neval el saadavi - havvanın Örtülü yüzü cs.pdf

8/9/2019 Neval El Saadavi - Havvanın Örtülü Yüzü cs.pdf

http://slidepdf.com/reader/full/neval-el-saadavi-havvanin-oertuelue-yuezue-cspdf 1/265

HVVA'NIN ÖRTÜ YZ



ANAHTAR TAPLAR AINV rm o o :32 516 17 46

34400 mt - BUL



N E

ÖRTÜLÜ

Th H F fEv

İee



1e Hiden Face of Eve

©

Nawal El Saadaw / Zd Books - 1980

Anahtar Ktapar - Kasım 19•

Sahib ve Yayı Yönmn: Mehmet Atay•

Kaak Düni Faz Yaman•

Kaak Rs Arka Mkı - Kme•

Kaak Fm Ebru GrakKaak Baskı Çn Ofseİç Baskı Erdoğan Ofs

•

ISBN 75-77870



İÇİNDEİLER

ÇEVİRENİN NOTU············································· 9GİRİŞ 3

1. BÖLÜM SAKATLANMIŞ YAI .................. 21 Kmnin antlamadığ Soru 232 Kız Çocua Cnl Sadr ; 283 ütü Huylu Büyübaba 32 4 Adaltin Adaetli 355 Nau Adlı İncecik Zar 426 Kıarn Sünni 507 ank e eişk : 628 Gayr eşru Çocuk Fahi 699 Kür Dourganık 830 Dşili, Gük Aşk Üzrn Çarp Kavayl 9

il BÖÜM TAHT ADINLAR 17 Admn Onüüncü Kaburga Kemiğ 92 Tanrıal Erkk, Günahka Kadın 33 Firaunlar Çaında Kadın 384 Köy Ögürlük Ama Kadna Dil 4

1 BÖÜ AAP AII ............ 95 Ara Taihinde adnan Rolü 66 raarn ayatnda şk Cine 707 Ara aznnda Kadn Kahrm 95

iV BÖÜM ABU ÇATLAREN .............................................. 21

8 Kadın Kuruluşunun Aap Öncü

239 Kadnar Çalşma 23020 Ek e oşaa 24

Sonöz 26

7



ÇEVİRENİN NOTU

Havva'nın Öülü Yü Nevl El Sadavi'nin Türkçe yayın ikini kibı oluy. ( Sr Noktas Kn, Metis Yyına,İstanbul 1987)

Kp knıma Tükiyei ourun gisn kmy brk aaydır.

lkin otak bir rihi ve İslam dininn lirledği kültürel enei aylatım bu karın k a nığımız Müslüman-Ara ınını Tükiyei okura öel oak kadın sunları ili duyan kınve erkeere nıak kaplı bir k olrmakdır. Geçekten delkemide n 1015 yıldır ı hareket(rin ükselişiyle feminist liyelerin oğunlması birbri koşut süçl ora elimesine karşın İslam ve Kadın Konusu keini Feminile öeleştiren ç sınırı ve akemisyen kadın çevrinin mine -o enellikleyuıındaki sminer ve yaınlarla kısıtlı kalmak ere- ibilmitir.endii laik o anımlayan kesimler MüslümanAra veMüslüman Acem kadının oluml konumunu ieleyen çalımalar

hemen yok dneek kadar dr. Bu konuda bili edinmek steyen Tüieli okur Ilhan Ars'in Araara kaı laıma önyargıara dolu çalışmaları ile özellikle ministakademisyen çevreler sık sık atıta bulunmakla blkte nednse buü dek Türkçeye çevrilmeyen FaimMeissidn yal aktamalala yeinmek duumundadr. Yakın öne Seil Üüün Din Siyaset ve Kadn balııyla yayınlanan (AlanYayınılı Oak 11 ve rimi erinde aklana doktor ive Dr. Brd Caoral'in Kmlzm ve Kelzm Sonrasında Tk Kad-

9



nı adı kitabının (T. lş Bankası Kütür Yay, 1982) Müsüman dünyasındakadnn durumuna ayırdığı ik ümü bu sınırı kaynkaya ekenebiecek deri-topu çaışmaardr) MüsümanArap kadının iktidisiyasakatm ve arihse topmsa konumu üzerine birinci eden gözemereişenmiş kapsam bir kaynk on Hvvnn Örtülü Y üünün b konudauygun b başangç oduğu kansndayım

İkinci oak Dr Sdavi'nin İsm ve kadn konusna ykşmı,Türkiye' iki sğ ykaşmn dşna çkak lsamı thsetopumsa birogu orak değeendirmesi, ataerkiiğin üç kiapı dnin or kaynağıoduğunu vurguması bakımındn a önemidir, düşüncesindeyim Biindiği üzere İsam ve adn konusu ükemizde şimdiye dek geneke ya:

A) İsm kadnn konumunun geriiğinin başca sormus oarak görenve göseren resmiik çerçeve (A Aftinn'dan han Ars'e dek uzannçizgi) ya B) Kadn kapitaizmin tüketimcik köesi ya da bir meta,sosyaizminse ağır işçi drmuna indirgemesine krş lsam' kadn doğasına uyum bir varoş sürdürmesine onk sağayn, doayısıya da onuözgüreştiren biricik kurtuş yo ork sunan İsamcı çerçeve içinde eeamagemiştir (Brada ytunç Atnd'n Tükiy'd 'i yak

şmn b iki çerçevenin dşnda kn mrksist ykaşma bir öek ouştrduğnu bimeyi gereki görüyorum) Hwnn Örülü Yüzü hr kiykşma arsna eeştire br mesfe koymkta, her türü indirgemecik ve yücetmeerden oabidiğince uzk drk Müsüman Arap kdnınn konmnu iktisadi, siyas, rihse ve topmsa koş ve bağntrıiçinde değerendrmeye yönemektedir

DrSaavi'nin ykşm üç tematiğin kesişme noksında gözük

mektedir Bnrdn ki kitpta beirgin ekieri görüen Arap usğve sam undementizminde (özeie Asr Sdet reransr) tezhüreden b ntiemperyizm, incisi dha çok sosyaist üeerin deneyimeriye tercüme edien bir mrksizm esinemesi üçüncüsü de özeike a riğin eeştrisinde kendini orya koyan feminizmdir Ne ki okur, kitp bu üç tematğin sentezinden çok br ekektisizm szinemedenedemeyecektr

Nhayet kip 70 ya ykn bir aisizm deneyimi yaşayn Türkiye'de kadnrn konmunun beyn edimiş b akkten sözedmeyecekArap ükeerinin kadnrndn ne kadr f, ne kadar benzer odğkonusunda bir kyasama onağı snması bkımındn a önem tşımk

10



dır. Okuun gözüne kaçnlmaz olaak çapacak nzelikle, ükemzdebunca yıldr egemen olan Devlet Laszm'nn snla üzende düşünmeye ylendrcek yuladadr Böylelkle aa nın Ötülü üü, yaaçsndan lk hç öngüülmedk lev geekleşmeye, Tük

ye'de son yllada yaygnlaşan e daha da yaygnlaşağı anlaşlan "Nasl klk?" ımasna yapc kaklada bulunmaya da adayd kanm ca

M

Sb Özbuu



Gş

Kentler ve kırsal kesimde bir hekim olarak geçirğim uzun yıllar ve hergün kapımı çalarak psilojik ve cinsel orunlarının yükünü ka

pımın eşiğinden taşıyan erkek ve kadınar bu kitabı yazya yönlen

dird.Pek çok şi bu incelemenin yalnızca dınlara -ailelerine, çocuk

larına, calarına ve yaşamda rşılaştıkları dgal ve cinsel sorunlara ir olduğunu dünecektir Kadınlara ilişn inceleler genellle özel bir grla ve kaçınılmaz olarak çerçevei sorunlarla sınırlı bir içerğe sahip olacakları düşünldüğnden, geleneksel olarak gündeminson sıralarına yereştirilirler Nihayet dınların nyası aile, çocuklarve ile sınırlı değil midir? Ve bu kçück dünya, çaımızın büyük siyasal ve insani konuarla, tkuarımızı ve düncelerizi yönendiren özgürl adalet, ya soaizmin geleceği gibi konularla nas yarışabilir

ki?

Yine de dının toplumi konumuna ilkin rinlemesine bir inceleme giri, onu yalnızca bir eme aracı olarak erlendiren vra

ytan kurtardığı ann itibaren, insan yamının tüm yönleriyle ilintiliçok geniş bir nuar dizsini gözönünde bulundmak zorundadırBizi siyasete ilişkin genel ilgiler alanına götürür; ha dorusu, asla bit meyecek bir özgürlk ve hakit mcadelesinin içine örülmüş birinci el den iyasal bir dava haline gelir

13



Çünkü her ülkenin "yüksek" siyaseti birçok küçük tuğladan genel şemayı oluşturan ayrıntılarn örülme bir yapıdır. Bu ayrıntılar bireylerin şisel gereinim sorun ve isteklerdir. nsanların kişisel yaşamları,geeksinmleri, son tahlil siyasal iradeye siyasalara ve ülkenin siyasetine aktarılan yönetici ve nlenrici güçtür Bu kişisel yaam, ğaldır ki cinsellğin karmaşıklığını erkek ile kadın arasınki ilişkileri ve üremeve işbölümü ilkilerini de içermektedir

Kadınların inselliğin sorunlarını küçseyenler siyasetin ilkele in de blmyor ya da anlamıyor mektir. Kadınların ikinil konları nın ve gôreli gerillerinin toplumun bütününde asli bir geriliğe yolaçtığıgerçeğinden kaçmak arık mümkün değildir şte tam bu nedenle ka

dınların ktulunu tüm baskı biçimlerine karşı mücadelen ve toplum daki gerek siyasal geree cinsel olarak sömürülen tüm sın ve grupların ktulu yolunda çabaların ayrılmaz bir parçası olarak görmk gerek mektedir

Çoğu kişi, Arap kadınlarının bölgemizin toplumsal gelişiminin gerisin kaldığını hl inkar etmekte ve onların yüzyüze bulunduğu aman

sız sorunları görmezlikten gelmektedir. Böyle bir tutum temeldeki ikiyüz

lülüğün nısıra, Arap ülkelerinin ilerleme davasına cid biçimde ketvurma demektir Bu davaya içten ğlılık, zaaarımızı örtmktene orta

ya çıkarmamızı ve sergilememizi gerektirir Bu onların üstesinden gele bilmemiz için gereklidir

Son yıllarda Arap Toplumu'nun iktisa, siyasal insani ve ahlatüm çaba alanlarında gerçek bir özgürlüğe vabilmesi için klü birtedavi gerektiren pekçok toplumal hastalığının teşhis ve sergilenmesine katkıda bulunan çok sayı ciddi incelem yayınladı. Arap bilimamlarınca yapılan incelemeler arasında Halm Berekt'in eti Olmayan Irmak başlığıyla yayınlanan kitabına özellikle değinmk istiyorum. Bereket, kita bında srail'in 9-967 arasın savaşlarda göç dalgasını harekete geçirmede gelenekçi Filistinli Arapların "Cinsel duyarlılığı'ndan naıl yararlandığını gösteriyordu 967 savaşında Arapların Ürdün'ün Batı yakasını terketmesinde en önemli etn hava akınlarının yanısıra kadınların "namu" nu koruma isteğiydi Bazı Arap mlitanların Arapça sözlüklerde A'ard (nam) sözcüğünün yerine Ard toprak)'ı yerletirmek istemeleri bölelikle aıklık kazanmaktadır.

Bekaret gibi kişisel bir nu ile geniş Arap mülteci kitlelerinin top-



rak/arıın srail tarndan galini kolaylaştıraak şekilde göçetmesi gibiçarpıı bir syasal sorun arasınki balantıyı böylee kavrayabildik l kelerimiin ge/eeiyle gerçekten ilgili olan herkesin, kı ve dınlara vetoplumum insel ve ahlaki ilişkilerin farklı yönlerine ilişkin sorun

lara önem vermesi gerektiğini gösteren pek çok örnekten yalnıa bir ta nesidir bu

on yıllar Arap ülkelerinde bu sorunlarla ilgili çok say kitap yınlandı. Anak içlenden kamuoyunun ğişik kesimleri arasın ilgi yi en fala uyandıran adın ve Cinsellik oldu lk baskısı kısa süre tü kenen bu kitaba artan talebi karşılayabilmek üere birkaç baskı daha ya pıldı itabın piyasaya çkışından kısa se sonra homurtuları giderek

ylan bir volnın yanbaş oturuyor gibi hissetmeye bladım kendi Ve günn ge çoğu sorunlarına bir çıkış yolu arayan çoğunluğu stça ve umutsu pek aı tehditkar genç yaşlı kadın ve rkekler

den gelen mekt, telefon ve iyaretlerin sısı bir çığ gibi büyü

apı ilimin tekrar tekrar çalınmasına küçük tahta posta utumunam mekt destesinin görüntüsüne telefonun susmak bilmeyen iline bom rirunu ya kent dışındaki dairemin girişini admla

yan çengen tedirgin ak seslerine alışmıştım. Hatta komşu Arap ülkelerinden dahi gelenler oluyordu

Gelenlere kapımı, düşünelerimi ve yeğimi açtm Ama amangeçtikçe yün ne denli ağır/aştığını sorumluluğun ne denli tehlikeli ola bileeğini şünmeye başladım Çünkü toplumumudaki kadın ve erkeklerin sorları sonsu; ve eğer başarısılıklarmıı göler önüne sermek ve

ta kön/ridek nenlerine yaşammıın üerine kurulduğu siyasaltopua/, iktadi insel ve tarihsel yapılarda yatan gerçek nedelere dek inmek için sürekli ve ima arta bir çaba gösterise çöüsü dür. Bu benim için bir ygı kaynağı olduğu kadar bir mutluluk ve destek kaynaıydı . Artık toplumuki erkek ve dınların büyük ço ğun/uunun ha fala bilg ve anlayışa susadıklarını ve daha ilerigibilmeyi derinden aruladıklarını her amannden iyi biliyorum.

Anak küçük bir aınlığın dokuları yararak vüudun derinlik/erin de yatan sinir ve marları ortaya çıkartan bir bisturi kadar keskin bir kalemn külen söükler karşısında pıldğ korku hatta paniği ade Bk Saba el Halili'ni Neval Saddavi' Kad v Cinski iç yazdığ önöz. Kudü,Gy Bamvi Mays



etsi gadı. Bu karanıga aışanarn birden karşıaştklar fenerışıgı karşı dtleri panikt Aıgm mektlarn bazar yllyu sabırsız bir sabıra vşirigi erçekeri ve blileri yaynla konun beni uyaryorları. Çagrlar beklenk bir n ko

r için özlere sipr eilen bir e iiy. Ve "eller üç ve yeblunanar arasn bir aznlk Mısr Kam Sag/g Banlg'nSaglk Egit Mrlügü örevimn ve yazı kl bni sorumlu yı işer seçtigi Sag risini yayına h ınn beni aze rarı adı

ne ni acı verrse versn, bu oayar coşku kırmac çalarım hızını syecek. Kalemim erçekeri olanca çplak

lıgıya özer öne ser, nurı açlga kavt ya grullerim söylee ecek

Çüü erçek zarn ancak Kanr ve Cinse erçekern arırısı ve açkansnn egi, örtümesi çabaarnan eecegine inır Hakikat kimi zaman insanarı şaşknıga ugratr, yerleş rlern uylugn sarsar. Ancak iyi bir srsnt ki zaman ku halinki akllar uynr özleri açark çevre ol itenler örlerini saglayabilir

Kkuz Ar tol knr üzerine birşeyler yazmakhee yazarın kendisi kansa zoru ve hassas böeler lamak an ei. Görüen ömen k çok yına öşenmiş bir araze

yümeye benzer Her am sann ayagı eektrikli kabloya kunlsı on kutsa bir nokta, knara ilişn sorar soruaya

balangı ve eller onlar özürleştiek için zanıgı nn itien kal mir armaklklar ii ilen insel y hla yaplrn ir parç oltan ve bu nenle sorulanmas ereken bir egere ta

kılablir

Özelike eenekçi tomar artcıarın, t pe şin şaar çabalarının önünü kesm için sıkça kulanlan bir siahı. Dinn ve siya üçleri eli, yöneenlerin

yönetilene sinrmsin kullanklar bir kr lin eliini i rek açk bir şel örebilir Bu haiyle tarihel olar ve kanln çocklarn ve lelerin ezilmesiyle üçlenen süreenl kazanan ataerkil aii sürürme h, egitse siye hatta psiyatrk sistemere ayn örevi ör Şu hae, bir w ni si-

16



a ss�n aı oıgı bi cinse sietenrı .

Siet cinse/igin otudugu üçe he topum nua en du/ısıdı. Bu duık kısa eçş ve kütü başat feo

iiiei ha kın oan eişme o üe özee ha kes Av kaen sınai teknooj ve bimse iee kaın ktürü eoizmn üçü eisinn ve dine cinse anaın çagı ge ıaınn emizeebii. Bu seç ancak Kiise' kşı ou b mae sonucun oaimt. Çaşkı itaizn seen üçeie oçaga ve fezm kumaına çıaa gı oa aas uzz karşıtıgın b ansııdı T

topa/ çatışkı/ o/dugu ibi o üzein pek çok kub vei; ktü ve zeki ekek ve kadına önegin danın even için süei eşin etın döneek haet ettgni ian en Giono Buno a ün Jene dAc bi/e kiise'nin iene kaşı emeke sçanaak akıdıa

Ancak ün edi bu çatkı eni pitaist üçein Kiise vedie öndee einde zafeie sona edi nsan taihinin mantıgıiktsi etkenein dine kşı hi ae çadıgı bu anımaz mantk edi

Çüü insanaın amı ve teme eeinimei dine degi iktisa anmaktadı nsan tihi bounca nin stant ve degeei iktsat tandan biçimendiimişti Hehani bi topu kadınaneziiş e opak müeti mias ve aa sistemei ve teme o

ua ge oaak atae aiee aı bi iktisadi sistemin si.Yine de sooekonomik sistemin bi uzantısı o/dugu insanık taihindeteka teka kanıtanmıken biçok aza ve aaştımcı ümüzde dhi din teme nen o/dugunu savmakta/a Bu Batıı nkaın A dınaın duumua iieneek soaını sam'ın ige dineden akı tutumı dege/ei ve gasıa açıkaa çaıştaınha çapıcı bi biçimde otaa çadı Bu inanç beki samın ve

topua gişim onadıgı o eik a önaıı vanmasınınbi sonucudu. Hatta sami nas ve sistemein önaıı degeendiiişinn anabi; da eçek/e özn izeeek eni sömüeci/ige bag/ı kimi önetici sınaın iktadi çıaının üstünü ötme iişimi oabii.

V Ö ü Yüzü 2 17



Arap toprakları oluşturan ya çüncü Dünya kategorisi al-ıda opanabilen bazı ülkelerde, yerel çıkarların çoğu, dini ve ğretileri-n hkı yanıltacak, aklını karıştıracak şekilde kullnan ice elenip sık do-·:muş bir kampanyada yenismürgeci güçlerle işbirliğine girmiştirinin sancakları şu ya da bu şekilde uudi Arabistan'dan daha fazla petrol pompalamada Muaddık'ı devirerek ran'da petrol tekellerinin yöne-timini yenin kurmada, ndonezya'da ukao ile anlaşarak görülmemişbir kitle katliamını gerçekleştirmede, Şilide alvar Allende'yi yokederek toplar makineli tekler, hapishaneler ve hergün sokaklarda yankılanan çizme seslerine dayalı ask�ri bir diktatörlük kurmada kullanıldı. DinBanglaşde Mucib Abdülrahman'ın ldürülmesinde ve uzun süredirLübnanda devam etmekte olan kardeş kavgasında, yükselen millicilik, de-

mokrasi ve ilerleme güçlerini kökünden koparmaya yönelik yeni birkomplodan bka birşey olmayan bu savaşta da rol oynamıştır Arap top-raklarında yeralan ülkelerde binlerce insan din adına feci biçimlerde öl-müşler ve hl da lmeye devam etmektedirler. Ve Mısır'da gericilikbağnazlık ve smürü güçleri, din kisvesi altında birkaç kişinin çıkarınahizmet etmek için insanları gündelik ekmeklerinden en hayati gereksinim-lerinden yoksun bırakma gayretiyle toplaşıyorlar. Aynı güçler, aynı za-

manda dınların yerinin evleri olduğunu ilan edip haremin daha mo-dern bir uyarlamaını oluşturmaya çalışıyorlar. Bazı Arap ülkelerindegünümüz dahi süren kızların sünnet elmesi yolunki barbarca ade-tin arkasında duranlar da yine aynı güçlerdir. Klitorisin, hatta bazen dedış cinsel organların kesilmesi kızların beyinlerinin yıkanmasıyla, onlarındüşünme, yargılama, anlama yetilerinin felce uğratılması yolunki he-saplı acımasız kampanyayla elele yürütülmektedir. Çünkü çağlar boyun-

ca adınların uğradıkları sömürüyü grebilme, nedenlerini anlayabilmeyeteneklerini yoketmeyi hedeeyen bir sistem kurulmuştur Bu sistem ka-dınların durumunu, onları dişi ve dolayısıyla da insan soyunun daha aşa-ğı bir türü olarak yaratan Yaratın ngürdüğü bir yazgı olarak betim-lenmektedir

Karşılaştırmalı din alanında yapılacak herhangı bir ciddi inceleme, slamın özünde kadınların konumunun Yahudilik ya da Hıristiyanlık'dinden daha kötü olmadğını açkça göterecektir. erçekte kadnla-rın ezilmesi Hıristiyanlık ve Yahudilik ideolojilerinde çok dahabelirgindir eçe slam'dan çok önceler, Yahudilik'in bir ürünüydü. Yehovaya ibadet ederken kadınların başlarını rtmeleri Tanrın imgesin

8



yaatıan ekekein ie başan açık oabiecei hükmü E Ahit'de yeamaktadı Kada ekik yaatıka yanızca başa ahi oan kocaya tamamanabiecek bız gödee oduu incı buadan ynakanı

am-oyan ükee nın biaz an kiitenen çeik muhaza yani bekaet kemi e atae aienen ouşuundan bu yana ka dınaa uyguanan t die bakı e ımcık biimeinde otaya çı bedene e zihine ünnet ban kaynakanmaktadı

ak kiyeti mia babayanı iişkie e köeee kadnanezimei üzeine kuuu ataeki aieden önce inana kad e ekk tan

ıaa tıyoadı Eki Mı hi eki gaıkaın ek ço ka dına toum öze bi yee ahiti e dişi tanıa ekçok aanda egen A yeni iktia iteme e ataeki aienin kuuuşuya biikteekek tanıa tek tanıı dine üzeinde teke ouştdua Eki tanıçaa yiti gitti e ahi e eygambeik işeei ekekee özgü aanahaine ge

A kada kutuuşu ezimenin kteki nedenei e koşua

otan kadımadkça geçekeşemez Geçek kutuş yanızca iktiadiiyaa cie e ktüe tü öüü biimeiden kutua anınageebii ktiadi kutuuş kendi başna yetei dei Kadına çaı ş ekekee eşit cet adı oyat bi item ataeki aie başatıınüdüdçe e tüm onuçaın dnaa ekeke aaınki iişkieetaşıdıkça tam kutuuşa yoaçamaz ktiadi ömüüden kutuuşun kadna kutuuşu daana önemi bi katkı oduu kkuuzdu ancak ka

dnaın -e ekekein de- geçekten özgü oabimei için touma oun ahaki oun kütüe oun t e ezim biçimeinn kutuuşabaanmaı geekmektedi

Neval el Sdav

he 1977



'

I.

AATLANMIŞ YARIM



Kimsnin Yantlamadığı Soru

O gece yaağımda, uyku ile uyanıklık asnadaki o zevkli nokada çukluk düşler f periler gibi birbirni kovalar halde sıcacık vedngin yatarken, altı yaşında ya var ya yoktum. Birden baniyenin atnda biryin kpırdadığını hisseim; bedenimde birşeyler yoklayan soğukve kaba kaman bir ele benziyordu bu Hemen aynı anda ilki kadar soğuk kaba ve iri ikinci bir el bağrmamı önlemek için ağzıma bastırdı

Beni byoya taşıdlar Kaç kişi oldukların bilmiyorum, yüzlernihata kadın m erkek mi olduklarını dahi hatırlamıyorum Dünya nki

görmemi engelleyen kaın bir sis tabakasıyla kaplanmıştı elk de gözlerimi ömüşlerdi Tüm hatırladğım çok korktuğumdu elim, kollarm vekalçalarım demr bir cendereye kıstrılmış gibiydi karşı koyamıyor, haakımıldayamıyordum dahi ir de çplak bedenim alnda banyo yansınınbuz gibi temasını duyumsadığım ve tanımadğım ses ve mırltların a r ayramları'nda koçu kesmeden önce bıçaın bileyen bir kabı anımsaan metalik bir ras es sd atırıyorum

Kanım damarlarmda donmuştu. Hırsızların odama grip ni yaağmdan çaldıkları düşüncesine kapılmşım. üyükannnemin bana bıkmadan, unmadan anlattğı o masallarda nim gibi yaramaz kızların hepbaşına geldiği üzere ğazımı kesmeye hazrlnıyorlard

Melik raspa sesini iyice duymak için kulak kesildim. Ses kesildiği an kalbim duracak gibi oldu. Göremiyordum soluğum kesilmişti. Yine

de meaik sler çıkaran şeyin bana giderek yaklaştığın düşledim. Amandığım gibi ğazma doğru değil bdenim başka bir taafına doğu sokuluyordu Kımın aşağısında adea bacaklarımın arasnda gömülü birşeyler arıyordu O an bacaklarımın iyice aralandığını dizlerimin çelikparmakların gevşemeyen basıncıyla birbirinden iyice ayrıldığını duyumdım Bilenen bıçak ya da usturanın oğazma doğru yaklaştığını hissettim Sonra aniden keskn metalik yüz bacaklarımın arasna dald ve bdenimden bir et parçası kesti

Sıkıca ağma bastıran ele karşn bir çığlk koyerdim hissetiğimacı acı değil denimi kavuran bir alevdi adeta Birka saniye sonra kalçalarımn etrafında oluşan kan gölünü gördüm

Bedenimden neyi kestklerini bilmiyor öğrenmeye de çalşmıyor-

23



du. Yaln ağyor ve annemi yardma ağyordum ma klaın enkötüsünü, kıp da onu yanmda durur görnce yadm Evet,yılıyor om bu yabancarn asın dn, önce kızn kurban enl onlar değlmiş gibi onarla kuşup gn, etyle kanıyla,

Ben yaağma aşıdılar Tıı brkaç önce bna yapkgbi, en yaş kçk ola kzkardeşmi de ykaa gördmüm gücümle bağımaya koyuldum Hayı! yr ka eern arın kadeşimn yüznü görebiiyordum Öl gb mya; ve gözleri bi an çn nimkieri budu; bakışarnak o kopkoyu hşet

unumayacağm Hemen dndn onu d az önce nm bulunduğumye, nyoya taşıda Bkşma, " ne olduğunu blyu. Traj dimzin nered kayklanğn liyoz Özel br cinsyen, diş cnsyeideniz Daha başn, en dna, bedenimin bir parçsnn ğuk, duygusuz, kaba elce kopaasna mahkuz," der giydi.

Ailem eğimsiz bir le değildi Aksn, eveynim de ognern s göe y br eğm görek kadar nslıyd Baa

o yıl (937 b niversie mezunu olarak Kahre'nin kuzeyindeki lgese Menufya lgesnin eğm gene mfeşliğne amış Annem Aske Aa Dre başkn olan babas arafndan Fransz okulın utumuş ine de kz çuklı sn ee e o ylldayaygnd ve ail sr r kesmde yasn ser keni olsun hçbirkız kitsinin kesimesi ygısndan kaçınamd İyleşip ua nd ğümde sınıf a başma geenleri anam ve it odk

lum sınıf (s, or ya da a) ne olur olsun, isisnas r birinn aynı deneyimi yamış oduğunu keşeim

So Kar Tahladki krabarmdan öndiğim zere kesimer yoksu köy ieeri asn m kız çuka snnet edilmekedir Bu e köyer haa çok yaygnd kntee hi alelerinbyk ksm, buun gerekl olduğuna inanr. Ney ki, eveylerin eim dzeyinn yksemes ve bkış açlnn genşemesi giderek ar yı nne ve bayı kızarı snne eeken lkoykır.

Snnen ansı kbus gb ni izlemeye dev e r gvensizik duygusuna, geleceke acağım her adımd n r ilinmezin klediğ rknsne kapmşm Annemn, bmın, bykannemin ya d çevremdeki diğer nnarn nim içn yeni srprizer hrlayp hr-



. mnı hi bimiyodum Topl haya gözleimi ğım anniben b olduğumu hsrmekeydi; Bnt kız) söüğüne,r yndğn öe teşmlei karışıyord

·Büyüyüp 1955'de br hekm orak oku rdğmde dah, çkuğmu ns dek yirmeme den ol o meşum oayı akmdn çım; gençliğim yunca ve uzun evk yıllarm ni, anck

ksiksiz pskolojk ngeden kaynklanablek m cinik ve yam büünlüğü zevkinden yoksun bıracakU Benzeri kablr şmi yıllaryu bıı; özeikle Up doku oarak l kesmde çalışığım dönemlerde Oda sünne nsın ağr ka gn küçücük kızl

v emek zorunda ldm Pek çoğu kendisi b vah olan bu ameyan büsbün lke ve nkdş ymere gerçekeşrlmesi nymını yd Diğerleri, gei kn günern ak, h onk lplanmaya blik geçrmek durmunda kd Ve çoğ ki de ümü, budeneyimn nucua cinl ve zhin zukkarn kurbn od

Mesleğmn b evesnde değşik Arap ükeerinden geen saara da igilenmek dumunda kaldm İçleinde Sudı knr d b

lunuyordu Sanlı kızln Mısrlı kıza uyguandan ka dha vşce br sünnet şlemnden grdkern görmek, n dehşee düşrdüMısıda yan kiors, o da genelkle ucundn keslrken, Sudn'd ümdış cinsel organl oduğu gb anmak Klisin büünü, ki büyükdış dudak (labia ma) ve küçük dış dudak (aba mna) kesil eya dki Yanıa vajnnın dş ağzına dunulm, ancak bu delik de b dkişle iye dalark ğlama anır Bu denle zifaf gesin

de dş ağzı bir bıçak ya usuyla b ya da her k uçn brden, erkeklik organnn gileği şelde genişletmes zrnudr Sudanl br kdn ndığnda dş ağz cinsel lişkiye grmesni engeem üre yeiden daralk, ekr evenrse, yne genşlelekr

Bu ınlaan Sudnlı kızlaın sünneinin n oduğunu dnlerken bi öe ve isyan kaplard yüeğm Öem 969 yılında Sudana gidp de sünne adenin kırl kesimler, a kba ve kenerde h

devam emek oduğunu grdüğümde on ka

p eğmi görmüş omma karşn, o günlerde karn nn b şleme abi uudkrn nlayabmş değdm Kendime şu uyu yilyp duruyordu: "Nen? Nen?" Ama girek ha şd b ısrla yineledğm bu ruya br ynı buıyordm; pk kızkrd-



şimle bikte sünnet edidğimiz gün bynimde brbrn kovaayan soan yanıtnı b türü bulamadğm gibi.

Bu so, akmı karıştran bir başka soruya bağanıyo gibiydiGerek yemekte, gek vdn dşa çıkma özgürüğünd ağayim neden

dama benden daha ayrıcaklyd? Neden he zaman benden daha iyidavanıyod ona Neden ağayim oanca sesiye güebiir, bacakaınıisedği gibi kanabi, istedği gib koşa oynarken, benden insanarıngözeinin içine bakmamam, briye karşıaştığma gözem yere ndimem bekeniyord Güdüğümd sesm kmsenn duyamayacağ kadar

' açak ttmam, ya da en iyisi ükekçe güümsemeye yetinmem geekiyod Oynaken bacaklarm isiğim gbi harekt ettimiyo, onar kibar

ca bi arada tutmam gerekyodu Esas görevim, des çaışmann yansıa-çünkü okla gidiyodum evd yemğ ve tmiziğe yardm mkti Oysa ağabeyerimden, oğanardan yanızca des çaışmaar bkleniyordu.

Aem eğtimi odğu çn, özke babamın kendis d öğtmenodğundan, ekekerle kzar arasndak frka bizi de diğerpkçok aide oduğu kada kökü dğid. Salt bi mikar opğa shipodğu çin yaşı bi adaa vlndilmk üze okuarndan koptlanya da salt ekek çocuk kz kdşlrindn daha üstün oduğu için küçükerkk kadeşlenden dayak yiyen bnden daha genç kız akrabaarım içinçok üzüüyordum

Ağabeym de üzrmde egemenk krmaya çaşyod; aa ilegörüşü br adam olan babam, çukaını yapabidğince kzekek ayırdtmdn yetişteye çaşyordu nnem de kızlaa erkekerin eşit ol

duğunu söyedi ama patkte bunun böyle yüümediğni duyumsardımsk sık.

Bu ayımclık otaya çktğnda bazen de şiddete başkadrarak anneme ve babama okuda benden daha ge oan ağayimn ndn banatanınmayan aycakadan yaaandğn sorardm. Ne ki ne annem nede babamın, bana "öye işt. dn başka veebecekeri bir cvaplıyoktu Karş çıkdım: "Ndn öye olsun? Ve hiç dğişmyen yant ge

di dama "Çünkü öy"Eğe inadm tutmuşsa üsteedim Nhayt sabarnn sonuna iştiinde ayn ses tonuyla şunu söydi "Çünksn bi kızsın, o se b ekek

Bek de bu yanıtn benim için yetrl oabcğn düşünürlrdiya da n azından n sustrbeğini Ama am tsine, b yan ben



daima daha ısrarı kıardı rardım Erkke kız rasındak ark ndir?

Bu nkada sık sık ziyareimize geen yaşı büyükannm ski erbyenn bzuması" arak nidiği bu rışmaara müdahale eder ve b

n şidde azarardı Hayamda hiç senin kada uzun di br kız görmdm Kardeşn bir erkek duyuyr musun br erkek! Keşke sen de nungb bir rkek arak dğaydın

Aiden hiçkims sruma dyurucu br yanı vremdi Dayısıya da sru süreki bynimde döneni durdu ve erkeğe hr zaman v hryrd dişden daha üsün bir üre amşçsne davranıdığı grçğn vurguayan hr vesiede öne adı

Okula gmeye başadığımda öğremenerin deererme her sernd annemn deği de babamın smni yazdıkarını rkeim Annemendnni srduğumda yin yıladı, "Öye iş Babamsa çukarınbabaarının adıya anıdığını açıkadı nednn öğrnmeye çaışğımdaysa ark çk yi bediğim cümleciği krarlmaka yeindi Öy şe " Tüm cesarm playı srdum "Nden öye? Ama bu kz cvabıgerçeken bimdğni bbamın yüünden kudum Bunn snra sruyu na, ancak hakka arayışım n başka k çk sruya yönğ vyda kşğm ek çk şey babamla knuşmaya başadığım zaman brdaha srdum

Ama gün kimsnn yanılamadığı sruya kendi yanıımı bumam gerkğn kavradım Bu kiba du ieryen uzun y da günbaşadı sayıabilr



ua Ce adırı

Sağlklı ve nomal doğan m çukla eksksz nnla oldukla

n hsseele Ama bu kız çuklaı çn yle değldğduğu dan baen daha zle helemey öğenmeden

nnlaın kesne bakışndan gözlende deden "mamlanamş ya da "bşeyle eksk" olduğunu duyum ğduğu andan ölmne dek b sou bıakmayak şn "Neden" Neden aynı olmaa haa kçok bakmdan ya a en azınan bazı bakımladan snolmna kaşın yeğlenen ma ekek kadeşd

Kz çuğun oplumda kaşlaşığ lk ld nnlan onun dnyaya gelşn hoş kaşlamamalad Bz alelede özellkle ksal esmlede bu soğukluk" daha da le gdeek b hzn ve depesyona dekvaı; ha annenn hakaele, dayak gdeek boşanmaya ezalandlmasına dek uzanabl Çukken haaamdan bnn çn kzn doğuduğunda dnyaya ekek gemedğ çn şddel okala yedğneank olmuş ve kasnın onu b kez ah kz doğuu boanmakla eh

d eğn kulaklamla duymuşum (1 Babas bu çukan öylesne nef edyodu , kas onuna lglendğ man haa sleen ah ha kaele yağdıydu Bek daha dödn gnn mamlamaanöld; hmalden m öldğn lkemzde söylendğ zee huzu çn huzuu ğlamak çn" ans aafnan m ğulduğunu asla öğenemedm

Yaşam ve eğm sandalann dşklğ neenyle (2) kölmlenn oanı kısal k smlede ve ap lkelenn k çoğunda bhayl ykk Ama bu on kz çukla aasnda ekek çuklaaoanla çok h� ykk ve genellkle hmalden kaynakan Ney ,daha yksek eğel ve kd sanala sayesnde bu duum yye gmek ve kz ve ekek çuklann ölm oanla aasındak ak hzaalmak

Kene yaşayan eğm gömş ap alele çn doğan çuğun kız olması çok daha az kede ve daha fza nsanl duyguala kaşanmakd Yne de emeklemeye baladğ ya a k ayağı zende doğulduğu andan baen ona nsel oganlann özellkle de hayann dahale evelende kızlk olaak anyaağ paçann kokulaak ve k-

28



e vılmı geken yler olduu elir.

Bu nene kız çukl, nsel oganlann rgenmes ya da onla dounulmas konusunda uyar ve kuacalarla dou b atmosriçinde yetştriirer Kız çuğun ei tü çuar içn son deree norave l br merakı nucu oara inse organarnı eş yönediğin

de annenn kim an bann elinin çabu ve şiddeti bir darbesyle engeleni Çuk bazen yüzünde patayan bir şamara ga de aanabl ama daha alı eenyler bir uyar ya da azarayı bir-iizükle yeniler çoğunlua

Ap oplumunda z çuğun gördğü eğiti z, yasa,unç veri ya da ham olduğu öne süen ço şey haında bime

tükenmek bimez bir uyar dizsidir u nedene ç end arzuarnbasrmay kedi denine bağ oanti özgn iste ve dieerin bşamayı ve oluşan şuğu başalarnn steeriye doduray öğrenir unenle kz çuğun eğitii tedri br yooa işiiğini ve zihnin ğma, dş kabuğ, denini ruuş auç b bb gibi casz br ele, eike yğn haine getie sürcine dönşr

Kşiliğini, bağsz dşQne ve n uaa yetisini yitiiş

bir z, başaann endisine söyderin yapr e onrn einde biroyunca onarn arararnn bir urb hine geir

Pei sözünü ettiğiiz bu diğerle ierdir? Ailesinde iizaman da hayatnn leri aşaalarnda arşsna çabilce aiesi dşndai erkeklerdir Yaşlr çuun yaşğa uan ve far gçişerden geen bu ereerin bir ort paydas ardr Onlr da insiyeter birbirinden uzalaştran e cinsiği yanzca resi bir niah sözeşesi

çerçees çinde uyguanabice br gna, ir uç oa gören birtopuun urbardr Cins işierin bu icazeti you dşnda tpumyeni yetmeerin ve genç ereerin şeya adaar hicind er ne bi

çim olusa olsun cinsiği yaşamaarn yasaaadr Msr'n oraderecei ouarnda "Adet e Geeneer" bşlğ atndai böüde yeniyetmeere öğreten, heen sözcğ sözcğne bunardr (3) Mastrbasyonn zarar oduğu, daha doğr br deyişe fhişere ses yapa a

dar z olduğunda yasadğ brtiir u ndene genç ereerinte eneği eperinde Aahn e Peygaerin buyru doğrutusunda evlenmeleri everek adar para biritiretir

y genç i ereğin einde az-ço b para riirelmesi,

29



özellke kentlerde, biraç yın öğrenm ve çalşmaya geçirmesi anlamına gediğinden buraarda evi yaşı rsal esme orana br hay etelenmekdi. Daha varıl kesimlern oğu ve zlar doğal olara dahaerken yaşlarda evleneblmektedirer; ama bu az raslanan br durumdur

Dğerei için eğtm ve çaşmann dışında hayat pahalğ onut darığıve çok yüse kraa da engelleyici eener olmaad Sonuç gderean sayda genç erkeğin sadi nedenler yüzünden evenemeyş yanibi yanda biyolojik olgunu ve cinse geresnimler öte yanda itsad olgunuk ve evlenme olaslğı arasındai uçurumun büyümesdir Bu uçurum, aşağı yuarı on yll bir sürey apsamaadır Burada bir soru çıkmaadr armıza. Bu da, masürbasyonu fzisel ve zhinse baımdan

zaarı grüp yasaayan uhuş da ço Arap ülesinde yasadşı saydığından zührevi hasaarn hzla yaymas gznünde bulunduruduğunda helere cinse işye de izn vermeyen bir topumda genç erkeklerin doğal cinse geresnmlerni nasl doyuracalardır. Dahasıhşeein vizte ücreinn yüseğide genç ereklerin b�yük çoğunuğu çin caydırıc eten omaadr Evidışı cnsel lşer ve eşcinsel de topum aafndan şddetle cezaandrıdığna gre genç nsanar tümüye çzümsüz kamş duumdadrlar

Dolayısyla bir dealınn en olay erşebeceğ dşi olasılaküçük kız kardeşidr. Evlern pe çoğunda ya yan yaaa yatmata ya dahatta ağabeyyle ayn yaağ payaşmaadır Kız uyuken hata uyanen ağay ona dokunmaya başlayacar Bu de retmez çünkükız çuğu ağabeynn adet ve yasalarca da utsanan yetes arşsndaduyduğu ürüntü aie orusu ya da bu dounuşardan, ne olduğunu am

kavrayamadan kendisnn de gerçete zev alyor omnan duyduğusuçuu gibi ndenlere arş çımaya cesart edemez

ız çuan çoğunuğu bu tür oayar yaşalar Bunar brnenzeyen koşullda da cereyan edebili, ço arkı biçmlerde de. Szonusu erek ağabey amca ya da day oğlu amca, dayı, büyübaba hatbabanın kends be olabir Eğer br ale birey değise ya evde br hizmetidi ya bi ğretmen ya omşunun oğlu ya da herhangi bir başas

dır.Bu tecavüzer şddet başvurmasızn gerçeeştrlebiir Anca

kız braz büyüs arş oyabr; bu durumda sadrgan ya yumuşakı vehie, ya da zisl güce başvuracatr Çoğu durumda kz tesim olur ve

30



gnlkl kabağn kndi başna patayacağn bdğndn, drm kmsy anlatamaz bkartni yitirck olan yanzca odr Erkk hçbirşy kaybtmz görbcğ n ağır cza (ğr ayn aldn dğlrs)kza nmk olr

İnsanlarn çoğ b tür ayarın ndr oldğn düşünürlr Oysatam trsin, çok sk rastlar ancak kız çocğn bilncinin drnlklrnd gzli kalırlar; çünkü olanarı kimsy anatmaya csart dmycktrErkğns yapğnı itraf tmsi, düşünümz bl

Cinsl tcaüz nlkl küçük nç kzaın başna gldğndn "kik amnzis dnn bir sürç çnd ntr İnsan bllğ

nin özlikl acı oaylaa sçlk pşmanlk dylarıyla lintldrmlarda, ntmak istdkn ntma konsnda doğal br ytnğdır B özllik çklkta oa kimsnin bilmdğ oaylar içindoğdr Ancak b amnzi çoğ drmlada tm dğildr; binçatındadaima birşyr kalır ş ya da b ndn zhns ya da mora br bhn sırasında bilinc çkar

Nl

. Bu oay, 942 y cda aouba yöede yeaa kyümKa Tahada eçti.

2. M alık Bal Rapu 9. Bebek ümei 92'dek'de 2de 9'de 'de 'e dütü.

3. Eğtm Bakağ Üçücü Sf Öğece ç Pkooj KtabOtaöğem Saat ve Edebyat. D A üazz E uzve D. Seyyd Ghoem Kahe 9

4 A . y Böüm 234.



3 Ktü Huu üükbaba

Kinğimde krşılaştığım birçok olay, ni, hayatımın büyük ks-

mını içinde yaşdığımız ıktan erdem ve ahlalılı vazerken gizlidençok farklı uygulamaları yüten toplumun ikiyüzlülüğünü sergileme g-v adamaya yönlendirdi.

Tıp kt oluğum içn hmı, hasalığı fzikl ise giysilerin-den zihin i insanlarn gerçek nliklerini gizleikleri tüm maskelerden ymay öğrendim

Kişi her i durumda da; den çıla kadığında da nli çesnden sıyldığında a paniğe kaılır Çoğu işi fzikl olsun, zihinselolsun soyunmy reddederek hemen üstlene bir çrşaf ekerler ya da başkaaının gerçek nliğini görmesini önlemek ve onu işiliğinin labirente nzeyen girintilerinde gizlemek için opluml maskelerine yeni-den bürünür Oy gerçek nliği gizleme umut ya da çabası genellikleşundır Çünkü hakiat derinlerde gömülü dahi olsa, yaşamayı sürdü-rür nsan yaşamaya ve soluk almaya dem eiçe, o da soluk alır verr

Ve işinin vunmasız anna k n aşn çran bir solucangibi ortaya çıkıverir İnsanlar ne nli dikali olurlarsa olsunlar, öe,tuku ya da kou anarında oluu gibi savunmasız alırlar Böyle anlr-d maselerine kolaylıla bürünemezle ve diai bir göz, denlerde yatanı kolaylıkla aymsayabilir

Bu özellikle kişi hasalandığında olan bir durumdur; hasalık ha

linde maske kolay kolay yerine oturmaz Çıtlması kolay olur; ve -denle uh çrılçılak alr Giysinin maskenin, enin inir yarağnınyirilmesi den ve ruhun çpla almas, hasalıkan ço daha az tehli-keli sayılı Böyle anlarda sağlığın ve hayatn her ne pahasına olursa ol-sun kunmsı ön plna geçer

Böylesi bir duruma uzun boylu dagın, düşüneli bakışlı bir ız- ağızda nı olduğumu haırlıyoum. Fiziksl ve ussal ağrlaran yaını-

yordu Hastalığnın ayrnılrına gmek istmiyorum ama öyküsü lleğmde tüm canlılığını koruyor Bunu bana bir souk kış gecesi ancurlarıkapalı, sobası yanan otuma odamda söyleşirn anlaışı.

"Annemin ni aiesini ziyaree götürüğü günleri anımsıyum Ozlar yaşınd filan olmalıyım eliolis'deki (Kahi) Zeytun

32



mahallesnde yaşıyorlard.

"Annem günlerni annes ve kadeşiyle konuşaak, gülüşeek geç-ryordu; nse aenn çuklarıyla oynuyodum Ev, dedemn geşneşaret eden kapı zline dek neşel seslele, kaaharla çınlard Ama zlin

çaldğ an hekes susar annem sesin alçatr bz çocuklar oadan kaybo-lrduk Anneannem rmak uçlana bsaak büyükbabamn odasına çkar gyslerni ve ayakkablarını çkrmasna yadım eder sonra da ses-szce geri çekleek gözler yerde beklerd

"Alenin büyüklü küçülü tüm öbür eye gibi ben de büyükbabamdan korka, onun yanndayken ne güe ne de oyun oynardm. Ama

öğle yemeğnden sonra öüler dnlenmeye çeidğnde, he zamaninden daha az sert olan b sesle ni yma çağd: 'Gl, biraz baçedeççek opayım

"Bahenin uzak br köşesine vadğmzda sesi anneannemink ka yumuşar ve gül yatağnn önündek taa saya, yanına otumamı sted Eme srl kırızlı brkaç çiçek ve bn onan yapraaına verenklerne dadığmda kucağna alı, n gözeii apap uyur gb ya

pıncaya dek nnner söyemeye koyuudu Ama n asla uyumazdmçünkü he sefernde enin usuca eteğiin andan süzülüp pamağnnbacaklrmn aasındak gizli bir noktaa ayduğunu hssederdim

" Beş yaşındaydm ama büyübabamın yaptığnın yanlş ve ahlakszca olduğunu ve annemin öğrendiği adide ökeenerek n azarlayacağın kavrıyordum Büyükaan kucağndan nmem ya da bençağrdğnda onunla baçeye gtmemem geektğn ell beisiz kavrıyordum

Aklıma başka şeyler de geliyodu. Yanzca ş yaşnda olmama karşın kucağına otumaya devam ettiğim için y br çocuk olmadığımissne kaplmştım Dahas elinin külotumun altndak harketlerndenbr çeşt zevk de alyordum. Annemin n çağıran sesin duyduğunda hemen elni çeker, beni uykuda uyandyouş gbi sarsarak "Annen sen

çağırıyo" derd Ben de uyanmş gb yapar ş yaşnda bir çuğunmasum yüzüyle annemn yama koadm Bana Nedeydn?' dye sorduğunda da çuksu bir sesle, Bahçede büyükbbamlaydım' diye yanıtlardım.

"Bahçede büyükbbamla oduğumu öğennce ahatlar, ve gne



hssederd ana yalnız başıma bahçeye inmemem tembihler ve ' adamççekler sulayn maşlahlı bahçıvana yaklaşmamam knusundak uyarılarını kmbli kaçıncı kez tekaladı Öyle k yalnızca bahçıvandan değlsüzgnden damlayan su damlacklandn dah kka lmuştum

Büyükbabam medvenleden çııp da eve vadığında ben dahlhekesi rkuan bldik kişliğine büünmüş ludu Kehiba tesbhnparmaklaı arasında çevmeye kyuludu İmgelemmde beni bahçedean üyükbabanın sada tuan ve beni denli krkuan büyükbaba lmadğına nanmaya başlamışm Zaan zaman ik büyükbabamlduğunu dai düşünüydum

On yaşıma geldiğimde büyükbaba öldü Ölümüne hç üzülmedim Aksne gip gzli bi mululuk uydum ve öbü çuklala kştumzıpladım hpladım ynadım güldüm Ama annem beni aalayaak aya klitldi 'Büyükbabanın öldüğünü bliy usu? Sende hç tebiyeyk mu?'

Az kalsın sacaım na üyübabam tebiye nedi bliymuydu? dye Ama kendimde cesare bulamadım ve susum Bu giz

yıllaca yüreğimde klil kaldı Ve hayamda ilk kez bu öyküyü birneanlayum Dkt Hanım

u kadının bana yılla önce anlatığı bu öyküyü üm ayrınılaıylaaktaadım Bana yüeğin nu ahlaki laak yagılamayacağımdan eminldukan sna açabildi Klniğime gelen kız ve kadınl genellikle başlagça kendilene slıklaı gizlei açmaa uaksla Ama güvenb kez luştukan sna yıllca içleide slaıaı aclı layla b bdökmeye başlalar



Adae Adae

Bu tip olayardan günışığma çkanar, onlarn yalnzca çok küçük

bir ümüdür. Çk ya da genç kz, sını kork ya da ançan kndne saklar Bişeyler sylese ya da adam tcavüz srasn yakaan dahiaile olan biteni bastrp ailenin ve şereni kormak adna olay mahkemeye intikl etimeyecektir

Bi ailenin an ve şere kzlarndan bnn, tavüz soncu dahiol, kzlk zarn yitirmesi soncu ger dönülmz br şekid yier. Tec

vüz olayla bu nedene sık sıkya gizlenr; byece i de dmlerinden dolay cezalandrmazar Grçek sçlu yasanın pnçesnn zağnda, yaşamn güvenlk içinde sürdürürken strse küçücük yaşa bir kzçğyken tavüz sonc olsun yani hngi y ve hangi nedenleolurs olsun, kzlk zarn yitiren kdn yaşm boyu namusunu a yitirmi ylr Kzlk onn nmusdur v bir kez yttkten sona b daha asla gri dnmez.

Topmumzda genç kızn faı düeyerde cinse sadırganıka kalaşkar, bnn bi olgdr. Ydi ynan küçük kz çklarbile genellkle ağabey amca day, hata baba gbi knd ailelrinden yada hizmetkr kpc gibi eve yakın genç erkkerin bklenmdik cinselldrlarna sk sk hede olur

Bylesi oaylan tajsi erkek saldırgann genç krbann korumak bir yana, kimi amn ona kesin cezaya aaf omas, hata idamn

onayamak için kakan prmaklardan biri sadırgna ai olabilir Bylkle üzerne ynn kalkn parmakaan bi, sadıgana at oabmesnden kaynaklanmakadr yllikl üzern ynelen kuşkc bakıardankaçnabileck ve aile erefnin kouyucsu pozuna bürünebilcktir Btür olaylara skca rastlanmk v tbs lmsi yolunaki tüm çablakarn aaştmac ve yaaın dkkinden kaçamakadr.

B türdn yürek palyıcı ekçok yküy bn kşıaşm İçlerinden en acs, kardeşnn kızına pk üşkün oln ve onna cnsel işkye gin amcanın yküsüydü Olay uyduğunda ki karde ka kaaya vererek kzn bkarin yiriği anlşlac oursa aie rni beşparalık edck bu skandalı rtba ek üz kız zhirlmişledi

Bu türn olaylan büyü oğunlğ sır oak sklanır ve pk en-



de olaa lis ya da mahemeye intial ettl. Maheme nüne çıtnda dahi yagçla genellile urbann ve alesinin adn ouma adnadavayı apatmay yelele. Bunun sonu olara da saldıgan ezaszlı Bazen bu nazi dma en y çzüm yolu olara saldgan ızla

evlendiili ız ollnda bu duruma sıa astlanmatd. B drumda ail genellile ee etmenlerden biidi ve çzüm genellile bibaşa lgeye ya da oula atanmasd

Yaşlaı yed ile onii aasnda deişen douz z eniye tavüz eden bi retmenin davasını hatılıyoum. onu mahemeye intialettiinde ygçla açınılmaz olaa ço sayıda aleyi apsayaa bisandalı nleme amaıyla davayı tbs ettler San yalnıza başa bi

gevle başa bi lgeye atnd .Davayı sonuçlandan aa şylyd:

Tüm antların sanıın suçl oldun gstermesine şn -i buduum nomal oşullada sann biaç üçü ız ça teavüz suçuişlemes ndenyle elandrılmasnı gerei maheme heyeti davayıapatma arar almıştr Madelern ço yaşça ço üçü oldn

taı olara eza mahemesi huzuruna getlmele saınald Bnedenle savl maam sana arş açlan davann düşüülmesini taletme ve talebin sanın ız oulu etmenl dşnda bi greve aanmasıyla snılandma dumndad.

