nieuwbouw special

‘Individueler, bewonersgerichter en belevings gerichter werken’Gwendolien Graven

Onze bril in beeldDe nieuwe wijk Den Es in vogelvlucht

‘Wij willen juist quality time bieden’Anita van Zuilekom

‘Van het Grand Café gaan we een feestje maken!’Elly Wittenberg

Eénmalige uitgave Azora Nieuwbouw Special maart 2006

Open dagen Den Es

3 en 4 maart 2006

ColofonDit magazine is een uitgave van Azorater gelegenheid van de heropening vanVerpleeghuis Den Es in Varsseveld.

In opdracht vanAzora Den Es

VormgevingCreatief ontwerpbureau Marcel Somsen

TekstLetterLuck Tekstproducties, Johan Koning

FotografieStudio Seesing FotografieToon Maarse

VerspreidingsgebiedRegio Doetinchem/Winterswijk

Oplage78.000

‘Varsseveld krijgt er een compleet nieuwe wijk bij’

Wim Lubbers grote initiator achter nieuwe Den Es

‘We doen het samen!’Hannie Bulten verruilt De Bettekamp voor een

nieuwe werkplaats in Den Es

‘Mensen moeten zolang als het kan de regiekunnen voeren over hun eigen leven’

Voorzitter Raad van Bestuur AzoraHans Metzemaekers

Het visitekaartje van Den EsMaatschappelijk werkende Chantal Gosselink

‘Van het Grand Café gaan we een feestje maken!’

Hoofd keuken Elly Wittenberg

‘Individueler, bewonersgerichter en belevingsgerichter werken’

Gwendolien Graven, Hoofd Woonteam Den Es

Onze bril in beeldDe nieuwe wijk Den Es in vogelvlucht

‘Zo’n project draagt de naam van het bureau,niet van één specifiek persoon’

VBW Architecten Adriaan van ’t Hof

‘Groen is heel belangrijk in de gezondheidszorg,gelukkig onderkent Azora dat!’

Tuinarchitect Nico Wissing

‘Twee nieuwe doelgroepen leveren extra werk op’

Manager Medische en Transmurale Zorg bij AzoraMarian van Gaasbeek

‘Wij willen juist quality time bieden’Vakgroepcoördinator Activiteitenbegeleiding

Anita van Zuilekom

‘Wij zien de voordelen’Cliëntenraad Den Es

Huishoudelijke dienst - meer dan alleen maar:‘Stop maar in de wasmachine’

Hoofd huishouding Atie de Groot

‘Achter de schermen hebben we alles onder controle’

Teamleider technische dienst Toon Maarse

4

6

8

10

11

12

16

17

18

20

22

24

26

Inhoud

De naam AzoraFeitelijk betekent Azora niets. Tenminste: het woordzelf heeft geen betekenis. Voorzitter Raad van BestuurHans Metzemaekers: ‘Toen wij als Stichting VerenigdeGasthuizen en Zorgcentrum Varsseveld fuseerden, warenwe het erover eens dat beide namen niet meer van dezetijd zijn, niet pakkend genoeg.We wilden een moderne organisatie uitstralen en een naamis dan een eerste aanzet daartoe. We vinden dat de naamAzora vriendelijkheid en openheid uitstraalt. En dat willenwe als organisatie ook zijn: vriendelijk en open. Maar infeite is het een naam die niets betekent. Wij willen graagde betekenis eraan geven: vriendelijk en uitnodigend.Mensen kunnen hier terecht met welke zorgvraag dan ook.’

We zijn trots op ons nieuwe gebouw, op onzeDen Es. En niet alleen op het gebouw, ook opde voorzieningen, de diensten en de zorg diewe hier gaan aanbieden. Waarop we trots zijn,willen we door middel van dit magazine aan ulaten zien.

De gezondheidszorg is in beweging, mensen zijn nietmeer tevreden met alleen maar onderdak. En terecht!Azora wil - evenals haar zusterorganisatie Marga Klompé,waar we steeds meer mee gaan samenwerken - graag indie beweging meegaan. Meedenken over hoe we onze zorgnog meer kunnen verbeteren.

Met de opening van de nieuwe Den Es krijgt Varssevelden wijde omgeving een nieuw, modern verpleeghuis. Wijwillen onze bewoners een thuis bieden, een vertrouwdeomgeving. Een omgeving waarin het Achterhoekse begripnoaberschap ook in de zorg gestalte krijgt.

Over onze doelstellingen, plannen, ideeën en uitgangs-punten kunt u in dit magazine alles lezen. Maar nogbeter is het, om bij ons langs te komen. Dat kan!Op vrijdag 3 en zaterdag 4 maart kunt u een kijkjekomen nemen in de nieuwe Den Es. We zettengraag de deuren voor u open. Want wij zijntrots op ons gebouw!

Wim LubbersAzora

Voorwoord

14 Open dagen Den Es3 en 4 maart 2006

Van 10.00 en 16.00 uur staanonze deuren voor u open. U bent van harte welkom.

Ons adres: Oranjestraat 30, Varsseveld

Nieuwbouw special

5

Ieder Woonteam heeft de verantwoorde-lijkheid over twee woningen en dus overzestien bewoners. Buiten de woningenkomen de bewoners terecht in een cen-trale straat, die alle woningen met elkaarverbindt. Wie deze straat volgt, komtlangs alle woningen en ook het dorps-plein is zo te bereiken, evenals de uit-gangen naar de tuin. In die tuin kannaar hartelust gewandeld, gerelaxeden gepraat worden.

VrijheidDe appartementen mogen naar eigensmaak worden ingericht. ‘Wij voorziende woningen van een dubbeldeurs lin-nenkast, een nachtkastje en een bed.We gaan ervan uit dat de familie van debewoner de kamer zelf inricht met spul-len van de bewoner, om ook weer de per-soonlijke sfeer te benadrukken. Nu moetik wel zeggen dat het niet zo is dat eenhele huisraad kan worden aangesleept,want de verzorging moet ook de ruimtehebben om met talloze attributen te wer-ken. Denk alleen maar aan de ruimte dienodig is om met een rollator of rolstoelfatsoenlijk in een ruimte te draaien, maarook kan het nodig zijn om een tillift tegebruiken.’ De grootte van de apparte-menten kan op het eerste gezicht ietwattegenvallen, weet Lubbers ook. ‘Maar vol-gens mij is het zo, dat als je op leeftijdbent en je zit in een grote huiskamer, jeje ook niet echt prettig voelt. De kamerszijn gezellig en intiem, er kan goed ingewoond worden. Ook de kleuren die we

gebruiken geven de gewenste huiselijkeen warme sfeer, terwijl de verwerkte stof-fen tegen een stootje kunnen. Verder ishet aan de bewoners, de familie én hetwoonteam om het geheel in te richten.Ook op technisch gebied is er veel moge-lijk. Vanzelfsprekend is er de mogelijkheidom een een televisie aan te sluiten, maarook voor bijvoorbeeld een dvd-speler ofcomputer is plaats.’Vrijheid is eigenlijk het kernwoord vanDen Es. ‘Stel dat een bewoner er hele-maal geen behoefte aan heeft om in dehuiskamer te vertoeven’, zegt Lubbers.‘Dan kan dat, die vrijheid is er. Ik kanme voorstellen dat een bewoner vooralrust wil, met zijn of haar computer op deeigen kamer wil gaan zitten. Dat is alle-maal mogelijk en er zal geen onvertogenwoord over vallen.’

DorpspleinHet hart van Den Es wordt het dorps-plein. ‘Dat gaat leven! Wat daar allemaalgaat plaatsvinden, weten we ook niet pre-cies. Het zal aan de ene kant een ontmoe-tingsplein worden voor de bewoners,anderzijds gaan daar activiteiten plaats-vinden. Het verenigingsleven van Den Eszal daar hoofdzakelijk zijn gesitueerd,maar ook optredens van muziekkorpsenen zangkoren zullen daar worden gege-ven. Het Grand Café zal ongetwijfeld eenbelangrijke factor in het geheel worden.We hebben dat én voor de bewoners zelfgecreëerd, maar ook voor onze medewer-kers. Het is tegenwoordig namelijk bijna

ondoenlijk om voor je personeel eenaparte ruimte te maken om koffie te drin-ken of te eten. Dat zal in het Grand Cafémoeten gebeuren. Vanzelfsprekend kun-nen de bewoners en hun familie daar ookterecht om iets de eten of te drinken. Hetpersoneel en de bewoners van De Bette-kamp kunnen hier natuurlijk ook gebruikvan maken.’Het meubilair van het dorpsplein zal aan-gepast zijn aan de situatie. ‘Normaalgesproken heb je natuurlijk op zo’n pleinveel vaste banken. Wij zullen juist veelmeubels hebben die makkelijk te verzet-ten zijn, omdat dat nodig is voor onzedienstverlening. We moeten ergens snellangs kunnen, als dat noodzakelijk is.’

RookbeleidVeel oudere bewoners hebben regelmatigtrek in een sigaretje. Het rookbeleid inDen Es is strikt, geeft Lubbers aan. ‘Debewoner mag op zijn of haar eigen kamerroken, dat kunnen we niet verbieden endat willen we ook niet verbieden. Maarverder in het gebouw geldt een rookver-bod. Voor het personeel zal dat wellichtvervelend zijn, maar het mag gewoon niet.In het Grand Café, om een ander gezond-heidsaspect te noemen, komt ook geenfrituur te staan. Wij willen als zorginstel-ling graag een voorbeeld zijn voor deomgeving. Zó dragen we in ieder gevalons steentje bij aan een gezonde samen-leving. In ieder geval in deze nieuweVarsseveldse wijk.’

Spannend vindt hij het wel. Het projectwaar hij warm voorstander en pleitbezor-ger van is binnen Azora, is toch een beet-je een sprong in het diepe. ‘Vooraf heb jeer natuurlijk wel een beeld bij, maar jeweet niet of dat beeld straks ook werke-lijkheid wordt. Maar het is ook zo, dat alsje een gezonde spanningsboog opbouwt,dan zijn de prestaties er straks ook welnaar. Het kan maar zo zijn dat er vanalles gebeurt wat je van tevoren niethebt bedacht, maar dat wel goed is.’

DorpskarakterDe ruimte waarin je leeft is voor eengroot deel bepalend hoe je leeft, vindtLubbers. ‘Vroeger hadden we een grootgebouw naar medisch model. Wij hebbennu besloten om te investeren in leefruim-te. Ik hoop dat mensen - bewoners, fami-lie én medewerkers - daarin goed metelkaar gaan communiceren. Het dorpsekarakter moet straks een pluspunt vanDen Es worden. Ik ben heel nieuwsgierighoe dat gaat uitpakken.’

