nh gi¸ m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo...§¸nh gi¸ m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé...

§¸nh gi¸ m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo

Vò ThÞ Th¶o TrÇn Lan H−¬ng

Th¸ng 11 n¨m 2001

Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn N«ng th«n MiÒn nói ViÖt Nam - Thôy §iÓn 1996-2001

3

Môc lôc

1. Lêi nãi ®Çu..................................................................................... 7

2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu............................................................. 9

2.1 §Þa ®iÓm nghiªn cøu................................................................... 9

2.1.1 X· Phï l−u, huyÖn Hµm yªn, tØnh Tuyªn quang. ....................... 9

2.1.2 X· Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä. ............................ 10

2.1.3 X· Lïng T¸m, huyÖn Qu¶ng B¹, tØnh Hµ Giang. ..................... 11

2.1.4 X· T©n §ång, huyÖn TrÊn Yªn, tØnh Yªn B¸i.......................... 11

2.1.5 X· B¶n PhiÖt, huyÖn B¶o Th¾ng, tØnh Lµo Cai. ....................... 12

2.2 Chän mÉu ®iÒu tra............................................................... 13

2.3 Ph−¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin......................................... 14

3. Môc tiªu cña m« h×nh vµ lùa chän hé nhËn hç trî ............ 15

3.1 Kh¸i niÖm vÒ hé nghÌo ........................................................ 15

3.2 Ph©n lo¹i kinh tÕ hé ............................................................. 17

3.2.1 Tiªu chÝ ph©n lo¹i kinh tÕ hé ................................................. 17

3.2.2 Tû lÖ hé nghÌo ®ãi cña çc ®iÓm nghiªn cøu theo çc tiªu chÝ

kh¸c nhau ............................................................................. 18

3.3 Môc tiªu cña m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo ............... 18

3.3.1 Môc tiªu chung cña m« h×nh ................................................. 18

3.3.2 Môc tiªu cña m« h×nh cô thÓ t¹i çc tØnh.............................. 19

3.4 Tiªu chuÈn lùa chän th«n/b¶n vµ hé nhËn hç trî t¹i çc

tØnh ....................................................................................... 19

3.5 Qu¸ tr×nh lùa chän hé nhËn hç trî ..................................... 20

4. T×nh tr¹ng kinh tÕ cña hé nghÌo nhËn hç trî trùc tiÕp ..... 23

4.1 Tuæi t¸c, d©n téc vµ tr×nh ®é v¨n ho¸ cña chñ hé............. 23

4.2 VÒ ®Êt ®ai .............................................................................. 25

4.3 Nh©n khÈu vµ lao ®éng ........................................................ 26

4.4 Thu nhËp vµ chi tiªu cho s¶n xuÊt cña hé ......................... 27

4.5 Kh¶ n¨ng tiÕp cËn çc nguån vèn vµ çc nguån ®Çu vµo

cho s¶n xuÊt ........................................................................ 28

4.6 Tµi s¶n vµ ®iÒu kiÖn sèng.................................................... 30

5. Çc hç trî trùc tiÕp cho hé nghÌo ...................................... 33

5.1 X¸c ®Þnh çc nhu cÇu hç trî vµ çch thøc hç trî ............ 33

4

5.2 LËp kÕ ho¹ch hç trî cña çc cÊp qu¶n lý dù ¸n ................ 35

5.3 Hç trî trùc tiÕp cho hé nghÌo tõ MRDP ............................. 36

5.3.1 Tæng qu¸t t×nh h×nh hç trî cña MRDP t¹i çc tØnh................. 36

5.3.2 TriÓn khai çc hç trî cô thÓ t¹i çc ®iÓm nghiªn cøu ............ 37

5.4 Hç trî kh¸c tõ çc cÊp qu¶n lý dù ¸n t¹i çc tØnh ............ 39

5.5 Çc kÕt qu¶ hç trî ............................................................... 40

5.6 §¸nh gi¸ vÒ çc hç trî trùc tiÕp cho hä nghÌo.................. 42

5.6.1 §¸nh gi¸ nh÷ng hç trî trùc tiÕp cho hé nghÌo ...................... 42

5.6.2 §¸nh gi¸ çc hç trî kh¸c cña çc cÊp qu¶n lý dù ¸n t¹i çc

tØnh ........................................................................................ 45

5.6.3 Nh÷ng khã kh¨n ®ang tån t¹i cña çc hé nghÌo nhËn hç trî 46

6. ¶nh h−ëng cña çc hç trî ®èi víi hé nghÌo vµ ®èi víi céng

®ång ..................................................................................... 47

6.1 Nh÷ng thay ®æi cña çc hé nhËn hç trî ............................ 47

6.2 NhËn thøc cña ng−êi d©n trong th«n vÒ m« h×nh.............. 48

6.3 Mèi quan hÖ cña m« h×nh vµ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n

trong hç trî hé nghÌo......................................................... 50

6.4 §¸nh gi¸ cña çc cÊp qu¶n lý dù ¸n t¹i ®Þa ph−¬ng vÒ m«

h×nh....................................................................................... 51

7. NhËn xÐt chung vµ çc kiÕn nghÞ ........................................ 53

7.1 NhËn xÐt chung..................................................................... 53

7.2 Mét sè kiÕn nghÞ ................................................................... 54

8. KÕt luËn.................................................................................. 57

Phô lôc ............................................................................................. 59

Phô lôc 1: Çc néi dung th¶o luËn víi çn bé qu¶n lý dù ¸n çc

cÊp ë tØnh. ............................................................................ 59

Phô lôc 2: PhiÕu pháng vÊn hé nhËn hç trî................................. 62

Phô lôc 3: PhiÕu pháng vÊn nh÷ng ng−êi kh«ng nhËn hç trî.... 65

Phô lôc 4: VÝ dô vÒ thay ®æi tiªu chÝ ph©n lo¹i hé cña 1 th«n.... 67

Phô lôc 5: Nh÷ng hç trî mµ çc hé ®−îc pháng vÊn nhËn ®−îc

tõ m« h×nh trong n¨m 2000 ................................................ 68

Phô lôc 6: Danh s¸ch pháng vÊn nh÷ng ng−êi kh«ng ®−îc nhËn

hç trî tõ m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo ..................... 70

5

Phô lôc 7: Nh÷ng ng−êi ®· gÆp vµ th¶o luËn trong qu¸ tr×nh

nghiªn cøu t¹i c¸c tØnh....................................................... 71

Phô lôc 9: KÕ ho¹ch c«ng t¸c t¹i c¸c tØnh cña nhãm t− vÊn ...... 72

Tµi liÖu tham kh¶o .......................................................................... 73

7

1. Lêi nãi ®Çu

M« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo cña Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn N«ng th«n MiÒn nói ViÖt nam- Thuþ ®iÓm (MRDP) lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng ®−îc triÓn khai n»m trong kÕ ho¹ch ho¹t ®éng n¨m 2000 cña ch−¬ng tr×nh. Çc ho¹t ®éng xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña ch−¬ng tr×nh ®· ®−îc tËp trung b¾t ®Çu tõ n¨m 1998. §iÒu nµy ®· ®−îc viÕt trong b¸o ço tiÕn ®é n¨m 1998 cña ch−¬ng tr×nh “ T¹o m«i tr−êng ë ®ã nh÷ng hé nghÌo cña çc x· miÒn nói cña ch−¬ng tr×nh cã thÓ ®−îc h−ëng lîi”. Trong b¶n h−íng dÉn x©y dùng kÕ ho¹ch n¨m 2000 cña ch−¬ng tr×nh ®· coi xo¸ ®ãi gi¶m nghoÌ lµ vÊn ®Ò träng t©m mang tÝnh chiÕn l−îc cu¶ ch−¬ng tr×nh trong nh÷ng n¨m tíi. §Ó phôc vô cho c«ng t¸c nµy ch−¬ng tr×nh ®· x¸c ®Þnh chiÕn l−îc c¬ b¶n lµ n©ng cao n¨ng lùc ®Ó hç trî çc nhãm môc tiªu, ë ®ã nh÷ng hé nghÌo sÏ ®−îc −u tiªn h¬n. Çc hç trî ®−îc MRDP cung cÊp sÏ ®−îc dùa trªn nhu cÇu cña b¶n th©n hé nghÌo ë khu vùc miÒn nói, trªn nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ çc hé n«ng d©n nghÌo miÒn nói ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ph¸t triÓn cuéc sèng cña hä vµ cã kh¶ n¨ng vµ mong muèn n¾m lÊy tr¸ch nhiÖm ®ã nÕu cã ®−îc çc c¬ héi. §Æc biÖt trong kÕ ho¹ch ng©n s¸ch, nh÷ng th«n /b¶n ®−îc nhËn ng©n s¸ch hç trî ph¸t triÓn th«n, b¶n ph¶i lµ nh÷ng th«n nghÌo víi 50% sè hé thuéc diÖn hé nghÌo hoÆc lµ th«n cã trªn 80% lµ d©n téc tiÓu sè. §ång thêi ch−¬ng tr×nh còng x¸c ®Þnh tËp trung hç trî c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë nh÷ng x· ®Æc biÖt khã kh¨n thuéc ch−¬ng tr×nh 135 cña ChÝnh phñ ViÖt nam. §iÒu nµy thÓ hiÖn mèi quan hÖ cña çc ho¹t ®éng cña MRDP víi çc ch−¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ. Trong n¨m 2000 MRDP ®· tiÕn hµnh thùc hiÖn m« h×nh hç trî trùc tiÕp cho hé nghÌo trong c¶ 5 tØnh thuéc vïng dù ¸n, bao gåm Phó thä, Tuyªn quang, Hµ giang, Lµo cai vµ Yªn b¸i. §©y lµ m« h×nh thö nghiÖm ®Ò t×m ra gi¶i ph¸p hç trî h÷u hiÖu çc hé ®ãi nghÌo nãi chung, çc hé ®ãi nghÌo thuéc çc x· vïng III (theo tiªu chÝ ph©n lo¹i cña Uû ban D©n téc MiÒn nói) nãi riªng. Ch−¬ng tr×nh ®· cÊp kinh phÝ cho 5 tØnh th«ng qua ban qu¶n lý dù ¸n cña çc tØnh ®Ó triÓn khai m« h×nh thö nghiÖm nµy. ViÖc thùc hiÖn m« h×nh nµy hoµn toµn tu©n thñ c¬ chÕ ho¹t ®éng phi tËp trung cña ch−¬ng tr×nh hiÖn nay, do vËy ban qu¶n lý dù ¸n t¹i çc tØnh ®−îc toµn quyÒn chñ ®éng trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn m« h×nh thö nghiÖm nµy. Môc tiªu cña nghiªn cøu nµy tËp trung ®¸nh gi¸ m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo t¹i çc tØnh thuéc ch−¬ng tr×nh sau 1 n¨m thùc hiÖn nh»m rót kinh nghiÖm vÒ çch thøc hç trî hé nghÌo, t×m ra gi¶i ph¸p hç trî ®Ó gióp çc hé nghÌo nhanh chãng tho¸t khái ®ãi nghÌo vµ ph¸t triÓn mét çch bÒn v÷ng h¬n. §ång thêi ®Ò xuÊt mét sè kiÕn nghÞ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho MRDP trong nh÷ng n¨m tíi.

8

Th«ng qua viÖc kh¶o s¸t t¹i mét sè x· cña 5 tØnh thuéc ch−¬ng tr×nh MRDP, çc th«ng tin ®· ®−îc thu thËp. B¶n b¸o ço tr×nh bµy nh÷ng kÕt qu¶ kh¶o s¸t viÖc triÓn khai thùc hiÖn m« h×nh hç trî trùc tiÕp hç nghÌo t¹i çc tØnh trong vïng dù ¸n, ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña çc hç trî ®èi víi çc nhãm ®èi t−îng kh¸c nhau vµ ®−a ra mét sè kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qña cña c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña MRDP. Nghiªn cøu ®−îc thùc hiÖn víi sù hç trî vµ t¹o ®iÒu kiÖn cña ban qu¶n lý Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn N«ng th«n MiÒn nói ViÖt nam- Thuþ ®iÓn, cïng víi sù céng t¸c cña çc ban qu¶n lý dù ¸n ë çc tØnh Tuyªn quang, Phó thä, Hµ giang, Lµo cai vµ Yªn b¸i.

9

2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1 §Þa ®iÓm nghiªn cøu Nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh t¹i 5 tØnh: Tuyªn quang, Phó thä, Hµ giang, Yªn b¸i vµ Lµo cai. T¹i 4 tØnh m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo ®−îc thùc hiÖn ë çc huyÖn kh¸c nhau, riªng tØnh Yªn b¸i m« h×nh nµy ®−îc thùc hiÖn t¹i 1 huyÖn - TrÊn yªn. Çc x· ®−îc lùa chän tham gia m« h×nh t¹i çc tØnh ®Òu lµ çc x· khu vùc III, thuéc ch−¬ng tr×nh 135 cña ChÝnh phñ. Do vËy nghiªn cøu tiÕn hµnh lùa chän t¹i mçi tØnh 1 x· ®¹i diÖn cho ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña çc khu vùc trung du, miÒn nói kh¸c nhau ®Ó kh¶o s¸t thu thËp th«ng tin. 2.1.1 X∙ Phï l−u, huyÖn Hµm yªn, tØnh Tuyªn quang. X· Phï l−u lµ x· miÒn nói, n»m çch trung t©m huyÖn Hµm yªn 15 km. §−êng tõ x· ®Õn trung t©m huyÖn lµ ®−êng ®Êt xÊu, qua nhiÒu suèi vµ ph¶i qua con s«ng L« b»ng phµ, khi mïa m−a lò th× kh«ng thÓ ®i ®Õn x· ®−îc. X· cã 27 th«n víi 1425 hé, 7264 nh©n khÈu, 2770 lao ®éng. Trong x· cã 7 d©n téc kh¸c nhau chung sèng:Tµy, kinh, Dao, Nïng, Cao lan, Hoa, La chÝ. 90% d©n c− trong x· lµ ng−êi d©n téc, ®«ng nhÊt lµ ng−êi Tµy, chiÕm 70%, tiÕp ®Õn lµ ng−êi Dao chiÕm 15%, ng−êi Kinh chiÕm 10%, cßn çc d©n téc kh¸c chØ chiÕm 5%. Phï l−u lµ mét x· réng, thuéc miÒn nói cña tØnh Tuyªn quang, víi tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 8809 ha. Trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp lµ 988 ha, chiÕm 11,2% tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn, ®Êt l©m nghiÖp lµ 6794 ha, chiÕm 76,4%, ®Êt chuyªn dïng vµ ®Êt thæ c− lµ 116 ha, chiÕm 1,3%, cßn l¹i lµ ®Êt ch−a sö dông vµ ®åi nói träc lµ 911 ha, chiÕm 10,3%. Trong ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt trång lóa lµ 341 ha, cßn l¹i lµ ®Êt trång mµu vµ c©y ¨n qu¶. S¶n xuÊt chÝnh cña x· lµ n«ng nghiÖp, ngoµi ra kh«ng cã ngµnh nghÒ g× kh¸c ®−îc ph¸t triÓn ë ®©y. C©y lóa lµ c©y trång chÝnh t¹i x· víi n¨ng suÊt b×nh qu©n nh÷ng n¨m qua kho¶ng 170 kg/sµo. C©y ¨n qu¶ ®−îc ph¸t triÓn m¹nh ë x· nµy víi diÖn tÝch 277 ha, chñ yÕu lµ cam- 271 ha, cßn l¹i nh·n, v¶i. C©y cam lµ c©y trong nh÷ng n¨m qua ®· mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho mét sè hé. Ch¨n nu«i ®−îc chó ý ph¸t triÓn víi ®µn tr©u bß 1870 con, lîn 3641 con, gµ, vÞt h¬n 70 ngh×n con, ao th¶ ç- 27 ha. Sè hé nghÌo ®ãi cña x· n¨m 2000 theo tiªu chÝ ph©n lo¹i cña Bé Lao ®éng Th−¬ng binh vµ x· héi (MOLISA) lµ 186 hé, chiÕm 13,05%, trong ®ã hé ®ãi lµ 79 hé vµ hé nghÌo lµ 107 hé. §Õn n¨m 2001 ®¸nh gi¸ l¹i theo tiªu chÝ míi cña MOLISA th× cã tíi 251 hé, chiÕm 17,6% sè hé trong x·. Çc c¬ së h¹ tÇng cña x· cßn rÊt thÊp kÐm, mÆc dï cã ®−êng « t« ®Õn trung t©m x·, nh−ng lµ ®−êng ®Êt vµ ph¶i qua nhiÒu suèi, ch−a ®−îc x©y ngÇm ®Ó ®i qua. §−êng liªn th«n trong x· nhá hÑp vµ khã ®i l¹i. Toµn x· míi cã 28% sè hé d©n cã ®iÖn l−íi quèc gia sö dông. T¹i

10

trung t©m x· cã 1 tr−êng cÊp II, III míi ®−îc x©y dùng n¨m 2000 tõ vèn trong ch−¬ng tr×nh 135, 1 tr¹m y tÕ, 1 chî, 1 tr¹m b−u ®iÖn vµ nhµ v¨n ho¸, ®©y lµ trung t©m côm cña 6 x· thuéc khu vùc phÝa nam huyÖn TrÊn yªn. X· tham gia dù ¸n MRDP tõ n¨m 1996 víi tæng sè 13 th«n. §Õn n¨m 2000 chØ cßn 11 th«n tham gia, 2 th«n ®· rót khái dù ¸n tõ n¨m 1999, ®Õn n¨m 2001 chØ cßn 10 th«n. M« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo ®−îc thùc hiÖn ë 8 trong tæng sè 11 th«n tham gia ch−¬ng tr×nh, ®ã lµ çc th«n: Th«n Soi, Trß, Nhµm, Th©m t¸u, Khuæi näi, NËm l−¬ng, Kh©u l×nh, Quang. Trong 8 th«n thùc hiÖn m« h×nh cã 4 th«n cã ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n. 2.1.2 X∙ Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä. X· Xu©n viªn lµ x· miÒn nói, n»m çch trung t©m huyÖn Yªn lËp 15 km. Tõ trung t©m x· ®Õn huþÖn cã ®−êng « t« cã thÓ ®i ®−îc. X· cã 4 th«n víi 13 khu vùc hµnh chÝnh. Toµn x· cã 746 hé, 3594 nh©n khÈu vµ cã 1548 lao ®éng. Ng−êi d©n téc M−êng chiÕm tíi 95% tæng d©n sè, ng−êi Dao, ng−êi Tµy, ng−êi Kinh chØ chiÕm mét tû lÖ nhá 5%. X· cã tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 1.243 ha, trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp lµ 465 ha, chiÕm 37,4 %, ®Êt l©m nghiÖp lµ 389 ha, chiÕm 31,3%, ®Êt chuyªn dïng lµ 47 ha, chiÕm 3,79%, ®Êt ë 27,35 ha chiÕm 2,2%, ®Êt ch−a sö dông lµ 577 ha, chiÕm tíi 46%. §Êt n«ng nghiÖp chñ yÕu lµ ®Êt ®· b¹c mµu, bËc thang, manh món. Quü ®Êt ch−a sö dông cßn lín, trong ®ã ®Êt ®åi ch−a sö dông cßn chiÕm mét tû lÖ lín ch−a ®−îc khai th¸c. S¶n xuÊt cña x· chñ yÕu lµ ®éc canh c©y lóa víi n¨ng suÊt b×nh qu©n n¨m 2000 lµ 150kg/ sµo. Ngµnh nghÒ ch−a ®−îc ph¸t triÓn. Ngoµi ra çc lo¹i c©y kh¸c nh− ng«, l¹c vô ®«ng vµ mét sè c©y ¨n qu¶ b−íc ®Çu ®· ®−îc trång thö nghiÖm tõ khi çc th«n trong x· tham gia ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn n«ng th«n miÒn nói. N¨ng suÊt b×nh qu©n cña c©y ng« ®«ng ®· ®¹t 100-120kg/sµo . Ch¨n nu«i lîn ®· ®−îc çc hé quan t©m, song ch−a cã sù ®Çu t−. §Êt l©m nghiÖp vµ cã kh¶ n¨ng l©m nghiÖp nhiÒu nh−ng ch−a cã ®ãng gãp g× cho thu nhËp cña ng−êi d©n trong x·. T¹i x· cã 2 tr−êng cÊp I,II, cã 1 tr¹m y tÕ. X· ®· cã ®iÖn tho¹i. 90% sè hé trong x· ®· cã ®iÖn l−íi quèc gia sö dông, cã 1 chî t¹i trung t©m x· Tû lÖ hé nghoÌ ®ãi trong x· n¨m 2000 theo tiªu chÝ ph©n lo¹i cña MOLISA lµ 29,4%, trong ®ã hé nghoÌ lµ 22%, hé ®ãi lµ 7,4%. X· cã 3 th«n tham gia MRDP. N¨m 1998 th«n QuyÕt tiÕn b¾t ®Çu tham gia, ®Õn n¨m 1999 th«n V¶i ®¹ng vµ ®Õn n¨m 2000 th«n §ång xu©n tham gia. M« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo ®−îc thùc hiÖn t¹i 2 th«n lµ th«n QuyÕt tiÕn vµ th«n §ång xu©n, ë c¶ 2 th«n nµy ®Òu cã ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n.

11

2.1.3 X∙ Lïng T¸m, huyÖn Qu¶ng B¹, tØnh Hµ Giang. X· Lïng t¸m lµ mét x· miÒn nói cao cña tØnh Hµ giang. Tõ x· ®Õn trung t©m huyÖn Qu¶ng b¹ lµ 12 km, cã ®−êng « t« tíi x·. Toµn x· cã 7 th«n (tr−íc ®©y lµ 5 th«n, ®Õn n¨m 2000 t¸ch 2 th«n míi) víi 476 hé, 2672 nh©n khÈu. 100% d©n sè trong x· lµ ng−êi d©n téc, trong ®ã ng−êi H. M«ng chiÕm tíi 70% d©n sè, ng−êi Dao - 20%, ng−êi Nïng 8% vµ ng−êi GiÊy 2%. DiÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña x· lµ 5519 ha, trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp lµ 467 ha, chiÕm 8,5% tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn, nh−ng chØ cã 15,15 ha lµ ®Êt trång lóa. §Êt l©m nghiÖp lµ 2894 ha, chiÕm 52,4%. §Êt l©m nghiÖp ®· giao cho çc hé khoanh nu«i, b¶o vÖ. Cßn h¬n 2000 ha lµ ®Êt ch−a sö dông, chñ yÕu lµ nói ®¸ vµ mét phÇn rõng. S¶n xuÊt chÝnh cña x· lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. C©y ng« lµ c©y trång chÝnh cña nh©n d©n trong x·. §Êt ®ai ë ®©y chñ yÕu lµ ®Êt n−¬ng ®åi b¹c mµu, l¹i thiÕu ®Çu t− nªn n¨ng suÊt ng« thÊp. Ngoµi ra nh©n d©n ë ®©y cßn trång thªm c©y ®Ëu t−¬ng, nh−ng diÖn tÝch kh«ng ®¸ng kÓ. MÆc dï x· n»m trong khu vùc tËp trung ph¸t triÓn ®µn bß cña tØnh, nh−ng ch¨n nu«i bß vÉn cßn kÐm ph¸t triÓn, míi chØ cã mét sè Ýt hé cã bß nu«i. NghÒ trång lanh vµ dÖt v¶i lµ mét trong nh÷ng nghÒ truyÒn thèng cña phô n÷ ë ®©y, nghÒ nµy ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn vµ cã sù ®ãng gãp nhÊt ®Þnh vµo thu nhËp cña çc hé trong x·. Tû lÖ hé nghÌo ®ãi cña x· thuéc lo¹i cao. Theo tiªu chÝ ph©n lo¹i hé cña MOLISA n¨m 2000 toµn x· cã tíi 165 hé nghÌo ®ãi, chiÕm 34,6% tæng sè hé trong x·, trong ®ã hé ®ãi lµ 48 hé, chiÕm tíi 10,1%. §Õn n¨m 2001 tû lÖ hé nghÌo ®ãi cßn 24,8%. C¬ së h¹ tÇng cña x· cßn thÊp kÐm, ®−êng liªn th«n ch−a cã, gi÷a çc th«n ®i l¹i chñ yÕu lµ ®−êng mßn trªn nói, x· ch−a cã ®iÖn sö dông. Toµn x· cã 1 tr−êng cÊp I ë trung t©m x·, 1 tr¹m y tÕ. N¨m 2000 x· ®−îc Nhµ n−íc cÊp vèn theo ch−¬ng tr×nh 135 ®Ó x©y dùng 1 tr−êng häc cÊp I,II. T¹i x· kh«ng cã chî, nªn mäi mua s¾m cña nh©n d©n ph¶i vÒ chî cña côm çch ®ã 5 km. T×nh tr¹ng çc hé thiÕu n−íc sö dông vµo mïa kh« kh¸ trÇm träng. TÊt c¶ çc th«n trong x· ®Òu tham gia MRDP. N¨m 1996 th«n Hîp tiÕn b¾t ®Çu tham gia. 2 th«n Lïng t¸m vµ th«n Má nhµ v¸n tham gia n¨m 1998. §Õn n¨m 1999 th«n Lïng ho¸ vµ n¨m 2000 th«n Tïng nïn tham gia. M« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo cña MRDP ®−îc thùc hiÖn t¹i 4 th«n, ®ã lµ: th«n Lïng ho¸, Má nhµ v¸n, Tïng nïn vµ Lïng t¸m, ë c¶ 4 th«n nµy ®Òu cã ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n. 2.1.4 X∙ T©n §ång, huyÖn TrÊn Yªn, tØnh Yªn B¸i. X· T©n ®ång lµ x· miÒn nói cña tØnh Yªn b¸i. Tõ x· ®Õn trung t©m huyÖn TrÊn yªn lµ 17 km, cã ®−êng « t«. X· cã 8 th«n víi 740 hé vµ 3250 ng−êi, sè lao ®éng trong ®é tuæi lµ 1200 ng−êi. D©n téc chñ yÕu

12

lµ ng−êi Dao, ng−êi Tµy vµ ng−êi Kinh. Sè ng−êi cña c¶ 3 d©n téc nµy trong x· lµ t−¬ng ®−¬ng nhau. Tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña x· lµ 2751 ha, trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp lµ 318 ha, chiÕm 11,5%, ®Êt l©m nghiÖp lµ 972 ha, chiÕm 35,3%, ®Êt thæ c− vµ ®Êt chuyªn dïng lµ 156 ha, chiÕm 5,6%. §Êt ch−a sö dông lµ 1295 ha, chiÕm 47,3%. Nh− vËy ®Êt ch−a sö dông cßn rÊt lín, mµ chñ yÕu lµ ®Êt cã kh¶ n¨ng l©m nghiÖp. C©y lóa lµ c©y trång chÝnh cña nh©n d©n trong x·. N¨ng suÊt lóa cña nh÷ng hé ng−êi kinh th−êng cao gÊp ®«i cña ®ång bµo d©n téc, b×nh qu©n 200kg/ sµo. Ngoµi ra nh©n d©n cßn trång mét sè lo¹i c©y nh− ng«, ®Ëu, nh−ng diÖn tÝch kh«ng ®¸ng kÓ. Trªn ®Êt l©m nghiÖp c¸c hé ®· trång rõng, nhiÒu hé trång quÕ nªn b−íc ®Çu cã thu ho¹ch tõ tØa l¸ vµ cµnh quÕ. Ngµnh nghÒ trong x· b¾t ®Çu ph¸t triÓn nh− nghÒ tr−ng cÊt tinh dÇu quÕ, lµm bét s¾n. Sè hé nghÌo ®ãi trong x· trong n¨m 2000 theo tiªu chÝ ph©n lo¹i cña MOLISA lµ 180 hé, chiÕm 24,2% tæng sè hé, n¨m 2001 gi¶m xuèng cßn 128 hé, chiÕm 17,3%. C¬ së h¹ tÇng cña x· cßn thiÕu thèn, x· ch−a cã ®iÖn tho¹i, ch−a cã chî. T¹i trung t©m x· cã 2 tr−êng cÊp I,II. 85% sè hé trong x· ®· ®−îc dïng ®iÖn. §−êng liªn th«n trong x· nhá hÑp vµ ®i l¹i khã kh¨n. Toµn x· cã 6 th«n tham gia MRDP. N¨m 1993 cã 1 th«n tham gia, ®Õn n¨m 1996-1997 n¨m th«n kh¸c tham gia dù ¸n. M« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo t¹i x· T©n ®ång ®−îc thùc hiÖn t¹i 7 th«n cña x·, trong ®ã cã 6 th«n tham gia dù ¸n vµ ë c¸c th«n nµy ®Òu cã ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n. 2.1.5 X∙ B¶n PhiÖt, huyÖn B¶o Th¾ng, tØnh Lµo Cai. X· B¶n phiÖt lµ x· biªn giíi cña tØnh Lµo cai, gi¸p Trung quèc. Tõ x· ®Õn trung t©m huyÖn B¶o th¾ng lµ 42 km, cã ®−êng « t«, tõ x· vÒ thÞ x· Lµo cai lµ 9 km. X· cã 11 th«n víi 740 hé, 3041 nh©n khÈu vµ sè lao ®éng trong ®é tuæi lµ 2510 ng−êi. Trªn ®Þa bµn x· cã 9 d©n téc cïng chung sèng, trong ®ã ng−êi D¸y, Dao, H. M«ng chiÕm kho¶ng 55%, cßn l¹i lµ ng−êi Hoa, Tµy, Th¸i, Nïng vµ Kinh DiÖn tÝch ®Êt tù nhiªn cña x· lµ 3725 ha, trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp bao gåm c¶ ®Êt n−¬ng r·y lµ 1750 ha, chiÕm 46,9%, ®Êt l©m nghiÖp lµ 1200 ha, chiÕm 32,2%. Cßn l¹i kho¶ng gÇn 500 ha lµ ®Êt ch−a sö dông, bao gåm c¶ s«ng suèi, nói ®¸. MÆc dï ®Êt n«ng nghiÖp nhiÒu nh−ng chñ yÕu lµ ®Êt n−¬ng r·y, ®Êt trång lóa 2 vô chØ cã 86 ha. C©y lóa lµ c©y trång chñ yÕu cña nh©n d©n trong x·, chñ yÕu lµ lóa n−¬ng, thiÕu ®Çu t− nªn n¨ng suÊt thÊp. Ngoµi ra c©y ¨n qña b¾t ®Çu ®−îc trång vµi n¨m gÇn ®©y víi nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nh− nh·n, v¶i, m¬, mËn, soµi trªn diÖn tÝch kho¶ng 300 ha. §Êt l©m nghiÖp tr−íc

13

®©y chñ yÕu lµ ®Êt trèng, ®åi nói träc, ®Õn nay ®· ®−îc çc hé nhËn ®Êt trång rõng. Çc ngµnh nghÒ kh¸c cña x· ch−a ph¸t triÓn. Sè hé nghÌo, ®ãi trong x· n¨m 2000 lµ 243 hé, chiÕm 32,8% tæng sè hé, trong ®ã hé ®ãi lµ 55 hé, chiÕm 7,4%. NÕu ph©n lo¹i theo tiªu chÝ n¨m 2000 cña MOLISA th× tû lÖ hé nghÌo cña x· lªn tíi 36%. C¬ së h¹ tÇng cña x· t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ, mÆc dï ch−a ph¶i lµ hoµn thiÖn. T¹i trung t©m x· cã 1 tr−êng cÊp II vµ 1 tr−êng cÊp I víi 5 ph©n hiÖu, 1 tr¹m y tÕ x·, 1 tr¹m b−u ®iÖn v¨n ho¸, cã ®iÖn tho¹i ®Õn UBND x·, 5/11 th«n cã ®iÖn l−íi quèc gia. X· cã 5 th«n tham gia MRDP, b¾t ®Çu tõ n¨m 1996 cã 3 th«n tham gia, ®Õn n¨m 2000 thªm 2 th«n n÷a. M« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo ®−îc thùc hiÖn t¹i th«n Thuû ®iÖn. §©y lµ th«n míi tham gia dù ¸n n¨m 2000. Th«n Thuû ®iÖn lµ th«n n»m çch trung t©m x· ch−a ®Õn 1km, nh−ng ®i l¹i rÊt khã kh¨n v× ph¶i léi qua suèi. §Õn mïa m−a lò th× th«n nµy hoµn toµn bÞ ng¨n çch víi xung quanh. 100% d©n c− cña th«n lµ ng−êi d©n téc H M«ng. Tû lÖ hé nghÌo ®ãi trong th«n lµ 50 trong tæng sè 55 hé cña toµn th«n, chiÕm tíi 90% tæng sè hé. 2.2 Chän mÉu ®iÒu tra ViÖc lùa chän huyÖn, x· ®Ó tiÕn hµnh nghiªn cøu lµ do Ban qu¶n lý dù ¸n tØnh gîi ý. Riªng viÖc chän th«n ®Ó nghiªn cøu lµ do t− vÊn tù lùa chän. Trong qu¸ tr×nh trao ®æi víi çn bé x· chóng t«i ®· t×m hiÓu thêi gian vµ qu¸ tr×nh tham gia dù ¸n cña çc th«n, sau ®ã míi quyÕt ®Þnh chän th«n ®Ó tiÕn hµnh nghiªn cøu. Trõ tØnh Lµo cai do m« h×nh chØ ®−îc thùc hiÖn t¹i 1 th«n cña x· b¶n phiÖt, huyÖn B¶o th¾ng, nªn kh«ng cã sù lùa chän. 4 tØnh kh¸c m« h×nh ®−îc thùc hiÖn t¹i nhiÒu th«n trong x· nªn trong viÖc lùa chän çc th«n nghiªn cøu ph¶i b¶o ®¶m ®a d¹ng vÒ çc ho¹t ®éng tham gia dù ¸n, ®Æc biÖt l−u ý lùa chän nh÷ng th«n võa cã m« h×nh nµy, võa cã ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n, b¶n, ®Ó ®¸nh gi¸ mèi quan hÖ gi÷a m« h×nh vµ quü ph¸t triÓn th«n b¶n. Cã nh÷ng th«n ®−îc lùa chän kh«ng chØ cã 2 ho¹t ®éng trªn mµ cßn cã c¶ quü tÝn dông - tiÕt kiÖm cña ch−¬ng tr×nh. Do çc tØnh lùa chän thùc hiÖn m« h×nh ë nhiÒu th«n trong mét x·, do ®ã nghiªn cøu ®−îc thùc hiÖn ë mét sè th«n kh¸c nhau t¹i mçi ®Þa ph−¬ng. Cô thÓ: - TØnh Tuyªn quang çc th«ng tin nghiªn cøu ®−îc thu thËp t¹i 2

th«n: Th«n Soi vµ th«n Trß, x· Phï l−u, huyÖn Hµm yªn.