Tnus'n teavüz onusundai yasal düzenlemele der Arap üleleinin ço ilesndedi. Teavüze ilişin yasal son yllarda yendendüzenlenmiştir Ana san madureyle evenmey abul etti tadrdealeyhindei dava orada da düşmed (3)

197 yılnda ahiredei Ayn Şems Üniversites Tp Faütesindebi aaştma çalşmas yürüttüm. (4) Aaştma eitim grmüş ve gmemiş ailele dahl falı toplumsal ategorilerden gelme 160 Msl ız veadnı apsamataydı Araştımann bulgulrndan bri yetişin erelein ız çulara ve genç zlara insel sadrlann yaygn bi olay oldu

ydu m grmemş ailelerde bu oran % 45 blunuren etim gmüş esimlede % 37ye düşüyordu i eitm grmüş ailelein ızçulaınn /'ünün nsel saldrya uradın gsteren b oran da hçdüşük saylmazd. Bu oan nseyn 19de ABD'de yüüttüü benzeribr aaştmada bulndu sonuçtn -% 24 daha yüset.



Bu ki aştırmayı karşılaştırmak, birkaç bakımdan bir hayli zor -yiiş yıl bulan zaman fkı iki toplum asndaki büyük arklılıklarMısır ve ABD'de incelenen gruplın koşulları, yaklaşm ve yöntemlerdeki arklılklar, vd.

Ancak iki aaştrmaan elde eilen sayl temelinde, bu tür olayların son dere yaygın olduğu söylenebilir. u başlarnı kuma gömmeyiyeğleyenlee sık sık öne sürülen yle olayların olmadğı, ya da olsa bie son dere ender rastlandğı yolundaki göüşle aban tabana zıttır. öylesi iddialara şiddee kaşı çıkıyor ve tersine, bu tür olaylarn Arap toplumlar dahil tüm toplumlda son derece yaygn olduğunu savunuyorum.

Pekçok innın sandğı gibi hiç de ender değildler hele birçok durumdatüm ilgili taralarn bu olaylı sıkı skya gizleikleri gözönünde bulundurulduğunda .. .

Aklını ve yüreğini başka insanlaın sorunlana açmaya çalışan birkadn olarak, abartma riski taşmaksızın toplumumuzda kçok kızın elile okşama ve aşk oyunlarından tamamlanmış cinsl ilişkiye kadar uzananaklı cinsel saldrlarla kaşı kaşıya kaldığnı söyleyebilirim ir kz ço

cuğu farkna vamadan kretni ytebili. Sonunda ya olup bteni tümüyle unutur, ya da onu işkencelere uğraan ve yaşamı yunca zihinselsağlığn zan bir karabasan olrak nıms oğal olark bu büyüdüğünde zia gesinde kasınn ve ebeveynlerinin bakre olmadığını anadıkları akdirde göreği ezadan kutulması linde mümkündür.

Araşırmam sırasında Adalet akanlğ'nda Adli Tp Dairesi'ndebir süre çalıştım. Araştırmacılardn biri bna kz çuklaa ve genç kızla

a yönelik çeşitli cinsel sld biçimlerine ilişkin kayıtldan bir bölümünü okudu Öeğin br kız okulunda çalşan b öğretmen sınıındaki tümkızlarla şu ya da bu ölçüde cinsel ilişkiye gimişt azılrını salt okşamakla yeinirken, diğerleriyle birleşmeyi gerçekleştimişi. Raporlarda ayca panik içinde gelerek kızının apartmanın kapıcısı taafından cinsel saldya uadğın söyleyen bir annenin durumu da anlatyordu Kapıcçuğu kucağına almış ve mahrem yerlerine parmağını sokmuş

Kahiredeki akıl hastanelerini ziyaemde illeri akl hasası olantavüzlere ilişkin kayıtla gömek istemiştim u kaytlar, ilginç bir duum çıkarmakaydı ortaya: Hastaladan çoğu ya dinsel kurumlarda öğreni, ya da okullardan din öğretmenliği yapan kişilerdi. İçlerinden bii mülaka srasında gözyaşları içinde bana dei ki:



Çok dindar ve şereli bir insanım. Hayatım yuncahiç kendm tatmn emedm, abestm zulmasın dye kızya da kadın gördüğümde gözlerimi öteye çeviririm Bu, ayatımda yaptığm ik aa; ve br şanssızlık sonuu oyaçıktı Her inn aa yapabir Mükemmel olan yanızca

rahman ve ram olan Alla'dır

Çevree toplanan aslardan genç br adam da kulağıma şunlarıfısıldamıştı:

Alla raman ve mdr Ama nsanlar aımasızÖeğin benm dumm ele alın Talada br ağaın altnda turuyodm küçük b kı yanma gedi ve enimle

oynaaya koyuldu. Pamağımı orasına soktum ama içimde içir kötülük yoktu ağııp çağımadı aksne çokoşnut görünüyordu Ama beni gördüler İnsanlar etraımı toplanıp ben dövdüler Sona da tecavüzle suçlayıp buraya getrdler

Kadınlar ve nevroz konusndki aaştımam oyna ineledğimvalardan br yen mezun genç okto kadnn dmuydu Meslekdşlarından bryle nşanlanmış, sona da evlenmiş. Z geesinde kosı bakire olmadığını keşmş o bkatini çouken yitirdğini,suçunun da babası olduğunu açılmıştı. Ank durumu kabullenmeyenka, ondan boşanmış o da evenylenn evine dönmek zorunda kalmıştı Babasının kousuyla durumu annesine açıklayamamış, annesninonu alaksızlıkla suçlayışına babası yürekten katılmıştı Niayet, drennn sonuna eişen kız tüm olp btenleri nnesne anlatmış, kasının

yaptıklaından şoka uğrayan zavallı kadın adea yıklmışt Anak aakızı yaanılkla suçlayrak kıyasıya dövmüş ununla da kalmayaraktüm olan btenler sonucu sinirleri rap olan kızın bu duumundan yararlanarak delilkle suçlayıp akıl asanesine göndermşti Görevl pskyatrist de babnın öyküsüne nana kızn anlattklaa kulak asmamştı.onuç kızın yalnıza bütünselliğn ve onurun koasını ve geleeğindeğil, ayn amanda aklını da ymesd; çünkü atık insanlan k ço-

ğu için o dengeszn riydi

Yıllar boyuna sonu gelmeyen r olay, öykü ve olgular znigeçti elimden Bir kısmı belleğmde yp gideken kimileri anlılıklrınıkorudular. Bir kısmının da kayıtlaı tuttum örneğin enüz küçük bir ço

38



cukken amcasının tecavüzüne uğrayan kadınn duumu gibi. Evlerinin damındaki kümesin yanıbaşmda amcasının sadrısına uğramış ve korkuiçinde, itreyerek okşamalaına teslim olmuşu. Ancak olayı hayaı yunca bir sır olarak sakladı Adam öldüğünde yeikin b kızdı Yüzünde hiç

bir keder izi yoktu; annesinin bütün rica ve tehditerine kaın yas tuayıya da bürünmey reddeiş, bu nedene de ondan şiddetli bir dayak yemiş, anomalikle suçanmştı. Babası da birkaç şamarla bu dayağakaımış ve onu delilike suçat Ama yine de şansı bu durudakikçok dğer kadından daha yave giiş bir akl hastanesine kılmadğıgibi kası da zifaf gecesinde bkire olmadğın anlamamıştı En azındangödüğü fziksel zaa onaracak kad akıydı

ekaetin aybnı gizeeye yönelik ilee de, kız çukra vegenç kızlara yönelik cinsel sldrl ka yaygındr Kuanılan yöntemya kızık zanın ameiyaa dikimesi ya da bikrin izalesi sırasında kannzeri birşeylerin akmasnı sağlayack diğer yöntemlerdir Kadınlrn enalihsizler, kuşkusuz ameiyat geçirmeye yeecek maddi olanakladanyoksun ya da zif gecesi rol yapmayacak kadar deneyimsiz olan kızardır u zavaı kızn büyük çoğunuğunu, çoğu kırsal kökenli ev hiz

metçieri oluşturur () Doğduaı köyü enelike oa ve üst sını ailelern yannda hizmetçi oak çaı üzee terkedeler Ve bu kızlailedek genç erkeklerin, haa kimi zan da yalı erkekein elinin alındaki ek cinse nesne durumuna düşeer Yeni yee ekekler için bu kızlar geksinimerni kşıamada kız kadeşerinden mca ya da dayı kızlarından ya da okuldki kız öğencieden çok daha uygundur. Cinsellikbir hizmetçi kza uyguldığında delik için çok daha az suçuuk

uyandırcdır; öte yandn, kendi sınındn değil, kendilerinden dahaaşağı konumdak bi yrağa ar vermek, çok daha vicdan haietcidi.Dahas hem ücesiz oluu, hem de zühevi haslık tehikesi amamasınedeniye hizmetçi fahieye göe çok daha avntajıdır.

Öe yandan ile reisi de -sygıdeğer koca ve baba- karıs hasa yada evden uzak oduğund ya da gebe veya aybaşı oması duumund, gizice hizmetçinin yağına tmanabiir. Hata krısı uka gebe ya da ay

başı değil, yalnzca cinsel bakmn soğuk oabiir Gerçekte kadınlançoğu, çukuklandan beri yetişiili z uğradkları zikse baskılar ya da kaı ile koca aasnda gerçek ak, sevgi veya en azındn nlayışve incelil davranış yoksunuğu ibi neeneden doayı, soğuktu Evilklern çoğu, itsadi nedenlere dayanır ki bu da eşler arasında neden

39



ellikle gerçek br duygudaşlk kurulmadığn açlamaya yetecektir.Pna ailenn, ekeğin en üst yee olaak davadğ ve kend hegemonya�n dayattığı aaekil yapsnı da eklediğimizde scak br duygusal ve f l lişkinn gelişme şansınn ne denli düşük olduğu oraya çkar

Bu nedenle küçük hizmeçi kz, insel doyumsuzlukla soluk solua, onu gidemek çn önleine bir fsa çkmas içn bekleşen aç erkeklern önündek tek "cinsel çkş"ı.

Önelei Benha ardndan da Gizze'dek (6) kliniklerde doktoukgöev yapığım yıllada yaşı onbeş-onaly geçmeyen ama kaı gayrmşru b bekle şşmş çok sayıda küçü hizmeç kızla kaşılaşım.

Bu çocukla topumun gözünde evlenmeden gebe kalmış kadnlayani edem ve namus yoksunu yaalad Dünyaya karşı ek başınadırlar ve yaşamları genellikle ya kedi ellyle ya da babalann veya aileden br başka erkeğn eliyle son bulur Ya da tüm ehlkelee kaşın hlsürdürülen lel yöntemli köy küajlarından bii srasında ölür, gderleEğer kürtajdan sağ kurtulabillese, yargı öüne çkmala olasılığı yüksektr; çünkü küraj yasal değildi ebğin doğuması duumunda da hayat bmez tükenmez bi aşağlana ve sefle kayağ olacak

Öe yandan evin efendisi ailenin saygdeer oğlu ya da kedisnanyanlan onca sevip saydığı, olumun dieği koca yan br geceaısı,korunmasz bedenin koynuna gip onunla yaan kş, bi başka deyşle erek, güvencededir yaşamın ve geçekte yasal olmayan yasa ve adil olmayan adalen eriminin dışında, şan ve şeefle sürdürür Bu tür olaylarınender olduğu düşünülür. Ancak kadnlan ve genç kzlan yaşamlarıyla

lgl uzman ve aşrmala, bu kannn geçen çok uzaında olduğunu blrler. Çünkü cnslein brbiinin uzağında uulduğu br toplumdayoğun br cinsel baskı ve doyumsuzluk yaşanmakad. Delkanlılarlagenç kzlar, ekeklele kadnla aasnda doğal ilşkilerin yokluğunda stekler desin pek az yoldan bulabilmekted; bu tür fırsaarın elde edlebldği ale de bu kanalladan bi tanesdir. En zayıf ale beyler de cehalet, korku ve otorteye boyuneğme duygusuyla başlana ne gelrsegelsn karşı çkmayacak durumda olan küçük kz çukları ya da gençkızlard Bu özellkle küçük b mekanda kalabalık alelern yaşadğ daha yoksul topluml sınfa için daa da gçelidr Sekzon kşilk ailele k odada yaakalkalar anne, baba kız ve ekek kadeşler ve dğerale breyler hemen hemen vücut vücuda yaşala ve bu duum pek çoknsel souna yol aça



N

1 l Ahb O Mayıs 1972.

2 Ahbar l Ym Şubat 974.

3. Tunus'da 27 art 1969 ihnde yaynlanarak yürürlüğe gren 21sayılı yasa, Ceza yasası'n 227. maddesini şu şekilde değiştir-mekeydi (s. 369): "5 yaşından küçük bir kızla nsel ilişkiye gi-ren ir erkek il sırnda zra şvurmamış da lsa, 15 yıl ağırhais ezna çarılır. Kızn yaş 1520 arasındaysa u e 5yıa indiil Anak kza elenmeyi kabul ettiği takdide aleyhin-deki dava düşer e daha öce erlmş makumiyet ka geçersisayıır."

4 Araştıma 197374 yıllam kapsamaktayd.

5 Bunlar faal işgünün 'hizmetler' sekünd istihdam edilen kadınüyelernin çğunluğnu luşturmaktadı. Bu sekdkİ ranla, %893'dür. Bkz. Al Maraa Al Miria f ihree A , k al Abah wal Dat l Sukanaya Al Gih A

Markazi L'a'ia wal hsa'a

6.Benha, Kre'nin 30 mi kada kuzeynde küçük bir kent Gizze iseKahire'nin güneyinde bir lgedir.



Nau Adh İnek Zar

Günümüzde dah her Aap kız çuğu, bdeninin en önemli k

smlndan bii, hat en önemli km addedlen kzlk za denen nci a sahip olmald. Ancak kzlk zarının varlığ da kend başnabi nlam ifde etmez. Bu ince za ayn zamanda bolca kanayabilmeligenç kzn evlendiği ge beyaz çaşafn üstünde gözle göülebilece bilee kablmelidi

Bir genç kz için en büyük talhsizlik doğa taafndan, b erkeğinpamağ ya da cinse ogan vajnandan yukar dğu gidiğinde genişle

yeek esneycek enek bi zarla dntlş lmat; çünkü böylei biz, kanamayackt Vay dğanın br kzlık ar bahşetmey unuttuğu yada bisiklete vya a bnerken, matürbayn sırına ya d çuklukask sk olagelen kçk kazaadan brnde ytılvercek kadar ne bi zarla donattğ zvall kzın halne. Kızlk arı kalın, delksz ya da enekolan br kzın çekeceği acılar, yaşayağı aşağlanma anlaılamaz. Çünkübu duumda erkeğin ne parmağı ne de cnel ogaı önünde kauçuk gb

eneyecek lan bu zardan kn çıkaayı başaramazBigün Bnha'dak klinğmd çalşken, özünü ettiği sn du

umda bi hasta geldi Onaltı yaşlaında, gencek kzd bu am odenl slgun v zay ki, ancak nki yaşında gösteyodu Bedni yetesiz slenme sonucunda gelşmemiş, dolgunlaşmamışt Yanndaki kas b yıl önce evlendklerin, kann krnnda br dluluktan özettğnisöyldi ve geb lup lmadığını knl etmem di benden.

zı muayene ettiğimde b gelik izne ralaadım. Ama kaln,enek ve delnmeş br kzlk r lduğunu gödüm. Kındaki şişlkis evlilğnden birkaç ay snra ulşğı rgenlkten bu yana ay beay vajnasnda bken aybaş kanından leri gelyrdu Zrda delk lmayş, bukntnn vücutn bşaltılmasn engellmşti ekin btumle zarı delerek, bkmş koyu kann vücuttn dşarı akmasını sağladım -

ızn ameliyat masasndan inmesnden sonr yaptğmz söyleşdeknn zif gecei kan akmaya karısn bakire lmamakla uçladğoya çıkt Neki, kz evlenmemş lsayd başna bk daha da kötüsügelecek, aile kndaki şşliği frdince gayimeşru b çuğa gbolduğu yagna vaacat.



Bu oay, bana yılar önce gazetee okuuğum bi aberi anımsattıPois, genç, ge b kızn cesen bumuştu. Böyesi uumara sıkcagöüüğü üzere aiesi taraınan "namus aına ölürüüğünü aminetmişer Ancak kız ai tpa otopsiye alnığ zaman ge olmağı an

aşımış Kaınaki şşkink, tıpk teav eğm vaka gb kalın eiksiz kzık zanan şaı akamayn aybaşı kannan ile geyoru

Dölüt geişiken kzk zan ekieyen ve kz çuklaına ortaya çıkan aormaikerin oanınak yüksekiği gözönüne buunuursakaa neenini anamaan cezanıln kızların çektikerin aa iy anız. Çünkü kızarın % 1 2si esnek zla % 1616s koaya ytablenince zaa % 3 1 32si kalın esnek zala oğmakaır Norma sayılabe

cek br zaa sap oan kzın onı, ynzca % 4 1 32ir. ()Bi keresne bir geceyrs br nne pnk çne beni uyanı

Kayna suyun Aapçaak eyimle beket za üzerne bir etksi olupomağnı öğenmek isiyou çünkü kz beine ek kaynar su ou bkazana şmüştü! Anne kızınn yatınan çok yla lgi görünüyoru

Genç gelin ya a kzlanın kzlk ar kkına sou somak zerekiniğme geen koca baba ve nnelen sayısnn ai esab yokturAnne ve babaar sık sık gelp benen kızlaının bakie oluğuna ya a kzın oynarken veya (tabi cnsekle çb lşks olmayan) bi kaza sonucuna yıılığna air tıbb belge stee.

Aap opumu ış cnsel orgnlın ağzına ye aan ncecikbi br kzın beennn en eğel en önemli kısmı saymaka ve gö

zünen, kounan bacağnan çok aa zla önemsemek r Aap aiesi kızının zarnı yitrmesne, göznü yrmesnen çok aa ala ülecekti Daası, kzın ayan yitirmes zanı yimesnen yeğ.

Bekaetn korumayan bi kız ya zksel ya a rusal oak ölüme, ya a en azn, uum evi iğinen sona oaya çkmşsa şanmaya makum elir Böyes b şnma a başlangıça ale çevesiye sı

nrlı omakla bilkte çoğunlukla kulakn kuağa yaylmas kaçınılmazbir skanala yo açar Kız masum a ols bunu kanıtlaması emen çbizaman mümkün eğii. Bunun neeni aaekl sınl topumun kızaraevlk öncesne bekaei ayaması ve kzn alesnn namusunu bu bekaetin kounmasya sık sıkya bağamş olmas Bekaretin ytrlmesnin getireceğ uç, ancak, yaygın b Aap eyişiye kana yıkanabilir



Bekat yalnızca kızlara uygulanan ka bir ahlak kraır. Oysaahlak kuraarının gerçekte lkı oaimesi, istsnasız herkese uygula-nabilmsine ve cinsiyet renk ya da sınf teminde hiçbi ayırımcık gütmemesine bağlıdır

Ancak, bizim topumlaımzda hlaka değgin yasa ve sandartlarıneşitçe tüm insanlara uyguanmsı durumu son deece enderdir u da uyasa e stadartarın erçekte ne denli akdı oduğunun açık bir kanı-dır

Geçmiştek egemen sınıfar, arihe sınırlı kazançlarına ükredipbakalaının ayrıcaıklaını kormk adna gönüllüce svaabilmeleriniğlamak üzre ücretilere kanakalık stoacılık ve dünya nimeterinesırt çevirmeyi ahlak değerlei olaak dayamılardı. Oy üst sınılaraherey serbestt ve açgzlülük, ehvet, keyi dükünlüğü, zevk ve se,emekçi kitlelerin seleti üzerinde ko geerdi

Erkekler kadnla üzeinde egemen olduklaından, kadnaa yasakladıkarını kendier için serbest adddeer u nednle iet ve bekaretkadnlar için orunlu saylken erkekle sökonusu olduğunda ögüük,

hata şehvet dükünüğü doğal sayılmıGünümüzde dahi, Arap oplumlnda bekaen kekler için de

ğil kızar için zorunlu olduğuna inanan pek çok insan vardır Ta karelerni kanıtlamak zere enç kzarı kılk zarıyla donatmıtır. Böylesibir mantk hayatımı egemen oln geriliğin bir yansımasdı yalnıcaKadın olsun, ekek olsun inslan anatom ve biyolojik yapısının ahak değerleriyle bir ilikisi yoku Ahk dğeri oplumsal sismin, da-

ha doğusu blli iksadi ve siyasa çıkla hizmet edebimek ve çıkarsistemini güvenceye aak ikidr koruyabilmek üere yöneici sınıfla-rın dayattığı topuml sistemin üüneidir edenin anatomk ve biyolo-k zellikleri baka bir amaca yamın kounması ve sürdürülmesineilişkin hayai, zyolojik ievlerin yerine getirimesine yönelikt

Zrın erkek cinsel ognnın evik öncesinde kadının dı cinsel

organlarndan vajinaya giriini egellemek üee yadğı nası ne sürülebilir ki? Bylesi bir ilev dnin bir kısmında olagelen hayati zyo-lojik ilevlerle hiçbi ilikisi olmayn oplumsal ve ahlaksal b değerdi

Gerçekte hiçbir bedense ievi olmayn ve bu bakımdan andisite nzeyen bir organdr Eğe önemi bir ievi olsaydı, bu kadar çok



kız çuğu rsız, br o kadar da ekik zrla dğmazd Aynca zar kare krumasıda bu del öeml layd, Tar ya da dğa' bütüzarl lk brleşmede kaamaıı ağlma gerekrke gerçekte büyükorada ç kaama gözükmektedir. Kzl % 30a zl lk celbrleşmede hiç kaama geçrmemektedr B e alma geleblr? Kşkuz kaayabie dlayııyla da ke kataya bir zarla datmamakla Tar bu kızları cezaladmak tememişti! Diğerlerde frklı braatmik yapıya ahip ldğ ya daha geiş bi za girş ldğ içcezaladra, aıl bir adaetti?

İter üreme stemie ter başka b iteme lşki l, sadei rgaları yut hatta şekl olk birbrleride çk farkı

oldğu bimektedr Hiçbir bde bir diğere tpatıp zemez Hçbrde bir dğer kalıbı ya da kpyaı değidir Her brmz zkselyapılaşı tekildr ve dkdğmz eşyaa üzeide ked parmak zlermz bırakrız. Buu gbi her erkeğ diğerikde rkdırBezer şekide zar da kad kada dayya da bakrede bkireyefrkllk götermekedr Girişe eerşi eiş deki ir zaa ahp bir kzı küçük plr erkekle elemei taii e gar cilvei lr!

Bu bekareti hl e yüce değer kab edidiğ tplumla k k ageldiği üzere bşma ya da şereik hata öldürme ede ayıablirm

Neyse k eğtim özellikle giderek art ayıda kız çuğu eğimve ev dışıda ücretl şlerde çalşa kadı ayııdak artş Arap kadııı kşilğide göreli hızl br değişime yaçmktadr B değşimler giderek dha bağmz kedi ve deie aha aygı erkek egeme

bir tplum dayattğı adaletiz aak değererie krşı daha z yeğc kılmaktadr Bu türde geşmeler tpm kadara yöelk ttmuda da değişimlere yol açmakdr; bir kz zra zi geces akakaa göre değeredirmeye geç kuşl çkmaktadr güyüzüe.

Değşim yaşaıyr Acak ye de Aap erkekler büyük çğlğ eveecekleri kz bre ma ka h rr etmektedirler Bekretii ytmiş br k öz d aeii ede öldüümei ereeye kaçılma b yg acağ Yka Mıırda evikçağ geldğide büyük bi tehlkeye girmektdir. Eğer doğa b kzı evllğ lk geceside kaamay eek r ra daışa cehaleti kuraı olacaktır Çükü evllik ritüeer kcaı kanıı kızlğı parmağy

5



la bozmasını ve 'kanın ak ara dökülmesini gerektiektedir

Zrn tıpk erkek cinse organının bi rkekten diğerine arkıkgösterdği gibi doku boyut ve sağamlk akmından bir kızdan diğernedeğitiğini k az nsan anlayabmektedr Esnek zarı bir kız, küük cinsel organlı bir erkekle evendğnde eğer kız parmaka bozulmazsa kanama olamayacağından onun bake omadığ düünüecektir Eğtimlibir ka, karısının bekaretinden emn omak n onu br doktora götürebi Bakireerin jinekoojk muayenes pek yaygın omadığından doktorlarsıka zar görmedkeri in ha da yapailer Yeni evi bir kanın gelini m uayene etmes n getdğ doktoru haıyoum Gelnin ales muayene odasnın dnda bekleyordu; doktor dı kıp kızın bire omadığn söyledğnde yıldırım pmı gb odular Ertes gün kz tümyalvarmalarna karın amcaoğlu araından ödürüldü Kadav üzerndeyapılan otopside ise doktorun tehisnn yanı olduğu oraya ıkt (2)'Bekare adına bir kurban daa verimt

Gizze'deki kiniğmin kapısın peko ka alark yanlaındigözyaları iinde genceck kzlaı muayenenemden ier iteidilerine

okca ank odum Öeden sniden tteyen b sesle z gcesindecinsel iikden sonra 'al kanıı gömedkerni anatırardı bana Kırsal Msırda alıtğım yıllar, küüük köy evernde kerpi kuübelerde gencek kzların baucunda kızlk bozma iem sırasnda yumuak dokuaryırtan nın kiri ağının neden oduğu kanamayı durdurmak nuğraarak sabahadığım ok oldu Pek ok köyde bekare törenini yaamını kız ocukarın kitorisn kesmeke ve gen gelinlern vajinalanı

yımaa kazanan ikn al a gereketr O sırada gelnin babsı kana buanmı beyaz havuyu aark, baınn üzerinde kızınn ve ailesinin namusunun kanıtlanna anık omk üzere darıda kleen akraba kaabalğna gösterr

Olup biteneri yakındn gözmek amacıyla bu evliik törenerinden bzılarnı izledim r keeind uzun tırnağını zara batrdığnda ba damla kan gedi unun üzeine kdnn pamağın sonuna dek

vajnaya dadırıldığını ve kanın kdğn dehet nde gödüm aniindek havu babanın baı üzende yüseken davul vumaya kadınla sevn ığlık atmaya baadar adnn ahm cdnı dedğnarketmtim ecenin sonunda soulım yanıtarken zia gecelerinnen aranan s oduğunu söyd bna zk borken en azla kanı



ge yetisi üzerine kuulu şöheti, ona bi hayi de paa kazandıştı.Dnn pamağnın yeini köylü kocanınki aldığnda kızlk z

ma daha da vahşi bi ritüel haini a. Çünkü elini kulanmadaki deneyi

mi kazma ya da yabanın sapını kavamaka snlıdı. Dnn hiç değilse adın denine ilişkin bei bi bilisi vad. Ve hiçbi şey, kalınkabasaba bi paağın vajinann dş ağzndan içe dalaak bilinmeyen biyne doğu zoamasından daha vahşice oamaz Soğuk bi kış geces baakaının arası kan gölüne dönmüş bi hade kiniğime getiilen enç kadının vajina cidaı da bu şekde kocasnın pamağıyla deinmiş ve pamak sidik tobasna dek dayanmştı.

Oysa kadnlaa yönelik bu vhşice bağnazık ekekle sözkonusuolduğunda engin bi hoşgöüye dönüşü. Bi Aap atasözüne göe 'ekeğinnamusu, cebindedi Topumumuda ekekle için tek utanç kaynağ vadır; o da yoksuuğudu Ekeğin eosu hettiği kadnaın sayısıyla büyü; ve cinsel ilişkile onun için övünç ve böbüenme kaynağıdı.

Eğitim Aap topumlanda cinseik ve kdınan duumun ilişkin konuada beili bi aydnlaaya yoaçmştı ama çoğu eğitimi e

kek bu aanda hl elenekçi tutum ve değeleini kouktad Kişiselolaak ben, yüksek hata yutdşma öğeni ömüş ve pekçok yabancıülke gezmiş biçok ekeğin, duygusa ve ihnsel yapılanşnn kadn konusunda son _deee gei ve kat oduğuna tnı odum at Almanyadaş yıl yaşayan bi mühendis, Mısa döndüğünde 17 yaşndaki kız kadeşinde geik belitiei szinlmiş, odasın aştış buduğu bi ilaç şişesini yakındaki ecneye ötümüş eczac icn düşük yapmaya yaadı

ğını söyleyince denetimsiz bi sinie eve dönmüş, mutfakan kaptığıbıçakla kşkadeşini deik deşik eişti Yaın otopsi kzın gebelik biyana, bakie oduğunu otay çkştı Savunma mahkeme heyetinesanığın suçu işlemede kasdinin aie şeefinin kounas olduğunu btmş ve üendis baatini istemişt deinin davaşlandankuşkuya kapımış ve bu kuşku on uçu işmeye itmişti Kuşkulaı yesiz, ama niyeti iyiydi Mhkenin ka beaatti

Byeike bi kez d, cint uuun d ekeğin enkçinus anlayşından dolay cedn kçınceği üyouz Oysa aynı anayış, k ve kadına söknuu olduğunda ceza kaçınaz oakdı. asa hemen he zama ekekin yannad kzn bekaetini evliliken önce yitimesi duumund ahke enelikle boşnma kaavemektedi. ()



Kadınla sözkonusu olduğunda, hukuk alanında dahi sertik ve acmaszk gene kurad. Mahkemnn kadın mesekdaşı küvete çıpak ykanrken kapy vurmadan banyoya giren br kadın öğremeni cezayaçaprğ br davay anımsyoru. Br başka ilginç ava da snfındakiöğrencer bir kır kahvesine götüren bir kaın öğretmenn ağr br cezayaçaprımasyd )

ekaretin kaybeen bir kzı kleyen krank yazg bu kzarı bukemden kurtumann yolaın araştrmaya ter Zengn ale ıza jinekooga gderer büyük ücretler kaşılğında zalan dktebrken yoks köyü kza 'nn zfa gcesn kızın aybaş oduğu br güne denkdüşürmekten vajinann ağzına ç tavuk kanı dou br kese yereştrmeyeuzanabilen heerne be bağamak duruundadr.

Günün birnde kiniğme muayene için genç bir kz g. Beş ay geey; ancak muayne sonucunda arının sağam olduğunu gördümÜstten cnsel temas youyla gebe kaldığn anatktan sonra çuğun sezayene amam sted bnden Yaaayacağnı söyeynce de çekp gtYlar sonra br rastanyla krşıaştığımızda benden sonra br başka

dokoa gdek beğin adırdığını, şmd başarıı br mühendse evlk çuk anas oduğunu anattı bana Zaman zaan zifaf gecesnde ksnn bakre olğunan emin olk için özene kızlık bozma rtüenigerçekeşrip, zarn yerine, saağlam durduğunu görünce e sevnenu mühendsin urumu gçr aklımdan Karsnın k üzerindek dikeyameyat çzgis onun çin hiç de öneli değdir tıpkı kalbn karacğern, hata beynn üzerndek b aeiyat iz gb Am zardak br mlmetek br yıık tü dünysın altüst emeye yetecekt

Arap topumunun naus anlayışı, çarpıkr Ailesinin kadn üyeerzalan sağam tuttuğu sürece, erkğn namusu da sağlam saymakdıu, keni davanşlrndan çok, ailesindek kaınarn davranşarna bağr En bayağsnan b kdn avcıs, kadın ynlar üreme organarnkoyabilkler sürece namuslu adam sayılmakadı Topuumuza kadınar çn şka erkekler çn başka değer yargıları geçerdr ve bu çftealak standartar tü toplua egendr Bu anorma dumun kökeninde cinl deneymn br erkğin ayaında öğünç kaynağ ve erkekliksmges saylmasına karşın kadının cnel deneymlerinin uanç ve aşağanma smgesi kabul edimesdir

Bu çif ahak sandrlının sonuçlarının ne olablceğn kestrmek hç de zor değildir Erkklr süekl olrk kend aşına cnse ste-



ğin doyuulması kada önemli ol erkekliklerii kanılamak ve eeklikguurlarını sağlamaştımak üzere e biçimde ve e pahasa olursa olsucinl deeyim şide koşarl. Ve süreki diller dökerek, amağalaryağdıarak kadılı avamaya çabalr Bu sürek avıda ya vallı birhizmetçi kızı baş çıkaracak ya rengili bir fahişeye düşüp kalkak

ya küçük b çuğu ırzıa geçek ya da evleme vaadleiyle bi kızıaını çelecektir Bu vadlere kaıp slim ola kız tuzağa düşmüş de-mektir Çünkü genellikle bekaetini kayttiği ve toplumca düşmş adde-dildiği içi kızcağızla evenmeyi rededecektir Böylelike o amusu-u ytirmiş gaymeşru bi çuk peydahlamış bir kadıı hüzülüyazgısıyla başbaşa kalıre, öürü, yai erkek yei ftihle doğu yekeaçacak r

Bu timleme kesel toplumu büyük kesimi ve kıl kesimdekiüst sınflara uymakadır Acak et ve ksabalrdaki işçi sııfı ve köy-erdeki emekçileriyle köylülere baktğmızda, ylesi olayların çokender olduğuu görürüz Geç yaşa yapıl evlilikler, zorlu çalşma veyaşamı güçlüklei adar aeyie ayırımcılık ve cisel ask öbürtezahürleri toplumal darı ayrmz prası ol rlığıı sür-dürmesie kaı cisel baıbluğa pek yer brakmazlar

Bu koşulla altında kızlrı sürekli bekaetlerini yitirme kaygı vekorkusu içide yaşamalarını alamk güç değildir Arap aileleride kızaerkeklerden uzak duracak şekilde yeştirilirler ve her an düşebilekleritehlike ve adatmacalara karşı süreli uyrlrlr Bu edele fizikl sünet ileride ele alacağımz 'eğitl süeti vazgilmez bir usurudur

1 Ai Tıp Etts satster Bağdat Ira 1070 ay.: Iak

Tp Dgii, 21 ubat 17

ak Tp Dgii, Adi tıp umanı . Vasıf Muhamme A'nn maaesi 21 ubat 72

3 Aba l Y hata deri 8 Mays s 10. Kıardeşi

drdten sora be oduğuu anadı. Akhba l Y, 6 Mt 176 s. 10. Maheme baire çımay a

ını şadı."

5 Aba l Y ağustos 175 s. 10.

Haw'nın Ö Y4



Kn Snn

Kzların sünnet Mısır Sudan emen ve baz Körz ülkelene

hl uyglanmaka oln bir ilemdirÖzellikle kentsel Mısırda çağd ve zaarlı bi uygulam olduğn

a tasye edilmesi yolundak eğilimin giderek yaygınlmasına kınbu tolmlad bekaet v sağlam kızlk zna verilen önem kızlaınsünnetinin bu ülkelerde h geni uygulama alanı blmasına yol açmakdır Sünnetin ardında dı reme orgnlaının alınmasının cinsel steğztacağı nncı yatar. Bu telikel ergenlik çağın giren bir kızın zaını dolayısıyl da namusun daa koly koruyabilmesini sağlamakdıHaremlerde iet ekek görelilerin iğdi edilerek zrarsız aremğlara dönütürülmesi yoluyla korunuyordu Kızl sünneti de cinsel likiye dyduklı rzy aylaaak etlerin koma hdelemekted

Sünnet genellkle kı çocuklar yed ya a sekiz yaına geldiğne(aybaı görmeye balamada nce) geçekletilir. Burada da aya yan

yerel ebe sahneye çıkmakdır Ailenin ki kadın üyesi çocuğun ki bacğn kavryarak d cinsel organlar oray çıkarmak ve çuğn elenmesin engellemek üzere tkı bir tavuk gib yıırl. aya elindek kekn ustrayl klitorisi kesivir.

Köy doktorlğu yağım yıllarda sk sık bu ilkel amelyttan oğa ve çoğu durumda kız çouarın yaamını telikeye aan sorunlaı teda için çağrıldım Cahil aya sünnetin ekin sonuç erebilmesi için kli

torisn duyarlı hiçbir noka bırakmamacasın kökünden kazınmasıgerektğin üünür B durum genellikle iddetli knamalara ve zmnzaman da ölüme yolaçr larn sterilizasyon konusunda hçbir bilgiolmadığndan ameliytlar gnelikle ilthab yolça Dah da önemlsbu vai ygulam çocuğun kiiliğin erinden etkeyerek on ergenliğgençlğ ve olgunluk çğı bo aasız eer Bu oly Aa tolumının kadnlrının kiiliği ve us yaısnı etkeyen diğer tolumsal ve s

koloik ekenlerin de etkisiyle n çok cinsel soğukluğa yoaçmaktadr Bndenle h bir kzn nusunun temel göstergesi sayılan bekarete lkn çağdı karam ve dğrler soncu klar bir dii lisizlikle kıkrıyadır Neyse k son yllda eğitim görmü ileler klara sünnet ygulamasnın zaralarını görmeye baladıla



Yine de, ailelerin büyük çoğunluğu babaca snnet ameliyatnıküçük z çulana dayatmakadıla. Msl z ve kadn zeindeyüütüğüm ştm, eğitim gömeş ailelen % 9S'nin bu adet südürmeen yaa olduğunu, ma bu oann eğimli ilelede % 6ye

düştüğünü gseekteydiDurumu b kız ve kadnlala arıştığıd çoğunun sünnen r

ları konusund hiçbi r olmadğnı, hatt çoğunun bunun nsnın sağlığn yaarl oluğnu, teizli ve sağı sğlığn düşündüğü orayçtı (Halk dilinde bu elian ad, tezlik ya da saflık ameliyatıdırEğitim gmüş kadınla aanda sünnet eçienlein oannn % 6 olmas bu oann eğitm gmemşler aasnda % 9Se yükselmesi gerçeğine kaşın, eğ gen kadnlan dah klitois ameliyann psiolojkve nsel sağlları üzeindeki ekileini vrayamadklaını gdü Bukadnlala aamdai ülaka genellikle şu ada geçmeeyd:

ünnet geçidiniz mi

Eve

Kaç yaşlanan

Ydi-seiz yşlanda i çocuktu.

Aeliytın ayntılaını haırlyor usunuz?

Tabi Nasl unutabiii ki?

Koktunuz u

Çok Dolabn tepin başka duumlrda yaağn altı ya da komşunun ev olabil gilendim; ama n yakaladıla Tüm beden elleinde ttiyodu.

A hissenz m?

He de ço. Yakan bi lev gibiyd ço bağdm Annem başmıtuttu teyze sağ, büyükannem de sol bcağım yakaadı Dah nce hçrmediği ik yabanc kadn baaklam olabildiğince ayd Daya

elnde litoisi esmek için kllandığ keskin bi ustuayla bu ki kadnınasınd duuyodu Çok kokuşum tü bedenimi saan bu ateş içndeblincmi ydi.

Amelyatn sona nele oldu?



'Canım çok acıyordu. Bikaç gün kımıldamadan yaakda kaldımDış üreme organlarımdaki ac, idrarımı tutmama neden oluyordu Her d yapmak sediğimde yanma uygusu o denli kesknleşyordu ki birtüü şeyemyodum Yara süre kanamaya devam e; annem günde

k kez çamaşırlarım değşiriyordu'edennzden küçük bi organın alındığını anladığınızda neler hs

settniz?'

'O zamanlr amelya hakkına çok bast olduğu ve emzlğ, saflğı ve namusu krumak üzere üm kızlara uygulandığınn dışnda hiçbrey bilmordum Bu amelyaı geçrmeyen kızlan le düşeceği, davra

şlarnn ahlakszlaşacağ, ekek peşnde koşacağı, sonuçta da, evlilik zamanı gelğnde hçr ekeğn onu almak stemeyeceği söyleniri Büyükannem ameliya yalnızca acaklarımın arasınaki küçük bir derparçasının alınacağını, u paçann anmamasının bene kirliliğe ve evleneğim adamı eddetmme yola�acağını söyled

Size anlalanlaa nan mıydnz?

Tai k Amelyan ekernn gtğ gün kendm son derecemulu ve kurtulunması geeken br şeyden kutulmuş, olayısıyla da safve temiz issettim'

Eğimli osun olmasın sorularmı yanıtlaan erkesen aldğımcevapla, aağı yuarı bundı İçlernden br Ayn Şems Ünivesitesi Tıpkuun öğenciyd Bime snavlarına hazırlanyou kşlkaınınbz da k olmasn kyoum oysa öekein ayny. anmsadı

ğm kayla uaya ağm, uzun r arışmaya gik'Bikaç haa sona p okou oluyorsunuz Bir kzn kltorsnn

kesimesni nasıl sağlı, ya a en azından zararsız bir işem olrak nteleyebilirsiniz ki?'

'Herkes bana bunu söylüyor Alemdeki büün kzla sünnet edldler Anaomi ve p eğimi göüm şmdye dek ize des veen profesör

leen içir kliorisn kan eennde r şevi oduğunu bize söylemediği gibi, okuduğumuz p kiaplarının çbrnde öyle ir lgyerasamam'

u oğru ugüne ğin p ktapları cnsellk mni lgi aanlaçnde görmedler. ikkae eğe saylan kadın organa yalnzca üeme-



ye işkn onr, yni rm ve yumurtlıkdır Oys klitois, em tıbbın em de opumun küçümseyeek yok ydğı bir orndr.

Bi kesinde br ğencinn prosre kitorise şkn bir sou sor

duğunu rıyoum Posün yüzü kızrdı ve on kdn bedeninn içbr nem şmyn bu kısmı üzende sınv soru sormycğını belrten kestire br yntl yetind

ışmrım n sünnetin kız ve kdnın pskoojk ve cnseyşl üzerndek etkileri konusund ştımy itt Norm vkn çoğunun ynıı melytn üzelernde içbr etki bkmdığı youndydı Bu vk d znelern nevrotk vkrdn çok d utnç vekorkk dvndk çkt Bu nedene, bu ynıt yetnmeyeek eeksünnetnces, erekse sonsı dnemerdek cnse yşmly ii sorumı sürdürdüm İzleyen mülktrı obidiğ kdry slın bğıkrk veeye çışcğım

Amelytn son cnsel steklernzde eni kık issettinz mi

Henüz bir çocuk olduğm çn içbr şey ssetmedimukuğunuzd n br cnsel sek issettiğinz odu mu

Hyır, s. uklr cinse stek duyr mı

uklr cnse ornlın dokundukrınd y d, lınd, rneğin ytğn tınd oyndkl enmt oyunnd bi çeşit zevkduyumslr. Çukken iç ble oyunl oynmdnz m

Bu szer üzerine enç kz y d kdn eneikle kzr ve klınınkrıştığnı bn duyumstmmk çin zlern kçırrdı Anck konuşmileredikçe ve mızd kşlk üven ve nyış omın oluşturdukç,çukluk nlrın ntmy bşdı. k sık ileden yetşkn bir erkeğincinsel okşmındn duyduğu zdn szededi Bu okşyşn sibkm zmn evdeki izmetk kpıcı, ze ğetmen y d komşunun oğ

u oludu. Br kole ğrencisi n ğbeynn cinsel onnı okşmsındn ldğ zz nltmşt Os sünetten son yn zevk duyumsmmştı v bir kdn kocsy işk ssınd en küçük bir cinsel azmdığn, cinse azz lişkn lleğndeki son klntln ym yı ncesne, sünnet olmsndn nce, tı yşı t oduğunu iti etmişti Brenç kız on yşndken sünnet eçrmeden nce sk sk mstübsyon



ypğın m bu olydn onr tümüye rktğın öymişti

Konuşlrmı ieryi yşmlrının dh drniklrin dldıkç kndiini çukluklrının v ergnlik çğrının çoğu unutuluş yd beli bliri nımnn nırnı bn dah günüllüce çyorlrdı

ir kdn v bir tp doktoru olrk bu kı v kdnlın bir rkğinnck çok ndr durumlrd ld edebilcği itirrın nık oldumÇünkü vlilik önci hr türü cin yşmın tümüy rddedimi emlinde on drece ktı kurllr yeişirin Mrı kdın kocınn ikdokunuşrındn önce cinliğe iişkin herhngi bi şey ydığını y dbildiğini intl rededr Bu ndne doktoru d ola bu konud bir r

kkl konuşy uanrÖklmmde yrln k ve kadının bi çoğunu dvi en

pikiytritlerin blry örüşmlrimde nevrotik htlrnın yşamlrn dir k şy bidiklrini kvrdım. u duru y pikiytritin tedvi iği kdnın yşnnın derinliklrine girk için ytrli çb görmemye y d hnın ndiinin yiştriliş trnın bu ür şyei öeike rkklr- rbt rşkn koyın bğ çeingn

iği y çklnbilmektydiGrçktn Mrd çlışn pikiytitlrl yılr boyu ypğm

görüşmr ğlk mrkleri ve umn htanelerdki lkdşlmınbüyük çoğunuğuy ık iikilri v ihye Tıp Mlkri SndikaUlul Hytind gçirdiği dört yl opumuudki t leğininkdn olun kk olun, htrn teme orunlrın hle ökonuu kdınr olduğund h ntkn ci oduğu yound knıı kiştirdi. Çünkü diğr bütün lkr gibi tp melği de bşt iy, topluml v hlki dğrerin güdüü ltınddr v diğr bütün lkergib bu dğrlr korumk v ürdürmk amcyl kulnln kurulardniidir

Pk çok öbür mkt olduğu gibi tı eeğind de rkklr büyük çoğnuğu ouştururr. nc, bunun ynır, kdın dtorlrın ih

niyei de rkkrinkindn pk kı dğildir düny görüri rkk mekşlrnnkindn dh d tı ve gri oln pk çok kdın doktorndm Tp mlğind orunlrn çoğu ölikl de kdn v cinllikkarşınd kı v gri tutum bştr ölikl d ünivritelerdki tıp koj çvrrind



Ayn Şms Ünirsitsi'nd 'Kdnlr Nrz' knulu rtrmy girimdn n Khir Ünirsitsi'nd Kasül Ayni Tp Kjindbnz bir çlm ypmk isdim nk krm çkn çk syd srunsnuu bu sdn zgçmk zrund kldm.

En nmli ngl ratrmmdn srumlu prsrlrin insllikkmn 'utanç zdlt_rn r gnkçi zihniytiydi. Bu ndninsllik sygdğr bir atrm'nn knusu maz insllikl uk-ykn ilikisi ln bir ln giriilmz düünsindydilr Ayn ŞmÜnirsitsi'n gçmk zrund kldğmd Artrm Kmitsi'ndkimslkdrmdn biri rtrm knumun blğnd insllik sunun

hiç dğinmmmi salk rdi. Bu türdn bi gndrmnin tmysürdüi t klü it a y0 açac:ı� nuyd bni Blngçta knumu 'Çğd Msl kdnn � ymnd ltğ srunlar lrk sptmtm, m uun uzdy pzrlklnuu ins szüğnün yrin 'psikljik' tnmn kullnmk zrundkldm Ayn Şms Tp Okulundki prsrlrin duyrllğn nk bukild gidrbildim rmy sürdürbilmk iin grkli nylnnk bu kild ld dbildim

Sünnt gçirmk zrund kln y d çukluklrnd tüz yd insl sldry uğryn k kdnlrn rnlarndki yükskliği gz-mldiktn snr bu ki ln d n yplm çlmlr arty bldm; m bun. nulrn duyrlğ n çir tp dkt ş girmy srt dmmiti Bkurumlrd yürütüln rtrmlrn büyük çğunluğunun trfi y d ü

t t sğlmk ml yly lms bunun ndnlrindn biidir Bu ndnl sçilmsi grkn, dim günli yldur; günlik is t-tml knulrdan uzk durmk dmktir Bu yüzdn kims sumlukdmik bilimsl trilrl srun çkmsn y d ünlrink müdly girimy hsli dğildir N d kims, tplumdki -dm, hlk dinsl dn nrmlrn kynlr kr duny gzlbilmktdir. Bu knul lkn lndki yrlik ndrliğin tümü,

zllikl kdn szüğüyl bğntlndrlm inslli süğün nun tüm çğrmlrn kr yğun bir lrjiyl mluldür

Nys ki farkl lm dlysyl d kdnlrn insl ymlaylilintili kimi srunlrn inlm srtin sip z syd tp dktrukfdbildim Bu ndr rnklr rasnd Msrda kdn sünnti -



e konusna yüütüen k aaşmay anabm u, he se Ayn Şems Üniveesine öğetim gövisi oan Mahmu Kuaym e Rüşü Amman 1965e yaynak oak çaşmaa.k böüm haine yaynanan kabn k ümü Kan Sünne v Cnsstek 2), kincis se Kan Sünnetinin Sakncaa (3 başğn aşmaa ocukukana sünne eimiş kan kapsayan bu aaşmann sonuça şöy özeenmeki:

Sünnt kanan sağğ açsnan zaa sonuçaa yoaçan vgenç kzaa cnse şoka neen oan bi ameya. Kanan cnsezevkin ouğuna (yani oazma) uaşma yetsini kstmka ve cns stekte azamaya yo açmak.

2) ğitm, kan sünnetnn yguanmasn snlanab; eğmgömüş aee kz çocukan sünnet ttmesin kaş eğim yaygnaşmaka. Öte yanan başat geenekee boyun eğen ya a kitosnanmasnn kzaa cns seğn azamasna ve böyeik e ffetn kounmasna yamc ouğuna inann eğiimsiz ae kan sünnet uyguamsn süümke

3Kan sünntnin ş cins oanaa kanse tehkesn azatğ younak göüşün hçbi çiiğ yoktu.