In het gebouw nemen we allereerst eenkijkje in de woningen waar het dage-lijkse leven zich straks gaat afspelen.Per woning is er plaats voor acht mensen,die ieder een eigen appartement hebben.Douche en toilet worden per twee appar-tementen gedeeld, deze ruimte is dan ooktussen de twee appartementen gelegen.‘Op het moment dat de ene bewoner ergebruik van maakt, weet de ander dathet vertrek bezet is door een rood lampjedat dan brandt.’ Naast de acht apparte-menten en de vier toiletruimtes, is dehuiskamer een centrale plaats in iederewoning. Hier zullen bijvoorbeeld demaaltijden genuttigd worden. Iederehuiskamer is dan ook voorzien van eenkeuken, want er wordt per woning ge-kookt. ‘De bewoners zullen daar zelfzo actief mogelijk aan deelnemen.’

Telkens worden twee woningen verbon-den door een dienstgang, deze is voorde medewerkers van de Woonteams.

‘Varsseveld krijgt er een compleet

nieuwe wijk bij’Wim Lubbers grote initiator achter nieuwe Den Es

128 Bewoners kunnen straks terecht in de nieuwe Den Es. Niet voor nietsstelt Wim Lubbers dan ook dat Varsseveld er een nieuwe woonwijk bij krijgt.Vanaf het begin is Lubbers betrokken bij het project. De oud-directeur vanZorgcentrum Varsseveld is nu lid van de tweehoofdige Raad van Bestuur vanAzora. Hij ziet de veranderingen vol vertrouwen tegemoet, vertelt hij tijdenseen wandeling door het nieuwe gebouw.

4

De eerste steenOp 13 januari 2005 mocht Wim Lubbers als oud-directeur van Zorgcentrum

Varsseveld, huidig lid van de Raad van Bestuur van Azora én groot pleitbezorger vanhet nieuwe verpleeghuis, de eerste stenen van Den Es metselen. Na een voorbereidings-en ontwikkelingstijd van jaren kon hierna uiteindelijk een begin worden gemaakt metde grootscheepse bouwactiviteiten. ‘Nu, ruim een jaar later en na hard werken, staater een gebouw waarmee we voor de dag kunnen komen’, aldus Lubbers.

‘We doen het samen!’

Nieuwbouw special

6 7

Na tien jaar in hetzelfde kantoor tehebben doorgebracht, gaat HannieBulten verhuizen. Haar onderkomenin De Bettekamp verruilt zij vooreen nieuwe ‘werkplaats’ in Den Es.En dat is niet de enige wijziging diede locatiemanager zal doormaken.

U bent locatiemanager van De Bettekampen Den Es. Wat houdt dat in?Hannie Bulten, lachend: ‘Toch behoorlijkveel. Ik probeer de organisatie van beidelocaties zo vorm te geven en te ontwikke-len, dat we kunnen voldoen aan de vraagvanuit onze cliënten. Mijn taak houdtenerzijds in dat ik bezig ben met zorg-ontwikkeling, maar anderzijds ook metpersoneelsbeleid.’

Hoe lang werkt u hier al?‘Ik ben in april 1995 gekomen, dus bijnaelf jaar. Al die tijd heb ik hier vanuit de-zelfde kamer gewerkt. Maar dat gaat nuveranderen, omdat ik een nieuw kantoorkrijg in Den Es. Toen ik hier in ’95 kwam,was ik alleen aangenomen voor verzor-gingstehuis De Bettekamp. Mijn collegavan Den Es ging later met pensioen entoen zijn de twee functies samengevoegd.’

Wat voor manager is Hannie Bulten?‘Ik probeer de mensen zoveel mogelijkzelfstandig te laten opereren. Het belang-rijkst vind ik dat men plezier heeft in hetwerk en dat bereik je niet door als eensoort opzichter te werken. Juist het dele-geren is dan belangrijk, mensen een stukverantwoordelijkheid geven. Dat betekentwel dat je als organisatie anders opereertdan vroeger. Toen was het de hoofdzusterdie antwoord gaf op vragen, nu moet deverzorgende zelf ook antwoord geven op

vragen van bijvoorbeeld familieleden. Ikvind dat daar veel aandacht aan besteedmoet worden, je gaat hier met mensenom. En natuurlijk moet je ook goed zijnvoor je medewerker. De driehoek cliënt-medewerker-Azora is heel belangrijk.’

U bent enthousiast over de nieuwbouw.Hoe vertaal je dat naar je personeel?‘We moeten het met zijn allen doen,dat is gewoon heel belangrijk om te bena-drukken. De insteek is niet dat wij in eentop-downconstructie alles beslissen, maardat juist iedereen zijn of haar steentjekan en mag bijdragen in de ontwikkelingvan de nieuwe zorgformule. We hebbener niet alleen een prima nieuw gebouwneergezet, maar zijn ook bezig een inter-ne organisatie op te bouwen die helemaalverandert, maar waarbij je wel iedereennodig hebt. Van de dokter tot de huis-houdelijk medewerker en van de mede-werker in de linnenkamer tot de vrijwilli-

gers. Als je bedenkt hoeveel mensen er bijde bouw en de verandering in de interneorganisatie betrokken zijn geweest, dat isgigantisch. Het aantal liters koffie dat isgedronken is bij wijze van spreken niet tetellen.’

Den Es is straks een sprong voorwaartsvoor Azora?‘We lopen mee in de tijd, in de maat-schappelijke ontwikkeling. Bewoners kun-nen straks zoveel als dat kan hun eigenkeuzes bepalen. Kleinschalig wonen isvoor mij dat als je als mens jezelf nietmeer helemaal kunt redden en hulpnodig hebt, je in een prettige woonom-geving je leven toch zoveel mogelijkkunt blijven leven. Het zal vaker gezegdworden: we proberen hier de thuissituatiete benaderen, na te bootsen. Helemaal‘thuis’ zal het nooit kunnen worden,maar we proberen dit zo goed mogelijkte benaderen. In woongroepen, bestaandeuit acht bewoners, proberen we zo goedmogelijk de levensstijl van voor de op-name voort te zetten door rekening tehouden met vaste gewoonten, voor- enafkeuren. Huiselijkheid staat voorop metzo min mogelijk regels, maar een dagin-deling die past. We willen ervoor zorgendat iedereen zich zo goed mogelijk voelt.’

Straks - bij de verhuizing - zijn de bewo-nersgroepen na overleg samengesteld.Hoe is dat, als er een nieuwe bewoner in Den Es terechtkomt?‘In principe hebben we ervoor gekozenom zo breed mogelijk op te nemen, zoalswe in het verleden ook deden. Dat bete-kent: als er een plaats vrijkomt - meestaldoor het overlijden van een van de bewo-ners -, dan komt degene die bovenaande wachtlijst staat in aanmerking voordie plaats. Maar wel met dien verstande,dat je blijft wonen in de woning waar jeterechtkomt. Het is niet meer zo dat ermet plaatsen wordt geschoven. Dat bete-kent aan de ene kant de rust die debewoner nodig heeft, maar anderzijds

ook dat er wel goed moet worden gese-lecteerd. Overleg met familie is daarinheel belangrijk. Het welzijn van onzebewoners staat hoog in het vaandel.Ook wanneer iemand zich in Den Esof De Bettekamp niet op zijn of haargemak voelt, dan proberen we een op-lossing te vinden, desnoods elders.Als we naar de nieuwe situatie kijken,dan kan het zijn dat iemand juistbenauwd wordt van het kleinschalige.Zo’n cliënt heeft dan baat bij een andertehuis. Wij moeten dan zo eerlijk zijn omaan te geven dat we niet de zorg kunnenbieden die deze persoon vraagt.’

Het sociale wordt heel belangrijk inDen Es. Op wat voor manier?‘Op verschillende manieren. Kijk alleenmaar naar het eten. Dat is heel belang-rijk, want vraag maar eens aan de gemid-delde bewoner hoe het hier is. Negen vande tien keer krijg je te horen: ‘Het etenis goed’. Dus is eten belangrijk en wegaan er hier een echt sociaal gebeurenvan maken. Er wordt namelijk in de huis-kamers van de woningen gekookt en demensen verorberen de maaltijd ooksamen. Wij vinden het ook belangrijkdat mensen er goed verzorgd uitzien.Dus hebben we een eigen kapsalonwaar de bewoners naar toegaan. Datlevert natuurlijk ook weer een sociaalcontact op: mensen praten met elkaar,terwijl ze in de kappersstoel zitten.Ook zijn er diverse clubs waarvan debewoners lid kunnen worden’

Hoe vatten we het complete Den Es zorgverhaal samen?‘Wij willen proberen om mensen zichwel te laten bevinden, een levensstijlcreëren die bij hen past waarbij menniet teveel last heeft van de beperkingenen tekortkomingen.’

Gaat het allemaal lukken?‘Ja, daar ben ik van overtuigd. Andersbegin je er natuurlijk niet aan. Het ideehoe we het gaan aanpakken is ook door

iedereen positief ontvangen, maar ik zoubest wel een jaartje verder willen kijken.Is het allemaal gegaan zoals we dachtendat het zou gaan? Dat is best spannend,maar ik denk dat we het aankunnen.Al wil dat niet zeggen dat we niet moetenbijsturen. Als dat wordt gevraagd, moetenwe dat zeker doen. We moeten ons blijvenaanpassen aan de bewonersgroep, dat ishet belangrijkste. En dat moeten wesamen doen.’

Even bijkletsenbij de kapper

Naast de inwendige mens, iser ook zorg voor de uitwendige mens.Bewoners van Den Es kunnen dagelijkslangskomen in de kapsalon. Niet alleenom de haren weer in de plooi te latenknippen, föhnen en permanenten, maarook om even bij te kletsen met anderebewoners of de kapper. Of natuurlijkom het laatste nieuws door te nemenin de verschillende bladen.

Lokatie manager Hannie Bulten vindt driehoek cliënt-medewerker-Azora heel belangrijk

zolang als het kan de regie kunnen voeren over hun eigen leven en we proberen ze te ondersteunen dieregie ook te blijven houden.’

Vraaggericht werken is de kernbood-schap. ‘We zeggen in feite tegen de men-sen: ‘Wat hebt u nodig om zo gewoonmogelijk te leven? Wij bieden dat aan.’Eigenlijk is, zo vindt Hans Metzemaekers,het nieuwe Den Es daar de ultieme uitingvan. ‘Het onderkomen lijkt op woningenen we willen straks de zorg ook zo aan-

bieden dat het lijkt dat de mensen ineen gezinsachtige setting doorleven.We nemen daarin iedereen serieus enbenaderen iedereen met evenveelrespect. We respecteren de eigenheidvan de mens - zeker in Den Es.’

