nieuwe normen - theo bemelmans en iso 9606 hoe het nu is …

Nieuwe normen - Theo Bemelmans

EN ISO 9606

HOE HET NU IS …


INHOUD

Algemeen Lasproces Type lasverbinding Basismateriaal en toevoegmateriaal Afmetingen Lasdetails Onderzoek Rapportage Verlenging Het certificaat


NORMEN WERELDWIJD


NORMEN WERELDWIJD

IIW (international institute of welding) ISO (international standard organisation) CEN (European committee for standardization)

Samenwerking … resolutie 19/84 verdrag van Wenen


Plaats van de norm in de industrie

Overeenkomst, contract, lastenboek - Tussen opdrachtgever en fabrikant

Eigen specificaties

Europese richtlijnen - Europese richtlijn, toepassingsnorm, basisnormen (vb. EN ISO 156xx – serie)

Wettelijke verplichting - Vb. apparaten onder druk (PED)


Kwalificatie van laspersoneel

Vroeger:

NBN EN 287-1 (ISO 9606-1 1995): staal

NBN EN 287-2 (ISO 9606-2 1995): aluminium

NBN EN ISO 9606-3 1999: koper

NBN EN ISO 9606-4 1999: nikkel

NBN EN ISO 9606-5 2000: titaan en zirkonium

Toekomst:

NBN EN ISO 9606-serie (>2003)


Certificatie

Uitgave onder EN 45013 (onafhankelijk daartoe gemachtigde organisatie)

Uitgave zonder accredidatie

Wetgeving


Eigendomsrechten

Lasser

Bedrijf

Certificerende organisatie


De WPS is de basis

Bevat gegevens over:

- bedrijf, basismateriaal, toevoegmateriaal,

lasnaadvoorbewerking, lasnaadopbouw,

lasproces, laspositie, lasparameters

Een zo goed mogelijke instructie voor de lasser bij het uitvoeren van zijn kwalificatieproef

Ook de basis van een correcte weergave van de lasgegevens op het certificaat


Nieuwe symbolen en afkortingen Basismateriaaldikte (t) versus lasmateriaaldikte (s) Toevoegmateriaal Extra aanduidingen M : metaalvulling bij metaaldraad P : snelstollende rutielvulling bij gevulde draad V : rutiel/basische fluoride vulling bij gevulde draad W: basische/fluoride, traag stollende slak bij gevulde draad Y : basische/fluoride, snel stollende slak bij gevulde draad Z : ander type vulling bij gevulde draad

- B (basisch vulling) en R (rutiel vulling), nu ook voor gevulde draad


Nieuwe symbolen en afkortingen

Weinig gebruikte “gg” en “ng” zijn vervallen Nieuwe symbolen:

lw naar links lassen (autogeen)

rw naar rechts lassen (autogeen)

ml meerlagenlas

sl éénlaagse las


Variabelen

Essentiële variabelen

Niet-essentiële variabelen


Variabelen

Essentiële variabelen:

variabelen waarvoor een geldigheidsgebied is gedefinieerd en die essentieel zijn voor de toepassing

Niet-essentiële variabelen:

variabelen die gespecifieerd moeten worden, maar waarvoor geen geldigheidsgebied is vastgelegd


Essentiële variabelen

Lasproces Productvorm: plaat of pijp Type verbinding: stompe las of hoeklas Materiaalgroep Toevoegmateriaal Afmetingen Laspositie Lasdetails (nb, mb, ss, bs, sl, ml …)


Lasproces (EN ISO 4063)

111: booglassen met beklede elektroden 114: booglassen met gevulde draad zonder externe

gasbescherming 121: onder poederdek lassen met draadelektrode 131: mig lassen 135: mag lassen 136: mag lassen met gevulde draad 137: mig lassen met gevulde draad 141: tig lassen 15 : plasmalassen 311: autogeen lassen met zuurstof-acetyleen-gasmengsel


Lasproces

Een verandering van lasproces vereist een nieuwe kwalificatie

Uitgezonderd:

massieve draad (proces 135) is geldig voor metaalgevulde draad (proces 136) en omgekeerd


Lasproces

Gecombineerde lasprocessen:

- één proefstuk waarin de verschillende lasprocessen

worden toegepast

- twee of meer afzonderlijke proefstukken per lasproces


Productvorm

Kwalificatieproeven in pijp met een buitendiameter van D > 25 mm zijn geldig voor plaat (was onbeperkt)

Lassen in plaat zijn geldig voor lassen in pijp Voor de laspositie PA, PB en PC: voor pijp met een

diameter > 150 mm (was alleen voor PA en PC) Voor alle lasposities: voor pijpen met een diameter

> 500 mm


Lasposities ( EN ISO 6947)


Type lasverbinding

Onderscheid tussen stompe en niet-stompe lassen in pijp en plaat

Kwalificatie als stompe of hoeklas

- Als het uit te voeren werk voornamelijk uit hoeklassen bestaat, moet er een extra proef (hoeklas) uitgevoerd worden


Type lasverbinding

Opmerkingen:

Stompe verbindingen dekken alle stompe verbindingen met uitzondering van branches

Stompe verbinding in pijp gelast zonder backing dekken branches met een ingesloten hoek > dan 60°

Geldigheidsgebied van een branch is gebaseerd op de buitendiameter van de aftakking

Speciale situaties (moeilijke benadering …) voorverwarmen


Lasposities

De geldigheidsgebieden van de lasserskwalificatie zijn zo vastgelegd dat het aantal uit te voeren kwalificatieproeven niet onnodig groot wordt.

