NĂM THỨ 27 - BỘ MỚI - SỐ 208 (T3/2013) Website: t4ghcm.org.vn

NGĂN CHẶN BỆNH LAO SUỐT ĐỜI TÔI

Ngày Thế giới phòng, chống bệnh lao 24/3/2013

4Lao màng não: nguy hiểm khó lường

5Dinh dưỡng cho người bị lao phổi

6“Chuyện yêu” Khi bầu bì và ở cữ

7Tại sao cần bổ sung calcium khi mang thai?

85 loại bệnh thường gặp về mắt

9Cách chọn kính mát chất lượng

10Trẻ té ngã: không nên xem nhẹ!

11Những món đồ nguy hiểm tưởng chừng “vô hại” với trẻ

12Ngành Y tế TP.HCM: Phát triển y tế chuyên sâu trên nhiều lĩnh vực

13Việc sử dụng muối ở bệnh nhân Tăng huyết áp

14Củ nghệ, một gia vị làm thuốc

16Tác dụng phụ của thuốc chống lao

18Tiêm ngừa ở người trưởng thành

TổNG BIêN Tập: BS CK1 Trần Lâm Lan Hương.BAN BIêN Tập: BS Lê Thị Kim Phượng; CN Thái Phượng Linh; BS CK1 Nguyễn Lê Thục Đoan; BS CK1 Trịnh Văn Hiệp; CN Mai Lê Trân Châu.TrìNH Bày: Huy CườngIN ấN, pHáT HàNH: BS CK1 Nguyễn Lê Thục Đoan.GIấy pHép xUấT BảN: số 288/QĐ-STTTT; ngày 14/7/2010.

19Chọn măng an toàn

Sức khỏe TP.HCM • Số 208 Tháng 3/2013 3

Söùc khoûe coäng ñoàng

Năm 2013 là năm thứ hai của một chiến dịch kéo dài hai năm của Ngày Thế giới Phòng, chống bệnh lao, với khẩu hiệu “Ngăn chặn bệnh lao suốt đời tôi”. Ngày Thế giới phòng, chống bệnh lao nhằm nâng cao nhận thức về dịch bệnh lao toàn cầu (TB) và nỗ lực loại trừ bệnh lao.

Ngày nay bệnh lao không còn là một bệnh thuộc tứ chứng nan y nữa. Ngày 24/3/1882 Tiến sĩ Robert Koch đã công bố phát hiện nguyên nhân gây ra bệnh lao, đó là trực khuẩn lao và ngày này được chọn là Ngày Thế giới phòng, chống lao hàng năm. Khám phá của Koch đã mở đường hướng tới chẩn đoán và chữa bệnh lao. Một thời gian dài nhân loại vui mừng vì đã có thuốc chữa bệnh lao, tuy nhiên trong những năm gần đây, bệnh lao đã quay lại ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt ở những nước đang phát triển làm tổn hại nền kinh tế, văn hóa, xã hội của các quốc gia, cộng đồng và hàng triệu gia đình. Một phần ba dân số thế giới hiện đang bị nhiễm bệnh lao, trong đó vi trùng Lao nằm yên trong cơ thể một thời gian dài, khi cơ thể giảm

sức đề kháng sẽ phát thành bệnh. Việt Nam được xếp thứ 12 trong số 22 nước có gánh nặng bệnh lao lớn nhất toàn cầu và đứng thứ 14 trong 27 nước có vi khuẩn lao đa kháng thuốc… Số bệnh nhân lao mới mắc tại Việt Nam là 200.000 trường hợp/năm, số chết do lao xấp xỉ 30.000 bệnh nhân/năm. Trong năm 2011, ước tính trên thế giới có khoảng 8,7 triệu trường hợp nhiễm lao mới và 1,4 triệu người chết vì bệnh lao. WHO đang phấn đấu đến năm 2015 giảm một nửa số người lây nhiễm và tử vong do lao.

Bệnh lao do vi khuẩn có tên là Mycobacterium tubercolosis gây ra, không phải là bệnh di truyền. Bệnh lao lây truyền qua đường không khí. Vi khuẩn lao có trong không khí do người lao phổi bài xuất ra khi ho, hắt hơi; người lành hít phải những vi khuẩn này sẽ bị nhiễm lao. Một người lao phổi không được điều trị, trong một năm có thể làm lây cho 10-15 người khác; trong số đó, 1-2 người lại trở thành nguồn lây bệnh cho cộng đồng.

* Để phòng bệnh lao hiệu quả:

- Tiêm phòng vắc-xin BGC cho trẻ sơ sinh;

- Sớm phát hiện nguồn lây bằng xét nghiệm đàm cho người nghi nhiễm lao hoặc ho khạc kéo dài trên 2 tuần;

- Ăn uống đủ chất, luyện tập thường xuyên để tăng sức chống đỡ của cơ thể đối với các loại bệnh, trong đó có bệnh lao;

- Che miệng khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn tay hoặc khăn giấy;

- Mở cửa sổ để không khí trong nhà được lưu thông.

* Nếu nghi ngờ hoặc mắc bệnh lao:

- Đi khám tại cơ sở y tế, không tự chữa bệnh;

- Thực hiện đầy đủ các xét nghiệm theo hướng dẫn của cán bộ y tế để được chẩn đoán chính xác và theo dõi bệnh;

- Ngủ phòng riêng nếu có điều kiện;

- Hạn chế tiếp xúc với trẻ nhỏ, người già, phụ nữ mang thai, người ốm yếu;

- Uống thuốc đúng, đủ, đều theo hướng dẫn của cán bộ y tế. Không tự ý ngưng thuốc dù tự cảm thấy khỏe hơn;

- Tập luyện, sinh hoạt điều độ, ăn uống đủ chất;

- Bỏ rượu, thuốc lá để việc điều trị đạt kết quả cao.

Ngoài ra mọi người cần phải nhận thức một cách đúng đắn là chính chúng ta và chính bản thân mỗi người bệnh lao đang còn “kỳ thị” với chính họ, với chính một căn bệnh mang tính xã hội, cần được giúp đỡ, hỗ trợ hơn bao giờ hết. Mỗi người không chỉ cần biết “quyền lợi” của mình là được khám chữa bệnh, mà còn thấy cả trách nhiệm của mình với cả xã hội, cả cộng đồng nữa. Chữa khỏi bệnh cho người bệnh lao là phương pháp phòng bệnh tốt nhất cho chính mình, cho mỗi người trong xã hội.

BS.CK1 Nguyễn Ngọc Lan Hương

(Tổng hợp)

Ngăn chặn bệnh lao suốt đời tôi

Ngày Thế giới phòng, chống bệnh lao 24/3/2013

(Ảnh: tadst.com.jpg)

4

Söùc khoûe coäng ñoàng

Tỷ lệ tử vong cao

Mặc dù chiếm tỷ lệ nhỏ, nhưng lao màng não là thể lao nặng nhất vì bệnh có thể giết chết hoặc gây tàn phế nặng cho khoảng một nửa bệnh nhân. Ở các nước phương Tây, lao màng não có khuynh hướng giảm song song với các thể lao khác. Còn ở các nước đang phát triển, lao màng não vẫn là nguyên nhân gây viêm màng não phổ biến, đặc biệt ở người nhiễm HIV. Bệnh lao nói chung, lao màng não nói

các bệnh lý nhiễm khuẩn thông thường. Triệu chứng chủ yếu là sốt nhẹ, có khi sốt cao vào lúc chiều tối, sau đó nhức đầu tăng dần và có thể có ói vọt. Khi diễn tiến nặng hơn, bệnh nhân rối loạn tri giác như lơ mơ, hôn mê và co giật. Khám bệnh nhân lao màng não, bác sĩ sẽ phát hiện dấu hiệu cứng cổ, có thể có dấu hiệu tổn thương dây thần kinh sọ não, kèm theo liệt một tay, một chân hoặc nửa người. Bệnh nhân cũng có thể có tổn thương tủy sống dẫn đến liệt hai chân và bí tiểu. Đặc biệt trẻ em hay bị co giật nhiều hơn người lớn. Do có triệu chứng trùng lắp nên việc chẩn đoán bệnh lao màng não hiện còn gặp nhiều khó khăn, phải dựa vào việc chọc dịch não tuỷ, một thủ thuật xâm lấn tuy an toàn nhưng khá đau đớn. Các xét nghiệm về vi trùng học của dịch não tuỷ thì không nhạy và có thể mất rất nhiều thời

Lao màng não: nguy hiểm khó lường

Lao là bệnh do vi trùng Kock gây nên, có thể gặp ở tất cả các bộ phận trong cơ thể, trong đó lao phổi là phổ biến nhất: chiếm 80 – 85% và là nguồn lây chính cho người xung quanh. Lao ngoài phổi có lao hạch, lao xương, lao kê, phế quản, phế viêm lao và lao thần kinh trung ương (gồm lao màng não, lao não và lao tuỷ sống) mà chủ yếu là lao màng não. Theo ước tính của tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm Việt Nam có khoảng 175.000 ca lao mới các thể, trong đó lao màng não chiếm khoảng 1%. Như vậy, hàng năm nước ta có khoảng 1.750 ca lao màng não.

riêng, là bệnh lý cơ hội chủ yếu và là nguyên nhân tử vong hàng đầu cho người nhiễm HIV/AIDS.

Theo một nghiên cứu đa trung tâm và ngẫu nhiên ở Việt Nam về lao màng não, thực hiện bởi bệnh viện Phạm Ngọc Thạch, bệnh viện Bệnh nhiệt đới và đơn vị nghiên cứu lâm sàng đại học Oxford (Anh) từ 2001-2004, tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân lao màng não người lớn không nhiễm HIV xấp xỉ 32%. Nếu kể cả số bệnh nhân có di chứng thần kinh nặng sau điều trị thì con số này lên đến 50%. Như vậy, ước tính mỗi năm

nước ta có 875 ca chết hoặc có di chứng nặng về thần kinh do lao màng não gây ra. Một nghiên cứu khác cũng được thực hiện bởi ba đơn vị trên từ 2007 – 2008 cho thấy lao màng não ở những bệnh nhân nhiễm HIV có tỷ lệ tử vong lên đến 67% mặc dù có kết hợp với việc điều trị thuốc kháng virút HIV ngay từ khi điều trị lao. Đây quả là một thực tế đáng thất vọng!

Chẩn đoán và chữa trị đều khó

Lao màng não khởi đầu có biểu hiện khá mơ hồ và trùng lắp với các bệnh viêm màng não khác hoặc

(Ảnh: suckhoedoisong.vn.jpg)

(Ảnh: vcmedia.vn_1.jpg)

(Ảnh: vtv2.vn.jpg)

Sức khỏe TP.HCM • Số 208 Tháng 3/2013 5

Söùc khoûe coäng ñoàng

Dinh dưỡng tốt và hợp lý sẽ giúp cho người bệnh nhanh chóng phục hồi thể trạng để tránh được một số tác dụng phụ của thuốc điều trị lao.

Trong chế độ ăn dành cho bệnh nhân lao phổi, có những món ăn có thể hỗ trợ tích cực trong quá trình điều trị bệnh như:

- Cháo bo bo - táo đỏ: Nếp vừa đủ, bo bo (ý dĩ) 30g, táo đỏ 8 quả, mỗi thứ riêng biệt rửa sạch, cùng cho vào nồi nấu cháo, ăn tùy ý.

- Hồng khô trộn trứng gà: Quả hồng khô 20g, thái nhuyễn cho vào chén, đập vào 1 quả trứng gà, sau khi trộn đều hãm với nước sôi. Dùng ăn tùy ý, ngày 1 lần.

- Râu bắp nấu mật ong: Râu bắp (râu ngô) 60g, mật ong 30g, cho vào nồi thêm nước nấu, ngày 1 liều.

Dinh dưỡng cho người bị lao phổi

Lao phổi là bệnh mạn tính, gây tiêu hao sức khỏe lớn, tuy nhiên đây là bệnh hoàn toàn có thể chữa khỏi, nếu trong quá trình điều trị bệnh, bệnh nhân tuân thủ đúng phác đồ điều trị và chú ý đến chế độ ăn uống.

gian đưa đến chậm trễ trong chẩn đoán, có những trường hợp mất cả một, hai tháng mới có chẩn đoán bệnh. Chậm trễ trong chẩn đoán sẽ dẫn đến chậm trễ trong điều trị và dĩ nhiên sẽ đi liền với tốn kém tiền bạc, công sức, đặc biệt là tỷ lệ tử vong và di chứng sẽ tăng vọt.