- TØnh Phó thä t¹i 2 th«n: QuyÕt tiÕn vµ th«n §ång xu©n, x· Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp.

- TØnh Hµ giang t¹i 4 th«n: Tïng nïn, Má nhµ v¸n, Lïng t¸m vµ

Lïng ho¸, x· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹.

14

- TØnh Yªn b¸i t¹i 3 th«n: th«n 2, th«n 3 vµ th«n 7, x· T©n ®ång, huyÖn TrÊn yªn.

- TØnh Lµo cai t¹i th«n Thuû ®iÖn, x· B¶n phiÖt, huyÖn B¶o

th¾ng. Pháng vÊn ®−îc thùc hiÖn víi tæng sè 48 hé t¹i 12 th«n trong 5 x· ë 5 huyÖn cña çc tØnh trong vïng dù ¸n, trong ®ã 38 hé lµ nh÷ng hé nghÌo trùc tiÕp nhËn hç trî tõ MRDP, cßn 10 hé lµ nh÷ng hé kh«ng tham gia nhËn hç trî tõ m« h×nh nµy. ViÖc pháng vÊn nh÷ng hé kh«ng ®−îc nhËn hç trî tõ m« h×nh nµy nh»m thu thËp çc th«ng tin ®Ó ®¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña m« h×nh ®Õn céng ®ång th«n, b¶n. §Ó b¶o ®¶m viÖc thu thËp th«ng tin mét çch kh¸ch quan, tõ danh s¸ch cña tÊt c¶ çc hé nhËn hç trî trùc tiÕp cña m« h×nh, chóng t«i ®· chän ngÉu nhiªn çc hé ®Ó tiÕn hµnh pháng vÊn. §èi víi nh÷ng hé kh«ng tham thùc hiÖn m« h×nh nµy, chóng t«i ®· gÆp gì çc hé thuéc çc lo¹i kh¸c nhau theo ®¸nh gi¸ PRA cña th«n ®Ó thu thËp th«ng tin. Çc hé nµy còng hoµn toµn ®−îc lùa chän ngÉu nhiªn tõ danh s¸ch hé trong th«n tham gia dù ¸n.

2.3 Ph−¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t− vÊn ®· tiÕn hµnh thu thËp vµ nghiªn cøu tµi liÖu liªn quan ®Õn m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo tõ Ban qu¶n lý ch−¬ng tr×nh, th¶o luËn víi çc çn bé vµ t− vÊn cña ch−¬ng tr×nh t¹i Hµ néi. T¹i çc tØnh t− vÊn ®· th¶o luËn víi ®iÒu phèi viªn dù ¸n tØnh, çn bé qu¶n lý dù ¸n tØnh, huyÖn vµ x·. Çc néi dung dù kiÕn th¶o luËn ®· ®−îc göi tr−íc tíi çc ban qu¶n lý dù ¸n çc cÊp cña tØnh (néi dung çc vÊn ®Ò th¶o luËn trong phô lôc 1). T¹i çc tØnh çc th«ng tin vÒ viÖc triÓn khai m« h×nh nµy ë trªn ®Þa bµn tØnh ®· ®−îc thu thËp (ë huyÖn, x· nµo, bao nhiÒu hé ®−îc nhËn hç trî, ph©n lo¹i çc hé ®−îc nhËn hç trî t¹i çc th«n, x· cô thÓ). Trªn c¬ së th¶o luËn víi çn bé qu¶n lý dù ¸n x· çc th«n nghiªn cøu ®−îc lùa chän. Tr−íc khi tiÕn hµnh pháng vÊn trùc tiÕp hé nhËn hç trî ®· cã 1 buæi lµm viÖc víi nhãm qu¶n lý dù ¸n th«n ®Ó thu thËp çc th«ng tin vÒ quy tr×nh lùa chän hé ®−îc nhËn hç trî trong th«n, qu¸ tr×nh thùc hiÖn hç trî cho çc hé ®−îc lùa chän vµ viÖc kiÓm tra, gi¸m s¸t sö dông hç trî cña çc hé. ViÖc pháng vÊn ng−êi nhËn hç trî ®−îc thùc hiÖn theo phiÕu pháng vÊn (néi dung xem phô lôc 2). Nh÷ng ng−êi kh«ng ®−îc nhËn hç trî ®−îc pháng vÊn còng dùa trªn phiÕu pháng vÊn ®−îc chuÈn bÞ s½n ( néi dung xem phô lôc 3). TÊt c¶ çc th«ng tin thu thËp ®−îc tõ 2 lo¹i phiÕu pháng vÊn nµy ®−¬c xö lý ®Ó ®−a vµo b¸o ço.

15

3. Môc tiªu cña m« h×nh vµ lùa chän hé nhËn hç trî 3.1 Kh¸i niÖm vÒ hé nghÌo NghÌo ®ãi lµ mét kh¸i niÖm ®−îc dïng ®Ó diÔn ®¹t møc sèng cña mét nhãm d©n c− so víi møc sèng cña céng ®ång. T¹i héi nghÞ vÒ chèng nghÌo ®ãi ë khu vùc Ch©u ¸ Th¸i b×nh d−¬ng do Uû ban kinh tÕ- x· héi ch©u ¸ -Th¸i b×nh d−¬ng cña Liªn hîp quèc (ESCAP) tæ chøc th¸ng 9/1993 t¹i B¨ng cèc ®· ®−a ra kh¸i niÖm chung vÒ nghÌo: “NghÌo lµ t×nh tr¹ng mét bé phËn d©n c− kh«ng ®−îc h−ëng vµ tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n cña con ng−êi, mµ nh÷ng nhu cÇu nµy ®· ®−îc x· héi thõa nhËn tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vµ phong tôc tËp qu¸n cña ®Þa ph−¬ng”. §©y lµ kh¸i niÖn nghÌo tuyÖt ®èi vµ ®iÓm mÊu chèt cña nã lµ tho¶ m·n nhu cÇu c¬ b¶n (¨n, mÆc, ë, gi¸o dôc, v¨n ho¸, ®i l¹i vµ giao tiÕp) cña con ng−êi. Nh−ng tiªu chuÈn ®Þnh h−íng vµ th−íc ®o ®Þnh l−îng vÒ nhu cÇu c¬ b¶n cßn tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng khu vùc, tõng quèc gia vµ tõng ®Þa ph−¬ng. ë ViÖt nam kh¸i niÖn nghÌo nµy ®−îc x¸c ®Þnh cô thÓ ë 2 møc ®é” nghÌo” vµ “®ãi” ®Ó diÔn t¶ møc ®é rÊt nghÌo khæ cña mét bé ph©n d©n c−. “§ãi lµ t×nh tr¹ng mét bé phËn d©n c− nghÌo cã møc sèng d−íi møc tèi thiÓu, c¬m kh«ng ®ñ ¨n, c¸o kh«ng ®ñ mÆc, thu nhËp kh«ng b¶o ®¶m duy tr× cuéc sèng”. (V¨n kiÖn §¹i héi ®¶ng Céng s¶n ViÖt nam VII vµ VIII). Hé ®ãi nghÌo ë ViÖt nam ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së nhu cÇu tèi thiÓu: thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi/ th¸ng trong hé gia ®×nh, cã kÕt hîp víi ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng gi¸ trÞ tµi s¶n nh− nhµ ë, ph−¬ng tiÖn sinh ho¹t, c«ng cô s¶n xuÊt. Theo Bé Lao ®éng - Th−¬ng binh vµ X· héi (MOLISA), c¬ quan ChÝnh phñ qu¶n lý nhµ n−íc vÒ vÊn ®Ò ®ãi nghÌo, chuÈn mùc ®ãi nghÌo tèi thiÓu ®−îc x¸c ®Þnh trªn 3 yÕu tè c¬ b¶n lµ:

- Nhu cÇu c¬ b¶n tèi thiÓu cña con ng−êi. - Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi, ®Æc biÖt lµ cña nhãm hé

nghÌo.

- §iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng kinh tÕ, chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc, ®Þa ph−¬ng trong tõng thêi kú.

§¬n vÞ ®o l−îng nh×n chung th−êng ®−îc sö dông lµ ®¬n vÞ gi¸ trÞ b»ng ®ång ViÖt nam, nh−ng do t×nh tr¹ng l¹m ph¸t, nªn ®Ó tr¸nh ¶nh h−ëng cña l¹m ph¸t vµ dÔ hiÓu ®¬n vÞ hiÖn vËt, quy ra g¹o còng ®· ®−îc sö dông. Trªn c¬ së ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn chuÈn mùc ®ãi nghÌo Bé Lao ®éng- Th−¬ng binh- X· héi ®· c«ng bè chuÈn mùc ®èi nghÌo nh− sau:

16

N¨m 1996: - Hé ®ãi: Lµ hé cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi d−íi

45.000 ®/ th¸ng, t−¬ng ®−¬ng 13 kg g¹o. - Hé nghÌo: Lµ hé cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi d−íi

55.000 ®ång/ th¸ng, t−¬ng øng 15 kg g¹o ®èi víi n«ng th«n miÒn nói, h¶i ®¶o

§èi víi n«ng th«n ®ång b»ng vµ trung du: 70.000®, t−¬ng øng 20kg g¹o. §èi víi thµnh thÞ: 90.000®, t−¬ng øng 25kg g¹o.

§Õn n¨m 2000 chuÈn mùc ®ãi nghÌo cña ViÖt nam ®· ®−îc ®iÒu chØnh chØ cã mét møc ®ã lµ hé nghÌo, tÝnh theo thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi / th¸ng nh− sau:

- Vïng n«ng th«n miÒn nói, h¶i ®¶o: d−íi 25 kg g¹o hay d−íi 80.000®.

- Vïng n«ng th«n ®ång b»ng, trung du d−íi 100.000 ®.

- Vïng thµnh thÞ d−íi 150.000®.

Nh− vËy so víi chuÈn mùc n¨m 1996 chuÈn mùc nµy ®· n©ng lªn tõ 30.000- 60.000 ®ång, tuú khu vùc. Ngoµi ra, tõng ®Þa ph−¬ng cßn cã thÓ ®iÒu chØnh chuÈn ®ã lªn theo møc thu nhËp cña ®Þa ph−¬ng. §Ó b¶o ®¶m sù thèng nhÊt víi ch−¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña ChÝnh phñ, MRDP ®· c¨n cø chuÈn mùc ®ãi nghÌo c«ng bè ®Þnh kú cña ViÖt nam ®Ó x¸c ®Þnh chuÈn mùc nghÌo ®ãi cña çc hé n«ng d©n n»m trong vïng dù ¸n. MRDP ®· x¸c ®Þnh hé nghÌo lµ hé cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi/ th¸ng d−íi 55.000® hay t−¬ng ®−¬ng 15 kg g¹o. Ngoµi ra MRDP cßn ®−a ra ®Þnh nghÜa vÒ th«n, x· nghÌo ®Ó b¶o ®¶m sù thèng nhÊt çc ho¹t ®éng cña ch−¬ng tr×nh trong viÖc hç trî n©ng cao n¨ng lùc cña cÊp qu¶n lý th«n, x· nghÌo, nh− chiÕn l−îc cña ch−¬ng tr×nh ®· ®−a ra. Çc tiªu chÝ ®−a ra vÒ th«n, x· nghÌo cña MRDP ®· xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn ë n«ng th«n miÒn nói phÝa b¾c cñaViÖt nam. T¹i çc tØnh cña ch−¬ng tr×nh mét bé phËn lín ng−êi d©n téc tiÓu sè sèng tËp trung vµo mét sè lµng ®Þnh c− ë nh÷ng vïng nói, vïng s©u, vïng xa, th−êng cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt khã kh¨n, ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng thÊp kÐm, do ®ã møc sèng cña d©n c− nãi chung th−êng thÊp h¬n nhiÒu çc vïng kh¸c cña tØnh. Do vËy ngoµi tû lÖ nhiÒu hé nghÌo th× tû lÖ cao ng−êi d©n téc tiÓu sè ®· ®−îc lùa chän.

- Th«n nghÌo: lµ th«n cã trªn 50% d©n sè lµ ng−êi nghÌo hay 80% d©n sè lµ ng−êi d©n téc thiÓu sè.

17

- X· nghÌo lµ x· cã trªn 50% sè th«n nghÌo. L−¬ng thùc thiÕu tõ 1-3 th¸ng trong n¨m. Çch trung t©m huyÖn Ýt nhÊt 15 km vµ çch trung t©m tØnh 50 km.

Trong chiÕn l−îc më réng ho¹t ®éng hç trî cña MRDP, çc th«n, x· nghÌo vµ miÒn nói sÏ lµ nh÷ng n¬i phï hîp ®Ó ®−îc nhËn hç trî. Çc th«n/ x· miÒn nói mµ ch−¬ng tr×nh h−íng môc tiªu hç trî vµo lµ nh÷ng th«n/ x· ë vïng nói hay ë vïng cao, vïng s©u ®· ®−îc ChÝnh phñ c«ng nhËn (vïng III). 3.2 Ph©n lo¹i kinh tÕ hé 3.2.1 Tiªu chÝ ph©n lo¹i kinh tÕ hé Ph©n lo¹i kinh tÕ hé cña MRDP thùc hiÖn th«ng qua PRA cña tõng th«n tham gia dù ¸n. MÆc dï cã tiªu chÝ ®Þnh h−íng vÒ hé nghÌo cña ch−¬ng tr×nh nh− ®· tr×nh bµy ë trªn, nh−ng kh«ng cã sù ¸p ®Æt hay mét h−íng dÉn cô thÓ yªu cÇu viÖc ph©n lo¹i kinh tÕ hé cña çc th«n ph¶i theo. Kinh tÕ çc hé trong th«n tham gia MRDP ®−îc chia lµm 4 lo¹i sau:

- Lo¹i 1 lµ hé cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ kh¸; - Lo¹i 2 lµ hé cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ trung b×nh;

- Lo¹i 3 lµ hé nghÌo;

- Lo¹i 4 lµ hé ®ãi.

Nh− vËy ®iÓm thèng nhÊt chung trong ch−¬ng tr×nh lµ ph©n lo¹i kinh tÕ hé theo 4 lo¹i, còng cã n¬i chØ ph©n thµnh 3 lo¹i nh− ë Hµ giang, nh−ng çc chØ tiªu ph©n lo¹i kinh tÕ cho tõng lo¹i hé l¹i do çc hé d©n t¹i çc th«n tù x©y dùng. Do ®ã kh«ng cã sù thèng nhÊt chØ tiªu ®¸nh gi¸ trong tõng lo¹i kinh tÕ hé ë ngay trong mét x·, mét huyÖn vµ ë çc tØnh. T¹i çc th«n tham gia MRDP hµng n¨m ®Òu tiÕn hµnh ph©n lo¹i kinh tÕ hé th«ng qua PRA. Çc chØ tiªu ph©n lo¹i tõng lo¹i hé theo thêi gian còng cã sù thay ®æi ®Ó phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch cña mçi ®Þa ph−¬ng. Cã thÓ thÊy çc chØ tiªu ph©n lo¹i hé cña 1 th«n trong phô lôc 4 Ph−¬ng ph¸p ph©n lo¹i nµy b¶o ®¶m sù phï hîp vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi n¬i, ®ång thêi mçi ng−êi d©n tham gia trong çc cuéc häp ®Ó ph©n lo¹i hé hiÓu biÕt râ vÒ th«n m×nh, vÒ b¶n th©n gia ®×nh m×nh ®ang ë møc ®é nµo. Theo ph−¬ng ph¸p nµy viÖc ph©n lo¹i hé t¹i çc th«n chØ mang tÝnh t−¬ng ®èi trong mçi th«n, kh«ng thÓ sö dông ®Ó so s¸nh ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña çc hé gi÷a çc th«n kh¸c nhau, gi÷a çc vïng kh¸c nhau. Do ®ã, ®Ó b¶o ®¶m sù hç trî t−¬ng ®èi ®ång ®Òu gi÷a nh÷ng

18

hé nghÌo trong çc tØnh thuéc MRDP, tiªu chuÈn hé nghÌo cña MOLISA ®· ®−îc sö dông ®Ó ®i kÌm thªm víi tiªu chuÈn ph©n lo¹i kinh tÕ hé cña çc th«n. 3.2.2 Tû lÖ hé nghÌo ®ãi cña çc ®iÓm nghiªn cøu theo çc tiªu chÝ kh¸c nhau T¹i çc th«n tham gia dù ¸n ë çc tØnh tû lÖ tõng lo¹i hé lu«n biÕn ®éng qua çc n¨m. Theo ®¸nh gi¸ PRA n¨m 2000 cña mét sè th«n ®−îc kh¶o s¸t cho thÊy nh÷ng hé lo¹i 3,4 cña çc th«n thùc hiÖn m« h×nh nµy chiÕm tû lÖ rÊt lín. Sau ®©y lµ mét sè vÝ dô cô thÓ vÒ tû lÖ tõng lo¹i hé ë mét sè th«n ®−îc kh¶o s¸t ë çc tØnh. BiÓu 1: Ph©n lo¹i kinh tÕ hé t¹i 1 sè th«n thùc hiÖn m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo n¨m 2000.

Tû lÖ tõng lo¹i hé (%) §Þa ph−¬ng Tæng sè hé trong th«n Lo¹i 1 Lo¹i 2 Lo¹i 3 Lo¹i 4

1. Th«n Soi, x· Phï l−u, huyÖn Hµm yªn, tØnh Tuyªn quang

52 11,0 34,7 23,9 30,4

2. Th«n §ång xu©n, x· Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä

243 7,0 14,5 23,4 55,1

3. Th«n Tïng nïn, x· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang

91 20,0 40,5 39,5

4. Th«n 2, x· T©n ®ång, huyÖn TrÊn yªn, tØnh Yªn b¸i

80 40,0 22,5 13,7 23,8

5.Th«n Thuû ®iÖn, x· B¶n phiÖt, huyÖn B¶o th¾ng, tØnh Lµo cai

52 4,0 6,0 50,3 30,7

PhÇn lín çc hé lo¹i 3 vµ lo¹i 4 ë çc th«n ®Òu lµ nh÷ng hé nghÌo nÕu ph©n theo tiªu chuÈn ®¸nh gÝa cña MOLISA. 3.3 Môc tiªu cña m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo 3.3.1 Môc tiªu chung cña m« h×nh XuÊt ph¸t tõ môc tiªu chiÕn l−îc cña MRDP lµ tiÕp tôc t¨ng c−êng träng t©m vµo xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë vïng nói phÝa b¾c, t¨ng c−êng n¨ng lùc ®Ó hç trî nhãm môc tiªu. Cô thÓ trong h−íng dÉn lËp kÕ ho¹ch cho cÊp x· vµ th«n n¨m 2001 ®· ghi râ “ Môc tiªu tæng qu¸t cña MRDP lµ: §Ó xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho çc hé nghÌo, ch−¬ng tr×nh ph¶i ®ãng gãp vµo viÖc t¸i thiÕt vïng cao trë thµnh vïng xanh do nh÷ng ng−êi d©n khoÎ m¹nh, nh÷ng ng−êi cã quyÒn h−ëng dông ®Êt ®¶m b¶o, qu¶n lý mét çch bÒn v÷ng, duy tr× ®−îc tÝnh ®a d¹ng vÒ mÆt v¨n ho¸, x· héi, kinh tÕ vµ sinh th¸i cña vïng”. Cïng víi viÖc ®−a ra c¬ chÕ phi tËp trung trong viÖc lËp kÕ ho¹ch ng©n s¸ch ph¸t triÓn x· vµ th«n, b¶n trong n¨m 2000, çc th«n vµ çc x· chÞu tr¸ch nhiÖm trùc tiÕp lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn tÊt c¶ çc ho¹t ®éng ë cÊp th«n vµ x·. Çc th«n ®−îc sö dông kho¶ng 30-55%

19

ng©n s¸ch ph¸t triÓn ®Ó c¶i thiÖn gièng c©y trång, chñ yÕu lµ gièng lóa vµ ng«, ph©n bãn cho çc hé gia ®×nh. §Ó bæ sung cho ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n, MRDP ®· ®−a ra thö nghiÖm m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo t¹i çc tØnh tham gia dù ¸n. Môc tiªu cña m« h×nh lµ ®Ó kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ xem mét hç trî ®Çu t− ®ñ lín cho hé nghÌo cã ph¶i lµ çch thøc hç trî hiÖu qu¶ hay kh«ng. Ngoµi phÇn mçi hé nghÌo ®−îc lùa chän thùc hiÖn m« h×nh ®−îc nhËn hç trî trùc tiÕp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt gi¸ trÞ trong kho¶ng trªn d−íi 1 triÖu ® tõ MRDP, çc hé nµy cßn ®−îc nhãm qu¶n lý dù ¸n x·, huyÖn h−íng dÉn lËp kÕ ho¹ch ®Çu t−, tËp huÊn kü thuËt. 3.3.2 Môc tiªu cña m« h×nh cô thÓ t¹i çc tØnh Trong n¨m 2000 m« h×nh chÝnh thøc ®−îc triÓn khai thùc hiÖn ë c¶ 5 tØnh cña ch−¬ng tr×nh. Môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo th«ng qua hç trî trùc tiÕp cho hé nghÌo vÒ ®Çu vµo cho s¶n xuÊt ®· ®−îc thùc hiÖn nghiªm tóc ë tÊt c¶ çc ®Þa ph−¬ng cã m« h×nh thö nghiÖm nµy. Nh−ng viÖc lùa chän nh÷ng môc tiªu hç trî cô thÓ l¹i cã sù kh¸c nhau. Sù kh¸c biÖt nµy ®−îc xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña tõng vïng cô thÓ ë mçi tØnh. T¹i tØnh Hµ giang, x· Lïng t¸m, tØnh Qu¶ng b¹ n»m trong khu vùc tËp trung ph¸t triÓn ®µn bß cña tØnh, nªn môc tiªu hç trî hé nghÌo cña m« h×nh mµ tØnh lùa chän còng phôc vô cho ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®µn bß. TØnh Phó thä, Tuyªn quang vµ Yªn b¸i th× dù ¸n tØnh l¹i lùa chän môc tiªu an ninh l−¬ng thùc cho çc hé nghÌo trong vïng dù ¸n do vËy çc lùa chän hç trî lµ nh÷ng s¶n xuÊt ng¾n ngµy nh− ch¨n nu«i lîn, gµ vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt lóa. TØnh Lµo cai t¹i th«n ®−îc kh¶o s¸t l¹i tËp trung môc tiªu hç trî cho viÖc t¹o thu nhËp trong dµi h¹n cho çc hé nghÌo, do ®ã hç trî ph¸t triÓn c©y dµi ngµy- c©y ¨n qña ®−îc lùa chän 3.4 Tiªu chuÈn lùa chän th«n/b¶n vµ hé nhËn hç trî t¹i çc tØnh §Ó lùa chän çc th«n tham gia thùc hiªn m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo çc tØnh ®Òu dùa trªn nguyªn t¾c x¸c ®Þnh th«n, x· nghÌo cña MRDP ®Ó lùa chän. Çc th«n / b¶n ®−îc lùa chän lµ çc th«n cã tû lÖ hé nghÌo ®ãi cao trong x· hoÆc lµ çc th«n cã sè ng−êi d©n téc tiÓu sè chiÕm ®¹i ®a sè (trªn 80%). Çc th«n nµy ®Òu thuéc çc x· khu vùc III theo ph©n lo¹i cña Uû ban D©n téc MiÒn nói. Çc hé ®−îc nhËn hç trî còng ®−¬c lùa chän dùa trªn tiªu chÝ ph©n lo¹i hé th«ng qua PRA cña mçi th«n. Çc hé lo¹i 3 vµ lo¹i 4 lµ nh÷ng hé ®−îc ®−a ra b×nh xÐt trong çc cuéc häp th«n ®Ó ®−îc nhËn hç trî. Bªn c¹nh tiªu chÝ lµ hé lo¹i 3 hoÆc lo¹i 4 th× çc hé nµy ph¶i lµ nh÷ng hé nghÌo ®−îc Ban xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo x· c«ng nhËn. Ngoµi ra tiªu

20

chuÈn lùa chän çc hé ®−îc nhËn hç trî ë mét sè th«n cßn ®−îc cô thÓ ho¸ trong mét sè tiªu chuÈn cô thÓ. VÝ dô, tiªu chuÈn lùa chän hé cña x· Phï l−u, huyÖn Hµm yªn, tØnh Tuyªn quang nh− sau:

- Lµ hé trong diÖn hé nghÌo cña x·. - §«ng nh©n khÈu. - ThiÕu vèn.

- Ýt diÖn tÝch th©m canh lóa. - ¦u tiªn çc hé di d©n ng−êi d©n téc (2 hé)

Th«n §ång xu©n, x· Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä ®· x©y dùng tiªu chuÈn b×nh xÐt hé nhËn hç trî nh− sau:

- Lµ hé nghÌo (lo¹i 3 hoÆc lo¹i 4).

- ChÊp hµnh nghiªm chØnh çc chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc vµ h−¬ng −íc cña th«n/ b¶n.

- ChÞu khã, cã ý thøc lµm ¨n. Kh«ng bá ruéng hoang ho¸.

- ThiÕu vèn s¶n xuÊt.

