nhũ Ảnh (mammography)

KHOA CHAÅN ÑOAÙN HÌNH AÛNH

THEODORE CHASSERIAU – Tepidarium 1819

BEÄNH VIEÄN UNG BÖÔÙU

I/. ÑAÏI CÖÔNG

II/. GIAÛI PHAÃU, PHAÂN LOAÏI ÑOÄ CUÛA TUYEÁN VUÙ

III/. KYÕ THUAÄT

IV/. CAÙC DAÏNG TOÅN THÖÔNG CHIÙNH TREÂN NHUÕ AÛNH

1. Daïng noát

2. Daïng hình sao 2. Daïng hình sao

3. Daïng voâi hoaù

4. Daïng khoâng ñoái xöùng veà ñaäm ñoä cuûa tuyeán vuù

V/. CAÙC KYÕ THUAÄT KHAÙC TRONG CHAÅN ÑOAÙN VAØ CAN THIEÄP

VI/. HÌNH AÛNH TRONG ÑIEÀU TRÒ BAÛO TOÀN UNG THÖ VUÙ.

KEÁT QUAÛ CUÛA CAÙC NGHIEÂN CÖÙU QUOÁC TEÁ

Nghieân cöùu ñaàu tieân cuûa HIP (Health Insurance Plan of Greater New York): 1963-1970, 31.000 nöõ 40-64t ñöôïc khaùm tuyeán vuù vaø chuïp nhuõ aûnh hai kieåu theá haøng naêm, ñoái chieáu vôùi 31.000 ngöôøi khoâng chuïp. Sau 5 naêm, neáu coù tham gia chöông trình taàm soaùt thöôøng xuyeân giaõm töû suaát 50% ôû ngöôøi 50-64t; vaø giaõm 24,6% ôû ngöôøi 40-49t .

Thuî Ñieån coù 3 nghieân cöùu: Kopparberg coù 77.000 ngöôøi tham gia ñoái chöùng 56.000 ngöôøi, ñöôïc chuïp moät kieåu theá moãi 2 naêm vaø khoâng khaùm laâm saøng: Töû suaát giaõm 40% ôû ngöôøi 50-74t; vaø töû suaát giaõm khoâng coù yù nghóa cho ngöôøi 40-49t.

KEÁT QUAÛ CUÛA CAÙC NGHIEÂN CÖÙU QUOÁC TEÁ

Nghieân cöùu thöù hai: Malmo thöïc hieän cho 21.000 ngöøôi hôn 45t, 2 kieåu theá trong 2 laàn chup ñaàu tieân vaø moät theá ôû nhöõng laàn sau, khoâng khaùm laâm saøng, khoaûng caùch 18-24 thaùng. Khoâng coù giaù trò taàm soaùt ñoái vôùi nöõ 45-49t.

Nghieân cöùu thöù ba: Stockhom 1981, 40.000 ngöôøi 40-64t, chuïp caùch khoaûng 2,5 naêm, giaõm töû suaát 30% cho taát caû, rieâng ngöôøi hôn 50t laø 43%.

Scotland vaø Canada 1980, 25.000 nöõ 40-49t, chuïp 2 theá haøng naêm, ñoái chieáu vôùi ngöôøi chæ ñöôïc khaùm laâm saøng: töû suaát giaõm khoâng coù yù nghóa. Maëc khaùc, ngöôùi ta coøn nhaän thaáy raèng coù 50% hình nhuõ aûnh khoâng ñaït yeâu caàu laøm chaäm treã vieäc chaån ñoaùn.

SÖÏ QUAN TROÏNG CUÛA NHUÕ AÛNH TRONG PHAÙT HIEÄN SÔÙM UNG THÖ VUÙ.

Naêm 2000 taïi Myõ, coù khoaûng 182.800 ca ung thö môùi ñöôïc phaùt hieän vaø 40.800 ngöôùi cheât vì ung thö vuù

Nhuõ aûnh laø phöông tieän taàm soaùt vaø nhôø ñoù giuùp chaån ñoaùn sôùm ung thö vuù cho phuï nöõ 50-75t vaø khoâng trieäu chöùng. Ñoái vôùi sôùm ung thö vuù cho phuï nöõ 50-75t vaø khoâng trieäu chöùng. Ñoái vôùi ngöôøi 40-49t, vieäc taàm soaùt coøn baøn caõi.

Ñoä nhaïy cuûa nhuõ aûnh 90% nhöng noù phuï thuoäc vaøo kích thöôùc u, loaïi sang thöông, moâ vuù chung quanh u.

Ung thö vuù gian kyø laø ung thö phaùt hieän giöõa 2 laàn taàm soaùtchieám 25-35%.

80-85% ung thö vuù thaáy ñöôïc treân nhuõ aûnh döôùi daïng noát, voâi hoaù hay caû hai.

SÖÏ QUAN TROÏNG CUÛA NHUÕ AÛNH TRONG PHAÙT HIEÄN SÔÙM UNG THÖ VUÙ.

Tính ñaëc hòeâu ñeå phaân bieät toån thöông laønh hay aùc tính baèng nhuõ aûnh 50-60%. Tuy nhieân ñoái vôùi nhöõng khoái u sôø thaáy ñöôïc, aâm tính giaû 10-15%.

Nhuõ aûnh taàm soaùt goàm hai loaïi:

- Quaàn theå: chöông trình quoác gia, khoâng toán tieàn, hieäu quûa toát nhöng khoâng cao.

- Caù nhaân: theo yeâu caàu cuûa BS gia ñình, toán tieàn, hieäu quaû toát vaø cao.

Nöõ nhoû hôn 40t, khoâng yeáu toá nguy cô, nhuõ aûnh taàm soaùt khoâng caàn thieát vì:

- Ung thö ít xuaát hòeän ôû ñoä tuoåi naøy: 1/10.000 ngöôøi bò ung thö luùc 25t, 10/10.000 luùc hôn 50t.

- Nhuõ aûnh khoâng nhaïy vì moâ vuù raát daøy.

- Gia taêng ñoä nhaïy vôùi tia/ vuù ngöôøi treû: yeáu toá nguy cô?.

AAFP Moãi 1-2 naêm, töø 50-69. Nöõ 40-49t coù tieàn caên gia ñình hay baûn thaân neân ñöôïc thöïc hieän nhuõ aûnh vaø khaùm laâm saøng.

