T. C. ADALET BAKANLIĞI

Ceza ve Tevkifevleri Genel MüdürlüğüDenetimli Serbestlik ve Yardım Hizmetlerinden Sorumlu Daire

Başkanlığı

İNGİLTERE VE GALLER ÇOCUK ADALET SİSTEMİ VE

MAĞDURLARLA İLGİLİ ÇALIŞMA ZİYARETİ RAPORU

15–20 MART 2009

1/49

İÇİNDEKİLER

I. BÖLÜM

İNGİLTERE VE GALLER ÇOCUK ADALET SİSTEMİ ÇALIŞMA

ZİYARETİ RAPORU

I. Giriş..........................................................................................................................................4

II. İngiltere Çocuk Ceza Adalet Sistemi...............................................................................5

A. İngiltere Çocuk Yargılama Sistemi......................................................................5

1. İngiltere’de Çocukların Cezai Sorumluluğu..........................................5

2. İngiltere Çocuk Ceza Sistemi....................................................................5

a. Suç işlenmeden önce gerçekleştirilen önleyici çalışmalar...........................................6

b. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Mahkeme Dışı Uygulanan Tedbirler....................6

c. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Yargılama Sırasında Alınan Tedbirler...................7

d. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Yargılama Sonunda Verilen Ceza ve Tedbirler...7

aa.Genç Suçlu Kurumları........................................................................................................7

bb. Güvenli Eğitim Merkezleri:.............................................................................................8

cc. Güvenli Çocuk Evleri:........................................................................................................8

3. İngiltere Çocuk Yargılama Sisteminde Temel Kurallar................................................9

4. Çocuk Mahkemelerinin Yapısı..........................................................................................9

a. Çocuk Sulh Mahkemeleri....................................................................................................9

b. Kraliyet Mahkemeleri..........................................................................................................9

c. Thames Çocuk Sulh Mahkemesi.......................................................................................10

5. Suça Sürüklenen Çocuklar Hakkında Mahkemelerce Verilen Tedbir Kararlarının

Yerine Getirilmesi.....................................................................................................................11

2/49

a. Genç Suçlu Ekiplerinin Görevleri.....................................................................................11

b. Genç Suçlu Ekiplerinin Bütçesi.........................................................................................11

c. Genç Suçlu Ekiplerinin Çalışmalarından Örnekler.......................................................12

aa. Hackney Genç Suçlu Ekibi................................................................................................12

b.b Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibi.....................................................................14

6. İngiltere Gençlik Adalet Kurulu........................................................................................17

7. İngiltere Çocuk Ceza Adalet Sisteminde Emniyet Teşkilatının Çalışmaları............19

a. Emniyet Müdürlüğü Tarafından Çocukların Suç İşlemelerinin Önlemesi Amacıyla

Sürdürülen Projeler..................................................................................................................19

8. İngiltere Ceza Adalet Sisteminde Elektronik Takip......................................................21

a. Uydu Takip Sistemi..............................................................................................................23

b. Uydu Takip Sistemine Geçilmesinin Sebepleri.............................................................23

c. Uydu Takip Sistemi ile Takip Edilen Hükümlülerin Profili.......................................24

d. Uydu Takibi Sisteminin Zayıf Yönleri............................................................................24

e. Uydu Takibi Sisteminin Güçlü Yönleri...........................................................................24

f. Uydu Takibi Sisteminin Faydaları.....................................................................................25

g. İzleme ve Takip Sistemine Yönelik Doğru Beklentilerin Oluşturulması.................25

ğ. Başarılı Bir İzleme ve Takip Sisteminin En Önemli Bileşenleri.................................26

h. İzleme ve Takip Sistemindeki Gelişmeler......................................................................26

III . Değerlendirme...................................................................................................................27

3/49

II. BÖLÜM

İNGİLTERE VE GALLER CEZA ADALET SİSTEMİ MAĞDURLARLA İLGİLİ

ÇALIŞMA ZİYARETİ RAPORU

1. OCJR: Mağdurlara Verilen Hizmetlere İlişkin Hükümlerle İlgili Hükümet

Stratejileri 29

1.1. Mağdur ve Tanık Bakım Birimi (Victim and Witness Care Unit)............................29

1.2. NOMS Kamu Koruma Birimi: Mağdurlarla Denetimli Serbestlik Hizmetleri.....33

2. Londra Denetimli Serbestlik Merkezi: Hizmet Verme - Mağdur İrtibat Birimi......36

3. Southwark Kraliyet Mahkemesi ve İstinaf Mahkemesi...............................................38

4. Elephant and Castle Mağdur Bakım Birimi.....................................................................39

5. Camberwell Green Sulh Ceza Mahkemesi ve Gençlik Mahkemeleri.......................40

6. Mağdur Destek Politika Oluşturma ve Ulusal Standartlar..........................................41

7. Scotland Yard Aile İrtibat Birimi.......................................................................................42

8. Scotland Yard Tanık Bakım Birimi...................................................................................45

9. Kadın Sığınma Evi................................................................................................................46

10. Thames Sulh Ceza ve Gençlik Mahkemeleri................................................................48

11. Sonuç ..................................................................................................................................48

4/49

I. BÖLÜM

İNGİLTERE VE GALLER ÇOCUK ADALET SİSTEMİ ÇALIŞMA ZİYARETİ

RAPORU

I. Giriş

Türkiye’de Çocuk ve Mağdurlar İle İlgili Denetimli Serbestlik

Hizmetlerinin Geliştirilmesi Eşleştirme Projesi kapsamında 15 – 20 Mart 2009

tarihleri arasında İngiltere’ye çalışma ziyareti düzenlenmiştir. Çalışma ziyareti,

çocuk adalet sistemi ile mağdur koruma sistemi olmak üzere iki bölüm halinde

gerçekleşmiştir.

Çocuk adalet sistemi kapsamında; Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü

Nizamettin KALAMAN başkanlığında Denetimli Serbestlik ve Yardım

Hizmetlerinden Sorumlu Daire Başkanı Vehbi Kadri KAMER, Bursa Cumhuriyet

Başsavcısı Ahmet ER, Şube Müdürü Leyla EMANET, Düzce Denetimli Serbestlik ve

Yardım Merkezi Şube Müdürü Ebru YILDIRIM, Karşıyaka Denetimli Serbestlik ve

Yardım Merkezi Şube Müdürlüğünde görevli Psikolog Çağnur YILDIRIM; İngiltere

Adalet Bakanlığı Gençlik Adalet Biriminden Kevin WALSH’ı, Hackney Genç Suçlu

Birimi’ni, Kensington Genç Suçlu Ekibi’ni, Genç Suçlu Ekip Başkanı Lorna

HADLEY’i, Thames Sulh ve Gençlik Mahkemesi’ni, Gençlik Adalet Kurulundan

Brenden FİNEGAN’ı ve John DREW’i ziyaret ederek ve uygulamaları yerinde

görerek ilgililerden bilgi almışlardır.

Mağdur koruma sistemi kapsamında; Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdür

Yardımcısı Hüseyin KULAÇ, Tetkik Hâkimi Fahrettin KIRBIYIK, Üsküdar

Cumhuriyet Başsavcısı Hadi SALİHOĞLU, Bakırköy Denetimli Serbestlik ve Yardım

Merkezi Şube Müdürlüğünde görevli Psikolog Esra Nihan DUMAN ve Araştırma ve

Geliştirme Merkezinden Psikolog Çiğdem ERKUNT; İngiltere Adalet Bakanlığı

Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Catriona LAING’i, Adalet Bakanlığı’nda

mağdurlar ile ilgili bölümde görevli Stephen WATTS’ı, Ulusal Hükümlü Yönetimi

5/49

mağdur koruma biriminde görevli Robert LAWMAN’ı, Londra Denetimli Serbestlik

ve Yardım Merkezi mağdur koruma biriminde görevli Katrina GLENNİE ve Georgia

JOHNSON’u, Southwark Kraliyet Mahkemesi ve İstinaf Mahkemesi’ni, Elephant ve

Castle Mağdur Bakım Birimi’ni, Camberwell Gren Sulh Ceza Mahkemesi’ni ve

Gençlik Mahkemesi’ni, Scotland Yard Emniyet Müdürlüğü’nden Andy BECKFORD

ve Catherine OWEN’ı’, Tanık Destek Biriminden Alan CATLİN’i, Londra Kadın

Sığınma Evinden Susan YAİVHE, Christine NOON, Jill WATERS’ı ve Thames Sulh

Ceza ve Gençlik Mahkemesi’ni ziyaret ederek uygulamaları yerinde görerek

ilgililerden bilgi almışlardır.

II. İngiltere Çocuk Ceza Adalet Sistemi

Çocuk adalet sistemi kapsamında; çocuk mahkemesi, genç suçlu ekipleri,

gençlik adalet kurulu çalışmaları incelenmiş, uygulamalar yerinde görülmüş, ayrıca;

hükümlülerin elektronik takip sistemi konusunda uzmanlardan bilgi alınmıştır.

B. İngiltere Çocuk Yargılama Sistemi

1. İngiltere’de Çocukların Cezai Sorumluluğu

İngiltere’de Gençlik Adalet sistemi 1998’de kurulmuştur. İngiltere çocuk

adalet sisteminde çocukların cezai sorumluluğu iki bölüm halinde düzenlenmiştir.

Bu kapsamda 10 yaşından küçük çocukların cezai sorumluluğu bulunmamaktadır.

Bu yaş miktarının düşük olması Birleşmiş Milletler tarafından eleştirilmektedir.

10 – 18 yaş grubunda suça sürüklenen çocukların cezai sorumluluğu

bulunmaktadır. İskoçya’da ise cezai sorumluluk 8 yaşında başlamaktadır. Bu

çocukların yargılanması Çocuk Sulh Mahkemelerinde veya Kraliyet

Mahkemelerinde yapılmaktadır. Ancak bu yaş grubunda 16 yaşından büyük

çocuklara yetişkin grubuna yakın olmaları nedeniyle özel bir takım hükümler

uygulanmaktadır.

6/49

2. İngiltere Çocuk Ceza Sistemi

İngiltere Çocuk Ceza Adalet Sistemi dört başlık altında incelenebilir. Bunlar;

suç işlenmesinden önceki önleyici çalışmalar, suç işlendikten sonra ceza adalet

sistemi dışında alternatif tedbirler, mahkeme öncesi uygulanan tedbirler ve

mahkemece verilen hapis veya kamusal tedbirlerdir.

a. Suç işlenmeden önce gerçekleştirilen önleyici çalışmalar

Gençlik adalet sistemi dışında suçu önlemeye yönelik çalışmalardır. Bu

çalışmalar üç başlık altında incelenebilir.

a. Sosyal Müdahaleler; Suç işleme riski yüksek olan çocuklara yönelik

çalışmalardır. Bu çocuklara uygun eğitim ve sosyal imkanlar

araştırılmakta ve kendilerine sunulmaktadır.

b. Güvenli Okullar Projesi; Okullarda suçun önlemesi için yapılan

çalışmalardır.

c. Sosyal Aktiviteler; Özellikle tatillerde çocukların boş zamanlarını olumlu

faaliyetlerle geçirebilmeleri için yapılan faaliyetlerdir.

b. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Mahkeme Dışı Uygulanan Tedbirler

Çocukların işledikleri suç ile ilgili olarak ceza adalet sistemi dışında yapılan

uygulamalardır.

a. Anti Sosyal Davranış Gösteren Çocuklar ile İlgili Tedbirler; bu tür davranış

bozukluğu gösteren çocuklar hakkında mahkemece, belirli bir yere

gitmekten veya belirli kişiyle görüşmekten yasaklanmasına karar

verilmektedir.

b. Para Cezası; Polis hafif suçlar için para cezası verebilmektedir.

c. Kınama Tedbiri; İlk kez hafif suç işleyen ve suçunu kabul eden çocuklar

hakkında polis tarafından verilen tedbirdir. Bu tedbir sadece kayda

geçmektedir.

d. Uyarı Tedbiri; Kınama tedbiri almış çocuğun ikinci kez hafif suç işlemesi

halinde polis tarafından bu tedbire karar verilebilmesidir. Ancak bu tedbir halinde

7/49

çocuk suçlu polis tarafından denetim altına alınmaktadır. Çocuk suçunu kabul etmez

ise müdahale programı uygulanmaktadır. Çocuk uyarıdan sonra suç işlerse durum

mahkemeye bildirilmektedir. Bu sistemin etkili sonuç verdiği görülmüştür. Suçla

ilgili polis tarafından 2, 3 ve 4 şeklinde puanlama yapılmaktadır. Suç türü ile suçtaki

ağırlaştırıcı ve hafifletici nedenler dikkate alınarak puanlar artıp eksilebilmekte veya

yükseltilmektedir. Eğer kişi daha önce mahkemeye çıkmış ise puanlama

yapılmamaktadır.

İlk kez suç işleyen çocukların %80’inin uyarı ve kınamadan sonra suç

işlemediği görülmektedir. Bu tedbirlerin hangisinin uygulanacağına polis karar

vermektedir.

c. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Yargılama Sırasında Alınan Tedbirler

Çocukların yargılanma sırasında tutuksuz yargılamaya koşullu veya

koşulsuz karar verilebilmektedir. Koşullu salıverme halinde, ev hapsine veya belli

günlerde belirli yerlere gitmeme veya gelip imza atmaya yükümlülük olarak karar

verilebilmektedir.