Mặc dù ngày nay y học đã đạt nhiều tiến bộ nhưng việc điều trị lao màng não dường như vẫn dẫm chân tại chỗ. Một phần là công thức điều trị lao màng não không có nhiều thay đổi kể từ năm 1959 là năm tìm ra loại thuốc lao chủ lực Rifamycine.

Cách phòng ngừa.

- Đối với bản thân: trẻ sơ sinh phải được tiêm chủng BCG đầy đủ. Sống trong môi trường thoáng mát, sạch sẽ. Dinh dưỡng đầy đủ. Sinh hoạt điều độ: hạn chế thức khuya, dậy sớm. Không lạm dụng các chất gây nghiện như bia, rượu, thuốc lá và không sử dụng ma tuý.

- Đối với cộng đồng: nếu có triệu chứng ho kéo dài từ hai tuần trở lên phải đi khám phổi. Nếu bị phát hiện lao phổi, phải nghỉ ngơi tại nhà và hạn chế tiếp xúc với người thân ít nhất hai tuần sau điều trị, mỗi khi ho phải che miệng, phải đeo khẩu trang y tế. Uống thuốc đúng và đầy đủ theo hướng dẫn của nhân viên y tế.

(Trích nguồn Website bệnh viện Phạm Ngọc Thạch)

- Nước vắt lê - củ sen - tỏi: Nước vắt quả lê 50ml, nước vắt củ sen 30ml, nước vắt tỏi 5ml, tất cả cùng trộn đều trong ly, một lần uống sạch, ngày 1 lần.

- Nước cà chua - dầu cá: Nước vắt cà chua 1 ly, nhỏ vào dầu cá 15g, uống sau mỗi bữa ăn, dùng cho lao phổi thời kỳ hồi phục để tăng cường thể lực.

Ngoài ra có thể sử dụng một số món ăn thuốc như phổi lợn xào rau mã lan, thịt hến nấu hẹ... Phổi heo hầm hoa lựu: Hoa lựu trắng 30g, rửa sạch; phổi heo 30g, rửa sạch, ép ra nước và máu. Cho vào nồi thêm nước nấu, ngày 2 lần. Tất cả đều rất tốt cho quá trình hồi phục sức khỏe của bệnh nhân lao phổi.

(Trích nguồn: website VTV.vn)

6

Söùc khoûe coäng ñoàng

Trong thực tế có nhiều trường hợp người chồng ngoại tình trong thời gian vợ mang thai hoặc sau đẻ, khi vợ đang ở cữ. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên và một trong những nguyên nhân đó là do vợ chồng kiêng quan hệ tình dục suốt một thời gian dài khi vợ mang thai, sinh nở. Do lo lắng việc quan hệ tình dục khi mang thai có thể ảnh hưởng đến thai nghén nên nhiều thai phụ bắt chồng kiêng cữ có khi đến cả năm trời, trong khi chỉ cần vài ngày, 1 tuần không được giải quyết nhu cầu sinh lý chính đáng ấy, nhiều người đàn ông đã không chịu nổi. Có trường hợp khi mang thai, vợ bắt chồng kiêng suốt cả thai kỳ, kiêng thêm 6 tháng sau đẻ, tổng cộng hơn 1 năm. Sau đó ngay lần giao hợp đầu tiên sau một thời gian dài cách ly, vợ lại dính bầu, lại tiếp tục kiêng hơn 1 năm nữa, trách sao chồng không đi nhờ người khác “giúp đỡ”? Vậy khi

thai. Ngoài giai đoạn trên, việc giao hợp có thể thực hiện với tần suất theo nhu cầu của mỗi người, với điều kiện việc ấy không làm cho thai phụ cảm thấy mệt; thậm chí trong 2-3 tuần cuối, theo TS.BS. Phan Trung Hòa, phó trưởng khoa sanh bệnh viện Từ Dũ, việc giao hợp và xuất tinh vào trong âm đạo của thai phụ còn có lợi cho việc chuyển dạ sinh được thuận lợi. Vì nhờ prostaglandin trong tinh dịch và oxytocin nội sinh được tiết ra khi vê đầu vú sẽ giúp việc khởi phát chuyển dạ nhanh chóng hơn. Ngoài ra quan hệ tình dục trong thai kỳ còn giúp tình cảm vợ chồng mặn nồng hơn, vợ chồng gắn bó với nhau hơn, và điều này giúp cả 2 vợ chồng có thể cùng đương đầu với những căng thẳng khi nuôi con sau này. Tuy nhiên, cần lưu ý những trường hợp nên kiêng hoặc hạn chế giao hợp, hoặc cần trao đổi với bác sĩ theo dõi thai kỳ của bạn, gồm:

Sau khi sinh, vợ chồng nên kiêng giao hợp vì cơ quan sinh dục người phụ nữ chưa co hồi hoàn toàn để trở về trạng thái ban đầu như lúc chưa mang thai. Lúc này có sự thông thương giữa tử cung, cổ tử cung với bên ngoài, nếu quan hệ tình dục rất dễ gây nhiễm khuẩn ngược từ ngoài vào. Quan hệ tình dục sau sinh tốt nhất là khi vết mổ hoặc vết may tầng sinh môn đã lành (trung bình khoảng 4-6 tuần). Trong thời gian này, vai trò của người chồng cũng rất quan trọng trong việc giúp vợ cảm thấy thoải mái, lấy lại ham muốn trong “chuyện yêu”. Nếu có vết may tầng sinh môn, người chồng cần nhẹ nhàng, từ từ như trong ... đêm tân hôn để tránh đau cho vợ. Lưu ý việc ngừa thai phải được thực hiện trước khi có quan hệ tình dục. Nếu vết thương ở tầng sinh môn bị đau, người vợ hãy chia sẻ trực tiếp với chồng và nên gặp bác sĩ để được giúp đỡ, không nên âm thầm chịu đựng, hoặc xa lánh chồng trong khoảng thời gian quá dài.

Tóm lại, quan hệ tình dục khi mang thai ngoài mục đích giải quyết một nhu cầu sinh lý bình thường của cả vợ chồng, nó còn có lợi cho sức khỏe tâm lý của người vợ, nó giúp cho tình cảm vợ chồng càng mặn nồng hơn, giúp người chồng quan tâm đến vợ hơn, và có trách nhiệm hơn với đứa con đang dần lớn lên trong bụng mẹ. Ngay cả khi bác sĩ khuyên không nên quan hệ tình dục trong thai kỳ, hoặc trong thời gian hậu sản, vợ chồng vẫn có thể âu yếm, thủ dâm cho nhau để duy trì sự gắn bó, quan tâm lẫn nhau. Sau khi sinh nên nhớ áp dụng một biện pháp tránh thai hiệu quả trước khi thực hiện quan hệ tình dục. Nếu có bất cứ vấn đề gì khi giao hợp, nên gặp ngay bác sĩ để được tư vấn và điều trị nếu cần.

BS.CK1 Nguyễn Ngọc Lan Hương

“Chuyện yêu” khi bầu bì và ở cữ

mang thai, có cần kiêng “chuyện yêu” hay không?

Thực ra nếu thực hiện nhẹ nhàng, với cường độ, tần suất hợp lý thì việc quan hệ tình dục khi mang thai không ảnh hưởng đến những thai kỳ bình thường, thậm chí còn có lợi nữa. Cần lưu ý trong 3 tháng đầu túi thai còn bám lỏng lẻo, chưa cấy sâu vào niêm mạc tử cung, mà trong tinh dịch có chứa chất nội tiết Prostaglandin, có thể làm co bóp tử cung, gây sẩy thai, nhất là đối với những trường hợp có tiền sử sinh non hoặc sẩy thai nhiều lần trước đó. Ngoài ra việc kích thích hoặc vê đầu vú (núm vú) của thai phụ cũng làm cơ thể phóng thích oxytocin nội sinh, là một nội tiết tố có tác dụng gây co bóp tử cung lúc chuyển dạ. Vì vậy trong 3 tháng đầu của thai kỳ, nếu vợ chồng có quan hệ tình dục, cần chú ý động tác nhẹ nhàng, và không để tinh dịch xuất vào trong âm đạo. Những trường hợp dọa sẩy, dọa sinh non cần tránh kích thích đầu vú, vì có thể làm tử cung co bóp dẫn đến việc tống xuất

- Có tiền sử sẩy thai hoặc sinh non ở lần mang thai trước

- Có xuất huyết âm đạo không rõ nguyên nhân.

- Có dấu hiệu dọa sẩy thai hoặc dọa sinh non

- Có vấn đề ở cổ tử cung như hở eo tử cung, viêm nhiễm âm đạo, cổ tử cung,...

- Một hoặc 2 người có bệnh hoặc đang điều trị bệnh lây truyền qua đường tình dục. Trường hợp này có thể dùng bao cao su đúng cách khi giao hợp.

- Có nhau tiền đạo: không nên quan hệ tình dục ở 3 tháng cuối thai kỳ vì có thể làm xuất huyết, thậm chí băng huyết ồ ạt.

- Nếu thai phụ thấy đau bụng hoặc ra huyết sau giao hợp thì phải ngưng lại và gặp bác sĩ để được tư vấn.

(Ảnh: marry.vn.jpg)

Sức khỏe TP.HCM • Số 208 Tháng 3/2013 7

Söùc khoûe coäng ñoàng

TS.BS Trần Sơn ThạchBệnh viện Hùng Vương

Cùng với với những biến đổi chuyển hoá và gia tăng bài tiết thông qua gia tăng độ lọc cầu thận trong thai kỳ, nồng độ chất vôi trong cơ thể người mẹ giảm ngày một nhiều hơn, xuống đến mức thấp nhất vào giữa 3 tháng cuối của thai kỳ (thấp hơn 5% so với người không có thai). Bên cạnh đó, để phát triển hệ xương, thai nhi đã “rút” chất vôi từ cơ thể người mẹ. Trường hợp thai phụ có tình trạng suy dinh dưỡng, hay có chế độ ăn không đủ chất vôi từ trước và trong thai kỳ, quá trình “mất chất vôi” sẽ gây nhiều ảnh hưởng cho cả thai phụ và sự phát triển của thai nhi. Đã có nhiều bằng chứng ghi nhận sự gia tăng tần suất bệnh lý của thai phụ, đặc biệt là cao huyết áp, và những biến chứng của thai nhi, bao gồm dễ sẩy thai, dễ sanh non, dễ bị suy dinh dưỡng… trên những thai phụ không được cung cấp đủ dinh dưỡng và vi chất trong thai kỳ. Những nguy cơ này thậm chí trầm trọng hơn nhiều ở những nước nghèo nơi mà nhiều thai phụ có tình trạng suy dinh dưỡng từ trước mang thai, nơi mà nhiều thai phụ chưa có thói quen gia tăng chế độ ăn đủ chất trong thai kỳ, nơi mà nhiều thói quen không hợp lý, ví dụ kiêng kem trong thai kỳ, vẫn còn tồn tại. Thực tế, tại một nước nông nghiệp vùng nhiệt đới như Việt Nam, cũng đã có nhiều báo cáo ghi nhận tình trạng thiếu các

vi chất thiết yếu, cụ thể là chất vôi trong chế độ ăn hàng ngày của thai phụ.

Trên cơ sở những đánh giá này, việc bổ sung đủ dưỡng chất, đặc biệt là các vi chất thiết yếu, trong đó một

trong những thành tố quan trọng là chất vôi, chính là một trong những biện pháp tương đối dễ thực hiện nhưng có vai trò quan trọng trong việc làm giảm những nguy cơ cho cả thai phụ và thai nhi. Ngoài ra ngày càng có nhiều bằng chứng ghi nhận ích lợi nhằm làm giảm các bệnh lý trong thai kỳ của bổ sung chất vôi cho những thai phụ có khẩu phần ăn thiếu chất vôi trong thai kỳ. Từ năm 1991, nhóm nghiên cứu của BS Belizán ghi nhận tần suất cao huyết áp khi mang thai trong nhóm thai phụ

được cho uống calcium mỗi ngày từ tuần lễ thứ 20 của thai kỳ thấp hơn nhiều so với nhóm thai phụ không được bổ sung calcium trong thai kỳ (9,8% so với 14,8%). Trong một nghiên cứu đa trung tâm gần đây của Tổ chức Y tế Thế giới tiến hành tại BV Hùng Vương cũng ghi nhận hiệu quả của bổ sung calcium trong việc làm giảm nguy cơ cao huyết áp trong thai kỳ ở thai phụ Việt Nam.