HL045 en JL045 kwalificeren voor alle hoeken

Wanneer in pijp: PF en PC worden gelast, dan is het geldigheids-

gebied gelijk aan dat van HL045 PG en PC worden gelast, dan is het geldigheids-

gebied gelijk aan dat van JL045


Lasposities

Diameters > 150 mm kunnen in twee verschillende lasposities worden gelast (PF of PG voor 2/3, PC voor 1/3), waarbij dus maar één proefstuk moet gelast worden


PROEFLASSEN

Afmetingen, lasproces, laspositie, materiaal en omstandigheden moeten met de praktijk overeenstemmen

Lassen in bijzijn van beoordelaar of beoordelende instantie

Eisen ten aanzien van de markering WPS toepassen, werkinstructie voor de lasser Belangrijk: lastijd, stop/start in grond- en in sluitlaag


ONDERZOEK

Bij RX: gehele inspectielengte Bij breekproeven: daadwerkelijke breuk Buigdoorn ook duidelijk, afhankelijk van de rek van

het basismateriaal Zijbuigproeven in plaats van dwarsbuigproeven als

t > 12 Uitsluitend buigproeven: plaats van start-stop op

buiging beproeven Voor pijp gelast met “bindingsfout-gevoelige” lasprocessen (131, 135, 136 metaalgevuld) of 311, aantal breek- of buigproeven doen


RAPPORTAGE

Schriftelijke rapportage is vereist

Zo nauwkeurig mogelijk vastleggen wat er is uitgevoerd


Beoordelingscriteria Aluminium: ISO 10042/EN 30042

Ten aanzien van buigproeven geldt:

Een enkelvoudige onregelmatigheid van kleiner of gelijk aan 3 mm in willekeurig welke richting is niet toegestaan

Onregelmatigheden die op de hoeken ontstaan zijn mogen worden genegeerd

Staal: EN ISO 5817 (wordt vernieuwd, 2004?) - kwaliteitsniveau “klasse B“, uitwendige geometrische defecten

“klasse C”


GELDIGHEIDSDUUR

De geldigheidsduur van de lasserskwalificatie begint op de dag van de proeflassen

Dit was onduidelijk in de oude EN 287; nu staat het echter éénduidig in de nieuwe norm (EN ISO 9606)


Zesmaandelijkse bevestiging

De geldigheidstermijn van de lassers-kwalificatie bedraagt twee jaar, met de opmerking dat iedere zes maanden door de lascoördinator of door verantwoordelijk personeel van de werkgever wordt bevestigd dat de lasser heeft gewerkt binnen het geldigheidsgebied van de kwalificatie


Tweejaarlijkse verlenging

Dit is een belangrijke verantwoordelijkheid die op de schouders rust van het lastoezicht in een bedrijf en de lasser zelf

Aantonen:Aantonen: - alle rapporten en ander bewijs moeten traceerbaar zijn naar de

lasser en naar de WPS die gebruikt zijn- bewijs moet betrekking hebben op het volume van tenminste

twee lassen en niet alleen op het oppervlak (RX, US, breek-of buigproeven) onderzocht gedurende de laatste zes maanden

- de lassen moeten voldoen aan de acceptatiecriteria zoals die gelden voor de lasserskwalificatie

- de testresultaten moeten laten zien dat de lasser onder de oorspronkelijke testomstandigheden heeft gewerkt, met uitzondering van dikte en pijpbuiten diameter


Kenmerk

EN ISO 9606- 1 135 P FW 1.2 S t10 PB ml

Het nummer van de norm Lasproces volgens EN ISO 4063 Halfproduct (plaat of pijp) Type naad (stompe las of hoeklas) Materiaalgroep (BM) (volgens EN ISO 15608) Toevoegmateriaal Afmetingen van het proefstuk (dikte, diameter) Laspositie volgens EN ISO 6947 Lasdetails


VAKKENNIS

Sterk aan te bevelen

Kennis over veiligheid, gezondheid

Inzetten van lassers met voldoende theoretische achtergrond is de verantwoordelijkheid van het bedrijf


Opwaarderen van 287 naar 9606

Kwalificaties volgens EN 287 ½ die bestaan op het moment van uitgifte van deze norm (EN ISO 9606 ½) moeten aan het einde van hun geldigheid worden beoordeeld in overeenstemming met deze (nieuwe)norm

nieuwe normen - theo bemelmans en iso 9606 hoe het nu is …

Documents