MedewerkersDat betekent ook, stelt de voorzitter vande Raad van Bestuur, dat medewerkersgoed worden behandeld. ‘Dat hebben weheel hoog in het vaandel staan. Zo heb-ben we bijvoorbeeld het project AzoraGaat Gezond. Tegenwoordig zijn we onservan bewust dat niet-roken en niet tezwaar zijn erg belangrijk is en wij probe-ren als werkgever daarin ons steentjebij te dragen. Dat levert een gezonderemedewerker op, wat het welbevindenweer bevordert en tevens zorgt voor eenpositievere zorgverlening. Bovendien leidthet natuurlijk ook nog eens tot minderziekteverzuim, wat ook een economischvoordeel is.’ Onder de noemer Azora GaatGezond zijn een paar initiatieven geno-men. ‘Zo hebben we antirookcampagnes.Gespecialiseerde verpleegkundigen bege-leiden groepen medewerkers in het stop-pen met roken. Voorts hebben we verma-geringsprogramma’s, waarin onder hettoeziend oog van een diëtiste medewer-kers afvallen. Een ander voorbeeld zijnonze bewegingsprogramma’s, van eenvou-dige gymnastiek tot hardloopclinics. Wedoen er dus veel aan om onze cliëntengoed te verzorgen, maar ook om onzemedewerkers gezond te houden.’

Nieuwbouw special

8 9

‘Op medisch gebied, het pastorale werk,met opleidingen en op andere gebiedenkwamen wij elkaar regelmatig tegenof werkten we al samen’, vertelt HansMetzemaekers. ‘En als je dan al zo inten-sief samenwerkt, dan is een volgende stapzo gemaakt. Bovendien zagen we om onsheen ook steeds meer fusies ontstaan.Samen optrekken leek ons - en dan hebik het over Zorgcentrum Varsseveld en deStichting Verenigde Gasthuizen - dan ookhet beste. Samenwerking betekent veelaltoch nog iets vrijblijvends, terwijl je als jeonder één noemer opereert er echt werkvan kunt maken.’

Den EsOp het gebied van verpleeghuiszorg kon-den zodoende als één organisatie vrijwelalle disciplines aangeboden worden. ‘DenEs was van oudsher een psychogeriatrischverpleeghuis, terwijl Antonia een gecom-bineerd verpleeghuis was.’ De Azora-orga-nisatie bestaat nu dan ook uit zes locatiesen acht instellingen. ‘Net als De Bette-kamp en Den Es, hebben we nog eensoortgelijke samenwerking tussen verzor-gingshuis Gertrudis en verpleeghuis’s Gravenwal in ’s Heerenberg. Daarbuitenhebben we nog drie verzorgingshuizen:

Debbeshoek in Ulft, Maria MagdalenaPostel in Gendringen en de Schuylen-burgh in Silvolde.’ Van oorsprong is Hans Metzemaekers verpleeghuisarts. ‘Mijn hele arbeidszamebestaan werk ik al bij rechtsvoorgangersvan Azora. Ik ben in 1982 als arts begon-nen in Antonia en na een aantal jarenwerd ik gevraagd om de toenmalige directeur, een directeur geneesheerzoals dat in die tijd gebruikelijk wasbij verpleeghuizen, op te volgen. Eerstben ik ingewerkt als adjunct-directeuren vervolgens heb ik het directeurschapop mij genomen in 1988. Vervolgenszijn we gefuseerd met Gertrudis en deSchuylenburgh, waarna al snel Debbes-hoek en Maria Magdalena Postel erook bij kwamen. Zo ontstond dus een verpleeg-verzorgingshuiscombinatie,die door de fusie met het ZorgcentrumVarsseveld in 2002 uiteindelijke uitgroei-de tot Azora.’ Inmiddels zijn er gesprek-ken gaande over een bestuurlijke fusiemet Zorgcombinatie Marga Klompé (ziekader).

Visie‘Er zijn mensen die beroep moeten doenop zorg, of dat nu in geestelijke of licha-

melijke zin is. In ieder geval is het nietlanger mogelijk voor deze mensen om zodoor te leven als ze gewend waren. Azorawil de faciliteiten aan deze mensen bie-den, zodat ze zoveel mogelijk hun eigenleven kunnen doorleven.’ Ziedaar in dui-delijke woorden de visie van de organisa-tie Azora samengevat door de voorzittervan de Raad van Bestuur. ‘Dat betekentbijvoorbeeld dat we de zorg zoveel moge-lijk willen aanbieden in de plaats waarmen vandaan komt en het liefst nog ach-ter de eigen voordeur. Mensen moeten

Als je als zorgverlenende instanties bij elkaar in de buurt zit én ook nogeens regelmatig samenwerkt op verschillende terreinen, dan is de stapniet zo groot om eens over een fusie te gaan praten. Zo ontstond Azora,de organisatie waar Den Es en De Bettekamp onderdeel vanuit maken.Hans Metzemaekers is voorzitter van de tweehoofdige Raad van Bestuur.

Hans Metzemaekers - voorzitter Raad van Bestuur Azora:

‘Mensen moeten zolang als het kan de regie kunnen voeren over hun eigen leven’

Het verschil tussen een soma-tisch en een psychogeriatrischverpleeghuis:

‘Mensen in een psychogeriatrisch verpleeghuis hebben vooral problemenmet hun geestelijke gesteldheid. Hierkomen met name mensen terecht metdementieproblemen. Het woord somatiekbetekent lichamelijk. In een somatisch verpleeghuis zitten dan ook vooral mensenmet lichamelijke klachten. Met name veroor-zaakt door veel bij ouderen voorkomendeaandoeningen, maar er zijn ook ziektever-schijnselen, zowel lichamelijk als geestelijk,die bij jongere mensen voorkomen. Mensenkunnen bijvoorbeeld ook op jongere leeftijdeen beroerte krijgen.’

Hans Metzemaekers

Een gedeelde visieOmdat de beide Achterhoekse

stichtingen Azora en Stichting Zorgcom-binatie Marga Klompé eenzelfde visiehebben op zowel zorg en dienstverlening,organisatie als medewerkers én bovendienook nog eens in aangrenzende gebiedenopereren, zullen de besturen van beidestichtingen hoogstwaarschijnlijk op1 januari 2007 fuseren. ‘Maar dat wilniet zeggen dat we volledig samengaan.

De organisaties blijven juridischen financieel zelfstandig en ook voorde medewerkers én cliënten herkenbaar.Maar we proberen in de veranderendezorgwereld steeds meer te professionalise-ren. Door samen te werken kunnen wenog beter profiteren van elkaars kwalitei-ten en bovendien zorgt het ervoor dat wemeer invloed hebben bij bijvoorbeeld lan-delijke besluitvorming.’

Nieuwbouw special

10

Is er eenmaal een verpleeghuisindicatieafgegeven, dan gaat de maatschappelijkwerkende aan de slag. ‘Het eerste wat ikdoe als ik de indicatiepapieren ontvan-gen heb, is de contactpersonen van decliënt bellen om hen uit te nodigen vooreen rondleiding door het verpleeghuis.Zonodig ga ik op huisbezoek, maar eenrondleiding is in principe altijd de eerstekennismaking.’ Vanzelfsprekend verteltChantal de toekomstige bewoner - ofdiens contactpersoon - tijdens die intro-ductie over de gang van zaken binnenDen Es. ‘En dan komt omstreeks dezeperiode, de overgang van het oude naarhet nieuwe verpleeghuis, ook de verande-ring in werkwijze natuurlijk aan bod.’

Al tijdens deze eerste ontmoeting komenenkele praktische zaken vaak aan de orde,weet Chantal. ‘Men wil toch graag eenkostenoverzicht hebben en weten hoeveelkleding een bewoner bijvoorbeeld meemoet nemen. Ook is men nieuwsgierignaar de mensen die betrokken zijn bijde zorg. Op al deze vragen geef ik eenantwoord.’ Naast de nieuwsgierigheid vande toekomstige bewoner naar de zorgin-stelling, is Den Es óók benieuwd naarhaar toekomstige bewoner. ‘Wij willengraag een stukje voorgeschiedenis van debewoner hebben. Het karakter, de hobby’sen het sociale leven van de bewoner zijn

heel belangrijk, omdat wij daar graag alsverpleeghuis op in willen spelen. De afde-ling, of in de nieuwe situatie de woning,waar de bewoner vervolgens wordt opge-nomen weet dan meer over de bewonerals persoon.’

VisitekaartjeAls iemand een verpleeghuisindicatieheeft gekregen, wil het niet meteen zeg-gen dat er een plaats in Den Es vrij is.‘Het Zorgkantoor hanteert een actiefwachtlijstbeleid. ‘De maatschappelijk wer-kende probeert samen met de familie vande cliënt de periode naar opname in hetverpleeghuis zo goed mogelijk te over-bruggen. Diverse vormen van zorg kun-

nen worden ingezet, bijvoorbeeld meerthuiszorg, dagbehandeling of meerzorg.’Als maatschappelijk werkende is Chantaleen soort visitekaartje voor de stichting.‘Ik word geacht om het beleid van Azoraen Den Es uit te dragen. Dat betekentdus ook dat ik goed op de hoogte benvan de nieuwe visie en ik kan niet anderszeggen dan dat ik het daarmee van harteeens ben.’

Chantal verdeelt haar werkzaamheden alsmaatschappelijk werkende over Den Esen De Bettekamp. ‘Mijn kantoor is straksin Den Es en op De Bettekamp kom ik alsdat nodig is.’ Tevens is ze coördinatordagverzorging, dagbehandeling en meer-zorg. Deze drie afdelingen richten zichop zelfstandig of in het verzorgingshuiswonende ouderen in Varsseveld en wijdeomgeving. ‘Op de dagbehandeling enmeerzorg richten we ons door begelei-ding en behandeling op bezoekers diebeginnend tot matig dementerend zijn.Mede door de opvang kunnen zij zo langmogelijk zelfstandig functioneren.’

Uiteraard kunnen geïnteresseerdenmet vragen over Den Es en alle vormenvan zorg geboden door Den Es en deBettekamp telefonisch contact opnemenmet Chantal Gosselink.

Een maatschappelijk werkende neemt een belangrijke positie in binnende verpleeghuiszorg. Chantal Gosselink is bij Den Es verantwoordelijkvoor wachtlijstbegeleiding en het voorbereiden van de opnames.Daarnaast is ze coördinator van de dagbehandeling, de meerzorg ende dagverzorging. ‘Iemand komt bij ons in beeld als er een indicatie is.’