Nhu cầu chất vôi trong thai kỳ vào khoảng 1.200mg/ngày, cao hơn 30% so với nhu cầu bình thường của người phụ nữ. Bổ sung chất vôi cần được gia tăng trong thai kỳ nhằm tránh nguy cơ mất chất xương của

thai phụ trong quá trình phát triển của thai nhi và bánh nhau. Việc bổ sung chất vôi được thực hiện qua nhiều phương thức khác nhau.

Thai phụ nên có chế độ ăn giàu chất vôi, cụ thể là những thức ăn như đồ biển, phomat, bơ… Ngoài ra việc bổ sung chất vôi có thể được thực hiện thông qua các loại dược phẩm (thuốc có chứa calcium) hay các loại sữa dành cho thai phụ, vốn có nồng độ chất vôi cao.

Tóm lại, cơ thể thai phụ mất nhiều chất vôi trong thai kỳ. Quá

trình này ảnh hưởng không tốt cho sự phát triển của thai nhi và tình trạng sức khoẻ của thai phụ nếu như chất vôi không được bổ sung phù hợp. Bổ sung chất vôi thích hợp sẽ là một biện pháp hữu hiệu giúp thai nhi phát triển mạnh khoẻ đồng thời làm giảm các nguy cơ cho thai phụ. Có nhiều biện pháp được dùng để bổ sung chất vôi trong thai kỳ, trong đó “đơn giản” nhất là có chế độ ăn phù hợp.

(Theo website của BV Hùng Vương)

Tại sao cần bổ sung calcium khi mang thai?

Thai kỳ là một giai đoạn đặc biệt mà dinh dưỡng của người thai phụ cùng một lúc phải đủ cho hai người: thai phụ và thai nhi. Chế độ ăn cho thai phụ phải đủ lượng, mà thường phải tăng thêm ít nhất 25% so với bình thường và đủ chất. Trong các vi chất cần thiết thì chất vôi hay calcium đóng vai trò rất quan trọng.

(Ảnh: hopnhat.com.jpg)

8

Söùc khoûe cho moïi ngöôøi

Đừng coi thường khi mắt mờ hoặc đỏ, rất có thể bạn đang là nạn nhân của 1 trong 5 căn bệnh thường gặp nhất của mắt.

Cận thị

Bắt bệnh: Đó đơn giản là khi bạn không thể hoặc khó có thể nhìn thấy vật ở xa. Nguyên nhân chưa được xác định, song rất có thể do mắt phải làm việc nhiều quá.

Đối tượng: Nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn, nếu bố hoặc mẹ bạn bị cận thị.

Giải pháp: Đeo kính hoặc kính áp

những người bị tiểu đường.

Giải pháp: Phẫu thuật, dùng đá lạnh chữa bệnh hoặc laser photocoagulation được dùng để điều trị bệnh tách võng mạc. Laser photocoagulation và phẫu thuật vitrectomy thường dùng trong điều trị màng lưới do tiểu đường.

Tăng nhãn áp

Bắt bệnh: Thường xảy ra khi có sự gia tăng về áp lực dịch lỏng trong nhãn cầu, phá huỷ dây thần kinh thị giác, có thể dẫn đến mù loà. Nguyên nhân chính là do sự mất cân bằng giữa việc

Giải pháp: Phẫu thuật Phacoemulsication có thể chữa khỏi vĩnh viễn.

Bệnh có liên quan đến tuyến giáp

Bắt bệnh: Thyroid Eye Disease (TED) là bệnh về mắt do tuyến giáp chịu trách nhiệm điều khiển trao đổi chất của cơ thể gây nên. Bệnh nhân (TED) thường thấy hoa mắt, nhãn cầu lồi ra, mí mắt sưng vù và thị lực mờ hoặc nhìn một hoá hai.

Đôi khi, mắt đỏ, chảy nước mắt và cảm giác có sạn trong mắt cũng sẽ xuất hiện.

Đối tượng: Phụ nữ dễ bị mắc bệnh hơn nam giới.

Giải pháp: Phẫu thuật giảm bớt sức ép để nhãn cầu bớt lồi. Phẫu thuật làm cho lác mắt để chữa chứng nhìn một hoá hai và phẫu thuật rút bớt mí để giảm sưng và chữa hoa mắt.

Khi nào nên đi khám mắt

Nhãn áp: Phụ nữ ở độ tuổi 40 hoặc trên 40 nằm trong diện có nguy cơ cao, nên đi kiểm tra mắt thường xuyên, đặc biệt nếu gia đình có tiền sử tăng nhãn áp.

Đục nhân mắt: Khám mắt và theo chỉ định của BS. Hiện tượng mờ mắt của bạn không thể dùng kính mà chữa khỏi được.

Cận thị: Khám mắt ít nhất mỗi năm 1 lần.

Bệnh mắt do tuyến giáp: Nên đi kiểm tra mắt nếu bạn có bệnh về tuyến giáp.

Bệnh về võng mạc: Thường xuyên khám mắt nếu bạn bị cận thị hoặc bị tiểu đường.

Mẹo chăm sóc mắt

Thường xuyên khám mắt. Phát hiện sớm có khả năng chữa khỏi các bệnh về mắt. Khi đi ra ngoài, đeo kính râm để bảo vệ mắt ra khỏi tia UV và tránh được bệnh đục nhãn mắt.

Luôn đọc sách báo dưới ánh sáng tốt để tránh căng thẳng cho mắt. Cứ sau nửa tiếng làm việc bằng mắt nhiều, nên cho mắt nghỉ bằng cách nhìn chỗ khác hoặc nhìn vật thể ở xa.

(Theo website Bệnh viện Mắt TP. HCM)

5 loại bệnh thường gặp về mắt

tròng. Cũng có thể chữa khỏi vĩnh viễn bằng cách phẫu thuật lasik. Tuy nhiên, chỉ cho kết quả với những đối tượng cụ thể. Ngoài ra, biện pháp NeuroVision - loạt các bài tập tương tác dựa trên máy tính cũng có thể hạ cấp độ cận thị.

Bệnh về võng mạc

Bắt bệnh: Có hai vấn đề về võng mạc đặc biệt nghiêm trọng là tách võng mạc và màng lưới do tiểu đường. Khi võng mạc bị tách ra khỏi các lớp bên ngoài của mắt, thị lực sẽ yếu dần hoặc mất hoàn toàn.

Nguyên nhân của chứng tách võng mạc là do dịch lỏng tràn vào các hố hoặc nước mắt trong võng mạc, chia tách nó khỏi các lớp phía dưới. Các đốm đen sưng phồng và các đốm sáng loé là triệu chứng của bệnh.

Khi mắt thấy có bóng đen, thị lực mờ hoặc mù hẳn thì bệnh đã đến hồi nguy cấp. Bệnh màng lưới do tiểu đường là hậu quả do bệnh tiểu đường huỷ hoại các mạch máu li ti bên trong võng mạc, dẫn đến mù loà.

Đối tượng: Phụ nữ từng phẫu thuật đục nhãn mắt hoặc gia đình có tiền sử về bệnh võng mạc và phụ nữ bị cận thị nặng rất dễ bị tách võng mạc. Bệnh màng lưới chỉ có thể xảy ra với

sản xuất và rút thoát chất dịch lỏng trong nhãn cầu.

Có loại tăng nhãn áp: Góc độ mở và góc độ đóng. Tăng nhãn áp góc độ mở không hề có triệu chứng gì cho đến khi bệnh đã đến giai đoạn cuối. Ngược lại, người bị tăng nhãn áp, góc độ đóng có thể thấy mắt đau, đỏ, đau đầu, buồn nôn và nôn, thị lực mở hoặc thấy hào quang khi nhìn.

Đối tượng: Người trung niên hoặc người già.

Giải pháp: Nhỏ thuốc mắt hoặc uống thuốc viên, phẫu thuật hoặc chiếu tia laser.

Đục nhân mắt

Bắt bệnh: Đó là khi thuỷ tinh thể của mắt bị vẩn đục, ngăn ánh sáng vừa đủ vào mắt và do đó ảnh hưởng đến thị lực. Đây là hậu quả của quá trình lão hoá, thường xuyên tiếp xúc với tia cực tím, dùng thuốc trong thời gian dài và do các bệnh khác.

Triệu chứng cơ bản nhất là do thị lực mờ và không thể cải thiện dù đã dùng đủ các loại kính hoặc độ cận tăng lên.

Đối tượng: Thường là phụ nữ trên 55 tuổi dễ mắc bệnh hơn, song những người trẻ cũng không nên chủ quan.

Sức khỏe TP.HCM • Số 208 Tháng 3/2013 9

Söùc khoûe cho moïi ngöôøi

Ths. Trần Hoài LongBệnh viện Mắt TP.HCM

Tiêu chuân quang học

• Kính mát phải sậm màu vừa đủ để tạo cảm giác thoải mái. Nếu ta chọn loại kính mát để đeo trong thành phố thì độ sậm của kính vừa đủ là làm sao ta vừa đủ không thấy mắt ở trong gương. Lượng ánh sáng được lọc bởi kính là khoảng 75 -85%. Còn loại kính mát sậm màu hơn thường dùng để đi biển hoặc lên vùng núi cao.

• Kính phải đảm bảo chất lượng quang về mặt quang học để cảnh vật nhìn qua kính không bị mờ hoặc biến dạng, hoặc gợn sóng.

• Kính phải có tính chống vỡ, do đó loại tròng plastic thường được chọn hơn.

• Tròng Polycarbonate là loại tròng nhựa đặc biệt có tính chống vỡ cao và bản chất loại tròng này có tính chất lọc đựơc tia cực tím mà không cần phủ thêm chất nào cả.

• Kính mát cũng cần cong ôm lấy gương mặt để bảo đảm che được các tia xiên đến từ 2 bên và trên xuống.

Nhuôm màu tròng kinh

Việc chọn kính mát cho phù hợp ngoài việc chọn màu sắc theo ý thích cũng nên chọn màu sắc tròng kính phù hợp với điều kiện thời tiết địa phương hoặc chọn màu kính mát cho phù hợp với màu sắc của trang phục… Màu xám (màu khói) và nâu (màu trà) thường ít ảnh hưởng đến việc cảm nhận màu sắc hơn. Đây cũng là 2 màu phổ biến nhất trên thị trường nước ta hiện nay.

Xư ly lọc tia cưc tim

Một yếu tố khác không kém phần quan trọng là kính mát phải lọc được tia cưc tim (UV), một kính mát lọc được UVA (bước sóng 315-380nm) và UVB bước sóng (280-315nm) mới bảo đảm an toàn cho mắt. Vì khi đeo kính mát con ngươi (đồng tử) của chúng ta giãn rộng giống như khi đứng trong mát thì lượng tia cực tím trong ánh nắng mặt trời sẽ đi vào mắt nhiều hơn gây tác hại cho mắt nhiều hơn. Kính mát lọc tia cực tím tốt là kính lọc được hết được UV, trên thị trường kính mát

lọc được toàn bộ UV được ký hiệu trên tròng kính: UV 400 hoặc UV Protection 100%. Tuy nhiên điều này sẽ được kiểm chứng bằng các máy đo độ lọc tia cực tím trên tròng kính.

Đặc biệt, những người mổ cườm có đặt hoặc không đặt thủy tinh thể nhân tạo; những bệnh nhân có đục thủy tinh thể bắt đầu; những bệnh nhân sử dụng các loại thuốc có nguy cơ làm tăng sự nhạy cảm với tia cực tím (như một số thuốc chữa bệnh da liễu…); những người làm việc trong môi trường phát xạ ra nhiều tia cực tím; những người ở ngoài nắng lâu, đi biển hoặc thích tắm nắng; trẻ em cũng là đối tượng hay chơi ngoài trời nắng; những người bị mộng thịt hoặc thoái hóa hoàng điểm… cần phải đeo kính mát có lọc tia UV.

Để tránh những tia phản xạ từ bên ngoài bề mặt kính gây khó chịu cho mắt, kính mát có thể được xử lý chống tia phản xạ, nhất là từ mặt sau của kính. Các loại kính mát còn có thể được xử lý chống trầy để tránh trầy xước tăng tuổi thọ của tròng kính.