ACOG Moãi 1-2 naêm baét ñaàu töø 40t, moãi naêm sau 50t.

ACS Moåi naêm sau 40t.

AMA Moãi 1-2 naêm töø 40-49t, moåi naêm baét ñaàu töø 50.

CTFPHC Moãi 1-2 naêm töø 50-59t.

KEÁ HOAÏCH TAÀM SOAÙT

NIH Khoâng coù ñeà nghò nhaát ñònh cho phuï nöõ thaäp nieân 40, hoï töï quyeát ñònh thôøi ñieãm hoï caàn thieát chuïp nhuõ aûnh.

USPSTF Moãi 1-2 naêm töø 50-69.

AAFP = American Academy of Family Physicians; ACOG = American College of Obstetricians and Gynecologists; ACS = American Cancer Society; AMA = American Medical Association; CTFPHC = Canadian Task Force on Preventive Health Care; NIH = National Institutes of Health; USPSTF = U.S. Preventive Services Task Force.

MUÏC ÑÍCH – ÑAËC TÍNH – KHAÛ NAÊNG –GIÔÙI HAÏN CUÛA NHUÕ AÛNH

1/. CHÆ ÑÒNH

Nhuõ aûnh taàm soùat: theo keá hoaïch cuûa töøng quoác gia.

Nhuõ aûnh chaån ñoùan: khi coù baát thöôøng treân nhuõ aûnh taàm soaùt vaø caàn khaûo saùt theâm caùc kieåu theá boå sung ñeå laøm roõ chaån ñoaùn vaø xeáp loaïi BI-RADS.

2/. ÑOÄ NHAÏY

- Phuï thuoäc vaøo ñoä daøy cuûa tuyeán vuù, 90% ôû vuù ñoä 1.

Trong taàm soùat, 25-30% ung thö vuù gian kyø (interval)

3/. ÑOÄ ÑAËC HIEÄU: chæ ñaëc hieäu trong ít tröông hôïp

Laønh tính: nang daàu ñieån hình, hamartome, böôùu môõ, böôùu sôïi tuyeán voâi hoùa ñieån hình, haïch trong vuù

Laønh vaø aùc tính: toån thöông hình gai, voâi hoaù.

AÙc tính: cuïm voâi hoùa li ti trong loøng oáng

MUÏC ÑÍCH – ÑAËC TÍNH – KHAÛ NAÊNG – GIÔÙI HAÏN (2)

4/. TRONG TAÀM SOÙAT:

Nhuõ aûnh ñeå taàm soùat khaùc vôùi nhuõ aûnh ñeå chaån ñoùan

Keát quaû phuï thuoäc raát lôùn vaøo chaát löôïng hình aûnh vaø kinh nghieäm BS XQ kinh nghieäm BS XQ

Keát quaû aâm tính khoâng ñoàng nghóa vôùi khoâng coù ung thö.

Phaùt hieän sôùm caùc ung thö coù voâi hoùa li ti hay khoâng voâi hoùa li ti ôû vuù daøy ñoä 1 vaø 2

YEÁU TOÁ NGUY CÔ CUÛA UNG THÖ VUÙ � Tuoåi giaø: 66% phuï nöõ lôùn hôn 50t. �Maøu da : traéng > ñen, Do thaùi, nöõ tu vaø taàng lôùp cao.� Tuoåi coù kinh ñaàu tieân sôùm, Tuoåi maõn kinh: treå, Tuoåi sanh con ñaàu tieân > 30t, Khoâng con.� Troïng löôïng cô theå sau maõn kinh: beùo phì.� Nguy cô 5x ñaõ moå ung thö vuù moät beân.� Tieàn caên ung thö vuù cuûa gia ñình: laø moái lieân quan giaù trò, nhaát laø � Tieàn caên ung thö vuù cuûa gia ñình: laø moái lieân quan giaù trò, nhaát laø ung thö xaûy ra tröùôc maõn kinh vaø 2 beân vuù. Nguy cô 2x khi meï hoaëc chò bò ung thö; 3x neáu caû hai cuøng maéc beänh. 25% beänh nhaân coù geøne di truyeàn maéc ung thö sôùm hôn 10 naêm. 20% ñaùm vi voâi hoaù ôû nhöõng phuï nöõ naøy laø ung thö vuù. � Tieàn caên ung thö khaùc cuûa gia ñình: buoàng tröùng, noäi maïc töû cung� Nguy cô thaáp ñoái vôùi ngöôøi chaâu AÙ, Taây Ban Nha, Boà Ñaøo Nha, Chaâu Phi, caét buoàng tröùng.

BEÄNH VIEÄN CHIANG MAI, THAÙI LAN.

I/. ÑAÏI CÖÔNG


III/. KYÕ THUAÄT


1. Daïng noát






GIAÛI PHAÃU

Moâ môõ thaáu quang. Phaàn caûn quang thaáy ñöôïc treân nhuõ aûnh laø caùc tieåu thuyø, oáng tuyeán, vaø moâ lieân keát. Oáng tuyeán coù theå thaáy nhö moät oáng thaúng phía sau quaàng vuù

Khoù phaùt hieän ung thö vuù treân caùc vuù ñaëc. American College of Radiology (ACR)ñöa ra heä thoáng Breast Imaging Reporting and Data System (BI-RADS) xeáp loai ñoä ñaëc cuûa tuyeán vuù thaønh 4 loaïi nhaèm chuù yù caùc nhaø laâm saøng raèng tuyeán vuù caøng daøy thì khaû naêng phaùt hieän ung thö caøng ít.

ÑAÙNH GIAÙ MAÄT ÑOÄ TUYEÁN VUÙ

ÑOÄ 1 Ñoä 2 Ñoä 3 Ñoä 4

ÑAÄM ÑOÄ TUYEÁN VUÙÑAÄM ÑOÄ TUYEÁN VUÙPHAÂN LOÏAI VAØ NHÖÕNG BIEÁN ÑOÅI THEO TUOÅIPHAÂN LOÏAI VAØ NHÖÕNG BIEÁN ÑOÅI THEO TUOÅI

Boán kieåu hình thaùi cuûa nhuõ aûnh theo Boán kieåu hình thaùi cuûa nhuõ aûnh theo BIBI--RADS cuûa ACR.RADS cuûa ACR.