- ¦u tiªn cho nh÷ng hé gÆp rñi ro, bÖnh tËt

Nh÷ng tiªu chÝ nh− trªn kh«ng ph¶i th«n nµo thùc hiÖn m« h×nh còng x©y dùng ®−îc mét çch cô thÓ. Trong tæng sè 12 th«n trong 5 tØnh ®−îc kh¶o s¸t vµ pháng vÊn çc hé chØ cã 3 th«n, ®ã lµ th«n §ång xu©n, th«n QuyÕt tiÕn (tØnh Phó thä), th«n Soi (tØnh Tuyªn quang), nh÷ng ng−êi ®−îc pháng vÊn cã thÓ nªu râ tiªu chuÈn chän hé cña th«n. Cßn ë çc th«n kh¸c th× tiªu chuÈn chän hé chØ chung chung lµ hé nghÌo ®ãi, song trong c¶m nhËn cña nh÷ng ng−êi ®−îc pháng vÊn (kÓ c¶ nh÷ng ng−êi ®−îc nhËn hç trî vµ kh«ng ®−îc nhËn hç trî) hä ®Òu thÊy nh÷ng hé ®−îc nhËn hç trî ®· th«ng qua b×nh xÐt cña th«n lµ nh÷ng hé nghÌo xøng ®¸ng hç trî. Cã thÓ nãi tiªu chÝ lùa chän th«n/ b¶n tham gia thùc hiÖn m« h×nh ë çc tØnh ®Òu tu©n thñ theo ®óng nguyªn t¾c cña MRDP, ®ã lµ çc th«n, b¶n nghÌo hoÆc çc th«n b¶n nhiÒu ng−êi d©n téc tiÓu sè ë vïng nói, vïng s©u, vïng xa. Çc hé ®−îc nhËn hç trî lµ çc hé nghÌo ®−îc xem xÐt theo çc chuÈn mùc ph©n lo¹i kh¸c nhau. 3.5 Qu¸ tr×nh lùa chän hé nhËn hç trî Tæ chøc tèt qu¸ tr×nh lùa chän hé ®−îc nhËn hç trî lµ mét kh©u quan träng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn m« h×nh nµy, bëi v× nguån kinh phÝ cã

21

h¹n. H¬n n÷a, nÕu kh«ng lµm tèt viÖc lùa chän hé sÏ cã ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn ®oµn kÕt trong céng ®ång d©n c−. T¹i çc tØnh Phó thä, Tuyªn quang, Lµo cai vµ Hµ giang, quy tr×nh lùa chän hé ®−îc nhËn hç trî ®· ®−îc çc cÊp qu¶n lý dù ¸n trong tØnh x©y dùng vµ yªu cÇu thùc hiÖn thèng nhÊt ë tÊt c¶ çc th«n tham gia thùc hiÖn m« h×nh. T¹i çc x· sau khi nhËn ®−îc chñ tr−¬ng thùc hiÖn m« h×nh hç trî hé nghÌo cña huyÖn th«ng b¸o, ban qu¶n lý dù ¸n x· ®· mêi ban qu¶n lý dù ¸n çc th«n tham gia dù ¸n häp ®Ó quyÕt ®Þnh chän th«n thùc hiÖn m« h×nh vµ cïng çc th«n x©y dùng quy tr×nh lùa chän hé. T¹i çc th«n ®· tiÕn hµnh häp toµn bé çc hé trong th«n phæ biÕn chñ tr−¬ng, ®−a ra tiªu chuÈn hé ®−îc nhËn hç trî vµ tiÕn hµnh b×nh xÐt t¹i cuéc häp th«n. TÊt c¶ nh÷ng hé thuéc lo¹i hé lo¹i 3,4 ®Òu thuéc ®èi t−îng ®−îc xem xÐt. Tuú thuéc vµo sè hé ®−îc h−ëng lîi cña mçi th«n mµ cuéc häp tiÕn hµnh biÓu quyÕt. VÒ nguyªn t¾c nh÷ng hé ®−îc lùa chän ph¶i ®−îc Ýt nhÊt 80% sè ng−êi tham gia cuéc häp t¸n thµnh vµ cã biªn b¶n b×nh xÐt. Sau khi çc hé ®−îc lùa chän ®−îc çn bé dù ¸n x· cïng víi çn bé dù ¸n th«n h−íng dÉn çch lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ sö dông hç trî, çc hé nµy ph¶i tr×nh bµy ph−¬ng ¸n sö dông hç trî cña m×nh tr−íc cuéc häp çc hé trong th«n. Sau khi nghe tr×nh bµy ph−¬ng ¸n s¶n xuÊt cña tõng hé, cuéc häp chÝnh thøc c«ng nhËn ®Ò nghÞ ban qu¶n lý dù ¸n x·, huyÖn hç trî. §©y lµ mét quy tr×nh kh¸ chÆt chÏ, võa b¶o ®¶m sù c«ng b»ng võa b¶o ®¶m d©n chñ trong th«n/ b¶n. Qua kh¶o s¸t th«n nµo thùc hiÖn theo ®óng quy tr×nh nh− trªn hoÆc Ýt nhÊt lùa chän hé ®−îc ®−a ra b×nh xÐt trong cuéc häp th«n ®Òu b¶o ®¶m ®oµn kÕt th«n, b¶n tèt vµ mäi ng−êi d©n ñng hé çch lµm nµy. Nh−ng viÖc thùc hiÖn quy tr×nh lùa chän hé nh− trªn kh«ng ph¶i n¬i nµo còng thùc hiÖn mét çch nghiªn tóc. Tr−êng hîp tØnh Yªn B¸i lµ mét ®iÓn h×nh ch−a coi träng kh©u nµy. TØnh Yªn b¸i m« h×nh ®−îc lùa chän thùc hiÖn t¹i huyÖn TrÊn yªn. T¹i ®iÓm kh¶o s¸t lµ x· T©n ®ång, môc ®Ých, yªu cÇu viÖc thùc hiÖn m« h×nh nµy ®· kh«ng ®−îc phæ biÕn cô thÓ ®Õn çn bé th«n, viÖc lùa chän hé ®· kh«ng ®−îc tiÕn hµnh th«ng qua häp th«n. Ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn cö çn bé phßng khuyÕn n«ng huyÖn trùc tiÕp ®Õn gÆp tr−ëng th«n ®Ó lÊy danh s¸ch hé nghÌo, sau ®ã ®−a cho 1 çn bé trong ban qu¶n lý dù ¸n th«n ký. Do vËy cã nh÷ng th«n ngay tr−ëng ban qu¶n lý dù ¸n th«n còng kh«ng biÕt trong th«n nh÷ng ai ®−îc nhËn hç trî nh− tr−êng hîp ë th«n 1. Ban qu¶n lý dù ¸n x· chØ ®−îc nghe nãi cã m« h×nh hç trî hé nghÌo nh−ng hä hoµn toµn kh«ng ®−îc tham gia vµo qu¸ tr×nh thùc hiÖn m« h×nh nµy, ngay danh s¸ch hé nhËn hç trî cña 6 th«n trong x· ®Òu kh«ng ®−îc th«ng qua ban qu¶n lý dù ¸n x·, thËm chÝ kh«ng cã c¶ ch÷ ký, ®ãng dÊu cña chñ tÞch x·.

22

Do kh«ng lµm ®óng yªu cÇu cña m« h×nh nµy vµ quy tr×nh lùa chän hé, nªn sè hé ®−îc nhËn hç trî tõ m« h×nh nµy t¹i huyÖn TrÊn yªn lµ 205 hé, trong tæng sè tiÒn thùc hiÖn m« h×nh trong n¨m 2000 lµ 30 triÖu ®. Riªng x· T©n ®ång lµ 114 hé trong 6 th«n. Kh«ng nh÷ng sè hé tham gia lµ qu¸ nhiÒu, mµ cßn ph¸t sinh nh÷ng th¾c m¾c, m©u thuÉn ®¸ng tiÕc T¹i th«n 7 x· T©n ®ång, tæng sè hé trong th«n lµ 65 hé, trong ®ã cã 47 hé tham gia dù ¸n. Sè hé lo¹i 3 vµ 4 theo danh s¸ch ®Ò nghÞ cña ban qu¶n lý dù ¸n th«n ®Ó nhËn hç trî lµ 34 hé. Khi th«n nhËn ®−îc ph©n bãn vµ h¹t gièng hç trî cña m« h×nh (thùc chÊt lµ trî gi¸) tõ huyÖn vÒ nh÷ng hé trong th«n nghe nãi ®Êy lµ hç trî cho hé nghÌo, c¶ nh÷ng hé kh«ng tham gia dù ¸n còng ®ßi tham gia ®−îc nhËn, mét sè hé tham gia dù ¸n kh«ng cã danh s¸ch nghe nãi ®©y lµ hç trî cña dù ¸n hä còng ®ßi ®−îc h−ëng lîi, dÉn ®Õn mét cuéc l·i lén Çm Ü trong th«n. §Ó gi¶i quyÕt t×nh h×nh nµy «ng Lý v¨n Th«ng- tr−ëng th«n míi, ®ång thêi còng lµ c¸n bé trong ban qu¶n lý dù ¸n th«n, ®· quyÕt ®Þnh chia l¹i toµn bé sè hç trî nhËn ®−îc cho tÊt c¶ c¸c hé trong th«n. Do vËy sè hé nhËn hç trî lªn ®Õn 55 hé, nh− vËy chØ cßn 10 hé ®· tù chuÈn bÞ ®−îc h¹t gièng vµ ph©n bãn cho vô sau lµ kh«ng tham gia nhËn.

23

4. T×nh tr¹ng kinh tÕ cña hé nghÌo nhËn hç trî trùc tiÕp 38 hé nhËn hç trî t¹i 5 tØnh ®· ®−îc pháng vÊn s©u ®Ó thu thËp çc th«ng tin vÒ tuæi t¸c, v¨n ho¸ vµ d©n téc cña chñ hé, vÒ t×nh h×nh ®Êt ®ai, kh¶ n¨ng tiÕp cËn çc nguån lùc nh− vèn, kü thuËt cña hé gia ®×nh, çc ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña hé nh»m ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng kinh tÕ cña çc hé, nguyªn nh©n nghÌo ®ãi, ®¸nh gi¸ viÖc nhËn vµ sö dông hç trî cña çc hé. Sè hé pháng vÊn ë tØnh Tuyªn quang lµ 6 hé, tØnh Phó thä- 8 hé, tØnh Hµ giang- 9 hé, tØnh Yªn b¸i- 8 hé vµ Lµo cai -7 hé. Sau ®©y lµ nh÷ng ®¸nh gi¸ vÒ t×nh h×nh kinh tÕ cña çc hé ®−îc nhËn hç trî.

4.1 Tuæi t¸c, d©n téc vµ tr×nh ®é v¨n ho¸ cña chñ hé -VÒ tuæi t¸c: çc chñ hé phÇn lín ®ang trong ®é tuæi lao ®éng, do vËy mäi ho¹t ®éng kinh tÕ cña gia ®×nh ®Òu do hä g¸nh v¸c vµ quyÕt ®Þnh. Trong çc chñ hé ®−îc pháng vÊn chñ hé nam chiÕm tíi 90%. Çc chñ hé n÷ tËp trung chñ yÕu vµo nhãm ng−êi Dao vµ mét sè Ýt ng−êi Kinh. §èi víi ng−êi Dao mäi c«ng viÖc s¶n xuÊt trong gia ®×nh ®Òu do ng−êi phô n÷ g¸nh v¸c. Nh÷ng ng−êi ®µn «ng trong gia ®×nh khi cã con d©u hoÆc con rÓ hä kh«ng tham gia s¶n xuÊt n÷a mµ chØ ë nhµ, nªn khi pháng vÊn vÒ c«ng viÖc s¶n xuÊt trong gia ®×nh hä kh«ng biÕt râ, nªn ph¶i hái vî hä. Nh÷ng ng−êi phô n÷ Dao ngoµi c«ng viÖc lµm ruéng, hä ®i lµm r·y ë xa hoÆc vµo rõng lÊy n¨ng ®Ó cã thªm thu nhËp cho gia ®×nh, do ®ã khi chóng t«i ®Õn pháng vÊn th−êng rÊt khã gÆp, nªn ph¶i ®i l¹i nhiÒu lÇn vµ ph¶i nhê ng−êi nh¾n hä vÒ nhµ míi gÆp ®−îc nh− ë ®iÓm nghiªn cøu t¹i tØnh Tuyªn quang. - VÒ d©n téc: Çc hé ®−îc nhËn hç trî cña m« h×nh ®Òu ë çc x· vïng nói, vïng s©u, vïng x· (khu vùc III) do vËy tû lÖ ng−êi d©n téc rÊt cao. Ng−êi kinh trong çc x· nµy chñ yÕu lµ d©n lªn khai hoang kinh tÕ míi. Tuú thuéc vµo mçi khu vùc ë mçi tØnh mµ mét sè d©n téc sèng tËp trung vµo mét th«n hoÆc x·. Trong sè 38 ng−êi ®−îc pháng vÊn chØ cã 5 ng−êi lµ ng−êi kinh, chiÕm 13%, cßn l¹i ng−êi d©n téc chiÕm 87%. Trõ 2 tØnh Tuyªn quang vµ Yªn b¸i cã ng−êi kinh sèng ®an xen víi ng−êi d©n téc ë çc ®iÓm nghiªn cøu, cßn ë 2 Hµ giang vµ Lµo cai th× 100% ng−êi ®−îc pháng vÊn lµ ng−êi d©n téc tiÓu sè, ng−êi H. M«ng, ë tØnh Phó thä lµ ng−êi M−êng. -VÒ tr×nh ®é v¨n ho¸: PhÇn lín chñ hé nhËn hç trî cã tr×nh ®é v¨n ho¸ rÊt thÊp. Sè ng−êi kh«ng biÕt ch÷ chiÕm ®Õn 36,8% sè ng−êi ®−îc pháng vÊn, ng−êi cã tr×nh ®é v¨n ho¸ cÊp 1 chiÕm 34,2%, cßn tr×nh

24

®é v¨n ho¸ cÊp 2 chØ chiÕm 28,9%. Gi÷a çc tØnh cho thÊy tØnh Lµo cai vµ tØnh Hµ giang cã sè ng−êi kh«ng biÕt ch÷ chiÕm tû lÖ gÇn nh− tuyÖt ®èi trong sè nh÷ng ng−êi ®−îc pháng vÊn. H¬n n÷a sè ng−êi d©n téc ë 2 tØnh nµy chñ yÕu lµ ng−êi H. M«ng l¹i kh«ng biÕt tiÕng kinh, nªn hä gÆp nhiÒu khã kh¨n trong giao tiÕp vµ tiÕp cËn th«ng tin nãi chung. BiÓu 2: Tuæi t¸c, tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ d©n téc cña chñ hé. ChØ tiªu X.Phï l−u,

Hµm yªn, tØnh Tuyªn quang

X· §ång xu©n, Yªn lËp, tØnh Phó thä

X· Lïng t¸m, Qu¶ng b¹ Hµ giang

X· T©n ®ång, TrÊn yªn, tØnh Yªn b¸i

X· B¶n phiªt, B¶o th¾ng, tØnh Lµo cai

Tæng céng

1. Tuæi t¸c -D−íi 30 tuæi. -trªn 30- 50 -Trªn 50 tuæi

2 3 1

2 5 1

3 3 3

2 6

0 7

9

24 5

2. Tr×nh ®é v¨n ho¸ -Kh«ng biÕt ch÷ -CÊp 1 (líp 1-4) -CÊp 2 (líp 5-7)

3 3

4 4

4 3 2

1 2 5

6 1

14 13 11

3 D©n téc -Ng−êi kinh -Ng−êi Dao -Ng−êi M−êng -Ng−êi H. M«ng - Ng−êi Tµy

1 4

1

8

9

4 2

2

7

5 6 8

16 3

Tõ biÓu trªn cho thÊy phÇn lín çc chñ hé ®ang trong ®é tuæi lao ®éng, nh−ng tr×nh ®é v¨n ho¸ cña hä l¹i rÊt thÊp, phÇn lín lµ ng−êi d©n téc, nhiÒu ng−êi kh«ng biÕt tiÕng kinh. Do sù h¹n chÕ vÒ v¨n ho¸, ®êi sèng vËt chÊt cña çc hé nghÌo cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, do vËy sù tiÕp thu kiÕn thøc khoa häc kü thuËt rÊt h¹n chÕ, hä rÊt ng¹i va ch¹m tiÕp xóc víi x· héi, Ýt tham gia häp ë th«n xãm, Ýt tham gia çc tËp huÊn vÒ kü thuËt, hoÆc cã tham gia th× viÖc tiÕp thu h¹n chÕ nªn viÖc ¸p dông ®−îc vµo s¶n xuÊt còng cã h¹n. MÆt kh¸c, do hoµn c¶nh kinh tÕ khã kh¨n nªn viÖc quan t©m ®Õn häc hµnh cña con çi hä ch−a tèt, nhiÒu em trong çc hé nµy th−êng häc dë cÊp I hoÆc cÊp II lµ ph¶i nghØ häc. Lý do chñ yÕu lµ gia ®×nh kh«ng cã tiÒn ®Ó ®ãng häc, çc em l¹i ph¶i phô gióp bè mÑ s¶n xuÊt, nªn viÖc tiÕp thu kiÕn thøc trong häc tËp bÞ h¹n chÕ. Mét sè em do ®iÒu kiÖn tr−êng ë xa, kh«ng cã ph−¬ng tiÖn ®i häc, çc kho¶n ®ãng gãp, häc phÝ vµo häc hµnh qu¸ lín, nªn gia ®×nh ®µnh ph¶i cho çc em th«i häc Tr−êng hîp gia ®×nh «ng TrÇn v¨n T¸c t¹i th«n QuyÕt tiÕn, x· Xu©n viªn, huyªn Yªn lËp, tØnh Phó thä lµ mét vÝ dô: Gia ®×nh cã 8 ng−êi, trong ®ã cã 5 ng−êi con ®ang ë ®é tuæi ®i häc (®øa lín nhÊt 15 tuæi vµ bÐ nhÊt lµ 4 tuæi). B¶n th©n «ng míi häc líp 1, c¶ 5 ®øa con kh«ng ®øa nµo ®i häc. Lý do lµ v× nhµ nghÌo kh«ng cã tiÒn cho ®i häc.

25

4.2 VÒ ®Êt ®ai §Êt ®ai lµ t− liÖu s¶n xuÊt rÊt quan träng ®èi víi n«ng d©n. Qua kh¶o s¸t phÇn lín ®Êt ®ai ë çc tØnh ®· giao cho çc hé gia ®×nh vµ ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. Riªng ë 2 tØnh Hµ giang vµ Lµo cai çc hé gia ®×nh n«ng d©n ë 2 x· kh¶o s¸t vÉn ch−a ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. §iÒu nµy còng lµ mét trë ng¹i cho çc hé khi muèn sö dông ®Êt ®ai ®Ó thÕ chÊp vay vèn t¹i ng©n hµng. T×nh h×nh diÖn tÝch ®Êt ®ai cña çc hé t¹i çc ®iÓm kh¶o s¸t nh− sau. BiÓu 3: T×nh h×nh ®Êt ®ai cña çc hé.

§¬n vÞ tÝnh: ha ChØ tiªu X.Phï l−u,






B×nh qu©n chung

1. Tæng diÖn tÝch b×nh qu©n/ hé

0,1953 0,2992 0,379 1,607 1,836 0,8602

2. DT trång lóa n−íc / hé

0,1521 0,22 0,0786 0,149 0,216 0,1245

3. Tû lÖ hé cã ®Êt trång lóa n−íc (%)

100 100 33 100 42

Qua biÓu trªn cho thÊy b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt ®ai cña 1 hé kh«ng nhiÒu. Riªng ë 2 tØnh Yªn b¸i vµ Lµo cai tæng diÖn tÝch ®Êt ®ai cña hé cã lín h¬n, nh−ng chñ yÕu lµ ®Êt l©m nghiÖp. TØnh Yªn b¸i diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp giao cho çc hé ®· ®−îc trång quÕ vµ chÌ, b−íc ®Çu cho thu nhËp. Cßn ë tØnh Lµo cai chñ yÕu lµ ®Êt n−¬ng, çc hé ë ®©y sö dông ®Ó trång lóa. §Êt n−¬ng ®· trång lóa nhiÒu n¨m, l¹i hoµn toµn kh«ng cã ®Çu t− ph©n bãn nªn n¨ng suÊt rÊt thÊp, chØ kho¶ng 7-8 t¹/ ha. T¹i çc x· kh¶o s¸t ë çc tØnh Tuyªn quang, Phó thä ®Êt ®ai cña çc hé chñ yÕu lµ ®Êt n«ng nghiÖp, trong ®ã ®Êt trång lóa n−íc chiÕm tíi gÇn 80-90% tæng diÖn tÝch ®Êt ®ai cña hé. MÆc dï n¨ng suÊt lóa ë çc tØnh nµy nh×n chung ®¹t møc kh¸, nh−ng do ®Êt Ýt, ng−êi ®«ng, çc hé nghÌo l¹i thiÕu vèn ®Çu t− nªn vÉn trong t×nh tr¹ng thiÕu l−¬ng thùc. Riªng ë Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang mÆc dï ®Êt ®ai cña çc hé lµ ®Êt n«ng nghiÖp nh−ng hÇu hÕt lµ ®Êt ®åi, thiÕu n−íc, çc hé chØ cã thÓ trång ng«. Qua kh¶o s¸t t×nh h×nh ®Êt ®ai cña çc hé cho thÊy diÖn tÝch ®Êt/ hé kh«ng nhiÒu, ®Êt xÊu, b¹c mµu, l¹i kh«ng cã ®Çu t−, nªn n¨ng suÊt c©y trång thÊp. §Êt l©m nghiÖp cña çc hé míi ®−îc trång vµi n¨m l¹i ®©y nªn ch−a cã ®ãng gãp g× cho thu nhËp cña çc hé. §iÒu kiÖn s¶n xuÊt khã kh¨n, mét sè n¬i nh− ë x· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹, tØnh

26

Hµ giang lu«n trong t×nh tr¹ng thiÕu n−íc trÇm träng, ngay c¶ n−íc sinh ho¹t còng thiÕu, nªn khã kh¨n trong s¶n xuÊt l¹i cµng lín h¬n. T×nh tr¹ng çc hé ng−êi d©n téc tr−íc ®©y sèng du canh, du c−, ®Õn nay do ®Êt l©m nghiÖp ®· ®−îc nhµ n−íc giao cho çc hé qu¶n lý sö dông nªn hä míi chÞu ®Þnh c− ®Ó nhËn ®Êt. Do vËy nh÷ng hé nµy th−êng cã diÖn tÝch ®Êt kh«ng nhiÒu, l¹i ë xa nhµ, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt khã kh¨n, nh÷ng hé nµy th−êng r¬i vµo t×nh tr¹ng hé nghÌo. VÝ dô tr−êng hîp gia ®×nh «ng Bµn v¨n Hþ, 46 tuæi, d©n téc Dao, t¹i th«n Soi, x· Phï l−u, huyÖn Hµm yªn, tØnh Tuyªn quang, hé cã 5 nh©n khÈu. M·i n¨m 1998 míi vÒ ®Þnh c− t¹i th«n Soi, ®−îc x· cÊp cho 4,8 sµo ®Êt trång lóa vµ 200m2 ®Êt ®Ó lµm nhµ ë. §Êt trång lóa ë xa nhµ, ®Êt xÊu, l¹i thiÕu n−íc, nªn 1 n¨m chØ s¶n xuÊt ®−îc 1 vô nhê n−íc trêi. 4.3 Nh©n khÈu vµ lao ®éng Sè lao ®éng trong çc hé gia ®×nh ®−îc kh¶o s¸t so víi nh÷ng hé kh¸c trong vïng kh«ng cã kh¸c biÖt g× nhiÒu. Nh−ng ®iÓm kh¸c biÖt lín lµ ë sè ng−êi ¨n theo, nhiÒu gia ®×nh cã ®«ng con, l¹i nhá ch−a gióp ®−îc g×, nªn çc gia ®×nh nµy lu«n trong t×nh tr¹ng thiÕu lao ®«ng. Cã thÓ thÊy t×nh h×nh lao ®éng cña çc hé qua çc x· ®−îc kh¶o s¸t nh− sau: BiÓu 4: T×nh h×nh lao ®éng cña çc hé ChØ tiªu X.Phï l−u,






1. Sè lao ®éng b×nh qu©n/hé

1,8 2 1,7 2 2,1

2. Sè nh©n khÈu b×nh qu©n/ hé

5,5 4,8 4,5 5,6 6,3

3. Sè nh©n khÈu b×nh qu©n/ lao ®éng

3,0 2,4 2,6 2,8 3

Nh÷ng con sè trong biÓu cho chóng ta thÊy mét thùc tr¹ng lµ phÇn lín çc hé ®−îc kh¶o s¸t lµ nh÷ng gia ®×nh ®«ng ng−êi, sè ng−êi mµ mét lao ®éng ph¶i nu«i lµ gÇn 2 ng−êi. Ç biÖt cã nh÷ng hé 1 ng−êi lao ®éng ph¶i nu«i thªm 3 ng−êi n÷a nh− çc tr−êng hîp: ¤ng Bµn V¨n Chinh, 36 tuæi, ng−êi Dao, ë th«n 7, x· T©n ®ång, huyÖn TrÊn Yªn, tØnh Yªn b¸i; ¤ng TrÇn V¨n T¸c, 40 tuæi, ng−êi M−êng, ë th«n QuyÕt tiÕn, x· Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä. §«ng con, ®ång thêi kÐo theo thiÕu lao ®éng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn ®ãi nghÌo cña çc hé.

27

4.4 Thu nhËp vµ chi tiªu cho s¶n xuÊt cña hé Thu nhËp vµ chi tiªu cho s¶n xuÊt cña çc hé ®−îc nhËn hç trî trong çc x· thuéc vïng dù ¸n trong nh÷ng n¨m qua cã nhiÒu thay ®æi. Nh÷ng thay ®æi nµy mét phÇn lµ do kÕt qña ho¹t ®éng cña dù ¸n, mét phÇn lµ do sù nç lùc cña b¶n th©n çc hé. Do vËy viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qña s¶n xuÊt vµ thu nhËp cña çc hé nµy ®−îc xem xÐt ë 2 giai ®o¹n: N¨m 1999 (tr−íc khi cã nh÷ng hé trî trùc tiÕp cho hé, bao gåm hç trî tõ m« h×nh vµ hç trî tõ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n cho çc hé) vµ n¨m 2000 (sau khi nhËn hç trî). Trong phÇn nµy chóng t«i chØ tËp tËp trung ph©n tÝch nh÷ng thay ®æi ®Þnh l−îng vÒ møc chi cho s¶n xuÊt vµ thu nhËp cña çc hé, cßn nh÷ng nh©n tè lµm thay ®æi nh÷ng chØ tiªu nµy sÏ ®−îc ph©n tÝch ë phÇn 5. - VÒ thu nhËp: §èi víi hé nghÌo nguån thu chÝnh vÉn lµ tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Song nh÷ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp (trång trät) çc hé lµm ra chñ yÕu lµ ®Ó tù cung tù cÊp cho sù tån t¹i cña gia ®×nh hä vµ ®Ó ch¨n nu«i, rÊt Ýt s¶n phÈm trång trät ®−îc mang b¸n ra thÞ tr−êng, cã b¸n còng chØ lµ mét l−îng rÊt nhá. Do cã hç trî vÒ gièng vµ ph©n bãn tõ ch−¬ng tr×nh vµ tõ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n mét sè c©y trång chÝnh nh− lóa, ng« cña çc hé ®· ®¹t n¨ng suÊt cao h¬n tr−íc, thu nhËp tõ trång trät còng t¨ng lªn. Ch¨n nu«i cña çc hé chñ yÕu lµ ch¨n nu«i lîn, mçi n¨m 1 løa, b×nh qu©n mçi løa 2 con, nh−ng träng l−îng kh«ng lín, b×nh qu©n 40-50 kg/ con. T×nh tr¹ng ch¨n nu«i bÞ chÕt bÖnh dÞch cßn kh¸ phæ biÕn ë çc hé nghÌo. Do vËy thu nhËp tõ ch¨n nu«i cña çc hé cßn kh¸ bÕp bªnh. Mét sè hé nghÌo do thiÕu ®Êt hä th−êng ®i lµm thuª ®Ó cã thªm thu nhËp mua l−¬ng thùc trong nh÷ng th¸ng gi¸p vô. Nh−ng viÖc lµm thuª kh«ng nhiÒu, chñ yÕu lµ nh÷ng c«ng viÖc yªu cÇu lao ®éng phæ th«ng. Do ®ã tiÒn c«ng mét ngµy lao ®éng chØ ®¹t kho¶ng tõ 8000-10.000®/ c«ng. -VÒ chi phÝ cho s¶n xuÊt: S¶n xuÊt chÝnh cña çc hé lµ trång lóa. Nh÷ng hé cã ruéng 2 vô, thuËn lîi n−íc ®Òu trång gièng lóa lai cñaTrung quèc. Nh−ng n¨ng suÊt lóa phô thuéc rÊt lín vµo møc ®Çu t− cña tõng hé. Qua kh¶o s¸t mÆc dï møc chi cho s¶n xuÊt lóa cña çc hé ®· cã thay ®æi, ®Æc biÖt lµ tõ khi cã sù hç trî tõ dù ¸n, nh−ng vÉn cßn ë møc thÊp. PhÇn lín çc hé nghÌo nhËn hç trî trong m« h×nh nµy ®Òu ®−îc hç trî cho s¶n xuÊt tõ 2 nguån cña dù ¸n: Nguån thø nhÊt lµ tõ m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo vµ nguån thø hai lµ tõ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n. Trong c¬ cÊu chi phÝ cho s¶n xuÊt lóa, çc hé tËp trung chñ yÕu chi cho ph©n bãn, thuèc trõ s©u, cßn chi cho thuû lîi ch−a ®−îc coi träng. §Æc biÖt nhiÒu hé cã ruéng trång lóa trong ®iÒu kiÖn thiÕu n−íc, nh−ng ch−a chó ý ®Õn kh©u nµy. VÒ chi cho ph©n bãn, çc hé míi chØ tËp trung vµo ®Çu t− ph©n ho¸ häc, ®iÒu nµy còng hoµn toµn hîp lý bëi v× ph©n ho¸ häc cã t¸c ®éng nhanh ®Õn c©y trång vµ cho kÕt qu¶ râ rµng, song vÒ l©u dµi sÏ cã ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn ®Êt ®ai. Cã thÓ thÊy t×nh h×nh chi cho s¶n xuÊt chÝnh vµ thu nhËp cña çc hé trong biÓu sau.

28

BiÓu 5: Møc chi cho s¶n xuÊt lóa n−íc vµ thu nhËp cña hé

§¬n vÞ tÝnh: 1000 ® §Þa ph−¬ng Møc chi cho SX lóa

n−íc / sµo/vô* Thu nhËp bq/ lao

®éng/ th¸ng Thu nhËp bq/ng−êi/

th¸ng 1999 2000 1999 2000 1999 2000 X· Phï l−u, huyÖn Hµm yªn, tØnh Tuyªn quang

22,8 40,9 152 167 52 60

X· Xu©n ®ång, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä

19,3 32,1 146 197 59,9 80,9

X· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹ Hµ giang**

105 122 41 47

X· T©n ®ång, huyÖn TrÊn yªn, tØnh Yªn b¸i

59,3 77,4 157 203 56 73

X· B¶n phiªt, huyÖn B¶o th¾ng, tØnh Lµo cai**

171 164 58 56

* Møc chi cho s¶n xuÊt lóa ë ®©y chØ tØnh riªng phÇn chi cho ph©n bãn vµ thuèc trõ s©u cña gia ®×nh bá ra, ch−a tÝnh ®Õn phÇn hç trî cña dù ¸n. ** T¹i x· Lïng t¸m çc hé chñ yÕu trång ng«, cßn t¹i x· B¶n phiÖt çc hé chñ yÕu trång lóa n−¬ng, kh«ng cã ®Çu t−.