4 üm biçim ve eeek kan sünneti, özeike e Fiavun,ya a Suan sünn nen öüncü eece, itihap, kanama, yaa an vajinal yoan çkşn zoaş yoa İaa gçşt sounaa yo açmaka

Sünnet kzan matübasyon eğiim Kinyn snnt gömemş kza aasna gözemeiğinen çok aha üşktü

Mahmu KuaymIa Kahek bikaç topan sasna göüşm oanağ buum Ve aaştmasn yüütüken kçok zoka kaşaştğn, geek kimi msekaşann geekse kenini ahakn ahgüç aanan göevenimiş kçiei sayaak topumu kuuu eğev ahak yaaana thi oşun bu ü inszc şme kş kou

may üsnmş ins önin yoğun eştiene heef ouğunu keni ağznan neim

Kni aaştmamn buua pekçok noktaa iki mesekaşmnyagaya çakşmaktay Sünnetin kzan yaşamna cinse ve psikoojk şoka yoaçğ ve kann kşiğne ve koşuana bağ oaak eğ-

6



n ölçülerde cinsel soğukuğa neden oduğu konusuda aık hiçb kşkuya ye kamamaş Eğitm, eveynerin bu ameiyaın bir yr olmadığını ve kaçınılması geektğni kavrmsını sağlamakad; nckokullamızda ve ünivesitelmizde verilen ve amacı, yarrl bgi ve

küüden çok br dpoma ya da dee sağlmk ola geleneksel eğimn Mısr oplumunu yönet, kökü uzk bi geçmişe dayaı elenekleleözelikle de cinseğe kızada bekaete, kadıadaysa ffete lişkin olnlla mücadelede zaca etk omadığıı da bulguladm Bu aanla, oplumumuzd yüzlece yıd başat olan ahlaki ve dnsel değelele sık skya bağlıdı

Kadın sünnei önceke eilk öncesi kaei, sonasındays ieigüvence ltına amay hdeedğnden bu yguamanın Mısı topumunda kı süede yokedmesin kememek geekir Eğm gömüş ieegdeek aan yuarda bu adetin kadınld yolaçğı zrarl kavrmak ve kızlanı ona kubn emekten kçınmkadırla Bu değişimleekoşu oaak ameyaın kends de eski ilkel yodama göe yürüülmemeke ve daha dede set uygulamalı hıza ekedmekedirŞmdiede Yukaı Mıs v Sda'da dahi ameya, ktosn bütüüünya da hiç dğse bi ksmın aınmasıyla sıandıımştı Yine de,aştımamı yüütüke, öeen vasaydklaımn esie, eğtm gömüşkentli aleede dah, % 50n üstünde b oanın sünnet kıan bekeini ve fein sağamada etkili oduğunu düşündüğünü gödüm

Pekçok sa kadı süetnin slam'a bkte başadığnı düşüü Oysa dünyanın bazı böleede, bu aada Arap yamadsıda da

bu uygulama sam-önces dönemde yaygndı Muhammd Peygmrkadınlaın cnsel sağığına ı olduğu düşüncesye bu adee karşı çıkmışı üne ve dövme yapa Ümmü Aiye adlı b kadına vediğ akln öğülende şöyle ddiğ söyen: 'ğe sünnet edesn, klioisin büününü deği, yalnızca ucuu kes Böylece zevk tamam oduğu zmankadnın yüzü daa palk e mutu oacak, koasına daha yi yakaşacakt (4)

kızaı süet İsama ögü ya da ek ılı dee değgin b adet deği Doğu ve tı ükelende fkı dinse zede gelen opmad ve hstyn müsümana ya da ateistle aasında yaygn b uyguama oduğn göstemeked ünete sı, udan,oma, tyopya, Keya Taaya Gana, Gne, Nijeya gb ükeein



yansıa 19yüzya dek vupada da astlanmakaydı yca S Lanave Endonezya gb sya ükele le Güney mkanın baz bölgelended yaygn b adett u adetn kökenle Es Msı favnlaına dk z- Hodotus 1.ö. yüzyılda kadın sünnen anılk etmetd S

anda uygulanan sünnee 'Fvun Sünnt' enmsnn neen e buuYlaca aınlara böyles vahşce b şlemn ygulanışının neen-

n ış tutacak sosyolojk ya a antolojk aaşımalar ollamama boşuna ncak z uklaı ve gen ızlaın bundan daha cance uygulamalala da kaşı kaşıya kaldığını göüm. unladan b kız ocu-larını doğa doğmaz, ya da daha son topağa gömmekt Dğ eklebekaet keme ve dış üeme oganlarının ağzının elk ğnele ya da özel

demr b kll kapatlasıydı (5) u son şle son deece lkel Sdandakn benze şeklde kltos v ve ış udakla tümüye eslme-te v üem oganlaınn aı da ve aybaş kanının dışarı atlmassağlayacak küük b elk bılmak koşuluyla oyun bağısağıyla lmekted u delk evllkle blkte ekeklk oganının geblceğ şele genşletl Doğu aında baz daha genşletl sona yenenkl oşanan kadının delğ yenden tümüyle kapıtılı ve yenden eve

np delk aılıncaya kad cnse lşk kumasını ngllyk şeklekan deym yendeyse baklşl'

Kadınlada kocanın dene şnda cnsel lşky önlemeye ynlk tüm bu gap ve karmaşık şlemle kaşsında neden özellle onla-ın böyles şkence ve vahşce baskılala yüzyüz geldğn somamız o-ğaldı Egemen sınıaı ve ekeks yapısıyla oplumun dşnn cnselsteklenn son deece gülü olduğunu v kadınların he tüdn önlemle baskı ve denetm altına alınmadka kendlen kuşaan ahlak toplumsal yasal, hukuksal ve dnsel olamalara zellkl d tekeşlğe lşnzolamalara boyun eğmyeceğn ok eken b evee avadığı kuşksuz günmeted oplumun bell b gelşknlk evesne oya an ve ekeğn bka kadınla evleneblmesn olan anen kaına kocalılğ ayaan aaekl sstem, kan cnsellğn denetm altında tanve cnsel lşklen tek ekekle, kayla sınlandıan b dz vahşe vekunazca düzenek olmaksıın hb zaman mükün olama ya da günümüze dek süemz Toplumun kaın cnsllğ kaşısınd amanszdüşmanlğın ve ona kn oan başkalıma gücüne karşı koyma v onuboyunduuk alna almak üee kullandığı slahlaın neden şte b'Poansyel thlke' kaşısında gösteleblecek en küük aa, kadnın v



!iliğin kndisini sınıradığı hpishannin armaklıklarını kraak tkşlevliliğin aşılma sınırlaındn, bir başka rkğin yasaklı maremyetinadım amas sonucunu geirecktir k, bu, soya yabancı br erkeğin çu-ğunun karışmaasın güvnc altına aaak hiçbir şy olmadığından soydanlık v mras işlerini kaçınılmaz olarak altüst deckir. Mşru aa ildşarıdaki aşığn çocuklarının iri kaşmas, yalnza aann ad raında örüln ataerkil ailenin önlenemez çöküşüne yolaça

Tarih iz aanın topraklaının mülkiyetini aktaailmk zrgrçk çocuklarının kim ouğnu ksinlikl bilmsi grktiğini açkçagösrmktdir Bu ndenle aaerkil ail önclikle iktisadi nednlrdn

dolayı oraya çıkmıştır Toplumun bu ktisai çıkarlaı koruyu kalc klmak üzere aynı anda ir ahlaki v dinsl dğrlr sitemiyl bi d hukuksstemi kurması gerkliydi Son tahlilde kadın sünnetinin kaet kemernn ve kadınara yönelik diğer vahşi uygulamaların temlde toplumu yötn iktisad çıkarların ir sonucu olduğunu rahalıkla söylyeiliriz Btür uygulamaların toplumumuda hl yürürlükt olması bu iktisad çkaların l geçrlik olduğunu gösrmktdir. Kadın sünntindn akaanan binlerce aya eb yatıbbi kadrolar v doktorlar kndilri çinir kazanç kaynağı olan bu dğer v uygulamaların dğişimn doğal olarak kaşı durmakadır. Sudan'da gçimini kadınlara uygulanan ir dziamliyaa, dış cinsl organlar kserek ya d kadının vlenmesi şaması yeniden evlenmsi doğurması, ya da lohusalık durumuna göre dşdliği daalıp genişleerek geçm sağlayan gerçek bir aya ordusu vardır.

Kadın sünnti gbi derin rind yşrdiği teml iktisadiv buna uygun düşen siyaal etkenlerdir. Gerçekleri olduğu gibi kavmak ve gerilerind yatan nedenleri görmk önmlidir Siyasal v dinsltkeler iririnden ayıramayan ya da olumda v ariht olu itnlerinemelinde yatan gerçek güleri gözlerden gzlemek üere dinl tezlgerisindeki iktisadi ve siyasal dürtülri gözadı edn ekçok kişi vadKadın sünntinin temlind İsmın yattğını ön sürn Mısır v Ara ül-

kler kadınının ikincil v gri konumundan slam' sorumlu tunlın s-yısı az dğildir. Ne ki, Hıritiyanlığı incelrsk bu dinin kadnl konsunda İslam'dan çok daha kaı ve bağnaz olduğunu görürü. Yin d kçok ülk din olarak Hırisiyanlığın ağırlık aşımasına karşın hızla ilrle-my aşarmıştır. Bu lerlem oplumsal ikisadi ve ilimseldir v kadnların topumdaki yaşam e konumarını da tkilemiştir.



Bu nedeneedi ki toplumlımızd kdınlın şğı onumndn e nleindek ieleme olnklının kıtığındn slmn değ, lktsdi e siysl üçlein, lieyecek ousm, dışıdn etkyen ybncı empeyizm içeiden ekiyen ec sınıın soumlu oduğunnnıyoum. Bu k µç bibileiye sıkı bi işbliğ çinded e dn ynış yoummk e onu bi koku bskı smü cı ok kumonusund blikte çışmktdı.

unduğu kee bğlmınd dn eçekğ, eşitğ, dlet y, kdın-ekek tüm nsn çin bütnse bi y sunu çbeçek din slığı ız çukın bedenenn sktnmsını e ee

onının büyük bi lümünün yokedilmesn zedemezğe din Aldn eliyos, stıkı y d skt omdıkç nsı ou d kend yttığı b onın kesmesini buyub? Al bedenin onını plnsız stlntısl olk ytmmışt Kdın bedenndekitoisi yn ilk eelende keslsin dye ytmış olmsı mümkndeğildi Bu ne eçek inin, ne de Ydnm üşemeyeceği bi çeşkdi. ğe Al kdınld kltosi tek şlei kdınl cinse zeki sğ

mk oln duylı bi on olk ytmışs, şu lde O kdınl çnbyles bi zekn nom e meşu, doyısıy d ziinsel sğığın btnse bi pçsı ddedyo demekti Cnse zek tdmyn dınınpsşik e zinse sğlığı tm olmz.

Kızlının klitoisini ldımmktn kokn bb e nneein syısı l z değildi Çoğu k bn sünnetin klınn ynetiebeceğit e spml kşı bi ünce olduğunu sylemişlei. Bu düşncetzı ynlş t telkid çünk kızı ey ekekei t ypmtn lkoyn, denden küçük bi et pçsının koptılmsı deği, kşılştığımız sounl nybilme yet e bnci, yşmd on nlm eene uğun uğşlmy değn bi mçt Uşğımız bilinç dzey nedenli ükskse, mçlmız insn ede e değelene ne den ykınsyşmı e onun niteliğin yükseltme steğmiz ne denli zlys, duyumımızın doyumu e zek yş oluşun temel unsulı olmk bik

te- bizle için o denli tek edf olmktn çık Kzlın, szcüğün eçeknmıy en zü olnlı, cinsel sounl keniei için tık b sounouştumdğındn, onl en z iil onıdı esine z b beyin pekçok yeni ili ln e küt ytının yeni deneyimlene yne Oys cinsel bskıl ltnd yşyn kızl, ekekle e cinsellike çok



daha fazla lgldr Zek ve klrlü br kadınn, yaşamlarnı doldracakpek fzla şey olmayn sırdn kadınlara göre cinsellik ve erkeklere ilşkn konlrla çok daa az ili oldğ, gözlemeneilir r gerçekr Yne de, böyles ir kadn, ayn zamanda cnselliken zevk amak ve hazzıyaşayablmek içn çok daha gigin ve öeklere göre çok daha cesalda vranackr

Özgür ve zek br kadnn yaşamında cnselk oransız br ro oynamaz, v normal sınırları içinde kalır Bna karşılık, ceae, baskı, korkve üm dğer snrlml kz ve kadnlın yaşamnda cinelliğin rolünüaır ve sonnda yşamnn üününü ya d needeyse üününü kap

sayacak şekilde şişmsini sğ.

ol

L B aama 17 7 yıaıda Ay Şms Ütes TıpOkd ar v Nvrz baığı atda yüüüdü

2. a Sü v C k Mahmd aym e Rüdü Amma,Ay Şm Üsts ay ah 165)

3. ad Sü akcalar ay yazaa (ah, 165)

. Bkz. Dvül Na Abdüahma E Bakk bc basım s ab ah 15)

5. Dsmod Mo Çak Maymu (Co 167) . 76

6. Ros dd Çağda Sdada kad c oaaı sakatması doğaık koo kadıaı o baba soydaığ,mrca E ct 1 1 o. aım 175.



ağazl lii

Yaamnn ilk vrleind çouk kendi baına ayakta duma anak sonları, amanla bakalarının dsti olmadan grksinimlrnikarşılamay rnir Böyllikl bu baımslaşma sürcind dilginiiniyitirrk gidrk daha çok kendine güvnmeyi örenr Bu, açnılmaolarak olumlu tekilrin, sçme karar vme ve ögüre davranabilmeytisinin gelimesin yolaçar. Bu deiimlerin tümü hm fiiksel hem eihinsel büyüme v glimeyi olutururla ihinsel v sikolok gelimöünde kiiliin bamslamas sçm ys kiisel ögürlük ve rumluluk duygusu yönünde bir dvinmdir

Ancak, Aa tolundaki güçlü hiyrarik sınıf yaısyla k-triln güçlü ataerkil ilikir kadınları büyük lçüd ayırımcılıa tabi tut-mu ve gerk fiiksl grkse ihinsl bakmdan çok blirgin bir baskyakuban tmitir Ar tomu çuklar hata erkkleri d bask altındatumakadr ancak kadnlan boyunduuu yaamlarn kuatan fiikslve sikoloik orlamalla iki kat arlamıtır unun sonucunda kadınla-rın iiksel ve sikolojik geliimi büyük ölçüd geri kalmtır ve kndinidilgin tutumlardan v srn bakalarına dayama alıkanlıından kuaamamaktadır Bdeni glikin otu, kırk hata elli yalarındaki bir çuabnr Ara kadını

Kadınlara uygulanan bask biçimleri ço yönlüdür Çou korku vekorkutmaya örtülü ya da açk banalk biçimlerine ve onları grçek bil-ginin uanda kaanlk ahil brakmaya dayaıdr ir kadn daha ço-ukluunun ilk yıllanda ve büyüm çaında, gençliind kendi denive bnlii ürin hr türlü bilgidn uak tutulur

Bden v ilevlri konusundaki bu bilgisilik k v kadınardanamus ift ve iyi ahl simgsi sayılır Buna karın, bir kın ndi b-deni ve cinsellii konusnda bir eylr bilmsi istnilm v utanç veriisayılır Yaam konusunda dneyimli ve bilgili olgun bi kadn basit saahil bir kadndan dha dsi saylr. Deneyim glnmesi gereken bir

sakatlıktr içsel bir insani dr deil

Bu ndenl, kadınl tolumun kendilerini erdemli ve ak saymasn salamak üer haltlrini v basitliklrini bsler dururla. -veynlr d kılarnda chti dstklr onların basit ve saf olmalar, M-sllarn dyiin göre kö isi isiler olarak kalmala için ellerindn

62



geleni ardlana koymazlar. Çünkü 'kör pisi pisi, otalama Mısırlı erkeğinkendisine ka olarak seçebileceği en uygun kadınd

Bu cehalet klt yanzca cinsellik ve erkekere ilişkin konulra

değil kadın bedeniyle ilgili tüm alanlarda geçerli olan bir olgudur Bu ne-denle beden ve işlevler konusunda Arap kızla yoğun bir karanlık vesuskunluk ortam içinde yetşrilrer Bu nedenle bir sabah uyanıp da bacakla arasında kan damlalar ve ak çarşafarn üzerindeki kızı lekeygördüğünde sinirsel şoka giren kızların sayısı az değildir.

Br sabah uyanıp a backlaımın rasınan kan süzüldüğünügördüğüm zama uğradığm paniği anlatbilmek çok zor Aynadki yan

sımanın ölgün rengi hl dü gibi gözümün önünde Kollım ve bacaklarım şiddetle tiyordu; beni uzun zamandı korkuan laketn nihayet başma geldiğ sansna kapılmştım. Nası olmuşsa olmuş geceninkaranlığnda bir erkek odama süzülerek ben uykudayken bana zarar vermeyi başarmışt Bu ola hiçbir zaman aklımdan çıkmad ve her gece yatağa gmeden önce sokağa bakan penceremi sıkıca kapamay lışkanlıkhaline getirdim

Bu olayın eğlendiici yanı da bir gün önce okulda bilharzia konusunda ders görmüş olmamzd Bu Mısın krsl kesimlernde yaygnolan ve dr yolların etkileen paraziter bir hasalıktır Yaşam çevrimnin bir anında parazit bir su kurdunun yumuşk dokulrna yerleşr veburadan da kana sularına geçerek bacak derlerinden insan vücuduna girer Hasalığın belitilernden bir idrara kan görülmesidir Br an buhasalığı tutulmuş olabileceğim sanısına kapıldım evet bacaklım ra

sından süzülen kan ancak bu hasalıka açıklanabilecekti.O zamanlar on yaşarındaydım v durum böyleyse yapabileceğm

tek şeyn hastalığın ileşmesni beklemek oluğuna karar verdim. Amakan urmad Aksne saat be saat rtt ertes gün kapldığım korku veuancın stesinden gelip uumu anneme açmam gerekti Beni tedavi içindoktora götürmesini istedim Oysa şaşılacak şey son derece skin ve seinkanlı kaşıladı olayı kzının ciddi duumundn hiç de ekilenmişe ben

zemiyordu Bunun tüm kızların başına gelen bir durum oduğunu ve bunda böyle her ay brkaç gün tekarlanacağını açıkladı Akıntının sonaerdiği gn sıcak bir banyoyla bu 'pis kandan temizlenmem gerekecektiSesi kulaklarmda yankılanyordu: ay hal' beni bu pis kandan kurtaracak 'sıcak bir banyo Böylelkle çimde bu pis kan şeklnde beni aşağlayan bşeyler olduğunu bunun uanılacak başkalarınqan gizlenecek bir



y duunu öğrenmş lum Ve tam döt gün oyunc kmsenin yüzüne kmn dmd gzlndim Bnyoy gitmek üzre odmın kpısın çğm era kmsnn olmdğndn emn omk çn kınıyor vem dönmeden önce snk z önce işediğm ir suçun zerini yoet

mek isiyrmuşcsın yerr klrmın ını, cklarmın aasnı bups knn kkusunu iyce gerecek şekde dklce syordumBunlr cnsel korku Lsri içnde yetiştren e üreme orgna

rı e denn klı izyolojk şeeri konusund cehle içnde ırakınAp kzrnn yşamn pk oyrdır Kız çuklr dh yaşamarının ilk ylrn erkelren rkı odukrnı öğrnrr Br erkek kdeşdşrı çklr, hoplyp oynylr Am r kz içer ourmı, eki

i öngörüen ydn r snm yukr doru sıyrıls, nnesinin hdiişr ltnd unmsn öğrenmedr

Bcklr r köülük kynğ, gözerden gzlenmes gereken audur Bir kz çouğu h küçüük yşlrnd enn krl ve müsehcenrşy oluğunu görün v gözlren gzli kms grekiğn öğrnmekedr Gler rglr ve kle leşm rçlr kdn ednniözenle gzlns grkn üsLChn r vrlk olrk nmyn dnseyrglrn yerleşmsn k ulunurlr Kdnlrn ylnızc yüzleri veuç çler görüler u enle pek çk kz örünmey yeğlemekedr

Oys r kzn yşmn cnseğ yok syn e onu cnsellğ omyn r vrlğ çvry hedleyen u kı ve ğnzc öğrelerekoşu v n n z olk onu ir cnselk erkekleri çekcek,onlrn sklern uyn üzere süslenck güzelleşreck sa ireden olrk çmlemye yönelk r eğm d sürgmeker Br kız,yne küçük yşrnn ren kln, düşünceerne r insn oarakgeleceğne rğen hen üüyle den, sçlr, krpklr e gyslerye gl omy öğrenr p kzl, kdnn opum çndeki en üst şev syn evlk rolü çn yeşrlrler, eğim, çşm ve mesek onu, işiyek pşrek, kos m emk ve çuklrn kmk oln irkr olk sl şvlr hçr şklde lkoymms grkn knckonulr ork eğrlnrlr

Küçük r çoukkn okumm e ynmi gelşrelem çin tümleme kş zoru r mücle vermem gerek Evde yemek ve temizlypmy reeyor okul gmekte srr dyordum Uzun sçlr, renikurdllr v örgülere syn yor ve nnemn gyserme nden u kr öne vrdğn r ürlü nlmyorum Okul erkek krdşlermden



ço daha başarılıydım v hp parla nota lıyordum, ama im bundnhoşnut görnmyordu; bni bri tmyi alından gçirn yo Oybi ymği öt pişirdiğim aman hr bni lşirmd bibiyl yı-şrd

Riml itaplarm v rnli almlriml birlit ndi çdnyama apandığm aman annm homurdanaa bni mutfağa -lrd: Glcğin vliliğ bağlı ym pişimini öğrnmliin. Glc-ğin vliliğ bağlı, vlili! nnm onunda bni nt ttirn d bu çir-in özcğ trarlaman bıp uanmadı. Bu öc ulağıma çalınırçalınma gözlrimin önnd midi yml dol şiş göbli bi admcanlandırırdım Bnim için ma ouu, r ouuyla ödşti By-

llil r ouundan v mutfa ouundan nrt my öğndim.Annmin h öz ban çlişil gliyordu Naıl oluyo yn

amanda hm bni rli cinlli v lr arşı uyaabiliyor, hmd bni onların gönd daha çici ılaca şild görnşm v giyi-lrim bu adar önm viyordu? Erlrdn vbadan orar gibi ou-yordum. Bir rğ yanlğın bana anca uanç girbilcğin v iyi,aygıdğr bir ı olma ölliğim bi thli oluşturduğuna inanmışmind içimd bni rşı in n muazam bi gç vardı İ vaş dolu tuulu şarlar ya da aman aman gödğmz filml b a-ularım daha da arttırman başa bir iş yaamıyordu. ço ,ndimi tanımadığım br adamın olları araınd dşldiğim v hmn dından da, bu hayallrdn aldığım hala byyn dhştli bi uçlul vutanç duyguuna apıldığım ço olurdu. Kndimi v dşnclriml y-lmlrim araındai çlşilri bi rl nlayamıyordum. İçimd harlı bi

alv dışımda i oğu bir ayıtılı hm ryorduAncak bu soğuk kayıtsızlık yapmacıklı değildi; erkekledn ge-

ç�kten de nefet ediyo�m; ama dü.şlerimin

e

rk

eğ

.

�

ı

'

dı rlr bnzdındn hangı b kıml

ard �ötgnu çı-kartamıyodum bir türlü.

Bir ız dnymlim, baı baımlardan farlı olmala bi

l, oplumumuzdai ları ilyn olgulardır ş v aru Aapşarı v ilmlrinin li maını urlar v ıların duygual vihinl doulaında dn lr bıraırlar Ayn amanda bn bir gl-nl v dinl dğrlr imiyl d aşı arşıyar V gnç b -ğ aşı oldularında dları andala arışmş adddilir; rin, yo-laşmış bir plumun ub lurlar.



Hele aşık olduğu bi ads, zsı bin kat betedi Öteandan eğe enins, ailesi bu aşk öküsüne aka çıkı ekeği vliliğçekmsind kıa adımcı olabili. Çünkü vliliklede kaa hl enş ölçüde ailee aitti v babalaın çoğu, kzln ii bi iat kaşılığı evllikatağına saaa hıdı. Konu k çukla olduğunda ebvn otoisi utanç veecek ölçüde kötüe kullanıl i bi evlilik adına encecikkla, bolca başlık ödeebilen aşl kocalaa satılabilmektedi.

Son ıllada tüketime öü değelein aınlaşmasıla ve anınsekülatölein kaabosacılın etol şhleinin vb. cleine akmasıla kçok oksul kı göücü evlilikle asal kisvesi altında uhuşaitildi Babasının büük miktda aa kaşılığında aşlı bi adamla vlndik üe aşnı onikidn onski büütüğü küçük kıın duumu, -tk bi stisna olmaktan ıkmıştı 1)

Babanın elindeki bu mutlak eke, onun diledğince haeket emsne olanak sağla; çünkü kı haklı olsa dahi s, babanın anındadı

nek olaak sabah gtleinden biind aınlanan am,bbasının rızası oldn k boşanmasın kr rd başlıklaıdaki öküü anlatmak itioum. Gelin imi aından büüktü v

babasının ıası olmadan sevdiği adamla evlenmei kaalaştmış. Evllik akti ve töeni, İslam aası uaınca bi müin (din göevlis) v kianık huuunda eçekletilmişti. Bu nednle vlilik hem hukuksal hmde dinsl bımdan geçelii ncak baba kıı kendi ıası dışnda ev-lendiği eekçesile evlk işlemini eçesiz saılması talebile bi davaaçtı. Kıın eşit ve bu nedele kendi eşini öüce sçebilm hakkna s-hi oluğu eçeğine amen mahkeme babanın alebini kabul tti ka-

nı ülkede eemen olan glnkl öe babanın ıasının asli olduğu vebu nedenle d evlilik sivil ve dinsel asal kuallaa tümüle uun olsdahi bu nedenle boulabileeği eekçes üzeine tmellendimişti. Dahas, vlilik töeninde kıı babası a da ailenin amca a da ekk kdeşg k ekek üei temsil etmesi de agın bi uuladı.(

Babanın bu evlilie kaşı çıkışının tek nedemadın oksul bi

aileden glmesi ve bu evliliin babanın kıengin bi koa yarlanlaını bomasıdı na de geçek bi bağlılık babanın kıınısalt satılacak bi al ola gödüğü bu cic tutumun eddedilmes olaaktı. Bölelikle :�ıklı sevi ve anlaış ve asala tam uumlu bi akitüeine ku bi evlilik babann sını cinsiet v ci aımclık

66



üzene temellem toplmal itmn ytkin komak adına makm aından ozlm olyod

Eeynl e eğitim itemle, inanlk dğlen, eitliğ özgülüğe çalımaya götemlk eğe mektedi Oya allnüyük çoğnlğ ygamada kızlaın liliğ özkon oldğ zama dğle gözadı del alanda glnek adetl ınf a enöneml kıtala olaak egemnliğin üdümkted

Ell ileden yana aydın Aap kk kadınlaı kadınlan yaam yagılaını yöneten gei gelnkle adalei yaalaa kaı yoğnçaala hacamakdıl nlaın ilelemy olan katkıla günümüzdkadınlaın a oldğ hakı eaeind getmiti. Yin d önümüzde hl n i yol aı çünkü kadınla hl kçok temel nan akkından yoknla Kadınla çn gçek i itlğe ka da tolmal güçle günümüzde de ahlak e dnl dğel amaklaOya değel ine teleiyon ekanlaında klam anolaındatoplmal e iyaal aatımalaın aylaınd poogafk yazın lind adyo yaınlaınn tmez tükenmez akılaında hegün yldilmektedi. Yin d toplmal güçlei temlden adamla konda

kn kalmakta, at kendi aettkli ilkelei nka edn düünleinyayılmana açıkça ya d laltınan katılmaktadıla.

Aap tolmndak ahlaki tm dğle lkn çift andatlılık günümüdeki dmn eligin özelliğidi. ieylein olmn yaamı dein çelikilee dold.

1 . tlmalaı cine dyglaı yamalaına ayağı danlaa, çp

laklığa ütü ötülü ponogafiy dayalı i ilm li. Ayn ğilim TVogamlaı egile eklamla .de d yanmakadı-

2 Hıla tüm ileti aaçlaına yayılan eğitel kültül ilgel e tülü alyti tü yönleiyle kaayan güdümlü i nl kamanya. kampanyanın i paça olaak ııda gnç kıla öünmydönmekte 'İlam yaaına dön' 'içki yaaklanın', kadınn y di' 'ahlakı kadınla celandıılın' talple gidek atmaktadı.

kampanyaya kt olaak ahlaki geklik hayatın h alandagölemleneili olg halin gelmti okll e üneteli kzla dakapayan öülü h çimlei e eyaz köl tcaetinde kimi zamaahte elilik elgeleyl glenen göle göüleili atı

Çünkü hılı enan e tcai dğlin hıl yaylıyla dnl



ve ahlaki sandatlaın urduğu baiatla hızla yıkılmaka ve bu ica yaışa kadın bedenlei hızla meaya ve 'süpe k kaynaklana dönüşmek-tedi.

Çağdaş Aap oplumundaki bu teme kyüzlülük kaçnmaz olaak pekçok kuban vemişti ve kadnlan beki he zamankinden fazlaac çekmesne yoaçmıştı Gelenekse dnsel ve ahlak kuallaa göstemelik saygya yaşamlaının lk ve en öne hedei he ne pahasına olusa olsun en kza zamanda en zla k sağlamak olan siyasal ve iktisadiçkalaca istilas aasıni çelişkilein değimen talı aasnda ezilmişledi

Aap kadınlaı, doğumlaından ölümleine, Tan ve Paa sunaka

ında kuban edilie Çukla yetişkneden, yoksua zenginledenkadınla ekekeden yönnle iktida dizgnleini elende tutanadan daha zla ac çekelr Çünkü böyes çelşkie aasında paçaananbi toplumda kaş duabilmek çin insanan ya paa ya yetke, ya ekeklik, ya yasal destek ya da yaşla donanmış olması geekmektedi Eğetüm bu silahladn yoksunsal savunmasızlaa amansızca saldıan bumuktedir ve ökeli güçler kşısında çaesiz kalacaklad

Böylesi kö gülrn başıboş kadğ bi toplumla kaş kaşya kalan yoksullu içine doğmu gayımeşu b kız çuğun yazgsının ne oacağını kestim hiç olmasa geek. Kendi deneiminin olmadığ badeyle doğmuş böylsi bir çocuk iin ölüm yazgılrın hehalde en insanısıdı

Meu dahi olsa i ız çocuğu, ekek kadeşine kıyasla bi haylalihsidi Günümüd dahi geek kentli geekse köylü ailele, ekek ço

cuk doğduğunda sevini kız çocuk doğduğundaysa yinieB kız çuk, doğumunda bi ekek çocuğun aycalıklaın taş

maz. Ekek çocuk ailesnn adnı südüecek ve ona süeklilik sağayacakt; oysa kız çocuk sonunda ocasının ailesine geçe Onu evlk öncesinde bekaet sonasındaysa ifetle sık sıkıya bağlanl olduğundan bikız çocuk i onusul ynağı olabili.

Noa

bar Y hfık yyın, Ağuss 75 s

. ba Y Ock 74



8 ayrmr c ahi

Geçek alamıla ou, özüe tüm kölelik, bouuu ve

ma biçimleile ve köle, kadı a da çoc, insalaı he tülü melşılması ve caetile çelikilidi Geçek anlamla ou, bi snı aaç bi ese da alııp satılabilen bi metaa döütüülmesie köküde kaıdı Osa akil, sııl plumumuzdak evlilik ae e asalaı kadılaı balık paası kaılığıda ııp satılabile meala önüştüdüğüde geçek alamıla o kaıtıdı Hatta km zmbi hç kılığıda da salabl kadı buu b abtma olmadığı kv

aabilmk için vlilik Yasası'm 67 maddesi okumamız eelidi:"Kedii aklı hiçi ede olmada a a kocas

kaaklama b ede dolaı kocasıa vemei eddede bi kadı akaa hak kazaamaz Haksız ee e osaapsedildğide çalıma kampıa eletildiğinde, tecavüzeuğadığıa dii değitdğe ales taaıd kocasıaaamak alıkoduğua a a koasıı kedisi ka ola

ak kullamaıı gelleecek he hagi bi duum sözkousolduğuda da aka aleb eemez"

'B kaı olak kulaılmama 'eimi evlilik soasıda kadıla ekek rasıdk likii gçk doğasıı gözle öüe sermektei Bu kaıı kk taıda kaılması ou aaıda sömüülmesi bi topak ağaı s1eii a da ee köleleii sömüüüde dahasalık dıı bi tda smüülmes üzeie kuulu bi ilikidi e,kölesi hastalaığıda oa bakmakla ükümlüdü osa kaıı hçbhakkı oktu ve kocasıı ide çalıığı ve çocuklaa ücesz hzme eiği içi koullaı bi köl a da opak emekçsiikiden çok ah edi ğe ciddi ekld atalanısa koca evlilk asasıa göe oa aıgeekli tdavi sağlamakla ükümlü olmadığıda ahatlıkla ebevenleii eie göeebli

Gaimeu çocuk olgusu taihte aekil sisem lediğ uçlaan bi olak öe çık İl kapitalist ülelee bazılaı bu so gümüd kimi Baı ükid agılık kazamı bulua evlat eimeistmi kuumsallarak çözümlemee çalımıladı Bu değm kadılaı etk gcü giek a oada katılmalaı ve atan saıaevleii tkedip ücetli il öelmelee kout gitmiti a a bu süe-



cin i sonucundur Bu edene, u ülkrden azılaında yasa kendsimlen çocukarına ve hakkını onlra tanıyaak gayım çka nceden çektkle seln kutarmt İktsad hakla kadınlnkonumunu dğitmed ve onla erkke t klmada nmli i etndi yle k isimei dah eit onum shpti v kendi n çocua 'onuluu toplumsal onay v ysl hl ktimekd

İslam toplumar evlat ednmey zn vmezler çocuğun evladnme yoluya eveynni kantlaması mknszdı İsam h çuğunaasna atdimesi gereğn vurguar v u konud yalnızca szden iet oan kan yr olmadığn ii "Alh hakt syl e siz

doğu yolu gtei nr aaarına ğaynz çünkü u Allah için dha uygundu Eğe aını myosnz din kardnize ağlyz" ()

Ne k unus diğer Müslüman Arap ülkeinn ysalarnn ysladğ vat edinme ssmn nimsmke u alanda ie i adm amıı Öeğin Fasda ie asası "Evlat edinmenn hukuk değiyoktur ve soydanlık ekek v kz evl) sonuçlaından hçiine yoaç

maz"der. (2)İslam topumundak cinse zgürü sonucu pekçok gaymu

çuk doğmutur Bu nednl soydanlğı düznlyen yasalaın u kunlaın üyük kısmını kaayacak kilde yendn düzenenms gkByelke vilik yasaaının hukuksl ve mantıksal temi hm aznhem d anam olarak a ökrtilmi olmktaydı. Artık İslam ysygre çocğun aasına soydanlğ aağıdaki yolladan iye tsit edmeked

Bi ekeğin aal ısya cnse mes

2 Be kadınla ıkarsanan ya da kukuanlan cinsel rm

3. Ekeğn ita ve kaı

4. Güvnilir kie çuğun adamda oduğuna ankğ

a l

Br kk kısıya cinse likde ulunur ve ir kısm mnninahm ulaacağı eklde �aırsa ya da onuna Sünni ritlernn kour



na uyacak b duumda bll b sü babaa kalısa) lk tahnn -baen en a al ay, en a b yıl aam süe Hanel kte k yl a vMalkled s dt yıldı) çnde kadının çocuğu olusa çuk o ekeen sayılı

Bu ulı koymakla İslam toplumda gayımeu çocuk sysınlnden geldğnc aalmaya çalımıtı Bu eğlm destekleyen b bkdüünc de "uyuyan çocuk kavamıydı İslam çocuk, yatağın oğlududyne v Peygamben çuk yaağındı' yolundak hadsne de uygun düen bu kavayı çn k açıklama yapılmı lkn ge ncednana yanından nen soy çgsn babaya malet gmd kncs sevl b kadından doğan he çocuğu otomatk olaak kocaya atden k-ayı üene kuulmutu mam Ebu Han süesnden bağıms olyalnıca evllk aktnn b kadından doğma he çocuğun kocadan olduğunu gstemy yetel olduğunu savunmutu El b kadın kocasınndt yıla kada uayan yokluğunda b çocuk doğusa dah, yasl bkımdan bu çuğun babaı koadı Bne eklde, b kadın nkahtan üd ay sona da doğua çuğun yne kocadan olduğu vasayılı Byls çouklaa 'uyuyan ouk dend

Anca_k nomal gblk sües cnnn ann ahmnde canlı olaak kalableceğ ay sayıına l kn moden blmsel blgl le geek me-u geeks gayımeu doğum sayısındak a Aapİslam toplumununuyuyan çocuk' kavamını b kenaa bıakmasına yolaçtı

929a dek Mıı toumu vl b kadından doğma he çocuğunkocaya atedlmes ve elk tnn knd baına çuğun babasını e

soydanlığını ynde yetel olduğu yolundak Ebu an ğetsn zlyodu Bu sonadan değ lek; üç mam'ın, yan Ahmed bn HanblEl a v Malkn koydkı koca le kaı aasında cnsel lknn ge �

çekletğnn kanıtlanması ya da geçm olma olasılığı çocuğun soydanlığının taynnde b koul ola getld

Aam gebek sües boanma ya da kanın) lüm tahnden baen b yıldı Eğe bu b yı ın sonunda geblk hakkında hl b kuu

vasa dava lgl taaaa yagıca ntkal elecekt agıç da bu duumda tıp mesleğnde lg umanlaa danıı (4

Yşmış z n olua a

Eğ b ekek geçek kaısı olmadığını blmedn vl olduğunu



ığ bir kadınla ya da karıs olduğunu düşündüğü ancak kendiine ha-am ılınmış bi kadınla ya da yasal olaak karısı olması mümkün olmala birl ikt aralaına nka aktolmuş bi kadınla cnsl birlşmd u\:ur ve bu ilişkinin soncunda kadın ge kalısa ilişki anında gçkvli olmadıklaını bilmedklerinden çif zna şlemiş saylmaz Çocuk ya olarak abaya bağlanır ve o da çocuğun meşru babas sayılı (aiibunun çn babanı kadınla vl lğini ve bu vliikten doğan çocuğunu kaul tmsi gerkmekted)

Yukaıdaki örnek slami yasaladn çoğunun erkeğin cinsl gürlüğü karşısında ne enl hoşgörülü olduğunu gstermektdi Bir r

kek kaısı olmayan erangi bir kadınla zina işlmiş sayılmaksın ilik girbilmekte v o dönemd kadınn yasal karıs olduğuna innmaskoşuuyla bu i lişkden doacak çocuğun yasal baası saylmaktd! lsi bi durum mümkn olabilr mi? Hşy olabilir doğru anck nazndan böylesi bir duumla kaşılaşma olasılığının çok düşük olduğunukabullenmek gerekir Br ekeğn yattığı ir kadını kend karısı olup olmadığını blmemes mmkün müdür? Belki çknn etkisi altınd vt;ama aam oduğu çn amda alkole il işkin içbr dünlem yoktur

ğer br erkek kaııyla bir başka kadın arasında ayırım yapamayacak duruma bulunabliorsa aynı durum nden bir kadın için sökonusuolmasın Böylsi bir denleme dinsel öğriye göre daha çok kl vmantkla donaılmış oayııyla da yaptıklrında ipin ucunu kaçayadaa eğlmli olan ekeğe kıyasla akıl ve dinsel nanç akımındn daha aşağı olan kadın çin aa doğru olmayack mıdır?

Bu akıl yüütmeyi mantıksal sonuçlarına dk südürcek oluskarı dışındaki bir kadınla cnsl i lişkiy giren er rkeğin salt o an kad-nın km ouğunu kavmadığı içn zina suçlamasından kaçınabileceğ anlına gelr. Şu alde na yasası kim uygulanacakr?

rkği iira a a ikrar

Çoukların eeynlene on soydanlığı erkeğin çocuğun babası

olduğunu kabul etnes e orada babalık iddiasında bulunan bir aşka rkeğin bulunmayışıyla da belrleneblmektedi Çocuğun küçükn baalğn tanınmaına gereknm yoktur; ancak yüdüktn sona u nmazorunlu ale gelir

Böylelkl evli lmayan bir adamın da mşu çocukları olailmk



dr Anak aynı drmdak kadının öyl r ayralığı ykt Kslmayan r rkkl grdğ l şkdn dğn çkIı, aaık dds gü-dn aşka rnn l maması kşlyla rkk ları k tmdkçgayrımşr sayılaaktır.

Güvenilir nıGnl larak sydanlık, öl larak da çklaın vynlğ gü-

vnlr tankarın taklığı drmnda da lrnlmktdr B anıklrgnllkl k kşdr. Böyllkl k rkk kardş ğn ölü kardşlrin-dn ldğ knsa tanıklık drlrs ytrl dll sayılır B d-mdak k güvnlr tanık ldn k rkktr Öt yandan, çğ d-

ğran kadının nıklığı gçrl sayılmzrkğn r çğun aalığın kul tm akkı ldğ g yalnıa r kşkya dayanarak da ls, rdd akkı d vardır. Blrlr çğn aası lmadığına mn la r rkk, dnsl ysya göraalğı rddtmk ndadır Br aşka rkktn ldğ ks larkldğ r ğn aalığını kal tms, klkl yaaktır.

r k<xa, çk nsl lşkdn snra atı ayı gmdn ya da a-m glk sürs a�a gnllkl r yıl) r sd dğmşsa aalığıddd ak k n a sürd snra n la sürdn öndğma v vll k akd ürkl r akts n an dnn rdd-y şlmyl rdddl. ant söüğündn glmktdr) () B şlmaanın knd ölgndk dnslsyasal yönty aşvrarak çğnaalığını rddtmyl aşlar Yönt nda ra kndndn ym ısn str O aman dört k Alla ndd nıklık drm k çğn ndn adığını söylrkn dğry söylüyrm dml-dr. B üklr grktğ tkrarladıktan snra ğr kaım sçlayıpçğn dn lmadğıı söylrkn yaan söyldm Allaın lanürmd ln dr anın nıkl ığıdan nra sıra karıya glr. Yöntnn talmatı yarı da dört k Allaa andlsn k kam n nyla çlkn yalan öylüyr dyktr. Taıklığını tamamladıkansnra ğr k<am dğy öylüyra Allaın gaaı n çarpsın

dr.Bndan snra sn lan üküm vrlr. Bna gör knın

aalığı rdddllr rkğn sökns kadından ayrılmasına ük-mdllr

73



slami yasalaa gö yalnzca k bi ekk dğil evli i ekedai, kasından dğma öz çuğunu "i'an" döt kz tea tm yluy-la eddedebilmektedi vlili adi tmüyl geçeli d lsa n v nzla gebelik üelei, yasnn öngödüğüyle uyum içinde de l, t

a çcuğun casndan lduğun yemin dai ese bu laili ükmüven yönetici kadn değil eeti v i ind bulunduğu tplum da eekegemn ve aekil bi tplumdu O alde, kim adna inanp da eğinyalan söylediğin ükmedebili ki e, yasa v dinsel gönğin gözünde akiat, dğuya v akla k daa yaknd kadnsa yalan v ia-net, anayş ktlığına yatkn addedili. Yine de daa önce de gödüğü-mü gibi kaısı dşında bi adnla cinsel ilişide bulunma k ve

vlilik evi iinde ya da dşndai cinel ilişkileden dğan cuğunbabalğın kabul veya ed akk öznuu lduğunda za götn, kek lmtad.

işlemi salt asnn sadakatinden kuşkuya apldğ iin iekeğe cuğun babalığın ddtme knı tanımaktadı sydanlk yasalaı bi eğe evliik kdi imzaamadğı iin uğa ismini vmemkını n.

aa, zina işleyen kadnı zina işleyen eketen daa ağı bibiimde cealandı. Msıda bu cza iki yıl apis labilmektedi Oykek aııyla bilte yaşadğ evd geelştiilmediği süece zinadandlayı cealandılm Ayn vde bi kadınla cinsel ilişi ıasında yaka-lansa dai eas altı aylık apsi gemeyecekti 8 Genellikle tek cez-landılan adın lu ünkü kadınn kcasna sadakaszlğ yaa, adetleve dinsel üümlce bağşlanmaz bi u saylmaktadı Oy knn

kaına sadaatizliği k daa şgöüyle kaşlanmaka, ya adet vedinl üümleden icaet gömetedi Kadnn zina uulu düzen iintel ikeli snulaa ylaacak e ikii de ataekil sitmin temllindnaddedilen mias ve sydanlkta kaış lıklaa nden lacaktı

ıs yasana göe bi ekek bi işeyle cinsel ilişkide bulu-nuken yaaansa asedilmez ama işey kaşı tanı laak ulln-lı Faişenin ceasıysa, apisti Böylesi eşitsilile valduğu sücibi yasa adil am Bu nedenle aaeil sistem eeveinde el-l kadınla aasd ilşilei düznlemk üzee ıatılan e ya z-unlu la adaletsidi.

Fuuş ekeğin cinel kadınınsa itiadi geeksinimleini kşl

7



mak üere erkek le kadın arasında grşen nsel lşkd. uşkusuz erkekgemn br ssemde dh nse gereksnmlr kaşılnmadıkltkdrde hasl ık ve ölüm y aableek ktsad gereksnmler kada av öneml dğldr Yne d tpum kadının ktsad geksnmlen -kğn ns gerksnmnden daha a haya saymakadr Bu durum anak şsk kşullında rtya ıkabl Yöntilr ve mülk shpnn gereksnmlr dama yönelenlern ürellern gereksnmlrndendaha öneml latır. ndnn eğlene ve vk gereksnm hmekarya da kölenn yyeek ya da uyku grksnmnden daha önmld. önet sınıarın rekl elevzyn geksnm köylü klelern temz su ge-eksnmnden k daha önlkld Erkğn nsel ha gerksnm ksının yyk ya da ıbb bakım gerksnmnden daha önem bfhşenn br smun ekmek ya da üsünü başı öreek b gys geksnmnden k daha hayad. Bu nedne fhşe hapse tıkılır müşysögüe yen hlere dğru yelken aar

hş rhsel larak aaekl sstemle tplmun tprak sahpev köleler lar bölnmesyle başlamışır Cnse şklern evlğn -

ke bm ler ylyla düenlenmeye başlaması da aynı döneme denk düşer uhuş gereke ellk madalynunun öek yüüdür. rkklr uklaını eşhs edeblmek n vllğe gereksnm duyuyrlardı ama aynzamanda nsel arulrını dzgns bırakmayı da syrlardı Bekar ke-mer ve evllk sadakat bu neenle yalnıa kadınlar n dayatımştBr ereğn kısındn kl ı br kadına gmek blduğ gerekeerlemek her aman n k eğlend lmuş unu yapablmek narzulaıı dn ksves adına glemş ve hşeyle sevşmey dnsel bryn kLal br eyleme dönüşürmüşür

Snralrı yöne ya da ral Tanrının yeryüündk tmsssıyla baı ülkelde vlenn hr bakreyle lk geey grm hkknede e. 9) G ünümüde dah Arap ülkelernden bnde Şyh h aybr bakre snulur şeyh bu kız br daha görme Adından st sınf ae-nn ekekle şeyhle yaığı n şref kaanan ve bundan snra kends-

n yüklü r ayk bağlanan bu gen kadınla vene ek n brbrlery- yarışa grerler

raağ A vruasında fdal lrdla ğer ales kend prklarüernde yaşıyrsa ya da evleneeğ adam serernden brys vlneekgen kıın k gees üernde hak sahbyd. edal lrd bu yeksn



Kal, Yönec ya da Pnsden alıdı gce akı atnc j roc (10) olaak anımlanıd

Baı kabileled e il ik gecsi kıznın bkaetin bozm göi b-

baya i i Böyelikle genç bi kz olan zsn dns ön y d yngöünümü anda gideidi Babile tann inançl kdna he gczyaet edeek ekk çock sibi omln sğladıklın nndı 1 1Ktsal ya da dnse f 1S 4. yüzyıla dk südü e 325 yında İmpa-to Konsantnn b anıyla yasaklandı .

sk Mısıda soyl ilele kızlann n güzeln sip pağebesd lnan Tanı Amon'a amağan dled Yılla gçip d gnç

kız ahiplei tain edemeycek kd yandığnd göin, syg gösteilei e dnsel öenle son ii e opllkn biy endikn yüksek ailele ve evle kanda iiba göüdü. B ktsa fi yük-sek abe sınıını ol anı Amonn am oa blinid2

KLl f, ya da tapınk f, Hndsan e Japonya gb bazı ülkelede lığını günümüz dek südümütü. ndsn'ın bzı -

gleindek apakla ayanı nılaın izmtn adayan kızı bünyeene kabl eekte onlı çeesin yletimektdi

gen kdınldan baılaı aiplen nl stekini k-m, dğele de km el zyaet ya da aıaı ağılmkla göi-d sk Fenke'de aala kızlaını y ny nanı olk zyç-ne snaad F b bçmi Apa'da oaçağa dek blnm yglanmtı. önemlen elnn altında öneml konklaı ağmadaklanaaklaı öe b hele gb dı e baı bdiy y d knkonseylei bna içn 4 yüzyılda özel ee ild

Günümüde da, geek Doğ geek Batı geks Aap üknde deletn denemndek stibaat bml, özel pols ktl gzpols, sya pls v lç lkle, stbaa oplamak, nsnlı y-ek bell göülee kaanmak, anaj yapmak b amaçlala fn y-

alanmakad 3 Öel konkaa syasal k dğin k-dınl nl maka e ilem öneğin kimi Asya ükelend oldğ gibsıadan gündelk ledn sayılmaktadı

F ele ağl boynca aaekl toplm n ayati gözükenille üdüdüle ve tan dönemnde yok olmadıl Hıs



yanlğn Avupa yüyin yaydğ yllad fuhula kiis aasndak din-sel il ikilein kalnla hl beligindi (4)

Fuhun v oplumsl v kisai siseme bağl oaak ahlaksal vedinsel değli kilyn dğiimein aihi in yaplacak bi incleme kadnln ikincil konumlana oplumdaki kimi snfan opumsav kisadi baskla alnda uuluuna ve cinsl aasndi ilikiyi biçim-lendien güdücü güçle yoaçan knli kavamamz büyük çüd kolaylacak

Önğin indisan'da kadnlan zims ysn vahcyd kson y llaa kada dul kalan kadna kocaann hmen adndn yakyo-

d Günümüde dahi zaman zaman oplumsal basklan du kan ka-dn kocasn yiidiken sona kndini yakmaya zoladğ gülmkdRahiple bunda salydla çünkü llik dul kadn znginse sevipnağa kalmakayd

Ahlaksal sanda ya d dğel hall gimdn vlilik sisemeini v cinsleaas ikilei ikisadn gklin g düznlmk heçağda mümkün olmuu Yaygn see v yokluk dnemend b

veynlein çuklan · ldüek onladn kuulmalana gz yumuuküa yaygnla evlilikd cinsel ilikl yasakan v insnla ya vnmmey ya da doğum konolu uygulamaya vk d i

Toplum dinn içinden kisadi çkalayla uyumlu onla dskl-yici dğeli sçebli v h zaman seçmi de Geli bolluk dnminde igücü eksklii oaya çkğnda il deii v insnla vliikiçinde ya da dnda bol çocuk sahibi olmaya i ill

üney indisnn kmi lgeleinde çokkallğ yasakayak kadnn biden la ekeke evlenbildiği ancak he ekeğin ek kadnla yeinmek zounda olduğu olyndy (çokkak uygulayanyoksu kabile oplulukla gdüm enllikl kade on bikç kkek kadnla evleniyolad Bu uygulama çi amaçlyd; hcmaaalyo v çocuk saysn snlandıyodu okkocak ih uzun s-

ele valğn südüdü ancak ikisadi nden koulla g dğimk-ydi slam nci Aap opaklanda v anik Yunanisnn Spaumhuieind aa bi kadnn ek çuğu olmas kouluya denfala ekekle evlnmsine iin veiyodu Spada la çocukl yaDeve andan ldüülmeke ya da Taigios ad viln mezalğa ddii geydi



Antik Yunanstn'n kadınları kocalann evene za vememek, manın daha aşağı oyal ınıftan brne ya da başa b eeğnçocuğuna gemene yolamamk kaydyla he tülü evll-dş cellşy uyulayablmekteyd.

Roma toplumunda ekeğn baba blnmeyn b çocuğu vlednme hakk vad böylelkle çocu onun yaal evlad oludu Oy d bba blneyen b çocuğu evlat ednmed Bu alğn neetümüyle add ve ülkyet ve ma ounlaıyla lşlyd

1ö. 5. yüzyıl onlanda Atna'yla Spta araına uzatmal avpatlak vedğnde ok ayd ekeğ uzun ylla boyu evlene u b

akt ya da tümüyle yokett. Kadna yalnz kaldıla. Gee kala vaşa tmeyen ekekle bu kadlaa yatablmnn yollan aaşmay oyuldul. Göel kı üe çnde kadnla çn cnl öülü eenve avunn fkle yınlaştı; en yen bynle bu yen davay eleyeek aaan öele üeteye koyuldular Antk Yunananünlü hek tıbbn bbı Hppoate da ahn ükl olaak ekek afındn belene eektğn (o üne değn ke ahmn yayla l

glenmey eeşt) eğe geekl benden yokun kala dnte" (Yunna h öüğünden tüetlmşt.) denen nel b haalğa tutulabeğn keşdeek bu yolda abalayanla aana kald Kdnla bundan öne de hemen üekl b cnel yokunluk çn yaşyolardı aa o üne değn kme onlaı atn geeğ üende afyomaışt. a şd te denen bu yen v tehlkel hatalğn oucunda ede ala ya da dah öneml devlet leyle uğaşablmek

avaşa ktılmy yeğleyen ceph e kekle kendlen b kedaha oylu b dava dna feda de end başlana kalan v cnl ekle mand kılanadğı takdde ağlıkla ehlkeye düşcolan bu tlh kdlla yaaya kaa vedle Tab ekele celtekle buda ı h ökonuu dğld!

ekaet ee öell l ağda kadınla n a olduğundacnel hoöü ve fuhuş da b oman yangını b hıla yayld. caet

kalı b alne geldğnden pek ok ale ş tete döüyo bu nedelde koln oğu o ünlede ık ık ve uaklaa doğu yolculuğa çm ound kalyodu. Tcle klan ounlu olaak evde yal bakıyoldı deı böylelkle deden yapılan beka kmnbuldu dn d� nel onlnn üee gelyo v oca



vcn llriyl kmri klitlyip anatar cbind yola koyuluyordu Kuşkusuz, parmaklar arndaki anatarn tmas yürğin alk viyorv kndini zorlu paa knma uğraşna adamasna olanak sağlyodu dği l mi k i vdki ma, korunma altndayd. . .

Ancak bu tücca yolculukarna biz daa yakndan bakack olu-sak fişlrl mrslr ayrlan zaman v njinn tica faiydacanandan daa zla olduğunu örürüz Ancak kaylanacak bşyyoktu; nasl olsa bu tür ilişkilrdn doğabilck çukla masan ay is-tymzlrdi.

Din adamlaryla raipl d knd açlarndan cnsl uğraşlarnda

daa tkin dğillrd. Alakszlk yaynlaşt failin says ğ ibbüyüdü sürüyl aymşru çocuk doğdu. Kşiş ya da aip abas ya dapapaz cübbsi iynlr ömür boyu cinsl priz v dünya zvklrindnuzak durma ymin iş olmalana karşn, Ora ya da karanlk çağadamasn vurn cinsl almlr katlyorlard Sonunda öyl oldu ki f-iş rk barşa rks savaş ayatn v toplumun ayrlma bi paças, vaçilmz bir rksinii alin ldi.