Bunun dışında işlenen suç dikkate alınarak çocuğun yerel yönetimlerin

idaresinde bulunan bakım evlerine yerleştirilmesine karar verilebilmektedir. Yine bu

kapsamda 12-16 yaş arası çocuk “Güvenli Bakım Sisteminde” barındırılmaktadır.

d. Suç İşleyen Çocuklar Hakkında Yargılama Sonunda Verilen Ceza ve

Tedbirler

a. Hapis cezası; Sulh ceza mahkemelerince çocuklara işledikleri ağır suçlar

nedeniyle hapis cezası verilebilmektedir. Bunun süresi iki yıla kadardır. Bu cezaya

diğer tedbirlerin hafif kalacağı hallerde karar verilmektedir. 2003 yılına kadar hapis

cezalarında artış yaşanmış bu tarihten sonra düşmüştür.

10-17 yaş arasındaki çocuklar hakkında tutuklama ve eğitim kararı

verilmesine 1998 yılında başlanmıştır. İngiltere’de çoğunlukla 12 yaş üzeri çocuklara

hapis ve eğitim kararı verilmektedir. En az 2 ay hapis ile birlikte 2 ay denetim, en

fazla 24 ay hapis cezası verilmektedir. Hapis cezası alanların oranı %3’tür.

8/49

Çocuk ceza adalet sisteminde üç tür ceza infaz kurumu bulunmakta olup,

bunlar;

aa.Genç Suçlu Kurumları: Cezaevi hizmetleri tarafından yönetilmekte olup,

15-17 yaş arası çocukların %80-85’nin kaldığı kurumlardır. Toplam 11 adet kurumda

2.200 çocuk barındırılmaktadır.

bb. Güvenli Eğitim Merkezleri: Yaşı küçük olan (14 yaş) ya da yaşı büyük

olup savunmasız olan çocukların kaldığı özel sektör tarafından idare edilen

merkezlerdir. 1998 yılında açılmış olup, toplam 4 adet kurumda 300 civarında çocuk

barındırılmaktadır.

cc. Güvenli Çocuk Evleri: Yaşı daha küçük olan (10-13 yaş) çocuklar ile

birlikte sadece suç işlemiş değil, aynı zamanda davranışsal ve duygusal sorunları

olan çocukların da kalabildiği genelde yerel yönetimler tarafından idare edilen

merkezlerdir. Toplam 20 adet bulunmaktadır.

Kamusal cezalar; Bu kapsamda; para cezası, zararın giderilmesi ve

yönlendirilme kararı verilebilmektedir. Mahkeme kararlarının 1/3’ünü yönlendirme

kararları oluşturmaktadır. Çocuk ilk kez suç işlemişse hakkında yönlendirme kararı

verilmektedir. Mahkemece yönlendirme kararı verilmesi halinde çocuk “heyet”

adında birime gönderilmekte ve kararda belirtilen süre boyunca çocukla ilgili

çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalar kapsamında, sivil halktan iki kişi, çocuğun

yakınları, mağdur heyet çalışmalarına davet edilmekte ve heyet suç işleyen çocukla

zararın giderilmesi ve tazminat ödemesi konusunda bir anlaşma yapmaktadır.

Ayrıca çocuk hakkında program hazırlanmakta ve heyet tarafından programa

uyulup uyulmadığının takibi yapılarak sonucu mahkemeye bildirilmektedir. Eğer

çocuk programa uymaz ise mahkeme çocuk hakkında hapis cezasına

hükmedebilmektedir. Yönlendirme kararı verilen çocukların yeniden suç işleme

riskinin düşük olduğu belirlenmiştir. Oransal olarak bakıldığında yönlendirme

kararı verilen çocukların yeniden suç işleme oranı %43 olup bu oran kamusal

tedbirlerde %72, hapis cezası alanlarda ise %79’dur. Bu oranlardan da anlaşıldığı gibi

9/49

ilk kez suç işleyen çocukların yeniden suç işleme oranı düşük gerçekleşmekte, fakat

daha önce suç işleyerek hapis cezası alan çocukların tekrar suç işleme oranı daha

yüksek olduğu görülmektedir. Her yıl 250.000 çocuk sisteme dahil olmaktadır. Suç

işleye çocukların %40’ı mahkemeye çıkmakta, bunlardan sadece %3’ü hapis cezası

almaktadır. Diğerleri hakkında tedbir kararı uygulanmaktadır.

3. İngiltere Çocuk Yargılama Sisteminde Temel Kurallar

İngiltere ve Galler’de çocuk yargılama sisteminde üç temel kural

bulunmaktadır. Bunlar;

a. Fayda ilkesi; yapılan tüm çalışmalarda çocuğun çıkarları dikkate

alınmaktadır.

b. Orantılılık ilkesi; çocuğa verilen ceza, suçun türü ve ağırlığıyla orantılı

olmalıdır.

c. Tekrar suç işlenmesinin önlenmesi ilkesi; çocuklar ile ilgili yapılacak tüm

çalışmalarda ve yürütülecek olan müdahale programlarında amaç suç

işleyen çocukların tekrar suç işlemesinin önlenmesidir.

4. Çocuk Mahkemelerinin Yapısı

İngiltere’de çocuk mahkemeleri çocuk sulh mahkemeleri ile kraliyet

mahkemelerinden oluşmaktadır.

a. Çocuk Sulh Mahkemeleri

Bu mahkemelerde Sulh hakimleri ve bölge hakimleri görev yapmaktadır. En

fazla iki yıl süre ile hapis cezası verme yetkileri bulunmaktadır. Çocuk ceza adalet

sistemindeki davaları %95’ i bu mahkemelerde görülmektedir.

b. Kraliyet Mahkemeleri

Bu mahkemeler de, iki yıldan fazla hapis cezası gerektiren suçların

yargılanması yapılmaktadır. Çocuk adalet sistemindeki davaların sadece % 5’i bu

10/49

mahkemelerde görülmektedir. Bu mahkemeler hem hapis cezası hem de gençlik sulh

mahkemelerince verilen tedbir kararlarını verebilmektedir.

c. Thames Çocuk Sulh Mahkemesi

Bu mahkemede, her gün kendisine bağlı 4 ilçenin ve iş merkezleri bulunan

bölgenin davasına bakılmaktadır.

Thames Çocuk Sulh Mahkemesinde; 5 Bölge Hâkimi ve 34 tane Sulh Hâkimi

olmak üzere toplam 39 hâkim görev yapmaktadır. Ayrıca bu hâkimler görevlerini

üçerli gruplar halinde yerine getirmektedir. Sulh hâkimleri 2 yıl ve altındaki davalara

bakmaktadırlar.

Mahkemenin baktığı bölgenin nüfusunun yoğun olması sebebiyle çocukların

çeteleşmesini önlemek için polisle işbirliği halinde çalışılmaktadır. Bölgede 20 kişilik

bir çocuk grubunun sürekli suç işlediği ve bunların polisle işbirliği yapılarak takip

edildiği belirtilmektedir.

Bölge hâkimleri, gençlik mahkemelerinde tam zamanlı olarak

çalışmaktadırlar. Bölge hâkimleri dışında; halkın içinden gönüllü olanların,

hâkimlerin ve yüksek mahkeme görevlilerinin yönettiği bir mülakata tabi tutulmak

kaydıyla Sulh Hâkimi olarak seçilebildikleri ve yılda en fazla 20 gün hâkimlik

yaptıkları belirtilmiştir.

Gençlik Mahkemelerinde yürütülmekte olan duruşmalara çocuk, ailesi ve

yasal temsilcisi dışında dışardan kimsenin katılmasının mümkün olmadığı

belirtilmiştir.

Ayrıca duruşmalarda genç suçlu ekibinden iki temsilcinin, savcının ve bir de

hukuk danışmanının görev yaptığı gözlemlenmiştir. Genç suçlu ekibinden

temsilcilerin, çocuk veya ailesi ile ilgili verilebilecek yönlendirme kararları veya

11/49

ebeveyn programları hakkında hâkime tavsiyede bulunabildikleri, çocuk ve ailesi ile

ilgili olarak mahkemeye rapor sundukları gözlemlenmiştir.

Yargılamalar sonucunda mahkeme tarafından çocuklara; yoğun gözetim ve

denetim kararı, toplum yararına hizmet ve rehabilitasyon kararları, ebeveyn destek

kararları ve çocuğun işlemiş olduğu suç sonucunda vermiş olduğu maddi zararı

telafi etmesine yönelik bir takım kararlar verildiği anlaşılmıştır.

5. Suça Sürüklenen Çocuklar Hakkında Mahkemelerce Verilen Tedbir

Kararlarının Yerine Getirilmesi

Suça sürüklenen çocuklar hakkında mahkemece verilen kararlar genç suçlu

ekibi tarafından yerine getirilebilmektedir. Her bir yerel merkezde en az bir tane

olmak üzere İngiltere ve Galler’de toplam 157 tane genç suçlu ekibi bulunmaktadır.

Genç suçlu ekipleri, gençlik adalet sistemi içerisinde yer alan ve 18 yaşına

kadar olan çocuk ve gençler üzerinde çalışmaktadır. Genç suçlu ekipleri kanun

gereğince çok kurumlu bir yapıya sahiptir. Farklı kurumlardan pek çok görevli genç

suçlu ekiplerinde görev almaktadır. Genç suçlu ekiplerinin temel amacı çocuk ve

gençlerin suç işlemelerini önlemektir.

a. Genç Suçlu Ekiplerinin Görevleri

Genç suçlu ekiplerinin beş ayrı görevi bulunmaktadır. Bunlar;

aa. Kendi bölgelerindeki gençlik adalet hizmetlerini koordine etmek ve

gençlik adalet sisteminin işleyişini sağlamak,

bb. Nihai uyarı sonrasında polis tarafından bildirilen gençlerin

değerlendirmesini ve denetimini yapmak,

cc. Mahkeme öncesinde koşullu veya koşulsuz tutuksuz yargılanmasına

karar verilen çocukların denetimini yapmak,

dd.Çocuklar için mahkemeler için hüküm öncesi rapor yazmak,

12/49

ee. Hürriyeti bağlayıcı cezalar da dahil olmak üzere hakkında mahkeme

kararı bulunan tüm gençleri denetim altında tutmak.

b. Genç Suçlu Ekiplerinin Bütçesi

Genç suçlu ekiplerinin bütçesini ekipte temsilcisi bulunan ilgili kurumlar

sağlamaktadır. Bu kapsamda bütçenin;

%39,80’ i sosyal hizmetler birimi,

%20,20’ si Gençlik Adalet Kurulu,

%10,80’ i yerel yönetimler,

%9,10’ u emniyet teşkilatı,

% 8,20’ si eğitim birimleri,

%7,10’u denetimli serbestlik,

% 4,90’ ı da sağlık birimleri,

tarafından temin edilmiştir.

2006 -2007 de tüm genç suçlu ekiplerinin toplam bütçesi 254 milyon

Pound’dur.

c. Genç Suçlu Ekiplerinin Çalışmalarından Örnekler

Çalışma ziyareti sırasında; Hackney ile Kensington ve Chelsea Genç Suçlu

Ekibilerin uygulamaları yerinde görülmüştür.

aa. Hackney Genç Suçlu Ekibi

Hacney Genç suçlu Ekibinin çalışmaları üç başlık altında incelenebilir.

aaa. Hackney Genç Suçlu Ekibinin Teşkilat Yapısı

Bu genç suçlu ekibinde, üç ayrı birim bulunmaktadır.

Önleme Birimi; Bu birim çetelerle çalışma, silah ve şiddet olaylarının

azaltılması, gençlik kulüpleri ile ilgili çalışmalar yapmaktadır.

13/49

Mahkeme Birimi; Bu birim yargılaması devam eden suça sürüklenen çocuklar

ile ilgili raporlar hazırlamaktadır.

Programlar Birimi; Bu birim mağdurlara ile zihin sağlığı ve uyuşturucu

sorunu yaşayan çocuklara müdahalede programı uygulamaktadır.

bbb. Hackney Genç Suçlu Ekibinin Personel Yapısı

Hackney Genç Suçlu Biriminin 80 personeli bulunmaktadır. Bu kapsamda;

6 alt birimlerin çalışmalarından sorumlu müdürlük yardımcısı,

30 mahkeme uzmanı,

20 önleme ekibi personeli,

5 çetelerle ilgili çalışmalar yürüten personel,

4 eğitim uzmanı,

4 zihin sağlığı ve uyuşturucu madde ile ilgili rehabilitasyondan

çalışmalarından sorumlu personel,

4 mahkeme kararlarının koordinasyonundan personel,

1 barınma uzmanı,

3 çocukların ceza infaz kurumlarından salıverildikten sonra topluma

adaptasyon ve uyum sürecinden sorumlu personel,

3 polis memuru

görev yapmaktadır.

bbb. Hackney Genç Suçlu Ekibinin Çalışmaları

Polis birimleri ile yapılan işbirliği ile, gece geç saatlerde sokakta yalnız

başına dolaşan çocuklar, aile içi şiddete maruz kaldığı belirlenen çocuklar ve suç

mağduru çocuklar genç suçlu ekibine yönlendirilmektedir.

14/49

Önleme çalışmalar kapsamında temel amaç; suç işleme potansiyeli

olabilecek ya da ihmal veya istismara uğrayabilecek çocukları tespit ederek, suç

işlemelerini ve zarar görmelerini engellemektir.

Okullarla yapılan işbirliği kapsamında ise, riskli davranışlar sergileyen ya

da okulla uyum problemi yaşayan çocuklar genç suçlu ekibine bildirilmekte, 18

yaşını dolduranlar ise yetişkin denetimli serbestliğe devredilmektedir.

Gerek önleyici çalışmalar, gerekse suç davranışı ortaya çıktıktan sonra

yapılacak çalışmalarda hedefler;

Yeniden suç işleme durumunun azaltılması,

İlk kez ceza adalet sistemine giren çocukların engellenmesi,

Uygun barınma yerine sahip olmayan çocukların sayılarının bildirilmesi,

Eğitim istihdamının bildirilmesi,

Ceza infaz kurumuna yönlendirilen çocukların bilgilerinin

raporlanmasıdır.