Qua biÓu trªn cho thÊy møc chi cho s¶n xuÊt lóa cña çc hé trong n¨m 2000 ®Òu cao h¬n n¨m 1999. Riªng ë tØnh Yªn b¸i møc chi nµy cao h¬n h¼n 2 tØnh Phó thä vµ Tuyªn quang. Lý do chÝnh lµ çc hé ë ®©y chØ nhËn ®−îc trî gi¸ ph©n bãn vµ h¹t gièng lóa, do vËy phÇn bá ra cña çc hé nhiÒu h¬n. Thu nhËp b×nh qu©n/ ng−êi/ th¸ng cña çc hé kh¶o s¸t ®Òu t¨ng h¬n so víi n¨m tr−íc, nh−ng vÉn ë møc nghÌo ®ãi. Riªng t¹i ®iÓm kh¶o s¸t cña tØnh Phó thä chØ tiªu nµy ®· ®¹t ng−ìng tho¸t nghÌo, nh−ng thùc tÕ chØ cã 50% sè hé ®−îc pháng vÊn ®· ®¹t thu nhËp trªn møc nghÌo ®ãi quy ®Þnh, cßn çc hé kh¸c vÉn trong t×nh tr¹ng cã thu nhËp thÊp ë møc nghÌo. ChØ tiªu nµy ë tØnh Lµo cai cã xu h−íng ng−îc l¹i víi xu h−íng chung ë çc tØnh kh¸c. Lý do chÝnh ë ®©y lµ th«n kh¶o s¸t b¾t ®Çu tham gia dù ¸n n¨m 2000, nh÷ng hç trî tõ dù ¸n mµ ®Þa ph−¬ng lùa chän ®Ó ®Çu t− cho çc hé l¹i lµ c©y ¨n qu¶, do vËy nguån hç trî nµy ch−a cã t¸c ®éng g× ®Õn s¶n xuÊt cña çc hé. S¶n xuÊt cña çc hé ë ®©y hoµn toµn phô thuéc vµo thiªn nhiªn, mÆc dï trong n¨m 2000 mét sè hé trong th«n cã thªm nguån thu nhËp tõ c©y ®Ëu t−¬ng vô ®«ng, nh−ng ch¨n nu«i kh«ng thuËn lîi, bÖnh dÞch nhiÒu nªn thu nhËp trong n¨m nµy thÊp h¬n n¨m 1999. 4.5 Kh¶ n¨ng tiÕp cËn çc nguån vèn vµ çc nguån ®Çu vµo cho s¶n xuÊt -Kh¶ n¨ng tiÕp cËn vèn: TÊt c¶ çc hé kh¶o s¸t ë c¶ 5 tØnh ®Òu lµ nh÷ng hé thuéc diÖn nghÌo theo tiªu chÝ ph©n lo¹i cña ChÝnh phñ, nh−ng kh¶ n¨ng tiÕp cËn vèn cho s¶n xuÊt kh«ng ph¶i çc hé ®Òu cã c¬ héi nh− nhau. PhÇn lín çc hé ®Òu cã nhu cÇu hoÆc mong muèn

29

®−îc vay vèn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Ngoµi nguån vèn vay t− nh©n ra, ë tÊt c¶ çc tØnh ®Òu cã s½n 2 nguån vèn tõ hÖ thèng ng©n hµng: Ng©n hµng phôc vô ng−êi nghÌo vµ ng©n hµng N«ng nghiÖp. Qua pháng vÊn 38 hé nhËn hç trî cña ch−¬ng tr×nh, tõ n¨m 1999-2001 ®· cã 50% sè hé (19 hé) ®−îc vay vèn cña ng©n hµng phôc vô ng−êi nghÌo, víi møc vay trung b×nh tõ 2-3 triÖu vµ thêi h¹n vay lµ 3 n¨m, 2 hé vay t− nh©n, chiÕm 7,9% sè hé pháng vÊn. Nh÷ng hé cßn l¹i ®Òu mong muèn ®−îc vay, nh−ng víi nhiÒu lý do kh¸c nhau mµ hä ch−a ®−îc vay. Trong 5 ®iÓm kh¶o s¸t cña 5 tØnh th× çc hé ë x· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang lµ cã sè ng−êi vay vèn Ýt nhÊt (2 trong tæng sè 9 hé pháng vÊn). Lý do ®−îc nªu ra cña çc hé kh«ng vay vèn ë ®©y chñ yÕu lµ kh«ng d¸m vay v× kh«ng biÕt lµm g× ®Ó tr¶. Tõ ®©y cã thÓ thÊy nh÷ng hé nghÌo th−êng kh«ng biÕt lµm ¨n, kh«ng biÕt sö dông tiÒn vµo viÖc g× ®Ó t¹o ra thu nhËp. T¹i çc x· kh¸c ë çc tØnh nh÷ng hé nghÌo kh«ng vay ®−îc vèn ng©n hµng víi nhiÒu lý do kh¸c nhau. T¹i Lµo cai lý do lµ tõ phÝa Ng©n hµng kh«ng cho vay, do çc hé kh¸c trong th«n ®ang cßn nî ®äng ch−a tr¶ ng©n hµng, nªn ng©n hµng kh«ng gi¶i quyÕt cho çc hé kh¸c vay tiÕp xÈy ra ë x· B¶n phiÖt, huyÖn B¶o th¾ng, tØnh Lµo cai. Cßn ë çc tØnh Tuyªn quang, Phó thä vµ Yªn b¸i lý do l¹i chñ yÕu lµ tõ phÝa hé, vÝ dô nh− çc hé míi t¸ch, míi nhËp c−, hay do hä ®¨ng ký vay chËm, kh«ng ®óng ®ît xÐt cho vay. Cßn lý do kh«ng ®−îc vay do qu¸ nghÌo chØ cã 1 tr−êng hîp ë th«n QuyÕt tiÕn, x· Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä. Khi trao ®æi víi çc hé xung quanh th× thùc chÊt hé nµy cã søc lao ®éng, nh−ng l¹i l−êi, ruéng ®Êt mang cho thuª, cßn b¶n th©n l¹i ®i lµm thuª cho ng−êi kh¸c, do ®ã th«n, x· kh«ng tÝn chÊp ®Ó ®−îc vay vèn. Ngoµi nguån vèn cña ng©n hµng, mét sè th«n kh¶o s¸t cßn cã quü tÝn dông- tiÕt kiÖm cña MRDP. Nh÷ng th«n cã nguån vèn nµy th× çc hé trong th«n cßn ®−îc vay vèn tõ quü nµy. Nh−ng ®Õn nay nh÷ng hé vay vèn cña ch−¬ng tr×nh ®Òu ®· tr¶ hÕt nî. -TiÕp cËn ®Çu vµo cho s¶n xuÊt: TÊt c¶ çc th«n ®−îc kh¶o s¸t ®Òu thuéc khu vùc III, do vËy çc hé ë ®©y ®−îc nhËn trî gi¸ gièng lóa. Toµn bé gièng lóa lai çc hé sö dông ®−îc mua th«ng qua çc ®¹i lý cña c«ng ty gièng cña tØnh nh− ë Tuyªn quang, Phó thä vµ Yªn b¸i. Nh÷ng hé cßn sö dông gièng lóa ®Þa ph−¬ng th−êng do çc hé tù ®Ó gièng tõ vô tr−íc nh− ë Lµo cai, mét sè hé ë Tuyªn quang vµ gièng ng« ë Hµ giang. Ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thøc ¨n gia sóc, thuèc thó y ... lµ nh÷ng thø ®Çu vµo phôc vô cho s¶n xuÊt th−êng xuyªn cña çc hé ®Òu ®−îc mua cña t− th−¬ng t¹i ®Þa ph−¬ng, do vËy rÊt khã kiÓm so¸t chÊt l−îng vµ thiÕu h−íng dÉn sö dông, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc lo¹i thuèc trõ s©u vµ thuèc thó y.

30

4.6 Tµi s¶n vµ ®iÒu kiÖn sèng Mét tr×nh tr¹ng chung cho tÊt c¶ çc hé nghÌo ë çc x· kh¶o s¸t lµ hä cã ®iÒu kiÖn sèng rÊt thÊp, tµi s¶n trong nhµ kh«ng cã g× ®¸ng gi¸. 100% Nhµ ë lµ nhµ cÊp 4, trong ®ã mét sè hé nhµ ë trong t×nh tr¹ng dét n¸t, ®Æc biÖt lµ nh÷ng hé d©n téc H M«ng ë Hµ giang (6/9 hé kh¶o s¸t), ë Lµo cai (2/7 hé kh¶o s¸t). Ph−¬ng tiÖn ®i l¹i nh− xe ®¹p còng rÊt Ýt hé cã. Nh÷ng hé ng−êi d©n téc ë trªn nói th× hoµn toµn kh«ng cã bÊt cø ph−¬ng tiÖn g× ®Ó ®i l¹i, kh«ng mét hé nµo cã ngùa ®Ó thå. Kho¶ng 60% sè hé kh¶o s¸t ë khu vùc trung du nh− ë Phó thä, Yªn b¸i cã 1 chiÕc xe ®¹p cho con ®i häc. VÒ n−íc s¹ch: Trõ tØnh Lµo cai n¨m 1999 cã dù ¸n hç trî hé nghÌo giÕng n−íc vµ tØnh Hµ giang n¨m 2000-2001 hç trî x©y bÓ chøa n−íc ¨n tr÷ l−îng 6 m3/ hé, çc hé nghÌo ë çc tØnh kh¸c rÊt Ýt hé cã giÕng n−íc riªng, nhiÒu hé ph¶i ®i xin n−íc ®Ó sö dông. T¹i Tuyªn quang kh¶o s¸t 6 hé chØ cã 2 hé cã giÕng kh¬i, t¹i Phó thä chØ cã 3 trong 8 hé cã giÕng kh¬i. VÒ sö dông ®iÖn: trõ 2 tØnh Tuyªn quang vµ Hµ giang x· ch−a cã ®iÖn, cßn ë 3 tØnh kh¸c trong çc th«n kh¶o s¸t ®Òu ®· ®−îc sö dông ®iÖn mÊy n¨m gÇn ®©y, nh−ng vÉn cßn mét sè hé nghÌo kh«ng ®ñ tiÒn ®Ó m¾c ®iÖn, mÆc dï chi phÝ cho kÐo ®−êng d©y ®iÖn vÒ nhµ chØ kho¶ng 200.000®, vÝ dô nh− ë Phó thä cã 2 hé trong tæng sè 8 hé kh¶o s¸t. Tõ thùc tr¹ng cña çc hé nghÌo nhËn hç trù trùc tiÕp tõ MRDP ®−îc ph©n tÝch ë trªn cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt sau:

- Çc hé ®−îc nhËn hç trî trùc tiÕp tõ MRDP chñ yÕu lµ çc hé nghÌo ng−êi d©n téc, chiÕm tíi 87% sè hé ®−îc kh¶o s¸t.

- VÒ chñ hé: PhÇn lín chñ hé ®ang trong ®é tuæi lao ®éng,

çc chñ hé lµ nam giíi lµ chñ yÕu. Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña chñ hé rÊt thÊp, tû lÖ chñ hé kh«ng biÕt ch÷ chiÕn h¬n 1/3 sè ng−êi ®−îc pháng vÊn. Sè chñ hé cßn l¹i tr×nh ®é v¨n ho¸ chñ yÕu lµ cÊp 1, nh−ng sè ng−êi míi häc hÕt líp 1,2 l¹i chiÕm tíi gÇn 50% trong nhãm nµy.

- VÒ nh©n khÈu vµ lao ®éng: PhÇn lín çc hé nghÌo ®Òu cã

sè l−îng nh©n khÈu ®«ng, trung b×nh tõ 5-7 ng−êi. Sè ng−êi mµ 1 lao ®éng ph¶i nu«i lµ 2 ng−êi.

- VÒ ®Êt ®ai: diÖn tÝch ®Êt Ýt, ®Æc biÖt ®Êt trång lóa n−íc ë

çc hé ë tØnh Hµ giang vµ Lµo cai hÇu nh− kh«ng cã. MÆc dï lµ khu vùc miÒn nói nh−ng ®Êt l©m nghiÖp ®−îc giao cña çc hé kh«ng nhiÒu, chØ 2 tØnh Yªn b¸i vµ Lµo cai cã ®Êt l©m nghiÖp giao cho hé. Çc hé ë 2 ®iÓm kh¶o s¸t ë

31

tØnh Lµo cai vµ Hµ giang vÉn ch−a ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt.

- S¶n xuÊt vµ thu nhËp: Nguån thu nhËp chñ yÕu cña çc

hé lµ tõ n«ng nghiÖp, nh−ng rÊt bÊp bªnh. S¶n xuÊt vÉn phô thuéc vµo thiªn nhiªn. MÆc dï cã sù hç trî tõ ch−¬ng tr×nh, nh−ng møc chi cho s¶n xuÊt cña çc hé cßn thÊp. Çc s¶n phÈm s¶n xuÊt ra chñ yÕu phôc vô tiªu dïng trong gia ®×nh.

- §iÒu kiÖn sèng thÊp, nhiÒu ph−¬ng tiÖn sèng tèi cÇn thiÕt

cho gia ®×nh cßn thiÕu thèn. Nhµ cöa trong t×nh tr¹ng dét n¸t nhiÒu.

33

5. Çc hç trî trùc tiÕp cho hé nghÌo 5.1 X¸c ®Þnh çc nhu cÇu hç trî vµ çch thøc hç trî - X¸c ®Þnh hç trî: ViÖc x¸c ®Þnh lo¹i hç trî cô thÓ theo nguyªn t¾c mµ MRDP ®· ®Ò ra lµ ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña hé. §Ó ®i ®Õn quyÕt ®Þnh hç trî nh÷ng hé nghÌo çi g× vµ nh− thÕ nµo, ë çc tØnh ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn ®· cïng víi ban qu¶n lý dù ¸n x·, n¬i ®−îc lùa chän ®Ó thùc hiÖn m« h×nh nµy, tiÕn hµnh kh¶o s¸t çc hé d©n ®Ó lùa chän lo¹i hç trî. Çc tØnh ®· qu¸n triÖt c¬ chÕ phi tËp trung ho¸ cña ch−¬ng tr×nh, viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu hç trî cho çc hé ®· ®−îc giao cho ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn, x· vµ th«n quyÕt ®Þnh. Do vËy çc lo¹i hç trî cô thÓ ë mçi n¬i lµ rÊt kh¸c nhau. Qua trao ®æi víi ban qu¶n lý dù ¸n çc cÊp cho thÊy ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh çc tØnh ®· thùc hiÖn hç trî theo nguyªn t¾c nµy. Cô thÓ: T¹i 2 tØnh Tuyªn quang, Phó thä nguyªn t¾c hç trî cña MRDP ®· ®−îc qu¸n triÖt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn m« h×nh nµy. Nhu cÇu hç trî cña çc hé ®· ®−îc çc hé h−ëng lîi ®Ò xuÊt ý kiÕn vÒ nguyÖn väng cña m×nh. Do vËy çc nhu cÇu hç trî ë çc th«n kh¶o s¸t lµ kh«ng gièng nhau. MÆc dï vËy vÉn cã sù ®Þnh h−íng hç trî tõ çc ban qu¶n lý dù ¸n x· hoÆc th«n. Çc nhu cÇu hç trî cña mçi th«n ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn nhu cÇu chung cña nhiÒu hé trong th«n, chø kh«ng xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña mçi hé. TØnh Hµ giang çc nhu cÇu hç trî cña hé ®−îc xuÊt ph¸t tõ môc tiªu ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh. Hµ giang cã ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®µn bß cña tØnh, x· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹ n»m trong khu vùc quy ho¹ch ph¸t triÓn ®µn bß do vËy hç trî cña m« h×nh nµy ®−îc ®Þnh h−íng phôc vô cho môc tiªu chung cña ®Þa ph−¬ng. TØnh Lµo cai th«ng qua thö nghiÖm trång mét sè gièng c©y ¨n qu¶ ë x· B¶n phiÖt ®¹t kÕt qu¶ tèt, ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn ®· quyÕt ®Þnh hç trî çc hé tham gia thùc hiÖn m« h×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo h−íng nµy. MÆc dï ®©y lµ h−íng ®Çu t− dµi h¹n, ch−a thÓ cã t¸c ®éng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ cña hé ngay ®−îc, song theo çc çn bé dù ¸n huyÖn th× huyÖn cã thÓ cã nh÷ng nguån kinh phÝ kh¸c ®Ó hç trî ®Çu t− ng¾n h¹n cho hé nghÌo. T¹i tØnh Yªn b¸i th× viÖc x¸c ®Þnh hç trî çi g× vµ nh− thÕ nµo cho hé nghÌo ®−îc h−ëng lîi tõ m« h×nh lµ do ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn quyÕt ®Þnh, kh«ng cã sù tham kh¶o ý kiÕn tõ çc cÊp qu¶n lý bªn d−íi vµ cña nh÷ng hé ®−îc h−ëng lîi. Khi pháng vÊn çc hé h−ëng lîi ë çc tØnh thùc hiÖn m« h×nh nµy, mét sè hé ®· nªu lªn nguyÖn väng cña gia ®×nh hä muèn ®−îc hç trî cho

34

s¶n xuÊt nh÷ng lo¹i ®Çu vµo hoµn toµn kh¸c víi quyÕt ®Þnh chung cña th«n, nh−ng hä buéc ph¶i nhËn. Tr−êng hîp «ng Kh−¬ng V¨n H−¬ng, ng−êi M−êng, ë th«n QuyÕt tiÕn, x· Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä ®−îc hç trî 1 con lîn gièng 12,6 kg, 5 kg lóa gièng vµ 127kg ph©n bãn çc lo¹i, gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng 500.000®. Gia ®×nh cã nguyÖn väng lµm chuång lîn, nh−ng dù ¸n quyÕt ®Þnh nh− vËy, nªn gia ®×nh ph¶i theo. Tr−êng hîp «ng Bïi TiÕn Tr−íc, ng−êi M−êng, ë th«n QuyÕt tiÕn, x· Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä còng ph¶n ¸nh do th«n lªn kÕ ho¹ch mua vËt t− ®Çu vµo cho hé, cßn b¶n th©n gia ®×nh kh«ng muèn mua gièng lîn tr¾ng. Tr−êng hîp «ng Vµng MÝ Põ, ng−êi H M«ng, ë th«n Má nhµ v¸n, x· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang ®−îc hç trî møc 1 triÖu ® ®Ó mua bß. B¶n th©n gia ®×nh «ng ®· cã 3 con bß, nguyÖn väng gia ®×nh l¹i lµ muèn söa l¹i nhµ, nh−ng do quy ®Þnh cña dù ¸n nh− vËy «ng ph¶i mua thªm 1 con bª. Qua pháng vÊn hé cã thÓ thÊy çch x¸c ®Þnh hç trî ë nh÷ng tØnh xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña hé lµ c¬ b¶n phï hîp víi nhu cÇu ®¹i ®a sè hé ®−îc h−ëng lîi. Nh−ng ë mçi th«n çch lµm cßn cøng nh¾c, çc hç trî cô thÓ ®−îc xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu chung cña phÇn lín çc hé ®−îc h−ëng lîi trong th«n, mµ ch−a quan t©m ®Õn nhu cÇu cô thÓ cña mçi hé. §iÒu nµy cã thÓ ®−îc gi¶i thÝch nh− sau: §Ó qu¶n lý ®−îc viÖc sö dông tiÒn hç trî, ban qu¶n lý çc th«n ®· ®¶m nhiÖm viÖc t×m nguån cung øng çc ®Çu vµo cho çc hé ®−îc lùa chän vµ nh»m ®¬n gi¶n trong thùc hiÖn c«ng viÖc, th«n ®· yªu cÇu çc hé ®−îc nhËn hç trî ph¶i ®Çu t− vµo çc lo¹i s¶n xuÊt gièng nhau. -Çch thøc hç trî: M« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo cña MRDP ®−îc giao cho çc tØnh trong ch−¬ng tr×nh thùc hiÖn thö nghiÖm. Çch thøc hç trî cña mçi tØnh hoµn toµn phô thuéc vµo quan ®iÓm chØ ®¹o cña tØnh, ch−¬ng tr×nh chØ ®Ò ra môc tiªu chung nh− ®· tr×nh bµy ë trªn, mµ kh«ng cã sù can thiÖp nµo. Do vËy m« h×nh nµy ®−îc thùc hiÖn ë 5 tØnh d−íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. §iÓm chung nhÊt ë tÊt c¶ çc tØnh ®Òu thùc hiÖn hç trî b»ng hiÖn vËt cho hé nghÌo. Cô thÓ: -TØnh Tuyªn quang: Çch thøc hç trî hé nghÌo cña m« h×nh nµy theo chØ ®¹o cña tØnh lµ cho vay kh«ng l∙i, nh»m b¶o tån vèn vµ tiÕp tôc hç trî çc hé nghÌo kh¸c, ®ång thêi nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m r»ng çc hé h−ëng lîi ph¶i cã ý thøc sö dông tèt ®ång tiÒn ®−îc vay cho s¶n xuÊt, tr¶ ®−îc nî. -TØnh Phó thä, Hµ giang vµ Lµo cai: Çch thøc hç trî trong m« h×nh nµy lµ hç trî cho kh«ng çc hé d−íi h×nh thøc hiÖn vËt nh»m b¶o ®¶m r»ng sè tiÒn hç trî ®−îc sö dông ®óng cho s¶n xuÊt. -TØnh Yªn b¸i: Theo quan ®iÓm cña huyÖn TrÊn yªn lµ bá dÇn viÖc bao cÊp cho çc hé, trong ®ã cã çc hé nghÌo, nªn m« h×nh nµy ®−îc

35

thùc hiÖn d−íi h×nh thøc trî gi¸ ph©n bãn vµ h¹t gièng lóa cho çc hé. Çch thøc trî gi¸ cña huyÖn TrÊn yªn, tØnh Yªn b¸i nh− sau: Tr−êng hîp huyÖn TrÊn yªn, tØnh Yªn b¸i: Theo b¸o ço cña «ng TrÇn Ph−¬ng- tr¹m tr−ëng tr¹m khuyÕn n«ng huyÖn, tr−ëng ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn, sè tiÒn 30 triÖu ® thùc hiÖn hç trî cho çc hé lo¹i 3, lo¹i 4 cña m« h×nh ®· ®−îc huyÖn sö dông mua: 12 tÊn ph©n NPK hç trî cho 157 hé víi tæng sè tiÒn hÕt 12 triÖu ®. 1717 kg gièng lóa lai cña Trung quèc (gièng NhÞ −u 63 vµ 838) hç trî cho 231 hé víi tæng sè tiÒn hÕt 19.037.000 ®. Tæng 2 kho¶n mua lµ 31.037.000®, v−ît kinh phÝ cña m« h×nh nµy lµ 1.037.000®. PhÇn v−ît nµy ®· ®−îc Ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn cÊp bï tõ kinh phÝ cña huyÖn. Nh− vËy víi sè l−îng trªn tÝnh ra huyÖn hç trî 1000 ® cho 1 kg ph©n NPK vµ 11.087 ® cho 1 kg lóa gièng. Gi¸ ph©n NPK trªn thÞ tr−êng ®Þa ph−¬ng lµ 1.400®/kg vµ gi¸ lóa NhÞ −u 63 lµ 16.000 ®/kg vµ gièng lóa NhÞ −u 838 lµ 18.000®/kg. Khi mua ph©n bãn NPK çc hé ph¶i nép 700®/kg vµ gièng lóa lµ 10.000- 12.000 ®/kg tuú vµo lo¹i gièng lóa mµ hé nhËn. Gi¸ thùc tÕ (bao gåm phÇn gi¸ ®−îc hç trî vµ phÇn çc hé n«ng d©n ph¶i tr¶) ®èi víi ph©n bãn lµ 1700®/kg vµ gièng lóa lµ 21.000-23.000®/kg. §ã lµ gi¸ qu¸ cao so víi gi¸ thÞ tr−êng ®Þa ph−¬ng. 5.2 LËp kÕ ho¹ch hç trî cña çc cÊp qu¶n lý dù ¸n Qu¸ tr×nh hç trî muèn thùc hiÖn mét çch hiÖu qña, phï hîp víi hé nghÌo, ngoµi qu¸n triÖt nguyªn t¾c cña ch−¬ng tr×nh lµ x¸c ®Þnh hç trî ph¶i xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña hé n«ng d©n nghÌo, th× kh©u lËp kÕ ho¹ch hç trî còng rÊt quan träng. Qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch hç trî ph¶i bao gåm lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña çc hé, tiÕp ®Õn dùa trªn nhu cÇu cña çc hé çc cÊp qu¶n lý lËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é thùc hiÖn. Qua kh¶o s¸t cho thÊy kh©u h−íng dÉn cña cÊp x· vµ th«n lËp kÕ hoach s¶n xuÊt cho çc hé, trong ®ã cã kÕ ho¹ch nhËn hç trî cña çc hé, rÊt Ýt n¬i lµm ®−îc. 2 tØnh Tuyªn quang vµ Phó thä cã h−íng dÉn çc hé lËp kÕ ho¹ch nhËn hç trî, chø kh«ng cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña hé. Cßn ë Hµ giang vµ Yªn b¸i vµ Lµo cai kh«ng cã h−íng dÉn lËp kÕ ho¹ch nhËn hç trî cho hé. Qu¸ tr×nh h−íng dÉn lËp kÕ ho¹ch nhËn hç trî cho çc hé ®−îc lùa chän tham gia m« h×nh ë çc tØnh nµy nh− sau: Sau khi çc hé ®· ®−îc lùa chän t¹i cuéc häp th«n, çn bé qu¶n lý dù ¸n x·, cïng çn bé dù ¸n th«n ®Õn tõng hé kh¶o s¸t vµ cïng hé lËp kÕ ho¹ch xin nhËn hç trî.

36

Cßn kÕ ho¹ch hç trî cña çc ban qu¶n lý dù ¸n th«n hoÆc x· l¹i c¨n cø vµo diÖn tÝch ®Êt ®ai, sè lao ®éng cña hé vµ ®Þnh møc hç trî ®Ó lªn kÕ ho¹ch hç trî.

- X· Phï l−u, huyÖn Hµm Yªn, tØnh Tuyªn quang ®−a ra ®Þnh møc ®Çu t− hç trî cho hé lµ: 80.000® ®Çu t− cho 1 sµo ®Êt trång lóa vµ 600.000® cho ch¨n nu«i lîn.

- TØnh Phó thä ®Þnh møc hç trî b×nh qu©n mçi hé 1 triÖu

®ång cho çc lùa chän ®Çu t− cña hé. - X· b¶n phiÖt, huyÖn B¶o th¾ng, tØnh Lµo cai c¨n cø vµo

diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cña çc hé ®Ó x¸c ®Þnh sè c©y ¨n qu¶, ph©n bãn cÇn thiÕt hç trî cho mçi hé. ChØ nh÷ng hé cã ®Êt l©m nghiÖp ngay c¹nh nhµ míi ®−îc nhËn c©y, cßn nh÷ng hé cã ®Êt l©m nghiÖp ë xa sÏ kh«ng cã c¬ héi ®Ó tham gia thùc hiÖn m« h×nh nµy.

- TØnh Hµ giang hç trî b×nh qu©n mçi hé 1 triÖu ®Ó mua bß. - TØnh Yªn b¸i sau khi ban qu¶n lý dù ¸n th«n lËp ra danh

s¸ch nh÷ng hé lo¹i 3,4 ®−îc tham gia m« h×nh, th× th«ng b¸o cho çc hé nµy ®Õn ®¨ng ký mua ph©n bãn vµ h¹t gièng theo ®Þnh møc quy ®Þnh: 1 sµo ®Êt lóa ®−îc mua trî gi¸ 1 kg gièng lóa lai nhÞ −u 838 hoÆc 63 vµ 20 kg ph©n NPK.

Sau khi tËp hîp ®−îc çc nhu cÇu nhËn hç trî cña çc hé, ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn tiÕn hµnh lËp kÕ ho¹ch cung øng çc vËt t− ®Çu vµo hç trî cho çc hé. TØnh Tuyªn quang, Phó thä vµ Hµ giang toµn bé kinh phÝ hç trî ®−îc chuyÓn vÒ cho ban qu¶n lý dù ¸n x· ®Ó tæ chøc hç trî cho hé. TØnh Lµo cai vµ Yªn b¸i kinh phÝ hç trî do b¶n qu¶n lý dù ¸n huyÖn qu¶n lý vµ trùc tiÕp cung øng çc vËt t− ®Çu vµo cho çc hé theo mïa vô s¶n xuÊt. 5.3 Hç trî trùc tiÕp cho hé nghÌo tõ MRDP 5.3.1 Tæng qu¸t t×nh h×nh hç trî cña MRDP t¹i çc tØnh M« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghoÌ ®−îc thùc hiÖn ë nhiÒu huyÖn trong çc tØnh thuéc ch−¬ng tr×nh. Møc hç trî cña cho mçi tØnh phô thuéc vµo dù kiÕn thùc hiÖn m« h×nh nµy cña tØnh, do vËy mµ sè tiÒn hç trî tõ ch−¬ng tr×nh cho mçi tØnh còng kh¸c nhau. Trong n¨m 2000 m« h×nh ®−îc thùc hiÖn ë c¶ 5 tØnh, nh−ng ®Õn n¨m 2001 chØ cã tØnh Hµ giang vµ Phó thä tiÕp tôc thùc hiÖn m« h×nh nµy. T×nh h×nh triÓn khai m« h×nh nµy ë çc tØnh ®−îc ph¶n ¸nh trong biÓu sau:

37

BiÓu sè 6: T×nh h×nh triÓn khai m« h×nh t¹i çc tØnh n¨m 2000.