Politikalar v yönticilr ksa sürd cinsl istklini ytrnckarşlamadkla sürc bir orduya akim olmann düşmanla tkin bi ş-kld savaşman sağlamann v akrlrin sağlğn koumann mümkünolamayacağn zinldil Böyllikl bu ordular kuranlar v komuadnlrin örvlri aasna sila, cpan, yiyck v iys sağlamannyansra mub önc v sonrasand üstlrin istkl alabilcklyüzlrc atta binlrc aişyi tmn k d dal oldu. Bu ndnl

bir mslk olaak uuşun Haç Sfrlri dönmind patladğ söylni.abi Araplarn lindk ticart yollarn A vrupa'ya açmak bi Kutsal bdava uğruna rişiln savaşlara kadnlarn da böylsi tkn bir şkld ka-tlmas, böylin cansiran mücadl tm nsann yürğin su sr-pr nitlitd Hal lnzca bir yl içind 13 'in üzrind fş-nin barnma masraarn karşlamak zorunda kalmşr Savaşsona rdiğin Avrupa toplumu yni bir sorunla bu kadnlar ordusuna yi-

yck v barnak sağla örviyl karş kşya kalmşt.Avrupa tariinin bu dönmind pkçok papaz, fuu vl işlt-

miştir. çlrindn Mnz adl birinin işltğ uuş vlinin saysnn"Kütüpansindki kita sayna şit olduğu söylnr. 1 5)

Bu imlr sonucunda ürvi astalklarn la yaylmas v



hemen tüm toplulukların sağlığını hayati tehlke altına sokan bir salgınhaini alması, doal karşılanmalıd. Zamanın Avrupa imparatorlarındanbiri bu hastalıkların dini bir yana brakak cinsllik şeytanına uyan insanlara Tanrı'nın öesinin bir belirtisi olduğunu açıklaya bir ferman ya

yınlaı

Bu hasalıklaın nedeni bilinmediğindn kadınlara yakıştrıldı ve(Yunan aşk tanrıçası Venüsün adından esinlnerek) "Venüs hastalığı" adıverl Sonrala belsoğukluğu ve engi dahl olmak üzere pekçok zührevi hastalk için ayn nım kullanılr oldu; bu hasalıklar A vrupa' veneral (Venere-venus) hastalıklar olarak bilinir (ç.n: Türkçde zührevi has

tllar ZühreVenüs)Böylelikle bir kez daha tıpkı cinsellk ve günahın Havvaya yük

lenmsi gibi cinsel ilişki sonucu yayılan hasalık da Venüse yakışırıldıErkekl salık ve masumiyetlrini sürdürürken kadınlar kötülük günahve hastalık kaynağı lmaya devam ediyordu

Ortaağ boyunca uhuş toplumsal yaşamın bütüneyici bir parçasıolmayı sürdüdü 1414 yılında İmpator S igismund ordusunun başındasviçre/Bei zyarete geldiğinde tüm uhuş evlerinin kapılar onun vebirliklerini kaşılamak ve kendisine layk olduğu itibaı göstermek üzereadına kadar açıldı Öyle ki imparator şereine düzenlenen şölenin oasında ayağa kalkak kendisine gösterilen sıcak konukseverliğe teşekküetti (18

1 yüzyılda günümüzde polis örgütü olarak bilinen sistem gelişti

rilmeye başlandğında uhuş evleri bu yeni devlet aygıtının denetimineveildi Bu doğalın da ötesinde bir gelişmeydi Çünkü yönetici sınıf kendiamaçlar adna yaratığı kurum üzerinde alanın duyarlılığın özönündebulundurarak rayn amasını sağlamak üzere etkin bir dnetim kumak istiyordu. Bundan sonraki adı u uygulaasın düzenleyecekve geceyi hişelrle geren erkeğn zührevi hasalk kamaasını güvence altına almak üzere grekli tbbi göztimi sağlayacak bir dizi yasayı

çkarmatı una ek olaak hişelerin kendi çıkarlarını kollayan devlete bu desteği karşılığında bir şey ödmmlri için hiçbir neden yoktuböyllikle zaala bu meslek de vergilendire dlimi içine sokuldu Hüküm uhşun klı bir sktör olduğuna inyor ve yöneci sınıf adına iktidar ve dntimi elinde tutan en üksk yeke olak günah ve aşağılanmanın meyvası da olsa bu aşr kdan pay almmak iin hiçbir neden



gömüydu Devle, pk günümüzde pezevenglein yapğ gbi, pamaklan şelen çanalana daldmaka bi be gömed. Haacnödemeyen uuş yapğ geekçeyle kde yluydu!

Kcalaın evllk dşı lşkiye lan ınıız geeknmle, kadnlaın uuş pyaaındaki değe ve iyaaının evllk pyaaındakndenyükek duğunu kavamala ve da yaygn ve ögülü b al alan nal ömüü nucu ykulluğun aş, aişelen ayının za amana ylaç. Bu yaygınlaşma ve eike çanla çaldıan byulayla "züevi nuçlaı" plumun ikad ve üyelenn ağlğı için bi elikeluşumaya başlamş. Snuça, ükümele uuşu yaadşı ayan yaala çıkamaya kyuldula.

Mııda 5 ylına dek yaal ve devle denemnde lan uuşbu ae yaakland. ünümüzde Aap ülkeleinn çğunda yaadışıdve gzl, km zaman da daa açık bçmle alnd yüüülmekedi. Biişe pi ya da başka b ek kşnin kumaı aındaya güvenliked. Ama ykua, ya da pli vey kude binn ekene byun eğmey eddedya yazgı cezaev ackı

İe şe lun, e ekedmş kadın e gayımeşu çuk,üm bu nan Bada da Dğuda da ekğn ba lduğu aaekl buyglğn keğn Tan ayılıp çka, azu ve kapien naıl kaşlaycağın kendnn lledğ b uygalığın kubanıdla Mde bi plumda Pica gb el üünde aşınan b dann geide 140 0 000 pund gb b eve bakp da meei Fançie ildan dğan ikgayımeşu

ç

uğuPalma le Caudeu miaından ykun bakma ka

da çapc r öek düşünülebl mi?

Ku'an l Ahab suesi, .-5 aee.

Fas ası, 95783/3 Fansa'an çevii.

3 l Şeh Muhmed Mehdi Şemsüdn El sl e azmül Osra, ttihadü Alemi i Tanim-ü Validie PPF OD e K AikaBölge Büos, 97, c2, s.77

4 Fas Ale asas md. 76. Aca u A asas, Kita i md. 35"Kişisel Dum", Austs 950 Fansadan çevi.



5. E şeyh Muhmed Mehd Şemsüddn, y. 1 s. 77.

6 y. s. 7.

7 Msr Krmlj Drs, Ma 65 Bkz. Sam E Gzunn a eye kaş sa ve nse ahaka g makaes.

Muhammed yaz Heaa, Ga El Baha (Daü Şaab Bmev, Kahe, 16. s.

. a.y s. 1.

1. a.y s 13.

1 . ay s 7.2. a.y. s .

13. Bkz. Kasım 176 ah El hrm 3. sayfsdak, hsana'ü Kuddus'ün 'E Syd Bü Es başıı öyüs

1. T. E. ames, 151 s. 21.

15. Saah Hafz, El h-ü s ll sa E Kab Dahab, (Rze sf Kahe 73 s. 8.

16. Ecylpada Brtaca, a.y. . 2 Fuhuş.

17. El hr, Kahe 27 M 17 hba Sabah (Sabah habee-) başığı aında



Küraj ve Dğurgal

Toplumda üretmin tüm öbür biçimlei gibi üeme de iktisadi sistemden ve madde ve sin kaynaklarnn eilenir. Eğe bu kaynaklarnüfusa göe azalrsa, toplum açlık ya da ölüm korkusuyla önceden kesinolaa yasa hata günah sayılan olaylara izin veerek maddi üetimle insanlığın üemesi arasndki dengeyi yeniden kurmaya çalşacatr Bunuiki yolla gerçekleşti: ya maddi ve besn kaynaklann üretim düzeyiniyükselti ya da doğum v dolaysyla da çock saysn düşürü

skiden bilim ve teknoloji sin kaynalarnı gerek duyulduğunda

artabilcek ölçüde gelişkin değildi; insanlr da doğum konolu ve küta konusunda fazla ilgili saylmazd Bu nednle k yol çuğun doğukn sonr öldüülmesiydi Bu eylem o günlde sç hatta ahladş birdavanş sayılmazd aksine alışlanacak bi ttum olrak değeendiilmekeydi: Analk ya da babalık duyguları bugün bize çok vahşice göünen bu eylemin önünde durmuyordu çünü zounluluk dama davranışın esi olmuştu Tıpkı ahlakı değerr gbi duygulanmla da iktisadi

ve toplumsa zorunlulukla göre değişir ve uyalanrla İnsanlar karnlan doyurana hayati ihtiyçlanı gideene ve iziksel-zihinsel bakmlard iy kötü rhtlayana dek ahlak ve dne dğin konulrda gerçek bir dyalılk luştuamazla Aç b adam kan koycak emeği alana dekkarsnn yüzünü ötek çeyi lna getiremycektir.

Kadnn sorunu bdeninn dah doğrusu ahmnin nsan yaşamnn üreybilcğ tek hane oluşundadr Devlet insnln ürm açl

nn deneimini elide tutmak ve bu araçlaı o srada yürürlükte olan iktiadi sistem bağml kılmak üzere denetim ve boyunduuğunu kadlarınbdenlerin dk yaygnlaştırmak durumunda kalmr Bu nedenle kadnkendi dennin gerk shib omaan çkmış bu görevi moe bitoplumda lkel arkil sistemde bannklere çok enzeyen yetke ve işlevlele donanmış buluna devlet devralmştr

Dünyanın yaın rhindeki devletler genellikle kapalist ya da oda olduklarna göe kadn bedeni k kuralların dayatılmasyla toplumuyöneten kaptalist ve feodal sınarın mülkü alne gelmiştr Ne ki buyasala devletn daha fazla işgücü ya da tesine hızl nüus tş karşsnda uyulan korkuya dayal önlemlri yatma geeksinimleine göresk sk değişmektdir

3



Evk çnde e dışında çuk doğumuna zn veren cnse özgüük günümüz İsveç topumnd hem e hem e kar kanar çn erem ve senebr b değer sayımaktaı, çünkü İsveç nüus doayısıya da şgücü darğı çekmektedr

Oysa aşı nüs sornya karşı kaşıya bnan Hndsan ve Mısı gb ükeerde ev anneer (bu ükeee e omayan anneer kşksuz tümüye kuaşı sayacakt) k ya a üç çuktan faza doğudğunda oasııka cezaandırıacakt Günümüzde Msı'da çaşankanar, üçüncü çocuktan sonra yasa oak annek akaından yoksunbırakııra son gnere ona te e ücret aışı vb akarnan yoksun brakma doğrutusuna seser yüksemeye başadı

Tuns ve Soma er ks de İsam ükes omaarına kaşın ızınüs ışıya mücadee edebmek çn kürajı sest bırakmıştır Ancakkçok İsa ükesnde kürtaj İsam dnnn keene aykı sayğı

n h yaadışır

İnsnık trhnn değşk eveende e fak topumaa n eeet arasınak şke araştırack ous ayn dnn en hayat konu

ara ah bbrne taban tabana zt ke e konum avunuğunu görmek mümkün oacakt ke e konum geçe nen çok deetensosyo-ekonomk yapana göe eğşkenk göstemekter styanKses'nn feodazmen kaptazme gçş süecne ayak uyubmekçn k çok konua tutumun süek e kökü bçmee eğştmesbu oguya öek sayıab Sstem köeckten eazme feodzmenkapıazme ve nhayet kapıazmen sosyzme önüşüken Müsüan

nse otorteern kr konumanı k önemede çeşt Arap hükümeternn geeksnmerne yaayşnak onsz esnekk de bnuoanca açıkığya kanamakadı

İs dnse otortee oğum kontro ve ae panaması konsunak ttmarıya bu btmez tükenmez çek zsne b çeşkkonum aha ekee Kme smn ae panama e ht küaıonayadğını söyeken dğee e smn eğ kü ğ kouyucu

önemere ah karşı ouğunu e süüCema Abü Nas 962 Uusa Bgesne etm üzeyn e

buna bağı oaak hayat stanrn yükLmee Msr hakınn kaşsnaçıkan en önem engeeen bnn h nüus atşı ouğu geekçesyeae panamasın (tanziml Osra çeen b made eketmşt 965de

84



Aile Planlası Yüksk Konseyi dinse otoriteerin gözleri ve kuaklarıönünde kurudu ve içerinden hiçbiri akank yönergesne karş sesiniyükseltmedi Aksine azıları adeta hırsl br rekabete İsam'da aile plan-laması uygulamasını eşvik edc pek çok ez olduğunu kanılama çabsı-na girişti Gazeeler radyo ve elevizyon vaazlar ve Kur'andan ayelerleu ezleri duyurdu ve resmi aile panlamas yaısı on yıl süeyle ıkır ıkrçalş. Cema Aü Nasr 970 Eylül'ünde yan ş yıl sonra ödü Vegünlerden irgün Dünya İslam Br Rbtaül Alemi İslami hçbiruyarıda buunmaksızn aie plnlamsn haram sayan bir krr yyınla-dı. Bu karar ( şöyece ideendrlmşt:

"Gebeiğ önleyici hap kulnmnın anneye ve eğer u hap-ara rağmen oğarsa çocuğa üyük zra verdiği ben kan-lanmşır Doğum kontolunu desteklemek için aşı nüfus ye-erli sin sağamadi güçüer ve eğtim sndrlarınndüşüküğü gi kmi ypy ezer lr sürülmekedir Bunarınümü Ku'aı Kermn 'Yoksuluk endişesye çuklnızıöldürmeyn; onların da sze de br rzk verriz. Şüphesz onları

öldürmek üyük hatad' ayetndek yan imemekedr (2Mısır'dki Ail Planlaması Konsey yine de çalışmarını sürdür-dü Hatta dinsel otortelerden azarı yudak hükme karşı çıktrFas Tunus İran Türkye gib başka İsam üeleri de doğum konrounaizin vermekedir; hta bzıları kürtajı serbest bırakmışr

samın özü sözkonusu oduğuna Kuranda doğum konrolunudsekler ya da kşı çıkar ntekte bir hüküm yokur. Kuran İsami hu-kuk v eook yöneişin eme kaynağı sayılmakadır. İkinci olarak Pey-gamer'in haisleri arından dinsel düşünür ve önderlrin içihadarı venihaye çıkasama ve analoi yöntemer gelir. unlar herhangi bir sorunkonusunda r utum alınmak isendiğinde Kur'ana taamlayıcı oarakkullann üç geçerli kaynaktr. Muhmedin hadislerinden bazılrı insanlrı üreyp çoğalmaya çağrken bzrı d çuk sayısnın sınılandrlmasını ya da azaılmasını vazer yn duum sami üşünür ve ysyapcılar için de sözkonusudur Muhammedn öğretilernde sçeilençelişk ve fark görüşler unarn kı durumlara ilişkn oldklfarklı zamanarda ve eğişik ağamad dle getrlkerini göstermk-edir Kuran sureler dh sk sık fkı htt çelişk görüşeri ifelendirmekteir; çünkü bud da Muhmmd'e gkyüzünden bir esin olak



iniklei zaman ve mekanlar rklıdr. Din, Tanr arafndan gönderilen,yalumş b ikeler öğretier ve talimatlar izisi oarak kavranlp her bii keni toplmsal iktisai ve kültürel krgsya irenen özgü rmra kk bağanta içinde irelenmeiği süece doğr ürüstanlaşlmaz an'nn insanarla konp ne yapmaa gerektiğini açklağ bağlam aima ikkatice incelemek gerekliir

sam'n balangç yllarnda Mhamdin öne geen görevlerinen bii br Müslüman evleti krarak müslüman milletini güçlendirmekti B neene insanlara üeyip çoğalma çağrs yapu; çünkü o önemlere say üstünlüğü bir kvvet kaynağ saylyor ve güçlü ordlarn

krmsna katka bnyor Mhammed b önemeki öğretierine insanlra " evenin ve çoğan, iyor öyece kyamet günündeümmetimin çoklğyla övüneyim Aynı zamanda erkeklere "sevecen veoğgan kadnlarla evlenmeler" çağrısında blnyord

Müslüman ilahiyatçlar ve yasa yapclarndan baar doğmkonol ve gebeliği önleyici yöntemlere kar çkarken Kr'an'n Kendirzk tayamayan nice canl varr ki on da sizi da Ah rzklandr

maktadr O işitenir bienir" (4), veya "Alah karndan ileiğinezk yayp geniletir on ksar a Hiç üphe yok Aah hereyi bilendir (5) veya "üphesiz senin Rabbin , rzk dileiğine geniletir, yayar vedaraltr Gerçekten kllarndan hari olanır görendir" (6) ayetlerinen estek allar.

B kirere estek oarak Peygamrin ceninin ana rahmindekigeişiminin örüncü aynda yani yüzyirmi günün sonnda "Allah'nört ana kona -yaam araçar yaşam süresi mtl ya a mtsz birömür- çocğn geleceğini kararatrmak üzere bir meek göneriğini"(7) söyleiğini yaalar

ysa Mhammed sayya sağlk ve kvvetin de elik eesini, sayçokğnn güçsüzlük iç çekimeler ve ölünmelerle ya a sal nice, oaysyla a yarasz bir aru sonc vermemesi gerektğini pek iyi bil

mekteydi alkn engeeri aacak ümann yenecek bir güce karmak istyen b öner için b doğal bir üünüş arzı

Çok biinn hadislerinen birine hamme'in "aketen enbüyüğü çok saya çk ve zay bir gçimir," diği akarr hadis Msr Aile Planlama Konseyi'nc slogan olrak seçilmit. eygambr baka bir vesileyle de bir baka ünlü hadisi bıramtr: Miller tp



k yiyicilern abağa üümesi gibi üsüse üüüyol Cemaaen biribnn üzerine som eki ylesi br günde biz b denli az myz?Ve eygamr yanlamı ayr çoksnz. Ama br aknının köpüklerigbi paramparça b haldesinz 8) nnla yanz baına çok sayıda n

sann akn köpüğü gibi yaarsız ve güçsüz oldğn anlamak isemiMhammed'in zamannda Müslümanlar almadan önce çekilme

ya da da boalma olarak bilnen doğm konol yönemini yglyolad Cabern El Shhy ad kiabında öyle dedği akarlr Allah'npeygamberi zamanında Kr'an na nerken biz çekilme slünü kllanıdık (9 Shh l de ise ygamber zamannda çeklme yglardık n dydğnda bze bndan sakınmamız söylemedder. (10)İmam E l Gazal'den ise akama yapılır zm için çekilmeye izin veldğini söylemek doğrdr (11)

İslamın Malk mezhebnden lyaçı ve yasa yapclar gebelğiönlemek çn çekilmeye cevaz verildiğini söyer ancak yaı ne olrsa olsn karnn da b leme rza gösermesi gerekiğnde ısrar ederler. 2)

İmam İbn Ali Zeynel Abidn'n akardığına göre Yemen'de baaolan mezhep karınn iraz olmaması drmnda çeklmeye izin vemekedr Ayca İmam Yahya ibn Zeyd geblğ önemek üzere çekilmeykayısz kolsz desekle (13)

Iak akisan Aganisan ve Syede İsam iahiyaın en yaygınmezhebi El Ş Ül Cy Yazırında ebeii önlemek üzere çklmeye evlilk süresi içnde krının onayı aınması kolyla cevaz ve

lmekedr (14)Mhammed'e göre 'özgür bir kadın'a rıza gösermedikçe çeklme

yglanmamaldır (1) Abdllah ibn emimnn by olarak bilinenve Ap yarımadasının doğsndak Amman bögesnde ve Kzey Aika'nın baz bölgelerinde yaayan lmizleri karının iraz ememes drmnda çekimeye cevaz verler ekmenn çok çock yapma ya da bebeğe zar veme koksyla doğm önlemek amacyla caiz oldğn

söylerleKimi İslam düünü ve yasa yapıcıları çeklmenn dında bazı do

ğm konol yönemlerne de cevaz vermledr. nladan bi kadının's' (men) gelmesni dolayasıya d gebeğ önemek üzere raim ağznkapamasdır İbn Abdin'n İslam öğeinn ane mezhebi yasa yapc



rındn br on Shbü Bh'n göşnün bu oduğunu söyedğ berr Anck bud d krnn önceden zsı ınmdır (16)

E Zekşnn öze b ç cennn düşmesne neden omknsözeğ de ktrır Boşmdn son ç kunm hkkın �Cnse

şk sısınd boşmdn önce gebeğ öneyc yönemer kunmsın göre bun hçbr rz yokur" (17)

E Ahzr Ünveses Ftva Komes şu çıkmy ymışı

İsm öğesnn Ş mezhebnce de eden göüşeregöe geçc b süe çn geğ önemek üzere ç kunmsı ysk değdr Bu nedene kome nsnrn şern ko

yşırck özeke de kdnd fz gebek görüüyors veekrnn gebeker sonucund kdn zyıf düşmüşse herhng br utnç duygusunun önne gçecek bu görüşü desekemeked k e d h szee koy de zoukdemez (18)

Orçğ boyunc Müsün hekme nsnr gebeğ öneycyönemer konusund bge veryodu nü hekmeden b yüzy

orrın doğru Thnd dünyy geen İnı Müsümn Ebubekr ERz smn en büyük p bgnernden ve oçğın önde geen psyenernden syı El Hav (Ksycı d kbnd değşk doğumo yönemern bememş -

Bzen öeğn gebeğn kdn çn ehke osı durumund mennn rhme grşn engeemek önem kznır Mennn rhme uşmsn önemenn brkç you vrdır Bunrd k dşr boşmd İknc yönem s hç boşmmkırk bzı nsn bunu uyguybmeked Üçüncü yo grmeden önce kdının rhmne z ç yeeşrek Bu ç y rhm ğzını kpı y d men dışı rk gebeğ önee Bun öek hn hnz kr boğ ödühyvn kukndn çn yğ es ve ksyum sudn yım tbeed Bu ç yr kunıbeceğ gb çeş beşmer hnde kunbr (1)

Bğddk Abbs hnednınn önde geen ıp yekeernden bA bnü Abbs e Mecus 10 yzyı otnd şöye yzodu

Köü şöh kdnn kums çn geçekte dnı n



mamamız gereken gebeliğ önleyic laçlrın kuanımı, küçükrahmi, ya da gebeğ doğm sırsnda hayatarnın ehlkeye düşürek ketede rsk kadınar çn zounudur. (20)

Al bn-ü Abbas 'ın tıp bisi engin, ne k topumu, aaek

aiey ve gaymeşru çukarın rajedisini kavayış yüzeyseld. Akshalde, "kötü şöhretl kadnlar olark nledklenin (yn fahşeern )doğm kontrol yönemleine hekesden za gereksnim dyduğunu

frkederdi Böylelke çkaının sürünmkten, uançtn, haa ölümden, kend sağık ve moallernyse aekl ale bim üzene nşa edlmş sınıfı topumun insalık dışı yasının köşeye kısrmasıya çnedüştüker dumun sonucu orak kabl emek zonda kadkarı erkek

ere cnse şkden doğn ayı meş çocğn yükünden kurarabecekerdr.

samın bi başka ünü düşünü ve ilim admı da 1037'de öenbn Snadr l Kanun kiabnda i ina yirm değşk doğumkono yönemn, yazdğı dönemn ilimsel geişmelenn görel geriğigözönünde bulndrulduğunda dkka değe bir saetilk ve aynca betimlemekedr (21) Bu yönemle yüzlece yld kulnılmış vekendsnden sonra geenern yöntemleii de skca gölgede bıkmışırAncak hemen tüm tıp blimcr ve hkiml b o da bu doğum konoyönemernn yalnzca Ubb nedenlele önemşi Doğum konrou yguamasının pumsa ve ksadi nedenleye brey ya da ae düzeynde olsun, g değdr.

Avrupa tıbbı samdak ap hekmerinin bdkları ya da z

dker b ve teknikern çoğn devalmışr Ayca, bn- Cam'nn lrşd Tkirtül Dvt l Antaki smal el Cigani ve Kitbül Mlkigb kanak da girmştr Pek çok kişi yanlış bgilenme sonucu, doğum konol fkr ve yönemeni Baı düşünce ve biminn buuşrı odğunu sanar Başkaları ekeklein cinsel ilşki sasnda akkarı kaçkprezevaifn de Bada bulndğn zander; oysa İmam Gazal, uznzaman önce yazılrnda, bağırskdan yalma 'ekeğin de orbasıdan

ya da koruyucu kıı dan sözetmeked.rap ükeernn doğm konol soununa ykaşımlrı, nüs bü

yüklüğü, büyüme hızı ve bunın üeime v ülkenn ikisad, madd kaynaklarına şkerine göre değişkk göse Kvey ve Suudi abista'da doğum kool yanızca tıbi edelerle avsiye edil nck

8



Mr e n gb baka ülkelerde hümee ae planlama pogramlar yüümeked akan, İran e Türye gb baka Mülüman ükelede e dm akl değldr. Grüdğü gb, ornn ea e ya dab mn zlenmenn neen dne değl, kad ekenlee bağd.

Ale planlama e doğm konro konar r bannda lkkez bndan kk yl kadar nce 29 c 1937 arhnde El Dya-ül Myye Müüü'nden İlamn bb e oma açardan küraj e doğmkonolna kn m konnda g endğ aman arlmayabaand (22) Müünün yan yeyd

Tbb ya da oplma neenere doğm kontrol konnda

beyel nleme almak el çen hakkdr Ancak bnn çn he kaan da onay olmald

2 Gebelğn baangcndan baren ona haa amamanmadannce anney ehlkeye amayacak yerl nlemern alna koyaküaa ynek em ya da laçarın amaına cea ard.

üre amamandkan ona a hçbr eklde bal

mama konnda üm mamar grübrğ çnedryelkle doğm konro e geblğn k ona haa çnde

küja Arapa ükeernn onda yaaaca yaakandğ br nemde9'de Mda dne ooreerce ceaz rldğ açkça gülmektedAyn yl Mr Tp Deeğ orn Ubb opmal hkk dnel e atk üm ynleyle ncelemek amacya br emner düzened

yaala krmaam ynemlere oğm konrol yglamana n erken küraj günümüe dek yaa aym ne omal gb km Arap ükee kra erbe brakmr; ancak çoğnda İlam ooreern Mda oğ gb gebelğn onanc haatamamanmadan eel dne bakmdan ca odğ ynünde grü bdmlene kan kür remen yaakır.

(Şa mezhebnden) İmam Gaa e Ma mehebnden) İbn

Gaz İlam'da gebeğn her dnm çn aban bana z k eğlm temm eele

a İlam ooee gebelğn k 120 günü çnde kürajn nenyaak olmadğn ne ürere; rneğn E ema İbnül amam'm aneoklndan akardğ km yaza b yndedr 23)



Geliğn dördüncü ayı amamanmadan kütaj yaplabieğin savunan dinse otoiee bu tezleini ceninin o ana değn canla donanmadğıdüşünces üzene temellendiile. Pygambe'in ceninde 120. günden önce Ruhun uyanmadğnı açkladğ söyleni (24) bn- Vahban el Hane

öğetlernd şu göüşü ie sümşü: "Eğe annenn sütü gebelktensona kuusa v baba da keçi ya d deve kiaayacak kada zengn değle, çuğun ölüm tehikesyle kaşıaşması gibi acı b duum oy çık Ve şöye devam ede sözleine "Böye b duumda küajın uygulanması yanzca kabaat sayı; insan ödüme suçu gbcezaldılmaz (25)

Ancak geelğn dödüncü ay ammlandkan sona dnsel ototee oybliğiye kütajı makm edee ve küa başvuuması halndebi ceza göümes geektiğini vugu küaın anney kutmak çnzounlu olduğunun kanıanmas dışnda nne çocuk çin feda edlemez, çünkü ayatın kaynağ odu." Böye duma dinse hukukun geelikelernden bi olan eveni şe kategoisinde göülü. Fas Ceza YasŞeat teme almış 453. madde "nnin haya ehikedeyse esmyetkllee ha veimek ve tp pesonece uyguanmak koşuluyla küa yapıabli de. 26)

Evllik içinde olsun dşnda osu b ap kadnn kaşaşğı enöneml sounladan bii, gebeik ve doğumdu Eğe yoksu bi kz evlenmeden ge kalısa duumu acınasd Şuç kendinde omasa da, zenginüst sın mensup bi ekek aafındn kandmş dah olsa, haasnın bedeln hayatyla ödemek duumunda kaabili Valklı alelein kıza ise

genelle bu yazgıyı paylaşmayacak Çünkü oaya ye bi soun çıktğına ebveynle bi çöüm buabiecek. Oasııla zo duumda bkzı kuama maskesn aknmş geçkeyse palı bi kadnla evenme fısatının üsüne atayan daa at kmandan bi ekeke evlendiilveecekti. Olmazsa oan bitenden soumu adam kızla evenmey eddede duuma uygun bi aip de buunuamazsa kz dokoa göüüpysadş küaj yapma oasğı he an için vad

Evl de olsa gebelik ve küa yoksu emekç kadınlan yaşamında süeki bi kz kaynağd. Evdeki says işle zaen yükü ve yogunoduğundan sk sık ge kamamak için einden gelen yapacakt Ancakbu yöntemler kullanmak hiç de kolay değidi ve kaşısna kisai oplumsal, kültüe, hat dinsel nieliki pçok enge dikli Bunun sonu



cunda, Arap lkeleindek kadınan büyük çoğunluğu srek kaygı çnde yaşarar. Yeni r gebeliğin ve fzdan b çuğun korusu tümömrlern kaplar.

Tahmin edlebeceğ ze Arap topumlarnda doğum kontrouuygulamasnın tm yük adnlan zeine yıklmştr Haplar bumakalmak ve yan ekleriyle başemek ylnızca onan görevdr. Ya da klnğe gderek diyaframı akrken ve aş snc veya ddetl knama drumlarnda çkarrken yanzdr Eğe bu yntemer ekl omazda yenden gebe kaırsa, yen ir çuğun sonan gze alamyosa ek yoluyasadş küraj yapımak O zaman da ygunsuz koşullarda ve yeterl

tıbb akm omaksızın tm tehlikeeyle kş krşya kalacakr Ya dadoktoru yyse, stediği yüksek ücet ödemek zorunda kalacakr krtajyasak olduğndan bedeli de ir hay yükseki

Aap kelenn çoğunda kütj osyon hl yasadş br şlemve kraıka kalmş i aandr apan eyalara lşkn br satstkmevcut değild; yalnzca aşlamış ve zo küajlar sonucu hasanelerentkal eden vakaadan kaaa br çıkama yapılailmektr.

Bu konuda ypbilen gözeedn bii kronk ya d aşka hastalıkar ndenye gerçekleşien müdheein orannn hza dştüğüyolundad Öte yandan annenn zikse ve ak sağğn korumak çnyaplanlan oanı yükselmeked nn gersnde küj çn gerekl ya koşuar en azndn biçmsel ola kşlma çabasnn yağ açktır. kl ya da fzksel nedener geneke hasanın yasanın krtaj içn yeterl neden aymadğı topumsal ve iksad koşularına bağanmakadr

Demek k geek nsanar gerekse tp mesleğ yetel para olduğu sreeyasaları delebimektedr

Ykarda söyledikermizin b soncu oarak, hali-vakt yerndealeleden gelme kadınaa yaplan kürajn sayısı mtlak saylla öçldüğünde oplumun yoksl kesmleine mensp kadnlaa yaplanlarınç ka kadadı Br kdnn küa yapbe içn para gerekiğnden

p mesleğ kuşkusuz bu isasikein adndk eme iici güçtr.(yn Şems Ünversiesi'nden) Posör İsmail Ragıp tp esleğ

n, kraja lişkin olduğu aanda iki kaoye aymakaydı: ( 27 ameiyat yapmya raz olan ve yasa geekei çeş çmerde kaşlamayanve ndan yüküce mkda p nn b aznlık le bu aeyayapmay reddemekle blkte sna byle bi avsyenn kends de



yadş ayılmasına karşn küraj yapğn ildikler r aşka meslekdaşlarn alık ermeken çeknmeyen üyük çoğunuk

Kadın e cnsellğe lişkn pek çok konu gi kraj da Arap oplu

munda çelşklele dol i konudu -u da aaerkil sını oplumdak çfe ahlak andalarnın aşka r yansımsıdı

Msrda he dö geliken iinin yasadş küajla sonuçlandğhesaplanmışır Sonuç her yl yoksul esim kadnlaı çin çok daha ağıolmak zere on derece cidd ir sounla yığınınn oaya çkmasdıGnümzde Msda gee anne ölümlinin en öneml neden yasadışıkürajd

l olmayan annelein duumunun çok daha umusz olduğunahç kuşku yokur B yalnızca ıi kımdn değl, oplmsal ve ahlakakmlardan da öyledir n yaygın valar zengin ya da ora snıf süalelen koca ya da oğullarnn cinsel saldılrna mauz kamış yokulhzmeç kzlaa ilşkin olnlard çleşmeyecek evlilik vaadlerylekandrılan genç kızların duumu ise daha az olmkla irlike skça slanan olgudu

Mısrda küraj vaklaının çoğunluğunda sözkonusu olan ekaranneler değildr; u vakalrın % 90 25-30 yaşlı aasndak evli kadınlarda geçekleşmekedir Bunlan % 80i i ya da dha fazla çocuk sahidr e ailelernn daha fazla çuğu sadi ve oplumsal olark kaldıamayacağı kaygsyla u yola aşvumuşlad

Mıs da diğer Arap ülelerind kürjn sees ırakılması

yangn g yayılan amelyalın sayısn ugnknden fazla amayacakr Ancak şimd yük gzlilik çinde yürlen kaanlk ve yasadışı şlem üyk isklerle uygulanagelen karaosa amelya günışığnaçıkarmak gi yarar sağlayack Ayıa oplumdk yoksul kesmkadnlarna, en azınan ilkesel ola daha zengin hmcnslerine nzerr hzmeen yarlanma olanağını sağlayack mevcu hzmede hızlr yleşmeye yolaçrsak ihmalkalğn önüne geçecek ve sorunlaın zal

masına neden olacakr Yoksul kadnla asgai kım ve emizlkkoşullarnda kraj olma olanağına kavuşackldr Bu özelkle nesezye aşvulmaksızın cennin ağsz-szsız iraç sanye çinde hlyesn salayan vakum aygıının kullanmnn yaygınlaşıılmas gözönndeulunduulduunda, öyledi



1. Kar, 1 8 is 1975 tarhi günük gaete El hrın 1 1 . sayfasında ski bir srun b ke daha gündeme gedi Doğum konü 'haram'mı? başığı atnda yayımandı.

2. Kur'an, Isra süresi, 31. ayet.

3. Gaai /hy-yı Ul ud-d, (Kahre 1939), s.22.

4. Kur, "Akebut sues", 60 ayet.

5 . Kur' Ankebut sues" 62 ayet.

6. Kur', "Isra suresi, 30 aye

7. hhül Buhr c 7 s. 196

8 . Amed Şarabasi El lm e zmül Osr, (UAPF, 1974, c.2, s . 1. (usrarası Ae anı Federasynu)

9. hh-ül Buhr, c 7 s 42 ahhül Musl, 10/2; El rmz15/74 ertb-ül Müsed hmed b- bel 16/219.

10. hhül Musl 10/ evavn şerheriye.

1 . Gaai, El hy, c2, ( Mektebü Ticariye Bımevi, Msır ss.51-52.

12. yet-ül Desuk e Şerh-ül Drder l Met ll, c s. 266.

13. Ktb-ül Bhrül Z Maat-ü nsar Süe Muhediye 1948 c.3, ss.81-82.

14. Kibül Rude El Behyye Şerh-ül ms El Dişkyye Matba-at Dar- Kitab-ü Araiyye, Msr, c 2, s. 68.

15. Ktb Dm-ül slm Da-ü Maaif, Mısır c 2 s 210.

16. Nezret-ül slm zm-ül Nes s 80.

1 7 Ram, Nhytül Muc c 2 s 4 6.

18. Kur "Bakara suresi 85. ayet. zhr etsı, 10 Şubat 1953.

19 . bu Ber-ü Rai El üm 24

20. Ai n-ü Aas Mecus amlül -ül ıbb, 28. böüm

21. bn-i Sina El Ku ıb c. 2 s. 375



22 D. Ai Şab, 'Mani-ü H sa El s e Tzm-ül Os (UAPF, 94) c. 2 s. e

23 El Mhl, ibn H, c 2 ss. 3540.

24 Dellül Mudii zm-ül Os, Aie Pası Yüksekonseyi, ahe Aie Panaa Heyeti), c. 1 (Biinci bası, Aak 19) s.

25. Muhe E Ma e Nsi E sa e Tai-ü Osa(UAF 94) c. 2 s. 6

26. agy. s. 66

2 . İsai Reb, E Cnin E Muşaa e Ha E aa lkDes, say 33, 23 Ock 193 ss. 44-4.



1 Dişilik Güellik ve Aşk Üerine ÇarkKavrayşlar

Aap tolumlarının en çarpıc açmzarndan bii, özellkle kadncinseik ve aşk gbi konuarda geçmş kuşkadn devraldğmz değerlei eleşii sügnden geçremeyişmzdr. Bunar r snfn diğeini ekeğn kadnı yöntiğ aarkil snı!ı toplumaın yansmalarından ibaeolmalana kaşın pekçok kş araından tısa uyrukla olarak bellenmişerdi

Onu ve aşkn en önemli kurarından kimsenin diğeini bo

yunduk ln lmamas olmaldı. Zngn oksulu boyndur lnduuyos bu sömürü onu kavrmıya hçr şekde bağdaşamaz Bi ekek bi kadını tıkı b ma gib shpenyosa bu lşki de onua bağdaştılama. Onur adalt ve nsan akaında ştktr. Onurlu aşk, adale veşlik emli üzrnde kurulu oan aşkır.

Gerçek aşkn br koşulu aış-vşt e aışveişn gerekli kua

iki eş arasındaki denge, eşktr. B ndyle köles arasında, as ile üstaasnda alşverş oamaz; pkı suyun r düzenek olmadan aşağıdan ukaya doğru akamayaağı g. Bu ndne geçek aşk ne türden oursaolsun sömürüye dayalı br şk çd yşz. Erkekrle kadınaraasında kuruan çoğu şknn grçk aşk üzrne temlenmediğn söylmek bu bkımdn mümkündür Mısı şrkıandan aşan yana yaklmalı aşk gerçekt aşk dğd Yne Arap debyanda btimenen kadınerkek duygunmarı aşk stıaparı kör aşk, tukulu aşk romantikaşk geçek şk saylaek duguaı de etmekten uzaktır.

Aşk br rkeğn ya da kadının kse, aki ve duygus yelerinn yüksek oğunuğa erştn v onı kşk ya da varıkarınn dernklrne dadıran, eang br nsanın yaşayabeğ en üyük deneymdr.

Aşkın teme unsuru eyemd Rontk aşk ya da hab Ozr e

mden yoksun oduğu çn md haaık duygulanımd Kendniyoksunuka besyen ve eyemden çok duygusa tepkire yaşayn brtukudu o

Akli, ns ve pkoojk akır aınd yaşayn Arap kadnınn

96



tek çıkr yolu, eylemden vazgemekir Çünkü eyleme girişen erektir;kadına düşen, erkeğin eylemni beklemektir.

Bu nedenle, Arap kadnlarnd gözlemlenen ediinl içkin, do-ğuştan bir özellk değil toplumun dytğı bir durumdur. Kadını doğaolumlu nitellernden soyutlamak, onu nsan olarak sorumluluklarındansoyuamkla, ya da başka br deyşle ns_n kişlğnin özünden, onuhayvandan ayran temel doğsndn yoksun bkmakla eşdeğerdr Böy-lelikle içsel özünden yalıtlann kadn ylnıca dş kabuğu ya da zrfıylaorada kalakalır çinde değerli olan ne rsa elnden alınmış ve dş zi-sel görüntüsüyle kalmşr. Bu nedenle kendn elinde alan te şeye, budış zsel görüntüsüne vermekten, ona masaj yapma, olabildğine yumuşa tutmak uzayn tüylerden temzlemek ve modadai değşilikleregöre kimi zaman labildğne açarken kmi zaman da öreten başka birseçeneğ yoktur

Toplum b bedenden ibre olduğunu ve b ill h ü özenn gösterlme eeğn onun beynine kazımk içinelnden gelen herşeyi yapr Gzeteler, agazinler reklamlar kadınlara

seslendklende onu ep değşen krm türleryle sürekli oğuşturulmasıgereen bir lt tabks ve uygun koyuluka boynması gereken duda-larla örtülü bir et parças olaak betimeler

Anck Arap kadınla çn bu ış kabuk, bu dış ziksel görüntü da-hi, dlediğince asrruf debleceğ ken mükü değildr Nasıl görüneceğe bşkaları Ba'nn bell başlı meropolerindek kadn bakım sanayi-leri karar verirler. Bağdat, Kahire ya d unus'dak mode kadın, kend

dledğ giyslere değil, Pars ya da New Yorkd kaptalst moda rallının kendis için uygun gördüğü gyslere bürünecetr

Kapitalist üretm bu saaylern sipler ya ticareti yürüenlerçin yalnzca ve yalnızca krı hedefler İnsnların büyük oğunluğunun temel gereksinmleri ancak kr çarkıın sürekli işlemesini sağlayacak vekamu tepsnn şley�ne enge olmycğ ölçüde dikkate lnır. Bununsonucu, kadınlar çin üretilen mealaın çğu Arap ülkelerndeki srad iteler çi gerçekte bir gereksinm değil Öeğin, Arapülkelernde tarlalarda ve fbkalrda çalş milyonlarca kadnn beden-lernin gece gündüz kurumay r kousunu gdermek için deodoranagereksinimleri 6uğu söylenebl m?

Çılgın rekalar korosnu gee kıln " JUW Bu reklamlar



çpıc nklei, kışktcı ognrı ve uznn otun, yk dun, biekeğe ın, onu ön y d göznn çn bkn çplk y d yçpk kdın im v çizimeiye kenterin ve kn göeblecek tümköşind dikimktd Miyonlaın yemektn giyiy bınğ dek

h n çpk gekinimini di kaşılymdğ ülkd lük mdde tn biecek gc onn dikkni çekimek için biucz cinik vrn ytmışt. Doğ or dnynn büyk kpit-it modevei, nnın erkekre kdnr ındki kşkı duyum v duygu doyumu gn ve arm dönüştmüş k değendeniy cin yokunuk çktiğ Ap ükinde pikoojik ve cinekinime zine kyonr ypmk, on kulnmktd.

B ndn topmun yşamını yönendrn çi hk ndtnd kpii d tem bi oumuluk taşmaktdı. Çünkü bi yndn pk m iyşiein biçiendirip yydğı dinl ve hki dğle ğğı vzetmekte dne ntmn cnnmı için muzm p� G�kdr Öt yndn d mrde lyond dergied kmad ve kip e cini rünl! üümind n tem ok kulnmk ve şımy çştıkı de

ği ve hkı özdı tmktdire. Bu önüdek çişknin tmdon dc ğm bi ryoni vrdr. Dn bğnzlık cin bkılıer ve b nedn de nnrn aknn rek cnek meşgu omn zmn aza. tıan cn en en yi, cineike bğntııkm kmpnyınd on dere an ve ut çzin metn t-ktmine yönendriebr. Ek oak şddt, dırgnık ko ve uyuşu-ucu bğmığnn çeşti bçme nse smr ve rkk gmn ı

n opumun dğ btün yn üünei nyi üetiminin paüümind ğanan klın aştirmend kulnıl

Doğu topumınd ekeken dkkteni kdının bckkçlı ve t porında yoğunaşrdkarı emen gözemnblnbir ogudur. Oy 20 yüzyn k yasnda Aekan toplumunda yapı-n bi şım kkern gin en a kadının göğüsrnn çki-ğni orty çıkmışt. İ, kşkr ğüü r kistn m dünyıngip yldız om şn ço da ayd nk mod bu üzyn oınd d kl kdnlan iri kç e göğüni dikzltn:ışdı. Bunun yine boun omulın ve cin byük kııını çıkt bkn yr a odu. İr göğü çıpkken ç-kn göktükin, kçük göğr raç udu. Şdede ie, Doğu



ülkeerinden (Hindstan, Endonezya ve diğerler)esinenerek, göbeğin elin bir ksmnı sergleyn gysierin trmanşa geçtiği gözlemlenyor.

Dünyann kaptast tüccarar ve onlar içn çalşanlar değşimden

asla youayacakar Kadnlarn bdnerinin br ksmı açımal sonratülmeli sonra yine açlma; aa kr yarışı hep sürmeldr Satılacakkçk me ardır e ne mutlu k kadn bedninn büyük ksm bu çağdaş 'ksologların yaraıcğnın deneme ahasdr Oy son mda gysilern şinde sefane koşuştuan gysi e makyajda moday gün gününeizlemeye çabalayan zaall yer kadnar kadnktan çkaak brer nesneye hat nesne parçacklarna dünüştüklerni bir türlü farkedemezler

Tam innar laktan uaklaşmş, kpist erkek-egemen toplumunbaskar atnda nesnelere br külot br çit edien bir bilezik bir gğüs kalça, ya da -en y durumda br aina e br rahme dönüşmüşlerdr

Böyles gelişmelern tümü kadnlarn kişilikleinn teme beşenlerini yitiip nsansı ntelklerinden syutlnaak bir nesneye bdenn birksmna ya da b araca indrgendiği bir topumda son derece doğald Kim zaman satış e tüketme zt en bir reklam arac kimi zaman

zek tuku e cnsel doyu arac , k aman çuk doğurup bslememakinas, kii zaman da elilk pazarnda anp satılan bir maldr

Bunun sonucunda, nesneler, araçar e mtar için geçeli olankadnar içn de gçer ou Yen oduğunda, an gnç, bkre e e değmemiş olduğunda daa değeridir uadkça -önceki elliği, öncekcinse dneyler- değri düşer. Edn de bir kadn our. Erdem e aa krterer ana atarn işkn çk e asalkl tutumlardan arlar

Hayat e erkeker kqnusunda dneyi bir kadn saf e deneyimsiz birkzdan daha değersiz sayaka kalm eneyi bir ekeymşcesne reddedilir

rap erkkleri dha doğrusu ekeklern çoğu zeki e deneyimkadnardan ükerer. ank kendsi aayacaklarndan başarıszlıklarn, zaaarn görcekernden çekinir Erkekiğnin bi gerçek, asl bir ha

kkat olmadğn ancak snf ve cnsyet yr üzerine kuuu toplumlan kurup kadnara dayattğı br dş kabuk olduğunu bilr. Kadnlarndeneyim e zekas bu atark s ysna, dolaysıyla da erkeğn kadnla ilşkeri içnde kra ya da yatar konuuna yüksetilmesne yönelikbr tehdttr Erkekrin çoğunun eki dneyii kadnlardan nefet etmesnin neden budur Aap erkkle ola eenekten çeknir çünkü



onlar günümüzde uyglandığ hayl evlik kumuna içkin olan sömürünün içyüzünü sergieyebecek gçteder.

Eğer kadnlar aeyhine sömü ve aycık le kaı e kann

yabnclaşms meline ottulmuş b kuum olak evlilk yaşayacaks,ek zü apl, ahil e sf kadınl yetştp onlarla evlenmeyi sürdürmekr Bir Arap ekeği elenmeye ka vediğinde hemen istisnasız ola neyimsiz gen bir bakie çocks bastkte, sa cahil haklarındanya d zihnnin de gereksnimleri odğndan habesiz bir pisi pisi seecekir kendine

Erkek elilik yoluyla kendisne hzmet edek zevklerne a ola

c, uklrn doğracak ilesine bkack bir kadın stn aldğına gre, deninn genliğin kouyack e kendsi yaşlnana de elilik işlelerini sürdürecek kendsinden çok dha genç bir z seçer kendine Krkyaşında bir adam yimi, ha onbş yaşında bi kzla evlenmek ereddü emez Aış-veriş nrmaı evlğe de yalandğ srece bu son derece doğald B köe san almak ya da zmeti umak üzere pazara çkan yorumadan uzun süre çaışabecek, zeki olmayan, dolayısıyla

deneii kolay fazla gereksnm omayan doyurmas kolay gen br nn seecekir Böylelikle efend ok etp olabldğince z ükeecek birine sahip olacktır ki bu mübadeeden zmi kaznçl çksn

Arap ekeklerinin kadınını h aman gen kalması gereken bedenler olarak gömek iseyşenn neden bdr. Kadnn değeri, yaşlandıkça düşe Kadınların yaşına, gençik ve güzelklerine ilginin nedeni buzemin üzerinde daha iyi seçebmekted. Gençlklei kalına cnsezk erebldkler ona çk doğuabldkleri ve alesne hzmet edebldkleri süreyi kapsar Bu gnk egenğn başangcndan yani lkadetn mnopoza dek se bak deyşe onbeş yaşından kıkbeşyaşıa dek tüm br doğganlık evesin kapar

Bu nedene br kadnın ömü nma nsan mnün atnda ouzyll bir sreyi kapsar Adeen kesidiği anda yaşam bmş sayr e

Sinül Yeis (Yeis Yaşı'e eştği söyniKadnlarn byolojk psikoojk yaps son araşrmalrn da ka

nladğ gib erkeklerden daha uzun yaşamalana elermesne kaşın,oplum kadnn efektif yaşmnı kğn yas kadar br süreye indrmşir Ekeğin (opmal ikse v nel) lgnk noksına kırkkkbeşyaşlar aasında erşiği dşnkn kdın in b dönm ekn yaamın



sonu, 'yeis deferinin açıışıdır. Böyleike zihinse fizisel ve duygusalolgunlu ve etiniğin zirvesine erişLiği bir dönem, toplum aafından çö-üş anı addedili topumsal ve aiei basıala hayati işlevini yitimiştoplum afından di diri gömümeye hazır yaşlı ısı acuzeye dönüştüülü

Güzelli ısasları da adın için bu dar göüşlülü temellei üze-ine otutulmuştur Güzel adın zihni boş da ol gümüşsü teni genç ız-dı Güzelliği bunun içimi ve dudlaının ıvrımıyla yagılanı Bu-nu olması geeenden bir miim daha uzunsa ya da alçalaı ölçülee göebiz aa yuvalasa bunu utanıaca bi duum olaa abulleni

O ee için geçeli te ıstas, cebindei pa<ıdıAap sanat ve edebiyatı adın güzeiğine ilişin bu tüden tutum

ve avamlı vurgulamada asi bi ol onaış ve oynaaya devam etmedi Bitmez tükenmez bir şarılr şiirer ve romanla dizisi dalgadalga çlı uzun irpii dolgun ddalı iri göğüslü genç ıza övgülerdüzmete birbiiyl yarışı

Güzelli çapı ve paçlnmış b tarzda agılandığına göe dişilive onuun a aynı mantğa ubn dümemesi için bi neden yotu Kızve adınla için dişili zayıfı, saık olumsuzlu ve özveiyle özdeşleş-tiilmişti Bu niteliklerin tümü de topumun adınlaa dayattığı endiniasına ve çularına adamış eş olüyle örtüşmetedir Dişii adınınaşağı onumarına uyarlanmış ve bnrı kbuenmiş uysal ve bcerilihizmetçilede aranan özellikleri payşasını geretimetedir Erelieilli i bunun tam rsi nitellee ndil uvvet aalılı gigin-li ve atılganlıla özdşeştiilir

Bi ızın onu a da iffeti bi ez yanıp sonra tüenen bi ibit çöpüne benzetilebii ız br ez reini yirdiğinde onurnu da te-lafi edilemez bi şeilde yitiniş olaakr. Bir ereğin onuunnsa iffetleilişisi yotur Onun iffei, yüzlece binlere ez yanabili, ama onurunuiçbi zaman yitineyece, tüemeycei

Son ıllada gücü yutları ve olgunluğu gidee yüselen KadınKutuluş Haeeti sayesindedi i özllile adının geçe zisel biyo-loji, psioloji ve zihinsel özellieie nüz edere doğasının ve yaşa-mınn tüm yöneini eileyen bu çarpıtmanın gerçe nedenleini otayaçıaan yeni adın bilimine dylı yni dğereri biçimlendie gibi yeni bir görevde önemli adımlr Lılblmiştir Bu kaçınılmaz olara insan



yamınn iki bieenini, kdın ve kğ ouşlurn dyaektik zıtrdn diğern yni ekeğe ve onun doğın ynden ğmey greki kımıtır.Dhı o güne dek bk ve cnse yırmcıık imne dyndırıa ve aeki nıfı topma yybimk içn grekindiği erkek ve

kadın prototpern yelitiren çuk yeime ve eğtim narnd dyeni düünceere yo çmıt

Kkuz tüm dünyd kdn ögüğü hrekei marksit düünceye grçeklen oyit erkk ve kdının yzı ve mcadeeerne ekeğn kendi egmnik ve dknı ev içine ve dnd kdn ik kez dayttığı bnerce y önceinden bu yn frkı topma imerde

kadınarın yüütü yırımcığ kı vm çok ey borçdr Kdınarn krtun yöneen b yen ve hyti hreket miyonrc kdı- büyücüük ve eyn ydkçık hkız yee uçanıp Engziyon',

Oa Çğ' kubn edidiğ ikencee uğp di dir ykıdğı Avrpda v köci y d od opum kubn edidiği oğ ükeendyüzrce yı üen bskın bi onucuu p kdınrın geçmin vegünmüz dünyınn tüm kdınn yn bkı ve şğmrn

bir oncud Ayn zmnd yni r y v topum kdn heketnin tüm insnrın ömrüye kr müeene mazzm br cnıkkazndırcğnın d btdi

Yen bgi n v yn bim kınrın biyoojik doğnydınyo B yeni dünc kın niine ev hizmi, çukdoğrmk ve çk bkm yükm kın ve kendrini ynzc çock doğrmkn zevk n nne ve eer ok gerçktirmeerne izn

veren deimiz ve eme bir kn doını vrguayn modı geçmkvrm ve düünceere ı giek dh byk güç ve ğduyy um biinci ytmkdı

İktidi, topum ve külü yı ve insn doğaıy kned çğdaş bime ku ö k ugn ve dğmez çe brinn doğnın varğndn öze nı değid İnn özekei

değk kendierini kiiern için doğup ydkr drm ve koar yrybien göre ntkdr Bk bir deye br zamnr ezeive me inn doı kb edien nğin üzernde çok önemi çevre etkier vardır Ark kçok bmdm nn içgüdüeri' temin knmyı redddek, yein e o ouku v ikgençik yın eçdiğni düündükr 'inn molvyonı rmni ğmkdr



Bu ndnl kdndki diginik, kkdki dıgnlk ğilimi doğnın pçsı ğil çv v topumsşm süçnn slio oydğı h v ygığ ilişkin mns olgd Kimi ilmci hyvnld dhi oğştn oğnn vlığını dddk, zmn

içind çv koşlı gö dğişn iz öziktn söztmktlEkk v kdnl çkin oukı üşünün nitikn gktopmdn çvdn v çşti toplmslşm v ğitim süçlindnldiğ v cinsyl sndki lişkilin ğşmz, z modiomdığı gçğin ilşkin k çok knt ikmşt Cns hk v dğl opmn şt ktis, kültül v topms ypısn ygn ok dğişm ğmkd Klh çölünd yşyn Sn y d

Bşmnl sınd yüütün i ştm, csl vnışl iktisdi gksinim sındk lşkiyi çpc çm göz önün smşiSn gksnmlni ck kşlyln sn syd kynn çvsind küçük i gupı hln yşmk Bu nn cnsldvnışın yöntn ys son st, cinsytlsı vlilkşıiişk ksinlikl ysktı Bnun nni l çock stmmkçok dmd iknc çğ ölükli lnmkt 1)

İnsnn cnsl özllk tüm ğ özllkl g topm çv koşı v ğtml çmln Bm toplmd n yygın insnın çoğnğ sn n s stlnn özllikn doğl özlik oğn vsymşld B vg, h Öğn, kltoisn mmn yd ksmn lnms yoluyl kdın v klının üyük çoğnlğn nssoğukuğ ğn Mıs v Sdn gi topml vdı B iki ükninüyük çoğnlğ işlm soncn dğişk üzyld cns soğk

ğ ğmş kdnının oğı ty ijd olkın il sümkmümkün müdü? Dhs, gk Doğu'd gks Btı'd, çoğnlğ küçük yşn itn çvlni sn sk v hlk çm nnycnsl ilişk sck kmms omsz i tutm içind ulunms ndny, kdınln tm oğsnn cnsl soğklk oldğ ön süüiimi?