Tyû leä ñoái vôùi caùc kieåu hình thaùi nhuõ aûnh cuûa Tyû leä ñoái vôùi caùc kieåu hình thaùi nhuõ aûnh cuûa phuï nöõ 50 vaø 67tuoåi, ñöôïc tính toùan bôûi phuï nöõ 50 vaø 67tuoåi, ñöôïc tính toùan bôûi Gairard vaø coäng söï (1993) ôû 40293 ngöôøi. Gairard vaø coäng söï (1993) ôû 40293 ngöôøi.

MOÂ TAÛ MOÂ TAÛ ÑOÄ ÑOÄ 50t 50t 67t 67t

Tuyeán vuù gaàn nhö hoøan toøan Tuyeán vuù gaàn nhö hoøan toøan laø moâ môõ.laø moâ môõ.

11 14,5%14,5% 28%28%

Coù nhöõng noát caûn quang raûi Coù nhöõng noát caûn quang raûi raùc cuûa moâ sôïi tuyeán.raùc cuûa moâ sôïi tuyeán.

22 43%43% 54%54%

Moâ vuù ñaëc vaø khoâng ñoàng Moâ vuù ñaëc vaø khoâng ñoàng nhaát.nhaát.

33 38%38% 16%16%

Moâ vuù raát ñaëc. Moâ vuù raát ñaëc. 44 5,6% 5,6% 1,2%1,2%

Ñoä 1

Ñoä 2, 3

Ñoä 4

Tuyeán vuù taïo haït , khoù ñaùnh giaù treân nhuõ aûnh.

Khoái sôïi tuyeán tröôùc vaø sau ñieàu trò noäi tieát thay theá

CAR. OTV ÔÛ VUÙ ÑOÄ 1 VAØ 4

Toån thöông daïng khoâng ñoái xöùng ñaäm ñoä/ vuù ñoä 4

Car. OTV

Khoâng ñoái xöùng caáu truùc tuyeán vuù NA khoâng nhaän ñònh roõ sang thöông. SA toån thöông aùc tính roõ.

Taàm soaùt

SA bình thöôøng.

NA vi voâi hoaù BI-RADS V

LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ ÑOÏC PHIM NHUÕ AÛNH?

PHAÂN VUØNG TUYEÁN VUÙ ÑEÅ KHOÂNG BOÛ SOÙT TOÅN THÖÔNG. Chia tuyeán vuù thaønh 4 vuøng, so

saùnh töøng vuøng ñoái xöùng nhau

Che töøng vuøng ñoái xöùng nhau

I/. ÑAÏI CÖÔNG


III/. KYÕ THUAÄT


1. Daïng noát






UNG THÖ VUÙ VAØ CHUÏP NHUÕ AÛNH

Nghieân cöùu ôû phuï nöõ ñöôïc ñieàu trò vôùi lieàu tia X cao hay ôû nhöõng ngöôøi coøn soáng soùt ôû Hiroshima vaø Nagasaki, cho thaáy moâ vuù nhaïy vôùi tia X. Vì theá caàn chuïp nhuõ aûnh vôùi lieàu tia X thaáp nhöng vaãn ñaõm baûo chaån ñoaùn.

Nhieàu caûi tieán veà kyõ thuïaât cho caùc maùy theá heä môùi: lieàu tia raát thaáp, giaõm ít nhaát 10 laàn so vôùi caùc maùy cuõ. Khaû naêng gaây ung thö vuù ôû ngöôøi töø 50t trôû leân: 1/100.000

Söï gia taêng taàn suaát ung thö vuù khi chuïp nhuõ aûnh taàm soaùt ñònh kyø hai kieåu theá/ naêm trong 20 naêm laø 10-10,06%, trong khi góam töû vong do ung thö vuù gaây ra 30-70%.

UNG THÖ VUÙ VAØ CHUÏP NHUÕ AÛNH

Söï haáp thu tia X cuûa tuyeán vuù phuï thuoäc vaøo ñoä daøy vaø ñoä ñaëc cuûa tuyeán vuù.

Phuï nöõ döôùi 30t, tuyeán vuù coù ñoä nhaïy vôùi tia X raát cao vaø Phuï nöõ döôùi 30t, tuyeán vuù coù ñoä nhaïy vôùi tia X raát cao vaø trôû neân khoâng ñaùng keå sau 40t, töông ñöông vôùi khaû naêng ung thö phoåi khi huùt 3 ñieáu/ngaøy. Töø 30-40t nguy cô taêng 2,5 laàn so voùi 50t.

Döôùi 40t khoâng neân chuïp taàm soaùt ñònh kyø neáu khoâng coù tieàn caên gia ñình. Vaø chæ chuïp khu truù taïi sang thöông.

HAÏN CHEÁ NHIEÃM TIA KHI CHUÏP NHUÕ AÛNHTheo ñaïi hoïc Seton Halle, neân thöïc hieän ôû ½ ñaàu cuûa

chu kyø: eùp vuù deã, ít gaây khoù chòu cho phuï nöõ vaø moâ vuù ít ñaëc hôn.

Hieäu quaû cuûa eùp vuù:- Hình aûnh roõ neùt: laøm taùch bieät sang thöông vôùi - Hình aûnh roõ neùt: laøm taùch bieät sang thöông vôùi

moâ vuù vaø giuùp sang thöông naèm gaàn phim hôn. - Giaõm ñoä nhieãm tia treân tuyeán vuù: Khi tuyeán vuù

coøn daøy 4cm chæ coøn nhaän 80% lieàu löôïng tia so vôùi tuyeán vuù daøy 4,5cm.

- Baát lôïi: Gaây ñau cho phuï nöõ.

Yeáu toá kyõ thuaät thích hôïp. Haïn cheá chuïp sai

Voâi hoaù thaáy roõ hôn khi eùp vuù nhieàu hôn

NHUÕ AÛNH QUY ÖÔÙC

NHUÕ AÛNH KYÕ THUAÄT SOÁ

CAÙC THEÁ CHUÏP CAÊN BAÛN 1. CC – Craniocaudal– Ñaàu ñuoâi.