Chantal Gosselink: het visitekaartje van Den Es

Drie keer per dag een maaltijd, hetis een onderdeel van de dag waarhaast iedereen naartoe verlangt.Ook de bewoners van Den Es zullenuiteraard dagelijks hun voeding nut-tigen. Alleen verandert er wel hetéén en ander, want de warme maal-tijd wordt niet meer bereid in decentrale keuken, maar in de wonin-gen zelf. Voor het gecombineerdekeukenteam van Den Es en DeBettekamp betekent dat een wijzi-ging. Maar verandering van spijsdoet eten, zo weet Elly Wittenberg.

Het hoofd keuken van de twee zorginstel-lingen is uitermate positief over de nieu-we situatie. ‘De 93 maaltijden die debewoners van Den Es vroeger door onsgemaakt kregen, raken we kwijt. Maardat is maar een deel van het verhaal, wekrijgen er namelijk ook werk bij, bijvoor-beeld een stukje ondersteuning. Ik ziemezelf een beetje als een soort uitzend-bureau: op het moment dat er problemenzijn bij de maaltijdvoorziening in Den Es,kan men altijd een beroep op ons doen.Het belangrijkste blijft immers dat demensen fatsoenlijk eten voorgeschoteldkrijgen. Wie dat dan klaarmaakt, is nietzo van importantie.’ Bovendien is het nietzo dat de centrale keuken gesloten wordt.‘Absoluut niet. Wij gaan er juist prat opdat we nog een eigen keuken hebben,waar we juist zoveel mogelijk vers koken.Voor de bewoners van De Bettekamp envoor Tafeltje Dekje zullen wij dan ook demaaltijd blijven verzorgen.’

Grand CaféWat Elly helemaal als een grote uitdagingziet, is de invulling van het Grand Café,dat op het centrale plein in Den Es isgevestigd. ‘Daar ga ik een feestje bouwen’,zegt de keukenprinses enthousiast. ‘Erkomt daar in een open setting een buffette staan. Het is een prachtige ruimte,waar ik mezelf in de zomer lekker zie bar-becuen. En in de winter lekker gezelligbinnen eten, in een sfeervolle en warmeambiance.’

Ook zal er á la carte gekookt worden inhet Grand Café. ‘Met de steamer maak ikheerlijke gerechten klaar, terwijl de men-sen zelf kunnen kijken hoe ik dat doe. Zowordt het eten een feestje, zeker weten!’

Ook de winkel bij de centrale keukenzal onder de bevoegdheid van Elly, dieal vanaf 1 april 1982 bij het huidigeAzora werkt, gaan vallen. ‘Het is debedoeling dat de verzorgers daar huningrediënten voor de maaltijd gaanhalen.’

Natuurlijk schrok ze best wel, toen Ellyte horen kreeg dat ‘haar’ keuken 93 maaltijden ging verliezen. ‘Maar ik ziedit als een uitdaging. Bovendien: als je met de hakken in het zand gaat staan, dan wordtje niet vrolijk op je werk. Ik kijk hier zeerpositief tegenaan.’

‘Van het Grand Cafégaan we een

feestje maken!’11

De clevere klapmobielIedere woning krijgt de beschikking over één clevere Klappmobil. Met dit revolutionaire winkelwagentje

kunnen de bewoners hun boodschappen doen in de winkel van Den Es. Op de volledig inklapbare Klappmobilkunnen twee ook weer inklapbare boodschappenmandjes worden geplaatst. In totaal kan de winkelkar zestig kiloboodschappen dragen. Het lichte vehikel is stevig en voorzien van zwenkbare wieltjes, zodat alle kanten opdraai-en geen enkel probleem is.

Nieuwbouw special

12 13

Er is, zowel voor de medewerkers als debewoners, nogal wat gewijzigd. Dat moetwennen zijn.‘Voor iedereen betekent dat inderdaadeen gewenningsperiode. Vooral voor decliënten, die niet alleen in weer een nieu-we omgeving komen te wonen, maar ookmet andere verzorgers én medebewonerste maken krijgen. Al is het wel zo dat eenbepaalde categorie mensen het bewustermeemaakt dan anderen. Het kleinschaligewonen zal mijns inziens echter vooralpositieve effecten krijgen: meer rust enmeer privacy voor de bewoner en ookeen andere benaderingswijze.De warme maaltijd gaat men in dewoning zelf bereiden, met als doel omtoch een stuk onrust weg te nemen inde periode van 16.00 tot 18.00 uur .’

Dat zijn vooral de veranderingen voorde bewoners. Maar voor u en uw mede-werkers wijzigt ook het nodige.‘Het kleinschalige betekent een heleandere werkwijze. Voor mij als HoofdWoonteam zal dat leiden tot een functie,waarbij ik niet meer op de afdeling zelfwerkzaam ben. Straks zit ik op een kan-

toor in één van de straten van Den Es.Ik krijg dan niet meer direct het wel enwee van het gebeuren mee. Ik vind datdat past bij deze vorm van werken. Ik zalandere middelen moeten inzetten omgoed contact te houden met de woon-teams, om op de hoogte te blijven vande ontwikkelingen.Voor mijzelf is ook een verschil dat ik nietmeer de scepter zwaai over één afdeling,maar over vier afzonderlijke woningen.Dat zijn vier verschillende teams, die alle-maal op een andere manier kunnen enzullen werken. Vanzelfsprekend is hetzo dat iedere medewerker anders werkt,maar straks zullen die verschillen veelduidelijker naar voren komen. Het isnamelijk zo dat we per woning een apartWoonplan opstellen, dat past bij de be-woners. We zullen individueler, bewoner-gerichter en belevingsgerichter werken.Het is wel zo dat de afgelopen jaren alsteeds meer socialer werd gewerkt, terwijlwe vroeger veelal gericht waren op hetlichamelijk verzorgen. We willen hetsociale vlak nog meer uitdiepen, doorgoed te kijken naar het Leefplan, dat wegaan opstellen per bewoner. In principe

is een verzorgende altijd heel oplossings-gericht bezig, maar wij willen dat meerbelevingsgericht gaan doen. We willenons steeds weer afvragen: ‘Wat is de ach-tergrond van dat gedrag van de bewoner’.Het is een omslag die al wel plaatsvondde laatste jaren, maar straks in de nieuwesituatie een vlucht zal nemen.’

Hoe reageren de medewerkers op de veranderingen?‘Over het algemeen positief. Voordeelis ook dat er weer een stuk scholingaan vast zit, de medewerker kan zich ontwikkelen. Natuurlijk was er in hetbegin onrust, omdat niet duidelijk waswie met wie waar kwam te werken.Toen daar eenmaal duidelijkheid overwas, ging iedereen eigenlijk hard aande slag om er iets moois van te maken.De woonteams zijn een paar keer bijelkaar geweest om kennis te maken endat is goed bevallen. Zo hebben we bijvoorbeeld een kookevenement georga-niseerd voor de medewerkers, een idealegelegenheid om eens bij te praten. Ik ziedit dan ook zeker als een mooie, positieveuitdaging.’

Hoe lang werkt u al in Den Es en watzijn uw werkzaamheden?Gwendolien Graven: ‘Ik ben hier in sep-tember 1990 als leerling begonnen enheb mijn opleiding tot ziekenverzorgendehier ook gehaald. Nadat ik twee jaar alsziekenverzorgende werkte, heb ik gesolli-citeerd op de vacature van teamleidster.Ik werd aangenomen op de afdelingKastanjehof (de oude Den Es was ver-deeld in drie afdelingen, red). Daarnakwam er een vacature vrij voor afdelings-hoofd en ook daarvoor werd ik aangeno-men. Ik ben nu al met groot plezier een

aantal jaren afdelingshoofd en ook inde nieuwe Den Es zal dat zo zijn.’

Ook in de nieuwe Den Es zult u dezefunctie dus vervullen. Is alles precies hetzelfde?‘De tijdelijke voorziening in Ulft is aleen verbetering van de oude situatie,maar straks gaat het helemaal andersworden. Ten eerste is er natuurlijk denieuwe werkomgeving. De medewerkerszelf zijn ook ‘gehusseld’: er zijn nieuweteams gevormd. De drie oorspronkelijkeafdelingen zijn nu verdeeld over veertien

woningen. Aan vier van deze veertienwoonteams zal ik leiding geven en mijntwee oorspronkelijke ambtgenoten zullenook ieder vier woningen onder zich krij-gen. Daarnaast is er een vacature geko-men voor Hoofd Woonteam die is inge-vuld door een teamleidster van Den Es. Twee woningen in Den Es zijn niet onder-verdeeld. Dat zijn de twee woningen voor‘speciale doelgroepen’, namelijk Korsakov-patiënten en verstandelijk gehandicaptenmet een dementieel syndroom. Mijn tweecollega-hoofden zullen daar leiding aangaan geven.’

‘Individueler, bewonersgerichter en belevingsgerichter werken’

Gwendolien Graven is straks één van de Hoofden Woonteam van Den Es. Zij kijkt erg uit naar de verhui-zing en verheugt zich op de werkzaamheden. Werkzaamheden die weliswaar behoorlijk veranderen, maarwaarbij de bewoner nóg centraler komt te staan. En daar is het uiteindelijk om te doen. ‘We willen hetsociale vlak nog meer uitdiepen.’

Lekker relaxen in de SfeerkamerOm even helemaal weg te zijn kunnen de bewoners van Den Es zich terugtrekken

in de Sfeerkamer: lekker onderuitgezakt in bad onder een sterrenhemel genieten vaneen fijn stukje muziek. ‘Het bad heeft verschillende functies’, legt Wim Lubbers uit.

‘Door hydrosound brengen we het water in beweging. Dat geeft eentinteling aan de huid, wat prettig aanvoelt. Met etherische oliën kan dat gevoelnog een versterking krijgen. De Sfeerkamer is voorzien van stereo en cd.’

Nieuwbouw special

14 15

Caesar pessimus comiter insectat Wie goed naar de vorm van Den Eskijkt, ziet daarin een bril terug. HetTrefpunt en het beautycentrum zijnde ogen, waar omheen de woningenzijn gebouwd. Het dorpsplein ishet neusstuk, het centrale punt.Het punt ook waar de neus vanbezoeker, medewerker en bewonergeprikkeld wordt, door de heerlijkegeuren van het Grand Café.