TØnh HuyÖn X· Sè tiÒn hç trî (triÖu ®)

Sè hé h−ëng lîi (hé)

Tuyªn quang Hµm yªn Nµ hang

Phï l−u §µ vi vµ Th−îng l©m

15 15

17 15

Phó thä Thanh s¬n §oan hïng Yªn lËp

Thu cóc B»ng do·n Xu©n viªn

10 5,5 15

20 10 20

Hµ giang Qu¶ng b¹ Hoµng Su ph×

Lïng t¸m vµ §«ng hµ NËm ty

24

16

24

16 Yªn b¸i TrÊn yªn T©n ®ång vµ

L−¬ng thÞnh 30 205

Lµo cai B¶o th¾ng M−êng kh−¬ng Sa pa B¾c hµ

B¶n phiÖt T¶ ng¶i chå Sa p¶ Çn cÊu

15,32 10

10,195 10,995

17 10 10 10

Tæng céng 176,01 374 Nh− vËy trong n¨m 2000 tæng sè tiÒn thùc hiÖn m« h×nh nµy cña MRDP lµ 176,01 triÖu ® víi 374 hé ®−îc h−ëng lîi. Møc hç trî b×nh qu©n 1 hé cña 4 tØnh, trõ Yªn b¸i, ë møc trung b×nh tõ 500.000 -1.000.000 ®. Riªng ë Yªn b¸i møc hç trî b×nh qu©n 1 hé lµ 146,000 ®, nh−ng thùc chÊt cßn thÊp h¬n (xem phô lôc 5). N¨m 2001 tØnh Phó thä vµ Hµ giang tiÕp tôc thùc hiÖn m« h×nh nµy ë nh÷ng ®Þa ph−¬ng mµ n¨m 2000 ®· thùc hiÖn víi møc kinh phÝ b»ng n¨m 2000. T¹i Phó thä nh÷ng hé ®· ®−îc h−ëng lîi trong n¨m 2000 l¹i tiÕp tôc ®−îc h−ëng lîi trong n¨m 2001. Do ®ã t¹i th«n QuyÕt tiÕn 10 hé n¨m 2000 nhËn mçi hé 500.000 ®, n¨m 2001 l¹i tiÕp tôc nhËn 500.000 ® n÷a, trong khi ®ã t¹i th«n §ång xu©n trong 2 n¨m mçi hé ®−îc nhËn hç trî 2 triÖu ®. Nh−ng nh÷ng hç trî cña n¨m 2001 theo quy ®Þnh cña tØnh nh− lµ nguån vèn quay vßng ®Ó mua tr©u, bß, sau 2 n¨m çc hé ®−îc nhËn hç trî ph¶i tr¶ l¹i dù ¸n 1 con bª. Cßn ë x· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang, n¨m 2001 çc hé nhËn hç trî lµ nh÷ng hé míi. Nh− vËy tæng kinh phÝ hç trî hé nghÌo cña m« h×nh nµy trong 2 n¨m 2000-2001 lµ 246.510.000 ®. 5.3.2 TriÓn khai çc hç trî cô thÓ t¹i çc ®iÓm nghiªn cøu -Thêi gian thùc hiÖn m« h×nh:Trong n¨m 2000 kinh phÝ thùc hiÖn m« h×nh ®Õn th¸ng 6 míi ®−îc chuyÓn vÒ çc tØnh, nªn çc hç trî ®−îc

38

thùc hiÖn chñ yÕu vµo nh÷ng th¸ng cuèi n¨m. Çc hé chÝnh thøc ®−îc nhËn hç trî tõ m« h×nh nµy vµo th¸ng 10 vµ th¸ng 11 n¨m 2000. Riªng huyÖn Nµ hang, tØnh Tuyªn quang th¸ng 12/2000 kinh phÝ míi chuyÓn vÒ huyÖn. Th¸ng 4/2001 çc hé míi nhËn ®−îc hç trî -TriÓn khai hç trî : Hç trî cho çc hé ë çc tØnh ®−îc thùc hiÖn theo çc çch kh¸c nhau.

- T¹i Tuyªn quang, sau khi cã danh s¸ch hé ®−îc chän vµ møc ®Ò nghÞ nhËn hç trî cña Ban qu¶n lý dù ¸n x· chuyÓn lªn, huyÖn chuyÓn tiÒn trùc tiÕp cho x·. Ban qu¶n lý dù ¸n x· kÕt hîp víi ban xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña x· häp vµ ph©n c«ng çn bé trùc tiÕp gióp ®ì çc hé trong danh s¸ch ®−îc lùa chän. Mçi çn bé ®Çu ngµnh trong x· ®−îc giao gióp ®ì tõ 2-3 hé. Sè tiÒn hç trî cña mçi hé ®−îc giao cho çn bé gióp ®ì, ng−êi nµy cã tr¸ch nhiÖm cïng víi hé t×m kiÕm ®Ó mua çc ®Çu vµo cho s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch ®· ®¨ng ký vµ thanh to¸n. §ång thêi cho phÐp çc hé chñ ®éng lùa chän ng−êi cung cÊp, tho¶ thuËn gi¸ c¶, sau ®ã b¸o cho çn bé gióp ®ì cïng ®i mua ®Ó kiÓm so¸t chÊt l−îng ®Çu vµo vµ thanh to¸n tiÒn. Çc vËt t− ®Çu vµo cho s¶n xuÊt mµ çc hé ®Ò nghÞ ®−îc hç trî ë Tuyªn quang chñ yÕu lµ h¹t gièng lóa, ph©n bãn ho¸ häc çc lo¹i, lîn gièng vµ thøc ¨n gia sóc.

- TØnh Phó thä vµ tØnh Hµ giang l¹i cã çch lµm kh¸c. Sau

khi huyÖn chuyÓn tiÒn vÒ ban qu¶n lý dù ¸n x·, x· ®· giao tiÒn cho ban qu¶n lý dù ¸n th«n ®Ó thùc hiÖn viÖc hç trî. T¹i Phó thä ban qu¶n lý dù ¸n th«n toµn quyÒn lùa chän ng−êi cung cÊp, tho¶ thuËn gi¸ c¶ vµ thêi gian cung cÊp. Khi cã vËt t−, ph©n bãn vÒ ®Õn th«n, çc hé ®−îc b¸o ®Õn ®Ó nhËn. Gi¸ c¶ cña çc yÕu tè s¶n xuÊt ®Òu ®−îc ban qu¶n lý dù ¸n th«n th«ng b¸o cho çc hé biÕt. Tuú thuéc vµo sè l−îng ®· ®−îc duyÖt cña çc hé ®Ó tÝnh ra sè tiÒn çc hé ®· nhËn. Çc vËt t− ®Çu vµo cho s¶n xuÊt mµ çc hé ®Ò nghÞ ®−îc nhËn hç trî ë çc th«n trong n¨m 2000 cã kh¸c nhau. Th«n §ång xu©n víi sè tiÒn hç trî 1 triÖu ® cho mçi hé ®· tËp trung mua lîn gièng, gµ gièng vµ x©y chuång lîn cho çc hé. Th«n QuyÕt tiÕn sè tiÒn lµ 500.000 ® cho mçi hé nªn nhu cÇu hç trî cña çc hé chñ yÕu còng lµ h¹t gièng, ph©n bãn çc lo¹i hoÆc lîn gièng vµ thøc ¨n gia sóc. T¹i Hµ giang cã th«n ban qu¶n lý dù ¸n th«n giao tiÒn cho hé tù ®i t×m mua bß, nh−ng còng cã th«n ban qu¶n lý trùc tiÕp ®i mua gióp çc hé nh− ë th«n Lïng ho¸.

- T¹i Yªn b¸i vµ Lµo cai toµn bé sè tiÒn hç trî cña m« h×nh nµy do ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn qu¶n lý. HuyÖn trùc tiÕp t×m nguån cung cÊp vµ mua vÒ ®Ó ph¸t cho çc hé theo sè l−îng ®· ®−îc duyÖt.

39

Qua viÖc thùc hiÖn hç trî nh− trªn cã thÓ nãi lµ viÖc triÓn khai thùc hiÖn hç trî cô thÓ ë çc tØnh ®· t−¬ng ®èi khÈn tr−¬ng, çc cÊp qu¶n lý ®· kiÓm so¸t ®−îc viÖc sö dông tiÒn hç trî tõ ch−¬ng tr×nh ®Õn tËn çc hé. B¶n th©n çc hé ®· nhËn ®−îc ®Çy ®ñ vÒ sè l−îng nh÷ng lo¹i ®Çu vµo cho s¶n xuÊt mµ çc hé ®¨ng ký vµ ®· ®−îc duyÖt, trõ tr−êng hîp th«n 7 cña x· T©n ®ång, huyÖn TrÊn Yªn, tØnh Yªn b¸i nh− ®· tr×nh bµy ë phÇn 3.5. vµ th«n Thuû ®iÖn, x· B¶n phiÖt, tØnh Lµo cai çc hç trî ®ang ®−îc tiÕp tôc trong n¨m 2001. Qua kh¶o s¸t viÖc cung cÊp hç trî cho hé nghÌo thùc hiÖn m« h×nh vÉn cßn nh÷ng n¬i ch−a kiÓm so¸t ®−îc chÊt l−îng cña çc cung øng ®Çu vµo. Tr−êng hîp t¹i th«n QuyÕt tiÕn, x· Xu©n yªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä: Th¸ng 9 n¨m 2000 çc hé ®−îc nhËn hç trî, bao gåm lîn gièng dßng siªu n¹c, çc lo¹i ph©n ho¸ häc, gièng lóa bå t¹p vµ gièng Khang d©n. Theo ph¶n ¸nh cña çc hé ®−îc pháng vÊn gièng lóa Khang d©n cña c¶ 10 hé trong th«n ®−îc nhËn hç trî ®Òu kh«ng nÈy mÇm. Çc hé ®· ph¶n ¸nh ®Õn Ban qu¶n lý dù ¸n th«n, nh−ng th«n cho lµ çc hé kh«ng biÕt kü thuËt ng©n ñ. Khi trao ®æi víi ban qu¶n lý dù ¸n x· chóng t«i cßn ®−îc biÕt còng cã mét sè hé kh¸c trong x· nhËn gièng lóa Khang d©n cïng ®ît ®ã còng kh«ng n¶y mÇn. Gièng lóa nµy do c«ng ty gièng cña tØnh cung cÊp. ViÖc tæ chøc cho çc hé ®−îc lùa chän ®¨ng ký çc ®Çu vµo cho s¶n xuÊt cã n¬i lµm ch−a tèt, lµm cho çc hé ph¶i bá lì c¬ héi ®−îc h−ëng lîi. Tr−êng hîp ë th«n 2 x· T©n ®ång, huyÖn TrÊn Yªn, tØnh Yªn b¸i: Theo quy ®Þnh cña huyÖn c¨n cø vµo diÖn tÝch, çc hé ®−îc ®¨ng ký mua trî gi¸ thãc gièng vµ ph©n bãn theo ®Þnh møc. Khi ®Õn ®¨ng ký mua th«n yªu cÇu çc hé ph¶i nép tiÒn mua ph©n ngay víi gi¸ 70.000®/ t¹ NPK, cßn thãc gièng çc hé cø ®¨ng ký ®Ó nhËn, sÏ ®−îc tr¶ tiÒn sau. NhiÒu hé trong th«n do kh«ng cã s½n tiÒn mÆt nªn ®· bá kh«ng mua ®−îc. Trong tæng sè 28 hé cña th«n trong danh s¸ch ®−îc mua trî gi¸ chØ cã 2 hé cã tiÒn ®Ó mua ph©n bãn. 5.4 Hç trî kh¸c tõ çc cÊp qu¶n lý dù ¸n t¹i çc tØnh Ngoµi çc hç trî b»ng hiÖn vËt çc yÕu tè ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, çc hé nghÌo ®−îc lùa chän tham gia m« h×nh nµy cßn ®−îc çc cÊp qu¶n lý dù ¸n cña tØnh hç trî vÒ kiÕn thøc. KiÕn thøc ë ®©y kh«ng chØ lµ nh÷ng kiÕn thøc vÒ kü thuËt s¶n xuÊt mµ c¶ nh÷ng kiÕn thøc vÒ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, sö dông tiÒn. Qua trao ®æi víi çn bé qu¶n lý dù ¸n cÊp huyÖn, x· vµ pháng vÊn hé ë 3 tØnh Phó thä, Yªn b¸i, Lµo cai ®· tæ chøc ®−îc çc líp tËp huÊn dµnh riªng cho hé nghÌo, trong ®ã cã çc hé ®−îc lùa chän nhËn hç trî tõ MRDP.

40

- TØnh Phó thä: C¶ 2 lo¹i tËp huÊn vÒ kü thuËt vµ vÒ lËp kÕ ho¹ch ®· ®−îc thùc hiÖn. Trong n¨m 2000 ®· tæ chøc ®−îc tËp huÊn riªng vÒ kü thuËt theo yªu cÇu cña çc hé nghÌo nh− kü thuËt vÒ trång lóa lai, ch¨n nu«i lîn vµ trong n¨m 2001 tËp huÊn kü thuËt vÒ ch¨n nu«i tr©u, bß. TÊt c¶ çc hé ®−îc lùa chän ®· tham gia vµo çc buæi tËp huÊn nµy. Çch tËp huÊn ®−îc tiÕn hµnh tËp trung t¹i x·. Riªng h−íng dÉn lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cho hé ®· ®−îc nhãm qu¶n lý th«n thùc hiÖn tíi tõng hé cô thÓ. Sau khi hé kÓ çc mong muèn cña m×nh, çn b« gióp hé lùa chän nh÷ng ho¹t ®éng −u tiªn ®Ó lËp kÕ ho¹ch xin hç trî. Nh− vËy h−íng dÉn lËp kÕ ho¹ch ë ®©y thùc chÊt chØ lµ lËp kÕ ho¹ch ®Ó nhËn hç trî tõ m« h×nh.

- TØnh Yªn b¸i theo b¸o ço cña Ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn

trong n¨m 1998 ®· tæ chøc ®−îc 18 líp tËp huÕn riªng cho hé nghÌo, n¨m 1999 vµ n¨m 2000, mçi n¨m huyÖn ®· tæ chøc ®−îc 30 líp tËp huÊn kü thuËt dµnh riªng cho çc hé nghÌo sè l−îng häc viªn trong n¨m 1998 lµ 1298, n¨m 1999 lµ 1820 vµ n¨m 2000 lµ 1325 l−ît ng−êi tham gia. Néi dung cña çc líp tËp huÊn nµy tËp trung vµo nhiÒu lo¹i s¶n xuÊt trong huyÖn nh− trång lóa lai, sö dông m¹ khay, ph©n bãn, trång khoai t©y, ng« vô ®«ng, trång chÌ cµnh, trång c©y l©m nghiÖp nh− quÕ, ch¨n nu«i lîn, tr©u bß, gµ th¶ v−ên.

- TØnh Lµo cai ®· tæ chøc tËp huÊn cho çc hé ®−îc lùa

chän trong m« h×nh nµy l¹i hoµn toµn trªn thùc ®Þa. Çn bé khuyÕn n«ng huyÖn cïng víi çn bé khuyÕn n«ng x· ®Õn tõng hé h−íng dÉn kü thuËt ®µo hè, bãn ph©n vµ kü thuËt trång nh÷ng lo¹i c©y mµ çc hé ®−îc nhËn hç trî trong m« h×nh thö nghiÖm nµy.

- ë 2 tØnh Hµ giang vµ Tuyªn quang kh«ng cã tËp huÊn kü

thuËt riªng cho hé nghÌo mµ tæ chøc tËp huÊn chung cho çc hé trong th«n theo kÕ ho¹ch chung cña dù ¸n.

5.5 Çc kÕt qu¶ hç trî Çc hç trî trong m« h×nh nµy ®· ®−îc ®−a ®Õn tõng hé ®−îc lùa chän trong n¨m 2000 vµ n¨m 2001. ë tÊt c¶ 5 tØnh çc hç trî mµ çc hé ®−îc nhËn ®Òu ®−îc tËp huÊn kü thuËt sö dông d−íi çc h×nh thøc kh¸c nhau. Mçi ®Þa ph−¬ng, ë mçi ®iÓm kh¶o s¸t cã nh÷ng lùa chän hç trî kh¸c nhau, nªn kÕt qña hç trî cho hé tõ m« h×nh còng kh¸c nhau. Chñng lo¹i, sè l−îng vµ sè tiÒn ®−îc nhËn hç trî cña çc hé pháng vÊn cã thÓ tham kh¶o trong phô lôc 5. Sau ®©y lµ tãm t¾t kÕt qu¶ hç trî ë çc th«n ®−îc kh¶o s¸t.

41

BiÓu sè 7: Tãm t¾t çc hç trî t¹i çc th«n kh¶o s¸t.

Th«n kh¶o s¸t Sè hé ®−îc nhËn hç trî trong th«n (hé)

Tû lÖ hé nhËn hç trî so víi sè hé nghÌo trong th«n (theo ph©n lo¹i cña ChÝnh quyÒn n¨m 2000) (%)

Sè tiÒn hç trî tèi ®a (max) vµ tèi thiÓu (min) (®)

Lo¹i hç trî hé ®−îc nhËn

1. X∙ Phï l−u, huyÖn Hµm yªn, TØnh tuyªn quang. Th«n Trß 5 45 -Max: 960.000®

-Min: 600.000 ® -Lîn gièng, gµ gièng, ph©n ho¸ häc çc lo¹i vµ lóa gièng.

Th«n Soi 5 55,5 - Max: 1.200.000 ® - Min : 600.000®

-Ph©n bãn ho¸ häc çc lo¹i, lóa gièng, Lîn gièng

2. X∙ Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä. Th«n QuyÕt tiÕn 10 37 B×nh qu©n trong 2

n¨m :1.000.000® Lîn gièng, ph©n bãn ho¸ häc çc lo¹i, lóa gièng, mua bß

Th«n §ång xu©n 10 11,7 B×nh qu©n trong 2 n¨m : 2.000.000®

X©y chuång lîn, mua lîn gièng, gµ gièng, bß

3. X∙ Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang. Th«n Tïng nïn 3 13,6 Th«n Lïng ho¸ 3 9,5 Th«n Má nhµ v¸n

3 8,6

Th«n Lïng t¸m 3 12,3

B×nh qu©n chung: 1.000.000®

Mua bß

4. X∙ T©n ®ång, huyÖn TrÊn yªn, tØnh Yªn b¸i. Th«n 2 28 28/15* Th«n 3 13 13/11 Th«n 7 55 55/28

Møc hç trî so víi gi¸ thÞ tr−êng 400®/kg ph©n NPK vµ 6000-8000®/kg lóa gièng

Gièng lóa nhÞ −u 838 vµ 63, ph©n bãn NPK

5. X∙ b¶n phiÖt, huyÖn B¶o th¾ng, tØnh lµo cai. Th«n Thuû ®iÖn 16 29,1 Max:1.064.000®

Min: 460.000® Gièng c©y xoµi ghÐp, v¶i ghÐp, mì, h¹t cèt khÝ vµ ph©n NPK

* Yªn b¸i sè hé ®−îc hç trî nhiÒu h¬n nh÷ng hé thuéc diÖn nghÌo ®ãi theo ph©n lo¹i cña ChÝnh quyÒn, do ®ã kh«ng tÝnh ra tû lÖ. Qua pháng vÊn çc hé nh÷ng hç trî tõ m« h×nh ®· ®−îc çc hé sö dông tèt. Cô thÓ:

- Gièng lóa, ng« vµ ph©n bãn ®· ®¸p øng ®−îc nhu cÇu ngay trong vô s¶n xuÊt. NhiÒu hé ng−êi d©n téc ch−a quen víi nh÷ng khoa häc kü thuËt míi, míi ®Þnh canh, ®Þnh c−, khi ®−îc h−íng dÉn kü thuËt vµ hç trî gièng vµ ph©n bãn

42

®· m¹nh d¹n ®−a gièng míi vµo sö dông. 100% sè hé pháng vÊn ë Yªn b¸i, Phó thä ®· sö dông gièng lóa lai, ë Tuyªn quang 70% sè hé pháng vÊn (4/6 hé) còng ®· sö dông gièng lóa lai. T¹i Hµ giang kü thuËt trång ng« lai Q 2 ®· ®−îc giíi thiÖu vµ hç trî vÒ gièng, 100% sè hé ®−îc pháng vÊn còng ®· ®−a vµo trång gièng míi nµy. Nhê gièng lóa, ng« lai ®−a vµo thay cho gièng ®Þa ph−¬ng cïng víi kü thuËt ®−îc tËp huÊn, n¨ng suÊt c©y trång cña çc hé ®Òu t¨ng tõ 1,5 ®Õn 2 lÇn so víi tr−íc. Ngoµi ra, mét sè n¬i ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n, b¶n ®· hç trî gièng ®Ëu t−¬ng nh− ë TØnh Hµ giang vµ Lµo cai, hç trî gièng khoai t©y ë Yªn b¸i ®Ó çc hé trång vô ®«ng.

- VÒ sö dông hç trî gièng lîn vµ gµ cña çc tØnh Tuyªn

quang, Phó thä cña çc hé ch−a thËt sù tèt. §a sè çc hé cè g¾ng b¶o ®¶m quy tr×nh vµ kü thuËt ch¨n nu«i, träng l−îng 1 con lîn ®¹t b×nh qu©n tíi 50-60 kg, ç biÖt cã hé nu«i ®¹t trong l−îng tíi trªn 80 kg/ con nh− hé §inh v¨n Thuý (Tuyªn quang). Nh−ng cßn mét sè hé thøc ¨n chñ yÕu lµ tù tóc, thiÕu ®Çu t−, nªn lîn nu«i sau 1 n¨m chØ t¨ng ®−îc 15-20 kg/ n¨m (5 tæng sè 14 hé pháng vÊn ®−îc hç trî gièng lîn). Do phßng trõ bÖnh dÞch ch−a tèt, mét sè hé sau khi nhËn hç trî lîn gièng vÒ nu«i ®· bÞ chÕt dÞch (2 hé trong tæng sè 14 hé). T×nh tr¹ng gµ bÞ dÞch chÕt lµ hiÖn t−îng phæ biÕn, rÊt Ýt hé cã thu nhËp tõ nguån ch¨n nu«i gµ ®−îc hç trî.

- Hç trî mua bß: Pháng vÊn 17 hé ®−îc hç trî mua bß,

trong ®ã Phó thä 8 hé vµ Hµ giang 9 hé. T¹i Hµ giang trõ 2 hé ®· cã bß tõ tr−íc, cßn 7 hé nhê hç trî ®· cã bß nu«i. Phó thä n¨m 2001 míi hç trî çc hé tiÒn ®Ó mua bß. Trong 8 hé pháng vÊn cã 3 hé nhê cã tiÒn hç trî míi mua ®−îc bß, cßn 5 hé kh¸c ®· mua ®−îc bß trong n¨m 2000 tõ tiÒn vay cña ng©n hµng phôc vô ng−êi nghÌo, nªn sè tiÒn hç trî trong n¨m 2001 ®· ®−îc çc hé sö dông vµo çc viÖc kh¸c. Çc hé ®−îc hç trî mua bß ®· cã søc kÐo, cã thªm ph©n chuång ®Ó bãn cho ng«, lóa, n¨ng suÊt c©y trång cña nh÷ng hé nµy còng ®−îc c¶i thiÖn.

- Lµo cai hç trî c©y ¨n qu¶ do míi trång nªn ch−a thÊy râ

kÕt qu¶. Nh−ng sè l−îng c©y ¨n qu¶ ®−îc hç trî cã tû lÖ sèng 100%.

5.6 §¸nh gi¸ vÒ çc hç trî trùc tiÕp cho hä nghÌo 5.6.1 §¸nh gi¸ nh÷ng hç trî trùc tiÕp cho hé nghÌo §Ó ®¸nh gi¸ nh÷ng hç trî trùc tiÕp hé nghÌo mµ chØ dùa vµo m« h×nh hç trî nµy th× ch−a ®ñ v× thêi gian thùc hiÖn ch−a ®Çy 2 n¨m, ë ®©y nh÷ng th«ng tin thu thËp ®Ó ®¸nh gi¸ hç trî hé nghoÌ cña MRDP chóng t«i cã lÊy thªm c¶ th«ng tin hç trî hé nghÌo tõ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n, b¶n. Nh÷ng th«n cã ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n ®Òu

43

dµnh mét phÇn ®Ó hç trî trùc tiÕp s¶n xuÊt cña çc hé, trong ®ã cã hé nghÌo. ChÝnh s¸ch hç trî hé nghÌo cña çc th«n kh¶o s¸t lµ râ rµng, ®−îc thÓ hiÖn trong ®Þnh møc hç trî cho hé lo¹i 3, 4 cao h¬n møc hç trî çc hé lo¹i 1, 2. -§¸nh gi¸ vÒ çc hç trî: Çc hç trî cho hé nghÌo cña ch−¬ng tr×nh ®Òu ®−îc çc hé ®¸nh gi¸ cao, thùc sù ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt cña çc hé nghÌo. Çc hç trî vÒ gièng lóa vµ ph©n bãn ®· cã t¸c dông tèt nh»m t¨ng n¨ng suÊt lóa cho nh÷ng hé nghÌo. NhiÒu hé nghÌo tr−íc ®ã hä kh«ng thÓ cã tiÒn ®Ó ®Çu t− mua ph©n bãn cho lóa, hoÆc cã ®Çu t− th× còng rÊt Ýt. H¬n n÷a th«ng qua çc tËp huÊn kü thuËt, nh÷ng hé nghÌo ®· m¹nh d¹n sö dông kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt. Chóng ta cã thÓ thÊy ®−îc sù thay ®æi vÒ n¨ng suÊt lóa lµ kh¸ râ dÖt. NhiÒu hé n¨ng suÊt lóa ®· t¨ng tõ 1,5-2 lÇn so víi tr−íc. Sè hé pháng vÊn ®¹t møc t¨ng nh− trªn cô thÓ ë çc ®iÓm kh¶o s¸t nh− sau: Tuyªn quang 2/6 hé pháng vÊn; Phó thä: 7/8 hé pháng vÊn; Yªn b¸i 5/8 hé pháng vÊn. ë Yªn b¸i nhiÒu hé ®· ®¹t ë møc 2 t¹ thãc/ sµo/ vô (4/ 8 hé pháng vÊn), ç biÖt cã hé ®¹t 2,3 t¹/sµo nh− hé «ng NguyÔn V¨n Ngäc (th«n 2 x· T©n ®ång). Nh−ng còng cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó kiÓm so¸t chÊt l−îng gièng cung cÊp. §èi víi nh÷ng hé nghÌo, phÇn lín lµ ®«ng nh©n khÈu, viÖc lùa chän hç trî mua bß lµ mét hç trî thiÕt thùc vµ hiÖu qu¶ cao. §èi víi hé n«ng d©n tr©u, bß lµ tµi s¶n cã gi¸ trÞ cña hé. H¬n n÷a nu«i tr©u, bß kh«ng ®ßi hái sö dông vµo phÇn l−¬ng thùc cña hé vµ cã thÓ tËn dông søc lao ®éng cña nh÷ng ng−êi trong gia ®×nh trong viÖc ch¨n th¶. Hç trî ph¸t triÓn ch¨n nu«i lµ mét h−íng nh»m t¹o ra cho hé cã kho¶n thu nhËp b»ng tiÒn, song nh÷ng hé trî nµy chØ thùc sù cã hiÖu qña khi cã ®ång bé çc biÖn ph¸p ch¨n sãc, phßng trõ bÖnh dÞch. Nh−ng lùa chän lîn gièng hç trî t¹i çc ®iÓm nghiªn cøu tËp trung vµo nh÷ng gièng cã n¨ng suÊt cao nh− lîn lai nh− ë Phó thä, gµ c«ng nghiÖp th¶ v−ên (Lµo cai, Hµ giang). ViÖc ch¨n sãc nh÷ng gièng lîn, gµ nµy ®ßi hái ph¶i b¶o ®¶m thøc ¨n theo yªu cÇu kü thuËt ch¨n nu«i. Çc hé nghÌo th−êng kh«ng ®ñ tiÒn ®Ó ®Çu t− ®Çy ®ñ trong c¶ chu kú ph¸t triÓn cña vËt nu«i, do vËy nhiÒu hé lîn chËm lín chØ ®¹t 25-30kg/ con, cßn gµ th× chÕt dÇn. Mét sè hé ph¶n ¸nh, nÕu còng nu«i nh− vËy gièng lîn ®Þa ph−¬ng th× cã thÓ ®¹t 40-50 kg/con. H¬n n÷a viÖc lùa chän hç trî còng cÇn ph¶i tÝnh ®Õn thãi quen tiªu dïng trªn thÞ tr−êng ®Þa ph−¬ng. Cã hé ch¨m sãc lîn theo ®óng kü thuËt, lîn ph¸t triÓn tèt, ®¹t tíi trªn 80 kg th× l¹i rÊt khã b¸n. Gia ®×nh «ng §inh v¨n Thuý, th«n QuyÕt tiÕn, x· Xu©n viªn, tØnh Phó thä ph¶n ¸nh lîn dù ¸n cho nu«i rÊt khã b¸n, gia ®×nh giao b¸n tõ th¸ng 7/ 2001 m·i th¸ng 9/2001 míi b¸n ®−îc. NhiÒu ng−êi vµo hái mua, nh−ng khi xem lîn, chª bÐo qu¸, l¹i kh«ng mua n÷a. MÆc dï cã nh÷ng hç trî lùa chän ch−a thËt sù phï hîp víi hoµn c¶nh, tr×nh ®é cña çc hé nghÌo, nh−ng cã thÓ nãi çc hç trî cho hé nghoÌ tõ MRDP vÒ vËt chÊt vµ kü thuËt nãi chung ®ang ph¸t huy tèt

44

t¸c dông cña nã. Nh÷ng hç trî nµy kh«ng chØ ®−îc ®−a vµo s¶n xuÊt ®óng thêi vô mµ nã cßn ®−îc tån t¹i vµ tiÕp tôc ph¸t huy. Qua pháng vÊn 14 hé ®−îc nhËn hç trî vÒ gièng lîn, sau khi ®· b¸n løa lîn ®−îc hç trî, cã 13 hé tiÕp tôc nu«i løa tiÕp theo, chØ cã 1 hé sau khi lîn bÞ chÕt th× kh«ng tiÕp tôc nu«i n÷a. 15 hé ®−îc hç trî ®Ó mua tr©u hoÆc bß, sè l−îng tr©u bß çc hé mua ®Òu ph¸t triÓn tèt, ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò søc kÐo cho çc hé ®Ó kÞp mïa vô s¶n xuÊt vµ t¨ng thªm ph©n bãn. Nhê cã t¨ng n¨ng suÊt c©y trång, t×nh h×nh an ninh l−¬ng thùc ®· ®−îc c¶i thiÖn. Sè th¸ng thiÕu ®ãi cña cña nhiÒu hé ®· gi¶m ®i, nhiÒu hé ®· b¾t ®Çu ®ñ ¨n. Sù thay ®æi vÒ an ninh l−¬ng thùc cña hé ®−îc thÓ hiÖn trong biÓu sè 8. BiÓu sè 8: T×nh h×nh an ninh l−¬ng thùc cña çc hé ®−îc nhËn hç trî. §Þa ®iÓm kh¶o s¸t