Kinh mát phân cưc

Loại kính mát này được thêm vào một lớp phim có tính chất phân cực (Polaroid). Nhờ tính chất phân cực ánh sáng có thể làm giảm lượng ánh

sáng do phản xạ từ các bề mặt

ví dụ mặt n ư ớ c

hay mặt đường n h ự a ,

r ấ t t h u ậ n

lợi cho tài xế hoặc những

người chơi môn câu cá, vận động viên đua xe đạp, chạy bộ, vận động viên đua thuyền. Nhìn chung, loại kính mát có phân cực ánh sáng có thể được sử dụng cho những ai cảm thấy khó chịu do ánh sáng phản xạ từ các bề mặt.

Các đối tượng cân đeo kinh mát co lọc tia UV

• Những người mổ cườm có đặt hoặc không đặt thủy tinh thể nhân tạo.

• Những bệnh nhân mới đục thủy tinh thể.

• Những bệnh nhân sử dụng các loại thuốc có nguy cơ làm tăng sự nhạy cảm với tia cực tím (như một số thuốc chữa bệnh da liễu…)

• Những người làm việc trong môi trường phát xạ ra nhiều tia cực tím.

• Những người ở ngoài nắng lâu, đi biển hoặc thích tắm nắng. Trẻ em cũng là đối tượng hay chơi ngoài trời nắng.

• Những người bị mộng thịt hoặc thoái hóa hoàng điểm.

Cách chọn kính mát chất lượng

Ngoài tác dụng làm tôn lên vẻ đep của người đeo, kính mát còn làm cho mắt có cảm giác dê chịu khi ra nắng nhờ tác dụng lọc bớt một tỉ lệ ánh sáng nhất định. Kính còn có tác dụng bảo vệ mắt khỏi tia cực tím (UV) và còn giúp điều chỉnh tật khúc xạ cho người đeo. Do đó, khi chọn kính mát cần lưu ý một số tiêu chuẩn sau:

(Ảnh: tinphunu.com.jpg)

10

Söùc khoûe cho moïi ngöôøi

Trẻ té ngã khi còn nhỏ vẫn thường xảy ra, có trường hợp sau khi té ngã chỉ bị xây xát nhẹ ngoài da và không gây hậu quả gì nghiêm trọng, nhưng có trường hợp té ngã gây chấn thương sọ não rất nặng có thể dẫn đến tử vong.

Tai nạn té ngã có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe và tính mạng của trẻ bị nạn từ trật khớp, gãy xương, chấn thương ngực, chấn thương bụng đến chấn thương sọ não hoặc chấn thương nhiều cơ quan có thể dẫn đến tử vong. Vì vậy, luôn để mắt tới trẻ trong mọi lúc, mọi nơi đó là việc không bao giờ thừa khi nuôi trẻ nhỏ!

Những tai nạn té ngã ở trẻ phổ biến

Té ngã ở trẻ em phần lớn là do sự vô ý hoặc bất cẩn của người lớn hoặc do tính tò mò, hiếu động nghịch ngợm, chưa nhận thức được hết những nguy cơ xảy ra tai nạn của trẻ.

Những nguyên nhân thường gây té ngã ở trẻ như sau:

- Ngã do sự bất cẩn của người lớn: Không trông coi trẻ đúng cách khiến trẻ ngã từ xe đẩy, trên võng, trên giường hoặc trên cao xuống.

- Trẻ trèo hoặc đứng lên ghế hoặc đồ vật kê không vững.

- Trẻ bị trượt té khi đi hoặc chạy giỡn ở những nơi ẩm ướt, trơn

- Đối với trẻ nhỏ, phải luôn có người lớn chăm sóc bên cạnh khi ăn, ngủ, chơi.

- Sử dụng “cũi”, đặc biệt đối với với trẻ nhỏ trong trường hợp không thể trông trẻ được.

- Có rào hoặc thanh bảo vệ ở những nơi như cầu thang, cửa sổ, ban công với độ cao tối thiểu 75 cm, chấn song dọc, khoảng cách giữa các song không vượt quá 15 cm.

- Đảm bảo bậc thềm, cầu thang đủ ánh sáng, dễ đi.

- Dạy trẻ không xô đẩy nhau, không leo trèo, ví dụ như leo lên cây cao hái trái, leo cột điện để lấy diều, leo mái nhà, …

- Giáo dục cho trẻ biết các nguy cơ và hậu quả có thể xảy ra khi ngã, những kỹ năng phòng tránh khi đi vào những nơi dễ ngã như cầu thang, nhà tắm, nơi trơn trượt.

Trẻ té ngã: không nên xem nhẹ!

Trong lúc cả gia đình đang quây quần ăn cơm, bé trai 13 tháng tuổi leo lên ghế nhựa múa võ siêu nhân và bị té đập đầu xuống đất bầm 1 bên tai. Thấy bé vẫn chơi bình thường nên gia đình không để ý. Đến sáng hôm sau, thấy con ngủ li bì không thức dậy, gọi thì thấy mắt mở lờ đờ, nên gia đình chuyển cấp cứu tại bệnh viện.

trượt như nhà tắm, sàn nước, sàn nhà mới lau hoặc bị đổ nước.

- Trẻ chạy nhảy, nô đùa, xô đẩy nhau ngã.

- Trẻ trèo cây, trèo tường, trèo cột điện, cầu thang, ban công và bị té ngã.

phòng ngừa tai nạn té ngã ở trẻ

Để phòng ngừa tai nạn té ngã ở trẻ em cũng như những hậu quả nghiêm trọng do ngã gây ra, người lớn và những người chăm sóc trẻ nên thực hiện những điều sau đây:

(Ảnh: alobacsi.vn.jpg)

BS Dư Minh TríBệnh viện Nhi Đồng 1

Sức khỏe TP.HCM • Số 208 Tháng 3/2013 11

Söùc khoûe cho moïi ngöôøi

Bong bay

Bóng bay đứng đầu danh sách bởi loại đồ chơi nhiều màu sắc, đẹp mắt và dường như “vô hại” này được rất nhiều bậc phụ huynh mua về cho con chơi. Tuy nhiên, chỉ cần chút bất cẩn, những trái bóng cao su hoàn toàn có thể gây nguy hiểm cho bé. Số trẻ bị ngạt do nuốt bóng bay chưa thổi vào miệng thậm chí còn cao hơn nhiều so với các loại đồ chơi khác và con số trẻ bị ngạt thở do đồ chơi cũng chiếm tỷ lệ tử vong do ngạt ở trẻ nhỏ.

Dao cạo và các dụng cụ phòng tắm khác

Không cần phải giải thích nhiều về độ nguy hiểm nếu những chiếc dao cạo của bố bị trẻ đem ra nghịch. Hãy chú ý cất chúng cho cẩn thận, cùng với dầu gội, sữa tắm, thuốc và các loại hóa chất có thể gây hại khác ra khỏi tầm với của trẻ. Ngoài việc cất đồ đạc

Những món đồ

nguy hiểm

tưởng chừng

“vô hại” với trẻ

Có những thứ tưởng chừng như không thể có hại với bé thì bỗng một ngày gây ra tai nạn.

- Giáo dục trẻ tránh các trò chơi nguy hiểm như nhảy từ trên cao, thả diều trên sân thượng, lòng đường.

- Không để sàn nhà ẩm ướt, trơn trượt.

- Không thực hiện các động tác dễ gây ngã cho trẻ nhỏ như xốc ngược, tung trẻ.

- Không để trẻ dưới 10 tuổi trông trẻ dưới 3 tuổi.

Cách xử trí ban đầu khi xảy ra tai nạn té ngã

Cha mẹ và người chăm sóc trẻ cần nắm được một số kỹ năng xử trí sơ cứu và phòng ngừa các tai nạn thường gặp cho người chăm sóc trẻ:

Khi thấy trẻ bị ngã, phụ huynh cần xem mức độ chấn thương của trẻ để có cách xử lý tốt nhất. Cách xử lý ban đầu là lấy chiếc khăn nhúng nước lạnh vắt ráo nước hoặc bọc nước đá rồi đắp lên trên vết bầm, chỗ chấn thương. Nếu trẻ đau nhiều hoặc đau khi cử động, tay chân bị bầm tím, thì cần lưu ý có thể trẻ bị bong gân hay gãy xương. Nếu trẻ than đau nhiều ở vùng bị chấn thương khi ấn tay vào vết thương, vết thương bị sưng và sau đó bầm tím, cử động khó khăn vùng bị chấn thương, hoặc chân hay tay trẻ có thể bị cong một cách kỳ lạ thì nên đưa ngay trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra và xử trí kịp thời.

Tóm lại, ngã là một tai nạn sinh hoạt thường gặp nhất ở trẻ, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng lên sức khỏe và tính mạng của trẻ bị nạn. Các biện pháp phòng ngừa và xử trí nêu ra ở trên rất đơn giản, dễ thực hiện. Tuy nhiên để thực hiện tốt việc phòng ngừa thì điều tiên quyết là mỗi cá nhân và gia đình phải luôn cảnh giác, cẩn trọng, nhận thức các nguy cơ có thể gây ra tai nạn và luôn có ý thức thực hiện các biện pháp phòng ngừa cho chính gia đình thân yêu của mình để những tai nạn thương tâm không còn xảy ra nữa.

trong nhà cẩn thận, hãy nhớ cảnh báo trẻ tránh xa những thứ có thể gây hại.

pin các loại

Một số gia đình có thói quen không vứt bỏ pin sau khi sử dụng mà giữ lại trong nhà, hoặc đôi khi các bậc cha mẹ bất cẩn khi cho con chơi các vật dụng, đồ chơi chạy pin. Trẻ nhỏ vốn tò mò nên rất có thể sẽ cho pin vào miệng nuốt, nhất là với các loại pin đồng hồ, pin điều khiển có kích thước nhỏ. Pin thường qua hệ tiêu hóa mà không gây tai nạn. Nhưng nếu pin bị mắc lại ở thực quản, dạ dày hoặc ruột, dịch pin ăn mòn sẽ gây tổn thương niêm mạc gây loét. Chưa kể, pin cứng và kích thước khá lớn có thể khiến trẻ bị ngạt.

Hóa chất tẩy rửa

Màu sắc sặc sỡ bắt mắt của những chai thuốc tẩy rửa rất có thể khiến trẻ nhầm chúng với chai nước ngọt. Bởi thế, đừng chỉ giấu kỹ nước tẩy rửa, hãy cất chúng ra khỏi tầm với của trẻ. Theo một nghiên cứu mới đây, ngay cả những loại dung dịch tẩy rửa không độc hại (có mác “non-toxic”) cũng vẫn gây nguy hiểm cho trẻ một khi trẻ uống phải, hoặc thậm chí chỉ hít phải. Hãy cẩn trọng!

(Theo web phunuonline.vn)

(Ảnh: bacsytructuyen.com.png)

12

Tieán boä y hoïc

Theo đó, kỹ thuật sinh học phân tử được nhiều bệnh viện chuyên khoa đầu ngành nghiên cứu ứng dụng trong kỹ thuật giải trình tự chuỗi ADN phát hiện đột biến kháng Imatinib tại BV Truyền máu huyết học; ứng dụng sinh học phân tử trong chẩn đoán và điều trị tầm soát gen đề kháng Clopidogrel ở bệnh nhân hội chứng mạch vành cấp sau đặt Stent tại BV Nhân dân Gia Định và ứng dụng kỹ thuật Realtime PCR nhằm phát hiện cúm H5N1, H1N1, virút gây bệnh tay chân miệng, bệnh viêm não do Enterovirus, PCR bệnh thủy đậu, xét nghiệm định lượng viêm gan siêu vi B, đo tải lượng HIV bằng kỹ thuật ADN…

Kỹ thuật nội soi ngày càng được ứng dụng rộng rãi tại các bệnh viện ngoại khoa. Kỹ thuật này được sử dụng nhằm hạn chế những bất lợi cho người bệnh như cắt u phổi, u trung thất qua nội soi lồng ngực tại BV Bình Dân, kỹ thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước, chéo sau bằng kỹ thuật All in side. Đứt dây chằng chéo được xem như là nguyên nhân gây chấn thương gối gây tàn phế hàng đầu ở vận động viên thể thao. Bệnh viện Nguyễn Tri Phương đã áp dụng kỹ thuật All in side với khoảng 100 ca, kết quả cho thấy, việc phục hồi chức năng khớp gối của các bệnh nhân này rất khả quan với tỷ lệ tốt đến rất tốt đạt trên 98%.