Onze bril in beeld

Legenda overzicht woningen

AppartementBadkamerHuiskamerTeampostBerging/linnen, werkkast,bijkeuken en personeelGangStraat

Ruime appartementen vanalle gemakken voorzien

De woningen zijn onderverdeeldin acht appartementen. De ruime kamersin Den Es zijn van alle gemakken voorzien.Wie hier in bed ligt, heeft niet het idee ineen klein kamertje te liggen en de ruimteis van alle gemakken voorzien, zoals aan-sluiting voor televisie, internet en telefoon.De badkamer is goed geoutilleerd. Om er-voor te zorgen dat de verzorging niet natwordt, is de douchebediening náást de douche geplaatst. Klein detail, maar welbelangrijk!

Entree, dagbehandelingen kantoren

Woning Dorpsplein met Grand Café

Het Trefpunt

Beautycentrum

Straat

Nieuwbouw special

16 17

Niet alleen als gebouw is Den Eseen opvallende verschijning, ookqua invulling van het overige grond-gebied is voor een revolutionaireoplossing gekozen. TuinontwerperNico Wissing mocht zijn creativiteituitleven op de buitenruimte van hetverpleeghuis. Met een spectaculairresultaat.

‘Mijn gedachtegang is’, zo begint Wissing,‘dat je juist door het toepassen van veelgroen de mensen kunt stimuleren enactiveren. Met de buitenruimte willenwe proberen om de zintuigen van debewoners te prikkelen door middel vangeur en kleur. De uitdaging hier wasnatuurlijk extra groot, omdat iets com-

pleet nieuws ontstond. Ik had al eerdervoor Azora gewerkt, bij de vestigingAntonia.’ Dat was de organisatie goedbevallen en zodoende mocht Wissingzich ook met Den Es gaan bemoeien.

‘Ik heb me bij Den Es beziggehoudenmet de totale ruimtelijke invulling:de binnentuinen, de parkeerplaatsen,de entree en het stuk groen tussen DenEs en De Bettekamp. We wilden de om-geving een groen jasje aantrekken. Hetkarakter moest los zijn en niet te kantoor-achtig. Bij het parkeerterrein hebbenwe de bestaande bomen als uitgangspuntgenomen en daaromheen, kronkelend,de parkeerplaatsen aangelegd. Dat bete-kent een veel speelser karakter, dat over-eenkomt met het gebouw. En bovendienhoefden we de mooie oude bomen niette kappen, dat zou doodzonde zijn. Hetis een organisch gevormde parkeerplaats,iets dat je vrijwel nergens anders ziet.

Zodoende is de parkeerplaats ook meteeneen ontmoetingsplaats geworden dievriendelijk aandoet. Het geheel hebbenwe mooi aangekleed met diverse plant-composities.’

Impulsstukken in de binnentuinWissing heeft de twee binnentuinen vanhet gebouw een eigen, wisselend karaktergegeven. ‘De binnentuinen zijn heel openvan karakter: van alle kanten kan men inde tuin terecht om te gaan wandelen. Erzijn overal zitjes aangelegd, waar de men-sen van de bloemen en planten kunnengenieten en er is een grote open ruimtewaar bijvoorbeeld zomerfeesten kunnenworden gehouden. In de binnentuinenheb ik impulsstukken aangebracht, diethematisch zijn opgezet. Thema’s als bij-voorbeeld de herinnering aan de land-bouw van vroeger en aan het leven ophet platteland worden zo uitgebeeld.Zodoende krijgen de bewoners een prik-kel, waarmee misschien een herinneringnaar boven komt. In ieder geval zal detuin ervoor zorgen dat de mensen zichthuis voelen. Hele jaar rond is er levenin de tuin. Dat geeft een herkenbaargevoel en een prettige atmosfeer; doorreuk, kleur en tast.’

Wie door de gangen - of eigenlijkstraten - van Den Es wandelt, zietsteeds weer een andere groene om-geving. ‘Het uitzicht verandert steedsweer. In het gebouw is ook veel glas verwerkt, zodat men naar buiten kan kijken. Van alle kanten is er zicht opgroen. Ik heb geprobeerd om met deinkleding van de tuinen ervoor te zor-gen dat de leef- en werkomstandigheidvan bewoners, bezoekers én personeelwordt vergroot. Groen is heel belang-rijk voor mensen en gelukkig onderkentAzora dat!’

‘Groen is heel belangrijkin de gezondheidszorg,

gelukkig onderkent Azora dat!’

VBW Architecten kent een rijke historie.Het middelgrote architectenkantoor vindthaar oorsprong namelijk al in 1917. ‘Wewerken in totaal met dertien mensen opons kantoor in Velp’, vertelt Adriaan van’t Hof. ‘De gezondheidszorg is voor onseen speerpunt, wij houden ons daar veelmee bezig. Wij zijn vooral bij veel nieuw-bouwprojecten in de zorg betrokken, met name in het middelste gedeeltevan Nederland.

Zo hebben we dus ook het ontwerpvan Den Es in Varsseveld gerealiseerd.’Samen met zijn collega Karel ten Broekeheeft Van ’t Hof de lijnen van Den Es oppapier gezet. ‘Ons bureau werkt vanuitde filosofie dat een ontwerp niet dooréén persoon afzonderlijk wordt gemaakt,maar door meerdere mensen.Verschillende architecten, calculators entekenaars kunnen dan ook aan hetzelfdeproject werken. Zo’n project draagt dan

ook de naam van het bureau, niet vaneen specifiek persoon.’ De goede relatiemet Azora, VBW Architecten was betrok-ken bij meerdere bouwprojecten van dezorgverlener, heeft er mede voor gezorgddat ook bij Den Es VBW als architectwerd ingeschakeld.

‘Elk gebouw is uniek, gelukkig. Natuurlijkzijn er wel kenmerken die bij ons bureaumeestal terugkomen. Denk daarbij aande zorgvuldigheid, de doordachtheid ende kwaliteit van details, waar wij erg veelnadruk op leggen. Maar in feite is elkeopdracht uniek. Je zult altijd verschillenzien in bijvoorbeeld de scharkering. BijDen Es zijn dat bijvoorbeeld de sanitairevoorzieningen, die tussen de apparte-menten inliggen. Ook speciaal voor ditproject, is het feit dat we door schoon-metselwerk toe te passen ín de kamersde huiselijkheid weer meer benadrukken.’

Tijdens een rondje door het gebouw,wijst Van ’t Hof op een aantal details diehij belangrijk vindt voor Den Es en haarbewoners en medewerkers. ‘Bijvoorbeeldhier bij de douches. We hebben ervoorgezorgd dat de knoppen om de doucheaan te doen aan de zijkant bevestigd zijn,zodat de medewerkers geen natte handenkrijgen. Het is weliswaar een klein detail,maar wel belangrijk.’ Even later wijst hijop de stenen muren in de gang van dewoningen. ‘We hebben de hoeken rondgemaakt. Het heeft het gebouw een zach-tere uitstraling, voorkomt dat er stukkenuit de hoek wordt gereden en is vriende-lijker bij het stoten.’ Een voorbeeld vanhet detaillistisch denken van VBW Archi-tecten? ‘Zeker, met dit soort zaken kun-nen wij ons onderscheiden. Dat doen weal vanaf 1917’.

De opdracht was om een kleinschalig project te maken. ‘Ondanks datje voor 128 bewoners een woonvoorziening moet bouwen. Het mochtechter geen grote massa worden.’ Uiteindelijk, na overleg met de orga-nisatie én werkend vanuit eigen expertise, kwam VBW Architecten ophet Den Es-ontwerp uit. Tot in details uitgevoerd, blijkt uit het verhaalvan één van de architecten, Adriaan van ’t Hof.

Adriaan van ’t Hof - VBW Architecten:

‘Zo’n project draagt de naamvan het bureau, niet van

één specifiek persoon’

Nieuwbouw special

18

Enthousiast is ze, zoals eigenlijk ieder-een, in ieder geval over de nieuweDen Es. ‘Met de artsen en psychologenbinnen Den Es moeten we proberenonze weg in deze nieuwe situatie te vinden. Dat gaat ongetwijfeld lukken,want alleen de omgeving is al inspire-rend. Het ziet er gewoon hartstikkemooi uit, dus daar kan het niet aan lig-gen. Ik en de mensen die ik aanstuurhebben er in ieder geval erg veel zin in.’

Marian van Gaasbeek is van oorsprongverpleeghuisarts - en met die taak ver-

vult ze nog steeds de helft van haarwerkweek. ‘Zowel in Den Es als in éénafdeling in Azora-locatie Antonia inTerborg.’ Daarnaast is ze hoofd van demedische en psycho-sociale dienst engeeft ze leiding aan de geestelijke ver-zorgers. ‘Dat wil zeggen dat ik artsenen psychologen aanstuur, maar ookhet maatschappelijk werk, de laboran-ten en apotheken.’ Vervolgens is ze ooknog eens coördinator transmurale zorg.‘De derde tak binnen mijn werkzaam-heden houdt in dat ik de contactenonderhoud met de zorgverleners die

buiten de muren van Azora werken.Voorbeelden daarvan zijn huisartsen,ziekenhuizen, thuiszorgorganisaties ende GGZ.’ Per 1 februari 2006 is ze ookmanager van de paramedische dienst.‘Dat betekent dat ik leiding geef aanfysiotherapie, logopedie, ergotherapieen de diëtisten.’

Externe contactenIn de nieuwe Den Es zal ook ruimtekomen voor twee nieuwe doelgroepen.Van Gaasbeek zal daar zeker haarbemoeienissen mee krijgen. ‘We krijgen

hier een woning speciaal voor mensenmet de ziekte van Korsakov en eenwoning voor mensen met het syndroomvan Down. Laatstgenoemde mensen zittenin een heel ander ‘circuit’ dan waar wijons normaalgesproken bevinden. De con-tacten met andere zorgverleners lopendan eerst via mij. En datzelfde geldtvoor de Korsakov-patiënten, die metname met de GGZ te maken hebben.’Het arsenaal aan dokters en psychologendat werkt op Den Es zal met de uitbrei-ding in het verschiet worden uitgebreid.‘Het aantal poppetjes dat onder mij valt’,lacht Van Gaasbeek, ‘zal dus veranderenen we krijgen er twee doelgroepen bij.Samen met locatiemanager HannieBulten probeer ik hier invulling aante geven.’

De groep artsen waar binnen het ver-pleeghuis mee wordt samengewerkt isomvangrijk. ‘Primair hebben we natuur-lijk de verpleeghuisarts. Maar we werkenook nauw samen met huisartsen en spe-cialisten in het ziekenhuis. Verder benik druk bezig om contact te leggen metEstinea, voor onze nieuwe groep mensenmet een verstandelijke beperking. Via henprobeer je dan in contact te komen methun specialisten. Op het gebied vanKorsakov-patiënten hebben we veel contact met een instelling in Wolfheze,

die juist weer veel ervaring hebbenmet dit soort mensen.’