B özllikn çockn v gnç nsnın içnd ytştkliki i sistmlnn sonc olğn l il kkn sdzm, kdnns mzoşzm ğlim oğ svnmk mümkün oii mi? Ekk gmn yglk kk v kız çkl sın yıımcııkgümktd Ekk çğ h şlngıçn kişğini ynsm güç so

03



muluk, oorite ve zorluklar kaşısda ouu tavr takay gerekn erkekleri düyasa hazraa öğrt. Öte yada kz çuk dahab�gçt köşeye üzüeyi, sat dşi oduğu ç kei kişiğii gizy öğeecek, edg, güçsüz, erkeği egeelğie oyu eğe, oa

ağl r kad yaşaa hazlaacatKadra erkekle aasdak u ay her ikisii kişğde de

çarplaara yolaçar, gerçek aaıya olguaşalar öle Bir erkekçuğu kedi egosu ve erkekğ kousudaki duyguar aata eğiliellikle aşağk koplekse yoaça; çükü kedside klee karşlaaya hiçir zaa gücü yeteyeceki Öte yada kz çuğu (kdslk ve cek ada) oyu eğe, egi ir tutu ise

geği aartlas, oda kedsi iç yaraa gede üstü olduğu duygusua dayal üstüük kopekse yolaçacaktr.

Üstülük kopeks kadada azoşst aşağlk kopeksi ekekerde dist ve sadrga eğr yaatır Buar ikisi ri aaaya ekazalar ay adayou ki yüzüdü.

Aerkil tp ii kadaa aş ay südüe ve ou daha ka

u edleiir klay hedefeye se r kla doata lidş gerçek ve kavralara doudu Ekeğ doğas gereğ sadga olduğu vesavaşr 'eyidek sadgal ekeziye ya da uha içki saldga eğilierle açklaaiceği kavayş öeğ öyesi 'gerçekler'e ridr. Oysa u yazca isaları savaşa gerçekte yoojki geksii yatladğ ve sa doğas, ayrılaz ir arçasoluştuaya deva edecek değişe ids oduğua iada ça

asdr. Edgiği kad doğas aylaz i paças oaak tileye ve doaysya da kada dikati edigilkle asda tarhedayal topusal ve iktsad etelele açkaaleceğ geçeğde sapra düşücee de zei şev gösteektedir.

Aaerk topluu Doğuda da Batıda da tü değş çaaarakarş ç vağ sürdüeek ç ka kaa ir ücadeleye gşesi, doğldr Ataerkil topuu kuadğ sahlar çağda çağa, ül

kede ülkey göre eğişir.

Geişk Bat ükeleride e öe saharda aza saözllikeri çileşde topusa ve iktisadi etkeleri hayati oüü dikkate alaya sahte- aada devşiriektedir Bu tüde kualr siyahlar, geçğ ve kada dvrici hareketei topu



mun çapıkkarıya değl, bunlaa klların uhsa arpıkıkarıyaakamaya çalışı Bu, otoite ya da devee bşkaldnn sanaın blna dernlkernde gömülü duygusl şmaaın özümlemedek yeeszernn dşavurumu olarak aıklyn Freud kuramarnın b uzan

sndan barer.Oysa km, nsanlar soun ve gülüklenn bnaltlnın dern

kernde süegden aşmadan kykandğna nandmaya alışandüşünür ve bmcle kdar yönec sfn hoşuna gdebl? Ya da savaşlarn, rkl ve cnsyetler asındk ymclğn kapals ssem yada her ürden sömüünün sonul deği de, saldganlğn y da bdo'yabğ, doğuştan gele yıkıcıık çgüdüsünün dışavuumar oduğunu er

sürenere ne demelBöyes sahe-blmsel düşüncele nsanar sorun ve zoluklarn

özümüü kend çlerde, kend bedeeinde aamaya e ve doaysylabu sonarn ve oplum yapısını değiştiey hedeeyen oplumsa harekete kaa geeğnn kavs egee.

I

Arap opundak külüel ve bsel gek halkn mücadesn

engeeme ve onun doğu knll s önleede ok önem br ooynar Kadınarn ve genle teki sse ve değelee karş başkaldısnn önne geçmen yolladn bii İslm ve öğeernn köüyekulanııdır Son yld Ap ükelei çoğund yükseme kaydedendnse bağnazk dlgsn fedl e klist yöec sarn elemeharekenn önüne geçmede kuld yoladan br oduğuna kuşkuyokur

Gerer, İslam öğeiye döüş' slognnı kendlene sr edyorlar. Bu slogan amlının gek doğsn ve valıkların dayandıdıkar sömürü blern südüme iteke pedeleekedr Son yıllarda karşaşğmız iktsad ve sy güüklen oğunun nedennnİslam yodan aylmak oduğu hk nndmaya aışmakadar. İnsaarn çoğunun soulaız geek doğs hakknda br kr sahbomayşından araaak Ap hlklın büyük oğunuğu n ek

uruluşun İsama dönüş olduğuu şlyol Yoksuuk ve yoksunluğun,lahın İslaman ve onun öğesd spnlaa karşı gzabnın ezaürü oduğunu ler süüyoa

rap ülkeende son ylld isel ögüe ma gb oğad.İnsanlın dn ve ahlak adın konuşnl saygsn hl çekeblecekern

0



bildkerinden, böyes düşüncelr yayma Arap ülkelerinn sounlrkonusund sahe kavrayış v çözümern bayraktarlğın yapmaktadrlr.

B u dnse seferrlk hrgün İslam ahlk dvuunu çayo Oyynı srrd bun koşut yürüyn br tca serberlik de büyük kenterin

duvrn ve elvzyon ekranlrın visk şşleri ve yr çpk kdın gö-rüntüeriye kplamkadır Kahre Beyrut Bağdt y d herhngi bşkbir Arap başkentnn sokaklında asgele doaşan biri, duvrarn n iyişrp veya dğer çkiern sapını zai kadın amakarının kavadığı kadehrde köpürdüğü reklam anolrıyla y da yar çplak kadnan ya-tkt sereser uzandğ lm aşlriyl kapı oduğunu görektr. En ypy öyküerden kuulu bayağ erotk lmler dizisi izyci kiesi içn

göbek dnslarna ya da cnse kşkırtclğ yüksek dğer biçmlee bebağlktdır. Yerl kaptalist y da odal snı Bat emryizminin siysei rsndaki bağlar n denl güçlüyse, cnsek ve kdın bedenin metşrımasına dayal reklam v lmlern sayısı da o denli yüksekolacakr Buna kşık br ülk sosyalzm yolunda ne deni ierler ve Bat'y iktsdi v kültüre bağmlılıkn n dnl kutulurs, duvr v aşlrograk mazemdn o dnl temzlencektr. Bu, brkaç yl öncesne

dek Mısr, Sudan v Surye çn geçerliydi Ancak poltk dğişklğ veAmrikan etsinin güçlnmsy brik tca seks bu ülkrin büyükknt ve ksbalanı br kez daa sla e

Ulusararası tkelc sermay Ara dünyasın lişkn oarak dkenüstündedir Zengn hammade özelkle de peto kaynakları statejkcoğr konum ve bölgenn Arka Batı Asya ve Akdenz'e uznan syaönmi yabanc sömürüye kaşı mücalyi kesinlştirmktdr Bundadur durak yoktur; çünkü Arap ülkelerden br emperyalizmn ve uluslars semayenin boyunduruğundan urtulmy kalkştğnda ktsadsy ve kültüre cepherdn çok yönlü saldrıa uğramak, bunaragerici ya d geri güçlerle tta alinde ç sorunar kşkrtma gşimereşlk emektedr Boyundurukn kulmay çbalayıp da bunu başaanarın diğererne öek ouştumamalaı çn br n önce eski durumaınageirlmeleri gereklidr

Cinsel ve cr rkla kampanyalar ne denl şevke yürütülür, yabnc kapits ürünlrn paaramas n dnl yoğunlşırsa, öğreti, vazv yal biçimn aan dne bakı da o den güçlnir. Çünkü halkkitri cnsel ve znsel olar Tarınn yksn dstek aan yönetci

106



sıarn ytksn bğmlı oml ua b sü öc Msakds öndrd baılaı yntcnn güç v ytks Alan güç vyksn br ds oluğunu sümüşl "Ala'ı yksn aşağıaya v küçümsy Aah yun ğdrckr Aan yksözd Emr Kraıkda Kra, Cumhuy d Başka andan ms d Büün bu sana kuşkusu Allah' ytksn bnnmşadr" (2)

Arap başkln kam ampayalar hz kazandkça; Baı brkaı ürün n s bçm aa tmk üz asaanmış,

çıpak omuzarı n ouşuduğu çk şşn sglms yaygınaşkça gaz v drg sütuaınak ayo yayıla v lvzyon prog

amarındk yasakama kmanyalı a ştlmk, gdrk ahaaza ss grmkd İslamda alko am, bu nd d s çk pazalanmasna aş by yms gkğ düşünülür Banöz yasala çkal bul çoğulula yls çlşl yüklüülrk, gülüç, dolaysya a sz all Buu b ğ alo kullanan czaandırıp, satcı kş ya a aya ouulmamasıı Çkaagüütü, aksn, çky lgy attmta yllk ç ah b uza

mak br gr çkmkdr Buu kn soucu, suçuluk uygusunun yasa, ap v saışan atmar Yasa k çok uumda kbr arza uyguanr Küçük ayakç myhas ya a k yoksu ksmrk bahanl aatl hl clanln, aha valklların yaşadğı smtlk kuuluşl ç saş müahas südümkd

Bu bög oan bl ha y kvamak çn Msa

1976da yürüğ gn v alo k yaskayan yasaya b gö ama yldr (3) Bu yasa, tut gü oulaı gkçsy büyükod v döşl aparan ln ç satş v kullanımn srsbkmakayd Oysa, n d l aln büyü ksmı usrçn ğ, uuş amacyla kullanlmy Kalı st ustl gtsns aşlr, b İslm üls ol Ms okla ç bulunulasüc, yoksu ksldk konu v kavha uygulanan İsam ya

sya b omaarı grkğ, otı İsmn brkaç doa arı, yaa dövz vya um şvk uğrua stslaa göz yumabcğ üşümk ümkün dğ Otantk b nsl manğn b uzm ağmsam ym lma v güçy oayacağ, s mümkünolmadğ açkr

107



Oysa sömürü üzeine temelleen üm manığın özü, çelişkl ol-makı. Bu ne®nledir i yaı çıpla adın imgele duvarlarımız flmlermz ve degilerimzi gdeek daha zla isla edeken atan sayıda kıze kadın da peçeye büünmetedir Kadınlara adın feti ksves altında

sunulan İslam giysiy dayama eğilmi son yıllrda yce lignleşmş adınların bedenler dndışı ve ehlikeli ölçüde başan çkacı oldu-ğundan b kez daha kapatılmalıdı

adnın günün he anında endisini daha çekc olmaya, ekeklerbaşan çıkarmaya, olgun tutmaya, bacalarının güzellğin ortaya çıkartacak nceck çoraplar giymeye saçını parlak e dalgalı kılacak şampuanlarla yıkanmaya çağıan eklamlaın uşaması alındayken nasıl olup da

çını e denn örtüp çekicilğin gözleden gizleyebileceğini br ürlüanlamıyorum

Çeelerni sran bu esin çelişle otaında peço Arap ızve kadın psioloji bozuluğa uğaaadı rap şaıları ve edebiyaduyularını dumaksızın şa ilşin çağışım e duygulanılarla doldurur Ancak eğer bu aşk çağısına ulak vese göeceğ ceza acıaszdEn azından namussuz ahlasız bir ız olduğu yayılacakr kulaktan kulaa Hçb ekek hata aşk olduu adam ahi endisyle elenmeye yanaşmayacakr Evlenmeden önce kendsni br eeğe veen bir kıza buerkek kendsi dah olsa güvenmeyceğn söyleyeceki

Arap hallarına dayaılan sü aıça, peol ve diğer ha-maddeler üzende yağma şiddlendçe ve çouluslu e ulusal apialstlein cebe indidleri la büyüdçe, rap oplumunun yosul e

smleri denleşen bçme yoksunlu ve selete süüklenecek klelernarşılaşklar ikisad buhan ve soula gidee esinleşer Baülkeleinden ithal dlen yüse fyalı malla Kahe, Şam, Beyrut Tunus ve Arap dünyasının diğe büyü nleindek virinler doldurduçakatler tanzim saş mağazaları ve hal fırınları önündek emekçkuyruklaı uzayacaktr Oada diklp bi somun ekmek br dilim sabunbir pake çay ya da br meel basma için satlee beklerle Bugün

Kahe sokaklarında yürüyüp de iinlei süsleyen thal malların yanısıratanzm şlar ırınla ve pzar yelerini dolduran yüzlee erkek ve kadı-nı görmemek olanaksızdır

alkın büyük çoğunluğu ya snalaını çok etkleyen kes-n bir sadi buhanla şı aşyad Yozaşma üşvet, hırsızlk ve

08



şiddeti her ürüsü gündelik olayla halne gelmişir ve Mısı'ın büyükkent ve kabda bunlr o denli şiddetlenişir ki, bz gazeeer, sihl sdrgar, hsız ve fidyecilere krş etki bir öem olak geceyc adı veie yei bi hukuk sisemi öemekdier. (

Şiddet eyemeri hırsızlk, insan kaçıa uyuşturucu bağımğve ciseli, ako ve uyuşurucu pzaramasıdki rtş baş kumagömmeyi reddeden herkes içi son derece irgidir. Babaar giderekkz satma eğiimine yu eğmektedile. Hizmetçi kzlr her zmnkide yüksek syala fahişelere ya da tuister zegin Arap veMsır eğedimekle yükümü ucuz kabare dnsözerie döüşmektedir. Amac a ya d herhagi b madd çıkr veya güvece oa cise

iişkie erçek duygulaı sevgiyi dostuğu ve şk yokee phasa baş dvş klıp haline gelmekedir.

Öte yada, yaygı ahlki ve cisel yozlaşma ogusua görüüşteçeiş bir dinse bağnazık dalgası eşlk emekedi. İslami yasa hrsızk yapanın elini kesilmesi zna eden kadının aşlanak öldürümesigibi e ka cezaı kesi olak uygulnmasını svuna bi koo yük

mekedir ideek Aynı seser tü filmlei seks saheleride emizemesini Arp fimeii öpüşeleden rdıımasnı ve bzı fmer ol yaşıd küçükee yasakmasını ebetmektediler Fuhuşve hki yozaşmanın açk ve öülü biçimerine ibeik cezar verimesii isemekte ve bir kez daha kadıın gerçek yeii ev olduğunu vurguamakadrlar. Kzlar süekl ale deneimi alnda uumal ve yanlarnda bir erkek omadan sokağa çkmamalıdırl Ha kimi yayılr, Arap

ülkeei doşıp olada göbek ansı ya da cise kşkrcıığı oabşk dns gösterier yapan kadınların Msır yurşlığda almasıısvumkdr. (5)

Yie de bu kaba bağazlk dalgasıa kaşı çıkan kimi Arap yazarr vrdr Hszın elini değil yaşamlrmıdki yoksulluğu önüü kesmek geekği, zina işleyen kadnlar taşlamakansa cisel basklar ord kdrp geçle sağlıkl bir fiziksel ve ruhsal haya kavuşurmaı

dha yr oacağıı savuan sesle de yüksemekedir Acak bu tüdec düşücee, disel bağazlık ve aşıılık okyusud bie damaibidr Çükü k ve mak sömüü ve eperyalis yağma e büyükdüşmanlrd Bu nedenle halka gazeele fimle V radyo tiyaro vekip yoluyla şrına dilen kül edebiyat e sanat akln sesini boğ-



ml v insanlan grçeği kavmasının önüne gçmlidr. Pk çok ğ-imli gncin ndn uyuşturucu, cnsll ve suç yoluyla yavaş yavaş aklv ahlaki intiha çtiğ üzerinde düşünmemld Eğer onur sözcüğünüynidn kullanack olursak, acaa hangisi daha az onurludu; ir pça yi-

yck alabilmk için edenin br erkeğe kirlayan kadn m yoks iravuç kudt v rmay sahib insanın her yıl milyonl Kaznmasnı sür-dümk için mntk, akıl ve ahla gözdn çkartan devlt mi? Hangisniczalndmk gerkir; r hapla içnd ulunduğu sefaltn düşler dü-yasna sğınn delikanlıy mı, yoksa yaşayıp sömüilmk içn u -li skli kılmas greknler m?

Yapsı sömürüye dayalı hr toplumda iktisdi v ici değrlrlahlki v Jinsl dğrin çatışmas, kaçnılmazdı Bunun sonucunda,arkil, snı toplumlar köklü çelşkiler ve hayatın hr alannda oryaçıkan çif ahlak standartlayla yülüdür. Ne k, gri v yoksul ülklrddaha da kskin olan u çlişlern sonuçlarna katlananlar v dlinödmek zorunda olanlar daima öntlenler, yan rkeklerdn çok kadın-lr üst sınardan ço mkç katanladır Tarımsl v petrl kaynakla-ın klırsa Arap topraklar iktsad bamdan zngn saylailir ancakbu znginlikler insanlar taaından paylaşılmamakta, çokuluslu şirketl-rin, v i avuç yarıodal vya kaplist Arabın cin akmakd Bü-yük çoğunluğun yoğun ir selet v pekçok alanda ntllektüel, akl vahlaki grilkte yansımasını bulan itsadi v toplumsal grlik içind yaşnmasnın ndni udu

Toplumun gerliği, kadnlar üzerndeki ktisadi cnsel v ahlaki

skla da yoğunlaştırır. oksul b kadn 'hata sndan dolayı daha siddtli i şkild cezalandılaca Zengnlği ahlaksal çöküntü içindedahi olsa bir kadnı ağşlaada hat günahlanı rdm dnüştürmdsihirli ir değnek gibidr. ara boanmş br kadn evszliktn, dilenciliktn, yasal ya da yasadşı fuhuşa süünmektn korur. Para küraj suç asylsa ir kadna istmdiğ br cenndn br doktorun muaynehansnde kutulma olanağnı ağlr

Aap kadınla toplumlrn yöneten çite ahlak standatla ndeniyl ezilmktedir. Aap ülelene dayat1lan iktsad sömürü yalnzcakaynaklnn sisteml bir biçmd yağmalanmasın getirmez; aynı zamanda kapitalzmn tcar dğerleryle geçmiştn devralnan dnsel dğrlrarasıdak çelşlern sonucu oln fte ahlk sandartların da dayat.



Bu çf sndardn acısını •toplumda herksdn çok kadın çkİnsanarn dikkatin çkmek mların pazarda daha kolay dolaşmnsağamak üzer rkamlar filmle vd. aracıığyla bdni soyuarak cnsşkcğ ulan Cinsllik he şrkya, hr dansa, her oyuna snd

rilmedr k saş oabilsin adınların rehin, soyumuş bednrnn deödl olduğu oyuna gidek daha zla ayk uydurulabsn. Bu ndnlkadn çplakğ gündik bir grsnmdi Yn d, ayn yaygınıka vazdn dnse ahlak adın bdennn başan çıkc olduğunu v yanza yüz v elr göülebilck şkild örtlms grkğini vugu

adnar brer al nsney brr araca ndigenmşlerdirser car rklamar çn kullanısınr, str evd v arlada boğaz oku

ğuna alşrılsnar, st v dşına paaya, vd parasz kuansnar,sr oplumun ürm amacına uygu olaak çu doğuup büyütsnl,srs kkrn sk v geksnmleini karşlasnar, hr bii bir ns-ndr

İnsanık arihnin uğadğı en byk çapıtmalardan bii, kuşkusunnlr dğl, yöntcilerin açsından yamış olmasd Bu ndendama yönic snflarn gmenlik altında tutuk mk snfar vekekrin kadna üzindki çıklm yanstmakad. Tarh adınlaaşkn grçekrn çoğunu çapımı�ı. Eeklein ve onlan amindnçkan arhn skça belittiği gb Arap kadınla kskl, zayf ya da d-gn dğildr rsn, Aap kadınlı Amrialı v Avupal kzardşl-rinden yüzerc y önc ael sstem ve snf sömsn karş dnmşrdr Amrka kadınla, çete kekrn çaldığı mziğe göeoynadkarnın bncn, anca 20 yüzyıl iknc yarsnda varmaya baş-lamşlardr. (erkek/adam) söcğ kullandğnda üm insanığkapsadğ, yalnızca kekl değl adınlaa da göndemd bulunuldu-ğunu ancak bu trihld sezinleyelmişldi. Amiad kadn kurtuuş haeklrndn bılaının nlc sözck dağarcığını değştmyçabaamaaınn nedeni budu. Oysa Aap adınlr gli dğişikliğbundan ondört yzyı öc, samn aşlangç yanda yapmışladı. lkvrrd Ku'a'a kek ve kadın nmlamada i cins kullanlmky-

d. Ap kadınlar, buna kı çıa: "Biz de tpk sizin gibi mslmanoduk v sizn yapklanz yapı in de Kur'an'da szdn sözdiliyorda bzden sözedilmyor, ddile Çn o nlede tm insanlra msm () dnyodu. Bundan ona Allah un'da l l (ri) l l (dş w rl) wl d



şil (6 idesini kullnmaya başladı

Arapların arihi kadnlaın mücadelelerinin değişik evrelerindesergiledikleri güç ve grginliğe tanklk eden pekçok direnişine öekler

sunmaktadr Arap oplumunun gelişiminin belrli evrelerinde kadınlarınsergiledikeri olağanüstü cesare ve aılganlığn nedenlerini rihin derinlklerinde raşrmak gereklidir u yapılrsa kadnlık ve güzelliğe ilişkinkavramlarn çaıılmasna ve kadn akl sahibi br insandan, bir beden vebir benliken, yüzünü Christian Dir ve Revlonla boyayan, mini eek altında bacak ve baldırlaın sergleyen, garip bir hastalığa uulmuşcasınayüksek ökçelernin üzerinde bir oraya bir buraya salman, göğüslerini vesunu uhaf cendereler içine aln, gözlerini far, göz kalemi ve akmakiiklerle mahveden ş bir maskaraya dönüşmesine yolaçan etkenleridaha dernlemesine kavrayabilmemiz olanağı doğacaktır Bu maskara,am dişi' olabilmek için bu palyaçluğu bön bakışlar ve sözde bir salkhavas, bir krılganlık görüntüsüyle tamamlar

Gerçek güzellik kendisi olan kadnın, kendisini şamasn ya dabir başka kadına gimesn diye kocasnı memnun etmek için başka bir ki-

şiliğe bürünmeyen, bir koca avlayabilmek için kendisinin olmayan birgörünüşe gmeyen, insnlar tarandan eleşirilmemek, anormallkle suç-lanmamak için tplum normlarna ayak uydurabilmek adna davranışlar-nı isteklerini ve mululuk kavrayşn çptmaya uğratmayan kadnn gü-zelliğidir Güzellik herşeyden önce dn, bedenin sağlğnan ve kişilikamlğından kaynklanr arlğnı kalça yularna kvrımlaın altnda-ki yağ birikinilerine atai kayglı ve özgüvensizliği gizleyen kozme-

ik tabakarına rçlu değildirArap oplumund eğitim göüş kz ve kadnların pek az, şimdiye

dek aklarına veya kirpklerine göserdklri özeni beyinlerine gösere-bilmişlerdir Ancak bu kadnlan daha yeisiz bir yine saip olmaarn-dan değil, kzlarn küçük yaşlaran örmeye başladklakları ve kadnlaryüzeysel ve ş kalıplara dönüştürn eğitimden kaynakanmakadr Arapkızlar çuklukn düşünce yeilerini gelişirmey ğ, gys

denlerine ve dış görünüşlerine abatl bir özen göstermeyi öğrenirlerKendilerine dayatln güzellik ve dişilik nrmlaına uyma youn-

dki umutsuz zula nedeniyle şu ya da bu kaygı nevrozuna ya da psko-lojik zukluğa uğayan kln says oldukça ladr Bir kz çuğu,yaşmnın ve glcğnnn buunun uunluğu ya da kipiklernin kvrk



ığ ağlı olduğu inancıyla büyr. Böylelikle kpilerinin ynun gerekenen bi milim daha kı olması, gerçek bir un, ciddi bi nlımkynğ haline geleilecektir

Bi kzın zeası toplumu ve ailesi için onun işilik özellklei

çarpıtmar Sr hevesi ve güçlü bir den yapısı, onun güzelliğini; uzun bi y omuzlar üzernde dikel en bi baş ve açık cesur gözl erkeksi eğilimlerden yılır T dişi, yarı kalı hülyalı gözerle başıönde yüyen ksa ylu edilgin kadındır

O ereceli okullarda okutulan kitaplrın bazılarında kızlardauzn yun uygunsuzluğu lletilr Lise son sınıftki kız ve erkek öğncilern uduğ kiplardn birinde, ergenlik döneminki büyümeye ilişkin olarak, erkek çukların uzun boylu ve yapılı kızların kısa boyluolmsı gerektiği yazılıdır (7 Msr'da lise öğrencilerine okutulan bir kiapdaki bu paragrafı gören uzun boylu bir kızın kapılacağı aşağılık kompleksini kestirmek zor değild Aynı biide boyu kısa, omuzlar birerkek öencinin aynı paragra kaşsnda neler issedebileceğini öngörmek de kolaydır

Eğitim süreci iser okulda isr evde, ister ietişim raçlrında ister kültrel korumlada gerçekleşsn eğitimin gerek erke� gerekse kızlrın kişiliğini daa küçük yaşlarda nasıl çrpıttığını ylelikle görebili-yoruz

Uğranan zararın gerçek boyunı ncak gençlerimizin büyük çoğunluğunun uğradğı akli, pskolojik ve organik bozukluklı incelemeyebaşladığımızda kavrayabiliz.

Anca kız ve kadınlan sorunla çok daa yaygın ve şiddetlidirBu, özellikle kültrel ve toplumsal geriliken Badan gerçekten nlaşılmadan kopya edilen br modeize geçiş sürecindeki Arap toplumlrıiçin geridir Bu modeleşe seci bu ür toplulrı İsa ya da Doğu ahlaki değerleri adına çağdışı kamış kimi geleneklere dört elle sarlmakan lakoymaktdr

Batı ülkeleri ve onlrın deneyiminden pekçok şey aln ncak yine e pek çok geleneksel düşünce ve davranış yolrından vazgeçemeyenısır oplumu, bu eğilimlere bir rnektr. Kimi zaman modeleşme görünüleri özde eski geleneklerden çok da geridi Buna bir öek topluun üst ve oa sınıandki kadnn kadnlan kzk adnı koruduğu

awn Y 3



'rli adete kaşın, evlendiklende kocaann soyadım alı. ÇünküAap ülkelerinde kadnlaın eski konulndan artakalan unsurlardan bi dının evendiğinde kendi adını yiteyişidir

Mıır opluunun valkı kesileinin kaıdığı davet ya da pari

lede kadınlan birbilerine kocarnn adya seslendiği duyduğudaglekten kendii la Bu isieden, değerleri sanki bunlra bağlıyış ve vrupalı ya da eikaı kadnaa öykünekle çağdaşk vekütürlerini çüütüez biçide sergiiyolaşcasna, büyük bir gurur,hat kibir duyarlar İçideki güe iteği, kocalarının adlanı kulananbu kadnların rei kadın örgüteinin öncüleri olduğunu öğendikçe vekadın hakları ve özgülüğü konuundaki konuşalarını dinledikçe önüne

geçiez bir hal aırrap opluaınn birçoğunda gelişenin giderek ksaan eteke

altndan baldırları segieek, giderek uzayn ağızlkladn sigaa duanarın savurak, buzu viskileri yuduaak, e dansaın riiyle tepinip durakla kanıtanacağnı düşünen Çağdaş, vupaeşişkadn kentlerde, ve hata kasabalda gideek daha sık raslanan bir oguhaine geiir

nak bu paak ilann anda, aklen, duygusal ve insel olaakbastrlş bir dişi kıvranakad. Kaça ve ouzarı çıplak dai olsaakım kaın, nüfuz ediesi güç b öüyle kapayan hayatndaki tek soylu aaın bir erkekle evlenek, ona izet eek, boun eğek ve ona -ercihen ekek- çocuka doğuak oduğunu düşünen br dşi

4

N

. Elabth Thomas, Th Hal Pol (Sar and Wbrg959).

. l Ah Kah 4 Tm 975. Şyh E Bu Hatln Tmu 975'd tpnan Mısır Arap Ssyast Brğ UsKonsnd yaptğı nşadan b üm.

l Ah Kar, 7 ays 97

4 El Ahb Ka 5 Ağsts 975.

5. l Ah Kah 4 ayıs 97 fat' bığı atnda



Yusu dris v Ncp Ma

Mumd ibni Sad l aaül üa . 3 s. 45 v an,'E Aab srsi 35 yt

B i Üçüü n önili diyat ölü için Pioloji

l ia A Kus v Syyd Gnim (Eğitim Banğı Kr Böüm 2 s. 32.

5



6



l BÖLÜM

TARİHTE KADLAR



8



11 Ademin Onüçünc Kaburga Kemiği

Bugüne dek Arap ülkelerinde, hatta dünyada pek çok insan, Hav-

va'nn yeyüzünün ik kadın olduğuna inanmaktadr. Ayıca Yahudk,Hıistiyanlık ve nihayet samın vzettği gibi, Ademn kaurga kemğinden yaatıdığını düşünürer Tek tnrıı dnerin çok öncesnd nsanarndaha Adem e Havva akknda çbr şey medkleri çağda yeryüzünde kadınan yaşadığından abereri yoktur Antik r, kadınarın evve toplum çindek konumına dar pek çok veryle yüklüdür. Konum veolünü etkeyen değişimer, topumun toplumsa ve ktsadi yapnn de

ğim yöüyle yakndan intlidr İksadi ve topumsa atyapyla kadnın knumu arasndak u lşkinin gözer önüne serlmesi, onu Yahudike brkte sat erkek dennn br uzantsı, br kaura prçasıdurumuna ndrgeyen u düşüşün ndenen de açıkamaya yardımcı oacakt

Eki Ms uygarığı günümüzden 50 aşkın yı öncesne dayaır ve üç tektan dnden ik oan Yahudliki önceer Bunu günümüzedk kaan kent, tapınak ve dğer yapı kıntılından ve paprüslrla eykeer üzerndeki yazı çi ve oymardn çıkarsıyoruz

sk srarın kend dner, kend dnse tapınış ve aynler vardve buna tek tnrıı dnern saneye çıkmasından öncek dönmere arhenmekteyd Yaudk Firavunar dnnden, özeke de Aknatonungüneş kütündeki tektnrıcı ögeerden brçok kımdan ekenmştr. F

ravunlar çağnın rn zleyen süaleerinde, Msırlı kadınarn gereküke ileinde gerekse dn alannda önemli konumara sahip oduğu dönemer bnmektedr sk Msır uygarığının N kıyıarında ççekendğiinerce yl boyunca, tanrıarın yanaşnda anrıçalar da insanarın yazgısını yönetegemşerdr

Dn kavramı teknrı dnerden çok önce oluşmuştu. Dünyadayaşayan tan kavramını ya da en azndan kend kavrayışlarnın ötesnde

kendilerinde bulunmayn yeklerle donanımlı karanlık güçler fkrin ilknsanlar içmlendrder Bu güçler nsn yaşmın etkilyr, hatt denetyor, ve istedkleri zman cömert yağmurarı yi r asadı ve yeteri esn sunuyorardı. Öte yandan fırnar, asıkar ve öme nsanrınyazgısını son dere oumsu r şekde d ekeyererd



T arh aştımaı, anrıarın e esklerni dişi olduğunu göstermektir. Fravunlar Mısr'na nrıçlar k çok alanda egemend ve n ygsını llemde nrılarla birlikte etkrlerd Hakkat nrçası Savaş ve Sel anrıçası Naiyet ss, Sikhme hour unlardan

yalna brkaç sdrKadınlar tanrça mertsine yüklmes onların aaerkl ale

tak mülkyei ve toplumsal sınlr taya ç cek konumlınn bir ysmsdr Bunarın taya çşyla brikte kadınn konumuzama için geriledi; anck anl sstemin azok ömli kalıtlarfeal e Firavunlarınk gb kölei toplumlaa arlğın koruyktır

Çuklar abaya göre anmayan, onun adın ve mülkiyetni sürdürmelerne zemin hazırlayan baba soy çizgisi sstemi bu sonrki erelerde gelişti D öek toplumlar nnenn ale res olduğu ve çuklnkedilerin doğuran kadna bağlı olduklaı ana soy çizgisini zlemekteydil Bu eenl tluml anaerl sstemle yönetlmekteydi (1)

Es Mısır uygarlığının lk dönemlerinde meşru bir vlat annesinin ın şı e mras gellkle ayalydı oğula ğil en büyük

k evlda gerdi (2) Gk trhçsi Herotus Lukyalılrın oğula annenin adını verdilerini kaydetmektedr Romali rhç Tactus Germen ylının asli önem kızkardşe verderini söyler İslam-öncesi çağld kimi Arap aşetleri a ana soy zincine lşkn bzı kuallıizlemekteydler, 3 günümüzdeAsya ve Ark'da ayn yolu zleyen birk kable lığn sürdürmektedr

Çuklarn anenin adını aşımasının kadınn toplum içindeki yükk knumayla"ltili olduğu insanlık arhinde yi biline bir gerçektiraerkil sistemde kadınlar yüksek br toplumsa konuma hpt hatarlar mertesne dhi tınabilmekteydler ek rlar tekel veçuğa annenn yerine bnın adnın verlmeye şlanmas, aerkl sistemle ilintldr.

le yapılarına, mra ve çuklrın andrılmasına lşkn hu

kuk sismler tplumdak syo-ekonomk lşkilerin br yansımsıdırnlk arhnn k erelerndek ktd yaşam meyva ve neler toplama topaktn kök çkaa keenele are b yaalama ya bell hayvanları avlma gib ço bst e snırlı lyetlere bağmlydı Bu lkelalyeler, nsnn süel bsn e elerşl a lanlnn şnde bryerden dğerne getmesn zornl kılıyord ayaa ama bçmler



topluml bir artıya olanak bırkmyor, sürekli gelik durumuy özelmülye imkanszlaştırıyordu. Özel mükyet yluğunda da insanlarınsnıl yönetilere yönetilenler halinde lünmesi mümkün değildiHerbiri pluluğu eşit üyelerydi Benzer şekilde biryler ya da cinsyet

er rsd şlümü de ortaya çıkmış değild Sınfsz farklılaşmamşendsiz ve kölesiz bir toplumdu bu 4

Ltu meyva ve neli sinleri toplama ve toakn kökler kme yolundaki uzun deyimlei nuu yeni taım teknolojisini kadnln buup geliştrmiş olmasn büyük olasılık sayar (5 Tarım şlevle lk üstlen de kadnlar olmuş doaysıyla toplumsal konumlaında

ım ağarnn lk dnemlernde şat oan ana soy znr iişei veerkil sstmde yansımaları bulan ktisadi konumunu koumuş hatgüçlendirmişir

Bu ilkel ım toplumlnda kadınla toplumsal iktisat önemlibi rol oynamışlar siyasal yapılada ekeklein eşiti konumlarını südümüşe aile ve evlilik kuumlında da ön plandk yeleini koumuşlardır Klanlar anaekildi; uklar ananın adını alı ve onun klnına ait yı

rlard; dışevllk yani klan dışnda evlenme kuldı Kadının toplumsalktitki yeri gereği erkek evlendikten sona karısının evine taşını oda otak alarda çaşr ve adnın klanının işgüüne eklenidi Aan şgücü geeksnimi bu kabilelerdek evlat edinme işlemini de açıkamkadır e klan geektiğine savaş tusağını bünyesine kabul edebilidiBunlar klanın üyele olarak arlalrda çalışılardı (6)

Kadnın ktidi nemi kaşılıklı anlaşma olmkszın kendi kişi

yla kasından ayrılabilme ögüüğünde de gilenmekedirBu dda a karsnn evini ve klanını tekeeek kendi ailesine vehalkna dönmek zorunda kalıdı Buna kşın çuklar anlerinin yanında kalmakaydılar Kadınla siysl yapılda öndelik rolleine ilişkinolak de erkeklele eşit konumldaydla ve dinsel ayin tören ve apınmara başkanlk edebilmekeydile Dinsel adet ve uygulamda çbirşekilde kadın-erkek ayrım yapılmaı (7)

Ancak bir süre sna erkekler ve kadnl için br yere yeleşebilme olanağı doğdu Taım kalıı bir sin kaynağ haline geldi Yöntemve knikle gelişkçe bi aüün üetmi başladı ve şka insnlnemeğinin sömüüsü mümkün ae eldi zellkle tpraka özel müiyetüşünesi yaygınlaşak ortklaa klan mülkiytin yeini ald ve ea-



nde işleyeblmek çn kuşakar yu aynı topraklada yaşa hakkınıgerd. 8 Öze mülkyele brke erkek, çuğuna ad verme ayıcalığınıkadnn elnden aldı Buna amaç çocularını aımayabmek ve öldüken sonra özel mülkünü onara devredeblmek Böyeke özel müye

ve mas anaerk ve ana soy zncr sstemlern yıkrak toplumun sosyalsnıa hande böünmesne yol aç

Özel mülkyetn yaygınlaşmasıyla blke, eski opumar sınıaböünerek farklılaşılar; br yanda aznl oluşuran toprak sahple ve kölelern efendle dğer yanda hçbr şeye hata kendlerne dah sap olmayan köleler çounluğu Bu geşmeer adınarın konum ve durumundada koşu br bozumaya yoaçt lkn yönec toprak sahpler ardındanda toplumun geri kalan kesmler çnde erkeklen ktsad opumsal vednsel egemenğ alna grdler Br zamanla sahp odukaı dnsel presj yerek dnsel ayn ve örenler yönetemez gözeemez olduar Erkekler dn kend amaçı çn ekerne adıa, kadna dnsel hyeşnn en at basamaklarna doğru nerken erkek taıar başa konumageç Bu süreç öze mükyen geşmn koşut oaak gerçekleş Eskyapıla yerlern sömürü üzerne emellenen sstemlere bırakırken kadınlroplumun en al katlaına doğru tder Yükselen erkek egemenlğyle

brlkte aerkl sstem toplumun topr sper ve ender halnde bölünmesne eşlk ederek kurumsaaşı (9)

Baba alenn başı, yan atamla ve onun dnse önder olduDnsel ayn v örenler bundan böyle o yönetcek Ataerk aleyle brkte aa apmcı babalık konumun güçlendecek bçmde kurumsallaştı

(1 Böylekle baba öümünden sonra tanrılar katına yükselyor bunakarşın kadınl, efendlernn yaşam ve öüm hakını ende tuttuğu sürülerle br düeye ndrgenyordu Anne ve çocuı, müke, babann sahpolduğu oprak ve kölelelere eşdeğer br konuma gerlder sk Romalıada famla sözcüğü gereke opra, ever paa ve köeler yan ekeğn elnde uuğu ve mras oaak soyuna devreğ zengnk ve müye anamına gelmekteyd

Kadınların ah ya a kadın küernn ayrıntı br delemsnegek esas amacı çağdaş Arap ve İslam toplumlarında kadının konumunu rdelemek olan bu tbın boyutını aşar Yne de geçmş gözönündebulundurmayan br yaaşım, Arap dünyas kadnarna şkn km emelgerçeklr göerdn kama ya da yaış yormama ekesn çer



Tıpkı geeceğin günümüzden biçimlenişi gibi, günümüzün kökleri de geç-mişte yanaktad. Bu anmda bilgimiz tpum ve yazgımız konsundaki kavayışımız tarihte an bitenerden önemi öçüde etkienmişir. Arapülkelende kadınların neden böye yaşadıklaını kavramak ve bu yazgı-

dan kutuuş yn göstemek dinin rihini incelemedikçe mümkünamayaaktı Tıpkı ana tkarılı dinden önce yaşamış tplum ve uy-garıkadaki knum ve dmları akkında hiçi şey bilmeden kadına-ın dinde neden aşağı bi knma grieidikerini kavamanın imkansızacağı gibi. Bu kavryışı ieleecek rsak her ikisi de slam'ı öncee-yen ve me kavam ve öğetierini blirgin ölçüde ekieyen Yahudiikve Hıstyanlık'a aıfta bunmadan Arap ve İsam tplmaında kadın-

ık dumun inceemenin yanlış acağını söyleyebiiz Daha uzak vesisli b gmişin dinlerine bağayan ya izemeden karıı dine vekadınaın bna içindeki knumn ele almak a benzer biçimd haalı-dır

Adem ve avva öyküsü Yahudilikde dğmuştur ve kadının günahka dğ bu günhın da cinselliğinden kaynakdığı düşüncesi Ya-hdik içinde geişmişti. Bu düşünceye biike uh ie beden arasındakiayı kutsanmış ve snsza dek yasalaşmışr Hıristynlık Yahdilikiizlemiş, kdınla ve cinseliğe ilişkin tutm ve dğerlerde önyrg ve kaık zincienin dövülmesinde daa da iei giişir. B zincirei sağ-amlamak ve snsuza dek sürmeleini sağamak üzere İsa Mesih ktsa biekek larak dünyaya gedi; bu öyesine ii bir efendiydi ki, kadınana yasaklanmıştı ve cinse iişk nn hiçbi zaman yaşamayacağı, hataaramayacağı bi deneyim lacatı . Dahası hiçbir erkeğin kucakamadığı

Bakie Meyem'in ahminden cinseliken arınmış bi arzda dğmştu.Tanrı nu kendi ruhnn slğuyla dldrmuş ve Mesihin cenini rahmi-nin dinginliğinde sessizce gelişmişti

dinsel kavam ve düşüncee kaçınılmaz laak insaların edenernden ve gerçek ayattan kpmaaına ylaçmıştı 1Ieide 'geçeki-ğin yabancılaşmış deneyimi' arak niteencek insa yaşamının ikiye ay-ılması gs, böyeikle ya çıkr O günden günümüze iki temeldeçelişik hayat kavayışı çağar y süren bir mücadee içinde kilitlenecek-t

Etkisi Yahdilik ve ırisyık'dan snra yaygınlaşan ve bedeningeçekliğe yabancılaşmasna yaçan ikinci kavyış ise nsnel maddi



dünyaya karşı br tutumu teşvk eder. Bura 'madde temnn gündelkanlamıyla değl de, flse bağlama kullanılması kaydıyla, maddi dünya- öznel ve nesnel br yabancılaşma sökonusudur İnsanlar geçeklktenuzaklaşmış bir din, kir ve yanılsama dünyasına kaçarlar ve dünyayıve kendilerini kavrayışlarını dealst br ykaşım üerine mellendrir-ler. Yine flse anlamıyla dlim, genellke blnçle dller ya asoylu amaçlarla karışrılmıştır k bu ks arasına zorunl bi bağ yok-tur

Hıristyanlıka kadın br ke daa sunağa çıkartılk kurban edldi. Yahud Yahve ve Yahudlğe lşkn aaerkl dnsel uygulamaların kur-

banı oluşnun ardınn bu kez Bakre Meryem kültüne ve nn stek vezkl gereksnmler düeynn üerine yüksellen İsa'nın etne kurban edlecekt Bden le ruh ya da n, veya, br başka deyşle ruhtan ya-yılan iylk le bedende kök ve hayatyet buln kötülük arasındak müca-delenn çrkları asına sıkışıp el Tanrı nsnı kend mgesneyaraıştı ve Tanrı ruhtu Oysa kadın dend ve en, cnsellk demek Yalnızca ekek Göklerdek Efndnn br yansıması olabl�rd Kadın

se ancak evlenkten sonra tamamlanablrd, çünkü gövdes anck evllikle brlkte br başa kavuşablecekt Bu baş, kasıydı Bu başsı ve çar-pıtılmış kadın mgesn Esk Ahdde lemek mümkündür Erkek Tanıyabaşı açık olrak ibadet eeblrd çünkü o araan'a nemekteyd,Onun yaknıydı Oysa kadn dua ederken başını örmelyd çünkü yay-gın br dnsel yoruma göre, erkğn aksne onun temel br eksklğ vadıO başsız br gövdeyd İnsan le hayvan rsındak en öneml f ş,yan yn olduğuna göre yalnızca erkek m nsan addedleblrd. Kaıntuuların duyumsallığm, doymk blme şehvetn elnde oyuncak doğa-sının ayrılmaz parçası olan kötülüğü gttğ heryere taşıyan, nrı rade-sinn nakı Şeynın nsan gövesnde enlenmş halyd İnnlıktrhnn blnen büün eygamberler bütün yüsek rahler, keşşler veerler, anmış dn hmetller, kendlerin anrya aamış ve Şeyan soyu kadınan tüm hayatlrı boyunca uk durmkla yükümlü erkeklerdenoluşuru

Oaçağ snatçıarı br sürü eytan önüne çökmüş, onun geri-sn öpmeye çaışan kadın bemlees bakıştr 13 yüyılda amnınen ünlü teologlaı Aqna Tomas le Albes Magns, kaınlan Şey-na cnsel lşk kablece düüncesn snyorldı ngsyonmahkemeler ykılmak üzere Şeyanla sevşmş kadın avına çıktı Bu ttz



adlet dağıcılar li ve işeleri özenle mlemilerd. Bunla Şey şaetle den ve kuba üzernde gölmeler, Şeyn'la ilişkinin çüütülmez kıt ılıdı.

Arap erkekler hem am-önces, hem de İslam çağlarda gerek çokeşl evllikler ve kolay boşanma sayesnde ale çnde gereke odalık veesirlerle cinsel ilşkler yesnde büyük bi cinsel özgürlük yaşadı.

Bu yalnızca Arap erkeğine özgü bi ayrıcalık değildi Erkekleraerkl sisem ve aaerkil lşkiler oplumda başat hale geldiği andan iben kendilene bu genş cnsel özgürlüğü anımışlardı. Erkeklerin buözel aıcalkları coa dağılımlarına ya da geldkler ülkeye, Doğu veya

Bat kültürüne değil toplumun sosyoekonomik yapısına bağlıydı Bu nedenle toplum aaerkil kaldığı ve sınıf ayırımcılığına dayandığı sürece erkekler kadınla yoksun bıakıklaı hak ve özgürlüklerden yararlandılar

Yine de Araplr üzerine yza araştırmacıla özellikle de emryalist ve oryanalist düşünce okullar bu temel gerçeği gözardı etmeyyeğlemişlerdir Böyle yapmakla da ya kadın ile erkek arasındak lişkileröneen ekenler olarak kavrayamamışl ya da Doğu ve Arapla

aleyhinde blinl bir önyargının sdürücüler olmuşlardır. Onlara göreArap erkeklernin cnsel özgülüğü dünyanın diğer bölgelernde blinmeyen bir olgudr ve slam kadınla erkeler için cinsel zevk nesnesi alinegetirn ek dindir. Yine onlara göre çok eşliliği ve evlilikdışı ilişkile yaşamının olağn bir bölümü olarak yaşayan Ara erkeği istisnai bir olaydır Yne de, dünyanın dört bucağın aaerkl sisemin anaerkinin yernalışından sonra ariin bilinen büün dönemlerinde erkekler kalarının dı

şında kadınlala km zaman aka kapıdan dışarı süzülerek kim zamansametreslerin kollarına akıp herkese göstererek gizlden ya da açkça sevegelmişlerdi Hırisiyanlk cinsel gevşekliğe krşı tüm dinlerden daakatı davranmış ve yalnızca sa ve annesi Meyem'e değil Tannın izmetinde raip keşiş ya da paa olmk üzere din kisvesine bürnen erkesebkarei dayamışr Yine de Hıisiyan öğreiye içkin bağnal ve cinel kaılığa karşın rih an'mn kusal insanlanın cinsel gereksinim

lern de eme ve doyurma konusunda çeşi yollara başvuduğunun vepürten değer ve tuumların başat olduğu dönemlerde fuhuşun görülmemş ölüde ykseldiğinin su göürmez anığıdı Luer'n Refrmu kısmen kilsenn şahlanmış suismallerni nleme ve düzelm girişimiydi.( Gözlemlerinden biri Kaolik Kilise'nin geliinin �üyk kısmının ge



nelevlerden gelen vergilerin oluştuduğu yolundydı. Luher'e göe kiisegeçim kaynağını Şeyann en gözde uğraşna bağlamakla, Onuna kolkoa irmiş oluyordu Bu genelevleden geen parayla, kadnlaın kalçalarnn ernden elen paraya insanlan geip tapnacakları dua edecekler

güzel anr evleri yapılıyordu Yardım ve bağışlrdn gelen gelir, genelikle geneleve doğu yolarına devam etmeden bir an duup kilisenin tahtabağış ndğına biaç parça gümüş atan erkeklein ceplerinden çkıyordu. Bir kadınla günaha girmeen önce Tannn esrgeyiciğne ve bağışlayıcaığına sığnmalı doğal değil miydi?

Aaerkl aile oplumda yerin sağlamltmadan önce fuhuş, bilinmez ( 12) Her evi kadna br ek koca dayaten erkeğin karısı dışın

i kanlala cinse iişkiye gimeke özgü olduğu bir duuma ek çözüm, buydu Eeklen cannın çektiği anda evlilik-dışı ilişkikuabilecke bir kadın kaegoisne gereksn doğdu ve bununa bilke rhin en eski meseği, yanca kadnara özgü ve aeai omayan meslek trih sahnesine çıkı; öyle ya uhuş oasaydı erkek cinselbaşışluğunu kimine uygulayabilrdi ki?

Böylelile fuhuş adı verilen oplumsal kuumu ataekil sistemoluşudu ve onunla birlikte, yeni bir opumsa kaegori, erkekle hişersndaki cinsel ilişkinin meyvas "gayrımeşru çuk çkı otaya

Fahiş ve gaymeşru çuk, aaerkl anrının sunağında boğalanan kurbanla oduar aerkil aenn doğumunun yaşayabilmesinin vegüçlenmesinin dei, onlrın sıtna yüklendi Ö yandan erkekler bağşk ve emizdiler. Hiçbi bede ödemeeine geek yoktu, namlrına hale

gemiyor snırsz cinsel özgürükleine kimse dokunmuyor ve hemenhiçbir bdel ödemeksizin cinsel zevken yaraanabyolardı Yeryüzüinsnla ik kez snı böündüğü ve buna bağ oak cinsiyeterineıklrna, inanlaına deenin rengne ve dünyada ship oduka malaa göre fklıkaşaya bşladkı andan itben erkek ve kadınıno yazgısı haine gelen nsankan çıkma ve yabancılaşma süreçleri dışında bi del ödemden Beden ve din madde ve uh, inanç ve eylem

hainde arçalnmş ve kişiiği keskin br klıç gibi ikiye bölen çife sndartlala yarımış erkek ve kadnlaın otk yazgısı, buydu

Bence Aap ekeği, dğer ekekerden daha bie dürüsü Cnseyaşamlın püiten değerern ağır edeer ya da sse aasnda gizeye geek duymamışadı. Kadınara şkiein edebya ve şde yaatıc

6



bir arzda ve kısıtamasız sergilerler.