2. MLO – Mediolateral oblique - Cheách.

3. ML – Mediolateral- Trong ngoaøi.

4.4. LMLM-- Lateromedial Lateromedial –– Ngoaøi trong .Ngoaøi trong .

MLO ( cheách trong ngoaøi ): vuøng muø laø phaàn cao cuûa ¼ treân trong

CC ( ñaàu ñuoâi ) : vuøng muø laø cöïc treân cuûa tuyeán vuù, ñuoâi vuù, rìa ngoaøi vuù

MLO (mediolateral oblique) view CC (craniocaudal) view

R L LR Ngoaøi

Trong

ÑÒNH KHU SANG THÖÔNG

Theá MLO ( cheách trong ngoaøi ): sang thöông ôû ¼ treân trong vaø ¼ döôùi ngoaøi ñeàu coù hình chieáu naèm phía döôùi nuùm vuù neân caàn phaûi ñoái chieáu vôùi phim theá CC ( ñaàu ñuoâi )

ML (mediolateral)( trong ngoaøi ): vuøng muø laø ñuoâi vuù vaø phaàn saâu cuûa tuyeán vuù.

CAÙC THEÁ CHUÏP BOÅ SUNGCAÙC THEÁ CHUÏP BOÅ SUNG

1. LMO – Lateromedial oblique – cheách ngoøai trong.2. XCC - Lateral bias - Nghieâng ngoaøi.

XCC - Medial bias - Nghieâng trong.3. FB - From below – Töø döôùi leân.4. AT – Axillary tail - Cleopatra.5. CV - Cleavage view (Twin) - Chuïp hai vuù.

RL hay RM – rolled view – cuoän6. RL hay RM – rolled view – cuoän7. SIO - Superolateral to Inferomedial Oblique - cheách

töø treân ngoøai ñeán döôùi trong.8. TAN – Tangential - Tieáp tuyeán.9. Spot (coned) compression – chuïp khu truù.10. M - Magnification - Phoùng ñaïi.11. AP- Anteroposterior view – chuïp tröôùc sau.12. ID – Implant displaced – tuùi nöôùc.

1. LMO – Lateromedial oblique – cheách ngoøai trong.

Chuïp LMO ( cheách ngoaøi trong ) khoù do: pacemaker ( maùy taïo nhòp ), phaãu thuaät loàng ngöïc, xöông öùc nhoâ cao.

2. XCC - Lateral bias - Nghieâng ngoaøi. XCC - Medial bias - Nghieâng trong.

Chuïp leäch ra ngoøai ñeå thaáy ñöôïc sang thöông.

Chuïp leäch vaøo trong ñeå thaáy ñöôïc sang thöông.

CC

-Vuù nhoû

- Nam giôùi

- Guø, hay coù pacemaker

- Phoùng to caùc sang thöông nhoû ôû ½ döôùi.

3. FB ( Töø döôùi leân )

FB

thöông nhoû ôû ½ döôùi.

- Tìm caùc sang thöông naèm quaù cao

4. THEÁ AT (CLEÙOPATRA):Sang Thöông Vuøng Ñuoâi Vuù.

5. CV ( valley view, medial view): sang thöông raát saâu hay tröôùc thaønh ngöïc.

6. RL hay RM : cuoän ra ngoaøi hay trong.

7. SIO (cheách töø treân ngoøai ñeán döôùi trong

8. TAN - TIEÁP TUYEÁN

Khu truù cho da.

CHUÏP KHU TRUÙ.

9. Spot sompression: chuïp khu truù taïi sang thöông.

10. M – magnification - Phoùng ñaïi

11. ANTEROPOSTERIOR VIEW : Tröôùc sau

ÑAÙNH GIAÙ THAØNH NGÖÏC, VUØNG SAU TUYEÁN VUÙ, HOÁ NAÙCH.

12. ID ( implantdisplaced) : Tuùinöôùc

I/. ÑAÏI CÖÔNG


III/. KYÕ THUAÄT


1. Daïng noát






TOÅN THÖÔNG DAÏNG NOÁT1/. Vò trí: treân 1hay 2 theá chuïp. Ñoâi khi caàn chuïp theâm caùc theá boå xung.

2/. Ñaäm ñoä: so saùnh vôùi khoái sôïi-tuyeán.

3/. Bôø: ñoâi khi phaûi phoùng to ñeå thaáy roõ. Laø tieâu chuaån raát quan troïng ñeû höôùng tôùi laønh hay aùc. BIRADS phaân thaønh 5 loaïi: ñeàu, khoâng roõ, ña cung nhoû, khoù xaùc ñònh, gai.

4/. Giôùi haïn.

5/. Halo

6/. Hình daùng vaø truïc cuûa sang thöông: troøn, baàu duïc, ña cung, 6/. Hình daùng vaø truïc cuûa sang thöông: troøn, baàu duïc, ña cung,

7/. Kích thöôùc: khoâng yù nghóa chaån ñoaùn. U aùc thì kích thöôùc taêng daàn.

8/. Moâ chung quanh toån thöông: coù bò xaâm laán, thay ñoåi caáu truùc, xoâ ñaåy.

9/. CAÙc toån thöông khaùc ñi keøm.

Döïa vaøo caùc tieâu chuaån veà hình daùng cuûa toån thöông maø coù theå höôùng tôùi aùc tính.

Khi coù toån thöông nghi ngôø caàn phaûi laøm theâm nhöõng khaûo saùt khaùc nhö: sieâu aâm, choïc huùt baèng kim nhoû, sinh thieát…

Abceøs NangAbceøs Nang

Pneumokystographie

Hình baàu duïc ngoaïi tieáp naøy xuaát hieän seõ che môø bôûi söï choàng cheùo cuûa moâ

Giôùi haïn toån thöông naøy ñöôïc xaùc ñònh laø bò beänh

Hình aûnh voøng troøn toån thöông naøy cuõng ñöôïc xaùc ñònh laø bò beänh

Car. OTV HAI BEÂN

Car OTV

Car. nhaày

Car. nhaày -nhuù

CAR. OTV / ÑOÄ IV

MOÄT SOÁ HÌNH AÛNH ÑIEÅN HÌNH LAØNH TÍNH

HAMARTOÂM: xuùc xích boø

BÖÔÙU MÔÕ

HAÏÏCH LAØNH TÍNH: roán haïch

BÖÔÙU MÔÕ

HAMARTOÂM

BOÏC SÖÕA

Nang daàu: möïc dòch –dòch cuûa môõ vaø nöôùc

KHOÂNG THEÅ PHAÙT HIEÄN BEÄNH LYÙ

TOÅN THÖÔNG HÌNH SAO- Hình daùng gai

-Ñoä caûn quang vuøng trung taâm

CAÙC TOÅN THÖÔNG HAY GAËP:CAÙC TOÅN THÖÔNG HAY GAËP:1/ Carcinoâm OTV

2/. Taêng saûn OTV xô hoùa

3/. Hoïai töû môõ

AÙC TÍNH LAØNH TÍNH

CAR. OTV

HOAÏI TÖÛ MÔÕ

Car. OTV

TOÅN THÖÔNG VOÂI HOÙAA/. PHAÂN TÍCH:

-Hình daùng

- Ñaäm ñoä

- Kích thöôùc

- Phaân boâ’

B/. CAÙC VÒ TRÍ TOÅN THÖÔNGB/. CAÙC VÒ TRÍ TOÅN THÖÔNG

1/. Voâi trong loøng oáng daãn

2/. Voâi hoùa tieåu thuøy

3/. Caùc daïng khaùc: thaønh maïch, thaønh oáng daân, …

Voâi hoaù thöôøng gaëp trong nhuõ aûnh vaø phaàn lôùn laø laønh tính. Coù theå voâi cuûa da, trong tuyeán vuù ( chaát tieát hoaëc teá baøo hoaïi töû), trong hay quanh oáng, trong tieåu thuyø, maïch maùu, moâ lieân keát, môõ.

Voâi hoaù laø daáu hieäu ñaàu tieân vaø daáu hieäu sôùm cuûa ung thö vuù. 90% cuûa DCIS.

Voâi coù theå xuaát hieän ñôn ñoäc hay keát hôïp vôùi toån thöông, söï phaân boá, hình thaùi coù theå höôùng tôùi baûn chaát toån thöông. Voâi to, phaân boá, hình thaùi coù theå höôùng tôùi baûn chaát toån thöông. Voâi to, troøn hay baàu duïc, ñoàng daïng thöôøng laønh tính; ngöôïc laïi voâi nhoû, khoâng ñeàu, ña daïng, phaân nhaùnh thöôøng aùc tính. Vaø moät soá voâi hoaù khoâng theå höôùng tôùi baûn chaát sang thöông.

ACR-BIRADS chia toån thöông voâi thaønh 3 nhoùm: (1): laønh tính, (2) trung gian, (3) nhieàu khaù naêng aùc tính.

Le Gal phaân thaønh 5 nhoùm töø 1�5, khaû naêng aùc tính taêng daàn.

PHAÂN LOÏAI VEÀ VI VOÂI HOÙA TUYEÁN VUÙ CUÛA LE GALPHAÂN LOÏAI VEÀ VI VOÂI HOÙA TUYEÁN VUÙ CUÛA LE GALVi voâi hoùa laø do chaát calci laéng ñoïng trong moâ, coù ñöôøng kính nhoû hôn 1,5mm, Vi voâi hoùa laø do chaát calci laéng ñoïng trong moâ, coù ñöôøng kính nhoû hôn 1,5mm, nhöng trong phaàn lôùn tröôøng hôïp ñöôøng kính khoûang 0,2nhöng trong phaàn lôùn tröôøng hôïp ñöôøng kính khoûang 0,2--0,5mm. 0,5mm. NHOÙM NHOÙM LE GALLE GAL

HÌNH AÛNH NHUÕ AÛNHHÌNH AÛNH NHUÕ AÛNH DAÃN GIAÛI.

1 Vi voâi hoùa hình voøng troøn vuøng trung taâm thaáu quang.

Trong phaàn lôùn tröôøng hôïp laø beänh lyù laønh tính cuûa caùc oáng tuyeán vuù daõn, nang li ti, hoïai töõ môõ, chaát laéng ñoïng calci taïo hình troøn trong beà daøy cuûa thaønh oáng tuyeán söõa daõn.

22 Vi voâi hoùa hình chaám Vi voâi hoùa hình chaám troøn, ñaëc, caûn quang, bôø ñeàu troøn, ñaëc, caûn quang, bôø ñeàu

20% laø nhöõng sang thöông aùc tính.20% laø nhöõng sang thöông aùc tính.20% sang thöông giaùp bieân.20% sang thöông giaùp bieân.troøn, ñaëc, caûn quang, bôø ñeàu troøn, ñaëc, caûn quang, bôø ñeàu

vaø troøn.vaø troøn.20% sang thöông giaùp bieân.20% sang thöông giaùp bieân.60% laønh tính.60% laønh tính.

33 Vi voâi hoùa daïng buïi, raát Vi voâi hoùa daïng buïi, raát nhuyeãn.nhuyeãn.

50% toån thöông laønh tính.50% toån thöông laønh tính.50% aùc tính.50% aùc tính.

44 Vi voâi hoùa hình chaám Vi voâi hoùa hình chaám khoâng ñeàu, bôø coù goùc caïnh, khoâng ñeàu, bôø coù goùc caïnh, coù söï khaùc nhau giöõa noát voâi coù söï khaùc nhau giöõa noát voâi naøy vôùi noát khaùc. naøy vôùi noát khaùc.

70% cas laø toån thöông aùc tính.70% cas laø toån thöông aùc tính.

55 Vi voâi hoùa daïng que khoâng Vi voâi hoùa daïng que khoâng ñeàuñeàu

100% laø aùc tính, trong phaàn lôùn tröôøng 100% laø aùc tính, trong phaàn lôùn tröôøng hôïp laø comeùdocarcinome.hôïp laø comeùdocarcinome.

PHAÂN LOAÏI VEÀ HÌNH THAÙI CUÛA VI VOÂI HOAÙVieän Curie (1000 maãu)

NHÖÕNG TIEÂU CHUAÅN KHAÙC CUÛA VI VOÂI HOÙA TUYEÁN VUÙ.

Soá löôïng: Ñöôïc goïi laø nhieàu khi coù hôn 10 noát vi voâi hoùa.Taïo nhoùm: Goïi laø ñaùm voâi hoùa khi coù 10 noát voâi trong vuøng

nhoû hôn 5mm. Kích thöôùc: khoâng lyù töôûng.Vò trí: ngoøai, trong, sau quaàng vuù.Vi voâi hoùa ña daïng: ñöôïc xeáp vaøo nhoùm coù döï ñoùan aùc

tính.Soá löôïng vaø phaân boá: khi vi voâi hoùa caøng nhieàu thì nguy cô Soá löôïng vaø phaân boá: khi vi voâi hoùa caøng nhieàu thì nguy cô

ung thö caøng cao ( 60%-80% laø aùc tính khi coù hôn 30 vi voâi hoùa).