Projectontwikkeling‘Ik houd me ook bezig met het ont-wikkelen van speciale projecten’, gaatVan Gaasbeek vrolijk verder met hetopsommen van haar verantwoordelijk-heden. ‘Dat betekent dat ik bijvoorbeeldin het geval van de bewoners die aan deziekte van Korsakov leiden, ga uitzoekenwat we precies op welke manier willengaan doen. De uiteindelijke uitvoeringvan dat plan wordt vervolgens weergecoördineerd door andere collega’s.Ik zet het plan dus op poten en daarnawordt het uitgevoerd door andere mede-werkers van Azora.’‘Zaak bij deze mensen is, om ze actief tehouden. Want als het aan hen ligt, danzitten ze de hele dag stil. Dat betekentdat we ze heel veel structuur moeten aan-bieden, waarop ze kunnen bouwen. Ditook vanwege het verlies van met namehet korte termijn geheugen. Voordat zehier komen, is het afkicken van de drank(zie kader, red) al gebeurd in een daar-voor bestemd centrum, maar wij moetennatuurlijk wel zorgen dat ze niet weer inde fout gaan. En bovendien kunnen demensen niet zelfstandig meer opereren.Daarvoor proberen wij dan de oplossingte geven.’

Het syndroom van KorsakovIn Nederland zijn op dit moment(cijfers Landelijk Platform Korsakov)ongeveer achtduizend mensen die leidenaan het syndroom van Korsakov. Dit iseen aandoening waarbij een gedeelte vande hersenen wordt aangetast, wat leidttot geheugenverlies. Een gebrek aan thia-mine, een andere naam voor vitamine B1,is er de oorzaak van. In Nederland wordtdit bijna alleen veroorzaakt door veelvul-dig drankgebruik. Korsakov-patiëntenhebben dan ook vooral te maken meteen alcoholverslaving. Iedereen die jaren-lang teveel alcohol gebruikt, kan de ziektekrijgen. Tot voor kort was de overgrotemeerderheid van de Korsakov-patiëntenman, maar het aantal vrouwen met deaandoening neemt hand over hand toe.

Omdat de ziekte inhoudt dat hersencellenbeschadigen, is deze ook niet te genezen.Hoogstwaarschijnlijk zal het ook nietgebeuren dat er een geneesmiddel ofmethode ontdekt wordt voor het syn-droom van Korsakov, zo stelt hetLandelijk Platform. Wel is het mogelijkom - na opname - enige verbetering inde toestand van de gedragsgestoordepatiënt kan optreden.

‘Het wordt anders. En hopelijk - maar daar gaan we van uit - beter, vertrouwder, gezelliger en veiliger. Daardoor willen we bereiken dat de bewoners beter in hun vel gaan zitten. Daar doenwe het uiteindelijk voor, daarvoor hebben we met zijn allen ervoor gekozen om bij een organisatieals Azora aan de slag te gaan.’ Aan het woord is Marian van Gaasbeek, Manager Medische enTransmurale Zorg bij Azora.

Twee nieuwe doelgroepenleveren extra werk op voor

Marian van Gaasbeek19

Open karakterDe architecten van VBW hadden in ieder geval één doel

voor ogen: het nieuwe gebouw moest een open karakter krijgen,zeker niet lijkend op de zorginstellingen van ‘vroeger’. Aan de vorm-geving is dan ook veel aandacht besteed, van het grote geheel totaan kleine details. Kleurrijke appartementen, een ruim Grand Caféen dorpsplein, veel lichtinval van buiten, veel glaswerk met uitkijkover het groen. Maar ook een kolossale lift in ebbenhouten kleuren een machtige loopbrug over het dorpsplein heen.

Nieuwbouw special

20 21

huidige situatie ben je als vrijwilligerverbonden aan een afdeling en metde bewoners van die afdeling wordende activiteiten gedaan. In de nieuwesituatie werken we zoals gezegd methet verenigingsleven waarbij we veelhulp van vrijwilligers nodig hebben.Tijdens dat individuele gesprek hebbenwe daarom gepraat over alle werkzaam-heden die er straks zullen zijn voor devrijwilligers en wat men dan het liefstwil gaan doen. Ik heb goed naar demensen geluisterd; wil men graag helpenbij een club in het verenigingsleven ofliever met allerlei hand- en spandien-sten in een woning? Mijn doel is om deplanning zo te maken dat iedereenzoveel mogelijk kan gaan doen wat hemof haar het meest ligt en wat hij of zijhet leukst vindt. Dat geldt overigens ookvoor de medewerkers.’

Hoe kunnen we dat verenigingslevenvoorstellen?‘We hebben een drietal soorten acti-viteiten. Ten eerste hebben we inloop-activiteiten. De naam zegt het al: hieris iedereen welkom, men kan vrij naarbinnen lopen. Voorbeelden hiervanzijn optredens van een koor, een zang-middag en kerkdiensten. De tweedecategorie zijn de clubs. Bloemschikkenen bewegingsactiviteiten - die in samen-werking met de fysiotherapeut wordengegeven - zijn hier voorbeelden van.Deze clubs zullen uit een vast aantaldeelnemers gaan bestaan. Het gaat omkleine groepen, waardoor iedere deelne-mer voldoende aandacht krijgt. Dederde groep activiteiten zijn de indivi-duele activiteiten. We hebben met onsaanbod goed gekeken naar de vraagdie er is, maar ik kan me voorstellen datiemand bijvoorbeeld erg graag schildert.Als er dan niet veel vraag naar is, bete-kent dat niet automatisch dat zo’n acti-viteit niet wordt aangeboden. We gaandan individueel met een bewoner aan deslag. Je moet je ook voorstellen dat diteen generatie mensen is die in hun

leven erg veel en hard hebben gewerkt.Daarnaast was er niet veel tijd over,maar wíj willen juist quality time bieden.Zorg op maat bieden. Aan nieuwe bewo-ners wordt een programmaboekje uitge-reikt waarin beschreven wordt wat deverschillende activiteiten inhouden enwaar en op welk tijdstip het aangebodenwordt. Zo kan men, eventueel dus samenmet familie, een keuze maken.’

Het dorpsplein wordt een centraal ontmoetingspunt.‘Daar gaan inderdaad heel veel acti-viteiten plaatsvinden. Maar als je denktaan bijvoorbeeld een geheugenspelof aan voorlezen dan is een rumoerigdorpsplein niet echt geschikt. Daargebruiken we dan ook een ruimte voordie afgesloten kan worden, zodat derust er is om de activiteit te doen.’

Is er in het gehele ontwikkelingsprocesvan Den Es rekening met deActiviteitenbegeleiding gehouden?‘Vanaf het begin is inderdaad overleggeweest over de nieuwbouw en overalle veranderingen die dit met zich meebrengt voor de activiteitenbegelei-ding. Er is veel in werkgroepen uitge-werkt en daarin kwam ook naar vorenhoe de activiteiten buitenshuis aan konden worden gepakt en natuurlijkde rol van de activiteitenbegeleider inde woning.’

De samenwerking tussen De Bettekamp en Den Es is ook in deActiviteitenbegeleiding terug te zien?‘Dat is zeker het geval. Het feit dat ikvoor de beide locaties coördinator benvan de activiteitenbegeleiding is voor desamenwerking natuurlijk bevorderend.In de oude situatie, voordat Den Es naarUlft verhuisde, kwam het ook wel voordat bewoners van het ene huis deelna-men aan activiteiten in het andere huis.Dat heeft te maken met het leveren vanzorg op maat; als een activiteit die aan-geboden wordt in het andere huis

beter aansluit op jouw mogelijkhedenen wensen is het fijn dat de mogelijk-heid er ook is om daaraan deel tenemen. Deze wisselwerking wil ik inde nieuwe situatie ook weer mogelijkmaken.

Uitgangspunt is hierbij wel dat je kijktnaar de doelgroep, de activiteit en deruimte. Het mag niet ten koste gaanvan de aandacht die je hebt voor debewoners en de activiteit en het moetnatuurlijk wel passen.’

Wat houdt je functie in?Anita van Zuilekom: ‘Ik ben coördi-nator van de activiteitenbegeleidingin verzorgingshuis De Bettekamp en inverpleeghuis Den Es. Dat houdt in datik verantwoordelijk ben voor de verschil-lende activiteiten die daar aangebodenworden. Dit zijn zowel grote activiteiten,zoals de viering van feestdagen en hetorganiseren van optredens van bijvoor-beeld een dansgroep of een koor, als ookactiviteiten in kleine groepen waarbij jekunt denken aan geheugenspelen, kokenen tuinactiviteiten.’

Uit hoeveel mensen bestaat de vakgroep?In de Bettekamp werken drie activiteiten-begeleidsters en in Den Es momenteel

zes. Daar komen er na de verhuizing nogdrie bij, waardoor het totaal op twaalfactiviteitenbegeleiders komt. Naastdeze medewerkers hebben de vrijwilligersook een belangrijk aandeel. Zonder henzouden wij ons werk niet kunnen doenop de wijze waarop dat nu gebeurt. Zijzorgen vaak net voor dat extra beetjeaandacht; ik noem onze vrijwilligersaltijd de room op de taart.’

Wat gaat er voor jullie veranderen?‘Vanzelfsprekend het kleinschalige;we proberen de bewoners zoveelmogelijk de normale thuissituatie telaten ervaren. De activiteitenbegeleiderwerkt samen met verzorgenden in hetwoonteam in de woning. Samen zorgenzij voor een huiselijke sfeer waarin acti-viteiten worden gedaan die je thuisook zou kunnen doen. Ik denk hierbijbijvoorbeeld aan een spelletje of koekjesbakken. Vanzelfsprekend staat hierbijde vraag/behoefte van de bewoner centraal en staat het ‘wonen’ voorop.Daarnaast zijn wij druk bezig met het

ontwikkelen van het ‘verenigingsleven’;de bewoners gaan uit de woning om naaractiviteiten te gaan. Zij kiezen zelf uit,eventueel met behulp van familie, aanwelke activiteiten deelgenomen wordt.’