Cinse zevki aamanın günah olduğunu düşünenlerden değilim;cinse doyum arayan erkk ve kadınların da sapkınlık ya da yoksunukla

suçamanın mümkün omadığı kanısındayım Aksne, cinsel zevk ve isteğ inn doğasından bir sapma b kusur, bir Şeytan işi olarak gören, Hırisiyan ve Viktorya çağı pürianizm ve bağnazlıktır. Bu tutuma öyesine ilei göürülmüştr ki yeni doğmuş br bek vaftz ediene dek kirlisayılmıştır Buna aynı manda kls'nin erk-i dünya', iet, bekaet vecnl günah'a ilişkin bir dizi sert soğuk Cavinci değere berlenen cinlikdışı katılıının da zemnini ouşturmuştur

Ne ki bu değeer gerçek hayatta yönetici sını değl yönetienlere, erkeklere değ kadınara, zengnlere deği yoksullara uygulandı Akılüzerinde pranga bden üzernde zncir işlevi gördüler ve geicilik baskıve dktatörlük güçlerinn alında yaşayan erkek ve kadın yığınarını yönetmesini kolaylaştırdıar. Ataei aie topumun efendlere köleler handeönmesine yolaçan önemli oplumsa değişimlerden bir olan sömürgeleştrme zerne kurulu eski impaatorlukların yapılanışında önemli köşe

aşlarndan biydi Aynı şekilde, Hıstyan Kilise'nn gelşminin deişikevrelerindek püriten değerleri baskı üzerne kuruu sistemleri gçlendirmede kuanıldı ve h da emperyazm ve yeni-sömrgecik destekliyafea ya da kapaist sistemlerde yaşayan kadınaın yazomayan ırkların ve sömürüen sınıfların mücadeeerine karşı br barajoluşturmada kullanımakdıa

Sanay çağının başlangıcında Avrupa kapiaizmnin gelişminin

de ve meşruyetini yüksek ahlaklılık aanında umasına öek olaak,Freudcu pskanaz okulunun bulup bimsel kuam dzeyine yüksetğyüceltme (subimaon)kavramını gösterebilriz Bu soyu' düşncenn adındaki teme somut gerçekler oasılıka öğrencilerinin ve zeyicilerinindüşündüğnden son derece fakdr O günlern toplumu ve onun birlikteyükselen kapalist sını brbirnin ardısıra manar gbi bten brikaardave nayi alananda olabdiğice çok şçinin oabdiğince faza fzikse

çabasını gereksinmekteyd Kr ve sermaye irkminn kaynağı oan buiziksel çaba kamaşık knooji ve maknaar henüz binmedğndenözel olarak gerekyd İşçien deninden çıkacak her damla ter ve herons enerji, gerekiyd bu da ancak madd topumsal ve dnsel baskınınölçüsünün azamieşrlmesiyle mümkün olabileceki. Sömünün dağar-



cği öneml silahlardan birisi, çalışmay n yüce erdem saya bir dzi kut dğrlr sistminin yaratılmasyd. Hayatn zlr v bu cilli de, bu ağr çaşma uuna fda dlmliydi; bunun yolu da ona hayvanlar dünysa daha ya, drsiz aşayc v aşal fli

yete lara mlemel mümün olabilrdiBu ndnlrldi apilist birim bu nmd önlrini

at Calv'ci Prtsnl'dan alan pürin drlr v davranış aıplşli t Anca daha sonrai vrlrd saayi toplumlar tnoloji vmaiaaşma yolunda hızl br ilrlm aydttii man innn zislçabasna lep azald yaşam sndarar yüeliren çalşma saatlr ld, üretim yüz at araren tütim eis d hzla yldi Bu süriçin çalşan r v adnlara özvr v cinsl prhizi va'zdn pürindr v ahla yaaları da önm v işlvlrini yitrclrdi Daha azlatütim çarsınn gündmin başna yrlşii bir dönmd özvrivaztm v ttmsizli ttii gçrliliini yitdi O andan itibarn r ve adnlar dünya ist v zvlrnin şindn oşmaya, zi gsinimlerinin dizinlrini başboş bramaya v ttim putuna tapnmayadoğru yönlndirilclrdi Ayca hr zamanindn hzlı örnmy ve

avramaya başlamş innlar acılarınn ndnl nusunda drn dşünclr dalmaan alaoyma onların çtilri açl v acıarın gryaratcsn şmlni ngllm grmydi

slamn i vrlrind adınlr özgürc dlaşabilir v yüzlriniaabilin daha sonrai dönmlrd ndn yaltım v örtünmnin dayatldn anlama olaydr Gnmzd dahi baz rap llri slamtplumunun ilrii vrlrind ortaya çan adtlr bağllğı rumaadr Yalıtlaa ve tsttr adınn dil rin orunmasna yönltrrap adnı ndi dn v ahlan dil in ahla v namusunuoruma üzr vlr hapdilmişr

Dahası lrin öylsi adtli dayaa v adln normalyaşama atlmalaın ngllm grsinimini duymuş olmaa griçlü r zayıf adn maal yrlb tmy ytrlidir Erlrin

adnlar üzrindi datörlü adna için c szinly ndilrini ondan ruma için glü bir donanıma grsinim duydula östrtdr

Bnc İsla yaa aydmz öncr yni adnnzayı dil gülü igin dil in ay ylayan ama yaya y-



tili olduğu ve korunmaya gereksinim duyanın kadın değil erkek olduğuüzerine kuruludur.

Ancak bu, durumun ylnızca bir yönüdür; oysa gerçekler, daima

çok yönlü olu Öte yanda da kadının içkn esneklik ve gücünün ilkel erkeğin yüreğin korkuyla doldurduğu gerçeği yata. Ve onu, kadını elndek ktsadi, toplumsal, yasal ve ahlak tüm açlarla baskı ve boyundurukaltına almaya iten de bu korkusu daha doğrusu, dehşetidir Tüm bu araçlar onun emrine kadınların çindeki, her an palmaya hzır başedlmezhayatiyet ve gücü ltemek çn kullanılack ağr ve yekin bir donanımsunmak üzere harekete geçirilmeli, uyumlandılmalıydı Bu donanımınyapımı özgül br durumun mantıksl sonucuydu. Çünkü bir varlığın çindek gizil güç, kendisini dengeleyecek ve direnç yetisini ortadn kldıracak kaşı kuvveti kend belrler Bu nedenle en katı ve şiddetl yasalarınneden kadınların cinsel yaşamını yönlendren ve onun ne yapıp ne yapmaması gerektiğini lirleyenler olduğunu anlamak, zor değildi Diri diiyakılmak ya öldürülmek kmi zaman b yasaları çiğneyenler içn merhmetl cezalar olmuştur İlkel kadının erkeklerin koyduğu bu yasalrayun eğmeyecek ölçüde güçlü olduğuna ve k evrelerinde aerkil sistmn oluşumuna krşı ve o güne dek sahp olduğu genş doğal ide özgürlüğünü ve olnaklaını savunmk çn uzun süre şddetle direndiğni savuna bilimcler ve anologlar vdır Mary Jane Scherfey erkek ataerkiluygarlığın leleyişin 6 yıldan zla gecikren etenlerden brnn, ilkel kadının güçlü cinsel doğası olduğuna inr (13

Benzer biçimde günümüzde dhi öngörülen cnsel yasaları ya da

kendsne dayatılan ahli sitemi çiğnemesi durumunda br kadını öldürülebilecek erkeklerin varlığının ndenlerini anlamak da güç değildir Yukarı Mısır'da zif gecesinde bey çarşa klenen kan lekeleryle kirlenmediği içn kızını öldüren baba, ağabey ya da amcalara veya bir başkaerkekle blkte gördüğü n kısını vura koalara hl sık sık rastlamaktayız

ol

nai itmin btimmi için b Bahon Fidh Eng,Mogan E idny Hnd WHR Ri Ro Bifatnn yıı



2. Bkz. l Maa l Aaia Ms l adi (Eski Mısır Tindednlr Wiim zir, (D-ül em yınl, 165 s. 34.

3. Taiül Aa alül s (sl ncesi p Trii 5 Cevd i, ( Biimsl onseyi Dinsel ynl, 155 ss 258

4. Bkz. Frzer, Spiro, Sncer ve Gilen, Toms, Diond, ournu, Popy its Oigin a Dlopmnt (ondr 182 öz.Güney rk Buşmn e usl yerieriye igi on lüml

Bkz Ltoueu Cssd Ro Loun Inroducion o Antopologial Civilsaio (ew ork, 4

6 Bkz. wis Morgn, Frzer, Gross ve dğereri

. Bkz. See e siuti T Faily Syst n Rton to onoyand Rlgon (Arb Rennssce Pubictions, Kre, 166) s.11.

8. Loueu, Prorts Origins d Deopmen, ss. 4 366.c kz See siui, g. s 1 1 2.

. Frderick Enges, Ailnin Dvltin Öl Mülkiytin ni

1 0. Cross ve li Bdi Aa Taihül Şai (Dinsel sr Trii ü�rin inceemeler) (Lgl nd Economic Reew, 131 ss31 746. yc bkz See El siuti, g, s 1 1 5

1 1 . nations in ios wa ss. 43 34 25-23

12 T.E Jmes, Postitution and th Law (W einemnn, Ellis,Pos ve Sur

1 3 Mry Jane Sery, T Natu and voluion o Fmal Sxlity, (Vintge Boos, 173 ss. 13140.



2. Tanısal kek, Günahka Kadn

Topluml ermcu ve lozof Msr Kralı Akhnaton tk tanrl

bir dii biçimediren ilk kişiyd -güneşn kapsadığ, uuka büyük bi rışık kayağı biçiminde parlaya Raa ya da Haakhru'ydu bu r (1)Akhnao' düücesi İsrail ygamri Msay büyük ölçüd etkiledi;b gerçk Eski Ahi ile Akhatonun yazar arasdaki yakn nzerik de izlebili. Hristiyanlk Yahudiliğin mirasın devraldı sam dadisel düşüc, değer v hükümler sistemini kedinde önceki iki ekanlı di üerie ortt.

He üç dinde ortak olan mitlerde bir Adem ile avva mitdDüyann Yaradılıı'nın br bölümünü olştran bu öykü güel ve anlaml simgcliğiy gerek Eski Ahit, gereks Kr'an'da önemli bir yer uar

Yeryüzüdeki ilk erkek, Adem kendi kabrga kemiğinde doğan'Havvanın doğrganlık yetsini dahi reddip b özelliğ kendisine yakışracak kadar ileri giştir. B simgese bir olgdr ve yoğunlaa

oprak mülyei buna koş ok tan hvet ve açgölülük kadın verkkerin mal gibi alınp saıdğ köe pazarlar, oplmun giderek dahairgiik kazanan sfa ünüü ücretsiz emeği ürkütücü yutlara varan sömürüsü ve en ar biçimeryle aerkil sisem ile lirlenen bilk taih çağlarnda erkeğin kendine maletiği baat konmu yanstı

Eski Ah ve Kur'anda geçtiği haiyl ün Adem ve Havva öyküsü, kadlar karşkarşya kaldğ hakszlğ ve bu durum üm kuşku,artşma ve drenc boğmay hdeeyen dnel kutsamayla prdeleme girşimini gözlr öüne sermektedir Hçbir erkek ya da kadn Tanrının byruğun sorguayama

haslk duyguna il ikin il canlı lam, okul öğrmeimin ağzndan Aem ile aa'n öyüsünü nlediğim günere uanrO yllar henüz bir ikokl öğrencisiydim. Hisstklemi die geimeye

çekindim ve onlar kendime sakladmAncak bu öyküye her karşaştğmda çocuk aklm inanmay ve

abenmeyi reddetti Çünkü Tanrnn adil oması grekiyordu ve adaletli omak, Havva ile Adem arda hrhangi bir aym yamamakngeçmekeyi anrı aynı zaman yanlmaz bir mankla donanmştı u



halde dinsel tezgahtki dokumanın kırmızı iplikler gibi göze baan çelişkilerin nasıl açıklayabilecekk? Tanrı kutsal kiaplarında, erkeğin aklın kutr ve onu düşünce ve zekanın simgesi kılarken kadınlr birer gövdeden başsız ancak bir erkekle başa kavuşablen br gövdden ibaret

ylıyord. Oys öyküde Havva Adem'den daha zeydi; onun kavrayamadığını kavramş, yasak ağacın meyvalan en lezzetlisini en zevklsin-bilgiyi ve bilgiyle birlke iyiyle köüyü ayıedme yetisni aşıdığınıkeşfetmişti Tanrı'nın yasak meyvaya yaklaşmama uyarılarının gersndegizlenen niyet bir gerçeğ örme çabasını ellerinin dala zandığı ve ağızlarının tatlı sulu meyvayı dişledğ andan tibaren akıllarını kulanrakiyiyle kötüyü ayırdedebilecekler korkusun sezinleyecek kadar zeki ve

duyarıyd. O andan tbaren Yaradan mertebsine yükselekerd annın imgesinde yaratıan insanın kendisi Tanrı olacaktı

Çuk aklımda hery Havva'nın zeksna Ademinse bir koyungibi onu adım adım izledğne işaret ediyordu

Daha leri yıllarda Helwan Oaokuun öğrenmimi sürdüürkensınıfın gerilernde sessz sedasız ourduğum br sırada, Araa dil öğr

meni Musta Allaha şükrediyor tümcesni dlbigisel olarak tahlil ememi istedi Musafanın ümcenn öznes eril özel ism şükrediyor unşükretmek filinin üçüncü tekil şhıs simdki amanı ve ümcenin yüklemi olduğunu söyledim Allah se tümleç şlevini gören br özel ismdÖğretmen daha sözümü bitirmeden br soluka konuşu: "Allah bzleriesirgesn Allah (CC) eril özel ism ve ümleçir demen gerekiyor" Sözlerim amamlarken erl sıtında bir an akılmışım Birden ynmde br

şmşek çaktı "Alah neden dşil değil de eril olsun? Ve özgün br düşünce yakaamış olmanın coşkusuyla sorumu palaım Öğremen öke veoşnusuzlukan ieyerek ayağa ırladı ve haykırmaya koyuldu Allahbzi esirgesn Alah nsı dşl olabilir, sen unmaz kız? Ne cesaee Allaha dşl cnsye ykışırıyorsun? lah erdir! Erl! Ve Kur'anda ümkual ayeter Allahdan söederken dişl değl eril adı kulanırlar"

O gün bu sorduğuma bnzer soruarın beni sınıa bırakmaya yee

ceğ yolndki uyrı da doğrusu hdn yanısıra dlbgsinden de sıfır adım Anck bir daha böye sorur somaya söz verrsem beni bdinsz sorudn dolayı bağışlayacktı

Oysa kendm dÜşünmekn aakoymamıyordum Büyüdükçe, ekfaın erkeklern uzun b cinsl oranı olduğu düşüncesine kapıldımAcaba Allah bu bakımdan erkeke benziyor muydu? Ve babama A



lam eek cisel oaa saip oup olmadğ sodum Ve eiş düşüceli e yaşda i özü düşümeye soulamaya ve ika ediciolmaya ibi şeye iamamaya alşk bi yaps olduğu ii saki ya-tlad: "Alla eildi; ama cisel oa yoktu; ükü O bedei olmaya

bi utu"

südüAcak ikici ou zate dilimi ucudayd ve diyaloumuz şöyle

"Bi u asl eil olabili? Eil ve dişil ula m va?"

"Ru utu eili dişili olmaz"

"O zam ede Alla eil olduğuu söyledi?"

"Alla bi utu ve eil ya da dişil olamaz"

"O ma ede Kuadaki bütü ayetle Allada sözedekeeil cisiyet kullayola?"

"Çükü Allaa dişil cisiyetle seslemek yakşk alm"

"Dişil cisi değesiz ve bi ata ya da başaszlk ya da lekededolay cezaladldğ ekekle ii buu sözkousuu olmadğ

m söylemek istiyosu?""vet ekeklei kla üzeideki üsülüğü yamlei

Allaa sesleike dama ei ad kullama eek edeidi Bütü yamle ekekti ve i kad yam lmedi Düyadaki ilki Adem i soyuu kökeide olduğu ve daa ülü olduğu oakabua kemiğide ayat vediği ii Havvada üstü tutulmuştu OyHavva oa yasak meyvay yedieek Alla buyuğua itizlik etme-

sie ede oldu"

Aklm iyice kaşmşt ama vazemeyektim

"Sözlei ok elişkili baba Ademi bedeideki bi kabua ke-miğide doğa ve oda ok daa üsüz ola Havva al oluyo dabie Admi kedisie uyak Alla buyuklaa kaş kmasğlayacak kada olağaüstü bi üce kavuşuyo? Buadaki lü olumlu

kişiliğiyse edili bi şekilde züe uymakta başka bişey yapmayaAdemikide daa ülü olmuyo mu?

"vet ama Hvva acak kötülük sözkousu olduğu zma olum-luydu"

* *



Diş anrdan yiyece giys, reh ve güvenl dileme v lem sırasında nsanlın haıdır Ö yandan lool blmcle v sanaçıla b anrıçalardan blg v hrşen nce d erçedoğalaını avrayablme yets dledle Br nsanla dğer arasında

ar bilgid yaa bir Tanrıyla dğe rasında r da yleB satıları üçülüğümde babamın ütüpanesnd aplardan

bn odğum anımsıyorm Olasılıla Pltah'ı Mıs TanıçasıIss ürne abından alınmaydı ıllar gçmsn aşın hl belleğmdlr Homerosun Zus'n daha blgl oldğ çn Osrs'den üstün oldğn syln anımsaım Oysa tanrıça Iss, büün anrıladan dahala blg ve anlayış sahbi oldğundan en büyü anrı sayılıyord

sis'in adı dahi lgel ve blg anlına gelmetyd Konmunun yeretğ yapı da anlayışı ştme sücn şaet edr ve ya, yan tanrçanın evn girnn grçeğe vaacağı anlamına gln adını aşımaadı

Iss lşn aılaın tümü tanıçanın gerçek tapınıcılaınn salysle büünmüş un saallı ahple değl aa vemesn geçeğ vblgy arayan nsanlar oldğun belirtmşlerdr.

Iss ve Osis yküsünü oursa, tüm eylemlen, çalışmanın ve yaraışın aynağınn ss oldğun grürü Gerçten de, Tophon yüysl ıldışı ve aoti olan hşeyn smgesdr Yaalı ve yapıcı olan hrşey aynağını Issin aalyetlernde blmş ve Osrsn şln almıştıOss Issn ylmlernn somutlanmış bçimdn başa brşy değldr

Iss a v blgsyle Osrs'n bdenn üçü pçalaa ayırıp da

ğıtan Tophonun tücül gücünü altedeblmer. Cnel oganını Nldbi balı ymş, anca ss onn denn toplayaa on yenidn yaatmştır. Dahası, yitirdğinin yerine, yen br cinl organ sğlamışt ona.

sisn mitoloj yüsü esi toplmda adının yaatış v eylemnaynağı oldğun açıça gsttedr Oysa ee, br eylem nsnsiadının nsyati ve çoynlü yaratıcılığının bir soncd Isis adı bunenledi gerçete blgel bilg ve hılı eylem nlamına gelmeedirOysa Osrs, yalnıca arı (edeml) ya da uLal anlamıa geli

Isis, yalnıca eylemlenden birnn sonc olan Osrs' yattAynı aman oğl Hous'u doğd v ss ya da Athnayı başından doğrdğ sylenen anrılın en büyüğünü hayaa avuştudu

134



odexu esk Mslan Zeus'u bacakl bibirine btişik oduğui yyem ade tmledklein akla öylelikle kendsn ceuratan bu akatlanm utancya yaşantsn tmüyle yaltlanmş b şklde dekteydi acaklaın keserek bibnden ayan ve ona ae

ket etme ve yüme yetsn kazandran, ss omuştur (3)u mtostan çkasanaca anam, son dece açıtır, Zeus Oss

ve Hous'a yaşam big ve haeket yeisi veen ss omuştu. Oysa dahasonala bu öyküe açıkamaya çaşn ekeke onaın anamın kavamamşla ya da aamazıktan geeek kend amaçarna uyacak bimdetp erkek tanry kaynak ve yaaıc haine germşe ve kadınaona yas deekesine ndimşlerdi sis başndan doğuran ZeusHavvay kabuga kemğinden meydana getien Adem deği myd?

Demek ki Adem ie Havva mitosu özde si le Osis'nkndenfak değildi; yalnzca kendisini kçoka çin asyone tatışmaandışna ien kusa gökse kiaın dokunumazlğıyla donatmştı

Havva da bigi, haeket ve yarat yeieinden yoksun bırımş,doaysıya da ss'e ayn yazgıyı ayaşmtaydı Ancak Esk Ahiddek

özgn öyküyü okuduğumzda, Havvnın bigi, zeka ve üstün k yeie-le donanm bi kşi, Adm'inse bilgisn atıı yaratcğını biçimendimek üzee onun afından kuanıan bi aç oduğunu kolayıka seçebiliiz

Oysa eski kadınlın ve esk çaln bigi yaatıclk ve düşünce aanındaki başat roene kaşn bu mtolojik öyküer klı biçimerdeyoumlanmştı Gerçekik erkeğ tanı yaaıc, kadn doğuan valıkaine sokablmek çin teetk edimişti

Ekek heşeyin kayağ ve köken olabilmek çn güç ahtna ekoymuş ve ihin ilk deeinde başat b konua sah oan kadın,zayf edlgin ve bağmlı konuma itilmşti Ade Havvay zemiş siss insanlaın en tian, naik ve iyi yüeki kadeşi Osis'i yokeden kötüve kua tan Touhoun'u atetmeyi başamıştı. Osirs'n yadmına ko-şan ve Touhoun'u kend siaharıya aeden de sis omuştu.

Tarite kadınan bg ve yetileri erkeklerinkinden daa eskle-e dayan Kadn akl ve zeka orak Şeyadan dha lerideyd ve ftve anıar bigelik ve bilgisyle atedbikteydi. Havva Adem'n anıya deği de kendine boyun eğmesini sağayarak ratıc'ya kaşı zafekazand



Anak ekekle kadınlan ins yamının taih önesinde ve teklı dinleden öneki dönemledeki yüksek knumlaını açıkça yansıtau •nitlik öykülein yumlanıında hiçbi zman nesnel davanmamı

Kimi yumula, bu evelee ilikin bi dönemde ekeğin kadınısilah zuyla altedeek tansl meseğine yaaığına ve akı yüütmeyetisine ekyduğunu ve hepsini kendine mettiğini vunua Öeğinsis öyküsünde zinle içinde huzuuna getiilen Tphunu bağıaya lıvediği için Isisin ğlu Hus taafndan kasının kesildiği ya danl taından syulduğu söylen

Eski Ahit de kadının baını keseek nu bsız b gövdeye çevimiti Böyeikle kadının baı, kası luydu Baangıçta bigi ve düünenin geçek sipeinin kadna masına eekeinse st izeyiie knumuna geiemi lmsına kn kadınln beyinsiz duğu ya daekekledn daha az zeki duka yundaki yaygın kavayın kaynağıda uadadı

Oysa ihte temel bi dönüüm yaanmı bununla biikte eski mitsla kölei tplumla dğan ataeki ve sınıf çıkaaını destekleyeek ekilde yeniden ymnmı

ski Mısı ve Yunanistana ilikin öykül aasnda bi yede, hiçi ses çıkamayan tek hayvan an timsahın tnının imgesi lduğunukuduğumu hatıyum (4) Bunun nedeni, nının nedeni ya da tannın eseinin kendisini iletmek için sese geeksinim duymamasıydı Bu

öyküle aynı zamnda Zeusun kulaktan yksun, yani sağı duğunu savunuldı Heeyi yöneten anıın hehangi biine kulk vemesi, uygunsuzdu Buna ek lak, da öne de belitldiği gibi, iki bağ bitiik, dlaysıya da kendisini hake etmekten alkyan bi sakatkladğmutu Dayısıya da bi timh gibi yelede süünüydu

Ona yüüme yetisini bi kadn, sis kazandıd.

Ntr

1 Phaai gy n Yoyo A çvin d Zn 'Binitp diisi (Yksk Öğn Bknığı i 966) s. 2.

Z uygun d döşnmiş pu pnğd sah ü



g 7

3 /sis e Osiris, Grekçede çevin H Subi el Bei 'Bi Kit'

dizsi, , (D-ü Kel, Kie), 93

4 Pth, /sis e Osiris k Grekçed çevr gy 8



13 Fiavnla Çağa Kaın

m ygarların ii ve beli e en büyüğ taih araştırmalar

için rei bir aan oştuştr. Biimciler, öelie Msıbiimci-r esi M�r topmunn başngıç vreleinde dva resim ve gravüe-rind adınlrın sı s betilendini ve boyulaının onum ve pestijeitiğini göse eile ereinine eşit oldnu s s aytmiş-rr ( ! ) Aı sonraar adın mgerinin boyutları, onumlarnın g-rileiğii göst< şeide üçülmtr. B eğişim V.X. sülar (2402140) • mind öel mü in ortaya çışna n düşer X

X süaler asndai Ora Klı ve Hisoslar döneminde öleleeygulanan bas, hasz ve sömür ile baı yöelede eren fa ug-amalar sonucu onumaınn gerilemesi sümüşü Ancak kadın ve öle-er dahi Mısır haın yabanc isilacaa ve toprak sahpleine aş ayaa aran büyü ayalanma v isyanlardan son, Gç Krallk (Ö.1580) çağıylad i, adnar yiirdilei onum ve presiji büyü öçüdeyeniden azanar XVIII sülale yunca ünü aiçee itid ee ge-

çidi ve yöneti Önen Nfi ve güçlü işğyle ve 2 yıl süen yöneimiyle biinen Hacpsut ( Ö 5 483) acpsun fk ve algücünü simgeleyen insan ba aan gövdeli nks şeklinde b heyeliyaplmışı Yöneimi bi efh ve ileeme dev olmşu B yönetici vealiçe olk nelei kanamş ank ölümünden sona yeine geçen III ohoms heykelen kdp duvaardan poe ve gavüeiniaıışt.

Sonuçta Mısıl adnan özel mükye ve topak müiyeininbaşat hale gelmenden önceki Eski allk dşnda öncelk taşnmadklarısöylenebili B il dönemlee Fiavun ülkesnin kadnl dokmacve hacıl alannda alş, paza yelende icae yapa ve kocaları-nın yanında ava çıaard Ae mezalaında kadnın resmi ocanniyeayn boyutadaydı; bu da adna göen saygnn yanısa h ve gö-rev eşitliğini ifade tydi b uyguama III ve V sülall yna

(Ö 2780 dolaylı) da südü ank pnaının duvalana oyulanBangam heyeinde adn ocasnn önünde yüümetedr Esi alldöneminde yaşayan Bsiş adl b kadnn ansna dikilen b ş onun he-imlerden olşan bi gubn başkanlnı yapn anlamaa sılbi a sna hakaet e için yagılnmş ve yü rbaç yemee



mkm eimş. Ayrıc, bunu karaması hne çn brike kadığı ürnek hkkını yeği konusun ygıç aınanyımış 2

sk Mısırı kınr geneke çok kütürüyü Bir kayı Khnom Red ı br aamın Nehr Kbh aı br hanmın hzminekütühnc oak çaıştğı grüekter. anımın kensn Danarkenne biim v sn üşkün annesinin kı ükkanarını ynetmeküere ş ığını yzar. (3)

Esk Mısıra kaına ıkı ekeke gib so yamaka yüzmekte obtık ymakaı Erkekre krma tontıaa şra iç on-

ra kaeh kaehe okuştumakırar. Ki zaan za kaçırkrı aomkır. Br airüste bi kann şye haykırğı yzımakr: "Bana onski keh şra vern. Üzüm ben gğe karana k çcğim.İçim b smn kr kuru" 4

Arman Mure ve Presd gibi arkeoogr o nemere çuğunnnsnin ını ığın nanmktır. Kaınar üm aayet aanna vrı yaet vaiğ, ynec k bakank, kiçeik ve nrçak mev-

kerine geebimekteyie rtü biniyoru inse arısına bir ayıım yoktu Ka ve k Eski akn III ve V süaeene ek hebkıman eşitti Ke toua kout oak büyük torak sahiği gei-ş V süaenn ynem sırasına evet enetiini e geçiğine, erkeker mükiyetn as youya oğuarna evreiesin sağaak üze-e aarki aiey ayatar 5 Aeki sisten yükseine koşut oakbi bşka sistem çok karı ı ık ve ariye k kuuma a geşt bu a gy-

meşru çukr ve kanrn konuarını yitirerek toumun en katanına üşeerne neen ou

Keern büyük tork sahierne ve onarın aına yneten irecere kşı k evrimci ayakanmas VII Süaye astr 4Bu rihse oay Meh Devrim orak biini ve toak sahern veynetci monakr hee amştr. sı hakı kanya ekeğiye kai-ye saynı yeebir etti ükiyete oan neetern ie e hekesiçn ırsat eşitiğ isteer. Anak ki rihçier bu başkary mükiyetin e ğşties oarak nteeiş ve şye eşerr: "enerine brçit sanaet akn az oanar şi hzneere sahi ou" (6)

Acak büyük torak mükiyeti bi kez aha kuuu ve l.ö 60yıın Mısır hkı bi kez aha Fivuna ynetmne kaş ayakanı



Böylce Sülale çağı başladı Cariyelik lağvedi ve çuklar anneerinin adını ldığından gayrı meşru çuk kavramı oadan kalk Ancak büyük toprak hpleri bir kez daha ldrıya geçtiler ve Yüksk Rahip Hrhour'un tüm iktidarı denetim altına almasıya birlikte İ.Ô 14

yönetmlerinin ikinci dönemi başladı Cariyeler hayatın ayrılmaz bir parçası haline geldiler ve boşanma hakkıyla rahpk mesleği erkeklerin tekeline gti.

1ô 63 yılında halk büyük oprak sahplerine karşı br kez dahayaklandı V Sülalede Kral Bokhoris'in çağı kimi temel değşklklere hne oldu Oğullar babaarının otoritesinden çktılar, kadınlar haklarını yeniden elde ettiler ve hpler evlilik üzerindeki denetmlerini yitrdiler; evlilik dinsel anlamda bağlayıcı olmakan çık Aaerkil sistemdeerkekler dinsel rahiplk otortesyle donanmaka ve evllk dnn yasalarına tabi olmaktadır Aaerkil sisme caiyelk ve çokarılılık le kadınlarındinsel, topluml ve cinsel tüm yönleriyle katı ve nsalıkdışı bir denetime abi olması eşlik etmekdir.

lkel toprak müiyetinin yaygınlaşmasıyla birlikte topraklarn iş

lenebilmesi içn kölele ve bu arada bazı naatlerde ücret emeğe gereksnm arttı Denk toplumsal ve dnel değerlerle payandaanan bu yeniekonomk döne topraka çalışmak ve yüksk ölüm oranaına bağlı olarak ytirlen işgücünü eeek üzere ızlı br nüfus atışı gereksnmoraya çattı Bu gereksnmleri detekleen br dnsel değer aalara yakaran ale bireylerinn sayısı ne kada abarıka seslerni o denl kolay duyurabileceklekleri inancıydı. Böylece erkeğin yanızca egemenlğine bağ

lı cinsel şhını doyurmak amacıya değil doğacak çuk sayısınıarttrmak üzere çokkarıılık kurumsalaş Gerek arlada gerekse evde birçok görev ğaztokluğuna omuzlayan kadınlar da bir zengnlik kaynağıydı Onlar ücresiz emekçilern yazgısını paylaşıyorlardı; durumlar köleden hiç de yi değldi br kadın çn evde birkaç kumanın bulunmasıkçok bakımdan br rahatlk Böylelikle işler paylaşılabliyor, ağr yükler brlkte omuzlanıyor hayan yükü brkaç sra lünüyordu Hat ke

der, sömürü ve haksızlıklar karşısın birbirlerine desk ve dayanak ahioluyorlardı

Erkekler içn çokkaıık cinsl iştaın doyurulması anlamına gelmktydi Bu hakkı karıarına kabul ettirp ekonomk açgözülüğünü vecinl şehvet düşkünlüğünü meşrulaştırabilmes içn dnin destğine ihti-



yacı vadı. Öte yandan çukların tanınabilmesi, baba soy çizgisinn güvence altına alınabmesi ve miasın kann çukarına devrediebilmesiiçin kadınla için tekeşlik yüülükteyd; bunu sağayabilmek için de ekeğin kadın üzeindek iktisad ve cinsel mülkiyetn kutsayacak yeni bi

dizi değein oluşuması ve meşulaştılması gekiydi Burada da dinyadıma yetişiyodu

Oysa kadın da kendi cinsel açlığını tek ekeğin giderebileceği kanısnda değldi. Onun da birden zla ekeğe ihtiyacı vadı, hele tek erkeğbiaç kadınla paylaşmak duumunda kaldğında bi ekeğin bi kısmyaevli olmaktan doyum sağayabilmesi, hemen hemen oanaksızdı Güçlü ilkel kadnın cinsel isteği, cinse yaşamdki geçek payıya son deeceoantıızdı.

Bunun sonucunda da kadın erkeğin doğal htiyaçarn snrlamasına karşı koydu. Ekek se bu drence kaşı sonuna dek sav dsipnini bi dzi demir yasa buyuk ve adee dayattı. Zinanın cezası kadn içnöümdü hapis daha haf bi model oluyo, şiddetli kıskançlık ise belk decezalaın en zarasızı oluşuuyodu sonral çağdaş insanın aşkın en

yüce idesi ayacağı, geek Doğu, geekse Bat'lı edebyatçılan candanbi gayetle betimledği şu soylu duygu, kıskançlık Shakesarein Othellosu ve Ohellonun svgili Desdemonasını öüme götüren kıskançğıekeğn içnde özel mülkiye ve kadına sahp omanın uhunu usak kılanve onu nsanlığından uaklaşran ağlı örmeye başlamasndan bu yanabiiken bu lm cerahatn can br bemmesidir

Göklerden bi dizi yasa ve kual inerek kadnlaa -ve yalnızca on

laa- iet bekat, evliikte sadakat ve boyuneğmeyi dayatmak üzee opağn üzerinde dkdle: tümü de ekeğin kasından bi yabancnın kaanığa bürünerek çocuklarnın arasına kaışp mirsna adayolableceğne dai en lisz kuşkuyu dah kovalabmek üze .

Y de üerine doğruulan büün silahaa, apınakara, blgece fısıtılaa, değelee adeee acımasz yasal ve ahlaksal kurallaa kaşın,kadınn sadakaına kş kuşku ekeğn akn ve yüeğini süreki kemien bi kutçuk olarak varlığnı südümüşür İk çağardan en çağdaş toplumlaa dek durmaksızn erkeğn bynini kemren bu kuşku öylesine güçlü öylesne köküdü ki, br yanısamadn ib olamaz Gerisindenesnel bir gerçekk manksa ve çüüümez br rasyonel yamakadırve bu geeke bu asyonel, erelre kadınln yaşamnı yönend



ren nlec ılk çfte snda üzeine emelendkleri ve undan kay-nkandıkları çin son derece çeişki, namsı ve gerçekdışıdı: erkekerçn di ögü snda kadnar çinse oorer köeeştrc r d ft ve cnse ksıtam kuraı .

B çf ahlak standadnın kökleri uzak geçmişe erkeğin mkhi oaleceğn ve mlk sahib oduğunda da köleler ve kadnla mreleceğin öğrendği topumsal lşken alüst oluş çağnda atmakdır. O nd kadnaın ygsı inerce yı sreye ağanmış topumda evde ve hata kusa dn aannda erkekere eşiiğn yiiişr

Kadınn konumu kadınn ümüyle erkekerin eine () ve

nsafına terkddğ esk Roma'da en a dekelere dek alçmştır 7 adının Karank Çağ lk uygalkaa nsan leremesne açl yeni çağlabaşla Çnk aih ve opumun snaa bölünüşü brernin yöneip düşünecek düşeyp keşdecek boş vae sahip olabmesi çin köeerdenemekçlerden ve kadnrdn ouşn büyük çoğunuğun çabamasın veacı çekmesin gerektrmşr

Böyeke kadn kae ve kanaın aşndak konumundan indirimş kend hmnden doğan çuka adnı veme hkkndan oksuncrei köeye dönüşürülmüşü aseki r hayvan gi dvaar aa-sna hapsdmş esir paarında açça ya da eviik kisves aında örtüü şeklde alınıp salr omuşu Sçme ve kaa veme ögürüğünden koalmsıya evleneceğ erkeği dahi abas ya da üyük ekekaaalarndn iri eler omuş ve fiya plkla ayin edilir hae gelmşr. Romaı Famiia baas ailesinin kadınlann shb kadnar daonun engnlk kaynakaından iriydi (8

Erkeğn kadın üzendeki egemenliğ Roma ya<nda en aşr içmye kusnmkadır aba yalnzca kılını evilğe sma ayıcağnndeğl gerekl gördüğü akdide onlan hayaına son veme hakknn dasahiyd Eviliken sonra u aaekil haklar gelcekeki çukarınn·anasnın arık yaa sah oan kocaya devrcd mkeyd 9

1974'de Hndsana ağım br yocuuk srasında güneydek Tami Nadu eyaeinde Canoor ken yaknlaındak i çay planasyonunuiyare etim u genin yel kabiele zm alşageldğim kenihaa köylü yaşamından çok k bi haya süeler Ekeken işlevlebr hayli özgündü alışmal; yalnzca pın aliyelein göe vednse svallede dansedenler Yüeini ya ve kıl ozlala boy



çarını utıp verrer tıp Mısırı öyü adınar gb süsenp uaarına r haaar aarar Oysa aınar büün gün çay panasyonarına a da patats aarında aıştın sonra eve dönüp yeme pşrrer, aarnı ve çuarını doyurup yıaar Kothe abesnnDrchjad öyünde dnse svan emeye çağrıdım ve uun saça

rı yaı yüer arf üpeerye ereer tapınağın çevresnde dansderen adn ve genç ıarın endrne ayrımş uaça br yerde ourup onarı syreğn gördüm

Kabe resne bunun neden böye oduğunu sorduğumda bana tapınağın çvresnde toprağın u oduğunu bu ndn de adın veıarın buraya aya basmaarına n vermedğn söyed Kadınarın

genç ıarın hata ı çocuarın tapınağa grmes de yasaıKöy sınırarı çnde apına buunmaayd Bunardan Sh

va pınağnda tanr Shvann ae atan üçü br heye buunuyorduİncs Shvanın arıs ve ends de Hndsanda çoça tapınıan brtanrıça oan Pravaye a Ereern adnarı yanı Shva'nn tapınağına dğ ends b adın oan anıça Pravah'nn apnağına da grmetn aaoyduanı öğrendğmde aasıya şaşırdım Soruarıma ya

nı oara abe res dünya adnarın aanı oduğundan dn aannınereere ayrdığn söyed Ve bu fir savunuren adınrın hayatherşeye hp oduarın öne sürdü araarda ve evde çaışyor a breyrn syorardı Doğuan onar oduğu çn çuar da adnaaai Ereer babaarından emn omamataydar Böyee enderne aan te şy tapınaarı ve nrıaıyd Kadnarın egemenğn atına üşmeme çn anrıar ve apıaar üernde tee urmuşadı

Çoaıı yaygın oduğu ve adına brden faa eree evendğnden bu abeerde çocu annenn adını aıyoradı Çocuğun babas genee bnmemeeyd Dahası adının gere paa gerese maoara tüm çaışma ve gern e aynağı ve aesnn eme apıı omasına arşın abe hyararın dayaığı ve onara göre tanrı Shvadan geen br geene ve adeter ssemye yönemeeyd Bu sseme göre ere yönemee ar amaa ve aanaı abe üyeer arasında

payaştrmaaydı Ereer Shva ve onun buyruarı adına adnarın gerne e oymaa ve aeye başan emeeyd Böyee adnar reern denemnde emeçer haa öeer deresne düşürümüşerd Bu ere oortesnn br uzansı oara çocuar da baba soy

43



çzgisini izlemeye başıyor ve babanın çuklrını nıyabilmesi için ka-dınl yavaş yavaş tekeşllik dayatılıyordu.

B u kabileler Güney Hindisan'da varlğını yer yer koruyabilenanaekil sistemle Kueydeki aerkl sistemler rında bir geçiş evrsini

yaşamakaydılr ki karşıt aile yapısı arasında yeralan kçok biçimdenbirni oluşuruyorladı Oysa geniş b rihsel evreler yelpazeini kap-yan bu uçsuz bucaksz ülkede çok fklı duumlrla krşlşılabilmekedir Öen Delhinin 40 mil kadr öesinde krsal kesimde çokkalıe alndan uyguayan kabileler yaşmkadır i erkek bir kadının yanındayken 1arını (andaetler), e hakını içeride konuk bulunduğukonusunda uyarmk üzere kapıda bırakır.

Tüm kanıtlar erkeğin ancak üretim aaçlarnın mülkiyeti ve ikisa-di faaliyet ve din üzerine denetim aracılğıyla egemenlini kurabildiğnigöstermekedir. Din alanındaki yükelişi davanış ve ahlak ysalarnınçerçevesini çizmesine, onlaı temsil etti anrlar adına youmlayıp dayatmsına izin veren bir çeş kendi kendni ama işlemyle geçekeşrilmiştir. Erkek yaşam kaynağ korkutucu ve gizemi yetilerle donatılmışgüçlü sabılı esnek ormanda alada evde en ağr işlere koşan kadın

karşısında dama korkmuştur. Beysel ürem b tı vemeye başladnda sömürü mümkün hae gelmş ve bz nnln dierenn emeiyeyaşamlar olanaklı omuştur

Drichijadi köyüne ziyartimi her zman gemişe canlı büyüleyiciama acl br açlş olrk anmsrm. Onlr güçl daynkl elleri çlşmakan nasr tutmuş ama kavrayışı kuvvetli eski kadınlarn torunlarıydı.

Köy evlerinin çeresinde erkekler lnıp dga geçer, pilrını tüttürüriçki içer, yaz, nrn ellerinde tuttukları şlarla oynaken kadnlar uunçaşma atlerni bir uukan derne izleyen kızgın güneşin altnd çıplak ayklar toprağa gömülü, başla öne eğk alalarda çabaayıp duruyorlardı

1

N

B Willia Na Wn in nint Egytian is DalKla Yay 5 Aya b Adil At Saki Dl l a 67) v J Yoyot Phaani Egyt, Aaaya v:Saad Za 166)



2. Wll Nr agy, s 28

3 agy s 16

4 agy s

5 Adl Ae S agy. ve J Yoyo y.

6 agy s

7 Fosel d Coange T A Cit (Hhe Yay Pas 8),

s. 98

8 Se El Ay, he Fly Sy reted to the Ecmy Religin s 19

9 V Gd R (Fr bm s 80 d V Gla The So-r Famil Greece (Fr bm) s 3 vd

Ö ü Yü ü 0 4



1 Köleye Özgürlü, Ama Kadna Değl

Gödüğümüz gbi tkalı dl kadılaı hayattak ol v ko

laa ilişki ilkl blilk o zamal aakl v sıı top!umla dğid sildil v olaı hb edidil Bu sııı�oplumla topumu kadııyla kğyl topak sahpl v köll olaaklümsi üzi tmllmktydi

M İsa v Muhammd pygambli halkaa ittkli çağ özd ölei sistm haksızlıklaa kaşı bi başaldıı çağısıydıEvt, hbi ak b çağ v kd özgü toplumsal v iktsdi özllik

l ola akl b oplum çi doğduğu içi dvimi öğlii bçimv içiğd klılıkla vadı Aak köllğ kötülükl v haksızlkla bşkald hbii oak özlliğy Yayglğı ve dliği kl daolsa, çağ oadayd

Souç olaak adılaı duumu o güü başat toplumsal v kisadi ilişkiliyl sıkı sıkya bağlı olduğuda, isalaı uğadıklaı haksızlıkla kaşı duma v toplumu tmlii dğştm yoluak h giişmi kadılaı koumuu a çok kapsaması doğaldı Bu duumYahudlik Histyalık v slam ilk döüşüm vli iç özllikl gçlidi Y d kaıl koumu, h üç d aak özllkl ahudilkd kkl gisid kaldı

İbai ha halkı, babaı Romalıfamla isi ykili çok şkld itazsı v bölümz otosi altda oplamış atakil

aild oluşuyodu saloğullada h ha bikaç kaı v caiydçuklada oğulla kılaıda toulada v kölld kuuludu(1 Bu gş ail baş h olaak adldııla babayı (2 Hukukv yal ooies mutaktı (3) masçsıı kdi y d 4 kızlaıistdğ yatı v dildiği stabild 5 Çouklaıı haya ümüyl ouu ldydi, dldğd dldiği öldübil 6) ya da çocuklaıd bi Tıya kuba dbldi? Kdsi Yahvy ku

ba k isty babas bahim bağışlaa hakı öyküsü y bliBu ölüm-kalım hakkı, babaı mutlak otoitsi altıda yaşaya tüm hahk içi gçlydi Öğ oğluu ölümüd soa ed gliiidi dii yakabilidi

Yahud h halkıda kad, Romada olduğu gibi , ya-



babaı para mük ve köeede oluşa maı br paraı ouş-turmaktaydı. v ak kadada erkek ve kadı köleerde boğalada, eşklerde ve diğer şeylerde oluşurdu. Ka kaıı edydi 9

ve kadı ked edim diye emek orudaydı () ir oğuludoğumu v velei br k evladı doğumuya üütü ve ye kayağıyd ( )

Kad ra ice e de kıya ekek d dediği kadar kıve caye almakta hatta kılaryla ce iişkye gimekte ögürdüLutu ik k ayla babalaıyla yap oda geb kalmşlar ve erkk ev-latla doğurmuşlard Moab v eam akub ikişer k krdeşle evle-

mişldi (2) rkek ka tediğ ama boşayabiimekteydi; kiidde brahim köle Hacer v oğuu a evide kovup ölde birpara kmek ve b tuum uya yaı başıa bıakğ alal Kaya-a dek kgı kumı üede doaşmışla oa da oarda haala ıkmamş

raloğuar öelkle de eg aller ve kallar arda okka-ılığ yaygıca uygulamşardı. Davutu ok ayıda kadla evldği ve

ek oaak bir dii köle ve cyey ahp olduğu blir (4 Rehoboam 8kadıa vlemş caiyeye ahp omuş ve oda oğu ve kolmuştur 15 bgah 4 kadıla evemiş ve oğu 6 kı omuştur.(16) cak Süeyma tüm dğe ka geide bıkak 70 kdıa ev-lemiş v 30 caiye omutu (17) Kak yaşama ba hae-mi devralma kouuda kedye rekabee gie kadeşi ödüeekbaşlamışır ( 8)

rkekere bahşdile redeye ı ce ögürlüğe kş kadlar kat bir bmde radırımşladı vilik öceide kaetkad i ai kuald ve eğer kaet kaıtlayamasa ka ou dhalşar cak ö 7 yüy oıa doğu yoaşma ve ahakık apbaşı yürüdüğüd, ekeği şama akk kme ııradııd keğer ka kaı hk yere evediğide bakr olmamakla uaraae ve baba ke ierii taşya arşaı ket yaşlar öüde ergi-leyeblecek ve yaşllr da kocay caadrarak, br 'İrail bakii iadıı krletme karşılığda k babasıa 0 gümüş ödemeye mahkmedebiecekledi. ud adam kadı klğa kabu decek ve hayatı g kaa kımda ou bşayamayacakt 19) kc oak kbakirey ve erkek oua evik öce cel işkiye gmşe babaya



50 gümüş yek, kıza even ve 'geri kaln gnlde onu yamay. Eğ br kadın kını ve iki bir eekle evenir veon bu aam o veya ö ilk ksının zulduğu için dlkadın evnm zn vmeyecei (21)

O gle İsil kı toğı sli ve erk ve knlınemeğni ekellr al pk shiprnin yönetiine köli pluunyük bsı a inlyordu; ie yapısı s dere otokrat ve atrkild, ae n çelk nsi altında yöneyodu. Üstelik tm bunlüçüü b bk kaegoris eklenişti yen edindklei plumsal yetke ve ma konumaa payandalayan iper Yaygın uyguamal b ac su yiyd Knn sdakaziğinden kuşkulndığı ka

dn, ahbn huzuna srklenir ve sluuğu ya ssuzluğunu tayaç enç bir şkenceye urtılrd Bunu için y lne krgys çır bn kılrı lınır örgeri çöz Ardıdanda göğüsle dek bir çuvala kulu bir p ğ acı su esine uudu (22) Bu rahibin azğı kut su ınak ç vebir kumaşn üzene yımş suçluuğu knıtlandığı kdirde onu nsudek eneleyen muskanın rekbinn oun bir krışımdı Bu ğrenç

su topk br k konk dına içirilir, eğer erngi bir stlı lirsi karın şişesi ya da çda çrme) gserr suçlu uluur ve ina işeyene viln cerd rgi rye cerlırd

Topluun zina krşısni utumu insnın gelişiminin frlı erelen başat oln topluml ve iktidi koşular göre deişiklik göseri.lkel kabileler ve anaekil toplumlr kadınlara da eekere de cinl özgrlk tımakaydıar Ancak elde ee ve sip olma tutkusunu seyen özl mlkyetn oaya çıkış ve atrki sistemin gelişiyle brlikka mutlak bir t kler oldu u ba içir erkeinonun ynına ykşmsı ekt rkekl evleneceker kızlarn iff ve bk olmlın kemeye başlır A toplul dailk nemeinde zina şleyen kadn krşı baskıc toplum yapılnın ve ımasız erkek egemen tirnlıklarının esinledği bir yaptrımlr sisem geliştidiler İsrail halkının ygısını yöneen eekler zina işleyen

kadınaın ya Yvenin olunun ksı Tamra yamaya çalıştı gibi di dir ylark ya da prçlanış kn indeki deni s uğun vere şlayk öldlesin rlşış 23) Tesniyenin buyurduğu kural buydu. 24) Oy erkek dileiği kdr k cariye ve kölekızla sevibilr ve tm de cezsız klmk ere binerce kez zina işlye-

8



bliri. Erkeğe zi en kınını öldürme hakk ven Roma ysı da bubakman Yahudi atlerinden k fark değildi

İsam tumu da, özel mülkyet ve koyun ve a sürüerie sa-hip Arap yarımasının icari yollar üzerinde dol ce yapan birazınlk le az yıda bağımsız plebin de bulunduğu köle çoğunuğundan olu br sınıf yapısı zeri emeenmiş aerki bir sisemelirlenmiş. sam'da oorie aie resnn en yüksek yöneicye yaniHaliy (siy ider) mama (din der Valiye lge yeticsi)dek ekeğn eindeydi sam zina een kadının öncye dek şanmasın Yahudk'en devraldı. Gerek Peygamrn yadığı çağarda gerekslın yayılışının lk yıllarında kadınarın bu vahş ve acımasz ölümecezaldırıdıkları blinmekedir Kuran zinada her eşin yan hem kdnın m de erkeğin aşnarak öldürülmesini öngörmekdir. Aak birekeğin isediği yıda karıya, caiyeye ve kadın köeye hip oabileğigerçeği zngin ve güü erkeklerin ydışı zinaya başvurmak zorundakalmayakarı anamına gemekedir. Sürern ve deve kervanarının hipleri ekili ve güçl erkeker karılarını isedikleri an değişirebili vegözerine güze bir yüz gen bir kız ya da zarda ılmak zere kle

yen biiml br köle çarpğında yeni bir kadınla evlenebilirlerdi Ksınıisiği an yıp başka bir kdınla evenebililen, aynı anda dö adınınikahı alına alabien ve güü yeği dr cariye ve kadn köe edinebien bir erkek neden zinaa gerek duysun k? Dine y yani a bunedenle yalnızca bir kadının ek bir kası ek aisi ek aısı olmasınıya da bir erkek kendisini ın alma a da onunla evlenmeye yanaşmazhayaının nuna dek bakire ve yaşlı bir kız olark kalmasını öngören aa

erkil siseme karşı koyan kadınlrın cezaandırılması hedeni güdüyorduDinl ya, aynı zamanda, evenmesi bir hayli zor olan ya da sınrlı maddi kaynakarı nedeniyle öür yu ek b kadınla yenmek zounda kalan d kadınla evlenme hakını kullnaayan pazar yerinde ıan cariyelere ancak uzakan gıpayla bamakla yein yoksu erkekeiyalnızca birka koyun hibi olanlrı ya d zeakr ve kk irleri)cezalandıakaydı.

Hırisiyanlık ise yalnızca kadınlın değil erkeklerin de cinsel özgürükleni sınırlsı bımındn ahudilik ve sadn farkıdr sbu kuraı önce kendine uyguamış ve ksa c frnalı oaylı büyüeyici yşında kadınldan uzk kaışır. Tıpkı 1ncilde hayaı yuncabir erkeğin kollarında yaak nedir bimediği söyenn Bkire Meryem



gibi o da hiç evlenmemişir. İsa, haa şu sözleri söyeyecek kadr ierigimiştir "Zna emeyeksn·denidiini şiniz. Fakat ben size derim:br adına şehvee bakan her adm aen yürinde onuna zina mşr."25)

ırstanıın ortya çıkışma dek Yahud erkeker Eski AhiddekTevr, br rken karısını gerekçe gösrmekszn boşayabimesin c-vaz veren hükümler uyguamakaydılar. Oysa Yen Ahd İnc Matnın kiabında iridii gb bu işemi, bu uygulamayı Tanrının rade-sine aykr saymakadır: "Ve Ferisir onu deneyerk gei ddler ersbee karısını boşamak caiz midir? sa ceva veri ded Başangıçanyraan onları erkek ve dş yaraıını ve Bunun çin insan babasını v

anası bırakack ve karısına yaıacakır; ve kisi bir bden olacakır,dedini okumadınız mı? Şöyle ki, onar artık k de, ka bir bdndir-ler. Alahın bireşrdini insan ayırmasın 6)

Ancak İsa Mesih zina şlemiş bir kadının aşanak ödürümesinekarşıydı ve Frsilr bu zayı dayamakan şu ünü sözüye alakoydu:"k tş günahsız oan asın.