Söz konusu çalışmalar yapılırken başarı ölçütü, her yıl için yeniden suç

işleme oranının %2 oranında azaltılması olarak belirlenmiştir. Çalışmalar ile ilgili

bütçenin çoğunluğunun yerel yönetimlerce sağlandığı, Adalet Bakanlığı ve İçişleri

Bakanlığınca desteklendiği ayrıca bağışlarında kabul edildiği belirtilmiştir.

Genç suçlu ekibinin suça sürüklenen çocuklar ile ilgili çalışmalarında bir çok

zorluk ile karşılaşmaktadır. Bu kapsamda;

İstihdam olanaklarının kısıtlı olması (çocukların eğitimlerini genelde

yarıda bırakmış olmaları),

Uyuşturucu madde kullanımlarının bulunması,

Çocuk çetelerinin bulunması ve söz konusu çetelerden ayrılmak

istediklerinde şiddete maruz kalmaları,

15/49

Davranış değişikliğine istekli olmamalarıdır.

b.b Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibi

Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibinin çalışmaları iki başlık altında

incelenebilir.

aaa. Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibinin Personel Yapısı

Bu genç suçlu ekibinde 90 personelinin görev yapmaktadır. Bu kapsamda;

sosyal çalışmacılar, mahkeme raporlarını hazırlayan görevliler, gönüllüler, zihin

sağlığı sorunları bulunan çocuklar ile ilgili çalışmalar yapan uzmanlar, aile müdahale

programlarını yürüten personel, mağdur destek uzmanları, stajyerler, eğitim

danışmanları, yönlendirme kararlarını takip eden uzmanlar, denetimli serbestlik

görevlileri, sağlık personeli ve çocuk terapisti çalışmaktadır.

Her çocuk için haftada 25 saat denetim programı hazırlanmakta ve

çocukların programa uymaları sağlanmaktadır.

Bütün suç işleme vakaları polis tarafından bu merkeze bildirildikten sonra

çocuklar için uygun program yapılmaktadır. Bu merkezde 9’u vaka yöneticisi, 8’i

yardımcısı ve 17 kişi birim temsilcisi bulunmaktadır.

bbb. Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibinin Çalışmaları

Kensington ve Chelsea Genç Suçlu Ekibinin çalışmaları birkaç alanda

değerlendirilebilir.

aa. Onarıcı Adalet Sistemi Kapsamında Yapılan Çalışmalar

Mahkemelerce karar verildikten sonra mağdurlar ile birebir irtibata

geçilerek, mağdurun ve hükümlünün ihtiyaçlarına yönelik eylem planı

oluşturulmaktadır.

Mağdurlara beklentileri sorulmakta genç suçlu ve ailesiyle de görüşülmekte

ve zararın tazmini aşamasında mağdurun isteği üzerine mahkemece genç suçlunun

kamuya faydalı bir işte çalışması istenmektedir. Eğer mahkemece tazminata karar

16/49

verilirse sanıktan veya ailesinden imkanı yoksa devletin oluşturduğu bir fon

hesabından (Devlet suç işleyen herkesten 15 paund ücretle fon oluşturmaktadır.

Karaparadan elde edilen meblağlarda bu foto aktarılıyor) mağdurun uğradığı zarar

karşılanmaktadır. Bu süreç sonucunda mağdurun kendisi ile ilgilenildiği ve bazı

sorularının cevaplarını bulabildikleri için rahatlama duygusu yaşadıkları, suçu

işleyen çocuk ve ailesi açısından ise kendi düşünceleri, duygularını ve

pişmanlıklarını dile getirme fırsatı bulabildikleri sonuçta mağdurla dolayısıyla

toplumla kurulan empati neticesinde yeniden suç işleme riskinin azaldığı

değerlendirilmiştir.

bb. Yönlendirme Kararlarının İnfazı İle İlgili Çalışmalar

Mahkemece verilen kararların infazına yönelik, her çocukla ilgili ASED

formları kullanılarak yapılan genel değerlendirmeler ve meslek elemanları

tarafından yapılan vaka incelemeleri neticesinde, çocuğun ihtiyaçları dikkate alınıp

kişiye özel plan oluşturulduğu ve çalışma programları hazırlandığı gözlemlenmiştir.

Söz konusu çalışmalar kapsamında, yoğun ve sıkı programların

oluşturulduğu, kişinin programların yoğunluğuna devam edememesi durumunda,

mahkemelerle tekrar temasa geçilip çocuğa verilen kararın değiştirilmesi ya da ceza

infaz kurumunda rehabilite edilmesinin uygun olacağına yönelik raporlar

hazırladıkları görülmüş, kişilerin programlarını olumlu olarak tamamlamaları

durumunda tekrar mahkemeye çıkmadıkları ve süreci başarılı olarak sona

erdirdikleri değerlendirilmiştir.

Merkezde yapılan incelemeler sırasında üç ayrı uygulama örneği izlenmiştir.

aa. İlk kez suç işlemiş çocuklara yönelik uygulamalar kapsamında; 15

yaşında kötü söz sarf etme ve saldırganlık suçları nedeni ile hakkında 50 saat kamu

yararına çalışma cezası verilen vakada çocuğun kamu hizmeti cezasının yanı sıra

sosyal hizmet görevlisi tarafından kalacak yerin bulunması, eğitim görevlisi

tarafından motosiklet projesine yönelik çalışmalara katılımının sağlanması ve

17/49

eğitimine devamının sağlanması gibi çeşitli rehabilitasyon programları

oluşturulmuştur.

bb. Daha önce suç işlemiş ve tekrar suç işleyen çocuklar hakkında; 16

yaşında hırsızlık nedeni ile hakkında daha önce verilen cezanın infazı sırasında

tekrar çalıntı mallarla ilgili işlem yapılması üzerine Onarıcı Adalet Sistemine dâhil

edilen çocuğun, mağdurun zararının nasıl telafi edileceğine yönelik çalışmaların yanı

sıra 15 saatlik kamu hizmeti cezasının uygulanması sırasında dikkat edilecek

unsurların değerlendirilmesi ve mahkemesine rapor hazırlanması gibi çalışmalar

yapılması planlanmaktadır.

cc. Halen infazı devam etmekte olan çocuklar hakkında; 14 yaşında hırsızlık

nedeni ile hakkında 6 aylık denetim kararı verilen çocuğun süreç içerisinde müzik

programına dahil olması, eğitimini tamamlaması için motivasyonunun yükseltilmesi,

kalacak yer sorununun çözümlenmesi, uyuşturucu madde kullanımına yönelik

rehabilitasyon programına alınması, aile ile ilgili ebeveynlik programı ve çok sistemli

terapilere yönlendirilebileceği gibi farklı disiplinlerin karşılıklı fikir alış verişi

içerisinde çalışma takvimlerinin oluşturulması ve söz konusu çalışmaları yapacak

kişilerin görevlendirilmesi yapılmaktadır.

6. İngiltere Gençlik Adalet Kurulu

Gençlik Adalet Kurulu hükümetten bağımsız olan bir kurul olup, çocuk

adalet sistemi ile ilgili tavsiyelerde bulunmakta, işleyişi, standartları ve performansı

hakkında Adalet Bakanlığı Çocuk Aile ve Okul Dairesine rapor sunmaktadır. Bu

kapsamda Kurul;

1. Gençlik adalet sisteminin performansını takip etmekte ve gençlik adalet

sistemi ile ilgili danışmanlık yapmakta,

2. Gençlik adalet sisteminin işleyişi ve standartları hakkında hükümete

tavsiyeler sunmakta,

3. Araştırmalar yapmakta ve diğer ilgili materyalleri yayımlamakta,

18/49

4. Mahkemeler tarafından tutuklanan veya hürriyeti bağlayıcı ceza alan

çocuk ve gençler için güvenli kurumlar satın almakta,

5. Etkili uygulamaları tanıtmakta,

6. Etkili uygulamaları desteklemek amacıyla yerel yetkililere ve diğer

kurumlara bağışlarda bulunmaktadır.

Kurul üyelerini hükümet belirlemektedir. Kurul için ayrılan bütçenin %70’i

çocukların barındırılması için kullanılmaktadır. Barındırma konusunda Ulusal

Hükümet’ten (cezaevlerinden), özel sektörden, yerel yönetimlerden (güvenli çocuk

evleri) faydalanılmaktadır.

Bu sistemin kurulması aşamasında yapılan araştırmalarda; aile, okul,

toplum ve bireyin kendisi ve akranları ile arkadaşlarının çok önemli olduğunun

görüldüğü belirtilmiştir. Genç suçlu ekiplerinin çalışmalarında yerel ilgili

kuruluşların çok önemli olduğu belirtilmiştir.

Suçlu çocukların %20’si Londra’da bulunmakta fakat çocukların

barındırılması için kurum bulunmamaktadır. Yeterli barınma imkanı olmaması

nedeniyle çocukların ailelerinden 20-30 mil uzakta olması gerekirken çocuklar

ailelerinden 200-300 mil uzakta barındırılmaktadır.

Çocukların suç işlemesinde dinin ve kadınların çalışmamasının rolüne

yönelik açıklamalarda yapılan gözlemlerde 18 yaşın altında suç işleyen Müslüman

çocukların ailelerinin sahip çıkması nedeniyle çok daha az suç işlediği belirtilmiştir.

10 yaşın altındaki suç işleyen çocuklar hakkında da programlar geliştirildiği,

ancak bu çocuklarla yapılan çalışmalarda toplum tarafından eleştirildikleri fakat

çalışmaların faydalı olduğu değerlendirilmiştir.

Bu çalışmalarla; tekrar suç işlenmesinin önlenmesinde %17 başarı elde

edildiği, çocuklar hakkındaki kararların 60 günde verilmesinin sağlandığı, ilgili

kurumlarla ilişkilerde güven oluştuğu, işbirliğinin önemli derecede arttığı, ceza infaz

kurumlarındaki koşulların iyileştirildiği, çocuk kurumlarında hükümlü-tutuklu

19/49

artışının 10 yılda %1’e, yetişkinde ise %17’ye ancak ulaştığı ve çocukların eğitiminde

başarı sağlandığı belirtilmiştir.

Ayrıca çocuklar ile ilgili mevzuatın 10 yıl önce bir çatı altında toplandığı ve 5

yıl önce çocuklara yönelik hizmetlerin bir araya getirildiği belirtilmiştir.

7. İngiltere Çocuk Ceza Adalet Sisteminde Emniyet Teşkilatının

Çalışmaları

Emniyet teşkilatına içinde Merkezi Gençlik Ekibi oluşturulmuştur. Bu

kapsamda; genel olarak 10-17 yaş arası çocukların işlediği suçlar, bu suçlarla ilgili

müdahalelerde bulunulması ve yeniden suç işlemelerinin önlenmesine yönelik

çalışmalar yapılmaktadır.

Özellikle Genç Suçlu Ekipleri ile yapılan iş birliği kapsamında; suça

sürüklenen çocukların yeniden suç işlemelerinin önlemesi çalışmaları kapsamında

projeler üretilmesi ve bütün yerel yönetimlerde farklı kurumlar arasında güçlü

işbirliğinin sağlanması hedeflenmiştir.

a. Emniyet Müdürlüğü Tarafından Çocukların Suç İşlemelerinin

Önlemesi Amacıyla Sürdürülen Projeler

Emniyet müdürlüğünce çocukların suç işlemelerinin önlenmesi amacıyla

sürdürülen projeler iki başlık altında incelenebilir.

aa. Güvenli Okullar Projesi

2002 yılına kadar ilköğretim ve lise kapsamındaki eğitim merkezlerinde;

öğrencilere suç ve asayişe yönelik bilgi verilmesi amacıyla polis memurlarının

derslere girdiği görülmüş ancak istenilen duyarlılık sağlanamamıştır.

2002 yılında “Güvenli Okullar” projesi ile polis memurlarının daha görünür

olması açısından 235 okuldan 80 okul seçilmiş ve bu okulda 1’er polis

görevlendirilmelerine karar verilmiş, böylelikle polis memurlarının üniformalı bir

şekilde okullarda dolaşmaları sağlanarak çocuklarla olumlu iletişimin kurmaları,

20/49

güvenlerinin kazanılması, öğrencilerin suçtan korkmalarının önlenmesi ile anti

sosyal davranışlar sergilememeleri sağlanmıştır.

Söz konusu çalışmaların yapılması sırasında en büyük direncin, kendi

okullarında görevli polis memurları bulunmasının çevredeki kişilerce okullarının

adının kötüye çıkarılabileceğini düşünmeleri nedeni ile okul müdürlerinden geldiği

ifade edilmiş, ancak; sistem ile çocukların suç korkularının yenmesi konusunda ciddi

başarılar elde edildiği değerlendirilmiştir.

Gençlere yönelik suç işlenmesinin önlenmesi, anti sosyal davranışların

azaltılması, mağduriyetin giderilmesi ve güven duygusu aşılanması ile ilgili

programlar geliştirilmiştir.

Güvenli okullar projesinin yanında emniyet müdürlüğünce;

Gençlerin bıçak taşıması ile ilgili takip ve arama,

Gençlerle ilgili ekipler oluşturularak sokak köşelerinde bekleyen gençlere

yönelik müdahale,

Okullarda kullanılabilecek kaynakların oluşturulması, (DVD / broşürler /

kitapçıklar vs),

Polis memurlarının derslere girmesi,

konularında çalışmalar yapılmıştır.

