nfu master k&v 17 9-2015
TRANSCRIPT
Generaties in de gezondheidszorgNFU Master Kwaliteit en Veiligheid
Prof.dr. Robbert Huijsman MBA,Bijzonder hoogleraar Management & Organisatie OuderenzorgManager Innovatie en programmamanager Kwaliteit van zorgbij Zilveren Kruis (Achmea)
Dynamiek en beweging, in soorten en maten Beweging in loopbaan: even voorstellen
Veranderingen in demografie en ziekten
Sociaal-maatschappelijke bewegingen:het fenomeen van generaties
Bewegende normen over gezondheid en zelfredzaamheid
Bewegingen in de gezondheidszorg
Hou jezelf en anderen in beweging!
Beweging in loopbaan:even voorstellen
Geboren Rotterdammer (1962)
Macro-economie (1980-1986), MBA RSM (2000-2001)
Promotie “Model van voorzieningen voor ouderen” (1990)
Senior onderzoeker (1990-1993), UHD (1993-2002)
Drie leerstoelen (1997-2001, 2002-2011, 2012-)
Vakgroepvoorzitter (2000-2007), Opleidingsdirecteur (2003-2007)
Parttime hoogleraar sinds 2007, combinatie met de praktijk!
Directeur adviesbureau (2007-2009), directeur CIZ (2009-2011)
Nu: Senior Manager Innovatie en programmamanager
Kwaliteit van Zorg bij Zilveren Kruis Achmea (2011-)
Levensverwachting bij 65 jaar (CBS)
4
Bevolkingspiramides tijdens het middelste jaar van generaties (1962, 1977, 1992 en 2007; CBS)
5
We leven langer en langer gezond (VWS, 2012)
6
Multimorbiditeit wordt nieuwe
uitdaging
Vier, vijf, zes, .. generaties
7
Generaties verschillen?!
Generaties zijn nieuw werkgebied
9
Generatietheorie (Bontekoning, 2007/2010)Een generatie bestaat uit (leef)tijdgenoten die zich met elkaar verbinden door: •gedeelde beleving van de vitaliteit van omringende cultuur, gevolgd door•gedeelde reactie in de vorm van spontane vernieuwingsimpulsen, en•gedeelde mentale, emotionele en fysieke ontwikkeling, die is afgestemd op de evolutionaire rol van hun generatie.Elkaar in levensfasen opvolgende generaties zorgen - mits ondersteund - voor de evolutie van sociale systemen, zoals maatschappijen, organisaties en verenigingen, voor de evolutie van het leiden, organiseren, samenwerken en communiceren. Iedere levensfase opnieuw. Een (nieuwe) generatie wordt energiek als zij haar evolutionaire rol kan uitleven en verliest energie als ze wordt ‘gedwongen’ om zich aan te passen aan werk- en leefwijzen van de oudere generaties die zij instinctief en intuïtief als niet-vitaal ervaart. Parallel daaraan versnelt of vertraagt haar collectieve talentontwikkeling, en daarmee ook de vernieuwing van de organisatiecultuur.
10
Generatie-indeling van NederlandGeneraties Geboortejaren Kenmerkend motto
Vooroorlogse generatie 1910-1925conventionele waarden, kerkelijke verzuiling“je krijgt niets cadeau”
Stille generatie 1925-1940gezagsgetrouwe burgerwaarden, hard werken“niet klagen, we hebben het best goed”
Protestgeneratie der Babyboomers
1940-1955idealistische en gedreven democratiseerdersemancipatie, “inspraak en draagvlak”
Verbindende of verloren generatie X
1955-1970nuchtere verbinders van diversiteit“samen werken, samen leven”
Pragmatische generatie 1970-1985werk is belangrijk, levensgeluk nog belangrijker;“je eigen ding doen” en “vooral jezelf zijn”
Grenzeloze generatie,generatie Einstein
1985-2000projectwerken, zonder hiërarchie en bureaucratie“alles kan en alles moet”, ondanks tegenslag
Digigeneratie 2000-2015authenticiteit, leren in het nieuwe digitale werken“multitasking in the cloud”, duurzame “foot print”
11
Amerikaans profileringsonderzoek
Demografische kengetallen der generaties
GeneratiesAantal levend-geboren x1.000
(% bevolking)
Percentage sterfte in
eerste levensjaar
Percentage dat leeftijd van 65 jaar
bereikt
Levensverwachting bij geboorte
(M/V)
Resterende levensverwachting
bij 65 jaar (M/V)
Vooroorlogse generatie
2.635(2,70%)
8,65% 67,3% ? M: 14,3V: 19,0
Stille generatie 2.639(2,19%)
4,62% 75,5% ? M: 15,4V: 19,6
Protestgeneratie der Babyboomers
3.377(2,34%)
3,49% 78,5% M: 70,3V: 72,6
M: 17,9V: 19,5
Verbindende of verloren generatie X
3.616(2,05%)
1,60% ? M: 71,0V: 75,6
M: 19,5V: 22,3
Pragmatische generatie Y
2.816(1,36%)
0,96% ? M: 72,1V: 78,5
M: 20,5V: 23,1
Grenzeloze generatie of generatie Einstein
2.884(1,27%)
0,62% ? M: 74,3V: 80,3
M: 21,3V: 24,0
Digigeneratie Z 2.294(1,17%)
0,43% M: 78,0V: 82,3
?