Nhiều kỹ thuật can thiệp tim mạch được ứng dụng giúp giảm bớt chi phí và giảm những tai biến do mổ tim theo những kỹ thuật cũ, đó là ứng dụng đóng liên thất bằng dụng cụ qua da giúp người bệnh không phải chịu một cuộc mổ tim hở với gây mê và sẹo mổ tại BV Nhân Dân 115, kỹ thuật đốt nhánh vách bằng cồn 100o trong bệnh cơ tim phì đại tại Viện Tim.

Trong lĩnh vực nhi khoa chuyên sâu cũng có nhiều đột phá nhằm giảm tỷ lệ tử vong cũng như giảm di chứng của trẻ trong giai đoạn chu sinh, Khoa Hồi sức sơ sinh

Bệnh viện Nhi đồng 1 bắt đầu triển khai kỹ thuật làm lạnh từ tháng 12/2011, với tổng cộng 16 ca, trong đó có 14/16 ca xuất viện, không biến chứng trong quá trình làm lạnh, số còn lại tuy không hồi phục như trẻ bình thường nhưng có giảm di chứng.

Một nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật đông lạnh hồng cầu bằng dung dịch Glycerol nồng độ cao của BV Truyền máu huyết học đã đem lại nhiều

hiệu quả thiết thực. Với kỹ thuật này, ngân hàng máu có thể dự trữ được một lượng máu lớn, đặc biệt đối với các nhóm máu hồng cầu hiếm như nhóm máu RhD(-) hoặc và các hồng cầu có Phenotyp hiếm. Nghiên cứu ứng dụng này cũng đã góp phần giải quyết thách thức cho ngân hàng máu khi cần một lượng máu lớn cho thảm họa, cho thiên tai và cho an ninh quốc phòng.

BS Kim phượng

Ngành y tế Tp.HCM: phát triển

y tế chuyên sâu trên nhiều lĩnh vực

Hướng đến xây dựng ngành y tế Thành phố trở thành trung tâm y tế chuyên sâu của cả nước, ngang tầm với khu vực. Các đơn vị trong ngành không ngừng ứng dụng công nghệ cao trong công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe người dân thành phố. Rất nhiều kỹ thuật cao được ứng dụng hiệu quả vào lĩnh vực lâm sàng, cận lâm sàng trong công tác khám chữa bệnh như kỹ thuật sinh học phân tử, ghép nội tạng, kỹ thuật nội soi, điều trị can thiệp tim mạch… đã được thực hiện.

Môt ca đặt stent cho bệnh nhân mạch vành tại Viện Tim.

Sức khỏe TP.HCM • Số 208 Tháng 3/2013 13

Phoøng ngöøa beänh maïn tính khoâng laây

Thành phần chính của muối ăn là natri. Natri trong chế độ ăn có từ 2 nguồn: nguồn có sẵn trong thực phẩm và nguồn cho thêm vào thức ăn trong quá trình chế biến (phần này phụ thuộc vào từng người). Theo một số tác giả, một chế độ ăn không cho thêm muối cũng đã cung cấp 1,6 g natri, tương đương với 4,1 g muối ăn.

ăn quá 6g muối /ngày

• Đối với bệnh nhân tăng huyết áp: Không nên ăn quá 4 g muối /ngày .

• Đối với những bệnh nhân bị suy tim: không nên ăn quá 3 g muối/ngày .

• Không nên dùng các loại nước chấm mặn trong bữa ăn.

• Không dùng các loại thực phẩm có nhiều muối như cà muối, dưa muối, mắm, thực phẩm đóng hộp,

thịt chà bông (ruốc), xúc xích,...

3. Không dùng thêm nước chấm mặn trong bữa ăn; nước mắm nguyên chất, muối tiêu, mắm nêm, mắm tôm,…

4. Ăn nhạt hơn bình thường lúc chưa có bệnh. Nêm ít muối và bột nêm khi chế biến món ăn (giảm ít nhất 50% so với lúc bình thường).

5. Giảm sử dụng chất béo đặc biệt khi có thừa cân bằng cách hạn chế các món chiên xào nhiều mỡ hoặc dầu.

6. Giảm sử dụng các loại nước sốt pha sẵn vì có nhiều dầu và muối (sốt cà chua, sốt ớt, sốt mayonnaise, dầu hào…).

7. Ăn cá thay thịt tối thiểu 3 lần/tuần đặc biệt các loại cá có nhiều chất béo omega 3 như cá thu, cá trích, cá mòi, cá ngừ, cá hồi, cá basa,…

8. Tăng cường ăn rau củ và quả chín theo khả năng.

9. Bổ sung các loại khoai củ và đậu hạt.

10. Uống thêm 1-2 ly sữa tách béo hoặc sữa đậu nành/ ngày.

11. Theo dõi cân nặng thường xuyên để điều chỉnh chế độ ăn kịp thời, tránh béo phì.

12. Ngưng thuốc lá, hạn chế rượu bia và các chất gây kích thích thần kinh.

13. Rèn luyện cơ thể đều đặn mỗi ngày hoặc cách ngày. Bệnh nhân lớn tuổi đi bộ là tốt nhất.

14. Luôn vui tươi, lạc quan yêu đời để giảm bớt áp lực cho tim mạch.

15. Uống thuốc và tái khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị. Không tự ý ngưng thuốc.

Việc sử dụng muối ở bệnh nhân Tăng huyết áp

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa muối ăn và bệnh cao huyết áp. Những quần thể dân cư có tập quán ăn mặn luôn có tỷ lệ người cao huyết áp lớn hơn so với các quần thể có tập quán ăn nhạt. Thực tế trong công tác khám chữa bệnh của các thầy thuốc cũng cho thấy: một chế độ ăn nhạt, nhiều rau và quả chín có tác dụng hạ huyết áp. Những người bị cao huyết áp dùng thuốc lợi tiểu thải muối sẽ hạ được huyết áp.

Để kiểm soát tốt huyết áp, người bệnh tăng huyết áp cần lưu ý việc sử dụng muối trong các bữa ăn của mình, như:

• Một muỗng cà phê muối tương đương với 5g muối .

• Một muỗng canh nước tương, nước mắm tương đương 2g muối.

• Ở người bình thường không nên

giò chả, …

• Hạn chế các loại nước sốt pha sẵn (sốt tương cà, sốt tương ớt, sốt mayonnaise…)

• 01 gói mì ăn liền chứa gần 2g muối

• Một muỗng canh nước

tương, nước mắm tương đương 2g muối.

Lời khuyên cho người bị tăng huyết áp

1. Không ăn các loại khô, mắm cá, mắm tép, tương, chao, …

2. Hạn chế dùng các thực phẩm chế biến sẵn có nhiều muối: cải muối chua, trứng muối, thịt hộp, chả lụa,

(Ảnh: khoemoingay.vn.jpg)

ThS. BS Lê Thị Ngọc VânBV Nhân Dân 115

14

Lieäu phaùp ñoâng y

BS.Huỳnh Liên Đoàn Hội Y học TP.Hồ Chí Minh

Củ nghệ chứa khoảng 5% tinh dầu và đến 5% curcumin, một dạng polyphenol. Curcumin là hoạt chất chính trong củ nghệ, với kí hiệu C.I. 75300, hay Natural Yellow 3. Tên hóa học của nó là(1E,6E)-1,7-bis(4-hydroxy-3-methoxyphenyl)-1,6-heptadien-3,5-dion.

Theo y học cổ truyền, Củ nghệ ( Uất Kim) có vị cay đắng, tính hơi mát, tác dụng hành khí, phá ứ huyết, lương huyết, thông kinh lạc, dùng trị các chứng khí uất nghẹn tức ngực, vàng da, nôn ra máu, chảy máu cam, đái ra máu, viêm gan, đau bụng kinh, trẻ em động kinh.

Ngoài việc dùng làm gia vị thông thường, Nghệ còn có tác dụng phòng và trị bệnh rất tốt.. Trong nghệ có Paratolyl metylcacbinol, có tác dụng kích thích bài tiết mật của các tế bào gan và chất Curcumin có tác dụng gây co bóp túi mật làm thông mật, có khả năng giải độc và bảo vệ tế bào gan, làm tăng hồng cầu, hạ mỡ máu, xóa bỏ trứng cá, giúp chóng mọc tóc và giảm rụng tóc. Curcumin còn là chất chống viêm và chống oxy hóa điển hình, có thể sử dụng curcumin như một corticoid trong điều trị bệnh mà không sợ gây loãng xương, không gây loét dạ dày. Theo kinh nghiệm dân gian, dùng củ nghệ để trị một số bệnh thường gặp :

1. Trị cảm cúm: Lấy củ nghệ chủ (củ cái) rửa sạch gọt, thái lát mỏng cho vào chén giã nát chế nước sôi vào, ngâm 5 phút, lọc lấy nước uống, bã nghệ cho thêm ít dấm trộn đều xoa bóp khắp người thì khỏi bệnh, những người chưa bị cảm cúm, chỉ mệt mỏi uể oải làm cách trên để phòng bệnh.

2. Trị ho: 8 lát mỏng Củ nghệ tươi gọt sạch vỏ; 4 lát mỏng Chanh để nguyên vỏ; 4 lát mỏng gừng tươi gọt vỏ, cả ba thứ cho vào chén với 2 muỗng canh mật ong (hoặc đường

phèn); 3 muỗng nước chín, chưng cách thủy để sôi 30 phút lấy nước chia 2 lần uống và ăn cả xác.

3. Tiêu ứ: Bị té, chấn thương, huyết sưng tụ, đau tức khi cử động mạnh… Lấy 10 gram củ nghệ già rửa sạch gọt cho vào chén giã nát chế nước sôi vào, ngâm 5 phút, lọc lấy nước uống, bã nghệ cho thêm ít dấm trộn đều xoa bóp lên vết sưng tụ huyết thì giảm đau, tan huyết.

4. Trị mụn trứng cá: Ở tuổi dậy thì, do thay đổi nội tiết tố nên các nữ tú (cả nam thanh) mặt hay nổi mụn như trứng cá nên dân gian thường gọi mụn trứng cá, người ta thường hay nặn hoặc hút mụn, chỗ lấy mụn để lại vết sẹo lõm nhỏ. Các vết sẹo khác như: vết mổ, vết trầy xướt do chấn thương, vết sẹo do bệnh thủy đậu… Lấy củ nghệ già tươi gọt sạch vỏ giã nhỏ hòa tan với nước vo gạo vắt lấy nước cốt (sền sệt) xoa lên vết sẹo 03 lần trong ngày, dùng liên tục nhiều ngày dần dần vết sẹo sẽ khỏi.

Củ nghệ, một gia vị làm thuốcNghệ là một thức ăn gia vị thông thường , khi kho cá chúng ta thêm vào vài lát mỏng , cá không có mùi tanh mà lại có mùi thơm dê chịu.

(Ảnh: tin.lukhach24h.com.jpg)

(Ảnh: thuoctriseo.com.jpg)

(Ảnh: kinhmat.com.jpg)

Sức khỏe TP.HCM • Số 208 Tháng 3/2013 15

Sô cöùu taïi nhaø

Đau nhói hoặc rát, bỏng là triệu chứng bị côn trùng đốt có thể còn bị nổi sẩn đỏ, ngứa, mề đay, phù nề… Khi gặp trường hợp này, bạn cần:

- Chăm sóc vết thương tại chỗ bằng thuốc sát khuẩn (cồn hoặc betadin).

- Trường hợp bị ong đốt thì phải lấy ngòi ong ra khỏi vết đốt, bôi nước vôi tôi và kem fenacgan chống dị ứng, cho người bệnh uống nước cam và vitamin C.

- Hạn chế vận động phần cơ thể bị côn trùng đốt.

xử trí khi bị chấn thương mắt

- Không giụi tay vào mắt.

- Nếu bị hóa chất vào mắt thì rửa mắt liên tục dưới vòi

nước sạch, nhúng mắt vào nước sạch khi bị bụi vào mắt.

- Không đè ép, hay tra bất kỳ thuốc gì vào mắt.

- Không cố lấy dị vật ra khỏi mắt hay rút vật đang cắm

vào mắt.

- Đến chuyên khoa mắt gần nhất

- Các trường hợp bị côn trùng đốt có biểu hiện nặng lên như: khó thở và sốt thì cần chuyển đến cơ sở y tế để xử trí kịp thời.

để cấp cứu.