Ook voor de vrijwilligers betekent dit veel veranderingen. Hoe gaan zijermee om?‘Tijdens een informatiebijeenkomstvoor de vrijwilligers hebben we uitleggegeven over de veranderingen die hetkleinschalig wonen met zich mee gaatbrengen. In algemene zin, maar ook hoehet werk van de activiteitenbegeleidinger uit gaat zien. Vervolgens heb ik metde vrijwilligers individueel een gesprekgevoerd. Want ook voor hen gaat ernatuurlijk heel veel veranderen. In de

Vrijwilligers gezocht!Anita van Zuilekom: ‘Als laatste wil ik graagvan de gelegenheid gebruik maken om eenoproep te doen; we hebben in Den Es eengrote groep met enthousiaste en actievevrijwilligers. Maar zoals ik al zei komen er inde nieuwe situatie heel wat werkzaamhedenbij waarin vrijwilligers een belangrijke rolhebben. Dus als u er na het lezen van ditstukje over denkt om ook vrijwilliger te wil-len worden in Den Es, neemt u dan contactmet mij op.’

VakgroepcoördinatorActiviteitenbegeleiding, het is een

hele mond vol dat op het visitekaartje van Anita van Zuilekom

staat. Ook zij, haar team van vrijwilligers en het team

activiteitenbegeleiding krijgen temaken met de nieuwe Den Es.

‘Wij willen juist quality time bieden’

Nieuwbouw special

22 23

Tien keer per jaar komen ze samen,de leden van de cliëntenraad vanDen Es. Met heldere en duidelijkeverhalen werden ze op de hoogtegehouden van het bouwproces.

‘De cliëntenraad van de oude Den Esbestond uit negen mensen’, legt StephanRooks uit. ‘Van alle drie de afdelingen waser een gelijk aantal vertegenwoordigers.’Rooks, die sinds een aantal maanden devoorzitter is van de uit acht vrouwen entwee mannen bestaande raad van familie-leden van bewoners van Den Es, verteltdat in de nieuwe situatie het aantal ledenis vergroot naar tien. ‘Met de groei vanhet tehuis was dat wel wenselijk.’

Drukke agendaJosé Besselink (rechts op de foto) ishet meest ervaren lid. Zij zit al achtjaar in de cliëntenraad, even lang alshaar moeder bewoonster is van Den Es.De derde vertegenwoordiger die de raadheeft afgevaardigd voor dit gesprek isElly Luimes. Zij was zeer nauw betrokkenbij de totstandkoming van de nieuweDen Es, omdat ze in een speciale werk-groep zat. ‘We vergaderen tien keer perjaar’, vertelt José Besselink. ‘Met zo’n verbouwing is het niet zo dat we vakerbij elkaar komen, maar de agenda waswel een stuk langer. Er moet gewoonveel besproken worden.’ De manier waarop de cliëntenraad betrokken is inhet gehele proces, vinden de drie lovens-waardig. Elly Luimes: ‘Alles is besproken,er was veel openheid. Over bouwzaken,maar ook over andere aangelegenhedenwerden we goed op de hoogte gehouden.Tot de vitrage aan toe: alles kwam tersprake.’ Besselink: ‘En het waren heldere

en duidelijke verhalen. Het enthousias-me van Wim Lubbers is natuurlijk ookaanstekelijk.’

PlannenGedurende de vijf tot zes jaar dat hetgehele proces, van idee tot realisering,heeft geduurd, is de raad dus zeerbetrokken bij de gehele gang van zaken.‘Het duurt gewoon heel lang voor zo’ngroot project uiteindelijk gerealiseerdkan worden. Zo moet er vanuit Den Haagook groen licht komen en dat laat nogaleens op zich wachten.’ Het plan zelf spreekt de leden van decliëntenraad erg aan. ‘Zoals het hiervoorwas, met vier mensen op één kamer, isniet meer van deze tijd. Het was eenbeetje een ziekenhuis-achtige sfeer’, zegtElly Luimes. ‘Dat gaat straks zeker veran-deren. Niet alleen ín het huis, maar ook

rondom. Zo is het tuinplan, waar eengroot aantal meters wandelpadenliggen, zo opgezet dat de bewonersin feite het hele jaar door buitenkunnen zijn.’ Uiteraard is men zichervan bewust dat er nog zaken zullen veranderen als het verpleeghuis uitein-delijk weer geopend is. ‘De bewonerskomen straks alleen op een kamer tewonen. Maar het kan bijvoorbeeld zozijn dat sommigen bang zijn om alleente wonen. En natuurlijk zit je soms ookmet echtparen, daar moeten ook voor-zieningen voor getroffen worden. Maarik ben ervan overtuigd dat, in samen-spraak met ons als cliëntenraad, veelmogelijk is. Het ziet er allemaal primauit. We willen de directie, het personeelen de vrijwilligers dan ook feliciterenmet het nieuwe gebouw en de nieuwevoorzieningen.’

‘Wij zien de voordelen’

Wat is een cliëntenraad?Zorginstellingen zijn verplicht om een cliëntenraad te hebben, het is een wettelijkorgaan. De raad vertegenwoordigt nietalleen de bewoners van het verpleeg- ofverzorgingstehuis, maar ook de ouderen inbijvoorbeeld aanleunwoningen of anderendie gebruik maken van de zorg- en dienst-verlening. De cliëntenraad heeft het rechtom mee te praten en te beslissen overzaken die hen aangaan. Cliëntenradenmogen - gevraagd en ongevraagd - adviesuitbrengen over allerlei onderwerpen waarzij belang aan hechten: de kwaliteit van dedienstverlening, de recreatie, de maaltijdenen de klachtenregeling bijvoorbeeld.

De raad bestaat bij voorkeur uit bewonersvan het verzorgingstehuis of mensen diegebruik maken van de faciliteiten. Hetkomt echter voor, zoals bij een psychogeria-trische instelling als Den Es, dat familie-leden de bewoners vertegenwoordigen.

Groene ruimte....Niet voor niets is Varsseveld een plattelandsdorp.Dat karakter komt ook in Den Es terug, want vrijweloveral is er wel een doorkijk naar buiten gecreëerd.Niet alleen het groen van de tuinen is telkens weerin het zicht, ook de omgeving is volop in beeld.Het verpleeghuis staat letterlijk midden in het dorp;de buren zijn ook echt buren.

... kleurrijk geheelDe contrasterende kleuren zorgen voor een modieusgeheel, maar hebben ook een herkenningsfunctie voorde bewoners: ze weten waar ze thuis zijn!

Cliëntenraad: verplichte, maar ook gewaardeerdegroep vertegenwoordigers van de bewoners

Nieuwbouw special

24 25

‘Ik ben Hoofd Huishouding’, stelt Atieduidelijk vast, ‘en dat wil niet zeggen datik alleen verantwoordelijk ben voor delinnenkamer. Het gaat ook om de huis-houdelijke dienst en de recepties vanbeide locaties.’ Dat betekent dus ookdat Atie de afgelopen tijd veel heen enweer heeft gependeld tussen Varssevelden de tijdelijke Den Es-locatie in Ulft.‘Ongemerkt ben je daar heel veel tijdmee kwijt. Beide locaties hebben natuur-lijk aandacht nodig. Toch is het allemaalwel leuk: het afgelopen jaar geeft ookwel weer jeu aan het gebeuren.’

Atie begon achttien jaar geleden alsHoofd Huishouding van Den Es. ‘Opeen gegeven moment werd De Bette-kamp erbij gebouwd, waarna ik ook daaraangesteld werd. Dat was al een grote verandering en nu, twaalf jaar later, isDen Es helemaal veranderd. Ik ben danwel geen echte carrièrevrouw, maar dewijzigingen die telkens plaatsvindenvind ik dan wel weer heel leuk.’Volgens Atie de Groot zijn alledrie defacetten waaraan zij leiding geeft vaneminent belang voor een zorginstelling.‘Het linnengebeuren is puur voor de

bewoners. We zorgen ervoor dat ze er netjes en verzorgd uitzien. Dat is heelbelangrijk voor de persoonlijke verzor-ging van de bewoners. De schoonmaakzelf is ook een aspect wat niet moet wor-den onderschat. Je verblijft namelijk metheel veel mensen in een gebouw en hetis wel zaak dat er hygiënisch gewerkt kanworden. Mensen onderschatten vaak hoeveel werk dat vraagt en hoe lastig het isom een dergelijk groot gebouw schoonte maken. ’Vanzelfsprekend zijn ook derecepties van belang. ‘De receptionisteszijn van onschatbare waarde. Ze zijn voor

buitenstaanders vaak de eerste personenvan onze tehuizen met wie men in aan-raking komt. Ze kennen iedereen enweten waar wie te vinden is, al zal het straks best even studeren worden opde nieuwe posities.’

LinnenkamerWat er allemaal in de linnenkamergebeurt, is voor veel mensen vaak onduidelijk. ‘Het is natuurlijk velemalen meer dan wat je thuis wast.Voor zowel het verzorgingstehuis alshet verpleeghuis wassen we alle boven-kleding: van panty’s tot overhemden.We noemen dat in vakjargon het per-soonsgebonden goed. Het zogenaamdeplatgoed wordt verwerkt in een externewasserij in Doetinchem.’ ‘We zijn - ondanks dat het in de zorggemeengoed is om steeds meer uit tebesteden - nog steeds van mening datwe dit zelf het best kunnen. Vooral hetin de gaten houden van de kleding ende overige was - zijn er reparaties nodig,zitten alle knopen er nog aan? - is eenspeerpunt van onze linnenkamer. Ookis de kans op zoekraken veel minder, endat is zeker belangrijk. Het zijn immerswel de persoonlijke spullen van mensenwaar je mee omgaat.’‘Wat we ook zelf wassen’, gaat Atie deGroot verder, ‘zijn zaken die we zelf inbeheer hebben. Met name de dekbeddenzijn daar een voorbeeld van. We zijn tweejaar geleden overgegaan op dekbeddenin plaats van lakens en dekens, omdat datmakkelijker werken is. Die wassen we zelf,evenals kussens, gordijnen en vitrages.

Dus dat is behoorlijk intensief werk enstraks met de uitbreiding van Den Es krijgen we een verhoging van de capa-citeit met ongeveer een derde.’ Ook de distributie zal wijzigen. ‘Nu distri-bueren we naar drie verpleegafdelingen,straks zal dat naar zestien woningen zijn.Dat is logistiek een heel andere aanpaken dat vergt een aantal aanpassingen.Toch zullen we pas straks, als alles loopt,zien of het ook goed loopt. Het moet eensoort gulden middenweg worden van wateffectief haalbaar is voor de linnenkameren de wensen van de woningen.’