Caøng nhieàu vi voâi hoùa taïo thaønh ñaùm thì nguy cô ung thö caøng cao ( 60% cuûa toån thöông aùc tính).

Tieán trieån cuûa vi voâi hoùa: Theo Lev-Toaffi, söï oån ñònh theo thôøi gian cuûa vi voâi hoùa khoâng laø moät daáu hieäu X quang ñaõm baûo, 25% ung thö ñöôïc phaùt hieän coù coù vi voâi hoùa oån ñònh hôn 6 thaùng (6-64 thaùng).

VOÂI HOAÙ TRONG LOØNG OÁNG # CARCINOÂM

CARCINOÂM

Car. OTV

Car. OTV

VOÂI HOAÙ TIEÅU THUØY # LAØNH TÍNH ?

VOÂI HOAÙ TIEÅU THUYØ RAÛI RAÙC vaø HOA HOÀNG NHOÛ

HOA HOÀNG NHOÛ TAÙCH CAFEÙ

carcinoâm

Voâi tieåu thuyø

VOÂI HOAÙ ÑIEÅN HÌNH LAØNH TÍNH

1. Voâi hoaù maïch maùu.

2. Popcorn-like

3. Voâi hoaù hình que to.

4. Voâi troøn4. Voâi troøn

5. Rim hay eggshell

6. Voâi coù thaáu quang trung taâm

7. Voâi do laéng ñoïng

8. Chæ khaâu

9. TÑSB coù taïo voâi.

CHÆ KHAÂU

VOÂI HOAÙ MAÏCH MAÙU

VOÂI HOAÙ TUYEÁN BAÕ

Böôùu sôïi tuyeán

Ña böôùu nhuù

NANG DAÀU

VIEÂM VUÙ TÖÔNG BAØO

NANG DAÀU

TOÅN THÖÔNG DAÏNG KHOÂNG ÑOÁI XÖÙNG ÑAÄM ÑOÄ

Vuøng coù ñaäm ñoä khoâng ñoái xöùng: khoái u, thay ñoåi bình thöôøng, caùc thay doåi sau moå hoaëc chæ coù theå do tö theá khoâng ñuùng.

Khi baát thöôøng thaáy ñuû 3 chieàu, treân hai theá MLO vaø CC, phaûi phaân bieät hình aûnh naøy laønh tính hay aùc tính.

Vuøng trung taâm ñaäm ñoä cao thöôøng töông öùng vôùi toån thöông daïng u. Vuøng trung taâm ñaäm ñoä cao thöôøng töông öùng vôùi toån thöông daïng u. Ñoâi khi söï nhaän ñònh naøy khoù khaên, caàn phaûi chuïp phoùng to hay eùp khu truù.

Khoâng ñoái xöùng ñaäm ñoâ laønh tính thöôøng cho hình aûnh tuyeán vuù to ñeàu lan toaû nhöng hình daùng gioáng vuù ñoái beân, khoâng thaáy taêng ñaäm ñoä vuøng trung taâm, giôùi haïn khoâng roõ, khoâng keøm theo nhöõng baát thöôøng khaùc (noát, vi voâi hoaù). Ñoàng thôøi thöôøng thaáy moâ môõ trong tuyeán vuù bình thöôøng, khoâng taêng kích thöôùc ôû nhöõng laàn chuïp tieáp theo.

DA DAØY TÖÔNG ÖÙNG VÒ TRÍ SANG THÖÔNG

DA DAØY DO TAÉC MAÏCH BAÏCH HUYEÁT: TRÖÔÙC VAØ SAU KHI ÑIEÀU TRÒVAØ SAU KHI ÑIEÀU TRÒ

XEÁP LOAI TOÅN THÖÔNG THEO BI-RADS CUAÛ ACR

BI-RADS (BREAST IMAGING- REPORTING AND DATA SYSTEM)

0 Khoâng ñuû döõ dieän ñeå chaån ñoùan, caàn phoái hôïp theâm

1 Bình thöôøng

2 Laønh tính

3 Coù theå laønh tính

4 Nghi ngôø aùc tính

5 AÙc tính

LEONID PASTERNAK –La veille de l’examen 1895

PHAÂN LOÏAI BAÁT THÖÔØNG TUYEÁN VUÙ CUÛA BIPHAÂN LOÏAI BAÁT THÖÔØNG TUYEÁN VUÙ CUÛA BI--RADS RADS (Breast (Breast Imaging Reporting and Data System) Imaging Reporting and Data System) cuûa ACRcuûa ACR (American College of (American College of Radiology) naêm 2002.Radiology) naêm 2002.

ACRACR BAÁT THÖÔØNG NHUÕ AÛNHBAÁT THÖÔØNG NHUÕ AÛNH THAÙI ÑOÄ XÖÛ LYÙTHAÙI ÑOÄ XÖÛ LYÙ

00 Laø phaân loïai chôø ñôïi ñöôïc söõ duïng trong tình Laø phaân loïai chôø ñôïi ñöôïc söõ duïng trong tình huoáng taàm soùat hay trong khi chôø moät yù kieán huoáng taàm soùat hay trong khi chôø moät yù kieán thuù hai.thuù hai.

Nhöõng xeùt nghieäm boå Nhöõng xeùt nghieäm boå sung laø caàn thíeát: so saùnh sung laø caàn thíeát: so saùnh vôùi hoà sô cuõ, theá chuïp boå vôùi hoà sô cuõ, theá chuïp boå sung, aûnh chuïp eùp khu truù, sung, aûnh chuïp eùp khu truù, phoùng to oå voâi hoùa, sieâu phoùng to oå voâi hoùa, sieâu aâm. aâm.