Để phòng tránh những tai nạn về mắt không đáng có, có một vài lời khuyên đối với các phụ huynh:

- Luôn có người trông coi trẻ cẩn thận trong khi người lớn thì bận rộn nhiều việc.

- Lựa chọn những đồ chơi thật an toàn cho trẻ. Không cho trẻ cầm nhang có đốt lửa sẵn hay khi đi chùa chú ý để mắt trẻ nhiều hơn để không bị quẹt nhang vào mắt.

- Bắt buộc trẻ tránh xa nơi có vật sắc nhọn hoặc để những vật sắc nhọn, thủy tinh dễ vỡ... cách xa tầm với của trẻ.

(Theo Website T4G)

(Trích theo sách “Chăm sóc sức

khỏe cộng đồng” của NXB Dân

Trí)

Khi bị chấn thương mắt thì nên làm gì?

xử trí khi bị côn trùng đốt

Trong cuộc sống hàng ngày, có rất nhiều hoạt động dê dẫn đến chấn thương mắt. Có trường hợp trẻ bị nhang thắp gây bỏng mắt hay những loại đồ chơi không an toàn.

(Ảnh: bacsi.com.jpg)

(Ảnh: asia.vn.png)

16

Söû duïng thuoác ñuùng

PGS.TS. Nguyễn Hữu ĐứcĐại học Y dược TP.HCM

Các phác đồ điều trị lao thường kéo dài, do vậy bệnh nhân thường lo lắng bị tác dụng phụ gây hại khi dùng thuốc chống lao kéo dài. Có rất nhiều trường hợp bệnh nhân khi dùng thuốc chống lao gặp phải các tác dụng không mong muốn, nếu không có hiểu biết đầy đủ rất dễ dẫn đến việc bỏ thuốc giữa chừng khiến bệnh không khỏi và lây lan trong cộng đồng, gây nên tình trạng vi khuẩn lao kháng thuốc. Có 2 loại tác dụng phụ: nhẹ và nặng.

Những tác dụng phụ nhẹ thường gặp

- Bần thần, cảm giác này có thể kéo dài khoảng 30 phút đến 1-2 giờ, thường chỉ xảy ra trong 5-7 ngày đầu mới điều trị, sau đó người bệnh sẽ không còn cảm giác này.

- Nước tiểu có màu đỏ, là màu của thuốc rifamicin, khi ngưng thuốc nước tiểu sẽ có màu như cũ. Đây cũng là dấu hiệu giúp bác sĩ nhận biết bệnh nhân có dùng thuốc này hay không.

- Sạm da, thường là do thuốc pyrazinamid, để giảm bớt tác dụng phụ này không nên đi ra ngoài trời nắng, nếu phải đi thì mặc áo dài tay, mang khẩu trang, đội nón... để hạn chế phần da tiếp xúc ánh sáng.

Khi ngưng uống PZA thì triệu chứng trên cũng dần biến mất.

- Tê rần ở môi sau khi tiêm thuốc streptomycin, cũng là triệu chứng thoáng qua không cần điều trị.

- Tê rần, nóng rát ở tay chân do viêm thần kinh ngoại biên, là do isoniazid, dùng kèm vitamin B6 (pyridoxine) liều thấp 15mg-50mg mỗi ngày để khắc phục tình trạng này.

- Đau hoặc thấy khó chịu ở vùng thượng vị, gây buồn nôn, chỉ cần dùng thuốc kháng acid chữa triệu chứng hoặc thay vì uống thuốc lúc bụng đói có thể ăn nhẹ như cháo, xúp, uống sữa... trước khi uống thuốc.

Những tác dụng phụ nghiêm trọng hơn

- Dị ứng thuốc có thể xảy ra với bất cứ thuốc chống lao nào, nhưng dễ gặp: streptomycin, INH, rifampicin. Có những biểu hiện như: sốt, nổi mẩn đỏ, luôn kèm theo ngứa, đôi khi có nổi hạch, lách lớn, gan lớn, có thể có vàng da hoặc không. Khi xảy ra hiện tượng này cần ngưng ngay các thuốc trị lao.

- Độc ở gan làm tăng men gan, viêm gan, tổn thương gan. Đây là tác dụng phụ thường gặp nhất, các thuốc gây viêm gan thường gặp bao gồm: pyrazinamid, isoniazid, rifampicin

- Độc ở thận và tai gây suy thận, tổn thương tiền đình: đây là tác dụng phụ của streptomycin và các thuốc nhóm aminosid

- Tổn thương ở mắt như: mù màu (thường không nhận biết được màu đỏ và màu xanh), nhìn mờ, viêm thần kinh thị giác (ethambutol).

- Rối loạn về máu như mất bạch cầu hạt, giảm tiểu cầu, thiếu máu tán huyết (rifampicin, INH).

- Tăng acid uric máu, có thể gây sưng đau khớp, đặc biệt ở những người đã có bệnh gút trước đây (Pyrazinamid, etambutol).

Biện pháp đề phòng tác dụng phụ có hại do thuốc chống lao

Tác dụng phụ của thuốc chống lao

Trước khi nạn dịch nhiêm HIV/AIDS xảy ra, người ta thấy như có vẻ khống chế được bệnh lao, nhưng khi nạn dịch thuộc loại khủng hoảng toàn thế giới diên biến, bệnh lao ngày càng phát triển. Hằng năm, tỷ lệ mắc bệnh lao ngày càng tăng lên, không chỉ ở các nước phát triển, mà còn ở các nước tiên tiến.

(Ảnh: Streptomycin.jpg)

Sức khỏe TP.HCM • Số 208 Tháng 3/2013 17

Söû duïng thuoác ñuùng

Trước khi điều trị: cần khai thác kỹ tiền sử của bệnh nhân và làm xét nghiệm khảo sát chức năng gan, thận, đếm tiểu cầu.

Trong khi điều trị:

- Dùng thuốc đúng liều và phù hợp với cơ địa của người bệnh.

- Lưu ý bệnh nhân những tác dụng phụ có thể xảy ra và yêu cầu báo ngay cho bác sĩ khi có triệu chứng

bất thường xuất hiện.

- Làm xét nghiệm định kỳ, đặc biệt là men gan để xem có rối loạn về gan.

- Trong thời gian dùng thuốc điều trị lao, người bệnh không được uống rượu, bia và hạn chế hoặc tránh sử dụng thêm các thuốc có hại cho gan và thận, vì hầu hết các thuốc trị lao đều độc cho gan và được thải qua thận.

Người bệnh lao cân biết

Người bệnh cần ý thức bệnh lao là bệnh lây mạn tính, khi sử dụng thuốc kháng lao cần tuân thủ phác đồ điều trị theo 3 chữ “Đ”: ĐÚNG, ĐỦ, ĐỀU.

- Thuốc phải được dùng ĐÚNG: tức là phải dùng đúng các tên thuốc đã được chỉ định trong toa theo phác đồ. Không được bỏ bớt thuốc, thêm thuốc hoặc thay đổi thuốc một cách tùy tiện.

- Thuốc phải dùng ĐỦ liều và ĐỦ thời gian: vì thuốc kháng lao đều độc nên phải dùng đủ liều hàng ngày. Nếu quá liều sẽ bị độc tính của thuốc, còn bớt liều thì thuốc không có hiệu quả và làm cho vi khuẩn kháng thuốc. Phải dùng thuốc đủ thời gian mà bác sĩ điều trị quy định (tùy theo loại phác đồ, có khi 6 tháng, có khi 9 tháng…) không được ngưng sớm vì bệnh sẽ không lành, dễ tái phát mà khi tái phát sẽ nặng hơn.

- Thuốc phải dùng ĐỀU đặn: thuốc kháng lao thường dùng một lần duy nhất trong ngày, các thuốc sẽ uống cùng lúc (uống vào lúc sáng trước khi ăn sáng) trong thời gian dài, ngày nào cũng thế. Người bệnh cần cố gắng tuân theo, không nên tự ý chia thuốc ra nhiều lần để uống, cũng không được quên uống thuốc để rồi khi nhớ lại uống bù (uống như thế có thể quá liều).

Thuốc chống lao là nhóm thuốc chuyên dùng trị vi khuẩn lao và có khá nhiều tác dụng phụ gây hại. Thuốc chống lao được chia thành 2 nhóm dựa trên tác dụng và mức độ độc tính. Những thuốc ban đầu (nhóm hạng 1), theo thứ tự thời gian cấp phép, gồm: streptomycin (1944), isoniazid (INH, 1952), pyrazinamid (PZA, 1955), ethambutol (1967) và rifampicin (1971). Các thuốc hàng thứ hai (hạng 2) được dùng trong trường hợp kháng thuốc hoặc bệnh nhân không dung nạp các thuốc hạng 1, bao gồm: acid aminosalicylic (PSA, 1949), cycloserin (1956), kanamycin (1958), capreomycin (1971) và amikacin (1976).

Trong sử dụng thuốc kháng lao, vấn đề được quan tâm nhất vẫn là sử dụng thuốc sao cho thật hiệu quả, an toàn và ngăn chặn sự KHÁNG THUỐC. Sự đề kháng thuốc ở vi khuẩn lao rất mạnh mẽ cho nên trong điều trị, không bao giờ dùng một thuốc mà phải luôn luôn kết hợp dùng từ hai ba thuốc trở lên. Và hiện nay các nhà điều trị luôn luôn đề cập tới hiện tượng vi khuẩn lao đa kháng thuốc (multiple drug resistance) tức là vi khuẩn lao có thể đề kháng với nhiều thuốc cùng một lúc.

Thế thì tôi cũng bị rồi Tiếng người đàn ông trong điện thoạI: - Thưa bác sĩ, thằng con trai tôi bị chứng quai bị... - Phải, tôi biết. Hôm qua tôi đã đến và khám cho cháu rồi. Nhớ giữ nó cách biệt với những người khác trong nhà và... - Thôi chết! Nó đã hôn người giúp việc mất rồi - Ồ, thật không may! Có lẽ chúng ta phải cách ly cô ấy... - Nhưng thưa bác sĩ, tôi sợ rằng chính tôi cũng đã hôn cô gái đó. - Rắc rối quá! Như vậy có nghĩa là ông cũng đã mắc bệnh. - Ngoài ra, tôi còn hôn vợ tôi... Giọng bác sĩ bỗng thất thanh: - Trời ơi ! Thế thì tôi cũng bị rồi ! Việc cấp cứu Một bà nội trợ trẻ đang kể cho chồng nghe về những biến cố xảy ra trong ngày lúc họ đang dùng bữa tối. Một việc khủng khiếp đã xảy ra ở thương xá - Bà ta nói - Lúc em xách túi thực phẩm đi ra khỏi siêu thị thì có một người đàn ông đang sửa chữa bảng hiệu chạy điện lớn của họ bị trượt chân ngã xuống thang. Ông ta rơi xuống đất cách chỗ em chỉ non một mét và tấm bảng hiệu rơi chồng lên ông ta. Kính vỡ văng miếng tứ tung. Trong suốt đời mình em chưa bao giờ thấy máu đổ nhiều như vậy đâu. Người chồng hỏi : - Thế lúc đó em làm gì ? - Ồ, em đâu có đến nỗi mất trí - Bà ta bảo - Anh có nhớ cái khóa cứu thương mà em đã theo học hồi năm ngoái không nào ? Quả y như rằng lúc đó cũng phải cần đến nó. Em biết ngay điều mình cần làm. Em liền ngồi xuống định tâm lại và lấy hai đùi kẹp chặt lấy đầu mình. Thế là kết quả thật hiệu nghiệm : em đâu có xỉu.

Có hại không ? - Thưa bác sĩ, xin ông hãy cho tôi một lời khuyên. Vợ tôi thường xuyên đi ngoại tình, thế nhưng cứ mỗi khi tôi chuẩn bị làm ầm ĩ là cô ta lại nói : “Anh cứ bình tĩnh, uống cà phê đi nào “ - Liệu tôi có thể khuyên anh điều gì đây ? - Bác sĩ hỏi. - Chỉ một điều thôi : Tôi uống cà phê nhiều như vậy có hại cho sức khỏe lắm không ?