Okullarda kullanılabilecek kaynak olması açısından hazırlanan DVD’lerde

13-14 yaş arası daha önce okullarında sorun yaşamış ya da polisle temasa geçmiş

çocuklara yer verilerek, suçtan nasıl korunabilecekleri anlatılmaya çalışılmıştır. Aynı

zamanda çocuklara model olabilecek ünlü ya da önemli kişilerin desteği ile dans,

müzik ve sosyal faaliyetlere katılımın faydaları ve göz teması, kullanılan dil ile

olumlu insan iletişiminin önemi üzerinde durularak anti-sosyal davranışlar

sergilemelerinin önüne geçilmeye çalışılmıştır.

Güvenli Okullar Projesi kapsamında;

21/49

Daha güvenli okulların oluşturulması için polisin yanında sağlık

kurumlarının, yerel yönetimlerin, eğitim kurumları ile diğer kurumların

da çalışmalara katılması gerektiği,

Genç suçlu ekiplerinin çalışmaları,

Sokak ekiplerinin çalışmaları,

Boş zaman aktivitelerinin düzenlenmesi,

Aile katılımı ve ebeveynlik programlarının desteklenmesi,

gerektiği belirtilmiştir.

aa. Diğer Projeler

Emniyet müdürlüğünce sürdürülen güvenli okullar projesinin yanında dört

proje daha yürütülmektedir.

aaa. Futbol Projesi: Futbol kulüplerinden temsilcilerin ve antrenörlerin

haftada iki akşam sorunlu bölgelere giderek risk altında olduğu düşünülen çocuklara

futbol maçı yaptırmalarını amaçlayan ve finans açısından kulüplerin desteğinin de

alındığı çalışmalardır. Çocuklarla bu yolla iletişim sağlanmaktadır.

bbb. Atletizm Projesi: Futbol Projesinin atletizm alanında uyarlandığı

çalışmalardır. Öğrenciler üniforma giyerek polise yardımcı olmaktadır. Bu

faaliyetlere 32 ilçeden 13.000 öğrencinin katıldığı belirtilmiştir.

ccc. Gönüllü Polis Öğrencileri Projesi: Bazı çocukların üniforma giyerek ya da

suçun önlenmesine yönelik etkinliklere ve faaliyetlere katılımları sağlanarak Gönüllü

Polis Öğrencisi olarak katkıda bulunmalarına yönelik çalışmalardır.

ddd. Proje Sizsiniz: Çocukların askeri, donanma, izcilik gibi üniforma giyilen

bir takım mesleklere yönelik faaliyet çalışmalarıdır. Haftada 2 gün test

yapılmaktadır. Bu çalışmalara yönelik ilgili kurumlar arasında bilgi paylaşımı için

protokoller var.

22/49

8. İngiltere Ceza Adalet Sisteminde Elektronik Takip

Ceza infaz kurumlarının yüksek maliyeti nedeniyle elektronik takip

sistemine ihtiyaç duyulmuş ve zamanla bu sistem geliştirilmiştir.

İngiltere ve Galler’de üç tip elektronik takip sistemi bulunmaktadır.

1. Uzaktan radyo frekansı yöntemi.

2. Ses dalgaları yöntemi.

3. Uydu takibi yöntemi.

2003 yılında kabul edilen ve 2005 yılında yürürlüğe giren Ceza Adalet

Sistemi kapsamında; denetimli serbestlik hizmetlerinde de elektronik takip yöntemi

kullanılmaktadır. Ancak 1989’da pilot uygulamaya başlanılan elektronik takip

sistemi, denetimli serbestlik çalışanlarının bu sisteme geçmeyi uzun süre kabul

etmemeleri nedeniyle hali hazırda elektronik takip işlemlerinin bir kısmı, elektronik

takip sistemlerinin temin edildiği özel firmadan hizmet alımı yöntemiyle

sürdürülmektedir. Uygulamada, kişi ile ilgili olarak sadece ev hapsi cezasına karar

verilmiş ise bunu sadece firma takip etmektedir. Ancak mahkeme tarafından bu kişi

hakkında ev hapsinin yanı sıra bir takım yaptırımlara da karar verilmiş ise bu

durumda elektronik takip işlemi denetimli serbestlik görevlileri tarafından yerine

getirilmektedir.

Genç suçlular için en fazla 3 ay ev hapsi verilebilmektedir. Takipler kişinin

iş, eğitim ve dini faaliyetleri kısıtlanmadan yapılmaktadır. 3 ay ile 4 yıl arasında olan

cezalarda uygulanmaktadır. 1999 yılından beri 500.000 kişinin elektronik takip

yoluyla takip edildiği belirtilmiştir. Bunlardan %23 yargılama sırasında, %59,9’u

mahkeme kararı sonucu, %16,8’i tahliye sonrasında takip edilmektedir. Yıllık %15

talep artışı olmaktadır. Taleplerin %50’si denetimli serbestlik merkezlerince, %16,81’i

ceza infaz kurumlarınca yapılmaktadır.

Hollanda, Fransa ve Portekiz’de elektronik takip denetimli serbestlik

merkezlerince yürütülmektedir. Elektronik takip sayesinde 2 ceza infaz kurumu

23/49

kapasitesinde boşluk yaratılmıştır. Elektronik takibin tek elden denetimli serbestlik

merkezlerince yürütülmesi daha ekonomik olmaktadır.

Elektronik takip sisteminde kurallara uyma konusunda %80-90 oranında

başarı gerçekleşmektedir.

İngiltere’de 83.000 civarında hükümlü elektronik takip yoluyla takip

edilmektedir. Maliyetinin az olması açısından çok faydalı bir sistem olduğu

belirtilmektedir.

Ses dalgaları yönteminde; hükümlüden ses kaydı alınmakta ve sisteme

tanıtılmakta ve evdeki telefonla kişinin evde olup olmadığının takibi yapılmaktadır.

Belli zamanda belli yerleri aramada bu sistem kullanılmaktadır.

a. Uydu Takip Sistemi

Uydu takip sistemi ile ilgili olarak, Greater Manchester, West Midlans,

Hampshire and Isle Fof Wight olmak üzere üç ayrı bölgede pilot uygulamalar

yapılmıştır. Bu üç bölgede; her bölge için en az 40 kişi olmak üzere yaklaşık 120 kişi

takibe alınmıştır.

Son bir yıl içerisinde bu üç bölgede yaşamakta olan ve her bölge için

ortalama 80 hükümlü bu kapsamda takip edilmektedir. Bu pilot proje Eylül 2004

tarihinde başlamış ve Haziran 2006 tarihine kadar devam etmiştir. Bu projeye bir yıl

süre için başlanmış ancak bu süre daha sonra iki yıla uzatılmıştır.

Bu proje kapsamında toplam 517 hükümlü takip ve izlemeye alınmıştır.

b. Uydu Takip Sistemine Geçilmesinin Sebepleri

Uydu takip sistemine geçilmesinin dört ayrı nedeni bulunmaktadır. Bunlar;

Ceza infaz kurumlarındaki yoğunluk ve bu kurumların yüksek maliyeti

sebebiyle hapis cezasına alternatif sistemler arayışına gidilmesi ve

özellikle hapis cezası alma ihtimali yüksek olan kişiler için bu sistemin

çok önemli olduğunun anlaşılması,

24/49

Bu sistemin halkın ve suç mağdurlarının korunması konusunda güvenin

artmasına yönelik pek çok katkısının bulunması,

Temel olarak şartlı tahliye edilen hükümlülerin takibinin yapılabilmesi,

bu kişilerin yeniden suç işlemesini önleyebilmesi ve caydırıcı bir

etkisinin bulunması,

Belli bir yere gitmeme yaptırımının takibinde fayda sağlıyor olmasıdır.

Uydu takip sisteminin maliyeti ceza infaz kurumundan 5 ilâ 8 kat daha ucuz

olup, İngiltere’de 18.000 kişi takip edilmektedir.

c. Uydu Takip Sistemi ile Takip Edilen Hükümlülerin Profili

Bu sistem ile; sürekli suç işleyen ve ceza infaz kurumundan şartla

salıverilmesine karar verilen 329 kişi, cinsel suç işleyen ceza infaz kurumundan şartla

salıverilmesine karar verilen 73 kişi, aile içi şiddet suçu işleyen ve ceza infaz

kurumundan şartla salıverilen 15 kişi ve 100 tane çocuk hükümlü takip edilmiştir.

d. Uydu Takibi Sisteminin Zayıf Yönleri

Bu sistem yeniden suç işleme durumunun ortaya çıkmasını

engelleyemez.

Bir hükümlünün gitmemesi gereken bir yere gitmemesini engelleyemez.

Kişinin 24 saat boyunca tam ve kesin olarak neler yaptığını gösteremez.

Hükümlünün yerini tam olarak söyleyemez.

Hükümlünün ne yapmakta olduğunu bize söyleyemez.

e. Uydu Takibi Sisteminin Güçlü Yönleri

Bu sistem ile kişinin gitmesinin yasak olduğu yerlere gidip gitmediğinin

tespiti yapılabilmektedir.

Bir hükümlünün hareketlerinin izlenmesi sağlanabilmektedir. Örneğin

haritada bulunan iki nokta arasındaki mesafenin tespitinden sonra,

25/49

kişinin a noktasından b noktasına hangi araç ile yolculuk yaptığı da

tespit edilebilmektedir.

Yeniden suç işleme konusunda caydırıcı bir unsur olabilmektedir.

Bu sistem ile dükkan ve mağazalardan hırsızlık yapanların, alışveriş

merkezlerine girmesi yasaklanabilmektedir.

Yine bu sistem ile cinsel suç işleyenlerin okullara girmesi

yasaklanabilmektedir.

f. Uydu Takibi Sisteminin Faydaları

Uydu takip sisteminin faydaları beş başlık altında özetlenebilir.

Pek çok uygulamaya eşlik edebilecek bir sistemdir. Örneğin; şartla

tahliye edildikten sonra haklarında denetim kararı verilen kişiler

yönünden denetimli serbestlik sistemine katkı sağlamaktadır.

Suç işleme davranışının engellenmesi ve mağdurların korunması

hususlarında doğrudan müdahaleyi kolaylaştırmaktadır. Örneğin, suç

işleyen kişinin mağdura yaklaşması durumunda polis doğrudan

müdahale edebilmektedir.

Tutuklu veya hükümlüler ile ilgili istihbarat toplanabilmektedir.

Hükümlülerin girmelerinin yasak olduğu yerlere girmeleri

önlenebilmektedir.

Cezaevindeki kişi sayısının azalmasına katkı sağlamaktadır.

g. İzleme ve Takip Sistemine Yönelik Doğru Beklentilerin Oluşturulması

Kamuoyunun ve sistem içerisinde yer alan uygulayıcıların doğru

bilgilendirilmesi doğru beklentilerin oluşması açısından çok önemlidir.

Bu izleme ve takip çalışmaları ile bir takım kapsamlı risk programlarının

takibi sağlanabilmektedir. Bu izleme ve takip sistemi, bir planı

26/49

destekleyici bir unsur olarak kullanılabilmekte ancak tek başına çok

büyük beklentilere cevap verememektedir.

Bu sistem ile neyin yapılabilip neyin yapılamayacağının açıkça

belirlenmesi çok önemlidir.

Basın ile ilişkiler konusunda doğru stratejilerin belirlenmesi çok önemli

olup yanlış beklentilere sebebiyet vermemek açısından basına bu

sistemin doğru olarak anlatılması gerekmektedir.

Yoğun ve kapsamlı eğitim programlarının uygulayıcılara verilmesi

gerekmektedir.

Mağdurlara sistemin etkilerinin anlatılması ve mağdurların da bu

konuda doğru bilgilendirilmesi, özellikle yanlış ve büyük beklentiler

içerisine girmemeleri açısından çok önemlidir.

ğ. Başarılı Bir İzleme ve Takip Sisteminin En Önemli Bileşenleri

Başarılı bir izleme ve takip sisteminin yedi bileşeni bulunmaktadır.

Kapsamlı bir hazırlık ve erken aşamada eğitim süreci,

Sistem içerisinde yer alacakların rollerinin açıkça belirlenmesi,

Paydaşların tamamının sistemin oluşumuna katılmasının sağlanması,

Güncel gelişmeler ile ilgili olarak yol gösterici olmak,

Paydaşların anlayabileceği, kullanılabilir ve kaliteli bileşenler

oluşturmak,

Maliyet ve fayda analizi kapsamında sistemin etkinliğini ölçmek,

Sürekli, istikrarlı ve uygulanabilir hizmet sunulması.

27/49

h. İzleme ve Takip Sistemindeki Gelişmeler

Önceleri iki parçalı olan sistemden tek parçalı sisteme geçilmiştir. Bu haliyle

de elektronik kelepçe şahsın üzerindeyken, şarj edilme konusunda sıkıntı yaşanmaya

başlanması üzerine değiştirilebilir şarj üniteleri geliştirilmiştir.

Kişilerin girmesinin yasak olduğu yerler ile ilgili olarak da gelişmiş

yöntemler uygulanmaya başlanmıştır. Önceleri binanın şekli önemli iken bu

yöntemler ile binanın şekli ne olursa olsun sistemi aynı derecede uygulamayı

sağlayacak yöntemler geliştirilmiştir.

Cep telefonu ile yer belirleme sistemi devreye girmiştir. GPS ile cep telefonu

bağlantısı sağlanmış ve GPS’in pasif duruma geçmesi halinde sinyalin cep telefonuna

aktarılabilmesi mümkün kılınmıştır.

Alternatif takip sistemleri olarak sensörler ve LORAN sistemi

bulunmaktadır.

Alternatif takip sistemlerinden bir diğeri 2012’de hizmete girecek ve Avrupa

ülkelerine hitap edecek olan Galileo Sistemidir. 12 Amerika Birlişek Devletleri ve 12

Avrupa uydusu olmak üzere toplam 24 CPE uydusu ile elektronik takip

hizmetlerinin daha kolay olacağı belirtilmiştir.