11 Khoâng coù baát thöôøng.Khoâng coù baát thöôøng.

22 ��Noát troøn vôùi voâi hoùa to ( böôùu sôïi tuyeán hay nang).Noát troøn vôùi voâi hoùa to ( böôùu sôïi tuyeán hay nang).��Noát baàu duïc thaáu quang trung taâm (haïch trong vuù).Noát baàu duïc thaáu quang trung taâm (haïch trong vuù).��Noát troøn töông öùng vôùi nang ñieån hình treân sieâu aâm. Noát troøn töông öùng vôùi nang ñieån hình treân sieâu aâm. ��Toån thöôøng ñaäm ñoä môõ hay hoån hôïp ( böôùu môõ, Toån thöôøng ñaäm ñoä môõ hay hoån hôïp ( böôùu môõ, hamartoâm).hamartoâm).��Voâi hoùa to ñôn ñoäc (böôùu sôïi tuyeán, nang, hoïai töû teá Voâi hoùa to ñôn ñoäc (böôùu sôïi tuyeán, nang, hoïai töû teá baøo môõ, daõn oáng tuyeán vuù coù tieát dòch). baøo môõ, daõn oáng tuyeán vuù coù tieát dòch). ��Vi voâi hoùa type 1 cuûa Le Gal. Vi voâi hoùa type 1 cuûa Le Gal. ��Voâi hoaù maïch maùu. Voâi hoaù maïch maùu. ��Seïo ñaõ bieát.Seïo ñaõ bieát.

Baát thöôøng laønh Baát thöôøng laønh tính coù theå ñoaùn tính coù theå ñoaùn nhaän ñöôïc, nhaän ñöôïc, khoâng caàn thieát khoâng caàn thieát theo doõi theâm hay theo doõi theâm hay xeùt nghieäm boå xeùt nghieäm boå sung.sung.

��Seïo ñaõ bieát.Seïo ñaõ bieát.33 ��Vi voâi hoùa nhoùm 2 cuûa Le Gal vôùi oå voâi duy nhaát hay Vi voâi hoùa nhoùm 2 cuûa Le Gal vôùi oå voâi duy nhaát hay

nhieàu oå hay nhieáu noát voâi hoùa phaân taùn raûi raùc taïo nhieàu oå hay nhieáu noát voâi hoùa phaân taùn raûi raùc taïo thaønh ñaùm moät caùch ngaãu nhieân.thaønh ñaùm moät caùch ngaãu nhieân.��Noát troøn hay baàu duïc, hôi ña cung khoâng voâi hoùa, Noát troøn hay baàu duïc, hôi ña cung khoâng voâi hoùa, giôùi haïn roõ, khoâng ñieån hình dòch treân sieâu aâm hoïaêc laø giôùi haïn roõ, khoâng ñieån hình dòch treân sieâu aâm hoïaêc laø khoâng thöïc hieän sieâu aâm khoâng thöïc hieän sieâu aâm ��OÅ khoâng ñoái xöùng ñaäm ñoä coù giôùi haïn loõm vaø /hoaëc OÅ khoâng ñoái xöùng ñaäm ñoä coù giôùi haïn loõm vaø /hoaëc troän laãn vôùi moâ môõ.troän laãn vôùi moâ môõ.

Nhieàu khaû naêng Nhieàu khaû naêng laønh tính nhöng caàn laønh tính nhöng caàn theo doõi trong thôøi theo doõi trong thôøi gian ngaén. gian ngaén. Trong vaøi tröôøng Trong vaøi tröôøng hôïp, sinh thieát coù hôïp, sinh thieát coù theå ñöôïc ñaët ra.theå ñöôïc ñaët ra.

44 ��Vi voâi hoùa nhoùm 3 cuûa Le Gal tuï thaønh ñaùm, hay Vi voâi hoùa nhoùm 3 cuûa Le Gal tuï thaønh ñaùm, hay nhoùm 4 nhöng soá löôïng khoâng nhieàu.nhoùm 4 nhöng soá löôïng khoâng nhieàu.��Toån thöông daïng gai khoâng thaáu quang trung taâm.Toån thöông daïng gai khoâng thaáu quang trung taâm.��Toàn thöông daïng noát khoâng phaûi laø dòch, troøn hay Toàn thöông daïng noát khoâng phaûi laø dòch, troøn hay baàu duïc, bôø ña cung nhoû hay bò che phuû.baàu duïc, bôø ña cung nhoû hay bò che phuû.��Xaùo troän caáu truùc vuù.Xaùo troän caáu truùc vuù.��Khoâng ñoái xöùng hay taêng ñaäm ñoä khu truù trieán trieån Khoâng ñoái xöùng hay taêng ñaäm ñoä khu truù trieán trieån hay giôùi haïn loài. hay giôùi haïn loài.

Baát thöôøng nhoùm Baát thöôøng nhoùm trung gian hay nghi trung gian hay nghi ngôø, caàn ñaët vaán ñeà ngôø, caàn ñaët vaán ñeà khaûo saùt moâ hoïc. khaûo saùt moâ hoïc.

55 ��Vi voâi hoùa nhoùm 5 cuûa Le Gal hay nhoùm 4 nhöng soá Vi voâi hoùa nhoùm 5 cuûa Le Gal hay nhoùm 4 nhöng soá löôïng nhieàu vaø taïo thaønh ñaùm.löôïng nhieàu vaø taïo thaønh ñaùm.��Moät ñaùm vi voâi hoùa coù hình thaùi cuûa oáng tuyeán vuù.Moät ñaùm vi voâi hoùa coù hình thaùi cuûa oáng tuyeán vuù.��Vi voâi hoùa tieán trieån hay keát hôïp vôùi baát thöôøng veà Vi voâi hoùa tieán trieån hay keát hôïp vôùi baát thöôøng veà caáu truùc hay toån thöông daïng noát.caáu truùc hay toån thöông daïng noát.��Noát khoâng troøn coù giôùi haïn khoâng roõ vaø khoâng ñeàu.Noát khoâng troøn coù giôùi haïn khoâng roõ vaø khoâng ñeàu.��Noát coù gai vôùi vuøng trung taâm caûn quang. Noát coù gai vôùi vuøng trung taâm caûn quang.

Raát nhieàu khaû naêng Raát nhieàu khaû naêng aùc tính. aùc tính.

I/. ÑAÏI CÖÔNG


III/. KYÕ THUAÄT

IV/. CAÙC DAÏNG TOÅN THÖÔNG CHAÙNH TREÂN NHUÕ AÛNH

1. Daïng noát






CHUÏP OÁNG DAÃN SÖÕA

Chæ ñònh ngaøy caøng haïn cheá do nhieãm tia, ñau, kyõ thuaät khoù khaên, aâm tính vaø döông tính giaû cao

Ñöôïc thay theá daàn baèng SA.