Sè hé ®iÒu tra

Sè hé thiÕu ®ãi tr−íc khi nhËn hç trî (hé)

Sè hé thiÕu ®ãi sau khi nhËn hç trî 1 n¨m (hé)

1-2 th¸ng

3-5 th¸ng

Trªn 5 th¸ng

0 th¸ng

1-2 th¸ng

3-5 th¸ng

Trªn 5 th¸ng

Tuyªn quang 6 6 2 2 2 Phó thä 8 2 3 3 4 3 1 Hµ giang 9 6 2 1 6 2 1 Yªn b¸i 8 2 6 3 4 1 Lµo cai 7 2 4 1 2 1 4 Tõ sè liÖu kh¶o s¸t trªn cho thÊy, tÊt c¶ çc hé nhËn hç trî tr−íc ®ã ®Òu trong t×nh tr¹ng hµng n¨m thiÕu l−¬ng thùc, nh−ng sau khi nhËn hç trî trùc tiÕp kÕt hîp víi hç trî tõ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n, b¶n, gÇn 40% sè hé kh¶o s¸t ®· trë nªn ®ñ ¨n vµ b¾t ®Çu cã tÝch luü. Sè hé thiÕu ®ãi trªn 5 th¸ng ë çc ®iÓm kh¸o s¸t tõ 11 hé gi¶m xuèng cßn 2 hé. Nh÷ng hé vÉn thiÕu ®ãi nhiÒu th¸ng chñ yÕu r¬i vµo çc hé d©n téc di d·n d©n, ®Þnh c− muén, ®Êt ®ai Ýt vµ l¹i xÊu, ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt khã kh¨n. Nh÷ng hç trî cña MRDP ®· thùc sù ®ãng gãp thay ®æi cuéc sèng cña hé nghÌo. VÝ dô: Tr−êng hîp gia ®×nh bµ §inh ThÞ ViÖt, ng−êi M−êng, ë th«ng §ång xu©n, x· Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä lµ mét ®iÓm h×nh. Gia ®×nh bµ cã 3 ng−êi, b¶n th©n bµ tµn tËt, chång bÞ mÊt trÝ, ®øa con trai duy nhÊt 17 tuæi häc hÕt líp 9 võa th«i häc. Do hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n nªn bµ kh«ng vay ®−îc vèn Ng©n hµng phôc vô ng−êi nghÌo. Hµng n¨m thiÕu ¨n tõ 2-3 th¸ng. Th¸ng 10/ 2000 bµ ®−îc th«n lùa chän hç trî 1 triÖu ®. §−îc sù h−íng dÉn cña çn bé th«n, bµ sö dông ®Ó x©y chuång lîn, mua 1 con lîn gièng vµ 20 con gµ. §Õn th¸ng 8/2001 con lîn ®−îc hç trî ®· ®¹t 70 kg. Trong n¨m 2001 gia ®×nh bµ tiÕp tôc ®−îc hç trî thªm 1 triÖu n÷a. Bµ ®· b¸n lîn ®−îc 560.000®, 19kg gµ ®−îc 380.000®, céng víi tiÒn dµnh dôm tõ b¸n l¹c, ®Ëu vô ®«ng, bµ ®· mua 1 con tr©u 2 triÖu ®. Nhê cã nu«i lîn

45

vµ tr©u, ruéng ®· cã thªm ph©n chuång ®Ó bãn. N¨m 2000 trªn 7 sµo ruéng cña gia ®×nh ®· ®−îc bãn thªm 4 t¹ ph©n chuång/ sµo. MÆc dï ph©n ho¸ häc kh«ng ®−îc sö dông nhiÒu h¬n nh÷ng n¨m tr−íc, nh−ng n¨ng suÊt lóa còng ®· t¨ng tõ 90kg/sµo lªn 120kg/sµo. Trong n¨m 2001 gia ®×nh bµ cßn lµm ®−îc s©n ph¬i, söa s©n giÕng. HiÖn nay gia ®×nh bµ ®· ®ñ ¨n. Bµ ViÖt ®· nãi trong sù c¶m ®éng lµ nhê cã dù ¸n mµ gia ®×nh bµ thùc sù ®æi ®êi. Tr−êng hîp gia ®×nh chÞ Lý ThÞ Yªn, ng−êi Dao, th«n Soi, x· Phï l−u, huyÖn Hµm yªn, tØnh Tuyªn quang: Gia ®×nh cã 7 ng−êi, chØ cã 2 lao ®éng, bè vµ mÑ chång chÞ ®· 76 tuæi, anh trai chång bÞ mï. Tr−íc ®©y hµng n¨m gia ®×nh th−êng thiÕu ¨n kho¶ng 8 th¸ng.Th¸ng 10 n¨m 2000 gia ®×nh chÞ ®−îc hç trî (vay kh«ng l·i) 1 triÖu ® ®Ó mua ph©n bãn çc lo¹i, thuèc trõ s©u cho c¶ 2 vô xu©n vµ mïa hÕt 400.000®, mua 2 con lîn gièng vµ thøc ¨n gia sóc hÕt 556.000®, mua 4 kg thãc gièng 44.000®. Nhê cã tiÒn ®Çu t− thªm trªn diÖn tÝch 4,8 sµo ®Êt lóa, n¨ng suÊt lóa ®· t¨ng tõ 1 t¹/sµo lªn 2,2 t¹/sµo. Th¸ng 5/2001 chÞ ®· b¸n ®−îc 1,3 t¹ lîn h¬i ®−îc 1.180.000®. §Õn nay gia ®×nh chÞ chØ cßn thiÕu ¨n kho¶ng 1 th¸ng lóc gi¸p h¹t. MÆc dï ®· gi¶m thiÕu ®ãi, nh−ng gia ®×nh còng cßn nhiÒu khã kh¨n nh− ch−a cã tr©u ®Ó cµy, ch−a cã giÕng vÉn ph¶i ®i xin n−íc. -VÒ çch thøc hç trî: 80% sè hé ®−îc pháng vÊn cho r»ng hç trî hé nghÌo b»ng hiÖn vËt nh− cña m« h×nh lµ tèt cho hé. Theo hä nÕu hç trî b»ng tiÒn, nhiÒu hé nghÌo sÏ kh«ng biÕt sö dông vµo viÖc g×, nhiÒu khi qu¸ thiÕu thèn sÏ mang sö dông phôc vô cho tiªu dïng hµng ngµy, kh«ng ®Çu t− vµo s¶n xuÊt. H¬n n÷a viÖc hç trî b»ng hiÖn vËt cã kÌm theo h−íng dÉn kü thuËt ®· lµm cho çc hé ®−îc hç trî yªn t©m h¬n. 20% cßn l¹i cho r»ng cã thÓ hç trî b»ng tiÒn hoÆc b»ng hiÖn vËt còng ®−îc. Nh÷ng chñ hé lùa chän ph−¬ng ¸n hç trî nµy th−êng lµ nh÷ng ng−êi cã hiÓu biÕt vÒ s¶n xuÊt. 5.6.2 §¸nh gi¸ çc hç trî kh¸c cña çc cÊp qu¶n lý dù ¸n t¹i çc tØnh Nh÷ng hç trî cña çc cÊp qu¶n lý dù ¸n t¹i çc tØnh chñ yÕu lµ hç trî vÒ kü thuËt th«ng qua çc tËp huÊn kü thuËt cho çc hé, h−íng dÉn çch lµm ¨n. MÆc dï cã tØnh kh«ng h−íng dÉn çc hé lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, nh−ng th«ng qua hç trî vµ h−íng dÉn kü thuËt çc hé còng n¾m ®−îc kÕ ho¹ch sö dông hç trî. 100% hé pháng vÊn ®Òu ®¸nh gi¸ çc tËp huÊn kü thuËt mµ hä ®−îc häc t¹i th«n, b¶n hoÆc x· ®Òu rÊt phï hîp ®èi víi s¶n xuÊt cña çc hé vµ hä ®· ¸p dông vµo s¶n xuÊt cña gia ®×nh. §èi víi hé nghÌo, çi khã cña hä ë ®©y mµ nhiÒu ng−êi ®−îc pháng vÊn cho lµ do thiÕu vèn s¶n xuÊt, cã nh÷ng kü thuËt hä ®· ®−îc tËp huÊn nhiÒu lÇn, nh−ng kh«ng lµm theo ®−îc. Nh−ng mét sè n¬i tËp tæ chøc tËp huÊn chung c¶ th«n, do tr×nh ®é cña hé nghÌo thÊp, mét sè ng−êi kh«ng biÕt ch÷, do vËy kh¶ n¨ng tiÕp

46

thu cña nh÷ng hé nµy th−êng h¹n chÕ. Nh÷ng tËp huÊn nhiÒu lÇn th× hä cã thÓ lµm theo, cßn nh÷ng tËp huÊn Ýt, ®Æc biÖt lµ nh÷ng kü thuËt míi th× hä khã cã kh¶ n¨ng ¸p dông. 5.6.3 Nh÷ng khã kh¨n ®ang tån t¹i cña çc hé nghÌo nhËn hç trî MÆc dï nh÷ng hç trî ®· gióp çc hé c¶i thiÖn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, nh−ng rÊt nhiÒu hé vÉn cßn khã kh¨n trong s¶n xuÊt nh− thiÕu søc kÐo, thiÕu c«ng cô lao ®éng. Do thiÕu søc kÐo, çc hé th−êng ph¶i ®i thuª tr©u bß hoÆc ®æi c«ng trong çc mïa vô s¶n suÊt. Theo kh¶o s¸t ë çc ®Þa ph−¬ng 1 c«ng tr©u t−¬ng ®−¬ng 1 c«ng ng−êi. §iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ çc hé rÊt khã chñ ®éng trong s¶n xuÊt, nhÊt lµ lóa thêi vô c¨ng th¼ng, ®ång thêi l¹i kh«ng cã ph©n chuång ®Ó bãn ruéng. Trong tæng sè 38 hé nhËn hç trî ®−îc pháng vÊn vÉn cßn 15 hé ch−a cã tr©u, bß cµy kÐo, chiÕm 39% sè hé pháng vÊn. NÕu trõ ra 2 tØnh Phó thä vµ Hµ giang lµ n¬i cã chñ tr−¬ng hç trî hé mua tr©u, bß, 3 tØnh cßn l¹i víi tæng sè 21 hé ®−îc pháng vÊn th× chØ cã 10 hé cã tr©u bß, chiÕm 47,6% hé pháng vÊn. 22 hé ch−a cã cµy, bõa sö dông, chiÕm 57,8% sè hé pháng vÊn. Sè hé cã b×nh phun thuéc trõ s©u còng kh«ng nhiÒu. Mét sè hé nghÌo do ®iÒu kiÖn ®Êt Ýt, l¹i xÊu, ®iÒu kiÖn t−íi, tiªu khã kh¨n, s¶n xuÊt nhê n−íc trêi, mçi n¨m chØ ®−îc 1 vô nh− mét sè hé ë Tuyªn quang, Phó thä, Hµ giang nÕu chØ tr«ng vµo trång trät th× rÊt khã tho¸t nghÌo. HiÖn nay çc hé nµy th−êng ®i lµm thuª thêi vô t¹i ®Þa ph−¬ng, c«ng viÖc kh«ng nhiÒu, tiÒn c«ng thÊp, nªn ®êi sèng cña hä cßn nhiÒu khã kh¨n. Ç biÖt mét sè hé ng−êi d©n téc vÉn vµo rõng h¸i m¨ng, ®èn gç trém ®Ó cã tiÒn nh− 1 sè hé ng−êi Dao ë Tuyªn quang, hé ng−êi H M«ng ë Hµ giang. Bªn c¹nh çc thiÕu thèn, khã kh¨n trong s¶n xuÊt th× phÇn lín çc hé nhËn hç trî ®ang cßn khã kh¨n trong ®iÒu kiÖn sèng, thiÕu çc tiÖn nghi tèi thiÓu nh− gi−êng, tñ, ph−¬ng tiÖn ®i l¹i, nhµ cöa cßn dét n¸t. Mét sè hé kh«ng cã giÕng ®Ó sö dông vÉn ph¶i dïng n−íc s«ng, suèi hoÆc ®i xin n−íc, ®Æc biÖt nh÷ng hé ng−êi d©n téc ë çc vïng nói cao nh− x· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang.

47

6. ¶nh h−ëng cña çc hç trî ®èi víi hé nghÌo vµ ®èi víi céng ®ång 6.1 Nh÷ng thay ®æi cña çc hé nhËn hç trî -Nh÷ng thay ®æi vÒ kinh tÕ:

- VÒ n¨ng suÊt c©y trång: Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña nh÷ng hç trî tõ m« h×nh nµy ®Õn s¶n xuÊt ®· ®−îc chøng minh mét çch râ rµng th«ng qua n¨ng suÊt lóa, ng« cña çc hé t¨ng lªn.

- VÒ thu nhËp vµ an ninh l−¬ng thùc: Sè th¸ng thiÕu ¨n cña

çc hé gi¶m (phÇn 5.6.2), thu nhËp b×nh qu©n/ ng−êi/ th¸ng cña çc hé t¹i tÊt c¶ çc ®iÓm kh¶o s¸t n¨m sau cao h¬n n¨m tr−íc (phÇn 4.4). Trong tæng sè 38 hé ®−îc kh¶o s¸t ë 5 tØnh cã 7 hé cã thu nhËp ®¹t ë møc trªn 80.000®/ ng−êi/ th¸ng trong n¨m 2000, v−ît qua ng−ìng nghÌo cña ChÝnh phñ. Trong ®ã Phó thä 4 hé, Yªn b¸i 2 hé vµ Tuyªn quang 1 hé. NhiÒu hé trong çc ®iÓm kh¶o s¸t ®· tõ hé lo¹i 4 chuyÓn lªn hé lo¹i 3 hoÆc tõ lo¹i 3 lªn lo¹i 2.

- VÒ ph−¬ng tiÖn s¶n xuÊt: PhÇn lín çc hé tr−íc khi ®−îc

nhËn hç trî thiÕu c«ng cô lao ®éng nh− cµy, bõa, b×nh b¬n thuèc trõ s©u, thiÕu søc kÐo, ph¶i ®i thuª tr©u, bß ®Ó cµy, bõa. Sau khi cã hç trî mét sè lín hé ®· cã tr©u bß cµy kÐo (Hµ giang 7/9 hé, Phó thä 3/8 hé), ®ång thêi mua s¾n thªm ®−îc c«ng cô lao ®éng nh− cµy, bõa (Hµ giang 3/9 hé, Phó thä 4/8 hé). Mét sè hé nhê cã hç trî ch¨n nu«i, sau 1 n¨m s¶n xuÊt ®· mua s¾m thªm ®−îc çc c«ng cô s¶n xuÊt nh− m¸y tuèt lóa ®¹p ch©n (1 hé ë Phó thä), b×nh phun thuèc trõ s©u (ë Phó thä- 2 hé vµ Yªn b¸i- 4 hé).

- VÒ ph−¬ng tiÖn sèng: Víi thêi gian thùc hiÖn m« h×nh hç

trî kh«ng dµi, ®èi víi çc hé nghÌo ®Ó cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ vÒ ph−¬ng tiÖn sèng th× kh«ng ph¶i dÔ. Song còng cã nh÷ng hé chÞu khã lµm ¨n, cïng víi sù hç trî tõ MRDP mµ cã nh÷ng thay ®æi thùc sù trong ®êi sèng kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã. Cô thÓ:

T¹i tØnh Phó thä thùc hiÖn m« h×nh hç trî trong 2 n¨m, tÊt c¶ çc hé ®−îc pháng vÊn ®Òu cã nh÷ng thay ®æi vÒ ph−¬ng tiÖn sèng: Söa s©n ph¬i (3 hé), söa ch÷a m¸i nhµ (3 hé), mua xe ®¹p (1 hé), ®µo giÕng (1 hé), m¾c ®iÖn (1 hé), mua qu¹t ®iÖn (1 hé).

48

T¹i Hµ giang, trong tæng sè 9 hé pháng vÊn ®· cã 1 hé mua s¾m thªm ®−îc b¸t ¨n, lîp l¹i m¸i nhµ (1 hé), mua ®µi trî gi¸ (1 hé), cho con ®i häc (2 hé). Còng ph¶i nãi thªm r»ng t¹i tØnh cßn cã ch−¬ng tr×nh hç trî tÊm lîp vµ hç trî x©y bÒ n−íc cho çc hé d©n téc ë vïng nói cao nh− ë x· Lïng t¸m. T¹i tØnh Yªn b¸i trong 8 hé pháng vÊn chØ cã 1 hé söa l¹i ®−îc m¸i nhµ. T¹i Lµo cai t×nh h×nh t−¬ng tù chØ cã 1 hé trong tæng sè 7 hé ®−îc pháng vÊn mua ®−îc tivi . T¹i tØnh Tuyªn quang th× ch−a cã hé nµo cã thay ®æi g× vÒ ph−¬ng tiÖn sèng. -Thay ®æi vÒ nhËn thøc: Nh÷ng thay ®æi vÒ kinh tÕ trªn ®©y ®· ghi nhËn nh÷ng kÕt qu¶ hç trî tõ ch−¬ng tr×nh. Nh−ng ®iÒu ®¸ng nãi nhÊt l¹i lµ nh÷ng thay ®æi trong nhËn thøc cña ng−êi d©n, nh÷ng hiÓu biÕt vÒ kü thuËt trong s¶n xuÊt th«ng qua nh÷ng hç trî kü thuËt, mµ nh÷ng hç trî vËt chÊt nh− nh÷ng bµi thùc hµnh ®Ó ng−êi d©n hiÓu biÕt vµ n¾m v÷ng h¬n çc kü thuËt. Th«ng qua çc hç trî nµy t¹o cho ng−êi nghÌo cã nh÷ng thay ®æi trong suy nghÜ, thay ®æi trong lèi sèng, vµ thay ®æi trong s¶n xuÊt. §©y chÝnh lµ nh÷ng thay ®æi ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vÒ mÆt kinh tÕ cña çc hé nghÌo.

- VÒ kü thuËt: Qua pháng vÊn 100% sè hé ®Òu cho r»ng th«ng qua çc hç trî tõ MRDP hä ®· hiÓu biÕt h¬n vÒ kü thuËt kü thuËt trång lóa lai, trång c©y vô ®«ng, ch¨n nu«i lîn, tr©u bß, trång c©y l©m nghiÖp.

- VÒ tham gia çc ho¹t ®éng cña céng ®ång: Mét sè hé

nghÌo th−êng tù ti, cho m×nh lµ nghÌo, kh«ng cã v¨n ho¸, thiÕu hiÓu biÕt rÊt ng¹i tham gia çc häp hµnh vµ çc ho¹t ®éng cña céng ®ång. Sau khi ®−îc tham gia dù ¸n, ®−îc hç trî hä ®· tÝch cùc tham gia çc buæi häp cña th«n, b¶n, tham gia tËp huÊn kü thuËt. 100% hé ®−îc pháng vÊn ®Òu cã tham gia çc häp th«n b¶n vµ çc tËp huÊn kü thuËt. §iÒu ®¸ng l−u ý ë ®©y lµ viÖc tham gia çc tËp huÊn kü thuËt t¹i th«n, b¶n hoÆc t¹i x· th−êng lµ chñ hé, mµ chñ hé nam lµ chÝnh, nh−ng s¶n xuÊt chÝnh cña gia ®×nh nhiÒu khi l¹i lµ phô n÷. Khi pháng vÊn gÆp çc phô n÷ trong gia ®×nh, th−êng lµ nh÷ng ng−êi vî, chóng t«i cã hái vÒ viÖc tham gia tËp huÊn kü thuËt s¶n xuÊt cña hä. Hä tr¶ lêi th−êng lµ chång ®i, hä chØ lµm theo chØ dÉn cña chång. B¶n th©n hä rÊt muèn ®Õn dù çc cuéc häp nh−ng l¹i ng¹i v× ®· cã chång ®i råi. §èi víi phô n÷ H M«ng, do kh«ng biÕt tiÕng kinh, nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng tham gia çc tËp huÊn kü thuËt

6.2 NhËn thøc cña ng−êi d©n trong th«n vÒ m« h×nh Ngoµi pháng vÊn çc hé nhËn hç trî, chóng t«i ®· pháng vÊn thªm nh÷ng hé kh«ng ®−îc nhËn hç trî ë nh÷ng th«n thùc hiÖn m« h×nh hç trî nµy. Tæng sè 10 hé ë 4 ®iÓm kh¶o s¸t, trõ ®iÓm kh¶o s¸t ë tØnh

49

Yªn b¸i kh«ng pháng vÊn çc hé ngoµi m« h×nh. Qua pháng vÊn chóng t«i rót ra mét sè nhËn xÐt sau:

- Nh÷ng th«n thùc hiÖn d©n chñ, phæ biÕn râ môc tiªu cña m« h×nh, ®−a ra çc tiªu chÝ lùa chän hé râ rµng ®Òu ®−îc ng−êi d©n chÊp nhËn vµ ñng hé.

- VÒ tiªu chuÈn chän hé: 100% ng−êi ®−îc pháng vÊn cho

r»ng çc tiªu chÝ ®−a ra ë th«n lµ cô thÓ, ®ã lµ nh÷ng hé nghÌo nhÊt trong th«n, cã hoµn c¶nh khã kh¨n nh− èm ®au, tµn tËt, nh−ng lµ nh÷ng hé chÞu khã, chÊp hµnh chÝnh s¸ch tèt, ®−îc d©n b×nh xÐt ®Òu lµ hé xøng ®¸ng hç trî.

- VÒ quy tr×nh lùa chän hé th«ng qua cuéc häp th«n, çc hé

ph©n tÝch, b×nh xÐt vµ bá phiÕu. Tuú thuéc sè l−îng hé trong th«n ®−îc hç trî ®Ó b×nh ra nh÷ng hé cã sè phiÕu ñng hé cao nhÊt th× sÏ ®−a vµo danh s¸ch. Nh−ng sè phiÕu ñng hé ph¶i ®−îc 80% sè hé tham gia cuéc häp t¸n thµnh míi chÝnh thøc ®−îc ®Ò nghÞ. Quy tr×nh nh− vËy çc hé ®Òu cho lµ râ rµng.

T¹i çc tØnh nh− Phó thä, Tuyªn quang, Hµ giang, Lµo cai vÒ c¬ b¶n ®· thùc hiÖn lùa chän hé th«ng qua häp th«n, b¶n ®· b¶o ®¶m ®oµn kÕt trong d©n. Çc hé ®−îc pháng vÊn ®· ñng hé çch lµm nµy vµ cho r»ng bµ con trong th«n còng mõng cho nh÷ng hé ®−îc lùa chän, v× hä qu¸ nghÌo, ®Òu xøng ®¸ng ®−îc gióp ®ì. Song qua pháng vÊn kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ mäi n¬i ®Òu lµm tèt vµ ®−îc ng−êi d©n ñng hé. Nh÷ng n¬i lµm thiÕu d©n chñ, kh«ng râ rµng ®Òu cã nh÷ng th¾c m¾c xÈy ra. Tr−êng hîp ë tØnh Yªn b¸i: do çch lµm thiÕu d©n chñ vµ tuú tiÖn nªn dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c·i lén nh− ë th«n 7, x· T©n ®ång, huyÖn TrÊn yªn nh− ®· nªu ë phÇn 3.4. Tr−êng hîp ë th«n Má nhµ V¸n, x· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng B¹, tØnh Hµ giang. §Þa h×nh cña th«n phøc t¹p, chia thµnh 2 khu vùc lµ Má nhµ v¸n cao vµ Má nhµ v¸n thÊp, ®−êng ®i l¹i khã kh¨n. N¨m 2000 th«n ®−îc chän 3 hé nhËn hç trî, nh−ng trong th«n kh«ng häp ®Ó lùa chän hé, mµ do ban qu¶n lý dù ¸n th«n tù ®Ò nghÞ. Ng−êi d©n ®· th¾c m¾c vÒ tr−êng hîp «ng Tr¸ng S¸n Mü. Theo çc hé ph¶n ¸nh gia ®×nh «ng Mü cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®ñ ¨n, cã ®ñ tr©u, bß cµy kÐo, ®−îc nhËn hç trî lµ kh«ng hîp lý v× trong th«n cßn nhiÒu hé thiÕu ¨n, thiÕu søc kÐo. Nh−ng ®Õn n¨m 2001 t¸ch thµnh 2 th«n lµ Má nhµ v¸n cao vµ Má nhµ v¸n thÊp, th× çc th«n ®· cã häp th«n ®Ó lùa chän hé, nªn kh«ng cã th¾c m¾c g× vÒ çc hé ®−îc lùa chän trong n¨m nµy. V−íng m¾c t¹i th«n Thuû ®iÖn, x· B¶n phiÖt, huyÖn B¶o th¾ng, tØnh Lµi cai: vÊn ®Ò v−íng m¾c kh«ng liªn quan ®Õn m« h×nh nµy mµ lµ ë ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n, b¶n. Theo çc hé ph¶n ¸nh, trong n¨m 2001 hç trî ®−îc nhËn vÒ th«n (gièng c©y mì vµ lîn gièng), th«n

50

tr−ëng míi ®· kh«ng c¨n cø vµo danh s¸ch ®¨ng ký cña çc hé trong th«n qua nhãm qu¶n lý dù ¸n th«n ®Ó ph¸t hç trî, mµ ®· ph¸t tuú tiÖn cho nh÷ng hé lµ hä, hµng, th©n quen víi m×nh, mÆc dï danh s¸ch hé nhËn hç trî ®· ®−îc ban qu¶n lý th«n bµn giao. Do b¸o ço nµy cã nghiªn cøu mèi quan hÖ cña m« h×nh víi ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n, nªn ph¸t hiÖn vÊn ®Ò nµy chóng t«i muèn ®−a vµo gióp çc cÊp qu¶n lý rót kinh nghiÖm trong chØ ®¹o. 6.3 Mèi quan hÖ cña m« h×nh vµ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n trong hç trî hé nghÌo Cã thÓ nãi gi÷a m« h×nh nµy vµ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n, b¶n cã mèi quan hÖ rÊt kh¨ng khÝt vµ hç trî, bæ sung cho nhau. Qua kh¶o s¸t trong tæng sè 12 th«n t¹i 5 tØnh, cã 10 th«n cã ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n. Çc hé nghÌo ®−îc lùa chän, ngoµi nhËn hç trî tõ m« h×nh nµy hä ®Òu nhËn ®−îc hç trî tõ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n theo tiªu chuÈn quy ®Þnh hç trî tõ nguån nµy cho hé nghÌo trong th«n. Riªng tØnh Tuyªn quang, hç trî tõ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n còng lµ vèn cho vay kh«ng l·i quay vßng trong th«n, nªn çc hé ®· nhËn hç trî (vay kh«ng l·i) tõ m« h×nh ®Òu kh«ng nhËn hç trî tõ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n, b¶n. TØnh Yªn b¸i thùc hiÖn hç trî tõ c¶ 2 nguån cho nhiÒu hé, nªn chØ cã thÓ hç trî ®Çu t− s¶n xuÊt ng¾n h¹n. Sù bæ sung gi÷a 2 nguån hç trî cña ch−¬ng tr×nh trong n¨m 2000 t¹i çc tØnh ®−îc thÓ hiÖn ë chç: Nh÷ng n¬i ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n lËp kÕ ho¹ch hç trî cho tÊt c¶ çc hé ®Çu vµo cho s¶n xuÊt (h¹t gièng, ph©n bãn), th× çc hé lo¹i 3,4 ®−îc −u tiªn hç trî víi møc cao h¬n nh÷ng hé lo¹i 1,2. Nh÷ng hç trî tõ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n th−êng lµ nh÷ng hç trî cho s¶n xuÊt ng¾n h¹n. Do vËy hç trî trùc tiÕp cho hé nghÌo tõ m« h×nh th−êng lµ nh÷ng hç trî cho s¶n xuÊt dµi h¹n. Qua kh¶o s¸t ë 3 tØnh Phó thä, Lµo cai vµ Hµ giang lµ nh÷ng n¬i kho¶n hç trî tõ m« h×nh nµy cho hé ë møc ®ñ lín, nªn çc hé ®Òu chän ®Çu t− dµi h¹n cho s¶n xuÊt, hoÆc nh÷ng ®Çu t− t¹o ra nguån thu nhËp b»ng tiÒn ®Ó cã thÓ tiÕp tôc quay vßng trong s¶n xuÊt. Sau ®©y lµ nh÷ng hç trî nhËn ®−îc cña çc hé kh¶o s¸t t¹i 3 tØnh trong n¨m 2000. §Þa ®iÓm kh¶o s¸t Hç trî tõ m« h×nh Hç trî tõ NSPT th«n, b¶n T¹i tØnh Phó thä X©y chuång lîn, nu«i lîn gièng,

mua tr©u hoÆc bß H¹t gièng lóa, gièng ng«, ph©n bãn NPK.