Ağustos 2007 yılında pilot çalışmanın değerlendirme raporunun

yayımlandığı ve bu raporda uydu takibinin maliyetinin günlük 40 paunddan 15-20

paunda indirildiği, elektronik takibin maliyetinin ise günlük 5 paunda indiği

belirtilmiştir.

III . Değerlendirme

Her ne kadar istatistikî verilerden; çocukların suç işleme oranının düştüğü

gözlemlenmekte ise de halkın bu durumu kabul etmediği kamuoyu

araştırmalarından anlaşılmaktadır. Bu kapsamda;

Toplumun %66’ sı kamu suçlarında bir artış olduğunu,

28/49

Toplumun %35’i suç işleme oranının istatistikî verilere oranla çok daha

yüksek olduğunu,

Toplumun %33’ü gençlerin sokaklarda gruplar halinde dolaşmalarından

endişe duyduğunu,

ifade etmişlerdir.

Yine çocukların suç işlemesinin altında yatan sebepler konusunda;

Toplumun %30’unun uyuşturucu bağımlılığını,

Toplumun %29’u ebeveynlerinin ilgisizliğini,

Toplumun %11’i mahkemelerin çok merhametli olduğunu ve caydırıcı

cezalar vermediğini,

Toplumun %75’i ise gençlik adalet sisteminin, gençlerin suç işlemesini

önlemeye yönelik veya gençleri suçtan caydırmaya yönelik işlemleri tam

olarak yerine getiremediğini

belirtmişlerdir.

29/49

II. BÖLÜM

İNGİLTERE VE GALLER CEZA ADALET SİSTEMİ MAĞDURLARLA İLGİLİ ÇALIŞMA ZİYARETİ RAPORU

1. OCJR: Mağdurlara Verilen Hizmetlere İlişkin Hükümlerle İlgili

Hükümet Stratejileri

1.1. Mağdur ve Tanık Bakım Birimi (Victim and Witness Care Unit)

İngiliz Hükümeti, ‘Mağdurların Sesini Dinleme’ politikası ile suç

mağdurlarına verdiği önemi göstermek üzere Mağdur Destek Birimini faaliyete

geçirmiştir. Bu politika suçla mücadele politikalarının fail odaklı olması ve sosyal

çalışmacıların yalnızca faillerle çalışması konularında yoğun eleştiriler getirilmesi

sebebiyle benimsenmiştir. Birim, 5 yıldır Emniyet Güçleri, Mahkemeler, Ağır Ceza

Mahkemeleri, Sulh Ceza Mahkemeleri, hâkimler, gönüllüler ve yerel ceza adalet

kurulları ile birlikte çalışarak hizmet vermektedir.

Kurum; vakalarla ilgili bilgilerin toplanması, mağdurun zararının telafisi,

mahkemelere kanıt toplamada destek sağlama, mahkemelere karar aşamasında ve

karar sonrasında destek verme, süreçten geçen mağdur ve tanıkları dinleme, ceza

adalet sisteminde tüm çalışanlardan en yüksek derecede bilgi toplayabilme ve

azınlıklar gibi özel grupların tekrarlayıcı mağduriyetlerinin giderilmesi ile ilgili

hususlarda faaliyet göstermektedir.

İngiltere Ceza Adalet Sistemi on beş yıl önce yalnızca faillerin yakalanması ve

hapsedilmesi prensibine dayalı iken; beş yıl önce mağdur ve tanıkların bu süreçte en

önemli bilgi kaynağı olduğu fark edilmiş ve odak bu gruplara kaymıştır. Bu

değişimle beraber tüm mağdur ve tanıkların bütün kurumlardan ihtiyaç duydukları

desteği alabilmeleri mümkün kılınmıştır. Destek hizmetleri tüm mağdur ve

tanıkların ihtiyaçlarını ayrı ayrı değerlendirmekte ve verilen desteği buna göre

şekillendirmektedir.

“Mağdur” kavramı, 12 ay ve üstü hüküm verilen bir suçtan zarar gören kişi

olarak tanımlanmaktadır; ancak bir kişinin mağdur olarak kabul edilmesi için her

30/49

zaman polise intikal etmiş olaylardan zarar görmüş olması gerekmez. Kişi polise

başvurmaksızın bu hizmetten yararlanmak üzere “Mağdur Destek Birimi”ne

başvurabilir. Ancak süreç genellikle mağdurun, emniyete başvurmasının ardından

başlamaktadır. Emniyetin ilgili suçu araştırması, kanıtları toplaması ve savcılığa

suçla ilgili bilgi sunması sürecin sonra gelen basamaklarıdır.

Telafi kavramı mağdurun suçtan gördüğü zararı kapsarken aynı zamanda

başka kişilerin şiddet içerikli bir suçun mağduru olmasının engellenmesi ve suçla

mücadele politikalarının geliştirilmesi sorumluluklarını da içerir.

Birim bu sorumluluğu yerine getirebilmek için 3 ana alanda görev

yapmaktadır. Bunlardan ilki; mağdurlar için tahsisat, ikincisi; gerekli fonun 3. sektör

stratejileri ile sağlanması ve performans yönetimi ve üçüncüsü ise; suçtan ötürü

meydana gelen zararların telafisi alanlarıdır.

Mağdurlar için tahsisat suçun büyüklüğüne ve mağdurun gördüğü zarara

göre belirlenmektedir. Burada mağdurun zararının büyüklüğü, birimin kendi

oluşturdukları skalalarla belirlenmekte olup (örneğin, iki bacağın kaybı durumunda

250.000 sterlin ödenmesi gibi) şiddet içerikli suç mağdurlarına daha yüksek

ödemeler yapılmaktadır. Bu noktada mağdur sonradan çıkan zararlar veya iş kaybı

yaşaması gibi durumlarda da yüklü miktarda bakım masrafı alabilmektedir. Bu

ödemeler temelde hükümet bütçesi ve mahkemelerce verilen para cezalarından

karşılanmaktadır. İngiliz Hükümeti, 2008 yılında Mağdur Destek Hizmetleri için

vergilerden elde edilen bütçeden 235 milyon sterlin ayırmıştır.

3. sektör desteğini sağlamak üzere çok çeşitli araştırmalar yapılmakta,

mağdurlara hizmet alanlarındaki eksiklik ve ihtiyaçlar belirlenmekte ve sivil toplum

kuruluşlarının sürece dahil edilmesi için gerekli stratejiler geliştirilmektedir. Sivil

toplum kuruluşlarının mali bir desteği olmamakla beraber duygusal ve pratik destek

vermektedirler.

Mağdur Destek Hizmetleri Birimi bütçesinin diğer önemli kısmı ise yalnızca

adli para cezasına çarptırılan faillere verilen para cezalarından karşılanmaktadır.

“Victim sur charge” adı verilen bu cezalar hapis cezası ile birlikte verilmemekte;

31/49

yalnızca adli para cezası veren kişilere 15 sterlin olarak uygulanmaktadır. Buradan

elde edilen gelir yalnızca mağdurlar için değil, tanıklar için düzenlenmiş hizmetler

için de kullanılmakta ve failin de “telafi” sürecine dahil edilmesi amacına hizmet

etmektedir.

2007- 2008 yıllarında İngiltere’de Mağdur Destek Hizmetlerine toplam

sağlanan gelir 13.7 milyon £ sterlin iken bunun 3.8 milyon sterlini Victim Surcharge

gelirinden elde edilmiştir. 2007- 2008 yıllarında bu bütçenin 3 milyon sterlini Tanık

Bakım Birimine, 3 milyon sterlini aile içi şiddet konusunda dışarıdan destek veren

kişilere, 5.6 milyon sterlini Mağdur Destek Birimine ve diğer 1.7 milyon sterlini de

mağdurlar fonuna ayrılmıştır. 1.7 milyon sterlinlik bu bütçenin ise; 1.25 milyon

sterlini cinsel şiddet ve istismar suçlarına, 250.000 sterlini cinayetle sonuçlanan

suçlara, 250.000 sterlini nefret suçlarına ve 55.000 sterlini trafik suçlarına ayrılmıştır.

Mağdurun, Mağdur Destek Birimi’nden maddi yardım talep etmesi halinde

suçla ilgili araştırmalar yapılmakta, emniyet tutanakları ve sağlık raporları

toplanmakta ve bunlar sonucunda yardım sağlanırken, mağdurun talebi olsun

olmasın duygusal destek sağlanmaktadır. İngiltere’de ceza adalet sisteminde yapılan

bu reform hareketiyle beraber mağduriyete ortak olan ailelerin de yaşadıklarının

telafisini yaşama şansı bulunmaktadır. Ayrıca on mağdurun bir araya getirilmesiyle

oluşturulan “Danışma Kurulu” yılda iki kez toplanarak öneri ve bilgileriyle suçla

mücadele politikalarına destek verirler.

İnsan Kaçakçılığı suçlarının mağdurları için 2006 yılından beri faaliyet

göstermekte olan “İnsan Kaçakçılığı Merkezi” bulunmaktadır. Bu kişiler genellikle

illegal olarak ülkede bulundukları için, polisle karşı karşıya gelmek

istemediklerinden, tutsak edildiklerinden ya da dil bilmemeleri sebebiyle Mağdur

Destek Birimine başvuramadıklarından çok daha hassas ele alınmaktadır. Birimin

yaptığı araştırmanın sonuçlarına göre insan kaçakçılığı suçu mağdurlarından 4000

kişi aynı zamanda cinsel suç mağduru olmuştur. Bu sebeple bu mağdurlara etkili

şekilde yardım etmek ülke Eylem Planına konmuş, ulusal ve uluslar arası önceliği

olan bir konu olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle merkezin yapılanması; polis, sivil

32/49

toplum kuruluşları, sosyal hizmet uzmanları ve savcıları içerecek biçimde birden

fazla kurum ve kuruluşun işbirliğini içermektedir.

Merkezde insan ticareti mağdurlarının Mağdur Destek Birimine başvurmaları

ve ceza adalet sistemine yardımcı olmaları halinde kendilerine 1 yıl süreyle geçici

oturma belgesi verilmekte, yasal danışmanlık ve psikolojik destek almaları

sağlanmaktadır. Yakalandıkları takdirde ise, polis ile işbirliğine girip bu suçun

aydınlatılmasına yardımcı olurlarsa sınır dışı edilmeyecekleri, buna karar vermek

için ise kendilerine 45 gün süre verileceği gibi bilgilendirmeler yapılmakta, tercih

kendilerine bırakılmaktadır.

Çocuk Mağdurlara destek konusu ise Genç Suç Eylem Planı’nda ele alınan,

İçişleri Bakanlığı ve Başbakan’ın özel ilgi gösterdiği konuların başında gelmektedir.

Bununla ilgili olarak Milli Eğitim Bakanlığı Çocuk Departmanı kurulmuş, çocuklar,

aileleri ve okulla ilgili süreçlerinin takibi, anne-baba eğitimi konularında faaliyet

göstermeye başlamıştır. Ancak çocuk mağdurlara destek konusunda faaliyet

gösteren ayrı bir merkez bulunmamakta, Mağdur Destek Birimlerinde yetişkin

mağdurlara hizmet veren görevlilerle birlikte çalışan, ancak çocuklarla çalışma

konusunda özel eğitim almış kişiler bulunmaktadır.

Çocukların mağdur olma ihtimali daha yüksekken mağduriyetlerini bildirme

ihtimalleri de daha düşüktür. Çoğunlukla mağdur olduklarını fark etmedikleri,

bildirmeyi gerekli görmedikleri veya saldırganı tanıyor olabilecekleri için genellikle

resmi mercilere başvurma yoluna gitmezler. Ancak yapılan çalışmalar, mağdur

çocuklara ivedilikle müdahale edilmesi gerektiğini ve gerekli müdahale yapılmadığı

takdirde bu çocukların ilerleyen zamanlarda fail olma olasılığının yüksek olduğunu

ortaya koymuştur. Bu durum özellikle şiddet içeren suçlarda daha fazla karşımıza

çıkmaktadır. Fail için eski mağduriyeti suç işleme davranışı için çoğu zaman bir

bahane olarak kullanılsa da eski mağduriyet söz konusu olduğunda herhangi bir

ceza indirimine gidilmemektedir.

Bu sebeple Milli Eğitim Bakanlığı altında oluşturulan birim, çocuklara ve

ailelerine yönelik ihtiyaç analizi yapar ve bu kişilere müdahale ve ihtiyaçlarının

33/49

giderilmesi konularında nasıl destek sağlanacağı konusunda fikir beyan eder. Aynı

zamanda okullarda çeşitli seminerler düzenleyerek “Kendinizi mağdur olmaktan

nasıl korursunuz?” konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapar.

Tanık Koruma Birimleri de suçun aydınlatılmasında en büyük paya sahip olan

tanıkların sistemin olumsuzluklarından en az düzeyde etkilenmeleri için faaliyet

göstermektedir. Suçun polise intikalinin ve soruşturma aşamasının

tamamlanmasının ardından Tanık Koruma Birimi tanıkla irtibata geçer ve duruşma

öncesi evine giderek kendisine bilgi verir. Bu noktada mahkemenin aşamaları

anlatılır, kişi mahkemeye götürülerek kaygısı azaltılmaya çalışılır ve güvenliği

sağlanır. Çocuk tanıklar için hazırlanmış olan kitapçıklar ve DVD’lerle mahkemede

yaşayacakları travmanın etkisi azaltılmaya çalışılır. Ayrıca aynı nedenle çocuk

tanıklara mahkemede sanık ve hâkim önüne çıkmak yerine mahkemeye video

konferans şekilde bağlanma gibi bir imkân tanınmıştır. Video konferans yöntemi

yoğun şiddet içeren suç mağdurları için de kullanılmaktadır. Tanıklar mahkemeden

sonra da ihtiyaç duymaları halinde Tanık Koruma Birimi’nden hizmet

alabilmektedirler.