Uitdagingen‘Veel van de huishoudelijke diensten zijnstraks gekoppeld aan de Woonteams’, gaatDe Groot verder in op de veranderingen.‘We hebben ervoor gekozen om een aan-tal huishoudelijke medewerkers aan deWoonteams te koppelen. Elk Woonteamkrijgt een eigen huishoudelijk medewer-ker. Voor mijzelf is dat jammer, omdat ikde coördinatie van deze mensen nietmeer onder mij krijg. En aangezien ik metde meeste medewerkers al heel lang werk,had je daar een bepaalde band mee. Tochzie ik ook straks in de nieuwe situatie vol-doende uitdagingen. Kijk alleen maarnaar de andere vorm die Den Es straksheeft, naast de woningen hebben we numeer kantoren, ‘straatjes’ en verbindings-gangen en natuurlijk het dorpsplein. Datwordt een andere manier van schoonma-ken, maar daar komen we uit. Het is eenuitdaging om te kijken hoe dat het meesteffectief te doen.’

In de nieuwe Den Es wonen straks 128 cliënten. Samen met de 84 inwoners van De Bettekamp zorgen zij voor de nodige was. Logisch dus dat die was goed verzorgd dient te worden. Atie deGroot is binnen de Azora-vestiging in Varsseveld verantwoordelijk voor de linnendienst. Het is nietalleen de stijging van het aantal bewoners die voor haar team veranderingen met zich meebrengt.

Huishoudelijke dienst - meer dan alleen maar: ‘Stop maar in de wasmachine’

De gegevensOm een indruk te geven, geeft Atie deGroot een kleine opsomming van de was-praktijken van Den Es en De Bettekamp.‘Wekelijks gaat er ongeveer 1900 kilogramwas naar de externe wasserij GelderseLinnen Service (GLS) in Doetinchem.

De medewerkers van de linnenkamerwassen zelf nog eens 1000 stuks kledingzelf. We werken met drie wasmachines diezo’n 25 kilogram per keer aankunnen. Datis kleiner dan van een professionele wasse-rij, waar machines soms boven de honderdkilo aan capaciteit hebben, maar voor onsvoldoende.

Wél is het zo dat de machines continudraaien, maar om onze kosten in de handte houden moet dat ook wel.’

Alles loopt op rolletjes

Alles? Nou, bijna alles. Want heel veel meubels in het gebouw zijn verplaatsbaar, omdat ze op wieltjes staan. De tafels in het dorpshuis? Verrijdbaar. Het preekgestoelte voor de kerkdiensten? Het kan allemaal verreden worden. Ook in het Grand Café is veel meubilair makkelijk te verzetten, evenals op het dorpsplein.

Nieuwbouw special

27

‘Gebouwbeheer, zowel bouwkundig alsinstallatietechnisch, vallen dus ondermijn verantwoording. Maar ik doe datnatuurlijk niet alleen, de technischedienst bestaat verder uit medewerkerAndré Tangelder en de twee vrijwilligersAbdul Hassan en Anfrid Horstik. Vanafhet moment dat er plannen bestondenom nieuwbouw te plegen, ben ik danook nauw betrokken bij de totstandko-ming van het nieuwe gebouw. Ik heb meemogen denken aan het gehele proces.Vanzelfsprekend niet over het ontwerpop zich, want dat is uitbesteed aan VBWArchitecten uit Velp.’Nadat de visie van de speciale commissieKleinschalig Wonen op papier stond,bijna drie jaar geleden, brak de bestek-fase aan. Vanaf dat moment is Maarse ookzeer nadrukkelijk bij de totstandkomingvan Den Es betrokken geraakt. ‘Nog vóórwe hier konden beginnen met slopen,moesten we eerst de tijdelijke huisvestingin Ulft compleet verbouwen en geschiktmaken voor onze bewoners. Dat is ookeen traject waar we drie maanden overhebben gedaan. Daarna zijn de bewonersop 11 mei 2004 naar die locatie verhuisd.Toen konden we pas hier aan de slag.’

TechniekMaarse: ‘Het grootste probleem waar wemee te maken kregen, was het feit datDe Bettekamp later - in 1994 - gebouwdis dan de oude Den Es. Dat betekent datde technische voorzieningen via Den Esnaar De Bettekamp liepen. Dan moet jedenken aan transportleidingen voor cen-trale verwarming, gas, licht, telefoon, glas-vezelkabels en CAI. Alles lag in de tuinóf onder het te slopen gebouw. Daarvoordienden we eerst noodmaatregelen tenemen. Dus hebben we eerst het gebouwgesloopt met behoud van de infrastruc-tuur en vervolgens hebben we de leidin-gen omgelegd naar De Bettekamp en deCentrale Keuken.’ Dat ging vloeiend,maar leverde soms toch wat oponthoud

op. ‘Uiteindelijk ontkwamen we er nietaan dat de verschillende voorzieningenaf en toe stil kwamen te liggen. Toch liepalles heel soepel, en als er een probleemwas werd dit steeds goed gecommuni-ceerd naar bewoners en personeel, die dit zeer flexibel hebben opgevangen’, verklaart Maarse. ‘Mijn referentie daarbijwas soms het hoofd van de keuken, EllyWittenberg. Zij zei tegen mij: ‘De maal-tijd is elke dag nog op tijd op tafel gezet.’Kortom: het liep allemaal eigenlijk ge-smeerd, maar toch heb ik er wel nachtenvan wakker gelegen of het allemaal welgoed kwam.’

MilieubesparendHet monitoren van het verwarmingssys-teem is ook een vooruitgang waar Maarsede aandacht op wil vestigen. ‘We kunnendadelijk niet alleen precies zien waar eeneventuele storing zich bevindt, maar ookhoeveel rendement een verwarmingsketelhaalt, hoeveel warmte er wordt geleverden wat de temperatuur van het water is.’Maar het paradepaardje van Den Es enDe Bettekamp is de warmtekrachtcentra-le. ‘Ik noem het onze Hoofdpiet. Die cen-trale bepaalt of onze verwarmingsketels inbedrijf komen en is een essentieel onder-deel van ons totale technische pakket.Ongeveer drie jaar geleden hebben wedan ook besloten om de installatie van deNuon over te nemen omdat hij voor diepartij verliesgevend was geworden. Hetwas namelijk zo dat als we de installatieniet zouden overnemen, we niet langerzouden kunnen profiteren van verschil-lende regelingen en subsidies. We vindenhet belangrijk om op een milieuvriende-lijke manier energie op te wekken. En datkan met zo’n centrale, waarmee we onzeeigen elektriciteit én warmte opwekken.Mochten we zoveel elektriciteit genererendat we overcapaciteit draaien, dan gaatdit het Nuon-netwerk in en krijgen wijvan het energiebedrijf een bepaaldeterugleveringsvergoeding. Bovendienkunnen we dus weer van bepaalde subsi-dies profiteren én we behalen belasting

voordeel.’ Azora probeert sowieso zoveelmogelijk milieubesparend bezig te zijn.‘Een aantal jaren geleden was er eenoverheidscampagne (de zogenaamdeMeerjarenafspraak, red) om in zorglanddertig procent op energiekosten tebesparen. Wij hebben toen een externeadviseur ingehuurd om onze energiehuis-houding te inventariseren. Het bleek uitzijn onderzoek dat we toen al ruim dertigprocent bespaard hadden, zonder extramaatregelen te hoeven nemen. De warm-tekrachtcentrale had daarin een voorna-me rol, maar ook spaarlampen en spaar-kranen bijvoorbeeld.’In de nieuwe situatie zal er nog meerbespaard worden. ‘Het gebouw is natuur-lijk veel beter geïsoleerd dan het oude enook op het gebied van andere voorzienin-gen hebben we progressie gemaakt. Zozitten in de natte cellen, de douches,geen radiatoren maar vloerverwarming.En op het gebied van verlichting hebbenwe in veel ruimten bewegingsmeldershangen die het licht regelen, en we heb-ben energiebesparende verlichting latenplaatsen.’

NoodstroomvoorzieningDe al gememoreerde warmtekrachtcen-trale van De Bettekamp en Den Es doetoverigens ook dienst als noodstroomvoor-ziening. ‘Onlangs bij een test, toen we destroom van De Bettekamp eraf hebbengehaald, bleek dat we binnen twee secon-den overal weer elektriciteit hadden. Datis een geruststellende gedachte. Ik kijk eral met al naar uit om iedereen te verwel-komen in het nieuwe, prachtige gebouw.’

‘Verpleeghuis Den Es en verzorgingstehuis De Bettekamp beschikken overeen technische dienst. Als teamleider ben ik verantwoordelijk voor de aan-sturing daarvan’, is de verklaring van Toon Maarse als er gevraagd wordtnaar zijn functie binnen de organisatie van de Varsseveldse Azora-locatie.Wat er allemaal achter de schermen gebeurt om zo’n grote locatie aan depraat te krijgen én houden vertelt Maarse hieronder. En uiteraard over debouw van de nieuwe Den Es.

Toon Maarse houdt achter de schermen de controle

26

DomoticaIn zorgland wordt steeds meer gesprokenover het begrip domotica. Dit is een para-pluterm voor allerlei technische voorzienin-gen die de zorg ondersteunen. ‘Dit zijnvoorzieningen die vooral gebruikt wordenbij mensen die op zichzelf wonen, maar welzorgbehoevend zijn’, zegt Toon Maarse.‘Toch zijn in de nieuwe Den Es wel enkeletechnische snufjes verwerkt, zoals bijvoor-beeld valdetectie en opsta-alarm. Ook heb-ben we camera’s gemonteerd in de centraleruimtes om bewoners die ’s nachts dwalenin de gaten te kunnen houden. Ook hetzusterroepsysteem is een voorbeeld vandomotica.’Maarse wil wel benadrukken dat de camera’salleen op de gangen zijn gemonteerd. ‘Inverband met privacy van de mensen is datook wenselijk. Je moet dat niet te ver door-voeren, dat is moreel niet aanvaardbaar.’

Stof waar overnagedacht isAlle meubels in Den Es zijn voorzienvan de nieuwste stoffen. Dit is zoge-naamd Nirox-stof, een nieuw materiaal.Het is makkelijk afwasbaar, zit heel com-fortabel en gaat lang mee. In het GrandCafé staan echte horecameubels, maarde kroon op het werk zijn toch wel deprachtige ouderwetse en verrassend goedzittende treinbanken tegen de wand.

Azora

Postbus 30

7060 AA TERBORG

T (0315) 33 81 11

F (0315) 32 57 68

E info@azora.nl

I www.azora.nl

Stichting Azora bestaat uit Verpleeg- en Revalidatiecentrum Antonia, Zorgcentrum De Bettekamp, Zorgcentrum Debbeshoek, Verpleeghuis Den Es,Zorgcentrum Gertrudis, Verpleeghuis ‘s-Gravenwal, Zorgcentrum Maria Magdalena Postel en Zorgcentrum De Schuylenburgh.

Den Es als lichtend voorbeeld in zorgland