T¹i tØnh Hµ giang Mua bß H¹t gièng ng«, ph©n bãn, gµ gièng T¹i tØnh Lµo cai C©y ¨n qu¶, c©y l©m nghiÖp, ph©n

bãn Lîn gièng

Tõ çc hç trî mµ mét hé nghÌo nhËn ®−îc cã thÓ thÊy ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n b¶n ®· cã ®ãng gãp t¨ng n¨ng xuÊt c©y trång, thay ®æi c¬ cÊu c©y trång, nh»m b¶o ®¶m an ninh l−¬ng thùc, gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng thiÕu l−¬ng thùc cña nhiÒu hé nghÌo trong vïng dù ¸n. Cßn hç trî tõ m« h×nh nµy gãp phÇn t¹o ra nguån thu nhËp b»ng tiÒn cho çc

51

hé, t¹o ra ph−¬ng tiÖn s¶n xuÊt l©u dµi hoÆc t¹o thu nhËp l©u dµi cho çc hé. 6.4 §¸nh gi¸ cña çc cÊp qu¶n lý dù ¸n t¹i ®Þa ph−¬ng vÒ m« h×nh - VÒ nh÷ng hé ®−îc h−ëng lîi: Cã thÓ nãi, çn bé qu¶n lý dù ¸n çc cÊp ë çc tØnh ®Òu cho r»ng m« h×nh hç trî nµy ®· t¹o ra cho çc hé nghÌo mét c¬ së s¶n xuÊt ban ®Çu, mµ nÕu ®Ó tù hä th× cßn rÊt l©u míi cã thÓ t¹o ®−îc. NhiÒu hé qu¸ nghÌo ®Õn møc kh«ng thÓ tiÕp cËn vèn ng©n hµng phôc vô ng−êi nghÌo, còng nhê cã m« h×nh mµ cã ®−îc ph−¬ng tiÖn s¶n xuÊt. -VÒ tæ chøc thùc hiÖn m« h×nh: Çc tØnh ®· thùc hiÖn c¬ chÕ phi tËp trung, nªn ®· giao cho çc x· chñ ®éng thùc hiÖn m« h×nh hç trî nµy. Qua thùc hiÖn m« h×nh nµy çn bé qu¶n lý cÊp x·, huyÖn ®· cã thªm kinh nghiÖm trong lùa chän hé nhËn hç trî, lùa chän çc hç trî cho hé nghÌo vµ cã thªm kinh nghiÖm h¬n trong khi lµm viÖc víi hé nghÌo ë ®i¹ ph−¬ng. - VÒ gi¸m s¸t thùc hiÖn m« h×nh: Qua kh¶o s¸t t¹i çc tØnh, chØ riªng tØnh Tuyªn quang sau khi giao tiÒn cho ban qu¶n lý x· hç trî cho çc hé ®−îc lùa chän, ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn ®· tiÕn hµnh kiÓm tra viÖc hç trî vµ sö dông hç trî. Cßn çc tØnh kh¸c viÖc kiÓm tra ®−îc giao cho ban qu¶n lý dù ¸n x·. Cã n¬i ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn trùc tiÕp cung cÊp hç trî nh− Lµo cai vµ Yªn b¸i, do vËy ban qu¶n lý dù ¸n x· chØ lµ ng−êi quan s¸t. Do vËy cÇn ph¶i cã c¬ chÕ kiÓm tra gi¸m s¸t cña çc cÊp qu¶n lý dù ¸n. - Mét sè ®Ò nghÞ cña tØnh: HiÖn nay tiÒn hç trî cña m« h×nh n»m trong ng©n s¸ch cña huyÖn, çc tØnh ph©n cÊp thùc hiÖn m« h×nh nµy cho x· ®Òu ®Ò nghÞ nªn giao cho x· qu¶n lý. CÇn cã v¨n b¶n chÝnh thøc cña ch−¬ng tr×nh h−íng dÉn qu¶n lý vµ thanh quyÕt to¸n nguån vèn nµy trong n¨m 2001. §èi víi n¬i ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n, b¶n vµ tiÒn hç trî cña m« h×nh ®−îc sö dông nh− vèn quay vßng th× sau nµy ai sÏ lµ ng−êi qu¶n lý vµ chi phÝ qu¶n lý ®−îc tÝnh to¸n nh− thÕ nµo.

53

7. NhËn xÐt chung vµ çc kiÕn nghÞ 7.1 NhËn xÐt chung M« h×nh hç trî hé nghÌo ®−îc thùc hiÖn ®· cã t¸c dông tÝch cùc ®Õn ®êi sèng, kinh tÕ vµ tinh thÇn cña çc hé ®−îc h−ëng lîi, ®ång thêi cã t¸c dông hç trî cho môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña çc tØnh. Mét nguån vèn hç trî ®ñ lín ®· t¹o ra cho ®a sè çc hé nghÌo ®−îc lùa chän tham gia m« h×nh nh÷ng ph−¬ng tiÖn s¶n xuÊt ban ®Çu thiÕt thùc, cã t¸c dông l©u dµi ®èi víi s¶n xuÊt cña çc hé nghÌo. Cã thÓ nãi môc tiªu ban ®Çu cña m« h×nh phÇn nµo ®· ®−îc thùc hiÖn. Qua kh¶o s¸t t¹i mét sè ®Þa ph−¬ng thùc hiÖn m« h×nh ë 5 tØnh cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt chung sau:

- VÒ quy tr×nh lùa chän hé: PhÇn lín çc tØnh ®· x©y dùng vµ thùc hiÖn ®−îc quy tr×nh lùa chän d©n chñ, c«ng khai trong th«n, b¶n. Riªng tØnh Yªn b¸i th× ®iÒu nµy lµm ch−a tèt.

- VÒ tiªu chÝ lùa chän th«n, b¶n vµ hé: Çc ®Þa ph−¬ng ®·

lùa chän çc th«n, b¶n theo ®óng quy ®Þnh cña ch−¬ng tr×nh. Çc tiªu chÝ lùa chän hé ë çc th«n ®−a ra lµ râ rµng vµ ®−îc ng−êi d©n hiÓu vµ chÊp nhËn. Nh÷ng hé ®−îc lùa chän nhËn hç trî cña m« h×nh ®Òu ®−îc cho lµ nh÷ng hé xøng ®¸ng hç trî.

- Çch thøc tæ chøc hç trî ®· b¶o ®¶m theo ®óng c¬ chÕ phi

tËp chung cña ch−¬ng tr×nh, nªn viÖc tæ chøc hç trî phÇn lín lµ giao cho ban qu¶n lý dù ¸n x· vµ x· ®· giao cho çc ban qu¶n lý dù ¸n th«n chñ ®éng tæ chøc lµm.

- Lùa chän hç trî: TØnh Phó thä vµ Tuyªn quang ®· thùc

hiÖn lùa chän hç trî thùc sù xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña hé. Cßn çc tØnh kh¸c ®Òu do çn bé qu¶n lý dù ¸n huyÖn ®Þnh h−íng lùa chän.

- Çc hç trî cô thÓ: C¬ b¶n ®· b¶o ®¶m vÒ sè l−îng vµ chÊt

l−îng theo ®óng ®¨ng ký cña hé, dùa trªn diÖn tÝch ®Êt ®ai vµ lao ®éng cña gia ®×nh. Song cÇn cã sù kiÓm so¸t chÆt chÏ h¬n n÷a chÊt l−îng cña çc ®Çu vµo hç trî cho s¶n xuÊt cña çc hé. Lùa chän çc hç trî cô thÓ mét vµi n¬i ch−a tÝnh ®Õn tr×nh ®é vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña hé nghÌo, thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm, nªn sö dông nh÷ng hç trî nµy kÐm hiÖu qu¶

- VÒ çc hç trî kh¸c cña çc cÊp qu¶n lý: Çc hç trî vÒ kü

thuËt ®· thùc sù phï hîp víi s¶n xuÊt cña çc hé vµ cã t¸c dông tèt cho s¶n xuÊt. Trong viÖc tËp huÊn kü thuËt cho hé

54

nghÌo cÇn ph¶i l−u ý ®Õn ®Æc ®iÓm cña nh÷ng hé nghÌo ®Ó cã ph−¬ng thøc tËp huÊn phï hîp, ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng kü thuËt míi. §iªï nµy tØnh Lµo cai lµ n¬i ®· lµm tèt viÖc tæ chøc tËp huÊn kü thuËt míi cho hé nghÌo. Song h−íng dÉn lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ch−a cã t¸c dông ®èi víi hé, mµ míi dõng l¹i ë h×nh thøc, chñ yÕu phôc vô cho viÖc nhËn ®−îc hç trî.

- KÕt qña sö dông hç trî: Çc hç trî ®· ®−îc çc hé sö

dông ®óng cho s¶n xuÊt, do vËy n¨ng suÊt c©y trång ®· t¨ng lªn, nhiÒu hé cã thªm t− liÖu s¶n xuÊt, søc kÐo, thu nhËp t¨ng thªm vµ ®êi sèng kh¸ h¬n tr−íc.

7.2 Mét sè kiÕn nghÞ Qua kh¶o s¸t thùc hiÖn m« h×nh hç trî hé nghÌo cña MRDP ®Ó m« h×nh nµy ®−îc thùc hiÖn hiÖu qu¶ h¬n, chóng t«i cã mét sè kiÕn nghÞ sau:

- VÒ lùa chän hé nhËn hç trî: CÇn thùc hiÖn triÖt ®Ó ph−¬ng ph¸p lùa chän hé nhËn hç trî mµ çc ®Þa ph−¬ng ®· x©y dùng trong m« h×nh thö nghiÖm nµy. Lùa chän ph¶i ®−îc thùc hiÖn d©n chñ, c«ng khai t¹i cuéc häp çc hé trong th«n. Qu¸ tr×nh lùa chän ph¶i ®−îc lµm cËn thËn t¹i th«n, b¶n, nh»m tr¸nh nh÷ng m©u thuÉn kh«ng ®¸ng cã gi÷a çc hé d©n vµ víi çn bé qu¶n lý.

- Phèi kÕt hîp víi môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë ®Þa

ph−¬ng trong tæ chøc thùc hiÖn: Qua kh¶o s¸t m« h×nh Tuyªn quang vµ ý kiÕn cña çn bé qu¶n lý dù ¸n x·, tæ chøc kÕt hîp thùc hiÖn m« h×nh víi môc tiªu xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo x· th× sÏ tèt h¬n. Lý do chñ yÕu lµ hµng n¨m ë çc x· ®Òu cã môc tiªu cô thÓ vÒ gi¶m sè hé nghÌo trong x·, nÕu cã sù hç trî tõ m« h×nh th× c«ng viÖc gi¶m nghÌo cña x· sÏ hiÖu qña h¬n. Tèt nhÊt trong thêi gian tíi nªn ®Ó ban qu¶n lý dù ¸n cÊp x·, phèi hîp víi ban xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo x· thùc hiÖn hç trî. ViÖc thùc hiÖn gióp ®ì, kiÓm tra sö dông hç trî cña çc hé nªn giao cho ban qu¶n lý th«n, bëi v× hä lµ nh÷ng ng−êi gÇn gòi vµ s¸t víi hé nhÊt.

- VÒ çch thøc hç trî: TiÕp tôc duy tr× hç trî b»ng hiÖn vËt

cho hé nghÌo. Bëi v× do tr×nh ®é cã h¹n, kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin kÐm vµ kh«ng cã ph−¬ng tiÖn ®i l¹i vµ nÕu giao tiÒn cho çc hé nhiÒu khi hé kh«ng biÕt t×m mua ë ®©u, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ®Çu vµo s¶n xuÊt kh«ng ph¶i lµ lo¹i phæ biÕn ë ®Þa ph−¬ng nh− mét sè lo¹i c©y gièng, ®ång thêi sÏ khã kiÓm so¸t ®−îc viÖc sö dông hç trî cña çc hé.

- Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh çc hç trî ph¶i xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu

s¶n xuÊt cña hé mµ ch−¬ng tr×nh ®Ò ra cÇn ph¶i ®−îc thùc hiÖn nghiªm tóc. Çn bé qu¶n lý chØ nªn gîi ý lùa chän cho hé chø kh«ng nªn ¸p ®Æt ý kiÕn hoÆc lùa chän thay

55

cho hé. Theo kinh nghiÖm çc m« h×nh lµm ®iÓm cña mét sè dù ¸n th× hç trî b»ng hiÖn vËt, kÌm theo víi h−íng dÉn kü thuËt sö dông th−êng ®¹t hiÖu qu¶ cao. ViÖc hç trî ph¸t triÓn ch¨n nu«i cña çc hé nghÌo ë çc vïng nói nªn h−íng vµo nh÷ng lo¹i gia sóc Ýt sö dông l−¬ng thùc, cã thÓ tËn dông ®−îc thøc ¨n s½n cã t¹i ®Þa ph−¬ng nh− tr©u, bß, dª. §èi víi nh÷ng hé nghÌo th× th−êng kh«ng cã søc kÐo, l¹i s½n lao ®éng phô, viÖc çc tØnh lùa chän hç trî mua tr©u, bß lµ mét h−íng ®Çu t− phï hîp hiÖn nay cho çc hé nghÌo ë çc ®iÓm kh¶o s¸t. H−íng ®Çu t− hç trî nµy võa b¶o ®¶m cho hé cã søc kÐo võa t¨ng thªm ph©n chuång ®Ó bãn ruéng vµ tËn dông nguån lao ®éng phô trong gia ®×nh trong viÖc ch¨n sãc vµ thøc ¨n s½n cã t¹i ®Þa ph−¬ng.

- Lùa chän cung cÊp çc hç trî: §Ó b¶o ®¶m çc ®Çu vµo

cung øng cho s¶n xuÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn cô thÓ cña hé nghÌo ë ®Þa ph−¬ng, çc lo¹i ®Çu vµo cho s¶n xuÊt cÇn ®−îc lùa chän cho phï hîp víi tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng kinh tÕ cña hé, ®Æc biÖt lµ çc gièng vËt nu«i nh− lîn, gµ. §èi víi hé nghÌo viÖc ®−a nh÷ng vËt nu«i cã n¨ng suÊt cao vµo s¶n xuÊt lµ cÇn thiÕt, nh−ng còng cÇn tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng tiÕp tôc ®Çu t− cña çc hé.

- Cïng víi hç trî çc ®Çu vµo cho s¶n xuÊt cÇn ph¶i tæ chøc

tËp huÊn kü thuËt liªn quan ®Õn sö dông çc ®Çu vµo nµy. Çc kü thuËt trång trät, ch¨n nu«i ®èi víi nh÷ng c©y trång, gièng vËt nu«i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng lo¹i s¶n xuÊt truyÒn thèng cña ®Þa ph−¬ng ph¶i ®−îc tiÕn hµnh tõng b−íc theo qu¸ tr×nh sinh tr−êng vµ ph¸t triÓn cña c©y trång vµ con gia sóc. Nªn tæ chøc h−íng dÉn kü thuËt ngay trªn thùc ®Þa ®Ó çc hé thÊy vµ thùc hµnh cho s¶n xuÊt cña gia ®×nh m×nh nh− çch lµm cña tØnh Lµo cai.

- T¨ng c−êng kh©u h−íng dÉn kÕ ho¹ch lµm ¨n cho çc h«

nghÌo th«ng qua qu¸ tr×nh hç trî. CÇn coi ®©y nh− mét ho¹t ®éng b¾t buéc trong qu¸ tr×nh triÓn khai hç trî, tr¸nh t×nh tr¹ng h×nh thøc nh− hiÖn nay.

- Ngoµi nh÷ng hç trî kü thuËt vµ ®Çu vµo cho s¶n xuÊt th×

kh©u dÞch vô cho s¶n xuÊt nh− phßng bÖnh dÞch cho gia sóc cÇn ph¶i t×m biÖn ph¸p t¨ng c−êng. T×nh tr¹ng ë çc ®Þa ph−¬ng kh¶o s¸t cho thÊy kh©u phßng trõ bÖnh dÞch rÊt kÐm, nªn ch¨n nu«i cña çc hé bÞ thua lç nhiÒu, mét phÇn do dÞch bÖnh. Bªn c¹nh ®ã còng cÇn t¨ng c−êng h−íng dÉn sö dông thuèc b¶o vÖ thùc vËt cho çc hé.

- Quan t©m h¬n n÷a tíi c©n b»ng giíi trong ho¹t ®éng xo¸

®ãi gi¶m nghÌo, nhÊt trong tËp huÊn çc kü thuËt trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Qua kh¶o s¸t t¹i çc tØnh, nhiÒu ho¹t ®éng s¶n xuÊt nh− trång çc lo¹i c©y n«ng nghiÖp ng¾n ngµy, ch¨n nu«i lîn, gµ lµ do phô n÷ ®¶m nhiÖm. Nh−ng tham gia çc tËp huÊn l¹i chñ yÕu lµ chñ hé- nam giíi, do vËy sù hiÓu biÕt vÒ kü thuËt cña phô n÷ rÊt h¹n

56

chÕ. Thùc hiÖn m« h×nh nµy nªn cã sù phèi kÕt hîp víi héi phô n÷ ®Ó cã nh÷ng tËp huÊn dµnh riªng cho phô n÷ nghÌo trong vïng dù ¸n.

- Thêi gian hç trî nªn kÐo dµi trong vßng Ýt nhÊt lµ 2 n¨m,

®ñ ®Ó çc hé ®· qua 1-2 chu kú s¶n xuÊt ng¾n h¹n vµ cã thu ho¹ch, tiÕp tôc ®Çu t− vµo s¶n xuÊt míi. Nh÷ng thu ho¹ch cña n¨m tr−íc kÕt hîp víi hç trî cña n¨m sau sÏ t¹o ra cho hé mét b−íc chuyÓn biÕn trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, nh− mua s¾m thªm c«ng cô lao ®éng, m¹nh d¹n ®Çu t−. Cã nh− vËy çc kÕt qña hç trî míi ph¸t huy t¸c dông tèt, çc nguån thu nhËp b¶o ®¶m bÒn v÷ng vµ çc hé sÏ tiÕp tôc tù v−¬n lªn ®Ó tho¸t nghÌo. M« h×nh hç trî cña tØnh Phó thä víi sè hé v−ît nghÌo sau 2 n¨m hç trî lµ 4 trong 8 hé ®−îc kh¶o s¸t, chiÕm 50%, lµ mét ®iÓm cÇn ®−îc tham kh¶o.

- §Ó duy tr× nguån vèn hç trî cña m« h×nh nµy l©u dµi vµ

nhiÒu hé ®−îc h−ëng lîi, cã thÓ lùa chän ph−¬ng ¸n cho vay kh«ng l·i nh− ë tØnh Tuyªn quang hoÆc nh− quü ph¸t triÓn ®µn tr©u, bß quay vßng cho hé nghÌo ë tØnh Phó thä. Theo chóng t«i çch hç trî nh− ë çc tØnh trªn sÏ t¹o cho hé cã tr¸ch nhiÖm h¬n trong sö dông hç trî, ®ång thêi ®Þa ph−¬ng sÏ cã mét nguån vèn hç trî c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo.

- §Ó qu¶n lý nguån vèn hç trî nµy cÇn cã c¬ chÕ qu¶n lý vµ

ph©n c©p qu¶n lý. Nªn ph©n cÊp qu¶n lý nguån vèn nµy cho ban qu¶n lý dù ¸n x·. Ban qu¶n lý dù ¸n x· cïng víi ban xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo x· lµ ng−êi trùc tiÕp phª duyÖt danh s¸ch hé ®−îc lùa chän tõ th«n lªn, phª duyÖt møc hç trî vµ kiÓm tra, gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn hç trî cña ban qu¶n lý dù ¸n th«n.

- NÕu m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo nµy tiÕp tôc th× cÇn

ph¶i cã chÕ ®é phô cÊp cho çn bé th«n, x· lµm c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghoÌ cña ch−¬ng tr×nh. Bëi v× hiÖn nay ë x· kh«ng cã bÊt cø nguån trî cÊp nµo cho c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, mäi çn bé tham gia ®Òu coi c«ng viÖc nµy nh− lµ viÖc buéc ph¶i lµm thªm, nªn thiÕu nhiÖt t×nh.

57

8. KÕt luËn Qua 2 n¨m thùc hiÖn m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo cña MRDP ®· chøng tá tÝnh hiÖu qu¶ cña nh÷ng hç trî. Thu nhËp cña çc hé sau khi nhËn hç trî ®Òu t¨ng lªn so víi tr−íc khi nhËn hç trî. Sè th¸ng thiÕu l−¬ng thùc cña phÇn lín çc hé ®· gi¶m ®i vµ mét sè hé ®· ®ñ ¨n. Mét sè hé ®· mua s¾m thªm ®−îc t− liÖu s¶n xuÊt vµ c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn sèng. Nh÷ng hç trî tõ m« h×nh vµ ng©n s¸ch ph¸t triÓn th«n, b¶n cho hé nghÌo ®· t¹o ra sù bæ sung ®Çu t− dµi h¹n vµ ng¾n h¹n cho hé mét çch hîp lý. Qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn m« h×nh nµy ë çc tØnh ®· cã nhiÒu −u ®iÓm cã thÓ giíi thiÖu vµ nh©n réng nh− qu¸ tr×nh lùa chän hé nhËn hç trî, çch x¸c ®Þnh hç trî xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña hé cña çc tØnh Tuyªn quang, Phó thä; çch h−íng dÉn kü thuËt cho hé nghÌo cña tØnh Lµo cai; çch kiÓm tra, gi¸m s¸t sö dông hç trî cña Tuyªn quang. MÆc dï vËy, trong qóa tr×nh thùc hiÖn m« h×nh nµy còng cã ®iÓm cÇn rót kinh nghiÖm. VÒ môc tiªu m« h×nh kh«ng ph¶i tØnh nµo còng qu¸n triÖt mét çch nghiªm tóc, qua tr×nh thùc hiÖn vÉn cßn mét vµi n¬i ch−a b¶o ®¶m d©n chñ vµ c«ng khai trong lùa chän hé nhËn hç trî. Çc hç trî cô thÓ ë mét vµi n¬i ch−a b¶o ®¶m chÊt l−îng hoÆc ch−a thËt sù phï hîp víi tr×nh ®é vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña hé nghÌo. Do ®ã nh÷ng hç trî nµy sö dông ch−a thËt sù ®¹t hiÖu qña. §Ó b¶o ®¶m cho nh÷ng hé trî nµy ph¸t huy ®−îc t¸c dông l©u dµi ®èi víi hé nghÌo cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p bæ sung phï hîp nh− t¨ng c−êng h−íng dÉn lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, kü thuËt trång trät, ch¨n nu«i cho hé, t¨ng c−êng dÞch vô phßng dÞch bÖnh cho gia sóc. §ång thêi cÇn cã c¬ chÕ qu¶n lý nguån vèn hç trî nµy ë çc tØnh, nªn ph©n cÊp qu¶n lý vèn nµy cho x· ®Ó nã lµ nguån vèn hç trî cho c«ng t¸c xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cña x·.

59

Phô lôc Phô lôc 1: Çc néi dung th¶o luËn víi çn bé qu¶n lý dù ¸n çc cÊp ë tØnh.

Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn N«ng th«n miÒn nói ViÖt nam- Thuþ ®iÓn.

Néi dung th¶o luËn víi çn bé qu¶n lý dù ¸n çc cÊp vÒ m« h×nh hç

trî trùc tiÕp cho hé nghÌo Cña t− vÊn.

1. Th¶o luËn víi çn bé qu¶n lý dù ¸n tØnh. - Çc môc tiªu cña m« h×nh hç trî - M« h×nh nµy ®−îc xuÊt ph¸t tõ ®©u? - Tiªu chuÈn lùa chän th«n/ b¶n ®−îc nhËn hç trî tõ dù ¸n. - Tiªu chuÈn ®Ó lùa chän hé ®−îc nhËn hç trî - Quy tr×nh lùa chän hé nhËn hç trî - ChØ ®¹o cña dù ¸n tØnh trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn m« h×nh hç

trî: thêi gian, quy ®Þnh vÒ cung cÊp hç trî, çch cung cÊp hç trî, ai thùc hiÖn...

- Nh÷ng hç trî cô thÓ tõ phÝa dù ¸n tØnh ®èi víi m« h×nh nµy. - Nh÷ng ho¹t ®éng hç trî nµy ®−îc x¸c ®Þnh nh− thÕ nµo (dùa vµo

®©u, ai ®−a ra)? - Thêi gian tiÕn hµnh thùc hiÖn m« h×nh nµy ë tØnh. - Vai trß cña Ban qu¶n lý dù ¸n tØnh trong viÖc thùc hiÖn m« h×nh - Mèi quan hÖ gi÷a m« h×nh vµ quü ph¸t triÓn th«n/ b¶n - Nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i khi thùc hiÖn m« h×nh trong tØnh. - §¸nh gi¸ vÒ m« h×nh (tiªu chuÈn lùa chän, sù phï hîp víi ®iÒu

kiÖn ®Þa ph−¬ng, −u, nh−îc, kh¶ n¨ng tiÕp tôc më réng, sù bÒn v÷ng ...)

- Nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt. - Sè liÖu thèng kª vÒ hé gia ®×nh ®−îc nhËn hç trî ë tØnh (bao gåm

hä tªn ng−êi nhËn, ®Þa chØ, sè tiÒn mÆt vµ lo¹i hiÖn vËt nhËn ®−îc cña mçi hé cô thÓ, çc lo¹i hç trî kh¸c tõ dù ¸n, ph©n lo¹i hé theo

60

tiªu chuÈn cña MRDP vµ MOLISA, th«n b¶n thuéc khu vùc nµo theo biÓu mÉu h−íng dÉn cña PBO).

2. Th¶o luËn víi çn bé dù ¸n huyÖn. - Çc môc tiªu cña m« h×nh hç trî trùc tiÕp cho hé nghÌo - Tiªu chÝ lùa chän th«n/ b¶n ®−îc nhËn hç trî cña m« h×nh. - Tiªu chÝ ®Ó lùa chän hé ®−îc nhËn hç trî - Quy tr×nh lùa chän hé nhËn hç trî - C¨n cø vµo ®©u ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng hç trî cô thÓ cho tõng hé? - ChØ ®¹o cña dù ¸n huyÖn trong viÖc tæ chøc thùc hiÖn m« h×nh hç

trî : thêi gian, quy ®Þnh vÒ cung cÊp hç trî, çch cung cÊp hç trî, ai thùc hiÖn...

- Nh÷ng hç trî cô thÓ tõ phÝa dù ¸n huyÖn ®èi víi m« h×nh nµy. - Vai trß cña Ban qu¶n lý dù ¸n huyÖn trong viÖc thùc hiÖn m« h×nh - Thêi gian tiÕn hµnh thùc hiÖn m« h×nh nµy ë çc x· trong huyÖn - Nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i khi thùc hiÖn m« h×nh - §¸nh gi¸ vÒ m« h×nh (tiªu chuÈn lùa chän, sù phï hîp víi ®iÒu

kiÖn ®Þa ph−¬ng, kh¶ n¨ng tiÕp tôc më réng, sù bÒn v÷ng cña nh÷ng hç trî...)

- Nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt. 3. Th¶o luËn víi çn bé dù ¸n x·, th«n. - T×nh h×nh c¬ b¶n cña x·: vÞ trÝ ®Þa lý cña x· trong huyÖn, tØnh, sè

th«n trong x·, tæng sè hé, sè chñ hé lµ n÷, sè nh©n khÈu, sè lao ®éng, x· thuéc khu vùc nµo (theo khu vùc ph©n lo¹i Nhµ n−íc-CEMMA), sè hé thuéc diÖn ®ãi nghÌo theo MOLISA vµ sè l−îng tõng lo¹i hé trong x· theo MRDP (nÕu cã), sè l−îng ng−êi d©n téc, ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng cña x· (®iÖn, ®−êng, tr−êng, chî, thuû lîi, n−íc s¹ch), s¶n xuÊt chÝnh cña x·, sè th«n trong x· tham gia ch−¬ng tr×nh, n¨m tham gia ch−¬ng tr×nh, nh÷ng hç trî mµ x· nhËn ®−îc tõ ch−¬ng tr×nh trong nh÷ng n¨m qua t¹i x· (bao gåm nh÷ng hç trî vÒ tiÒn, hiÖn vËt vµ çc tËp huÊn kiÕn thøc...).

- T×nh h×nh c¬ b¶n cña th«n trong x· thùc hiÖn m« h×nh hç trî hé

nghÌo: VÞ trÝ ®Þa lý cña th«n trong x·, tæng sè hé, sè chñ hé lµ n÷, sè nh©n khÈu, sè lao ®éng trong ®ã lao ®éng nam, n÷, d©n téc, s¶n xuÊt chÝnh cña d©n trong th«n, sè l−îng çc lo¹i hé ph©n theo tiªu chÝ cña MRDP vµ MOLISA trong th«n, n¨m tham gia dù ¸n, nh÷ng hç trî cña dù ¸n tØnh, huyÖn, x· mµ th«n ®−îc nhËn, nh÷ng

61

ho¹t ®éng cña th«n tham gia dù ¸n, sö dông nh÷ng hç trî cña dù ¸n ®èi víi th«n.

- Sè l−îng hé trong x·, vµ trong tõng th«n cña x· nhËn hç trî hé

nghÌo - Çc tiªu chÝ lùa chän th«n trong x· tham gia thùc hiÖn m« h×nh? - Çc tiªu chÝ lùa chän hé ®−îc nhËn hç trî? Lo¹i hé nµo ®−îc

nhËn? - Quy tr×nh lùa chän hé nhËn hç trî trong th«n? - Nh÷ng ai tham gia quyÕt ®Þnh hé ®−îc nhËn hç trî? - Nh÷ng c¨n cø x¸c ®Þnh hç trî cô thÓ cho hé. - Qu¸ tr×nh tiÕp nhËn hç trî cña hé nh− thÕ nµo? - Çc hç trî kh¸c cña dù ¸n tØnh, huyÖn, x· ®èi víi ng−êi ®−îc

nhËn hç trî cña th«n lµ nh÷ng g×? - ViÖc kiÓm tra sö dông hç trî cña çc hé cña ban qu¶n lý th«n,

x·? - Vai trß cña Ban qu¶n lý dù ¸n x· vµ nhãm qu¶n lý th«n trong viÖc

thùc hiÖn m« h×nh. - Mèi quan hÖ gi÷a m« h×nh vµ quü ph¸t triÓn th«n b¶n - Nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i khi b×nh chän hé nhËn hç trî? - §¸nh gi¸ vÒ nh÷ng hç trî cña çc cÊp qu¶n lý ®èi víi ng−êi ®−îc

nhËn hç trî vµ ®èi víi th«n (sù phï hîp, çc ¶nh h−ëng ...) - NhËn thøc cña ng−êi d©n trong th«n vÒ tiªu chuÈn lùa chän hé

nhËn hç trî nµy?

62

Phô lôc 2: PhiÕu pháng vÊn hé nhËn hç trî


PhiÕu pháng vÊn hé gia ®×nh nghÌo

nhËn hç trî trùc tiÕp tõ ch−¬ng tr×nh Th«n X· HuyÖn TØnh Hä vµ tªn chñ hé: Tuæi D©n téc: Tr×nh ®é v¨n ho¸: XÕp lo¹i kinh tÕ cña hé theo PRA cña MRDP: XÕp lo¹i kinh tÕ cña hé theo tiªu chÝnh cña ChÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng: Sè th¸ng thiÕu ¨n c¸c n¨m tr−íc: N¨m (th¸ng) nhËn hç trî: 1. Sè ng−êi trong gia ®×nh: Sè trÎ em d−íi 15 tuæi vµ ®ang ®i häc: 2. Sè lao ®éng chÝnh: Nam N÷ Sè lao ®éng phô: 3. §Êt ®ai: (§¬n vÞ tÝnh: sµo hoÆc m2). Lo¹i ®Êt DiÖn tÝch DiÖn tÝch

®−îc cÊp GCN

DT nhËn kho¸n/®Êu thÇu

DT §Êt m−în/ thuª

Ghi chó

Tæng diÖn tÝch 1. §Êt n«ng nghiÖp 2. §Êt n−¬ng r·y: 3. §Êt l©m nghiÖp 4. §Êt ë 5. §Êt v−ên 6. §Êt ao 7. §Êt kh¸c 4.Gia ®×nh cã ®i vay tiÒn ë Ng©n hµng hay cña ai kh«ng? Cã Kh«ng NÕu vay th× vay ai? Vay bao nhiªu? Vay khi nµo? Vay lµm viÖc g×? §· tr¶ hÕt nî ch−a? NÕu ch−a, cßn bao nhiªu? NÕu kh«ng vay th× v× sao? 5.Gia ®×nh nhËn hç trî cña dù ¸n d−íi h×nh thøc nµo (b»ng tiÒn lµ bao nhiªu, hiÖn vËt gåm nh÷ng g×, ®−îc tÝnh gi¸ bao nhiªu)? N¨m 1999: N¨m 2000:

63

6. Sö dông hç trî

Sè l−îng TrÞ gi¸ sè tiÒn Ng−êi cung cÊp Lo¹i hç trî ®−îc nhËn 1999 2000 1999 2000 1999 2000

-H¹t gièng

-C©y gièng

- Gia sóc, gia cÇn

-M« h×nh tr×nh diÔn

- KÕ ho¹ch s¶n xuÊt hé «ng/ bµ ®−îc lËp nh− thÕ nµo? - Ai gióp ®ì «ng/ bµ trong viÖc lËp kÕ ho¹ch SX nµy? 7. Gia ®×nh nhËn ®−îc hç trî g× kh¸c tõ dù ¸n tØnh, huyÖn vµ x·?