13
Vier generaties professionals bieden zorg aan drie generaties ouderen
Team van professionals
Oudere zorg-vragers
Generaties:1.Verbindende2.Pragmatische3.Grenzeloze4.Heldere Digi/Z
Generaties:1.Vooroorlogse2.Stille3.Protest
Plan: dubbelpromotie-onderzoek naar renderende generatiedynamiek in de ouderenzorg
A B
14
Deel A: (interventies in) generatie- dynamiek binnen zorgteams
A
Hoe werken verschillende generaties professionals in multidisciplinaire zorgteams effectief samen en hoe kunnen ze een voortdurende sociale evolutie op gang houden of brengen, gebruik makend van elkaars competenties en drijfveren vanuit generatietheorie?
1.Systematische literatuurreview: verschillen en overeenkomsten in teamaspecten tussen generaties2.Modelontwikkeling: hoe is (interventie in) ervaren dynamiek en samenwerking tussen verschillende generaties professionals in de ouderenzorg te conceptualiseren en te operationaliseren?3.Secundaire data-analyse: welke statistische samenhangen zijn uit reeds uitgevoerde onderzoeken te destilleren tussen teamaspecten en behoren tot een bepaalde generatie?4.Analyse huidige situatie: hoe verloopt de samenwerking tussen verschillende generaties professionals in de dagelijkse praktijk van zorgteams in de extra- en intramurale ouderenzorg?5.Interventie-studies: nut van (nader te selecteren) interventies in de dynamiek en samenwerking tussen generaties in zorgteams.
Van organisatie-gecentreerd aanbod, naar ketenzorg en cliëntgecentreerde netwerken
Organisatie XGemeente Y
Professional Z
Organisatie R Mantelzorger
Aanbieder B Zorg-
aanbieder
cliëntcliëntcliënt
cliënt
cliënt
cliënt
cliënt
cliëntcliëntcliënt
16
Werkwijzen en condities voor teams
Motiverende doelen
Respect voor verschillen
Initatieftonen
Geïnspireerd samenwerken
Flexibel aanpassenOpen communicatie
Gedeelde verantwoor-
delijkheidUitdaging
Vertrouwen
EnergieVerbinding
OntwikkelingHelderheid
17
Drijfveren van verschillende generatiesop de werkvloer (Bontekoning)
Protestgeneratie
der Babyboomers
Verbindende of
verloren generatie X
Pragmatische
generatie Y
Grenzeloze
generatie
Bezitten ‘nog’ de sleutel/topposities (deel moet langer
blijven)
Zitten veelal bekneld tussen Babyboomers
en Pragmaten
Nemen veel posities van Babyboomers over Komen er aan!
• Draagvlak creëren• Structureren• Idealiseren• Status• Polderen/consensus• Teamplayers• Visionairs• Rapporten/verslagen• Vergadercultuur• Conflict vermijdend• Politieke spelers
• Aanpassen• Persoonlijk
ontwikkelen• Kwaliteit• Verantwoordelijkheid
naar thuisbasis• Bruggenbouwers• Korte termijn
oriëntatie• Sceptisch/realistisch• Heb ik het bereikt?• Politiek mijdend
• Ik wil en kan alles• Zelfverzekerd• Interactief• Concrete resultaten• Innovatie boven
hiërarchie• Open constructieve
teamspirit• Balans Werk / Privé• Direct en
ondernemend
• Multitasking• Zelf dingen uitvinden• Ontwikkeling/fun• Oppervlakkiger?• Verzet tegen sturing• Bepalen zelf wat
goed is• Beeldcultuur in
plaats van tekst-cultuur
• De BV “IK”• Sturen op sterktes!
18
Normen, waarden en kwaliteiten voor de vier werkzame generaties (Bontekoning, 2010)
De werkende generaties
Verschillen tussen generaties
Deel B: (interventies in) generatie- dynamiek tussen cliënt en zorgteam
B
Hoe kunnen verschillende generaties zorgprofessionals op effectieve en klantwaarde toevoegende wijze inspelen op de wensen, behoeften en (gedrags)stijlen van verschillende generaties zorgvragende ouderen?