“The Code of Practise for Victims of Crime” mağdurlar için standart

uygulamayı belirleyen bir yönetmeliktir. Bu yönetmelikle hangi kurumun mağdur

için asgari ne tür hizmetlerde bulunacağı düzenlenmiştir.

www.cjsonline.com internet adresi de her türlü kaynağın erişimi için yetkililer

tarafından ekiple paylaşılmıştır.

1.2. NOMS Kamu Koruma Birimi: Mağdurlarla Denetimli Serbestlik

Hizmetleri

Kamu koruma birimi müebbet hapis cezası alan suçluların yönetimi ve bu

kişilerin işledikleri suçların mağdurlarına yaklaşım politikaları ile ilgili çalışmalar

yapmaktadır. Bu birim çok kurumlu bir organizasyon yapısındadır ve tüm

faaliyetleri kanunla belirlenmiştir. Bu birim 1990’da yerel yetkiyle çalışmaya

başlamış ancak 2001’de Ceza Hukuku ve Muhakemesi Kanunu ile kanuni altyapısı

kurulmuştur. Mağdurlarla çalışma konusunun destek aldığı diğer kanunlar ise Aile

34/49

İçi Şiddet ve Suç Mağdurları Kanunu – Domestic Violence, Crime and Vicims Act

(2002), Suç Mağdur İçin Minimum Standartların Belirlenmesi – Code of Practise for

Victims of Crime (2006) ve Ruh Sağlığı Düzenlemeleri- Mental Health Act (2007)dir.

Mağdurlarla ilgili yapılacak çalışmayı belirleyecek iki kriter vardır:

1) Suçun içeriği (şiddet/ cinsel içerikli olması)

2) Hükümlünün aldığı ceza (hapis veya psikiyatrik tedavi)

Denetimli Serbestlik Mağdur Hizmet Birimi beş ana konuda hizmet

vermektedir. Mağdurla temas, hükümlünün infaz süreci ile ilgili olarak mağdurun

bilgilendirilmesi, bu süreçte yaşanan önemli gelişmelerden mağdurun haberdar

edilmesi(disiplin suçu- şartlı salıverme vb.), tahliye sonrası tedbirler ve hükümlünün

bazı yerlere gitmesinin yasaklanmasıyla ilgili tedbir kararlarının alınması. Tahliye

sonrasında hükümlünün tedbire aykırı hareket etmesi halinde yeniden cezaevine

gönderilir. Kişinin yeniden cezavine gönderilmesi kararını belirleyecek bu raporu

düzenleme yetkisine denetimli serbestlik mağdur irtibat memuru da sahiptir.

Bu birimin yaptığı çalışmaya göre mağdurların 1/3ü bu hizmetten

yararlanmak istemektedirler. Birimin mağdura ulaşması 8 hafta içerisinde (vakanın

adli kayıtlara geçmesinin ardından) gerçekleşir. Birimde çalışan Mağdur İrtibat

Memurlarının hükümlüyle doğrudan hiçbir bağlantısı yoktur. Bu sistemin kurulma

esası hükümlüye hizmet veren kişilerin mağdura hizmet veremeyeceği,

güvenilirliklerinin olmayacağıdır. Çünkü mağdurların en fazla tedirginlik

duydukları konu kendilerine ait bilgilerin faille paylaşılacağıdır. Aynı nedenle

mağdurla yapılan çalışmalar mağdurun evine giderek yapılır, herhangi bir başka

hükümlüyle karşılaşma ihtimalleri olan denetimli serbestlik bürolarına çağırılmazlar.

İrtibat memuru olarak çalışan kişiler daha önce hükümlülerle çalışan kişiler olsalar

dahi özel bir eğitime tabi tutularak mağdurla çalışma alanına geçerler. Mağdurla

görüşme sıklığı ilk zamanlar daha fazla olsa da hükümlünün infaz süreci devam

ettikçe rutinleşmeye bağlı olarak görüşme gerekliliği de azalır bu nedenle mağdurla

daha uzun aralıklarla irtibata geçilir. Hükmün verilmesi ve failin hapsolmasının

ardından hükümlünün temyize başvurması, kamuya yararlı bir işte çalışma ya da

35/49

eğitim tedbiri alması ya da şartlı tahliye olması durumları mağdurla irtibata

geçilmesi ve bilgilendirmenin yapılmasının zorunlu olduğu konulardır.

Şimdiye dek aktarılan bilgiye göre;

- Tanık Koruma Birimi: Mahkeme öncesi, sırası ve sonrasında tanıklara

mahkeme süreciyle ilgili bilgilendirme görevini yürütür.

- Mağdur İrtibat Servisi: Hapse mahkum edilmiş bir hükümlünün işlediği

suçun mağduru ile irtibata geçerek hükümlünün infaz süreci bilgilerini

kendisiyle paylaşan birimdir.

- Denetimli Serbestlik Memurları: Yalnızca hükümlülere hizmet

vermektedir.

- Mağdur Destek Birimi: Olayın gerçekleşmesinin hemen ardından

mağdurla irtibata geçerek ihtiyaç duyulan pratik ve duygusal desteği

sağlayan dernek üyeleridir.

- Vatandaş Tavsiye Bürosu: Yasal ve ekonomik danışmanlık veren birimdir.

- Danışmanlık Hizmeti: Sayılan birimlerce kendisine bilgilendirme yapılarak

yönlendirilen mağdurlara psiko-sosyal destek, psikolojik tedavi ve travma

tedavisi yürüten bağımsız kuruluşlardır.

- Aile İçi Şiddet Hizmetleri: Aile içi şiddet mağdurlarına özel hizmet veren

bağımsız birimdir.

- Aile İrtibat Hizmetleri: Mağdur aileleriyle görüşmek üzere özel olarak

eğitilmiş polis memurlarıdır.

Birimlerin tümü aldıkları bilgileri diğer kurumlarla paylaşmakla yükümlüdür.

Risk değerlendirmeleri, ihtiyaç saptamaları bu koordineli çalışmanın sonucu olarak

yapılmaktadır.

36/49

2. Londra Denetimli Serbestlik Merkezi: Hizmet Verme - Mağdur İrtibat

Birimi

Bu birimin amacı da diğer ceza adalet sistemi birimlerinde olduğu gibi

yeniden suç işlemenin önlenmesiyle suçluluğun önüne geçmektir. Toplum

mağdurların tekrar mağduriyet yaşamalarının önüne geçilmesiyle korunmaya

çalışılmaktadır. Denetimli Serbestlik Birimleri kamu tarafından desteklenen ve

Başbakan’ın en önemli başlıklar altında değerlendirdiği bu sebeple de pek çok

protokolün rahatlıkla yapıldığı birimlerdir. Bu noktada her üç senede bir Denetimli

Serbestlik için konulan hedefler belirlenir ve çalışmalar başlar. Şimdiye dek yapılan

birçok çalışmanın hükümlü odaklı olması, mağdurun “gölge hedef” olarak

değerlendirilmesi sebebiyle sistem çok eleştiri almış, bunun üzerine hükümet

mağdurların memnuniyetini sağlama politikasını benimsemiştir. Denetimli

Serbestlik Mağdur İrtibat Büroları da bu amaçla kurulan kuruluşlardır.

Denetimli Serbestlik 1990ların başında mağdur çalışmalarına başlamış, yasal

temel 2000 yılında atılmıştır. Sistem, hâlihazırda 3000 mağdura hizmet

vermektedirler. Hizmet hakkında 12 ay ya da daha fazla mahkûmiyet kararı verilen

suçların (trafik kazası sonucu ölüme sebebiyet verme, kundaklama, yaralama, cinsel

içerikli tüm suçlar ve şiddet içerikli suçlar) mağdurlarına yönelik olarak

tanımlanmıştır. 12 ay ve altında mahkûmiyet gerektiren suçların mağdurları için

böyle bir hizmet verilmemektedir.

Yapının en tepesinde 10 kişilik bir şef takımı, daha sonra altısı Kuzey Londra,

altısı Güney Londra’dan sorumlu olmak üzere on iki asistan şef ve bunlara bağlı

müdahale birimleri yer almaktadır. Londra 32 bölüme ayrılmıştır ve toplam 25

Mağdur İrtibat Memuru bulunmaktadır. Bir failin tüm suçlarının mağdurları ile aynı

İrtibat Memuru ilgilenir. Altı yönetici kadrosu ise takip konularında çalışmakta ve

mağdur bilgi bankası oluşturma çalışmaları yapmaktadırlar. Hükümlü Yönetimi

Takımı ise yılda 36000 rapor yazmaktadır ve halihazırda Denetimli Serbestlik

Sistemine tabi olan 47.865 hükümlü bulunmaktadır. Ülke cezaevlerinde kalan

hükümlü sayısı 80.000dir.

37/49

Süreç, bir suç hakkında mahkemede hapis kararının kesinleşmesiyle başlar.

Mağduriyetin polis veya diğer hazırlık soruşturmasını yürüten birimler tarafından

öğrenilmesi üzerine bu konuda görevli olan Mağdur Koruma ve Bakım Birimleri

mağdurun sorununu Genel Merkez yoluyla mağdurun bulunduğu yere en yakın

şubeye iletir. Hapis kararın verilmesinden sonra en geç 40 gün içerisinde mağdurlara

‘gelip sizi evinizde ziyaret etmek istiyoruz’ şeklinde yazı gönderilmekte ve kişinin

kabul etmesi halinde görüşmeye gidilmektedir. Birimin yaptığı araştırmaya göre

mağdurların %23’ü, çoğunlukla aile içi şiddet mağdurları, birim tarafından sunulan

teklifi kabul etmektedir.

Mağdurun evine gidilerek yapılan görüşmede mağdur hakkında genel bir

değerlendirme yapılmakta ve bu değerlendirme ile mağdurun ihtiyaçları

belirlenmektedir. Daha sonra bu ihtiyaçların giderilmesine yönelik mağdurun

ihtiyacıyla ilgili olan kurumlara yönlendirmeler yapılmaktadır. Buradaki görüşmeler

terapötik nitelikli olmamakla birlikte ihtiyaçların belirlenmesi amacını taşır. Birimin

temel sorumluluğu hükümlünün infaz süreci ile ilgili olarak mağduru

bilgilendirmektir. Burada hem hüküm hem de hükümlünün genel durumu ile ilgili

gerekli bilgilendirme yapılmaktadır. Mağdurun kendisini nasıl güvende hissedeceği

ile ilgili plan oluşturulmakta ve aynı zamanda mağdura hükümlü olan kişinin ne

ceza aldığı, bu cezayı nerede nasıl çekeceği, salıverilmesi, salıverilme sonrası nerede

yaşadığı, nerede çalışmasına izin verildiği gibi konularda mağdura bilgi

verilmektedir. Mağdurla olan görüşme süreci hapis cezası ve denetimli serbestlik

tedbiri sona erinceye dek sürer.

Fail hakkında ceza verilirken mağdurla görüşmesi ve belirli yerlere gitmekten

yasaklanması tedbiri verilerek mağdurun yakınlarına gitmesi engellenebilmekte ve

mağdurla ilgili bilgiler (nerede olduğu, ne iş yaptığı gibi) bu kişiden saklanmaktadır.

Burada mağdurun talebine bağlı olarak ek kısıtlama önerileri de Mağdur İrtibat

Memuru tarafından mahkemeye sunulabilmektedir. Bu kısıtlamalarla ilgili olarak

Mağdur İrtibat Memuru, failin mağdurla ilgili kurallara uymayarak

yükümlülüklerini ihlal etmesi halinde Hükümlü Yönetim Memuru (Denetimli

38/49

Serbestlik Memuru) ile irtibata geçerek hapis cezasının almasını sağlayabilir.

Durumla ilgili bir uzlaşmaya varılmaya çalışılır. Bu noktada nihai karar cezaevi

müdürün onayı ile şartlı tahliye kurulu tarafından verilir. Ancak raporu düzenleyen

kişi Üst Düzey Denetimli Serbestlik Yetkilisiyse karar doğrudan Adalet Bakanlığı

üzerinden de çıkartılabilir.

Çok Kurumlu Toplum Koruma Düzenlemesi (MAPPA- Multi Agency Public

Protecting Arrangement) ise çok disiplinli bir kuruluş olup cezaevi yöneticileri, polis,

yerel yönetim temsilcileri, psikiyatri hastaneleri temsilcilerinin her altı ayda bir araya

gelmesiyle oluşur. Her toplantıda sonraki altı ay için koyulan hedefler ve geçmiş

yarıyılın değerlendirmesi yapılır. Bu toplantıya Mağdur İrtibat Memurları da

katılarak şartlı tahliye kurulu ve kararlar hakkında fikir paylaşımında bulunurlar.

Mağdurların sisteme güveninin tazelendiği en önemli nokta belki de bu

toplantılardır.

Aynı zamanda Denetimli Serbestlik Bürolarında hükümlüyle mağdura verdiği

zararın bilincine varması, mağdurun kendisini nasıl hissetmiş olabileceğini anlaması,

bu suçu işleyerek mağdur dışında kimlere zarar verdiği, mağduru maddi ve manevi

olarak nasıl etkilediği, bu suçun ne kadara mal olduğu farkındalığının artırılması

gibi hususlarda çalışmalar yapılarak suçlunun bir daha mağdura zarar vermemesi

konusu da ele alınmaktadır. Bu konularda kullanılan uygulama ve materyalin

tamamı Mağdur İrtibat Memurları tarafından hazırlanmakta ve Hükümlü Yönetim

Memurlarına bu konuda eğitimler verilmektedir.