CAR. trong nang

Böôùu nhuù

CAR. OTV

BÖÔÙU NHU Ù

COÄNG HÖÔÛNG TÖØ TUYEÁN VUÙChæ thöïc hieän khi nhuõ aûnh vaø SA khoâng roõ raøng, tieàn caên gia ñình, haøn

naêm sau ñieàu trò baûo toàn.

Moät soá beänh nhaân coù choáng chæ ñònh.

Ñaét tieàn, khoù ñoïc.

Khaûo saùt ñöôïc toån thöông ôû caùc chuoãi xung khaùc nhau vaø toác ñoä baét thuoác caûn töø

CHÍCH THUOÁC CAÛN TÖØ ( < 1 phuùt)CHÍCH THUOÁC CAÛN TÖØ ( < 1 phuùt)

Tröôùc caûn quangTröôùc caûn quang

Sau 10’’Sau 10’’

Sau 15’’Sau 15’’

Sau 30’’Sau 30’’

COÄNG HÖÔÛNG TÖØ TUYEÁN VUÙ

K VUÙ ÑAÕ ÑIEÀU TRÒ BAÛO TOÀN 3 NAÊM. NHUÕ AÛNH VAØ SA BÌNH THÖÔØNG

2 OÅ CARCINOÂM

ÑÒNH VÒ SANG THÖÔNG

ÑÒNH VÒ BA CHIEÀU

Ñònh vò oå voâi hoaù döôùi höôùng daãn cuûa SA vaø chuïp nhuõ aûnh kieåm tra sau khi ñaõ sinh thieát troïn sang thöông coù voâi hoaù

I/. ÑAÏI CÖÔNG


III/. KYÕ THUAÄT

IV/. CAÙC DAÏNG TOÅN THÖÔNG CHAÙNH TREÂN NHUÕ AÛNH

1. Daïng noát






HÌNH AÛNH TRONG ÑIEÀU TRÒ BAÛO TOÀN TUYEÁN VUÙ

� TRÖÔÙC PHAÃU THUAÄT :

-Xeáp loïai BI-RADS moät caùch chính xaùc nhaát coù theå ñöôïc.

-Ñònh vò vaø, chuïp maãu beänh phaåm sau moå (neáu caàn).

� SAU PHAÃU THUAÄT:

-Theo doõi baèng nhuõ aûnh ñeàu ñaën, tuaân thuû ñuùng caùc kyû thuaät môùi coù theå phaùt hieän caùc taùi phaùt raát tinh teá.

- Keát hôïp nhöõng phöông tieän hình aûnh khaùc.

- Sinh thieát baèng core neáu caàn, haïn cheá sinh thieát môû (neáu coù xaï sau phaãu).

HÌNH AÛNH TRONG ÑIEÀU TRÒ BAÛO TOÀN TUYEÁN VUÙ

�PHAÙC ÑOÀ CUÏ THEÅ:

-Nhuõ aûnh tröôùc xaï trò neáu toån thöông theå hieän baèng voâi hoùa li ti ñôn thuaàn.

- Nhuõ aûnh laàn moät töø 3-6 thaùng sau khi ngöng xaï trò, vaø laäp laïi sau moãi naêm/Myõ hoaëc moãi 6 thaùng x 3 naêm/Ñöùc. Vuù coøn laïi kieãm tra ñònh kyø moãi naêm/Myõ hoaëc moãi 6 thaùng x 3 naêm/Ñöùc. Vuù coøn laïi kieãm tra ñònh kyø moãi naêm

- Coäng höôûng töø neân thöïc hieän moät naêm sau ñieàu trò baoû toàn tuyeán vuù, nhaát laø treân caùc vuù bò haïn cheá khaûo saùt bôûi nhuõ aûnh vaø sieâu aâm.

CAÙC LOÏAI HÌNH AÛNH KHAÛO SAÙT ÑÖÔÏC TRONG QUAÙ TRÌNH THEO DOÕI SAU PHAÃU THUAÄT BAÛO TOÀN.

1/. LAØNH TÍNH

- Nang daàu

- U haït môõ

- Voâi hoùa

- Tuï dòch.

2/. CAÙC HÌNH AÛNH CUÛA TOÅN THÖÔNG TAÙI PHAÙT

- Noát giôùi haïn roõ hay khoâng

- Seïo gia taêng kích thöôùc

- Vi voâi hoùa

- Taêng ñaäm ñoä lan toõa cuûa vuù

NHUÕ AÛNH ÔÛ NAM

Nöõ hoaù tuyeán vuù ôû bn xô gan: daïng noát hình ñóa, bôø hôi khoâng ñeàu, coù noát voâi hoaù laønh tính beân trong.

Nöõ hoaù tuyeán vuù khoâng roõ nguyeân nhaân: daïng noát hình ñóa, bôø hôi khoâng ñeàu.

Nöõ hoaù tuyeán vuù ôû bn ñöôïc ñieàu trò oestrogeøne do K TLT. NA vaø SA: hình aûnh gioáng tuyeán vuù ôû nöõ, ñoâi khi coù tieát dòch nuùm vuù, caàn phaûi loaïi tröø böôùu nhuù.

Böôùu sôïi tuyeán (hình treân) vaø K vuù (hình döôùi). vaø K vuù (hình döôùi).

KEÁT LUAÄN Laø phöông tieän phoå bieán ñeå phaùt hieän sôùm ung thö vuù

Tuy nhieân phuï thuoäc raát nhieàu vaøo maùy moùc, kyõ thuaät vaø con ngöôøi.

Ñoä nhaïy phuï thuoäc nhieàu vaøo ñoä daøy cuûa tuyeân vuù.Ñoä nhaïy phuï thuoäc nhieàu vaøo ñoä daøy cuûa tuyeân vuù.

Ñoä ñaëc hieäu cao trong moät soá loaïi beänh lyù cuûa vuù.

Ung thö vuù gian kyø, lieân quan ñeán phaùp lyù. Ñeå haïn cheá, caàn phaûi coù hai BS ñoïc phim ñoäc laäp, nhöõng phaàn meàm hoã trôï ñoïc phim, khaùm laâm saøng, sieâu aâm neáu moâ tuyeàn vuù daøy.

Nhuõ aûnh bình thöôøng khoâng ñoàng nghóa vôùi khoâng coù ung thö.

Xin haõy ghi nhôù

Giaûi thích cho coâ aáy

Laéng nghe coâ aáy

Laøm vieäc caån thaän

nhũ Ảnh (mammography)

Health & Medicine