1.Systematische literatuurreview: verschillen en overeenkomsten in wensen, behoeften en (gedrags)stijlen tussen generaties ouderen.2.Modelontwikkeling: hoe kunnen (interventies in) ervaren dynamiek en samenwerking tussen verschillende generaties professionals en generaties ouderen worden geconceptualiseerd?3.Secundaire data-analyse: welke samenhangen zijn uit reeds uitgevoerde onderzoeken te destilleren tussen de wensen, behoeften en satisfactie van zorgvragende ouderen van verschillende generatie?4.Analyse huidige situatie: hoe verloopt de zorgrelatie tussen verschillende generaties professionals en verschillende generaties ouderen in de dagelijkse extra- en intramurale ouderenzorg?5.Interventie-studies: nut van (nader te selecteren) interventies in de dynamiek en zorgrelatie tussen professionals en verschillende generaties ouderen.
Nieuwe vormen van vraaggerichtheid of persoonsgerichte zorg
“De oudere” bestaat niet
24
Generatie-indeling van NederlandGeneraties Geboortejaren Kenmerkend motto
Vooroorlogse generatie 1910-1925conventionele waarden, kerkelijke verzuiling“je krijgt niets cadeau”
Stille generatie 1925-1940gezagsgetrouwe burgerwaarden, hard werken“niet klagen, we hebben het best goed”
Protestgeneratie der Babyboomers
1940-1955idealistische en gedreven democratiseerdersemancipatie, “inspraak en draagvlak”
Verbindende of verloren generatie X
1955-1970nuchtere verbinders van diversiteit“samen werken, samen leven”
Pragmatische generatie 1970-1985werk is belangrijk, levensgeluk nog belangrijker;“je eigen ding doen” en “vooral jezelf zijn”
Grenzeloze generatie,generatie Einstein
1985-2000projectwerken, zonder hiërarchie en bureaucratie“alles kan en alles moet”, ondanks tegenslag
Digigeneratie 2000-2015authenticiteit, leren in het nieuwe digitale werken“multitasking in the cloud”, duurzame “foot print”
25
Procent 65+ in verzorgings- en verpleeghuizen
26
Vitaliteitsmodel van Westendorp c.s Vitaal
Gezond
Apathie
Kwetsbaar
Bij de pakken neerzittend
Doelen stellend
VeerkrachtZelfredzaam
Verveeld LethargieAfwachtend
Energie
groep
extravert
ego
introvert
Samen & de buurt
Ruim & hoogwaardig
Stedelijk & authentiek
Rustig & functioneel
Praktisch & vertrouwd
Stads & allure
Landelijk & vrij
Veilig & de wijk
28
groep
extravert
ego
introvert
8%
Samen & de buurt
14%
Ruim & hoogwaardig
15%
Stedelijk & authentiek
15%
Stads & allure11%
Landelijk & vrij8%
Rustig & functioneel
15%
Veilig & de wijk
11%
Praktisch & vertrouwd
12%
10%
3%
11%
10%
10%
5%
Praktisch & vertrouwd
34%
Rustig & functioneel
19%
13%
3%
14%
6%
9%
9%Praktisch & vertrouwd
26%
Rustig & functioneel
20%
Praktisch & vertrouwd
18%
Rustig & functioneel
20%
Stedelijk & authentiek
15%
Stads & allure5%
Samen & de buurt
12%
Veilig & de wijk
9%
Ruim & hoogwaardig
13%
Landelijk & vrij10%
29
Portland State University’s School of Architecture, June 2014
Intergenerationele huisvesting
30
Slimmer wonen met (e-)domotica
Slimmer zorgen met e-health
Intergenerationele creativiteit
34
Kom in beweging, ongeacht je leeftijd
35
Definitie van gezondheidWereldgezondheidsorganisatie (WHO 1948): toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijk gebreken.
the ability to adapt and to self manage
Machteld Huber (2012): vermogen van mensen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
http://www.youtube.com/watch?v=eNIVJptxJu0&feature=youtu.be37
Zelfredzaamheid is kern van gezondheid
Betekenisvol leven, je mag er zijn
Baas over eigen hoofd, lijf en leven
Persoonlijke contacten en interactie
Accent op wat wél kan, zorgen even opzij
Mens méér dan bundel zorgactiviteiten
Eigen regie en veerkracht
Van ziekte en zorg (ZZ) naar gezondheid en gedrag (GG)en mens en maatschappij (MM) met technologie thuis (TT)
Zelfred-
zaamheid
Demografie- dubbele vergrijzing- gezinsverdunning- ontvolking grensstreek- multiculturaliteit- …
Maatschappelijk- individualisering- verzakelijk, juridisering- burgerperspectief- risico-bereidheid
Epidemiologisch- chroniciteit- overleving na kanker- DNA-factor- welvaartziekten
Technologie- Internet, social media- e-Health, domotica- Zorg op afstand- …
Sociale trends- solidariteit onder druk- afkalvende mantelzorg- nieuwe vrijwilligers- civil society?
Politieke dynamiek- neo-liberalisme mensbeeld - inzet en effect preventiebeleid?- zelf eigen kring overheid - afbouw AWBZ, PGB, opbouw WMO
Economisch- bezuinigingen- pensioencrisis- eigen bijdragen- samenloop SES