.90 për metër.


394

Shmangia e çmimit të materialit (SHÇM)

për një javë:






395

Shmangia e çmimit të materialit (SHÇM)

për një javë:




d. €800 e favorshme. SHÇM = SA(ÇA - ÇS)

SHÇM = 1,700 njësi × (€3.90 - 4.00)

SHÇM = €170 e favorshme


396

Sasia standarde e materialit që duhet të

përdoret për t’u prodhuar 1.000 tavolina

është:

a. 1,700 metra.

b. 1,500 metra.

c. 2,550 metra.

d. 2,000 metra.


397

Sasia standarde e materialit që duhet

të përdoret për t’u prodhuar 1.000

tavolina është:

a. 1,700 metra.

b. 1,500 metra.

c. 2,550 metra.

d. 2,000 metra. SS = 1,000 njësi × 1.5 m. për njësi

SS = 1,500 metra


398

Shmangia e sasisë së materialit (SHSM)

për javë është:






399

Shmangia e sasisë së materialit (SHSM)

për javë është:




d. €800 e favorshme. SHSM = ÇS(SA - SS)

SHSM = €4.00(1,700 njësi - 1,500 njësi)

SHSM = €800 jo e favorshme


400

1,700 njësi 1,700 njësi 1,500 njësi

× × ×

€3.90 për njësi €4.00 për njësi €4.00 për njësi

= €6,630 = € 6,800 = €6,000

Shmangia e çmimit

€170 e favorshme

Shmangia e sasisë



Përmbledhje e shmangieve të

materialit Tavolina

401

PËRFUNDIMI i ligjëratës

niveli i studimeve: bachelor · shmangia nga konflikti i interesave dhe konsultimi i të tjerëve...

Documents