Vui Cười …

18

Baùc syõ gia ñình

Môt số mũi tiêm ngừa cân lưu y

- Tiêm ngừa Viêm gan siêu vi B: tiêm cho những người có xét nghiệm HBsAg âm tính, thường sử dụng phác đồ tiêm 3 lần vào các tháng 0,1,6 (mũi 1 tiêm bất kỳ lúc nào, mũi 2 sau mũi 1 một tháng, mũi 3 sau mũi 1 sáu tháng). Hiện có rất nhiều loại vắc xin của các nhà sản xuất khác nhau và giá cả của các loại vắc xin này cũng rất khác nhau.

- Tiêm ngừa Viêm gan siêu vi A: tiêm cho những người có xét nghiệm anti-HAV âm tính, tiêm 2 lần vào các tháng 0,6.

- Tiêm ngừa Viêm não Nhật bản B: tiêm 3 lần: liều đầu tiên, liều thứ 2 cách liều đầu 1-2 tuần, tiêm nhắc lại sau 1 năm và sau đó mỗi 3 năm nhắc lại 1 lần.

- Tiêm ngừa Viêm màng não do Não mô cầu A-C: tiêm 1 lần sau đó mỗi 3 năm nhắc lại 1 lần.

- Tiêm ngừa Thương hàn: tiêm 1 lần sau đó mỗi 3 năm nhắc lại 1 lần. Tiêm ngừa Trái rạ: tiêm 1 lần duy nhất.

- Tiêm ngừa Sởi - Quai bị - Rubella: tiêm 1 lần duy nhất.

- Tiêm ngừa Viêm phổi do Phế cầu: tiêm 1 lần, có thể nhắc lại mỗi 3

năm 1 lần cho những người có nguy cơ mắc bệnh phổi cao.

- Tiêm ngừa Cúm: tiêm 1 lần, sau đó nhắc lại mỗi năm 1 lần.

- Tiêm ngừa ung thư cổ tử cung (HPV): từ 9 – 26 tuổi, dành cho người chưa hoặc đã quan hệ tình dục, tiêm 3 mũi trong 6 tháng theo công thức 0, 2, 6.

Chú y

- Phụ nữ trong lứa tuổi sinh đẻ có thể tiêm tất cả các loại vắc xin nêu

trên khi không có mang thai, điều này đặc biệt quan trọng vì nó giúp bảo vệ sức khỏe của bạn khi mang thai và giúp bảo vệ tốt hơn cho bào thai sau này. Sau khi tiêm vắc xin 1-3 tháng thì có thể mang thai (tùy loại vắc xin đã tiêm).

- Phụ nữ đang mang thai chỉ được tiêm vắc xin ngừa Uốn ván, nếu muốn tiêm các loại vắc xin khác phải có ý kiến chỉ định của thầy thuốc chuyên khoa.

(Nguồn: Viện Pasteur TP. HCM)

Tiêm ngừa ở người trưởng thành

Đối với người lớn trưởng thành thì thường chúng ta đã có kháng thể để chống lại một số tác nhân gây bệnh do chúng ta đã từng tiếp xúc với các nguyên nhân này nhưng không bị bệnh, hoặc đã khỏi bệnh. Tuy nhiên vẫn còn rất nhiều tác nhân gây ra những bệnh nguy hiểm mà chúng ta có khả năng phòng ngừa được bằng cách tiêm vắc xin do đó chúng ta cũng cần phải tiêm ngừa một số vắc xin ngừa các bệnh như: Viêm gan siêu vi, Viêm não nhật bản, Viêm màng não do Não mô cầu, Viêm phổi do Phế cầu, Cúm, Rubella, Trái rạ…

Tiêm ngừa uốn ván cho thai phụ

(Ảnh: chovom.net.jpg)

Sức khỏe TP.HCM • Số 208 Tháng 3/2013 19

Thöïc phaåm vaø söùc khoûe

Tại Việt Nam lưu huỳnh được xác định là hóa chất độc hại không được phép sử dụng trong chế biến và bảo quản thực phẩm. Tuy nhiên theo khuyến cáo của WHO là hàm lượng lưu huỳnh không nên vượt quá 20mg cho một kg sản phẩm. Nếu người tiêu dùng sử dụng thực phẩm có chứa chất lưu huỳnh có nồng độ cao, lâu dài mà không biết sẽ gây tổn thương về thần kinh, thay đổi hành vi; ảnh hưởng hệ tuần hoàn, chức năng tim mạch, tổn thương mắt, giảm thị lực, ảnh hưởng chức năng sinh sản, hệ miễn dịch, tuyến nội tiết, ảnh hưởng đến sự phát triển của não. Nếu cấp tính, thì có biểu hiện ngạt mũi, chảy nước mắt, đau đầu, tức ngực...hoặc lưu huỳnh số lượng lớn, sử dụng ở nồng độ cao nó sẽ phản ứng với hơi ẩm để tạo ra axit Sunfurơ có thể gây tổn thương cho phổi, mắt thậm chí còn gây nhiễm độc máu, suy thận…

Để nhận biết được sản phẩm măng

truyền thống không chứa lưu huỳnh hoặc chất bảo quản độc hại, ThS. Cao Văn Trung - Cục An toàn thực phẩm đã hướng dẫn cách lựa chọn, sử dụng, chế biến măng đảm bảo an toàn.

Cách lựa chọn măng đảm bảo an toàn thực phẩm:

- Măng có màu vàng nâu nhạt, xuất hiện màu hổ phách, đường vân tỉ mỉ, bề rộng thịt dày, Khi sờ vào không có cảm giác ẩm tay, có thể bẻ gãy được.

- Măng còn lưu giữ mùi thơm đặc trưng, không có mùi lạ, không bị mốc.

- Chỉ nên mua măng khô được bảo quản trong túi ly non có nhãn mác, có địa chỉ, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Cách nhận biết măng không đảm bảo an toàn thực phẩm:

- Măng sấy bằng lưu huỳnh sẽ có mùi khét đặc trưng của măng ngâm

lưu huỳnh khi ngửi sẽ có mùi SO2 (mùi diêm sinh) rất đặc trưng.

- Măng ngâm hóa chất thường có độ bóng, trông bắt mắt, không bao giờ bị ẩm mốc.

- Không nên mua măng có màu sắc khác thường.

- Hạn chế mua măng chua trái mùa thu hoạch thông thường.

- Chỉ nên mua măng khô được bảo quản trong túi ly non có nhãn mác, có địa chỉ, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Cách xử lý măng trước khi chế biến:

- Trước khi sử dụng măng cần được rửa thật kỹ bằng nước sạch (riêng đối với măng khô cần rửa sạch sau đó đổ ngập nước ngâm bằng nước ấm hoặc nước gạo (ngâm thời gian khoảng một đêm).

- Luộc măng kèm thay nước 2 đến 3 lần (mỗi lần 30 phút).

- Không sử dụng măng đã bị hỏng, mốc để phục vụ chế biến thành thức ăn.

(Theo website T4G)

Chọn măng an toàn

Măng một sản phẩm thực phẩm đặc sản truyền thống thường được nhiều gia đình dự trữ dùng khi cần thiết. Hiện nay, nhiều sản phẩm măng tươi, măng khô đang được bày bán trên thị trường có sử dụng hóa chất lưu huỳnh và sulfite thường được sử dụng trong quá trình sấy khô măng để chống ẩm mốc, tạo màu vàng đep hơn cho măng hoặc ngâm hóa chất tẩy trắng để làm cho sản phẩm măng trắng hơn đánh lừa người tiêu dùng.

20

Thoâng tin môùi

Benzodiazepin là thuốc ghi đơn theo quy định cho các triệu chứng lo âu và rối loạn giấc ngủ. Tại Pháp, khoảng 30% những người trên 65 tuổi sử dụng. Các nhà nghiên cứu đã thiết lập một mối liên hệ giữa sử dụng benzodiazepine trong hiện tại và sự xuất hiện của bệnh mất trí nhớ khi trên 65 tuổi, bằng cách phân tích các dữ liệu trên bệnh nhân từ 78 tuổi và theo dõi trung bình 15 năm. Kết quả cho thấy đối tượng sử dụng benzodiazepine trong quá trình giám sát này, gia tăng 50% nguy cơ phát triển bệnh mất trí nhớ (như Alzheimer) so với những người không bao giờ dùng thuốc.

INSERM đề nghị cần thận trọng hơn trong việc sử dụng thuốc này, trên thực tế vẫn còn nhiều thầy thuốc

Autorité de Sante -HAS) vừa phát động một chiến dịch mới để giảm sử dụng thuốc ngủ ở người cao tuổi. Tiếng chuông đầu tiên báo động: một nửa các trường hợp dùng nhóm benzodiazepine là vô ích, vì giấc ngủ thay đổi theo tuổi tác và mất ngủ rất thường gặp ở người cao niên. Thứ hai là các tác dụng phụ của thuốc ngủ đặc biệt nghiêm trọng ở những người này, bao gồm tăng nguy cơ té ngã

Ngừng thuốc ngủ có một lợi ích ngay lập tức cho người cao niên, nổi bật là cải thiện sự tỉnh táo, giảm nguy cơ té ngã và do đó trở nên chủ động trong cuộc sống.

Cần cải thiện việc chẩn đoán các vấn đề về giấc ngủ để tránh ghi đơn thuốc ngủ không cần thiết và nguy hiểm. Lưu ý: rối loạn giấc ngủ không tương ứng với một mất ngủ thực sự, mà có thể che giấu

Việc lạm dụng benzodiazepin thúc đẩy mất trí nhớ ở người trên 65 tuổi

Tại Pháp, khoảng 30% số người trên 65 tuổi sử dụng các loại thuốc chống lo âu và rối loạn giấc ngủ theo đơn thuốc. Một nghiên cứu của Institute National Santé et Recherché Medical (INSERM - Viện quốc gia Y tế và Nghiên cứu Y khoa) cho thấy rằng các benzodiazepine thúc đẩy sự xuất hiện của bệnh mất trí nhớ ở người cao tuổi.

sử dụng benzodiazepine trong điều trị chứng mất ngủ và lo âu ở người cao tuổi.

Cơ quan Y tế cấp cao (Haute

(và nguy cơ nhập viện), suy giảm trí nhớ, nghiện thuốc (thuốc thường gây ra sự phụ thuộc sinh lý và tâm lý).

một bệnh lý khác ở người cao tuổi, chẳng hạn như trầm cảm, vấn đề về tiết niệu (tiểu đêm), ngưng thở khi ngủ,… (trong trường hợp này uống thuốc ngủ có thể làm trầm trọng thêm vấn đề).

Quan trọng hơn, bệnh nhân và các bác sĩ phải tính đến sự thay đổi của giấc ngủ với tuổi tác: chất lượng và thời gian ngủ giảm đi khi lớn tuổi: giấc ngủ nông hơn, các giai đoạn của giấc ngủ sâu giảm, dễ thức giấc và khó ngủ lại. Để cải thiện giấc ngủ người cao tuổi: cần hoạt động ban ngày, đi ra ngoài giao tiếp bạn cùng tuổi, tiếp xúc ánh sáng mặt trời, làm vài việc nhẹ, ăn đúng giờ, …./.

BS Quỳnh Viên(Ảnh: vcmedia.vn.jpg)

Sức khỏe TP.HCM • Số 208 Tháng 3/2013 21

Tin hoaït ñoäng

Trung tâm y tế Dự phòng Q.Bình Thạnh tiếp nhận máy siêu âmVừa qua, Trung tâm y tế Dự phòng Q. Bình Thạnh phối hợp với phòng y tế Quận tổ chức lễ tiếp nhận máy siêu âm từ Đề án sàng lọc trước sinh. Máy siêu âm được đặt tại khoa Chăm sóc sức khỏe sinh sản - Trung tâm y tế dự phòng quận Bình Thạnh nhằm triển khai thực hiện chương trình Sàng lọc trước sinh và chăm sóc Sức khỏe sinh sản, Sức khỏe bà mẹ và trẻ em trên địa bàn Quận.

Tại lễ bàn giao máy siêu âm, BS Phan Thị Kim Ánh - Phó Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng quận Bình Thạnh cho biết sẽ thực hiện tốt công tác quản lý, sử dụng đúng mục đích và có hiệu quả của máy siêu âm được cấp; tổ chức tăng cường công tác truyền thông, quảng bá giới thiệu các hoạt động của chương trình sàng lọc trước sinh và chương trình Chăm sóc Sức khỏe sinh sản, Sức khỏe bà mẹ và trẻ em trên địa bàn quận Bình Thạnh.

Trung tâm Y tế dự phòng quận Bình Thạnh đã thực hiện siêu âm miễn phí cho thai phụ.