ırsiyanık da Yahudilik ve İslam gibi Romanm kudrei eindeutuu ve imaratorluunu Fsin dahil uzak ükelere dek yaydıı aaer-ki köec br olumun arında domuu İs kukusu kölern v olumun yoksul kesimlernn umu ve isekern die geiren devrmc birönderd Romaı oorielere sıkı şki çndki zengn Yahudiere krşı çıkıyordu. Romalı enderin hksıık ve baskrına başkaldırıyor, o güner için oumda kökü deişikik anına gelen ilerci ikirer uruna

naa savaşıyordu İser Romaıar osun, iser knd oumundakier, ik-idardakern sömürü ve yozaşmasına krşı kndine özgü br drniş örgütlemey çalışmktydı Anck köc ssme krşı devrmc bir müca-deleye dayanmak yeri bir şidde aeyhrıı savunucusu ve nsansaıının, merhameinin ve kaı bir ahlk yasasının sözcüsü odu Bu nedene ırisiyanlıın şaında, öreierin inse ve ahlaki yöneri vurgu-anmaka ve kendierni cinseik dahi maddi v duyumsa zevker içinde

yiirenler, dışanmakayd Erkek köeler ve kadınrı, Romalıarın ve Yahud cemaatnn Frsernin uyguaya ged cine açkaıın ve seahatin kurbanıydır. İsa msh, bu nacı uyguamalara hm erkekr hem dkadınar çn şddetl ve uzaşma bmez bir savaş açrkn, gerçeke kadın-lrı her köşede insan kııındak krlrın adırısına urayan köeern ve



toplumun yoksul kesimerinin çkarları adına hareket etmekteydi.

ristyanlığın tnsel değerleri, çokkalılığn yasadış sayılmas-na v eka tekr evlenenlere kuşkuyla baklmasına yolatı. Ne ki, dahaer bir evrede s'nın öğretisyle üyüyüp şişen dinse hyerarşiler carye

ik kurumunu br kez daha ahneye çıkmasna olanak sğladı Hıristiynl-ın erkn nse özgürlüüne getirdiği tüm sınırlamaara karşn, kadnona kysla daha aşağ ve ayrıalıksız konumu sürdürdü Arkil sstemdvam ediyor ve Roma İmparatorluğunun son ünerinde eodaiteye ge-işle birike şddeini daha da artırıyordu. Bu değşm kn, özelike sü-regid bbr aknlarına karşı Roma devet otoresin sürdürmnn dahazor oduğu sınır boylarında ortya çıktı.

ristyan, daha doğrusu Katolik Kilise zçok hılı bir süreçe sMesihin ögün öretilerindn uzaaşı. Katolik Kiise'nin kendisi Avru-padaki en büyük toprak sahibiydi ve arazi ve otlaklar, tüm klidiklialanrın beşt brn apyordu. Bu nedenle kardnallerin yüksek rahiperin ve papzarın ıkarlarını odal toprak sahiperinnklere sıkı sıkıyabağlamay, dinsel öğrtlerinin fodal sisteme hizmt eesi ve serlrnefndilerine karş ayaklanmasının önüne geçmesini sağlamak için uğraş-

ms son dere doğald.u eodalaaerkl sistemin dayatılmaıyla birlke kadınların ek-

tikler katlanarak aırlştı. Bask, olana arlğıyla omularındaydı Şeytn'n ortkarı tüm erkekler çin kötülük ve flaket kaynağı olduklarısuama heryerd aımasza iziyordu onar. Erkekler ev ve evdışındasüregeen toplumsal ad ve yasalar arıığya kadınlar ürinde m bir

denetm sağlamışlard ve en küük br ndnden doayı onları öldümekteya da dr diri yakmakt bir sakına görüyorlardı . A vrupada işkene ka-dnlra skça uygulanan bir yöntemdi 27

14 yüzyılda Katolik Kilse bir kadının öze eitm görmeden birhaslığı tedavye kalkşması halinde derhal büyüü olarak nitelenipölümle ezlandırılaağını duurmuştu. 8) Çünkü bedenin ve ruhun te-davisi yalna Tanrı'nın alanıydı ve yalnıa O bu üü yeryüzündki

emsillerne, yani erkek rahplere vereblirdi. Bu nedne ölüm, kadınbüyüü içn adil br ezaydı. (29) Beimledğimiz dönemd rahipler bir-kaç damla kutsal suyun her türlü halı tdav debileceğini ve bu bil-ginin srrınn ve kullanma hakkının yalnıa knderine ait olduğunu önesürüyorlad

5 1



Kadın, kamuoyunu oluştuan flozof ve düşüürlen de kurbanıydılar. Kadn ile Şeytan asındki ilşkiyi ısrarla vurgulayan Tertulln'dan dha önce de sözetmiştik, Aquina Thoms gibileri çok öncele, erkeğin soylu amaçlar, bilgi ve aklın zevkleri, kadının cinsellik,

üreme ve nsan soyunun devam için yaratıldığı syleyen Sraes lebaşayan bu dünyagörüşünü desteklemişlerdir.

Daha önce de lrtidiği gibi, Hıristiyank başlagça çokkarılğa karşıydı Acak feoda sistemin kurulmasıyla birlke yoğunlaşan vaş, kıtlıklar ve buna ğlı olarak yükselen lüm oranı, evin eisin, cinselgeeksnimlei doyurmann yansıra mülkünü yöneecek ve çalşmaya kaılablecek çuklarn sayısını rttırma yollarını araştrmaya tt. Bununsonucunda çokkarılılık ve cariyelik kurumları yeniden sahneye çıktı Hısyan flozof S Auustin bu uyulamanın cinsel şehvet doyuayadeğil innlarn, Tarnm ades doğrultusunda üemesi ve çoğalmasınaynelik olduğunu söyleyerek erkekleri palak bir şekilde vudu Çünkübağırarndan uzun süredir beklenen Mesihi çıkaran sraloğullarınaTanrı üreyin ve çoğalın diye buyurmamış mıydı?

u nedenle aaerkil sistemin yıpranıp çkmemes için tek-eşlilikkadınlar çn bir ahlak yaas olrak korundu Bekaet ve bkienin yüceltilmesi Bakre Meryemin de yüceltilmesini birlikte etirdi ve o güne dek,Yahudlköcesi çağlarda tapnlan eski anrçalar için kullanılan erinve göğün Tarıças nitelemesi, Onun için kullaılır oldu. Bakire Meryein başının üzeine Isisin ayı ve yıldızları, kucağına da kutsal çukyerleşirliyordu. u, eski sis ve Horus imgesnin bir uyarlamasından

başka br şey değildi Meryemin anrıça katına yüceltilmesiyle birliktekret kültü günümüze dek katı uyulamasını südüdü

slamın ortaya çkış Hristiyğın br din olarak kurumsalaştığı1.S 70 yılarna denk düşer Peygamr Muhammed diğe� iki büyük tekanrılı dinden n dece etkilenmişti. Hicaz dışa yaptığı ticar amaçlıgezilerde karşılaşığı nsanladan sık sık Esk ve Yeni Ahidden bablardinliyordu Muhammed yaşamının ilk yıllarında endi ve köleerden

oluşmuş, şehvethırs ve tutkuya beenmiş, erkeklere ve en çok da kadnlara karşı acımsız çığrından çıkmış purest ktülük ve bağnazlıkla rtük bir toplumda çobanlk yapan yoksul bir çuktu Peygamberin ilk ğreleri kölelik üerine temellenen pluma kaşı çkıyor yoksulların vekadınlrın haklarını savunuyordu. Ancak, hl kimi aaerki özelliklerini



koruyan bı aşireer dşında, tüm aşiretlerde güçlü bir aaerkllk egemendi ve erkeğn tışılma başatlğ üzerne kurulu yap sağlam ve rslm emellerin kudu. Brçok erkeğn ölümüne yolaçan durmak blme şiret vşlar, yen İsmi düen kurma gereksnmi çok yıda

kdn vaş tutğ ve kölenn valı tüm bula çokkallğ tüm topluml gereksinmleri karşlayan b uyulama halne getirmşt. Bu nedenle İslam erkeklere cnsel özgülk ve brkaç carye ve köle ibiolma akn nd Gerçekte bu aklardan yaarlanabilenler bir ke daa bu kdar çok kadn stın aablecek ve sleyeblek konumdak aşret sler ve zengin erkeklerd

Sonradan ahy adyla anlan İslamöncesi devr toplumu kölelk üzerine kurulu br aşret yaps göstemekteyd. Savaş tutsakla yenen arfn anmet yl ve he ekek, gücü ve olanakla annda buldan dledğ kadan ad. İslam b alana hçb değşklk etmdve evlenme yükümlülüğü olmaksn b kadnlaı evne ve yatağna almahakknı erkekere tand Dahas, cayelk sstem, b ilşklerden doğançuklar tanıma yükümlülüğün de getmiyodu Ancak, adamn çukları tanması durmunda çkla derhal anneler de endnn ölümündensonr özgülğüne kavuşuyodu

Cayelk sa'nn öğtlen lk ateş sönmeye ytuttuğuna Hristyank da gerl b kum halne geld; günümüde Hrstyan Etyopyada l skç rastlanan br kumdur. Msr yasal huşun buaşrı bçmn 0 yüzyıl sonunda (bu kara sonucu .S. 970de yaşanıyiiren Yüksek Rahp brahm amanında) yasaklad.

Arap rh ve edebyat, fal ktsad, topluml ve cnsel baskıa ma kalan b kad köle ve cayelein yaşam öyküleyl doldndiler onlaı temleme, ykama yemek pşe, od toplama vb evşlernn yansra, şak söyleme, rakstme ve cnsl eeksnmlern karşlama gb görevlerde kullanrd Ba duumlarda end ola fahşeyerne koyak denler üernden paa kaanma evesne de kamaktayd 30)

b-i Habb, ahy döemnn yayn adetle aasnda, ekeklerin kadn kölelern baldla aasak delkte paa kaama uyulaması olduğunu da yaa bladan ala pa yene dktke abayrakla, cnsllğ kşmş ekeklen dkkat çekmeye çalşmakyd.3 1) bn Abbas bunun nasl olduğunu betmlemekted: "Cahye dv



inde kadın kölele zinaya zola adından da ekeklein ödediklei üceticebe ndiledi uanı em'deki şu ayet bnun çin ndeimt:"Düny hayatının eçici metanı elde etmek çin ılaını koumak sti-yolas cyeleinizi fuhuşa zolamayın. im onlaı fuhuşa) zolas,

hç şüphe yok onlaın (uhuşa) olanmalaından sona Allah (onlaı) aışlayand, sevend 32)

Baba kılaını en yüksek fyaı veene enellikle kızının sei dı-da vedi B kadının kocası öldüünde, öenin amcası ya da eekkadeş kadın ziyaet ede, 'Üendeki ik hak bnim' söcükleiyle cüb-besini yee ata, bundan sona da onu kendne alakoymakta, evlilk azaında bi bedel kaşılıı samaka, bi daha evlendimemekte ya da ölen

kocasından kaan mia elkoymaka özü oludu.Ba Aa aşieleinde ee ekek kadının aşieinden ekeklein

diencin kıablecek kada üçlüyse, b kadını zo yoluyla kaçıabilidi.On b kez evine aldıkan sona evlnmes haktı. açıma b savaş sıa-snda ya d an bi baskın eya b komplo sonucu olabilidi. Oan Ha-temül ai bu uyulamayı şu dzeleiyle övmekted Bz kızlaıyla ıza

sonucu evlenmeyz, onaı kı lıçlaıızın ucuyla alıız"adınla u yaıya ölüm pahasına da olsa umutsuzca kaşı koyladı Bu kadnlın iyi inen ümceeinden ii manya vefa lanya' (ölüm, alçalmakdan yedi)di. ama ini El oşi Cemalibn Bed afından kaçıılıken kendn tahıevandan amış ve oynuklaak ömüt 33

aih endleine başkaldıacak onlaa iaatsızlık edcek ya da ik-tidadakile ve aşiet eslei aleyhnde şakıla söyleyecek kada cüeakadınlaın enellkle ölümle sonuçlanan aı işkencelee uaıldıklaınıkaydede. Bu kadın köleleden bazılaı müslümanlaa aldıacak ve·I-lah'ın peyambene hakaet edecek ketede cesaeliy aa, Müslümanlaa dikenl szcüklen yöneten ünlü bi köle şakıcıdı. Muh-md'n Mekke'ye idii ün idam edlmesn emettike aasnda o davadı 34 Nec lesinde Peyambe'n ölüm ünü şenlk yapan kadın-l bulunduu ve ilk hali Eukin onlaın el ve ayaklanın kesilme-sin uyuduu akaılı 35) Göüdüü ii kaşı koyuşlaını dillendenkadınla şddeli cezalaa çapıılmaaydı. imileinn dişle sökülmüş,dille kopatılmışt. Bu on cea, öellkle şakıcılaa uyulanmaydB kadınlaın ellene kına yaktıklaı üzellikleni ve çekiçlklen öz



l önün sdili paalaıla Tanıa m�dn oucasına ttmpo tuttulaı v Allah v pgamblil ala til sölnidiB ndnl llinin silmsi v dilinin opatılmas vacipti. 6)

Anca adın v öll slamda daha önc sahip olmadı

laı ha v ögülülin anındğı, doğudu. İslam öllin v osullan zilmsin aşı çııo, hasılı v olaşmaa savaş aço, Aapaşitl alol v um alışanlılaına v tcili gulamasına sonvm çağsında buluod N i, ğin adın aşısındai başat onum sasılmamıştı E ndi v ılavu onumunu südüüoduvlli öünd bi mülit haı sölşmsidi; oca öddiğ çi aşılığnda v gçimini sağladığ gçsil asnn sahbi oluodu

anlı boşanma v başa adınlala vlnm ann aıcalığı olmasüdüün adının gövi mutla bi unğmdi

Bölll Müslüman Aap adın ğin müliti olmaı südüdü Günümüd dah Ms dahil Aap üllind adınla o çağladan b ana ölü dğişiml uğmaan vlili asalaına bidilKadınlan aı va ana ola işisl onumlaında olagln dğişimldinsl v tutc güçlc dstlnn b asadn ço Mısı, Ia, Sui

vb ülld sosoonom dğşml bağlıdıEn önml çağdaş lımıdan bii, Abbas Mahmut l Aad

adınn ğin mülü olduğunu vuglaan aşit sistmin övgül dümüştü Güvnli çöld aşaanla içn bi gsinim olduğuna gö,müllini ouabilc güçt oldulaını dosa düşmana duum,önmlid V ğin oması altındai müllin bşında, adın gl

mtdi 7)

Notl

1 Lvi h Famly s. 79 v Duaut, Sytm ad Ogazat th Od tamt.

2 B I. Tihl, ESK Ahid) 7/7.

B vin

B Tvn vd

5 Tvin 27 vd



6 Tekvn 42:3

ekvin, 22:0

8 Çkş 20:

9 Çkş, 2 :30 Çkş, 8 : 2

ekvin 35:

2 ekvin 29: 5

3 Tekvn, 2 : 4

4 Samuel 8:27, 25:39 ve 43 Samuel i 3:34 ve 5: 35 i Tahle, :2

6 i Tahle 3:2

Kalla, :3

8 Kalla, : 325

9 eniye, 22 3 9 20 Teniye, 22:2829

2 Tenye, 24: 4

22 Sayla, 5 8

23 ekvn, 38:24 Tenye, 22:2

24 enye, 38:24, 22:2

25 Mata Yen hd), 5:228

2 Mata, 93

2 İşkencenn inalkdş acla kaşnda kadnn tek kutuluş yolu ahbn huuunda uçunu kabullen bedenndekötü uhlan ve şeytalan yaşadn itaf etmekt BkJule Mchelet Chta Hol Thoma Za ve dele

28 Jue Mchelet Saam Satam ad Wtchcaft 9

29 Chtna Hol, Wtchcaft Eglad 0da akama



El Mehbar 40

1 Nd Dn l sd, El Kean Ve/ Agan Asrl Cahl 1 444

Tefsrl abr mneh) Bö 18, Nur Sures,240

bu F el shn E Agan c 16 s 1

Nd Dn el sd ag s 91

5 Bl Feuh el ln 19 110

6 T T c 4, ss. 20145

A hmd l d Gem! Busaa s 18

7



111. BOLUM

ARAP KADINI



15 ra arihid adnlarn Rlü

İnlmlrimin bn İslam-öns dönmlr hr döndürüşünd o

günlrn aşirt topluluklarında önmli br rol oyanayan kadın kşilklrnsayısı dbyat kültür gül sanatlar aşk insllk halkların toplumsal iktisadi yaşamlaında oynadıklar ol bni hr aman hayrtdüşürmüştür Siyasal madllr saaşla muharblrdk tknönml katkılarıyla ünlnn kadnla dahi muttur u grk !slamönsi grks Muhammd Pygambrn yaşadığı dir içn gçrlidir

Arap tarihi ngin bir halı dokuması gb bu kadınlarn prlaksmlryl doludur Hatrlatmak için öğn Uhud Muharbsind saaşan onü yrndn yaralanana dk saaş alanını trkmyn Nsbnt-i Kaabdan södblri Muhammd ona büyük sayg bslr onuyr rkklrinkindn daha yüksk dr (1 r başka kadn Ümmü Sulym n Malhan gb knın rin b hançr bağlayarak Muhammd ilyilrinn saında döğüşmüştü Dğr yanda bu k d Muhmd karşı döğüşn kadınlar ardı unlar arasında Ebu Süyannkars Hnd binti Rabia bulunmakayd Zrh gyinmişt Uhud Muhrbsi boyuna düşmanlarını brbiri pşisıra sadış bırakan kılın saurdudurdu Hnd ögürlüğün düşkün kşsl yaşamında knd karalarnkndi başına almak styn br Arap kadınıyd abasına bn hayatınknd llrind taşyan n yapmak istdğni bln br kadnım dmşti V babas yanıadı "Öyl olsun 3) Hnd Pygambri yanıtlarkndahi mantığı haıraplığıyla ünlnmşi Dğr kadnlarla birlikt

Muhammdn önünd durdu İslam'ı kabul lrni açıkladı Muhammd onlara br sür İslamın iklrni anlattı Allah'n öllkl kı çouklardan kurtulmak içn dri dr gömnlr sslnn Çouklarını öldürmyin talimatına gldğnd iim çouklarmı öldürn snsndy yanıtlad 4 Müslümanlarla Kuryşlr arasına gçn dr Muhasnd Hind ailsndn ü rkğ ytrmşt: babas taba ibni Rabiaamas Şiba Kardş Vlid ibn ba u muharbdn sonra Hnd

onların öünü olmaya bu grçklşn dk koku sürünmmy koasına yaklaşmamaya andiçmşt u andı Kuryşlrn Müslümanlar altttği Uhud saaşına dk tuu

Zamanın ünlü Arap kadınlarından bri Pygambri karıs Haiydi Güçlü kişlği knd gçmin tiart sağladığından toplumsal



v ktsad bağszğ koca sçindk özgüüğüy bnktdr uözgüüğünün kndisindn onbş yaş küçük oan Muhad vnkkuanştr fssa ad kadn ona dünü göndşt ap uusunun kapsa tahi El bakatü Kübra Muhad bn Saad dünü

fssann şu sözrni akta: "Bn ona gizc gönddi v vntkni it tbih tt V o kabu tti" (5 Hatc Muhadibkaç ydr tcai şn yöntk v çkaan göztk üzr çaşryordu Onu bu sayd iyc tanş

İsa-öncsi topu çöd v kasabaarda fak ktsad koşuaranda yaşayan aşrtrdn ouşuştu Khand v Gad gb k aşrtr azçok anak yakn br yap sgktydi 6) İsa öncsidönn aa bazn Ör bni Hindin duunda oduğu gbi anaadya anakyd Pygabn kndis d aştinn kadnann subüoaka övünü v şöy dd: n Suy aşitndn E vatkin oğuyu (tka int Ha tka nti Moa v tka nt- Evkasaştnn kadnayd)

Cahy dvnd ap topuu kkrn yn d üstünüğü

rnd tuttuğu atak v anaki sstr aasnda b kavgay yaşaaktayd Ekkn ktisadi hayat v n üzind dnti n gçii sonucu ataki vry gçn b topuda anak özkn yavaşyavaş ytp gtsini yanstyodu. Çö v vahdak kadna knrdki kadnaa gö daha özgüdü çünkü yaşa aaçann d disi sürcin kataktaydar u çö kadna kk özgüc kaynaşabyor v tsttü gyoad

İsaöncs çağda rkk v kadn tanaa tapnyo v apahr aşn n v tançaann savaşta in o oynadğna v haann zari içn dövüştüğün nanyoad Bu ndn aşr savaşa anr v ançaann asvr v hykn aşyaak gdd Kuyş aşrrinin rsrindn Ebu Sfyan Müsüanaa kaş vrdiğ UhudMuhabsnd E Lat v zzann hykin taşşt Grk E Latgrks Uzza b tançayd v nd bkt Müüana kaşsnda

za kazanasnda v aştn özgüvnnn aznsnd n b ooynaşad ncak yndğind aşt gn kndi güçsüz ansntkdk ynn aştn ya da usa savaşç odğu binn b başka aşn ansnn bnsd Bunun sonucunda bi tana zaan çndbaşat konua gçt v saya snand (7 Baz nçaan ön



,

konumd olması, Arap aşiret topuunda kadnarn görei yüksek prestjine iet eekteydi ve baz aşireer arasnda h yaşyan ve başat oananaei toplu kanarnn br yansasyd. (8)

Bu anaerki özeke geek İsa-öncesi, gerese i İsa uunda adnan oynadğ önei rü ve güçü işiiker, ak yürüe ve kna yeeneeriye kişsepusa yaşa iişkin ouu avry göze çarpan çk sayda adnn vağn açayabietedr.Bunarın çoğu ürei ve care aannda da eknder İkd faaliyeerekere yanyana kaaann snucunda kadnar gere ev içnde geekse dşnda bağsz bir kşik geişiebiedi Geneie ka1nn da özgüe çebiekeydie

İsa öncesnde br kadnn biden faza ereke evendiği de u·yordu Bu evene çiine vacl mak (payaşa eviiği) deniyordu Ancak kadnn evenebeceği erkek says na snryd bu snaşas hainde hişe dagasn yeekydiPeygar'n kars AyşeCahilye döneini anatrken şöye der: "Erkeerin çev) says nu uabd Kadna greer ve nuna cinse iikde buunurard Ge kadğnda nara har ar bu çağya hiçbir uyaazk edeezdiOnun çevesine an ve şöye knuşurdu Nee duğunu biiysunuz Şdi b çcu dğuu O senin ğundu Ve çuğun babas ve ruyucusu asn sedğ eeğin adn söyerdi. Ve ada iraz edeezdi 9)

Isfaha yazarndn birinde şöye der Br bedevi adn kasnşayacağ zaan çadrnn gişini es yöne dğudaysa baya güney

deyse kuzeye çevir bunu yaa yaaz da şana gerçekeşiş sayr 10)

İsa öncesnde apr arasnda ba' denen bir evilik biçigeçeriydi Bununa gii aa bir kez daha Ayşenin anana başvuracağz Aybaş dönei biş, daysya da eizenş kadndan kcas "xi çağrp nuna yaan iserd bundan snra ka kadnn yağ adadan ge kadğndan ein uncaya dk kasnan uak

duudu Seçen ada geneie uun e eeneinden bii urduve bunda aaç çuğun nun sn nieene ah as id ncakgebei uşuya ye kaayaca şeide aya çnca a kasya cinse işiye yenden aşard Dğan cu asya yaan üy adadeğ, yasa baann evad sayd



a Arapar arsıda çokkoca iişki tarzarda iriydi veksr ir kad gee kaaiek içi eviikdş iişkiye giresi ezerdrarda güüüzde dhi sürektedi ( 1 1 )

Çkğda a Taha köyüdeki kadıaı ks kadıaage kaaar içi ska yaza r şeyhe sözettikeii hatıaSoralar ska kadı vajiasıa yereştdiği ir yü paçasda iret odğ öğredi ısı ir kad doğga ka yüparças s araştıke çok giç ir da kaşaşt azşeyher yüü eiye satıp kadıa derha vaiasıda kar itesii söyüyoard adı ie şeyhi kaşaşas daia karak i

ada gerçekeşiyor doayısıya kad o e yaptğ göüyo kiizaa da göezikte geiyord Bi çock sahii oa ve doaysyada alıdaki ksk ve çocuksk dagasda kta isteği şeyhitü yapkara göz ysıa ede oyod hatta o yü kaada doğrda ge ırakacak kada ieri gitse ie Şeyher ygaaara kısr kadı tedavi çi gştkerii söyeredi (12 aa ay zaada kedi cise istekerii doyaı da r yoyd oğdrda kısır oa geçekt ka odğda ve kedi zaaı ötekiçi sç kad üstüe atğda işe he iki işe de yaaakaydı

a ygaasıa göe yüütüe eviike ya da eiye aş yü rçası kı özüde aaı eisi i aşkasıkiyedeğiştrek deek oa yapay döee ikrie yak yöteerdir

atda yapay döee fki öei ir yeiik ve geişiş üke isaar soaa yüeşdeki açk göüşüüğüü ir eirtisi

ok sştr Oysa aihte çok geierde eedeyse 30 y öceay iki ki çok daha isac şekide ygaakayd; çükü 'a'da ekek ğk ve zeki i çocğa sahip oaiek içi kskaçığ ir keara akıyod Öür ekek yazca i döeyiciydi B isak arihii ik eveede ekeği kada iişki oüü asit idöeyiciik odğ sav Lster Ward' hatıatakadr (13) İspayada Cog ağaas dvaadaki resiede kadıa eksiksiz e

tieike ekek Lste Wad' hakı çıaacak içide cise ogaaıa idgişt

sa-öcesi döde ap aşka ögü eviik içieii deygayageişdi Buda i a ya da her iki eş içiciseiğ adıı çkaaarıa oaak taya ysa i satta aşka



birşey omayan 'zevk eviiği'ydi Eek biri ir süre geneike üç günsüreye kadna evenir ve sonunda karşk anaşmaya sapadkar birücti öderdi Bu ksa sürei eviikerden doğabiek çukar anmayükümüüğü yoktu

İkinci bir biçim kadnn erkeğe kendimi sana veiyorum' dediğive tüm eviik hakarndan vzgeçmeyi kabuendiği vaül b (hibeeviiği)ydi Burada da kadnn iişki sonucu doğurduğu çukn erkekrumu ymazd

Her iki eviik biçiminde de çuk ousa annenin adn amakyd Ancak İsam daha ik evreerinde bu uyguamar ordan kadrmş

Aap kadnar bağmszkn ve oumu kişiik özeikerini birgecede yitirmedie Topumda oageen sosyoekonomik değişimere iişkn tedrici yavaş bi sürçi bu; ve eski hakarnn eden kaçrmamak içinsk bir mücadee verdier Baen başar odukar da odu, ancak bu ataerki sistemin nihai egemeniğiye sonuçanacak yenimeye yazg bir savaş

Yine de kadn, kocaan seçme hkkn kuanmay sam'in ikevreerinde di sürdüdüer; bu ögür sçim skça rasanan bir oguyduBu bağamda biinen öykürden biri Leya Binü Haimin Müsümanan ygamri Muhammed'e giderek "Ben Leya Bintü Hatim'imKendimi sana gösrmeye gedim Benime even," demesiydi Muhammed de enine eveniyorum" dedi Ancak Leya akrabaarna döndüğünde ona büyük bir haa yaptğn söyedier Kskaç abia bir kadn

d ve istediği kadar kadna evenmeye hakk oan Muhammdin diğerkararn çekemedi Bunun üerie Muhammede dönerek dedi "Bensivri dii bir kadnm ve senin öbür krarn çekemem Beni boşa" VeMuhammed dedi "eni boşuyorum" (14)

Ortaçağ öncesi Aap kadn yanzca kasn seçme özgürüğünehip omaka kamyor, hkk oduğunu hisstiğinde kas ne deniönemi oursa osun hata isterse Peygamr'in kendisi osun onuna takşabiiyor öeye ondan yüz çevirebiiyor yaağn yaşmay redddebiiyodu Muhammedin kimi hadiserinde zikse bir geresinim oancinse doyumu sağayabimek için cinse oyunan önemini açkadğnöğrenmek çoğu Müsüman için şaşrtc oacaktr



Müslüma flozofların en ünlülerinden olan El Gazali, Muhammed'in b erkeğin işlğnin zayıflamasına yol açan eenlerden bininyusuz cinselli uygulaak ve kadının da doyuma ulaması gereğinidiae ama lduğunu vugulayan sözlerin akaracak kadar derin ve

ileri br inndı Peygarin "Hiçbriniz karınzın üzerine hayvanlar gibi atılmmlısınız. Krınızla bleşmden önce bıakın aranıda bir iletialışveşi olsu, dedni akar İnsanlr bunun üzerine Ona soruşlar: Pe bu ile ne olmalı? Ve O, yanıtladı Öpüşler ve yumuşa sözcülerden olun bir let 1 S)

uhammed bir peygaber ve halkının önderi olarak, kolaylıklaendi duruun uk-yakı enelik gösteren kiileinin yaptığı gibi

ikiyüzlülük ve sahtecilik akesin bürünebilrdi. Kadınlar, aşk ve cinseli konusunda aağlaa yada hkşnasl havasına bürünebrd Ancabu onun taı değldi; üstelk eksksi noral bir insan olaa kendinegüvenen bir erkeğe uygun b özellk de olazdı bu Kadınları ve güzeleyle seven br insan olak davran, onun içn olaydı Kadınlaraolan sevgsn doğal b duygu olak idelendiken kendni sınrlaayagerek göüyordu. A inül As (sonlaın Mısı h) kn yüreğne

en yakın olduğunu sorduğuna hç durakaadn "Ayşe", (genç karısı)de cevap verşt Anck Ar bnül As dei: ker aasında demek isteişt Yant een eldi Babas . 16)

Batı ile İslamn cnsellk konusunda brbirleyile aban tabana zıtdüşen tutumları araında en çapıcısı her isnin cnel doyuma ilşkntavırlarıdır İslada yücele ya da batanın değil cinsel doyuunkendisinn gerek bu dünynn geeke ö dünyanın şlerne lşkn insancıl çabaar alanında ekekern ve kadınlaın çaşa yoğunlaşa veyratıcılk yetilerni haekete gçidi kabul edlekedir İsla nanınAllah tarafından akl byn ve ankla donatıldğını kabul eder İnanlara yin ya da akıl, hayat dünya, nsanlr, bl ve Allah akkında biliedinmeleinde kullanlak üzee veliştir. ün bi Müslüan içinbilgi, ibadeern en yücesdr Aklın kendni bilgi edineye veblesive düşünce gücünü yoğunlaştırablesi için, brkiş cnsel enerjiyi har

caası, cinsel isteklei duası ve böylelikle de kendsini bilgi yolundan ve Allaha ibadetten tracak konulala dolasını engellemesi gerekektedir

Bu konuda İsla, cnsel doyumun znsel ve kültüel faiyet ve

66



yaclk için bi ökoşul olduğuu savua me psikoloji okllaryla ayn fkirded. Bu yakaşım, cisel yüceltme ya da bastrmay kültürelilerleme ve uygarlğ vouş içi zoru koşul saya Fud ve okluda çok daha bilimseldir.

Psikolojie so ugr, doyuma erşmemiş ciel eerjii retimci külürel ve zihisl yrma yöelmekte ço ormal şdasaparak iç eerji irikimi soda blok ve iiisyolra yolaçtğı vebular a cisel sapmaaa veya siirsel ya d başka türde psikolojikzukluklarla souçldığı ortaya çkarmştr

İslam ve peygameri Mhammed'i kadıları ayat ve cisellik

aklar daha geiş ir öçde tmas Arap kadı o glerde göreli daha yüksek ir koma ship olmasd, evde ve ev dşda hayat çeşitli yölee dh ei ir katlm göstemeside ve çok sydaöde gele Aap kadııı oplm içideki eki roleride kayakladğı kolaylıkla alaşlck. Çağdaş Arap kadılrıı 30 yıl kadr öceay ölgede yaşaya, ay opda yürye, ay havay souya vered ve prosto eme cesaii göseeile kadılr aımsmaszama gelmişti Muhmedi kıs Ze

yep it-i Ceyş Allahı y

gmeii r mağa öeye yı diyeilmiş değeri ç kez yükeltidiğide de ay y veekte dkmmşır Mhammedi yaşam değerli ktrcısı Ayşe, bu olay şöyle alatr: "AllaPeygamberi bir kurba kestidi ve arla arasda paylaştırmam isdiZeyep iti Ceyş'e payıı göderdiğimde o, iade ei Peygamer Pay rttrı dedi, ama o, bu öeriyi de geri çevirdi O'a, 'Reddetmesi artıksede eet ettiği almıa gei, dedim

Ayşei kedisi de, geç yaşa kş Ap d o gledek çok koda e deli sğam ddğa öektir Gçlü desi, kv ve keski maığ ve zeksy tıdı. Kimi zma A ktlygameiikie dek dşe güçü i zeka segiledi Sözü tüm Müslmla idide mk sy Peygmre dai ters dşmekte çekimezdi Muhammedi kad ir diğeri, Hsa da Ayşe giiydi Öy

leki, Muhammed'i ykd ii oa "Peygamer'i Ayşe'i yaptğgii eleştirmek istiyos,' demişi. 8 Ayşe yalz Peygamee kaatumkla kamyor, ayı şeyi aşka erkeklee de Y?yord Dşceleriidoğuda ve keski mıka segiedi; kereside Mhmmed ir ekekle otrke yaıdilee ou işret edip, Diiizi yars o-

67



d ln" deş (19) Brkç svş ve uhreye kld; sysl, külü ve edeb lyelerle öylesne cnl bşl lglenydu k, Müslü; lhyç Orv bnl Zbeyr, lhy p ve şde Ayşe k bl n göre, eş 2) u, Muen ölğü srl henzsekz yşnd lsn krşn öyley

Ayşe her knuyu Muele rUş r bşk knl evlendğnde nunl ers şe ve öesnn ucunu kyver Oq bşklrr,h k zn öbür kln syn sürükle Gökyzünen nenk yelere lşkn Peygbe eydn kuyck kdr ler gğ dh lurdu Bu yeleren bnde Allh Muhen seğ kr kdnl evlenesne zn veğ zn öeyle"Allh senn büün hyç

ln derhl krşlyr" deş Bu öyküyü Muhed bn Öer bnAl bn bu Tlp şöyl lr "Allhn Peyger SAne Allhölüünden önce seğ kr knl evlene hkk n ve Onlrknlrn sedğn kn l, e Bu ye nğne Ayşe, Allhsenn büün hyçln een kşly, ded 2)

Günüüzde pek çk Arp kn Ayşe ve kenle ve hl çnyğ klkn ğerlernn gelenğn devlş Anc bölgeze k

çk kdn erkl sn pluun ğ ykne byun eğek runklş ve evlernn, ölenn ve knlern plulnn ks ve sysl hyn kln lkyn ssen usğ luşlrr

8

Ntr

Muamm ibn aa l Taaa-l a , D- T Ba

ımvi Kar· 7

2 urhmn E Şaavi Mhad h Poh o Fdom Kitab Hia Kahr 7) . 7

Mum ibn aa ay . 7

ay . 72

ay 8 . ua fifi l Maaa l ay Cahlyaha v sly

İamnsi v İm nmrn Arap Kanı Dar İyaKub- rabiy Bmvi Mr 2 .



Cevat Ai isoy h Aas sa, 5 Dinsel kitaplkısmı, (gm E mi El rki Bımevi, 1955), s 6

8 Ua züğünün için bkz isan-ül Aa c2 s 6

A Fu l Isı, gan, . 6 s. 2

6



1 p Hyt Aşk ve Ciellik

Ünlü yapıt Bnbr Gc Maaar kendileini 'oyanalist olaak

tanımlaya k çok Bauı aaşrmacı ve yazarca Araplaın yaşamarı konsnda bir malzeme ve blgi kaynağı olaak klanıldı. B öykülerdezeikle de aşk ve cinse enrikada Arap kişiğnn anlaşımasını koaylaştıcak b sistemak, Arap rhnn kapılaını aralayan b anahar,Arap akıl ve yüeğin denliklerne, ya da daha doğrs sığ slarına nüz edebileklei değe bir aç gdüe

Oy Arap edebiyatı konsnda az da olsa bilgs oan bir, BnbrGc Maaar ndaki öyküern kısmi ve tek yanlı olaak Aap toplmn çok da bi kesitinn on yüzyıldan fzla bir süre öncek yaşamlarnı,düşlerini, sevgilerini sevşmeen düşüncelerni yansıığın bil Ozamanla Avpa ygağınn b oplmadak insa ilişkilerinin, bilimn ve sanaın laştığı düey bmiyorm; Ancak Aap opmnn kşksz çok daha lei br düzeyde oldğn biliyom Baı ve Arp dünyası aasında kıyaslaal yapan ve bn yapaken de öeklein yanızcabin yıl öncesine ait b çmişen sen yz bilimci ve araşracılark çokt 1sann doğmndn b yana gçen sürenin ys kadarını kkalemde slip amak çn kişinn beleğnn son deece zayf olması gerekyor İnsan Bnbr Gc aaa dönemindek çan hah üzerinde yolk yapan Arap pleriye, sözde br püritenliğin kiyüzü oplmn yozlaşmış ve şişirilmş haan kalın bir peçe gbi öüğü Vkorya çağıBa aklını nasıl karşılşırabil k? ( Aynı dönemde yaşayan Arap ve

Avrpalıların hayat arzla asnda yapılacak r karşılaştıa çok dahageçekçi ve blimse oayack mdr? Ya da o dönemn ekek aydınarıolan rhbanların büyücülüke sçlanan kadınları en açk seçk cinsel aara zoradıkları ve b söde sçaı kabllenmeei çn dayanımaz şkenceere abi ttkları Oaçağı ker almak? )

Geniş bir haremde kadın kovaayan seks deisi Arap mgesi gü

nümüzde dahi kşk vec br ısa südürülmektedir Batılı yapımcılan ezgaharında ve Baan kanık odaarına relen m, dergi vegazetelern tümü, Arap erkeni kadnların eteke şnde seğrtkenbaşan çkatıcı sarışınarın göğüsleri arasında keyfederken ya a akolve seks açlıklarını gideirken beimlemekted Arap kadnla da yılansıavslele dasederken çpak göbeklen ve ireyen kalçalaını segiler-



ken, eekle loş ihtiasla ve gz dolu, enikalı oyunlayla baştan çkatke nb G Masaa saaylanda ve Hali Haun el Reşid'inköle kadnlandan esinlenrek esmedili.

Aap ekek ve adnlrnın bu çaptlm imgesinn günümüz

Aap dünyasnn geçe yaam ve aateini temsil ettğine nanmamümkün müdü? Ben kşisel olarak imgenin Halfe arun el Reşd günlene dahi denk düştüğünü sanmıyorum Beki geçmiş günlein saay yöneticile e caiyelein yaşamlaından bzı kesilei geçeğe uygun olaakaktayo olaille; ama bu ipek yastklaı yumuŞak sıcak eti ve ateşliiçkile denemeye ne olanak ne de satla olan geniş Aap kitleleininancak son deece küçük br aznlığy Geçmte olsun günümüzde ol

sun çağdaş Batda olsun esi Doğuda olsun Evatoun güneyinde olsun kuzeyde olsun al ve penslerin cinsel yaşam ayn model zlemişaz-çok kamaşk afne sadzm ya da azgnlığ sergilemiti

Genelde Aaplarn özel olarak da Aap dünyas ekeleinn doğasın diğer yöeledek erelerden daha fzla cinselliğe saplanıl ve bedensel zevklee düşkün olra betmleyen üstünöü yaglar bu neenleemelsiz ve yanlıı Amalaı dünyanın he yerinde Aaplra ln çar

pık bi imge oluurma bağıszlı mücadelelernn geçek renlernigözleden gzleme ve böyles raçlarla hayat bulan uucu gec ve emyalist güçlein ekmeğne yağ sürmek.

Cinsel enteleküel oplumsal ya da ksadi tüm özgülük bçimleinin he ekek e kadın he toplum içn bir geeklilik olduğuna inanyoum Ancak mode kapalist toplumun gelşine elk eden cinsel öz

gülüğün oldukça tekyönlü br tazda biçmlendiğin oplumsal veiktsadi özgürlüklerde out b geliime ilşli olmadğ ansındaymBu ee ve adnların cnsel sınırlamalanı ve inançlarn br kenaa atmaya çağıran sarl kampanyaın gerçek niyetlei üzeinde km ukulayaamakd. Ayrca hayaın büünsellğni dikkae almayan tekyanlı birgelişme yalnızca yeni çarplık ve garabetlee yol açacağndan nsanngelşimi ve kendin gerçeleştrme süeçlerni de ehleye aakadır

Çağda apalis olumda vazedldği elyle cinsel özgülüğünkiisel yaşam ve ins mululğunun peço sornuna çözüm getirmeiği gerçeke insanla yalnızca gidee genleyen ükemin k biikiminin ve dev teellein iştihlrn beslemenin b başka ve daha gelişin biyolu olduğu yolundaki kanının gideek yaygınlaşmasının nedeni de bu

7



dur. Harekete geçen enejinin tüm sömüü biçimlerine kaş bir direniş vebaşkaldrı gücü olmaan çkalp eriyip gimesi için bir başka afyonunyutulması gerekmektedi

B u bakmdan Doğu ve Arap toplumlaı Bat'dan fal değildiBurada da, değelerin, insan ahann ve cinel avranş normlann gü-dücüsü esas olaak iksadi zorunlulular olmaadır Aap oplumununiisadi zorunluluklar, çok ayda çocuğu gaantieyebilmek için geniş bircinsel özgrlğü gerei lyodu Üreme açsndan çokarll çokocallığ oranla daha etindi l ilkel ve çöl yaşamnn zorluklana arş yeerince donanml olmayan rap toplumu, özellikle bebek ve çocukölümlerinde yükek bir oa ahipti; bunun yüek oranda doğurganlla dengelenmesi geeiyodu Moe aaç, geç ve mainelerdenyokun bir toplumda aşiet ve klanlar iktisadi ve askei gücü insan saysna azlasyla bağmlıy Buna ek olaak çöl yaşamann bait koşullarve göçe aşiretlerin aş yosulluğu çocuklarn bakım maliyetini asgaide tuarken, deve ve oyun süülerine bakabilecek çuk emeğini gününüreimci gereksinimlei için vezgeçilmez lmatayd

Savaş ve çaşmaa aie yaamnn ayrlmaz ir parçasyd ve sksk palak vermeeydi ölüm ee nüfsunun aşndaki en üyü ehlikeydi Bu duum, smn umsaaşma ve yaya sürecinde üsbüüngeçelilik kazand Bu yeni hikenin komşu yöneiciler ve çeve ölgelerdei eski dinlerin dienciyle karşlaşmas ve müslümanlarn yeni devletlerini kurup istiara kavuştumadan önce k çok çatşmaya girişmesidoğald Bunun sonucu, ek nüusa uğranan ağ kayplar ve zarle so

nuçlanan çatşmalarda ele gçiilen kadn tutaklarn kadn nüfusu dahada şişirmeiydi

Böylesi bi duum aşsnda en kolay ve doğal çözüm, ekelerinbiden fzla kadnla evlnmesine ve savaşlaan elde edilerek pazaryerinde satşa sunulan adnar asnda eş, caiye ya da ev kölesi olmaya uygun olanlar seçmeine izin vemeti Her erkek, olanaklar ölçüsünde bunu yapt doğal olak h ekeğin olnalar, diğrinkinden kyd Bu

kadn bolluğunda ekeke ede uaildikleri kadn sayyla övüneilmekeydi u ay arça, adn deposunun genişliği ve evlilik ya da aşktaki gücüyle böbülenimeeydi Ö yandan adnlar da eeğin gönlünü çelmek, onu evliik, şk ve cinellikte kendine çekebilmek içinbirbirleriyle kran krana bi yarş içindeydiler



Arap kadınlrını mode çağda yaşayan kadınlan çoğunluğununbenimsdiği dilgin tutumun tersine, aşk v cinsllik konusunda daha atılgan v yapıcı kılan knlrden biri d, lk budur. Diğer eknlr arasında daha önc d blitiğimiz gibi Arap topumunda o çağlrda h güç

lü olan anaerkil kıntılar v slam'ın aşk v cinsllii Hırisiyanlıkdaolduğu gibi günahkr duygular olarak dğrlndrmyen doğacı yaklaşımıdır Tam trsine, İslam cinsl zvki hayaın çekimlrindn bir völümdn sona Cnnt gidcklr vadedilen br ödül olr etimlemektdir Bunun sonucunda, Arap kadınlrı cinsellkt, rkğ karşı zulaını idd, çkiciliklerini sergilmed v dikkatlerini yoğunlaştırdıkla kişinin çvrsind ağlaını örekn dha gin br tutum izlemekt bir

skınca görmmişlrdir. Bki d bunlrı yaprkn Admi iseklrin boyun eğrkfy 3 kurbn olmaya kandran v böyllikle d kndisintahsis edilen Cennettn kovulrak iki ayağıyla sağmca kaba ama canlıv sıcak yeryüzün basmsını sağlayan anları Havvanın izinden gjmktydilr

Kadın sözcüğü Araplr için kaçınılmaz olarak sözcüğüylbaşabaş gidr Arap kadınlrı olumlu kişilik özllikleriyl fyi, yni

bşn çıkartıcılığı öylsin birlşmişlrdir ki, çkicilklerinin toplumdafy yolaçacağını kaullenn v kadınların cinsl güçlrini köşeaşıolrk bnimsyn İslmi ethosun ayılmaz br prçası hline gelmiştBurada bu sözcük, ilişkin ama rklı bir anlamda Allahın kurduğu dolayısıyla da dğiştiilmmesi gereken düzn karşı aşkaldırı, komplo yada anarşi anlamında kullanılmktadır. Bu, rkklr kadınlaın cinsel istklrni karşıladıklrı, onlaı mulu tkleri v namusrını koruduklı sü

rc yşamın kndi istikaı v sürn akışını südürebici v toplumun iskra kavuşup, yapısına yönln hr türlü tehlikyisavuşturabileceği sonucuna vdrmkadr Bunun sağlanamaması durumunda kadınlrın nmusu thlky düşecğindn v bunun sonucunda daher an skıntı v tedrginlk ortaya çıkaiceğindn fnin başıboş kalmış sayılır İnsanlr aasında huzurun hüküm sürbilmesi için kadnlınrdmlerinin korunması grekir; bu da onun fsi baştn çıkartcılığı

gözönünd bulunduulursa hç d kolay bir görev değildirslamın aşk, cinselk v cinsiyr aasındaki ilişki soununa kat

kıarı bildğim kadaıyla hçbr zaman grçğ uygun olrk rdelenmediv layık olduğu dika toplayamadı Ancak İslam toplumuna içkin çlşikyönlr, İslami öğrtnin büününde göz çpan v Yahudlk v Hıris-

173



İmam Gali Alh'n irade ve bigeiğinin cinse isteği hem kadnhe de erkekte yaratmş olduğu gerçeğinde oraya çktğn söyer. Bu,Peygamber'in "Evenin ve çoğaln" buyruğund kendini orya koyakadr. Alah bize gizini açıkldğna ve ne yapmamz gerektği akça be

lirttiğine göre evliikte kaçımak, toprağ emeyi reddederek tohumuziyan emeye nzer. Alah'n bizim için yarattğ araçar kuanmamaktrve yaratşn kutsa yazya cinsel organar üzerine yazmş bulunan aşkr amaçlarna ve beirgn nedenleine karş bir suçtur." (5

Gazai'ye göre evllk üemenin yansra azuarn keskin cunutöüeiği, tukunu tekelin gidediği gözei görmemsi geekeni görmeken aakoyduğu adı cinse oganlarnın koruduğu ve, Evle

e, dinin yar görevii yeie getiiş demkt Geri kaa yrıs içAahdan korksun," dye Pygambe'in hadislerini izediği için Şeytan'dan sknma anlamna d gemektdir.

İsam düşüncesi hem kadnda hem de ekekte cinse arzunun şddetini kabu eder. Fayad bn- Naci keğin cinse organ kalkığ zaman dininin üçte bri yiter," demşr Peygmber'in sözerini youmay b

Abbas Aahn sea hr ikisii de üzerd osu) b kadıa gnaacakaraa yit ve ekekk uzvuu kama b ket; ükübi kez uyaıldğnd n ı e d de yaıştrl Bu uzuv Şeya ina karş kullandğ bütü adan daa kuvtld dmkdi. ygamr (SAV) b nedel kadnlaa Akll ve bilge adama altedebiecek en ak ve din yoksunu yaakla sizersiniz diye hiabetmektedr. Ve erkekeri uyar: Evindkir (kocaar kasedmektedi) buumaya evee girmekte skz; çünkü Şeya kyaya bir an gbi bzden çkacak' Ve biz de dk 'Senden d y eygamb' e nden de,' diye yantad 'Ama Alah baa Şeyn' tesim aack desteğvdi" 8)

Yukardaki sözleden Aapan Muhammed'i içleriden bii gibigörüp onuna özgürce ışabildklei anlaşmakd Şeyn'n anlarnageceğini söylediğnd onl da, Şya onu kma da grebleceği

yaıı vermektde ummd ise olda tek k AahO'u yardmna glrk dk Şeyaı tesm amş olm oduğuuaçklamşır. Teslm al söcüğüü karşlayan Arapa terim aam yaiMüslüma olmakdı (bış semete kavuşmak) Muhammed 'Ben ikinokada Adem'e yeğlenmş uumdaym Onu kaıs O'nu itaatsiiğe



zoladı, oysa benimkiler tesim olmamda baa yadmcı oldula. OnunŞeyn'ı sapkınd, bnimki ise ni daima iyiliğe çağan bir müsümandı,(9) deken de ayn nokay vugulamakd

Böyelike İsam Yahudiiğin Aah'a iaasizik gösteen günahkakadn Havva'ya ve kadınlaa doayısya da eyna iişkii görüen cinseiğe ilişkin tutumunu enimsemiştir Oy ekek, güçü bir cinse tutuya donamış olmasna kaşn bi kadnın çekiçiiği ve şeytansılğıyabaştn çartmadkça günah işlemez Bu nedene, Şeyanın kötüklüklerne ve kadınarın büyüeyci çekimine karşı durmak için evlenmesi geemetedir

İsam, insanla evğe çağ Müsümanlan ygambei Mhammed onlara şunu söyer: "Evlilik benim yasamdır Benim youm sevener, benim yasam da izlemelidier (10)

İsamın hem kadında hem de ekekte cinsel tukunun varlığn anmaka birlikte tüm snlamalar, cinsellik azulaının son deece yoğunolduğunu unutarak yalnzca kdna dayatr İslam erkeke yaan dein cins tutkuları hiçbir aman gömezlikten gelmemiş ve onan doyumunusağlayacak çözüme önmş

Bu nedene İsam aihi yüzlece kadına evlenen ekekee ankomuştur Bu bağlamda bir kez daha Gazai'ye başvuabiiiz: Hasan ibni Alinin de kadnlaa evlenmeyi çok sevdiği ve ikiyüzden fzla kası oduğu söyenirdi Bazen döde döder evenir ya da döt kadn brden boşayaak yererne başkalın alrd. Peygambe Muhammed (SAV bi

keresinde Hasan ibn-i Aliye Bana, enim yaatcıığıma enziyorsundemişt (1 1) Peygamb b keesinde de kendinden sözedeken, 'cinsete kırk ekeğin gücüne ship olduğunu söylemişti (12) Gazali erkekerde cinse isteğin çok güçlü oduğunu kabu etmekteydi: Ba tabiaero denli tutku doludura ki, tek adına korunamazar. Böylesi erkeetercihen birden fazla kadna evlenmelidirler, bu say dörde ad çkabilr (13)

Muhammedin yaknrından (ahab) baıla ouçlaın yemekenönce cinse ilişkiye açldı Bazen de akşam namandan önce br kadnn yağın paylaı, adndan adest alarak namaz klaad. Bunu yüreklerni boşatak yanc Alah'a verebilmek için yaparard. Böylelike Şeynın salgla bdenenden emilenirdi



Gazal bu düşüncelerni daha da ler götürür ve der ki: "Tukurapların doğasının güçlü br yönü olduğuna göre, bu tuunun imanlarıçn ağır r yük halne gelmeme ve onu yoktmms çn, kaın köllrl vlenmlern cevz vlmşr. Böyle r vllğn kns e köl

olacak br çocuğun oğumuna yolaçma olaslığı ulunmasna kaşın rçuğu köllştmk, dnsl ncın yokolmasman ha haf suçur" Gazal açkça bu çoculrın aleyhne e olsa ekkln istklerkadınla evlenmelerne zn verlekçe nn yokolmakan kuaılmayacağna nanmakaı.

İslamn cnsel klnn doyurulmsı konusuna kekle sonrec hoşgöülü davanığ açk Bu, çocuklaın köllşlmesne vemasum yarakla hakszlk yaılmasna yolaçsa a kının nomal haklaınan ümüyle yoksun ve çocukları asla özgü r anaan oğma ögürr çocuğun hklarına sahp olmayacak olan br kan kölenn hacanması bahasına gerçkleşlck olsa, öyldr

Bu gerçekleren otaya çkan kaçınlmaz soru şuur Dn nen rkeğe bu nl hoşgörülü davranmıştı? Nn cnsl ukularının n a r

keğnkler ka güçlü oluğunu kaul msne aşn, kaınlın knlrn ek kocayla sınlamanı sğ gb, alnn, kaınlaın vçuklaın çıalınn çğnnmesn göze alk rkğn cnsl ulan ek kaınla snlamasnı stememşr? V nn, una kaşılık kaına ken koc dışna br ekğe kması uumuna ölümle calanırılmasına cevaz veck keee kaı avanmkt?

İslam çn kk l kan aasna cnsel lşnn ahlaksal ola

rk gçklşelecğ tk kuum, evlk Bu ççvnn dışına gçekleşln cnsl lşl günah ve yolaşma kasamına ğln Tolumun evlnmy e aaa kaın köl ya a caye san lmaolanağı sağlayamağı genç ekk, brkmş cnsel enesn oşalma olanağınan da yoksun, mktr. Kenn amn h caz dğl

B kesne n- Aas'a kenn tmn konusuna n üşünüğü soulu "O!" ye hayk, "öüür. Üne üküüüm. B kölekaınla vlnmk dha y Ve köle kaınla evlnmk, na şlemkn e ha y Dmek , evl olmayan klanlı üç köülükaasında kalmştı. En hvn, r köle kaınla evlen, köle evla shb olmaktır İkncs kenn tatmn en günahlsı s, zna. (14)

Bu üç kötülük arasına lk ks caz sayılmıştır. Ancak evllk ku



mu erkek çin, kdın içn oduğundn çok fkıdır ve k nınnkr krr tnınnn çok fkd Geçekte bek 'kdınn krıern kunmk bie doğu değdi çünkü İsm eviik sstendenın kr, köek sseminde köenin sp oduğu kr kdrdır.

ınr giendirdği öçüede eviik öeiğin br köe, y d serkincirernin bir serf çin de etiği nm tş. Gz knın krı üzerindek krını syrken bu geçeğ çıkç ide etmektedr "Be doğru ynıt, evğn br çeşit sefik ouğudur Kdn erkeğn serfidir ve göev kendsnden stdiği eşeyde ky mutk tti BzztMumed de, "Öüm nınd kcsınn m rzsını n kdının yer,Cennettr,"der (16

smd kdnın sp oduğu k, ksnn öbür krrıy eştmumee görmektr Oys, Kund d iidğ gb, bu det onksızdır Kdnr snd deti sğmy ne kdr özen göstersenz de güç yetiemezsiniz " 17) Peygmerin kends de bzı krını öbüerine yeğedi Bz Müsümn düşünürer bu nedene çok kıeviğe kş çkmş ve smd biden fz eviiğin yerine geirimes mümkün omyn bi koşu yni er br kdın diğeiye ynı mume

ey ypmy ve engi bne etszik ypmtn kçınmy bğndğnı öne sümüşed Bir ekeğn yen ksnı öbüeineyeğeyeceğ çk, ks duumd onun neden evensn k? Bu bğmd det şk eşitik, y d en zndn bi kyı d fz sevmek veonu öbürküee yeğemek eğiiminin omms nmın gemektedr.(18)

Bzı Müsümn düşünüese Kunn ki şkn yein rkı yorummkd Se e knn dndn ikşe üçe döde omk üzere nikyın Şyet det ypmycğınızdn kokrsnız bi(eş e yenin, e, "Kdın rsnd det sğmy ne kdr özengöstersniz de güç ytiemesinz" (19) Bu bğmd den kdngereksnimeini krşyck eşit mddi onkr sğmk sn oduğunu ve kocnın kın bsediği şk ve sevgde eşiiğe şet etmedğn düşünüer (20

Anck soru şudu Hngs özsygısı on ir kdın y d engbr nsn çin d önemdir; brkç kuruşun pyşmsındki det m,gerçek sevg ve nn mumeesi göme konusund det m? Evkkdnın ksndn brz p dğı icri bi sözeşme midir, yoks br



kadnla br erkek arasnda den b duygusal alışverş m?