Bu birimin denetimi üç yılda bir, Adalet Bakanlığı Müfettişleri tarafından

yapılmakta, mağdurlara gönderilen mektuplar, bilgi bankası, yazılan raporların

kalitesi denetlenmektedir. Bu müfettişler aynı zamanda sistemin hizmetlerin

iyileştirilmesiyle ilgili öneri raporlarını da hazırlarlar.

3. Southwark Kraliyet Mahkemesi ve İstinaf Mahkemesi

Bu mahkemelerde görevli hâkim hukuk fakültesi mezunudur. Ağır ceza

konusu suçların görüldüğü bu mahkemelerde karar verme aşamasında hâkime 12

39/49

jüri üyesi de eşlik etmektedir. Southwark Kraliyet Mahkemesinde 2 memur, 8

gönüllü (emekliler, çalışanlar, öğrenciler)çalışmaktadır.

Mahkemede mağdurlar ve tanıklar için bir destek birimi faaliyette olup bu

birim mağduru ve tanığı karşılama, onlara mahkeme süreciyle ilgili bilgi sağlama,

mahkeme sürecinde destek olma ile görevlidir.

Kraliyet mahkemelerinde tanıkların duruşmada sıralarını beklemek üzere

zaman geçirdikleri birden fazla oda düzenlenmiştir. Bu odalarda aynı olayla ilgili

ifade verecek olan kişilerin olayla ilgili konuşmalarının yasak olduğu kendilerine

bildirilir. Farklı dini gruplar için farklı yemin metinlerinin hazırlanmış olduğu

gözlemlenmiştir.

Mağdur ya da tanık yüzünün görünmesini istemediği durumlarda bunu

savcılıktan talep etmektedir. Savcı bu durumu mahkemeye iletir. Hâkim kararıyla

tanığın yüzünün görünmesi engellenebilmektedir.

Londrada 7 Sulh Ceza Mahkemesi bulunmaktadır. Günde 6 dosya görülmekte

ve yılda toplam 2000 kişiye hizmet verilmektedir. Tanıkların yol masrafı ve öğle

yemekleriyle iş gücü kayıpları 80 sterline kadar karşılanmaktadır. Hatta çocukları

olan tanıkların küçük çocuklarına bakım talep etme hakkı da bulunmaktadır.

4. Elephant and Castle Mağdur Bakım Birimi

Mağdur Destek Birimi Londra’da hükümetten bağımsız bir dernek olarak

toplam 32 ilçede kurulmuştur. Her bölge için bir mağdur destek birimi kurulmuştur.

Bu dernek Londra genelinde maaşlı 600 çalışan ve gönüllülerle ile hizmet

vermektedir. Dernek çalışanları mağdurun ihtiyacını belirlemekle yükümlüdürler.

Bir suçun işlenmesi ve mağdurun polise gidip ifade vermesinden sonra tüm

bilgileri bir sisteme girilmektedir. Polise başvurunun yapılmasından bir gün sonra

ülkedeki tüm mağdurların listesi Mağdur Destek Ana Merkezi (Victim Support

Unit)’ne ulaşmakta ve buradaki görevliler sistemde kaydı bulunan tüm mağdurları

arayarak irtibata geçmektedirler. Mağdura yardım taleplerinin olup olmadığı

sorularak ihtiyaç tespiti yapılmaktadır. Yardım talebinin içeriğinin de yazıldığı bir

form doldurularak veri bankasına işlenmekte ve mağdurun bilgileri ülke genelinde

40/49

hizmet veren birimlerden mağdura en yakın Mağdur Bakım Birimi’ne

gönderilmektedir. Ana Merkez yöneticisi Ayşe Hassan “Mağdurların %45’inin

kendilerine sunulan yardım teklifini kabul ettikleri”ni bildirmiştir. Birimin mağdura

telefonla ulaşamadığı durumlarda ise polis kayıtlarına geçmiş olan adresine yardım

teklifini içeren bir mektup yollanmaktadır. Ancak özellikle aile içi şiddet suçlarında

eve yazılı belge gönderilmemesine dikkat edilmektedir. Mağdurların, olay polise

intikal etmeden de bu birimlere başvurup yardım isteme hakları bulunmaktadır.

Yardım desteği küçük boyutlu mali desteği içerebileceği gibi (tüm parası

çalınan bir kadının çocuğuna günlük mama ihtiyacının alınması veya evin kilidinin

değiştirilmesi), PTSD bulguları gösteren mağdurların tedavi masrafları da birim

tarafından karşılanmaktadır.

Destek hattı ise Mağdur Bakım Birimleri’nin mesai saatleri haricinde hafta içi

20.00 ve 22.00 saatleri arasında hafta sonları ise 09.00- 17.00 saatleri arasında hizmet

vermektedir. Destek hattının en yoğun cumartesi ve Pazar günlerinde çalıştığı bunda

da Mağdur Destek Birimi’nin o günlerde çalışmıyor olmasının etkili olduğu

düşünülmektedir.

Mağdurların yasal destek alabilmeleri için devlet tarafından kurulan bir başka

bedava yardım hattı da bulunmaktadır.

5. Camberwell Green Sulh Ceza Mahkemesi ve Gençlik Mahkemeleri

Bu mahkemeler; polisle, mağdur destek ekibiyle, tanık bakım birimleriyle

işbirliği halinde çalışmakta olup esas öncelikleri tanıklar konusunda hizmet

vermektir

Tanık, mahkemeye geldiği an itibariyle kendisiyle ilgilenilmekte, tanık boş bir

mahkeme salonuna götürülerek burada neler olacağı gösterilerek tanık duruşma için

hazır hale getirilmeye çalışılmaktadır. Birim görevlileri aynı zamanda duruşma

sırasında tanıkların yanlarında bulunarak gerekli desteği sağlamaktadırlar. Güvenlik

amacıyla, tanığın isteğine bağlı olarak mahkemede duracağı yer ayarlanabilmekte ve

tanığın bir perde arkasından konuşması, yüzünü gizlemesi hususları

sağlanabilmektedir.

41/49

Çocukların (17 yaş altı) tanıklık ettiği durumlarda yalnızca video konferans

yöntemi kullanılmakta, duruşma salonuna hiç gitmeden video aracılığıyla

bağlanmaları sağlanmaktadır.

Tanıklıktan çekilme hakkı sadece çocuklar için söz konusudur. Yetişkin

kişilerin tanıklık yapmaları konusunda kanun zorlayıcı olmaktadır.

Tanığın tanıklık yaparak harcadığı yol masrafı, yemek masrafı ve iş gücü

kaybını telafi etmek için günlük 80 £’a kadar ücret ödenebilmektedir.

6. Mağdur Destek Politika Oluşturma ve Ulusal Standartlar

Mağdur Destek Politika oluşturma ve strateji birimi, meydana gelen büyük

olaylardan sonra toplanarak neyi iyi yaptıklarını ve neyi kötü yaptıklarını, bir

sonraki sefere neler yapmaları gerektiğini tartışırlar. Böylece geçmiş vakalardan

istifade edilerek ilgili kurumlara tavsiyeler vermekte stratejiler geliştirmektedirler.

Mağdur destek biriminin mağdura duygusal ve pratik destek ve tanık

hizmetleri olmak üzere iki faaliyet alanı bulunmaktadır.

Bu birim başta mağdurlarla ilgili bir dernek olarak kurulmuş olmasına

rağmen bütçelerinin 2/3’ü devletten gelmektedir. Devletin bu işlerin görülmesi için

bir dernek kurdurmuş olduğu ve memurların da bu derneğin maaşlı çalışanları

olduğu gözlemlenmiştir. Dernek gelirinin kalan 1/3’ü ise bağışlardan, kişi ya da

vakıf bağışları ile yerel yönetimlerden sağlanmaktadır.

Mağdurlarla 24 saat içinde telefon irtibatı kurularak ihtiyacın duygusal mı

yoksa maddi mi olduğunun belirlenmesi güven oluşturmak açısından çok önemlidir.

Mağdurun polise müracaat etmesiyle birlikte bütün bilgileri otomatik olarak mağdur

bürosuna elektronik ortamda bildirilir. Mağdur özel hassasiyeti ya da suç niteliği

itibariyle bilgilerinin mağdur bürosuyla paylaşılmasını istemediğinde ise polis bu

bilgileri Mağdur Bakım Birimleriyle paylaşamamaktadır.

Bütün gönüllüler temel bir eğitimden geçirilmektedirler. Aktif dinleme, kendi

sınırlarını belirleme ve hafif suçlarla ilgili eğitim almaktadırlar. Bunun

yanında nitelikli suçlar, aile içi şiddet, ırza geçme gibi suçlar konusunda ayrı

paket eğitimler uygulanmaktadır. Eğitimler sırasında gönüllü kişiler bazen

42/49

süreçten ayrılabilmektedirler. Bazen de ekip tarafından ayrılmaları

istenebilmektedir.

Gönüllülerin tükenmişliğini engellemeye yönelik olarak grup görüşmeleri

yapılmaktadır. Gönüllüler mağdurları iyi ve tarafsız bir arkadaş gibi

dinleyerek mantıklı çözüm yolları belirlerler. Profesyonel yardım ya da

psikolojik danışmanlık hizmeti vermemektedirler. Bu nedenle ihtisaslaşmaya

gerek yoktur.

Gönüllüler genelde beyaz, bayan ve yaşlılardan oluşmakta, suç işleyenler ise

genellikle siyah, erkek ve gençlerden oluşmaktadır. Gönüllülerden oluşan bu

dernek genellikle beyaz bir oluşum olarak önyargıyla değerlendirilmektedir.

Tanık koruma birimleri Denetimli Serbestlik Birimleri ile aynı binada olsa dahi

farklı bölümlerinde olması gerektiğinin altı çizilmiştir. Çünkü savunma tanığı

ile mağdurun tanığı karışabilmektedir. Bu hizmetlerin yürütüleceği binaların

mimarisini belirlemek çok önemlidir.

Duygusal destek konusunda; gönüllü çalışanlar mağdurları evlerinde ziyaret

ederek destek sağlamaktadırlar. Burada gönüllü çalışan kişiler mağdur destek

biriminde çalışmadan önce basit suçların mağdurlarına yaklaşım ve görüşme

teknikleri hususunda temel eğitim alırlar. Bu kişiler işe alınmadan önce müdürler

tarafından bu işe uygunlukları açısından değerlendirilirler.

Maddi destek konusunda ise suçtan ortaya çıkan küçük zararları karşılamak

esastır. Burada mağdur olan kişinin sigortasının olup olmadığı da önemli bir husus

olup birim mağdurun zararını karşılama konusunda bir sigorta şirketi gibi tüm

zararın karşılanması görevini üstlenmemiştir.

7. Scotland Yard Aile İrtibat Birimi

Bu birimin kurulmasında 1988 Lackerbia terörist bombalı saldırıda 270 kişinin

ölümü, 1988 Craphan tren kazasında üç trenin çarpışması sonucu 35 kişinin ölümü,

1989 yılında Thames nehrinde bir gezi teknesinde parti verilmesi sırasında bir başka

43/49

deniz aracıyla çarpışılması ve 51 kişinin ölümü, 1989’da Hillboroghda bir futbol maçı

esnasında çıkan yangında 96 kişinin ölmesi ve 1989’da Stephen Lawrence isimli

kişinin bir ırkçı saldırı sonucunda sokakta bıçaklanarak öldürülmesi önemli yer

tutmaktadır. Özellikle 1989 yılındaki kazada medya polisin mağdurlara yaklaşımı

konusunu irdelemiş ve ağır eleştiriler getirmiştir. Lord Justice Clark Marchiness’te

yaşanan deniz kazasının soruşturmasını yürütmüş ve bir çok polisin mağdur ve

aileleriyle ilgili ne tip adımlar atması gerektiği ile ilgili tavsiyelerde bulunmuştur.

Ailelerin soruşturmanın her aşamasından haberdar edilmesi gerektiği, yasları ve

üzüntülerine saygı duyulması ve kimliklendirme çalışmaları için mümkün olan en

kısa sürede ve doğru bilgiye ulaşılması gerektiğini vurgulamıştır. Marchinessteki

deniz kazasında mağdurların ellerinin kesilerek parmak izi eşleştirme yönteminin

kullanılması, ailelerden bilgi alma yoluna gidilmemesi getirilen en önemli

eleştirilerdendi. Bu olaylardan sonra yapılan toplantılarda Aile İrtibat Birimi’ne

getirilen çeşitli önerilerle Aile İrtibat Birimi olaydan sonra mağduru ve mağdurun

ailesini bilgilendirmeye başlamıştır. Ayrıca her soruşturmada 2 üst düzey

soruşturma dedektifi hazır bulunur olmuş bunlardan biri yalnızca olayın meydana

geliş biçimi, nedenleri konusundaki soruşturmayı sürdürürken

kimliklendirme/tanımlama dedektifi ise yalnızca zararın telafisi için çaba sarfeder.

Bazen her iki görevlinin sorumlulukları çakışır ve birlikte hareket edebilirler.

Her olayın ardından yapılan doğrular ve yanlışlar ekiple tartışma ve

değerlendirmelerden ders çıkarma yoluna gidilmektedir. Asya’daki tsunami

felaketinde de yine bu ekip üyelerinden bazıları İngiliz vatandaşlarının

kimliklendirmesi ile ilgili olarak bölgeye gitmişlerdir.