Lo¹i hç trî Khi nµo Néi dung g× ë ®©u Ai tæ chøc TËp huÊn lËp kÕ ho¹ch sö dông hç trî

TËp huÊn kü thuËt Th¨m quan thùc ®Þa

- Theo «ng/ bµ nh÷ng hç trî cña tØnh, huyÖn, x· cã phï hîp víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña gia ®×nh kh«ng? Cã Kh«ng - Trong c¸c hç trî nµy th× hç trî nµo phï hîp nhÊt? V× sao? - Hç trî nµo Ýt phï hîp nhÊt? V× sao? 8. S¶n xuÊt cña gia ®×nh tr−íc vµ sau khi nhËn hç trî

DT (sµo) NS (kg) SL (kg) 1. Trång trät: 1999 2000 1999 2000 1999 2000

Gi¸ b¸n n¨m 2000 (®/kg)

Lóa Ng« Khoai, s¾n C©y mµu

1. Ch¨n nu«i Con Con Kg/c Kg/c Kg Kg Gi¸ b¸n®/kg Tr©u, bß

Lîn Gµ

64

9.Thu, chi cña gia ®×nh trong n¨m tr−íc vµ sau khi nhËn hç trî 1. Çc kho¶n thu 1999 (tr.®) 2000 (tr.®) Ghi chó - Tõ trång trät - Tõ ch¨n nu«i - Thu tõ l©m nghiÖp - Tõ nghÒ phô: - Thu tõ çc kho¶n kh¸c

2. Chi cho SX chÝnh Gi¸ mua Chi cho s¶n xuÊt lóa - Ph©n bãn - Gièng - Thuèc trõ s©u

Chi cho ch¨n nu«i - Chuång tr¹i - TAGS - Phßng trõ bÖnh

Chi cho SX kh¸c

- Çc yÕu tè s¶n xuÊt gia ®×nh mua ë ®©u (ph©n bãn, thuèc s©u, h¹t gièng...)? 10. Çc ®iÒu kiÖn SX vµ ®iÒu kiÖn sèng cña gia ®×nh: - Gia ®×nh «ng/ bµ cã nh÷ng c«ng cô s¶n xuÊt nµo?

Tr−íc khi nhËn hç trî: HiÖn nay:

- T×nh tr¹ng søc khoÎ cña çc thµnh viªn trong gia ®×nh? - Sö dông ®iÖn: Cã Kh«ng V× sao? - Sö dông n−íc: GiÕng Nguån n−íc s«ng, suèi - Nhµ ë thuéc lo¹i nµo? CÊp 4: Dét n¸t: - Sè liÖu vÒ çc ph−¬ng tiÖn sèng kh¸c (ghi râ sè l−îng): §µi TV xe ®¹p

Gi−êng tñ

11. Thay ®æi trong gia ®×nh sau khi nhËn ®−îc hç trî. - N¨m nay gia ®×nh cßn thiÕu ¨n bao nhiªu th¸ng? - Nh÷ng thay ®æi trong s¶n xuÊt (kü thuËt sx, thay ®æi c©y trång, cã

thªm c«ng cô sx...) - Nh÷ng thay ®æi vÒ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t (mua s¾m thªm ®å ®¹c,

con çi häc hµnh, cã tiÒn mua thuèc...):

65

- Thay ®æi trong hµnh vi (thay ®æi çch nghÜ, tham gia häp hµnh,

®oµn kÕt víi mäi ng−êi...) 13. ¤ng/ bµ cã biÕt çc tiªu chuÈn lùa chän hé ®−îc hç trî cña ch−¬ng tr×nh kh«ng? Cã Kh«ng

- NÕu biÕt, th× nh÷ng tiªu chuÈn ®ã lµ g×?

- ViÖc lùa chän hé ®−îc tiÕn hµnh thÕ nµo ë trong th«n?

- Ai lµ ng−êi tham gia lùa chän nh÷ng hé nµy?

- Ai lµ ng−êi quyÕt ®Þnh hé nµo ®−îc nhËn hç trî?

- Theo «ng/ bµ hç trî theo çch nµo sÏ tèt h¬n cho gia ®×nh?

- Sau khi nhËn hç trî gia ®×nh cßn gÆp khã kh¨n g× trong SX?

- Nh÷ng hç trî cña ch−¬ng tr×nh (b»ng tiÒn vµ hiÖn vËt) cho gia ®×nh cã cßn kh«ng? Cã Kh«ng

- NÕu cßn, th× cßn g× vµ bao nhiªu?

Phô lôc 3: PhiÕu pháng vÊn nh÷ng ng−êi kh«ng nhËn hç trî


PhiÕu pháng vÊn ng−êi kh«ng ®−îc nhËn hç trî

tõ m« h×nh hç trî hé nghÌo. Th«n X· HuyÖn TØnh Hä vµ tªn ng−êi ®−îc hái : Tuæi: D©n téc: Tr×nh ®é v¨n ho¸: XÕp lo¹i kinh tÕ cña hé theo PRA cña MRDP: XÕp lo¹i kinh tÕ cña hé theo tiªu chÝ cña chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng: 1. ¤ng/ bµ cã biÕt trong th«n cã lo¹i h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo

cña ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn N«ng th«n miÒn nói cña ViÖt nam- Thuþ ®iÓn kh«ng? Cã Kh«ng

2. NÕu cã,«ng/bµ cã tham gia vµo çc cuéc häp th«n ®Ó lùa chän hé

nhËn hç trî kh«ng? Cã Kh«ng Häp th«n bao nhiªu lÇn ®Ó lµm viÖc nµy? Nh÷ng ai tham gia cuéc häp nµy ë th«n?

66

3. NÕu tham gia, «ng bµ hiÓu vÒ tiªu chuÈn lùa chän hé ®−îc nhËn

hç trî nµy nh− thÕ nµo? 4. Lo¹i hé nµo th× ®−îc nhËn hç trî? 5. Ai lµ ng−êi quyÕt ®Þnh lùa chän hé ®−îc nhËn hç trî? 6. ¤ng/ bµ nghÜ thÕ nµo vÒ c¸c tiªu chuÈn lùa chän nµy? 7. C¸c hé ®−îc lùa chän trong th«n cã xøng ®¸ng ®−îc hç trî

kh«ng? Cã Kh«ng

V× sao? 8. Trong th«n cã ®iÒu g× kªu ca phµn nµy vÒ nh÷ng hé ®−îc lùa

chän kh«ng?

67

Phô lôc 4: VÝ dô vÒ thay ®æi tiªu chÝ ph©n lo¹i hé cña 1 th«n

Th«n 3, x· T©n ®ång, huyÖn TrÊn yªn, tØnh Yªn b¸i.

Lo¹i hé N¨m 1997 N¨m 2000 Lo¹i I - Cã nhµ ë v÷ng ch¾c, cã tµi s¶n

®¾t tiÒn nh− tivi, xe m¸y. - Kinh tÕ ®ñ ¨n, cã d− thõa, cã ®Êt

®ai æn ®Þnh. - Cã nh©n lùc, cã kÕ ho¹ch lµm

¨n. - CH−a ®−îc vay vèn. - V−ên quÕ cßn nhá

- Nhµ ë v÷ng ch¾c, cã xe m¸y ®¾t tiÒn, cã tivi, m¸y s¸t, cã trau cµy, cã 5-10 ha ®Êt rõng.

- G¹o ®ñ ¨n, cã dù dËt chót Ýt. - Cã nh©n lù, cã kÕ hoach lµm ¨n. - Hµng n¨m tÝch lòy tõ 10-20 tr.®. - §−îc hç trî vÒ vèn cña ng©n hµng

vµ dù ¸n Lo¹i II - Nhµ cöa v÷ng ch¾c, tiÖn nghi

t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ. - §· ®−îc giao ®Êt æn ®Þnh. - Cã kÕ ho¹ch lµm ¨n. - Kinh tÕ gia ®×nh t¹m æn ®Þnh, ®ñ

¨n. -

- Nhµ gâ ch¾c ch¾n, cã tivi ®en tr¾ng, xe milk.

- G¹o ®ñ ¨n. - Cã lao ®éng, tr©u cµy, cã 1-2 ha

rõng. - Cã kÕ ho¹ch lµm ¨n, nh−ng cßn

thiÕu vèn. Hµng n¨m tÝch luü ®−îc tõ 5-10tr.®.

- Th−êng xuyªn tham gia c¸c líp tËp huÊn kü thuËt.

Lo¹i III - Nhµ t¹m, t− liÖu s¶n xuÊt cßn thiÕu.

- KÕ ho¹ch lµm ¨n ch−a râ rµng, thiÕu kiÕn thøc.

- ThiÕu ¨n tõ 1-2 th¸ng hµng n¨m.

- Nhµ t¹m, lîp l¸, kh«ng cã tµi s¶n. - Con cßn nhá, hay gÆp rñi ro,èm

®au, thiÕu lao ®éng, thiÕu ¨n 1-2 th¸ng.

- NhËn thøc kü thuËt míi chËm, kh«ng cã kÕ ho¹ch lµm ¨n.

- Ýt ®Êt canh t¸c, thiÕu vèn. Lo¹i IV - Nhµ ë t¹m bî, kh«ng cã tµi s¶n.

- Con cßn nhá, thiÕu lao ®éng. - ThiÕu kiÕn thøc, kh«ng cã kÕ

ho¹ch lµm ¨n. - ThiÕu ¨n tõ 4-5 th¸ng hµng n¨m.

- Nhµ ë kÐm chÊt l−îng, ®¬n s¬, kh«ng cã tµi s¶n, tr©u, bß.

- Con cßn nhá, hay gÆp rñi ro, thiÕu lao ®éng.

- ThiÕu vèn, kh«ng cã kÕ ho¹ch lµm ¨n.

- Kh«ng cs ®iÒu kiÖn nhËn ®Êt trång rõng.

- Hµng n¨m thiÕu ¨n 4-5 th¸ng

68

Phô lôc 5: Nh÷ng hç trî mµ çc hé ®−îc pháng vÊn nhËn ®−îc tõ m« h×nh trong n¨m 2000 Th«n Hä tªn ng−êi nhËn Çc hç trî Sè l−îng Gi¸ trÞ (®) 1. X· Phï l−u, huyÖn Hµm yªn, tØnh Tuyªn quang

Bµn V¨n Hþ Lîn gièng Thøc ¨n gia sóc

2 con x12kg/con 600.000

T−íng C«ng Th¾ng Lîn gièng Thøc ¨n gia sóc

2con x18kg/con 600.000

Lý ThÞ Yªn Ph©n bãn çc lo¹i Thãc gièng Lîn gièng Thøc ¨n gia sóc

95 kg 4 kg 2con x18kg/c

1.000.000

Bµn V¨n DÇu Ph©n bãn çc lo¹i Lîn gièng Mua ng« Thãc

126 kg 2con x17,5kg/c 250 kg 50 kg

1.200.000

Th«n Soi

T−íng C«ng Th¾ng Ph©n bãn Lîn gièng Thøc ¨n gia sóc

33kg 2con x 17kg/c

840.000

Th«n Trß Hoµng V¨n B¹ch Ph©n bãn Lîn gièng Thøc ¨n gia sóc

50 kg 2conx 20kg/c

840.000

2 X· Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä TrÇn V¨n T¸c Gµ gièng

Ph©n bãn çc lo¹i Gièng lóa Lîn gièng 1 con Tr©u 1/4c(n¨m 2001)

4kg 100kg 2kg 13,5 kg tiÒn mÆt 500.000®

1.000.000

Kh−¬ng V¨n H−¬ng Lîn gièng 1 con Lóa gièng Ph©n çc lo¹i M¸y tuèt lóa (2001)

12,6kg 5kg 127kg 500.000®

1.000.000

Bïi TiÕn Tr−íc Lîn gièng 1con Ph©n bãn çc lo¹i Gièng lóa Söa chuång lîn 2001

12,5kg 123kg 5kg 500.000®

1.000.000

Th«n QuyÕt tiÕn

§inh V¨n Thuý Lîn gièng 1con Ph©n bãn çc lo¹i Gièng lóa Söa s©n ph¬i (2001)

17,9kg 123 kg 5 kg 500.000®

1.000.000

§inh V¨n Më Chuång lîn Lîn gièng 2 con Gµ VÞt, ngan (2001) Thãc (2001)

584.000® 19kg 20 con 20 con 2 t¹

2.000.000

§inh V¨n Hïng Lµm chuång lîn Lîn gièng 2 con Gµ Tr©u (2001)

584.000® 24kg 10 con 1.000.000®

2.000.000

Th«n §ång xu©n

§inh ThÞ ViÖt Lµm chuång lîn Lîn gièng 1 con Gµ Tr©u (2001)

584.000 10,5kg 20 con 1.000.000®

2.000.000

69

TrÇn V¨n Th− Lµm chuång lîn Lîn gièng 2con Gµ Tr©u (tr¶ nî VBP)

584.000® 18 kg 3 con 1.000.000®

2.000.000

3.X· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang Ma Ch¸ L×nh Bß 1 con 1.000.000 Giµng Pµ Tña Bß 1 con 1.000.000

Th«n Lïng ho¸

Ma SÌ Lù Bß 1 con 1.000.000 Tr−¬ng §øc Th¾ng Tr©u 1 con =850.000® 1.000.000 Giµng My GiÊy Bß 1 con=1,43tr.® 1.000.000

Th«n Tïng nïn

S¸ ChØnh Phµ Tr©u 1 con= 2,2tr.® 1.000.000 Ma Seo Lù Bß 1con=1,5 tr.® 1.000.000 Th«n Lïng

t¸m Thµo SÝnh P¸o Bß 1 con=1,2 tr.® 1.000.000 Má Nhµ v¸n Vµng MÝ Põ Bß

Lîn gièng 2 con 1con=780.000® 12kg

1.000.000

4.X· T©n ®ång, huyÖn TrÊn Yªn, tØnh Yªn b¸i* Nguyªn Duy §ång Gièng lóa lai

Ph©n NPK 6kg 90kg

84.000

Nguyªn TÊn H¶i Gièng lóa lai Ph©n NPK

5kg 75kg

70.000

NguyÔn ThÞ HiÓn Gièng lóa lai Ph©n NPK

5kg 100kg

80.000

Th«n 3

Hµ ThÞ B»ng Gièng lóa lai Ph©n NPK

3kg 60kg

48.000

Phan H÷u Ninh Gièng lóa lai Ph©n NPK

9kg 100kg

133.000 Th«n 2

NguyÔn V¨n Ngäc Gièng lóa 5kg 35.000 Bµn V¨n Chinh Gièng lóa

Ph©n bãn NPK 4kg 80kg

60.000 Th«n 7

§Æng V¨n San Gièng lóa lai Ph©n NPK

2kg 40kg

30.000

5. X· B¶n phiÖt, huyÖn B¶o th¾ng, tØnh Lµo cai** Giµng Seo Kho¸ C©y v¶i ghÐp

Xoµi H¹t cèt khÝ Ph©n NPK

10c©y 5c©y 2kg 80kg

Phµn Seo LÒnh V¶i ghÐp H¹t cèt khÝ Ph©n NPK

40 c©y 10kg 400kg

Giµng Seo Hå V¶i Ph©n bãn NPK H¹t cèt khÝ

12 c©y 140kg 2kg

Sïng Seo Ch− Xoµi V¶i Ph©n NPK H¹t cèt khÝ

10 c©y 10 c©y 140kg 3kg

Giµng Seo Phï V¶i Xoµi Ph©n NPK Nh·n

10 c©y 2 c©y 50kg 20 c©y

Giµng Seo Hoµ V¶i Xoµi Mì Ph©n NPK

24 c©y 6 c©y 6000 c©y 80kg

Th«n Thuû ®iÖn

Lï A Hïa Xoµi 6 c©y

70

* TØnh Yªn b¸i: Sè tiÒn tÝnh ra lµ chªnh lÖch gi÷a sè tiÒn hé ph¶i nép vµ gi¸ thÞ tr−êng t¹i th«n. ** TØnh Lµo cai: c¸c hé ®−îc ph¸t c©y, sè c©y kh«ng khíp víi sè l−îng ®¨ng ký vµ ®−îc duyÖt cña mçi hé, c¸c hé chØ biÕt nhËn, kh«ng râ gi¸ c¶, nªn kh«ng tÝnh ®−îc sè tiÒn hç trî mµ hé nhËn ®−îc.

Phô lôc 6: Danh s¸ch pháng vÊn nh÷ng ng−êi kh«ng ®−îc nhËn hç trî tõ m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo STT Hä vµ tªn Lo¹i hé D©n téc §Þa ph−¬ng 1 §µm V¨n Hïng 2 Hoa Th«n soi, x· Phï l−u, huyÖn Hµm yªn,

tØnh Tuyªn quang 2 TrÇn V¨n T¸ch 3 Dao Th«n soi, x· Phï l−u, huyÖn Hµm yªn,

tØnh Tuyªn quang 3 TrÇn V¨n Thãc 4 M−êng Th«n §ång xu©n, x· Xu©n viªn, huyÖn

Yªn lËp, tØnh Phó thä 4 Hµ ThÞ No 3 M−êng Th«n §ång xu©n, x· Xu©n viªn, huyÖn

Yªn lËp, tØnh Phó thä 5 Hå V¨n Tr¸ng 2 H M«ng Th«n Má nhµ v¸n, x· Lïng t¸m, huyÖn

Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang 6 Giµng XÝn Dïn 3 H M«ng Th«n Má nhµ v¸n, x· Lïng t¸m, huyÖn

Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang 7 Vµng Mi SÌo 2 H M«ng Th«n Lïng t¸m, x· Lïng t¸m, huyÖn

Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang 8 Mïa ThÞ Trô 3 H M«ng Th«n Lïng t¸m, x· Lïng t¸m, huyÖn

Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang 9 Tr¸ng SÐo ¸o 4 H M«ng Th«n Thuû ®iÖn, x· B¶n phiÖt, huyÖn

B¶o th¾ng, tØnh Lµo cai 10 Lï Seo Sø 3 H M«ng Th«n Thuû ®iÖn, x· B¶n phiÖt, huyÖn

B¶o th¾ng, tØnh Lµo cai

71

Phô lôc 7: Nh÷ng ng−êi ®· gÆp vµ th¶o luËn trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t¹i çc tØnh

STT Hä vµ tªn Chøc vô, n¬i c«ng t¸c 1 ¤ng QuyÕt §iÒu phè viªn dù ¸n tØnh Tuyªn quang 2 Bµ N«ng ThÞ H−¬ng Çn bé dù ¸n, huyÖn Hµm Yªn, tØnh Tuyªn quang 3 Bµ Vinh Çn bé khuyÕn n«ng, huyÖn Hµm Yªn, tØnh Tuyªn quang 4 ¤ng NguyÔn V¨n T¹o Tr−êng ban QLDA x· Phï l−u, huyÖn Hµn yªn, TQ 5 ¤ng Lª B¸ S¸u KÕ to¸n dù ¸n, x· Phï l−u, huyÖn Hµm yªn, TQ 6 ¤ng Hµ V¨n ThuËt Çn bé kÕ ho¹ch DA, X· Phï l−u, huyÖn Hµm Yªn, TQ 7 ¤ng Ng. Xu©n Hïng Tr−ëng nhãm QLDA th«n Soi, x· Phï l−u, Hµm Yªn, TQ 8 Bµ Hanh §iÒu phèi viªn dù ¸n tØnh Phó thä 9 ¤ng CÇm Minh TiÕn Tr−ëng ban QLDA huyÖn Yªn lËp, tØnh Phó thä 10 ¤ng Bïi Minh Kh¶i Tr−ëng ban QLDA x· Xu©n viªn, huyÖn Yªn lËp, tØnh PT 11 ¤ng Phïng TiÕn Ho¹t §iÒu phèi viªn dù ¸n x· Xu©n viªn 12 ¤ng Phïng H÷u §¹t Tr−ëng nhãm QLDA th«n §ång xu©n, x· Xu©n viªn 13 ¤ng Bïi Quang Huy Tr−ëng nhãm QLDA th«n QuyÕt tiÕn, x· Xu©n viªn 14 ¤ng Thanh §iÒu phèi viªn dù ¸n tØnh Hµ giang 15 ¤ng LËp Çn bé kÕ ho¹ch dù ¸n tØnh Hµ giang 16 ¤ng ViÔn Tr−ëng ban QLDA huyÖn Qu¶ng b¹, tØnh Hµ giang 17 ¤ng Hµ Minh S¸u Tr−ëng ban QLDA x· Lïng t¸m, huyÖn Qu¶ng b¹, HG 18 ¤ng Chu DÊu Hå Tr−ëng ban QLDA x· §«ng hµ, huyÖn Qu¶ng b¹, HG 19 ¤ng Chuyªn KÕ to¸n dù ¸n x· §«ng hµ, huyÖn Qu¶ng b¹, HG 20 ¤ng Vµng S¸o D×n Tr−ëng tæ phæ cËp th«n Lïng t¸m, x· Lïng t¸m 21 ¤ng SÌng MÝ Páng Tr−ëng th«n Lïng t¸m 22 ¤ng Sïng MÝ L×nh Thñ quü th«n Má Nhµ v¸n, x· Lïng t¸m 23 ¤ng Ch¸ng ChØn Phï Tr−êng nhãm QLDA th«n Tïng nïn, x· Lïng t¸m 24 ¤ngD−¬ng §øc Khoan Tr−êng nhãm QLDA th«n Lïng ho¸, x· Lïng t¸m 25 Bµ HiÖp §iÒu phè viªn dù ¸n tØnh Yªn b¸i 26 ¤ng TrÇn Ph−¬ng Tr−ëng ban QLDA huyÖn TrÊn yªn, tØnh Yªn b¸i 27 ¤ng TiÕn Çn bé phæ cËp huyÖn TrÊn Yªn, tØnh Yªn b¸i 28 Bµ Hoµng YÕn Çn bé dù ¸n huyÖn TrÊn yªn, tØnh Yªn b¸i 29 ¤ng TÝn Çn bé kÕ ho¹ch DA x· T©n ®ång, huyÖn TrÊn yªn 30 ¤ng Trung KÕ to¸n DA x· T©n ®ång, huyÖn TrÊn yªn 31 ¤ng Hïng Çn bé QLDA th«n 2 32 ¤ng Lý V¨n Th«ng Çn bé QLDA th«n 7 33 ¤ng Dòng Çn bé khuyÕn n«ng x· T©n ®ång 34 ¤ng §øc §iÒu phèi viªn dù ¸n tØnh Lµo cai 35 ¤ng Hïng §iÒu phèi viªn dù ¸n huyÖn B¶o th¾ng, tØnh Lµo cai 36 ¤ng Hïng Chñ tÞch x·,Tr−êng ban QLDA x· B¶n phiÖt, h. B¶o th¾ng 37 ¤ng S×n A Lå KÕ to¸n dù ¸n x· B¶n phiÖt, huyÖn B¶o th¾ng 38 ¤ng Chung Gi¸m ®èc dù ¸n tØnh lµo cai 39 ¤ng Huy Phã chñ tÞch x· B¶n phiÖt, huyÖn B¶o th¾ng, Lµo cai 40 ¤ng Giµng Seo Lµnh Tr−ëng th«n Thuû ®iÖn, x· B¶n phiÖt 41 ¤ng Phµm Seo LÒnh Tr−ëng nhãm QLDA th«n Thuû ®iÖn, x· B¶n phiÖt

72

Phô lôc 9: KÕ ho¹ch c«ng t¸c t¹i çc tØnh cña nhãm t− vÊn Thêi gian §Þa ®iÓm Çc ho¹t ®éng Tr¸ch nhiÖm 1.TØnh Tuyªn quang (tõ 4/9 ®Õn 9/9/2001) 4/9/2001 Tõ Hµ néi ®i Tuyªn quang T− vÊn- Vò ThÞ Th¶o TØnh Tuyªn quang Th¶o luËn víi ®iÒu phèi viªn dù

¸n vµ nhãm QLDA tØnh 5/9/2001 HuyÖn Hµm yªn

X· Phï l−u

Th¶o luËn víi nhãm QLDA huyÖn. Th¶o luËn víi nhãm QLDA x· Phï l−u

T− vÊn vµ çn bé qu¶n lý dù ¸n tØnh, huyÖn, x· vµ th«n.

6/9-8/9 T¹i çc th«n Pháng vÊn hé nhËn hç trî 9/9/2001 VÒ Hµ néi T− vÊn 2. TØnh Phó thä (tõ 12/9 ®Õn 17/9/2001) 12/9/2001 Tõ Hµ néi ®i Phó thä T− vÊn T¹i Phó thä Th¶o luËn víi ®iÒu phèi viªn

DA tØnh Phó thä 13/9/2001 Huyªn Yªn lËp

X· Xu©n viªn

Th¶o luËn víi nhãm QLDA huyÖn Yªn lËp. Th¶o luËn víi nhãm QLDA x·

T− vÊn vµ çn bé qu¶n lý dù ¸n tØnh, huyÖn, x· vµ th«n.

14/9-16/9 T¹i çc th«n Pháng vÊn hé nhËn hç trî 17/9/2001 VÒ Hµ néi T− vÊn 3. TØnh Hµ Giang (tõ 19/9 ®Õn 24/9/2001). 19/9/2001 Hµ néi ®i Hµ giang Nhãm t− vÊn 20/9/2001 Hµ giang

HuyÖn Qu¶ng b¹

Th¶o luËn víi Ban QLDA tØnh Hµ giang Th¶o luËn víi Ban QLDA huyÖn

21/9/2001 X· Lïng t¸m Th¶o luËn víi BQL DA x· 22-23/9/2001 T¹i çc th«n Pháng vÊn hé nhËn hç trî

Nhãm t− vÊn vµ çn bé qu¶n lý dù ¸n tØnh, huyÖn, x· vµ th«n.

24/9/2001 VÒ Hµ néi Nhãm t− vÊn 4. TØnh Yªn b¸i ( Tõ 10/10 ®Õn 14/10/2001) 10/10/2001 Hµ néi ®i Yªn b¸i Yªn b¸i Th¶o luËn víi Ban QLDA tØnh

Yªn b¸i 11/10/2001 HuyÖn TrÊn Yªn

X· T©n ®ång

Th¶o luËn víi Ban QLDA huyÖn Th¶o luËn víi BQL DA x·


12-13/10/2001 T¹i çc th«n Pháng vÊn hé nhËn hç trî 14/10/2001 VÒ Hµ néi T− vÊn 5. TØnh Lµo cai (tõ 16/10 ®Õn 21/10/2001) 16/10/2001 Tõ Hµ néi ®i Lµo cai Nhãm t− vÊn 17/10/2001 Lµo cai

X· B¶n phiÖt

Th¶o luËn víi Ban QLDA tØnh Yªn b¸i Th¶o luËn víi Ban QLDA huyÖn B¶o th¾ng vµ Ban QLDA x· B¶n phiÖt

18-19/10/2001 T¹i th«n Thuû ®iÖn Pháng vÊn hé nhËn hç trî 20/10/2001 X· B¶n phiÖt

TØnh Lµo cai

Lµm viÖc l¹i víi Ban QLDA x· GÆp gi¸m ®èc dù ¸n tØnh


21/10/2001 VÒ Hµ néi Nhãm t− vÊn

73

Tµi liÖu tham kh¶o - B¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra ®¸nh gi¸ vÒ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo trong

vïng dù ¸n tØnh Phó thä n¨m 2000. - Dù ¸n VIE 98/009/NEX do UNDP tµi trî “ Dù ¸n ph¸t triÓn nu«i

trång thuû s¶n miÒn nói phÝa B¾c”. - H−íng dÉn lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn x· vµ th«n b¶n n¨m 2001 - HÖ thèng th«ng tin qu¶n lý vµ ®¸nh gi¸ (MILS) cña MRDP - Edwin Shanks, Bui Dinh Toai, Pham Dunh Dai, Vo Thanh Son:

“Lao cai province: Participatory poverty assessment” 1999. - Liªn HiÖp quèc t¹i ViÖt nam : “Më réng c¬ héi lùa chän cho ng−êi

nghÌo n«ng th«n”. Th¸ng 12 n¨m 1998. - MRDP: Review report of the Permanent Advisory Group to Sida.

Report No.3. December 1998. - MRDP strategy on how to reach and support the poor mountain

farming population, man and women in the programme area. - MRDP: Viet nam Rural Development strategy, Vision to Action:

Rural Development Trend and Priority Issues. Rural finamce in Vietnam. November 1998

- MRDP adviser pool: Nguyen Quang Khai “Fieldtrip Report in Ha

giang”. June, 2000 - Tµi liÖu h−íng dÉn x©y dùng kÕ ho¹ch n¨m 2000, 2001-02 cña

MRDP - TS. Lª Xu©n B¸, TS. Chu TiÕn Quang, TS. Nguüen H÷u TiÕn, TS.

Le Xu©n §×nh: “ NghÌo ®ãi vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë ViÖt nam”. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp- 2001.

- TrÇn Lª: “ §ãi nghÌo ®©u chØ t¹i d©n” Thêi b¸o Kinh tÕ sè 126

ngµy 19/10/2001. - Rick Davies and Lasse Krantz : “ A study of Perceptions and

Responses to Poverty within the MRDP”. Combridge and Goteborg. August 1999.

nh gi¸ m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé nghÌo...§¸nh gi¸ m« h×nh hç trî trùc tiÕp hé...

Documents