T3G Q. Bình Thạnh

Năm 2013: Nâng cao chất lượng y tế cơ sở phát biểu tại Lễ tổng kết hoạt động y tế Tp.HCM năm 2012; Ông Hứa Ngọc Thuận, phó chủ tịch UBND Tp nhấn mạnh các nhiệm vụ trọng tâm mà Ngành y tế Tp cần quan tâm đẩy mạnh thực hiện trong năm 2013.

Trong đó, Ngành Y tế TP.HCM phải tập trung phát triển mô hình Bác sĩ gia đình đồng loạt trên 24 quận huyện cùng với việc triển khai xây dựng thêm giường bệnh sẽ đảm bảo công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân trên địa

bàn dân cư, giảm tải hữu hiệu cho tuyến trên. Song song đó, Ngành đẩy mạnh xây dựng các BV cửa ngõ và BV khu vực trọng điểm để đến năm 2015 có thêm 4.200 giường bệnh mới; tăng cường việc đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đến năm 2015 đạt 15 bác sĩ/10.000 dân; tập trung triển khai nhanh khu viện trường 54 ha tại xã Tân Kiên, huyện Bình Chánh nhằm đảm bảo việc nâng cao chất lượng y tế cơ sở, giảm tải bệnh

viện tuyến trên theo Kế hoạch đề ra của Ngành. Bên cạnh đó, Phó chủ tịch cũng cho biết TP sẽ tiếp tục tập trung nguồn lực để ngành y tế hoàn thành các nhiệm vụ đã đề ra, trở thành trung tâm y tế đi đầu cả nước và khu vực.

Vừa qua, Ngành Y tế TP có 2 tập thể, 4 cá nhân vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng 3; 3 cá nhận đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua toàn quốc và nhiều cá nhân, tập thể đón nhận danh hiệu cao quý khác của Nhà nước trao tặng do có nhiều đóng góp tích cực trong sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc sức khỏe người dân.

Tin-ảnh: Thái Linh

Giao lưu và tuyên dương 100 gương “Thầy thuốc như mẹ hiền”Vừa qua, Công đoàn ngành y tế TpHCM tổ chức chương trình giao

lưu “Thầy thuốc như mẹ hiền” lần thứ 18 (27/2/1955-27/2/2013) tại Cung Văn hóa Lao động Tp.

Các đại biểu tham dự đã có dịp giao lưu, tìm hiểu, chia sẻ với những đồng nghiệp nhiều điều bổ ích về quá trình học tập, công tác, cách khắc phục những khó khăn trở ngại, những kỷ niệm nghề nghiệp và kinh nghiệm tổ chức, sắp xếp để vừa làm tốt việc đơn vị, vừa làm tốt việc gia đình và có thời gian nghỉ ngơi, giải trí.

Chương trình cũng là dịp để tôn vinh những người thầy thuốc đã tận tâm, tận tụy với nghề. Họ có thể là giám đốc bệnh viện, là bác sĩ điều trị cho tới những người hộ lý, điều dưỡng, dù trải qua nhiều thời điểm, hoàn cảnh xã hội nhưng cùng có chung một tấm lòng tận tụy, nhân ái, chăm sóc tốt sức khỏe bệnh nhân. Với nhiệm vụ và y đức của mình họ đã đem lại niềm vui cho mọi người, đem lại niềm hạnh phúc cho mọi gia đình. Trên hết là thấm nhuần cốt lõi truyền thống của ngành y đó là “Lương y như từ mẫu-thầy thuốc như mẹ hiền”.

Dịp này, Sở Y tế TP.HCM tuyên dương 100 gương thầy thuốc tiêu biểu được bình chọn danh hiệu “Thầy thuốc như mẹ hiền” năm 2013.

Bảo Khanh

(CĐNYT)

Các tập thể và cá nhân vinh dư đon nhận Huân chương Lao đông hạng 3.

PGS.TS.BS Nguyễn Tấn Bỉnh, Giám đốc Sở Y tế trao tặng hoa cho các gương thây thuốc tiêu biểu.

22

Thöû taøi cuûa baïn

Lao kháng thuốc1. Lao kháng thuốc được định nghĩa khi vi khuẩn lao kháng với ít nhất:A. 1 loại thuốc kháng lao hàng thứ nhất;B. 2 loại thuốc kháng lao hàng thứ nhất;C. 2 loại thuốc kháng lao hàng thứ nhất và hàng thứ hai;D. Tất cả đều sai.

2. Lao kháng thuốc:A. Đang có khuynh hướng giảm trên phạm vi toàn cầu;B. Gây khó khăn trong điều trị, quản lý và kiểm soát bệnh lao;C. Câu A và B đều đúng;D. Câu A và B đều sai.

3. Các loại lao kháng thuốc:A. 2 loại: lao đơn kháng thuốc và lao đa kháng thuốc;B. 3 loại: lao đơn kháng thuốc, lao đa kháng thuốc và lao siêu kháng thuốc;C. 4 loại: lao đơn kháng thuốc, lao kháng nhiều thuốc, lao đa kháng thuốc và lao siêu kháng thuốc;D. Tất cả đều sai.

4. Dòng vi khuẩn gọi là kháng thuốc lao khi số lượng vi khuẩn kháng thuốc lao đạt tỉ lệ:A. ≥ 0,5%;B. ≥ 1%;C. ≥ 2%;D. ≥ 5%.

5. Cơ chế kháng thuốc lao của vi khuẩn lao:A. Làm vững thành tế bào;B. Tiết ra men làm giảm hay bất hoạt tác dụng của thuốc;C. Làm thay đổi mục tiêu tác dụng của thuốc;D. Tất cả đều đúng.

6. Trước khi bắt đầu điều trị lao kháng thuốc, cần phải:A. Xác định các loại thuốc kháng lao mà bệnh nhân đã sử dụng;

B. Cấy vi khuẩn lao;C. Làm kháng sinh đồ;D. Tất cả đều đúng.

7. Phác đồ điều trị lao đa kháng thuốc:A. Cần có tối thiểu 4 loại thuốc kháng lao còn nhạy cảm;B. Các thuốc kháng lao nên dùng một lần trong ngày;C. Các thuốc chích nên dùng tối thiểu 6 tháng hoặc ít nhất 4 tháng sau khi xét nghiệm đàm chuyển âm tính;D. Tất cả đều đúng.

8. Thời gian điều trị lao đa kháng thuốc tối thiểu:A. 9 tháng;B. 12 tháng;C. 18 tháng;

D. 24 tháng.

9. Phác đồ điều trị lao kháng thuốc trên bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS:A. Tương tự như trên bệnh nhân không nhiễm HIV;B. Tăng gấp 2 lần thời gian điều trị;C. Tăng gấp 2 lần liều lượng thuốc điều trị;D. Câu B và C đều đúng.

10. Điều trị lao kháng thuốc ở trẻ em:A. Tuân thủ kết quả kháng sinh đồ;B. Theo dõi sát các tác dụng phụ của thuốc;C. Điều trị theo trọng lượng cân nặng của trẻ, nên dùng liều cao;D. Tất cả đều đúng.

(Xem đáp án kỳ sau)

Đáp án ô chữSố báo xuân 2013

(Ảnh: giadinhtre.vn.jpg)

(Ảnh: ytegiadinh.com.vn.jpg)

Sức khỏe TP.HCM • Số 208 Tháng 3/2013 23

Tö vaán söùc khoûe

Kính thưa Bác sĩ!

Vào năm 19 tuổi em hay bị cảm và nghẹt mũi, được chẩn đoán vẹo vách ngăn và đã phẫu thuật. Nhưng sau 1 tháng em vẫn bị đàm cổ họng, nghẹt mũi khi trời hơi lạnh. em đi khám, Bác sĩ cho rửa mũi, xông mũi và uống thuốc. Một thời gian có giảm bớt nhưng lại tái lại, em đi khám BV Trần Quốc Thảo, BV Nguyễn Tri Phương, BV An Bình, BV Việt Pháp, Và khám tư các Bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng, kết quả citi em bị viêm xoang sau. Mỗi lần uống thuốc cả tháng, 2 tháng, ráng uống để bớt bệnh, vì viêm xoang là bệnh mạn tính,.. nhưng em lại bị ù 1 tai phải, thính lực giảm, Khi khám thì màng nhỉ bình thường, Bác sĩ nói nào em hết nghẹt mũi sẽ nghe được, Bác sĩ Khác thì kêu đeo máy trợ thính...Thời gian sau em tạm ngưng điều trị vì em có em bé năm 31 tuổi. Em

Người hút thuốc lá có nghĩa vụ gì?

Điều 13 Luật PCTHTL quy định những nghĩa vụ của người hút thuốc lá là:

- Không hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá.

- Không hút thuốc lá trong nhà

lại bị ù 2 tai (tiếng ve, tiếng gió, tiếng xây dựng). Người lớn nói bà mẹ trong tháng phải nhét bông gòn chứ không sẽ bị ù tai, em nghe theo, khi bé 4 tháng, người em rất mệt mỏi, ù 2 tai suốt ngày, chóng mặt, nhức đầu, hoa mắt, nghẹt mũi.

Tiếp theo em đi khám, chẩn đoán thiếu máu đuôi tai, em được uống thuốc, xông mũi, họng, chích thuốc, truyền dịch và phải nhai souble mint 3 tép mỗi ngày. Bệnh không thuyên giảm. Bác sĩ ơi cho em hỏi, diễn biến bệnh tình của em có phải trong y học gọi là “Tam hợp Meniere”?.

Mong Bác sĩ tư vấn giúp và cách điều trị, chi phí bệnh tình là bao nhiêu....Em mong Bác sĩ sớm hồi âm. Hiện nay người em rất mệt mỏi, vả lại có con nhỏ tối phải cho con bú sữa bình.

Chân thành cảm ơn Bác sĩ.

thao09...@...

Trả lời:

Bạn không nên vội vàng tự suy đoán bệnh của mình, cũng không nên lo

khi có trẻ em, phụ nữ mang thai, người bệnh, người cao tuổi.

- Giữ vệ sinh chung, bỏ tàn, mẩu thuốc lá đúng nơi quy định khi hút thuốc lá tại những địa điểm được phép hút thuốc lá.

Những khu vực nào dành riêng cho người hút thuốc lá?

Bên cạnh các địa điểm cấm hút thuốc lá trong nhà, khoản 1 điều 12 Luật PCTHTL cho phép những địa

điểm cấm hút thuốc lá trong nhà nhưng được phép có nơi dành cho người hút thuốc như: khu vực cách ly của sân bay; quán bar, karaoke, vũ trường, khách sạn và cơ sở lưu trú du lịch; các phương tiện giao thông công cộng là tàu thủy, tàu hỏa.

Khoản 2, điều 12 Luật PCTHTL quy định nơi dành riêng cho người hút thuốc lá phải đảm

lắng căng thẳng quá. Có thể vì quá vất vả trong việc chăm con nhỏ đã khiến bạn suy giảm sức khỏe. Bên cạnh việc tái khám lại chuyên khoa tai mũi họng và kiểm tra thính lực đồ, bạn nên đến khám thêm về nội khoa tại các cơ sở y tế vì các triệu chứng chóng mặt, ù tai, hoa mắt có thể là biểu hiện gợi ý của một bệnh lý nội khoa.

Bác sĩ Vĩnh Thu Trang

bảo các điều kiện sau: Có phòng và hệ thống thông khí tách biệt với khu vực không hút thuốc lá; có dụng cụ chứa các mẩu, tàn thuốc lá; có biển báo tại các vị trí phù hợp, dễ quan sát; có thiết bị phòng cháy, chữa cháy.

Những quy định cho người dưới 18 tuổi liên quan đến mua, bán thuốc lá?

Khoản 4, 5, 6 điều 9 Luật PCTHTL quy định nghiêm cấm:

- Người chưa đủ 18 tuổi sử dụng, mua, bán thuốc lá.

- Sử dụng người chưa đủ 18 tuổi mua, bán thuốc lá.

- Bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi.

Lan Anh

(Trích Luật Phòng chống tác hại thuốc lá của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 1/5/2013)

TrUNG TÂM TrUyỀN THÔNG - GIáO DỤC SỨC KHỎE Tp.HCM59B Nguyễn Thị Minh Khai, Quận 1, TP.HCM

Điện thoại: (84.08) 39 309 086Fax: (84.08) 39 309 086

Email: web.t4g@gmail.comWebsite: t4ghcm.org.vn