Steven Lawrence ırksal cinayetinde ise Aile İrtibat Memurlarının gerekliliğinin

altı McPherson tarafından 1993 yılında çizilmiştir. Her soruşturmada aile dışarıda

bırakılmadan bir ortak olarak görülmeye başlanmıştır. Bu noktada ailenin

soruşturmayla ilgili her basamaktan haberdar edilmesi için bu birimin gerekliliği

vurgulanmıştır. Bu konuyla ilgili yayımlanan 7 tavsiye üzerine Aile İrtibat Danışma

Takımı (Family Liaison Advisory Team) kurulmuştur. Başta iki memurdan oluşan bu

44/49

takım daha sonra yedi kişiye çıkarılmış ve takımın sorumlulukları arasında aile ile

irtibat konusundaki politikaların yazılması da sayılmıştır.

Bu birimin sorumlulukları; uygulama, stratejik ve operasyonel tavsiyeler,

izleme ve kısa toplantılar yapma, organizasyonel öğrenme, araştırma ve

geliştirmedir. Birim, İç İşleri Bakanlığı’na bağlı olarak emniyet teşkilatı altında

kurulmuştur. Birimin tüm çalışanları polistir. Hiyerarşik yapılanmaları; en üstte

başkomiser (Commander Simon Foy), altında 7 kişilik bir danışma kurulu (Aile

İrtibat Danışma Takımı), altında dedektif ve müfettiş olan koordinatörler ve

yöneticiler ( Aile irtibat Koordinatörü) ve en altta da 1797 aile irtibat polis memuru

şeklindedir. Tüm polis birimlerinde Aile İrtibat Memuru bulunmaktadır. Tüm aile

irtibat memurları kendi istekleriyle bu birimde çalışmaya başlamışlardır ancak

başvurularından sonra Danışma Kurulu’nun değerlendirmesinde olumlu görülen

kişilerdir. Başvuru sırasında kişinin eğitim için uygunluğu, mesleki geçmişi, özellikle

psikolojik durum değerlendirmesi yapılmaktadır. Kabul olunan kişiler altı günlük

bir giriş kursunu tamamlar ve dedektiflik sınavlarını geçmeleri beklenir.

Danışma kurulunda görev yapan kişiler aynı zamanda memur olup

koordinatörlük konusunda da eğitim almış kişilerdir. Aile İrtibat Koordinatörü

olmak için Aile İrtibat Memuru olmak zorunlu değildir. Çünkü bu görev yöneticilik

vasıflarıyla ilgilidir.

Birimin hedefleri; soruşturma ve mağdur tarafıyla ilgili ikili iletişim sağlamak,

aileden duyarlı bir biçimde kanıt toplamaya çalışmak ve ceza adalet sistemindeki

olumsuzlukları (mahkeme sürecinin yarattığı ek mağduriyetler, soruşturma

sırasında yaşanması muhtemel sıkıntılar vb.) telafi etmektir. Aileyle irtibatın

kopması halinde sivil toplum kuruluşlarının devreye sokularak aileye destek

sağlanması, hatta aile içerisindeki bir çatışmanın da kilise veya cami yetkililerini

devreye sokarak çözümleme gibi faaliyetler de yapılmaktadır.

Her bir bölge için Aile İrtibat Birimleri politikası ayrı ayrı oluşturulmaktadır.

Ulusal Polis İyileştirme Kurulu genel çerçeveyi belirlerken detaylandırma Danışma

45/49

Kurulu ve Birimlerce yapılmaktadır. Stratejiler Başkomiser Simon Foy tarafından

imzalanmıştır.

Aile İrtibat Memurları danışmanlık hizmetinden çok soruşturma hizmetlerinin

aile zarar görmeden tamamlanması için destek verirler, aslında tamamı soruşturma

amaçlı olarak aileyle irtibata geçerler ve çalışanlar Scotland Yard teşkilatında görevli

en kalifiye dedektiflerdir. Aileler de bu kişiler soruşturma amaçlı olarak kendileriyle

görüştüğünü bilmektedirler.

Birimin hizmet alanları; cinayetler, trafik ölümleri, ani açıklanamayan ölümler,

fidye için rehin alma, savunmasız insanları kaçırma, çocuk koruma davaları/ ağır

cinsel saldırılar, kitle ölümlerine yol açmış felaketler ve kritik vakalardır.

Kritik vakalar, polisin tepkileri ve etkililiğin mağdur, ailesi ve toplum

üzerinde belirgin bir etkisi olan, medyanın da hükümlü üzerinde etki yaratabileceği

olaylar olarak tanımlanmıştır. Bir olayın kritik vaka olup olmadığına nöbetçi

memurlar karar verir.

Aile kişinin ebeveynini, eşini, çocukları, kardeşleriyle bakıcılarını ve kişinin

“aile” olarak tanımladığı kişileri kapsamaktadır.

Birim görevlileri hizmet gösterirken öncelikle mağdura ya da ailesine gidip

geçmiş olsun/baş sağlığı dileklerini iletir, kendilerini, görevlerini ve soruşturma için

orada olduklarını, soruşturma süreciyle ilişkinin nasıl sonlanacağını açıklar. Ailenin

soruları varsa sorabileceklerini ancak soruşturmanın sağlığı açısından cevap

veremeyecekleri sorular olursa bunu da kendilerine bildireceklerini aktarırlar. Ayrıca

memurlar cevaplarını bilmedikleri konuda bilmediklerini ifade etmeleri yönünde

bilgilendirilmişlerdir. Yakınlarını kaybetmiş olan aile üyelerine özel bilgi paketi

sunulmaktadır ancak bu birim için asıl amaç mağdura destek olmak değil,

mağdurun ailesiyle hassas bir şekilde görüşülüp delil toplamaktır. Bu sebeple

mağdurun ailesiyle yapılan tüm görüşmeler not tutularak kayıt altına alınmaktadır.

8. Scotland Yard Tanık Bakım Birimi

Bu birim daha basit (gündelik) suçlarla ilgilenmektedir. İngiltere’de bulunan

32 bölgenin mağdur ve tanıklarla ilgili uygulama esasları birbirinden farklılık

46/49

göstermektedir. Ancak bu birim her mağdurun aynı ölçüde bakım ve hizmet

almasını sağlamak üzere çalışmalar yürütmektedir. Bu birimde çalışan 25000 polis

memuru bahsedilen bu suçları kayıt altına almaktadır. Birimin amacı; bir suçun

aydınlatılmasında en önemli unsur olan tanığın memnuniyetini ve süreçten zarar

almadan çıkabilmesini sağlamaktır. Burada birim, tanıkları aylık sıklıklarla arayarak

faaliyet göstermekte ve yazışmaları minimum düzeyde tutmaktadır. Birim mağdur

ve tanıkları ceza adalet sürecinin kalbinde görmekte ve kaliteli hizmet almalarını

sağlamaya çalışmaktadır.

Suç Adalet Reformu kapsamında “Sanal Mahkeme Projesi”ni geliştiren birim

sanıkların mahkemeye gelmeden kaldıkları cezaevinden canlı yayınla video

bağlantısı kurarak duruşmaların görülmesi sistemini kurmuşlardır.

9. Kadın Sığınma Evi:

Londra Kadın Merkezi yirmiyıl önce kurulmuş olan ve ülkede yalnızca

kadınlara hizmet veren tek Denetimli Serbestlik Bürosu’dur. Kadın mahkûmların

azınlık olması sebebiyle müdahale programları çoğunlukla erkekler göz önüne

alınarak hazırlanmıştır.

2007 yılında Baroness Carston, erkeklerin kalması için tasarlanmış bir

cezaevinde bir çok kadının ölmesi üzerine, Ceza Adalet sistemi içerisindeki tehdit

altındaki veya kendini zayıf hisseden kadınlarla ilgili neler yapılabileceğiyle ilgili bir

rapor hazırlayarak erkek ve bayan hükümlüler arasındaki farkları belirlemiştir. Bu

rapor ile; kadın suçluların aynı zamanda medya tarafından tekrarlayıcı biçimde

mağdur edildiği, birçoğunun erkekler tarafından suça itildiği, bir çoğunun madde

bağımlılığı ya da akıl hastalığı gibi sorunlarının olduğu, kendisini suça iten ciddi

ilişki problemlerinin olduğu, kadınların kendilerine zarar verme eğilimlerinin

yüksek olduğu, işledikleri suçların büyük çoğunluğunun aşırma/ karşılığında bir

şeyler alabileceği suçlar olduğu ve bir çok kadın hükümlünün eşinden ayrı olup

çocuklarıyla tek başına yaşayan kadınlar olduğu özelliklerini tespit etmiştir.

Bunun üzerine kadın hükümlüler de mağdur olarak sayılmış ve bu kişilere

öfke kontrolü (Aggression Replacement Training), madde bağımlılığı konularında

47/49

programlar ve ‘Kadının Programı’ uygulanmaya başlanmıştır. Bu programda

kadınların kendisine olan öz saygısı, kendilik değeri, sorumlulukları, sağlıklı ilişki

kurabilme becerileri, atılgan davranış teknikleri, problem çözme becerileri, kendilik

algısı hususları ile suç davranışının analizi konuları işlenmektedir. Program

sürecinde kadınlara kendileriyle çalışacak kendilerine yol gösterecek, koçluk

yapacak birisi kendilerine eşlik etmektedir. Programların başarısı kadın

hükümlülerin iki sene içerisinde yeniden suç işleme davranışı gösterip

göstermemeleriyle ölçülmektedir. Bunun dışında bayan hükümlülere; eğitim, iş,

uyum, danışmanlık, finansal durum konularında destek sağlanmaktadır.

Kadın hükümlülerin belli müdahale programları uygulanmasından sonra işe

yerleştirilebilmesi için belli kurum ve kuruluşlarla ciddi güven ve ilişki kurulmuş, bu

güçlü bağları oluşturmak uzunca bir zaman almıştır. İşe yerleştirme suretiyle

yeniden suç işlemeyi engellemek yerel kurumlardan daha çok destek sağlama

imkanı sağlamaktadır.

Ayrıca aile içi şiddet suçu işlemiş ve hakkında denetimli serbestlik kararı

alınmış hükümlüler için de tretman programları yürütülmekte, bu programların

başarısının ölçülmesi için aile bireyleri ile irtibata geçilmektedir. Yoğunluklu olarak

erkeklerin kadınlara şiddetine rastlandığından erkeklerin şiddetine maruz kalmış

kadınlara yönelik bir program daha geliştirilmiştir. Bu konuda esas amaç tekrar suç

işlemeyi engellemek ve kadın ve çocukların güvenliğini sağlamaktır.

Kadın güvenlik memurları kadınlarla görüşerek onların yaşadığı eve giderler.

Resmiyete yansımış sadece bir tek suç olmasına rağmen evine gidildiğinde bir çok

suçun işlediği veya işlenebileceği tespit edilebilir. Bu tespit sadece kadınlar için değil

çocuklar için de önemlidir.

Şiddete uğramış kadına ve çocuğuna ayrı bir program uygulanırken şiddet

uygulamış kocaya da ayrı bir program uygulanmaktadır. Muhtelif zamanlarda

kadından (kocasının) şiddete yönelik eğiliminden vazgeçip vazgeçmediği sorularak

programların etkililiği test edilmektedir. Koca eğer bir başka kadınla yaşamaya

başlamışsa o kadınla da irtibata geçilerek bireyin şiddet eğilimi değerlendirilir.

48/49

Saldırgana yönelik programlar da uygulanmakta ve failin grup çalışmalarında

kurallara uyması beklenmektedir. Uymadığı takdirde onun bu uymama halinin

polisle ve yetkili mercilerle paylaşılacağı bilgisi de kendisine verilir.

Şartlı tahliye kuruluna verilen raporda suçluya tahliye sonrasında hangi

programların uygulanacağı belirtilir. Tahliye kurulu bu programı gördükten sonra

failin tahliyesine karar verir. Tahliyeden sonra D.S. Bürosuna mahkum yönlendirilir

ve ilgili programlar hükümlüye D.S. Bürosunca uygulanmaya başlanır.

10. Thames Sulh Ceza ve Gençlik Mahkemeleri

Bu mahkemeler hukuk eğitimi almamış, ancak halktan seçildikten sonra yasal

süreçlerle ilgili özel bir eğitim almış, 3 hakimin olduğu, bir hukukî danışman ve bir

savcının bulunduğu mahkemelerdir. Bunun dışında duruşmaya Genç Hükümlü

ekibi üyelerinden sosyal çalışmacılar katılmakta ve çocuk hakkında önceden

hazırladıkları raporu mahkemeye sunmaktadırlar. Bu raporda çocuğun alabileceği

alternatif cezalar da öneri şeklinde sunulur.

Tanık 17 yaşından küçükse, anlama problemi yaşıyorsa, tehdit altındaysa ve

hakkında özel tedbir uygulanmışsa farklı uygulamalar yapılabilmektedir. Yüzünü

saklama, video aracılığıyla mahkemeye bağlanma gibi hizmetler sunulmaktadır.

Çocuk mahkemede yargılandığı sırada ailesi de çocuğun yanında yer almaktadır.

Tanık koruma memurları tanıklarla telefonla temas kurarlar ve her 21 gün

içinde aşamalar hakkında bilgiler verilir. Mahkeme aşamasında tutuklama vs gibi

görüşmelerle ilgili de bilgi verilmektedir.

11. Sonuç

Yapılan bir hafta süreli çalışma ziyareti ile mağdur destek biriminin daha

önceden hükümlü odaklı olan ceza adaleti sistemi için büyük bir ilerleme olduğu,

mağdura verilen zararın telafisinin önemli olduğu ve mağdur için yapılan bu

çalışmaların suçun önlenmesinde de etkili olduğu anlaşılmış ve Türkiye’de denetimli

serbestlik hizmetlerinde mağdura yönelik çalışmalar yapmanın, mağdura destek

vermenin hangi şekillerde sağlanacağı hususu tüm ziyaret sürecinde ele alınmış olup

bu sistemin kurulmasının önemi vurgulanmıştır.

49/49