Olanaksz olanı i n çn vasaysak ve ekeğn kalaına eşt davanacağnı düşünsk dahi, unu bi 'ak olaak adlandmak olası değld çünkü b ak kn ik ve en önem kter, ayımsız ve stisnası tüm

reylece paylaşılmasıd B ekek döt kadnla evlense, onlra adaletl davrasa dai, kadnadan e i çeyek bir ekeğe, ekek se döt kadna saptr. Buada kaınl aynı adaletslkle kşı karşıya olmadaeştlenmşlerdr; tıpk gçmş günlede kölelk sstm altında tüm kölelern eşt olduğu gb. Bu kdınl çn eştlk, adalet ya da ak saylmamaktadr.

Köleci ve odal sitmle köle ve odal toprak saibinin çıkarla

rına met çin kuuldu Bene şekilde evllk sstem, kadn ve çocukla kaşsında ekeğn çkalarına imet etmek çn yaratlmştır.

Gaal evllğn kekle çn yarlandan söederken şunlasöyler:

"Evllk ekeğn kani ve klın evle uğaşmak ve yemek pşime,silp süpüme, ak v hayatn diğe geekllklein düenleme

yükünden ku ğ insnda i ee yaama tutusu olmasaydı kendeine ait i eve sip olmakt çok oluk çekeekled çünkü u duumda v şernn tümüyle uğamak duumundakalacak amın çoğunu boşa harcadığını göreek ve kendn çalışma ve blgye veremeyeklerd. Evnn şlern yola koyaleny b kadın dinsl uğaşa çn paa bçime bi yadmcıdOy� u aanda i yolunda gtmese, yüek kaygı ve tdrgnlik

le dolar ve ayat dinginlğni bozacak unsulın saldıısna uğSüleyman el Dan u nedenlele demşt k İy kadın budünyann nmeti değldi, çünkü evnn şleyle uğaşp tutkulaınıı dndrerek se öte ünyayla uğaşma olanağnı sağlar. (21)

Böylelkle evnn tüm şleryle uğraşan onu sleyen, gyslenykayan ve tüm tiyaçan göeten i kası olmadkça bi ekek kendn dnsel yaama ve ily adayammaktar O aman şunu somka

akı değl miyz Ya dn için ne dmel O kendin nasıl dnsel yaamave blg arayışına adayailecekt Kmsenn sounu bu açıdan düünmedğ açıkı kadının dne ya da blgyle ç lgs olmayacağı, ada bönyagı olak yerleşmştr. Sank ayattak tek şlev slp süpürme yemek pşrme bulaşk çamaşr ykma ve Gaalnn yüreğe sıkıntı veren

179



yaşamın dinginliğini bozan uğaşla olaak nımladığı işlei yükülenkir.

Erkeğin kendini bu inn aliyetleine vebilmesi için kadınınlı ve istkleinin tüyle bilim ve ültü alanlının dışına süldüü,

çok açıtı Dahası hem bu ev işleinin sonucuna yüeği basan sııntılaıkadına yülemeke hm de onu aptallık ve ian yosunluğuyla suçlamakdı Kadın bu yüli hayatta kalmasını sağlayacak besin giysi ebaınak dışında hiçbi aşlk almksızın omuzlar Ee yalnızca onunaklına endi amaçlaı iin el koymala, ya da en azından bilim, kültü vebilgi alanındaki tülü elişme psiyelinin önünü kesmekle ve tümyşmnı kaşılıız ola onun iin çalışmaya amasını sğlamkla

kalmaz, aynı zamna onu kendi cinsel ihtiyaçlaını gidemek için de kullanı Bu onun göevlei asındad ve eek istediği n kaşılık vemezounadı Eğer bunu yapmazsa ya da hasalanı eddede ya da ebeveynleri afından alakonusa ası onu şama ve he tülü nafakadanyoksun bıakma hakkına shipti

Kadının utl öevlei asında asına mutl yun eğme deı Onunla tes dmeye sou somaya, hatta atşmaya ahi ha

yotu Oys eeğin ısna yun eğme ibi bi göevi yotu Asine kısının öünü dnlyn e deesiz sayıl Öme in-ül Hatabbi keesinde emişti i; "adınlınıa uymayın ve istleini yapmayınO zaman utsanacaınz Çünü denmişti i: 'Onln öüşünü alınama sona tesini yapn,' Peyambe şu öğüdü vei! Kınıza köle olaakyaşmayın" Müslüman dinsel öneleinden l Hasan daha da ilei gideBi eek kaısının iste ve azulına yuğn eğmeye başladğında Allah

onu Aaın ateşleine a" (22)Kadının hakland bii evlendiğine başlık biçiminde bi paa

almsı ve ası enisini şs mihe hak kazanmasıdı Ayıca akaısını bslemek, giyie ve bındmaklayüümlüdü Ancak, kadınyaşayacağı eve ilişin hehgi bi oşul öne süemez Bu balçk ve ahtad bi ulü d olabii, üzel tuladan bir ev de hepsi anın olnalına balıdı Aya mihin miını, ya a yiyeceinin veya giysi

linin niliğini de iymez Tüm bunla caın elinei maliolanaklaa ve bunlı ullana onusundai isteğine bağlıdır

İslmi ualla ö dın çuğuna süt vemesi kaşılığında biücet aledebili. 3) Çcuk iin ayılmış bi mali kaynak yoksa a

80



bunu kaancından ödek zorundadır. Ka istemedği akdirde, ücretkarşılıında dahi ol çuğuna süt vereye zorlanaa Bir başka kadınbabanın itirazı olaksıın gönülüce çuğu kendi sütüyle sleeye zoladkça anneye bu ücet öden Ancak yle bir süanne bulunduğuandan itibaren karnı bu bede isteeye hkkı oa

Kanın irades buada da brleyicidir çünkü bu aç için yagönüllü ya da düşük ücli bi başka kadın bulabilir

Bu sınırlı hakla onaksız koşulara çevrili ve geçek değerdenyoksun olduklarındn, heen hçbr öne aşıaza. Tersine, kadın ücret alebetiği and tbren ekeğe çuklanın annesinin hietndencayma hakkı anıdığınd eie ve çuk baka karşılığnda anenin

ücret talebete hakkını geçersiz kılakaır Bu nedenle kadınların büyükçoğunluğu annelik işlevlein aban ve kutsayan opu ve ale eğilierine karşı duraayacağınd kendileni çuklarna adayıp onlara hayatarnı vere duruunddır Bu duruda küçük bir addi bedeldenvagek, pek de önei syıaz.

Bi kaı ve b n uğdığı söürü, biçok hayati işevi hçbirücre aadan yerine gedğ geçeğnde açkça oya çıkakadı kas içn cnel zevk e doyu aacı olanın yanısıra, tezleyici, çaaşıcı, ev hizeçs çı, hasabakıcı dadı ve öğetmendr ve tü buişlevlerini yalnızca be gysi ve baınak karşılığında herhangi bir ücrettalebeeden yerine gei Dolayısıya varoan en düşük üceli eekçidir.

Kadının söüüü erkeğin ona tü emekçi kategoileri aaında en

düşük ücreti ödeesi gerçeği üzerine kuruludur İster birkaç kuuş rşılığınd olsun, ister sin giysi iser başını sokabileceğin br çat, karşılığınktarını rleyen, erkekir Ve bu düşük ücret kaşılığında üzerindekiyetkesini hakı göseebekted Erkek kadm denetleyebilektedr,çünkü Kuan'd beldğ gbi, ona yaşaa araçlarını sağlar

Deek k erkeğn kdın üzerndeki endiliği ona ödediği z ikada paa ie ve sahp ouğu üken bşka b erkeğin çocuğuna ira

kaaasını güvenc aak üzere ona tek kanın dayaılasıylasağaakadır Soy çgs hiçbir kuşkuya yer bıakycak şekildekesn oasını sağk ze kadını sdakatını güvence alına aan kave ser yasaarın gesdek iici güç bu asın korunasıdır Bu kuralar karı ile ka asıdki şk koray ve besemeyi gözemez Eğer

1 8 1



kan ile ka asıdaki bu sadkat aayışıı temelide aşk yatsaydı, sadaka hem kadıda hem de ekekte beklemesi gerek idi. Oysa olatekkalılığ daya yalızca kadlaı sdık olması eklediğie, ekekleri cisel ilişkilii çoğaltıp çeşiledimesie izi eildğie göe,elilikteki özerii isacıl bi ahlaki değer değil soy zicir ve miassağlamlığı gözetilmesi macıyla kadlra dayatlmş bir toplumsaask aracı olarak algılams geekir. Doğal olarak gözetilmesi gerekesoy ziciri babakidi Böylelikle kadlr açsda zia, elil güüiçtiği ada sadaktszlk, baba soy zicii e miras yokedilmesidi.

Bu edele alak, ya da e azda mülkiyet, sömüü e miras iktisdi ssemi öüü oluştuduğu yelede gçeli ola ahlkı te

meli pradr Oysa dide geçek ahlak isacıl değeler üzeie kuulduğu rsaylır. Kur'da açıkça blirilmiş: "Bizim katımızda sizi (bize)yaklaştracak ola, e mallaıız e de elatızdır; acak im edipedip de saih amellede bulual aşka İşte ola içi, yapıklıa kaşılk olmak üzee kat kt mükat dı e ol yüksel köşkleide güece içidediler. 24)

Toplumu kal güçlü biyolojik e cisel doğası ekede

sezileyip uu Şey gücüyl özdeşleştirdiğii daha öce de belitmiştik. Bu edele sat e iei kası e aalaıda cisel ilişkiihram sayldığı baa, ekek kdeş day ya da amca dışıdaki erkeklerlehr tülü temasıı kesilmesi yoluyla güece altıa alıabilecekti. Kadılla erkekl araski mesai e biileiyle özgüce göüşebilmelerii yasadş saylas dei buydu mesafe ise yalzca kaddöt duar rasda hapsdeek sğlaailmekydi. Kadı ee kapatıl

mas birryle iliili üç amac geçekleşmesii sğlamaktydı 1 Kadı sadakatii güc alta alak yabacı erkeklerle karşlaşmasıölüyodu 2 Kedii tümüyle eie, kasa, çocuklıa e ailesiiyaşl bieylere adamsıa olaak eiyodu; 3) Erkeklei kadıa içkiol tehlikele e ekekli kaş kaşıya geldikleide Allah, bilim ebilgiyi düşüme yeilei e matıkları üçte ikisii yitmleie' yolaçacak ölçüde güçlü ba çktcılklana kş kouyodu

Bu tür düşücelei sık sk öe süe Müslüm filozoflar fikileii çoğuu kadıı toplum kek e di içi ehlikeli e ykcı güçleledoatlmış Haa be kopyas olk değeledie Adem ile Haasöyleceside almışldı Uygaığ bu "dişi güçlere karşı, olr de-

82



netim altna alp bastrayı ve erkeğin akln Allah ve topluma kaş göevlernden alakoyacak kadına saplanmakn kornmay hedefeyen brmücadele süreci içnde krlduğuna nanmatadrla.

Toplm ve dn b tür kötülüklere karş kormak için cnsyetleri

brbrinden ayırmak ve kadnları erektğinde ateş ve çelkle boyundrukltna alma erekmekteyd; çünkü anca ateşle çelk öleleri sömürüyedayal adaletiz yasa ve sstmlere boyn eğdrebilr. Kadnn evlili içndek konm, br kölennknden daa beterdir; çünkü kadnla em iktsd hem de cnsel bakdan söürülmekedr Bu çifte sömüüsünü sürdümek içn yulaan alaki dinsel ve toplumsa basklarn üerineeklemlen Köleler en andan çabalann karlğnda ksmen de olsa

maddi b ülle ödüllendrilr Oysa kan kocasnn çocklarnn ve evdek yaşllan ücrets mtkarıdı. Ve b köle beyn ve dnsel inançla olduğ gerekçesyle eends tarafnda aad dilerek öü insannhaklarına kavşilr. Ancak br kadn kadn olaak kadığ süece bi ekeğn beynne ve imanna sahp olma şans ve mdndan yoksnduÇünkü kadnlar "akl ve an bakından eksklidrler:"

Erkeker kadnla öre daa akll ve ble oldukarna öre yöne

tci yasa yapc eyalet yönticsi vb. övler kadnlara değl onlara arlan örel !sl'a s da sysal önder (mam) ya da yönetci(vali) olablmenin baş ln koşullarında br erkek olmaktr 5 Bn dindarlk yeterllk ve bl le

1slam'n kadn ve cnsellk sorunlarna ii teml kirleri şöylece salanabilr

1) Erkeker ktad bakımdan destekledikler içn kadnlar üernde velayet sabdirler Ayrca akl blelik dindarlk bli ve iman bakmlandan da kadnda üstündürler Otorite erkeğn akk boyuneğmede kadınn göredr

Ekekle enejlern apınma dinsel faalyetler ve bilgiyi aamaalyeternde harcaaldrla B d kadnlan kendlen ev içnde erkeğe imete yiyecek ve çecekler halamaya telğe ve çklarla

yaşllaa bakmaya adan sağlamaa mükün olablr 3) Erkeklern akl ve yüreklerni m olarak dinsel faalyetlere Al

lah'a apnmaya, bliy araya ve topluma mete verebilemleri içincnsel istekernn ereğnce krşlanmas gerekr Böylece dn koruable-

8



cek ve toplumun rara uğraması, hat çöküşü önlenekr Amac üre-me ve nsanları öbür dünyada üllendrlmek içi iyi lik yapmaya yönelt-mek üzere Cennette vadedlen zevklerden brnn adılması olan cinsel is-tekler, ancak evli lik içinde karşılanmalıdr.

Birkaç kadınla brden evlenerek ya da kadın köle ve caiyeler ednerek cnsel isteklerini tümüyle doyumak erkeğn tatışılmaz hakıdıOysa kendini tatmn bi kötülük, zna se büyük br günahtır. "Nkah (m-kan) bulunmayanlar llah onlar kendi zlından zengnleştrinceye ka-dar ffetl davransınlar." (26)

4) Kadınlaın başta çıktıcılığı ve çekicliğ b ehlike ve yıkımkaynağıdır kkler onların çekiciliğine karşı korunmalıdır; bu da onları

eve kapatar sağlanabilir Erkek kadının başa çıkacılığına kapılsayokolma tehlkesyle karşı kaşıya kalı İbrahim ibn dhemin sözlery-le "adının kalçalarna alışan, hiçb şeyn kaynağı olamaz." (27)

5 Hastalık ya da ölüm gibi zorunlu b neden olmadkça kadınla-rın evden çıkması ve dış dünyaya karışması yasaktr B kadın evden çık-tığında tüm bdnini örtmek ve bir ekeğin başn çıkaabilcek özelliklerini gözlerden gizlemek zorundadır Ziynetleri gzlenmel dış cinselorganları kapl kalmalıdı

slam erkekleri evlenmeye teşvi eder, hatta bunu b dinsel göevolark görür. "Elenmek dnin yasıdır." Erkeklerde yalnızc evlenmeleri istenmemekte brkaç kadınla evlenmelerne carye ve kadın kölelerleyaşayaak evlilk dış lişkler kumalrına cevaz verlmekted Böylelik-le sahp oldukları kadın sayısı ve cinsel güçleriyle büenmelernn ze-

mi hazılanmış olurrkeğn cinsel gücü ap ethos'unun bi parças halne gelmş e

bu ethos içinde erkeklik ve iktidarla bağlantılandılmşı. Bir erkeğn ik-idarsz ya da cnsel bakmdan zayf olması, br uanç kaynağıd. çıktırk br erkeğin cinsel bakımdan kusurlu olup olmadığın bilp yargılayable-cek olan yalnızca kadınladr; bu da kadının gizli gücünün ve çediğiehlikelern başka bir kaynağını oluşumakd Bu ndenle erkek ondankorunmalıdır ve toplum bunu göelerin tıpkı karanla köredlen brhayvan gibi evin dışında herhangi brni görmektn esgeyerek yüzünüpeçen en kalınıyla örterek, aklını güçlüyle güçsüzü ayıetmekten alakoyac zda kararar sağla. Evlk çağı geldğnde bakirelerin ka-dnlaa yeğlenmesinn nedeni de budur Bare erkekle ve cinsellk hak

84



kında k az şey bil oy bi kadınn gmişek lişkileinden ve cinselnatlaa ilşkn deneymenden kaynaklanan bilgis vad Bi ekeğingücünün ve güçsüzlüğnünün neede yağnı kolaylıkla ayımsayablDul ve şanmş kadınlın gözden düşmesinin emel neden budu

eygam Muhammed yine de Aap oplumundaki bu ekeklikdavanşnın genel kuallayla tümüyle bağdaşmamşt aılandan ondödü dul ya da boşanmış vlendiği ek bakie Ayşeyd Bu baımdanh bakieyle evlenmeyi yeğleyen ve zia çaşaında kan lekesi aayan kçok günümüz ekeğnden çok daha ileci ve açık göüşlüydüÖzellkle kısal kesmde kocasnın ya da nn pamağıyla kızlk zma adei günümüzde dah h yaygındı ve beyaz çaşa üzeindek kızl

leke sağn ve aile şeenin dokunulmamşlığınn smgesi sayılGödüğümüz gb kadınlaın konum ve onlaa ilşkin tuumla

Muhammedin ölümünden sona hızla değşi slamn özünde ve eygamn hayaında yguladğı haliyle öğeileinde kadınla göeli dahayüksk bi konumdaydıla Ancak bi kez eekledn aylıp evleninalanında yaşamaya mahkum klndktan sona Aap aşie opumununonu özygınlk ve guu gb değee kaete çözülmez b şeklde

bağland ve kadnlan dş dünyadk etknlğ hemen sa ndild 20yüzyıl otalana dek gözde olan bi Filstn deyişi şöyle övünü "adınım ab içinde çev dşaı aşnana dek evnden hiç çıkmad" 28)Annemin büyükannem anlatıken yaşamında yalnzca iki kez evden çktğını söylediğini anımsam lki evlendiken sona baba evinden ka evine geçmek için kinciss gömülmek üzee ka evinden çkatıldğndageçekleşmş bu yoculukla e ikisinde de dninn he yanı sıı sı

kya öülmüşü 29)kklele adnlaın dünyas aasndaki ayıım o denl kayd k

evinin kapsı dışna çıkmaya cesaet eden kadın ekeklein ciz ve haaeleyle kaşlaşıd Bu en azndan kaba ve ahasız edic bakışla cnselçağışıml la atmala ve htl düzeynde lı ama genellkle dahada e gdedi Bi adam ya d ekek çocuk kollan aça onun kolunu

ya da göğsünü kava ban genç çocua ken vaoşaında onu taşlala ya da içnde bdeninn oganlann adlaı sıca geçen küüele peşne takıllad Oa önm çağnda genç bi kzken 194348) ahienn bazı mahalelende k başma dolaşmaya kokadm kekleinben nasl aşladığn ve admdan "Anann a " a da "ekeken s ğ

8



o kızı dye bağıştklı h hatıaım Baz a ülkeede kadıa ysle yelede mak çlaı özüküyo dye yoda zkse ya da mae sadııya uğmakdıa 30

kekle e, doayısıya da ekek kde ç çzd

ğ düyaı sııı aş, ya da ekeke alaıa meye cesaet edehe kadıa zaa ee yoldak bu eğm olaı kad üçsüz eed oak ömedğ katıdı kse sııa aştığ da tbae ou tehkel e dehal cezdıılak ked sıa çe e ödemes eeke b sldıa laak değeledmektedle B tutumbaş bşa kadıı, ekeğ he yolla ked koumaya çalıştğ ücüü b kaııdı kek kadıı alızca ee hastmekle yetmz ay

zamada ekekle düyasıı bakat dke tele e he tüü tahkma, hatta ağ tolla çe

Öte yada kadılaı düyas ekekece kaalk e zele çel, büyücülük e Şeyı üçle loş zemye yükü b düya oak aıı Bu düyaya kekle büyük b htyatla e bze üç eeceke doğu yol ösek aha duala edeek eb Bu edele ısıı ksl kesmled a ekeğ kdılı buluduğu b ee eke ddaklı asda llahı b dz adı dökülü "Ya Hfz Ya La, a, Ya Rab Ya im Bazı a tolumlıda b yadmçağılaa b de köyü kötü uh e şeytalaı koalamak ç kadıka du! üem eke 3 1

adılala şey e köü hl asıdk sıkı lşkye ödemeyaa fk buada da kşımız çıka Bu bz aa öküsüe o

köüük sözkousu olduuda olumu e e b ol üsledğ e Şeyta oyulaıa aet olduğu düşücese e dödüü slmda düyada cayma e llahı ekkü e ses üzee kuulu ola e eeb se öğets hae le asauf düşüces elşmes kadıla eya metebee yükelmese oaak sağlmştı cak kad eya saysı, ekele oala so deece azd Öte yada kötü uhla %80 halk düşücesde kadı olak alılamaktadı 32)

aaı h kadılı ekeklede, ekekle kededekoktuğuda çok daha kokuğuu ösemeked cak a ekekee, ya da eçeke düyadak eekle büyük çoğluğu tajeds kadıad hem ükmele hem de olaı zulmaland caka ekeğ, l döemlede, özellkle de sam öces çağda e s



lam lk yllada bu dı okusuu Batl kekte çok daha zla krabildiğ söyebilir. Daha doru br dyişl eği adılaa ola azu-su korkusuu gtidği ısıtamaada daha ağ basmakydı Bu bi yaya Aap topumaı Baıya gö es oşuaa sahip oması

v daha öc d aşğ gbi sam (Histyaıı akse cise s-tği gçlliğ v meşruuğuu tamasıda kayakamakadı

Buu soucuda cslk ve svgi Aapla yaşamda yazı-da v saatda çok daha öemli bir ye tumuşu Acak m keğhem de kad örede bu tuku patamasa koşut olaak, lsfcriv bilgel öğtede yaar ve oala yaptlaıda cisel zvklei dalmaya kaş uyac ayı ağııa am ts b ğiim d mvcut

tu Ekkl kadaa "apmamalaı ola çclği kuba düşmemle kousuda süek uyaıa Ülü Aap düşüüü bülMukaf yazarıda bid derk, "Did flaktler kötüsü yolaça d çok yorgu düşüre ceb zla yük, akla v ma-tğa fzla zaa vre, ekğ erdem çok al gre görkmv sa büyü hıa yie şeyi bi kada duyua uku odu-ğuu iyi bil 33)

b Muaa, kuşusu bu uyaa "gökem" "skra" ve dolubi c sap ekk yömydi çükü yazca ola bir kadıatutuak bu zgeri ytreblrer. Halk büyü çoğuuğuu oluştua ve e görkem e skar, e d dou b cb sap ola öbür ekekle bu öğütt asbii aamaz, haa bua g dahi duyamaz. Olar zatedüya maıda tümü, ya da heme tümüyl yosudu bu de dezae bi ek yasal eş sah oup ou v çur aaas sağa

yabiec ada güçe vaı Bu ke aşk v tuu aaıa yaklaşmas dahi blemez

Aarkil sıı stemy yöete ve topumsl düzyer arasıdauçuumlar buluduğu üm opumarda olduğu gibi Arap toplumuda daciselik aşk, cis ögüük ve aşııı, zevk v se ayat yalızca küçük bi azlğı ayrıcaığydı. Eek v adla büyü çoğuuğu ç-

vli yak üzide ep dumaya büyük özveiee kalamaya vcsliği bdi ödeyeb eer dışıda hers yasaklaya geeek yasave kodaa boyueğme mahkumdu

Çöl yaşamı yoksuu v katılığıa, g v oldukça yabaıl bitoplumda salt greksm arşlama güçlük v tehlkelei v

87



d ve çevreeki dğer egemen sınıflaın sömürüsünün yükne açık olanAapla, meaneteri, sbılaı ve yiyecek osun, cinsellk olsun her türlüyoksunluğa kaşı daynılılıklaıyla bilinile. Yine de, inn gelişiminintüm evrelerinde, her yedi nsanla gbi onla da başka şeylele avunma-

nın yolunu bulmuşladı Bu bze Aalaın güzel kadınlaın tukulaı vecinsellğin baştan çıkatıcıığıyla yklü Bbr Gc asaarnı dinlemeye neden b denli meraı olduklaını açıklamakadı. Bin gecey şkınbir süre anlalnlaı dnleek ve tekalamak, imgelemi ateşe veriyor vehayan gerçekte sağayamadığının aşısına yanılsamayı yeleştiiyorduSadık El Azim'in sözleye bu öyklein emalaının mekezinde, toplumun yaşamında egemen olan ahla kodu ve dnsel yasayla ve iyiyle köt

nn, meşuyla gayrmeşunun, hoşgölebille hoşgölemezn ayıdedi-l yntemleiyle ğdşadıklaı ölçde daha d byleyici gözüken,kamaık b ttku ve aşk ağı üzerne kuulu olayla yealır" Böyleliklekaılar aşıklaı ve eke öllee kocalaına ihanet ede, bakiele sevglileiyle tenhada buluu ekekle aılaını tekdek yumuşk yaz gecelnn kollaında meesni ala. Bu öyklen el aldığı hees yal-nızca sıcak şehveti ini yaan ihan, gvenn kötye ulanım

ve eylemleinn soumuuundan aış dah oma z he ne ahasınaolusa olsun, sebes bıakm şyle uğaşmaadı Bu kitabın gözde öy-külende bu temalaın başatlığı gndelk hayatın dşlileri aasında ezilegelen ve çılgınca uulın amtamlarına kulak kabaan er ekek ve kadının gizli deinlklend göml stekleri yankılandırmakadı

Çevelendek hşey adımlaını heyecanlı, dolambaçlı ve tehlkeli yolladan uza tu içn nöbe belkn, çıış yolu nededi? Açık

ek kaı nsanlaın ade v geenn kendiene yasakladığn mgele-inde yaşayableckl ö v maala dünyasıd. (34)

Aap toplumunda başt genek ve adetle, cnsellğe geçekte sağ-ladıklaı özgülkten ço daha aı olan kısıtamala dayatmakdı Aşkl cinselk, bdn v u esn alaa bibnden ayrılmakadı; bu dansanlığın Yaudiken daldıı ve cinselği sonsuza dek gnahadagalayan, onu aşağıayıcı bşey olaak göen masın doğudan bi nucudu Bu nedenle a aı uha şn, ı Allah sevgisi, yu ya daana sevgs gb ondn aynanan b duygu olduğunu dşnüken, cinsel ve beden yce a duygusunu kiletmemesi geeken dünyevi veayvansal istekle düeyne ndşti



Oysa üm pak amaç çn sahp oduğu ek aaç oan nsan yn ıpkı omanadak asan ve panlaı aleğ gb bu fkn üsesnden gecek uyaama ve geşme yesne sahp Bu hkel yabanıhayvanala güeşmemş onaın zeka ve kuazlla kşeye sıkışığı an

da da ağaça ımanmasını bleek aemş. Bu yıkıcı fkele yüzyüze gep onla açıkça kaşı koyaa değl uzakan kounmanın ve sakınmanın yoaını aaşıken aynı kaçış alama ve oadan kaymakken kuanmışı. Mzoşzm ya da acıdn zevk duyma byelklensanaı kenden baskı aına aan suçuuk duygusundan kuacab kouyucu aygı haln amışı Geçeke şye demeye gelmekedve sevşken günah şlyoum ama dayanımaz acıyı aşayaak günaımın kefaen de düyoum haa bu acıdan zevk dah aıyoum

Feud kadın pskoos üzene kuamaını gelşken ve mazoşzmn kadın doğasının kşeşaından b oduğunu syleken vahm bha yapıyodu Çünkü mazoşs oan yanızca kadın değd. Bu zelğekek de payaşı ve he ks de bdene uhun ayımasına yoaçan dü

şüenn kubanıdıla n< bedn le cnsellğn küüke ekekeden ok kadına yşdığındn kadınd suuluk duygusunun

ekekenknden çok daha gülü ve den olması doğadı Günahaındanaınablmes çn daha a acı ve ısap çekmes geekd. sk AhAcı ve üzünü çnde çocuk doğuacaksın szeye kadınlaa byesb ısıab esnlemekeyd. Feud mazoşzmn nedenen he ve oplumun geşm yene kadnlaın byook ve pskook doğasında aamayanıgısına düşmüşü

Bazı Aap düşünüe beden le uh aasına yapay b uçuum ye

eşen kavayışa kşı çıkak he kn uzaşımaya uğaşmışadıBunladan b S. I027de len Şeyh bu A Hasan bn A bnSnad bn Sna nsanı büünse b vak oaak kavayşında ve beden le duyumsal agıann nemn vuguayışındak blmsel yakaşımda Baıı fozof ve düşünlen esndeyd. Dünyada bden e uh asındak ayılığın üsesnden geek cnselke aşk asındak zgün veyakın bağı yenden kumak geekğn vuguayan lk blm ve bg

adamlaındn bd bn naya ge nsan büünse b valık ve paçaaa bünemez

Ünlü kbı El au Ta bn Sna n ya da uhun ıpkı cnsek gb k kuvveen b bnç kuvve ve b m kuvvenden ouşu

90



ğunu söye Binç uvvet de yne tpı cinselli gb ii uvvetten ou-şu yüzeyde göüen bnç uvveti ve deinllede gömülü gzl binçuvvet. Yüzeyde göüen bnç uvvet duyumsad yani duyumlalalintilid. (36)

bni Sina end çağı içn date değe ve Bat bmnden fesahfersah ileri bir netlle tini (psyche) bedene bağlayan öpülei ve iininbilinç ve blnçaltı olma üzee böündüğü geçeğini avamıştı. Bu nedenle şmdye de Bat biimnn bi buuşu olaa sunuan insan tnininböünmesni avamsaaştan Feud değldr

bni Sinanın en önem aıaından br başası da aş üzeineaeme aldğı denemed. (37) Bu denemede beli de il ez adn ie e-e aasndai aşa oumu b o yüemetedi. bni Sina burada da (ozamnla etimldiği şelyl hayvansa nn faiyet le nsandi dışa-vuumcu (bilinçi onuşmaya ilişn) tin aasında ve doğal izise ya dabedensel aş (cinsel) ie manevi aş aasında öpü umatadr Altbenliğe (bdene) b ol yüe ve bu olü yüse rasyonel dşavuumucubenl (burada onuşma anamnda dşavuumcu) e yanyana oynadığnsavunu. İnsan güzeğne oan sevgi ya da b başa deyişe cinsel aş

insanı Tanya daha ço yaaştan b aaç oaa göümeted öyle-lile bni Sina bu denemesnde bnli yada tn ve bilşenlei onusunda-i temel düşüncesin biçmlendii ve ona lsei düşüncesinin bütünseği içinde haettği ye ve eden le enli (uh tin ya da aı)aasında uyum uumann düşünen i big ve blm adam olaa ön-cellein geçmşti Doaysya den le benlğ süe ve esintisiz bimücadele içnde ltenmş oaa göen öncellenden alydı.

Ne bn Sna endiden önceen düştüle ve endindensonalein de düşceei hadan endni utaamad. Sigmund Feudgbi eeğn başa adnn başa oduğunu düşünüyodu adının idaı-nın doğuşn geen meğı ndenyle eeğinnden daha mat olduğu-nu düşünüyodu. Aşağda pasaj El Kau dan atayou "adı-nın idı he duumda eeğninden dha oyu ve yazmsı daha matenld. Bunun nedenei tn maı hazmnda güçsüzü ida a-nalaınn genşğ ve rm sagann daa amasdr

bn Sina heşeye aşn stisna öçüde paa b lozof düşünüve bilimadamydı. Bat dünyas onun han vememşt ço daha yete-nesz insanlar ço daa a tnnnla Bunun ndenn avama güç

9



değidir Tarafsz br dünyada yaşamyorz; ygarğmz tpkı erkekernkadnar karşsndaki bnlce yıllık önyargar gbi koy derii oğuuadansa yaz derii BaLılıaın ak ve katkarıa daha açktr Bu önyarg bazı biimcierin Baıl beynnin daha zeki yaratc oduğ youndakyakıştırmaarına dayalı doğa üsLünük ddiasya deği bir zamanar sömgeleştirimş haklaın küür mirasn simek onan gmşi bgün e geeceği asndak süekği kımak e yelke esk sömürgeimparatorkarını daha çağdaş br yorma ayaka tutmay düşeyen emryast ve gerci güçlen şni koayaştımak younda biinçli br çabaoaak açıkanmalıdr

bn-i Snanın rlerin idaı lehine önyagısı Feudun tüm kadın

pskoojsi tahilin bu avallı yaatıkan göbekerinin atındaki ekekikuzantsna sahip olma ayıcalığından yoksun ouşlar tmeine yereştrecek kertede eri götürdüü pns elmnden daha vahim ya da daha günç değld Feud kadnlaın kadın oduğna nanma; onla nsdenyoksun erkekedr hadı edimş ekeker oduaı geçeğni bir tüükabulenmezle ve heşe kaşın bgün b ekek cine oganı ednmeuuduyla südüüle yaalını (39)

92

ol

. P. H. ewby ltio o th aba Nigt, çev.: Si Richad Buon Giiş ss. viixvii (Pocket Books .t. 94)

2 z G. Alan ve Shelon T. Selesnik Hto o Pyhaty, s. 8

Aapça t knn bşan çkatclğ anlama geli. Çekicilikve şeytansl nitelkleni bileşi.

4. Eb Abll Muhmmed İsmal El Buhai Kitab-ü Caiü ahi, (88), s 49

5. Ebu Hi E Gali hya-y Uluüd-Di D-ül Şaab BsmeviKahie 97 S. 89

. ag.y. s 93

7. a.g.y. s 9

8. a.g.y. s. 9



9 a.g.y 700

10 agy s 6

11 a.g.y 697.

12. Muhmed ibn-i Saad, El Tabakat-ül Kübra 8 Drü Tahrr(Kahire 1970) 697

1 ag.y

14. Ebu Hamid El Gazi, /hya-y UlümüdD . 697

15 agy 746

16 Kur'an, Nsa Sur 29 aye17 ag.y

18 E Zmahkr, c. 1 1 v E Krubi c 5 4078

9 Kua, Nsa urs v 129 ayete

20 E Kutubi c 5 ss 202; E Cadin c 27; E Hasas hmül Kur'a

21 yyı uümüdDn, . 699

22 agy 706.

2. Şeyh Muhmed Mehdi Şemüddn, El lam v Tazmül Vay E iadü Alemi Liimü Veladiy E Mekebülkmi Lişakü Evad ve Şima Akiye 1974 c2 84.

24. Kurn b ur 7 aye25 Ebu Ham El Gazali Dar ü Şaab Bsmevi (Kahire 1970) . Bö

lüm .202

26 Ku Nur urs . ye

27. aal /hyay Ulüm-üd-D 706

2. Tfk Ken Kava Gayr Makuba Tatahakam Mkat ElMara'a El Fsty Mcllt-ül Trat v Müctma EL Tekaddüm Yayevi Kdü, ay 2 1974 9

29 Aaem Khred yaşad (18981948) üm yaı evişerve kocayla çocuka bakarak gçidi. Ora daa doğru ora

19



munu br an elden braksa br anlık bir gaflete düşse, tepeaklak edlecekve kdın artk ondan aşağı değil, üstün sonsuz ölçüde güçlü bir varlık olacaktı

Son şat bin yldır ekek tüm yetenek ve mgelemin kadnçeveleyecek ve haeke yetisin yokedecek çeşitli bağlar keşftmede kullandı Yine de, bu köklü kadın korkusunu ve onu dikktle izleme gereğndağıtmayı başaramad. Bundan zorunlu olarak bu aşır ihtiyatın son deece temelli ve haklı gerekçelere dayanmış olmas ve temel doğal ekenlece güdülenmes gerektiği sonucunu çıkartyouz. Bu nedenleden ilk, ekeğin doğaya karş çıkak doğal olmayan br durumu dayamasdr.Çünkü kadn kadın olarak yaraıldğı milyonlaca yl öncesnden be çocuk doğumak ve doğurduğu çocuklar, doğal bir duumun doğal sonu

cu olaak kendne bağlamakt rkek çuk aşmann ve doğumanngzlerni yakn zaman önce keşmşt Uzun süre hemen mutlak b blslk çnde gömülü kalmıştı ve kiş blmediğinden koka. Bu nedenlekadından, onun gizeml çuk şıma ve çuk doğurma yetisnden kork-muştu Ve milyonlaca yldır taşıdığ bu kokudan syrılmas mmkün olmamışt Birkaç yüyıllık ışık yeryüünde insan yaşamının bağladığçağlardan bu yana biiken akldı�ı korulaın kara bulutlaını dağtmaya

yeterli olamamışt.nnın ilk aalarnn oranlrdak yükek ağaçla arasında meak

la geindiği günlerden bu yana geçen milyonlarca yla kyasla bu denl ksa bir zaman süresinin onun belleğinden hayatn yratıcsı tüm zamanla-rın kadim nıçası anakadn imgesini slmesi olanakı değild

Adem le avva öylencesi erkeğin kadından korkusunun öyküsü

dür Bu korku olmasayd hiç kim senin avvaya kötülük günah ve şeytanlk yakıştırmas mümkün olmayacaktı. Çünkü dişi şeyan gerçekte ekeğn içsel kokusunun bdenlenşinden başka bişey değldi Gücü,büyüsü ve baştan çkartıcı güzelliğyle Adem tuzağa sürükleyeblen onubir darbede yüce cennn sıkınlla dolu yeryüzüne düşüreblen ve y-km düşüş ve ölümüne nden olabilen kadın dehşt dolu korkunç bir ya-ık olmaldr ve günüd kime insanlığın şfğnda onun gerçektende ürkünç b vrlk olmadğna yemin demez

Psikoloji insan ininde korku ile nefret arasındak sıkı bağlantıyvugula. Korku gerçekten de nere bsler neret de korkunun besnid.Bunla birlkte yürürler ve birinin süreklliğ diğernn süreklliğine bağlı-dır

96



Feu ekeğin kdındn nere etiğini ve onu bir tehli ynğıork gördğn kbu etmişti Bt b bşlık denemesinde in-snın iç neretini dış dnyy, yni tisindiği y d nışk omdğı birşeye ynstm şknğ olduğunu ileri srer. () Erkek kdn yn mn-

d bi yıkm kynğ oak d gömektedir kdın ilk inse ilişkisi birtelike ylsıyl çeviidir Böylelike eud o uygr çğdş bilimdmı,kdın yönelik duygurnd öde Aiknı bi buğnd bir dınnbi ekeği bğın bstğı n ereğin inse ikidrını yitireğini y dybş linde bi kdn dokunn erkeğin o n dşp öleeğine innnkbie ekeğinden rk değildi

Kdn korkusu bilimse dşne einde i bırkbiiyors, snt-

r öellike de yın ök biçimde etkilemektedir Freud'un dın rşsnd issetği pik, ylnı Benrd Shwun dişi inse on duygusltiksinisine dekti Yn lnnd kdın neeti bi tek Swd görl-me; onun yn duyguyu oşkuyl pylşn pek çok vrdr Arp y-r rsnd Tevi el Hakim ve Abbs Mmud e Akd gibi iki ör-nek verebiliim. Feudun kdınrın ediginiği kousund fikieriTostoy'un yptnd d yansr. Bun krşıık Çeov Aşkım dlı öyk-

nde kdnn inei ve flın övgl dmektedir; tpkı Arp veMısı yşmnn çeşiti yöneri erindeki engin dşneeinde bu dişiniteikler' e vurgun Abbas hmud el Akd gibi.

Doğ on erelein en gçl ve ekinine ee geçirien biröd ork ytığndn, kdnlr insel edigini ve boyuneğmeye sğı-nır Bi kdn erkeeden en değerlisinin kendisine ulşmını bkerve dındn tepki işreteri vermeye bşl; nk bu iki çelişi nkeşit kuvvetten oluşmuş iiriii bi tepkidi Bir yny kendi seçim ö-grğnden öbr ynıy d kendisine dytın ve sö aknn buun-mdğı bi duum mntğındn ouşu. Bunun yekin bir örneği hoorsnd dövşn sonuunu sbl keyen y d grçe bi kşdum isteği göstemeksiin erkeğin irdesine boyun eğen tvukrn dv-nışdı 2)

Kdnd edilginliğin erdemeini onun me doğsının bi dşvuumu ok gökere çıkam, kçnlm ork gösterebileeği r tolumu öeik y d gce sldırmyı getii çnk bunlr onun içseöeikleine ve kdım kdn ypn niteikeine ykr ddedilir Oumuve gçl bi kdı orunlu olrk norm bi kişi, doğsı itibriye sp



nn isteker ve iradesinden bağmsz oarak dama kadna içkin biçmdevardr." (4

E Akkad manğn o deni er götüektedr ki kadna ty-r hain ya da kaz oma yetisinden dhi yoksun brakmay auamak

ta ve Havvay kötüük yapmadaki oumu roünden soyutayaak suçandğ tüm kötüükerin kend seçimi ya da isteği sonucunda deği, Ademindesnin ya Tanrnm stek ve tsarmarnn br sonucu oaak gerçekeştirdğin savunan atas düşünü ve iozoarn söydkerni tekaranmaktadr

ap yaznnda kadnaa oan dein ve kökü düşmank ve neeteye ünü k çok yaza vadr Buna aasnda E Maari, E Akkad veE akem sayabir. E kkad baş kadn düşman saymaktayd ve kadn cinsne oan nefeti yaann pk çoğunda yansmasn bumaktayd E Akkad bu bakmdan usas Schonhauein sergiediğ soğukkandüşmanlğ geride brakmşt E Akkad kadn yaşamnn her evresindeaş büyümüş bir çuk ok betimemiş, özeklenin düşüncesizikzhnen olgunaşmamşk, bşkaarnn takd ederek onaa bağm omk değşkenik ve kaps, sk sk yaan ve kiyüzüüğe başvumak gibipk çoğunun çocukuka lg oduğunu savunmuştu Bu özeikerin geçn binece yn izen simedğ ya da incetemediği doğal bir yabank ve keiğin kantl oduğuna inanmaktayd (5)

Ancak E Akkad, hemen ayn sukta aban tabana zt fikire desavunur. Kaemnden bu egneşememş yaratğn bu ogunaşamamşçuğun bu edgn vuğun, anden he kuvvetten daha güçü bi kuvve

dönüştüğünü de okuu Saah omndaki kadn tp bu nayşa betmenmşti evrendeki ve insndk tüm canğn kendni id ettiğikuvvetti < Yaza göe bu kuvvet öyesine güçü ezc ve adaetsizdirk, tranik bir devetten hiç k değidr Şiierindn bnde de duyguyuşöye ide eder

Sevgim, ne hance adaetssn

Ve acm ne denl büyükmparatouğun ne deni güçüAma açkamak çn dudakandan tek sözcük dahi çkmyornsanoğunun kaşaşabieceğ en büyük zuümKendi eye başna geçirdiğd

99



nn ve hanetn kadn doğasının unsları olduğunu ve erkeğin yüreğ srsvg ster neet dolu olsun onun ekeğe kaşı silahlarını oluştuduğunusöyler. "Onu suçlamak ve cezalandımak yersz; çünkü hçbr şey onu yolundan çevremez İhant utkusu onun doğasına çkndr Bu onun koruyucu zh, yapsının kaplamas ve ona yaşalk vrn zhinsel cmnastiği

dr İhanet onun ostuna da düşmanna da ayn şeklde kullandığsilahd." (10)

Sadzm ve mazoşizm bir madalyonun ki yüzü gbidirlr; bu nednle Akkad'ın yazı ve şilerinde her ksin de bulmak şaşıcı değlr.Ancak kadınlara kaşı tuumunun saldırgan ve sadistçe yönlern abatmaya olasılıkla gzi bir aşağlık kompleksnden doğan br ela mekanizması ve şşirilmş kof bir ekekliğin dış görüntüsünü koruyablme eğim nedeniyle yakın gözükmekdir Onda bu özellikler zalimce birhükmetme kadnları yöntme yolunda korkunç ama ktidasız b steğedönüşmektedr Bu amaçla Kurandan bol bol yaarlanmakta ve görüşlerni hayatını akl raesi gücü ve göüş kesknlğiyle denetleyemdiğ çnkadının soumluluğunu ekğ devrdn ayele dayandırmakadr 1 1)

Okuduğum geek Baılı grekse Arap dünyasndan erkk yazalar

arasnda yazdıklaı dil yaşadıkları bölge ne olursa olsun hiçbiri insanhakları nsancıl dğerlr v adalt yönünde kalemlerini n dnli şiddtekullanmş ve tranlığın zulmün hr çeşidine karş ne dnli şiddtle savaşmş olusa olsunlar hiçbii kadim gçmşten dvaldğımız bu bnlerceyllık kadn imgesinden knidni kubilmiş değildi Zirvedki yaınsalyeteneklri ve feodal ve bujuva Rus toplumunun köülükleini edddşiyle Tolstoy da konu kadınlaa geldğnde söyleyecek "Kadın Şey

ann aracdr Pekçok duumuna apaldır Ancak Şeytan buyruğuna girdiğinde ona büyük bir zeka bağışlar" (13) dan daha y birşeybulamamakdr

Arap yaznı da çok-yülü diş şytan imgelrin bulanmıştr

"Kimi zaman yüzün bakğında gözlerin kendilğndn bir doğanın olanca yakınlığı ımşlığı ve saflığıyla masumca açan oyunbaz brçuğun yanında bulursun kendni orada ne hesap-kitap vardı n de hant Ancak br süre sona blk de aynı gün br kez daha baktığna yaşamnı öbür kadn ve erkeklre kaşı komplolar azırlamakla tükemiş yaşlıve ka bir yaratıkla karşı kaşıya kalıverirsn Güler ve sana htiras dolu bir yü sunar Sonra lki bikaç sanye sonra- br kez daha güler bu

20



kez de keskin alaycılığa, espriye belenmiş br yüz, flozoaa yakışır birus ve yanızca uzun ve mücadeleli br hayat sürmüş olanlara özgü bir kıvraklkla yüzyüe bulursun kendini." 14)

Bu 'düşüncelerinde' Akkad bir kez daha kadnlarn düşünebilen br

yinden yoksun yaraklar olduğu ve bu nedenle erkeklerin onları dörtduvar arasına kapaarak bu aklsz ve iman ve ahlak yoksunu yatklıimanın ne olduğunu hiçb zaman öğrenememiş bu puta apıcıları (15)denetim atında tutmaları gerkiği yolundaki kanısıyla çelişir

Akkad ve Arap dünyasındak dğer çağaş edebiyatçılar aalarınınyüzlerce yıl önceki konumlarından fazla uzaklaşamamışlardr; çzlenkadn imgele klasik Bnb Gc Maaa köle kadn kahraman-

• !rn egzotik kvımlarndan pek de fakl değildir Kadn sahneye bir kezdha kaprisli bi vamp oynbaz ve güzel köle binlerce hileye yeili knz dişişeyan her türlü ihanet ve komplo naında usalaşmş patlayıc b tehlke tutkusuyla esir edici başan çıktıcı mees olaak çıkmakr. Cinsellk ve aşk konularnda Şeytan ve köü ruhlar kadarolumlu ve dinmk Oynmk zoruna bırakılğ olün üm yönlerne İster klçe olsun iser pazarn alnmış br esire köle olarak kal

mdır Sevilisi korkudn itrerken cesaretle savaşan bir al kızı olabilir ancak yine de onu endisi bileek ve pkı Merym El Zaaryanınkndini Nuüddinin hizmeine adayışı ibi ona hizmet edecekr Bu öykülerin çoğunda alnp satlır; ylelikle köleye özgü davranışlar onun or ve doanımınn doğal br ksmı halne geliler 16)

Bnb Gc Maallar aşıklna kavuşmk içn büyü ve shie

başvuan yüzlerce çekici dş yraıkla dolup aşmaar Kaınlar seklerinin önünü kesmemeleri içn kalrına büyü yaparlar Bu kapabüyünün gizlerinin komplo snaının nceliklerine lenmiş ve olmak istdiler yere yani aşıklarınn kollar rasına vamak için herşeyi göze almş bu başn çkarcı yakların tekelinde olduğnu kaydetmek ilginçolackr Kadnl kalarını uyuup bir başa erkeğin yatağına süzülmek üzere uyku laçla uyuşurucular ve anesezk maddeler kllanılBöylelkle kap, kendi içsel manğı ve dolayısıyla kenine özgü riüellersisemiyle geçmişten evralnan imgeyi koruyacak ve üçlendrecek birkadn imgesi betimlemekedir Bu olgu üm Bnb Gc Maaa boyunca birinci cildin başındaki ara Aalar'ın yöneticisi Sulan Mahmudun masalndan dördüncü cilteki Kamer El Zaman ve metresinin öy-

202



küüne dek biez tükenmez geeler yu devam eder. Bini Gc Ms'nda ihaet kuazlk ve kompluluk şmaz bi biçmde kadnlaa, aşa ve nlğe bağlanmatad.

Yne bu öykülerde anılan Şahav ve nzer kadnlar gerçekte ya

ee ve vaşa gözünü krpmadan atılan, kln kuşanıp zırhına bürünerek avaş alannda epheye koşan güçlü ve olumlu Arap adn kşlğinyanıakadr. Uhud muhareinde uhammedin kçok zleynöldüen Hnd Bnt- Raba öeğn, yle br kadnd. Bu nedenledr kBn Gc M//nda avaşan adn mülüman olarak değl, kötü,hyar ad ya da büyüü olara bemlenmşt

Baz Aap kadnla avaş, yaet ve alannda b kazanr

ken, başka bla da özellkle yazn ve blm alanndaki yaknlıkl, yaaılklar ve anlayşlaryla ünlendler Bu aanda yldz ok arlayanözgür ve köle kadnlar olmuştur. El Reşdn felef orulara ya da hayanartığ orunla eva verebilek kadar külürlü ya da bitmemş brdze ya da tayı zarifçe ve uyumla amamlayaa, ya da beğeneeğ şrle yzablee adr şen anlayan adnlala evlenmeye düşkünlüğüburadan aynaklanmakdr Bni Gc M//nda bu olaylar edeb

yaılardn kaynalanan habr başlıları olarak geçmektedrBini Gc Mnda kadn, br n ya da ruh bçimine bürün

düğünde en y ve güçlü haln alr Erkekler onun güzelliğne ve büyüü�ne apılır, onun gözüne greblmek çin büyük aılaa, hata şkenelerealanrlar.

Kadn ruh ya da in bu maallada önemli bir ro oyna; bu da a

dınlrın kudret ve kuvvelerinin Arap haklaının al ve duygulanımlanda ök almş olduğunu ve nlein, şeyanlarn büyününnin ve nelliğin doğaütü kudreiyle bağlantlarnn üdüğünü götermektedirOya çağdaş Aap yazınnda dn bu inlern hem biçimin hem de tözünü devalmamış bçim bi yana baa, tözü almşr yalnıza Bu nedenle, dış görünüş baımınd hehag bi na benzer; ama çel olara aldaa, haet, ompluluk ve çevrendekler baştan çartarak

tuzağa düşümeye yaın doğayla, n olaa kalmıştr Bu nedenle nanlar dünyaından ço inler ve ruhlar dünyana aitt Zek übarekkadınların erkekleri mahvee konuunda Şeyndan ve onun tüm iblilernden daha kudetl olduğunu öyleren adnn temel özelliğ aydığ brşey vurgulamakayd. Akkad da aynı görüşü fdelendrr anak adınn

20



yıkm, ihanet ve başan çıkama yeisini onun doğuşan gelen güçsüzlüğüne bağlar. Havva yasak meyvayı doğas yasak olan herşeyi yapma yolunda bir eğilim aşdığı için yemiş ve Adem'i de aynı şeyi yama üzerebaşan çamışt. Bu mel zaaf sonucunda da kendini başkalanı baştan

ve yoldan çıkartma eylemine vemişi El Akkad için yasak ağaç "aşkdmakan aldığı zevki besleyen ve basırılması gereken r azuyu kendini gei çekme zevkine yolaçan bir kaisi, kuşkuculuk ve heşeyden kuşku duyma eğilimini güçsüz ve yeleşik b salantllğ, cahilce birmerak ve kabran tuular, şhirclk ve başançkmaya karşı koymayeeneksizliğini, ısacsı bir kadınn içinde yaan herşeyi simgelemekeve kasamakadr (17)

Tevf el Hakime kadın düşmanı ünvanı veilmiştir. Bu alandaayrıntlarda farkllık göstermekle birlike El Akkadnkine çok nzer düşünceler reişir El Rb dd (Kusal Bağ) adlı öyküsündehayatna başkaldıran bir kadn anlatr Ne ki öyküde bu başkaldrı enteleküel bir arayış ya da hayatnda değerli birşeyler yaabilm rzusundandeğil koşulların kendisi için yaaığ duygusal şluğu doldurabilme iseğinden kaynaklanmakadr. Öyküde, gerçeke yaza emsil eden aydn

ii kadınn yeerli dinsl inanç ve moierden yoksun olduğunu ve görevin onda bu bilinci uyandmak ve temelde neyin yanlş olduğunu gösrmk olduğunu vazemkedi. Hakim kadım aşağı içgüdülrden ve fiziksel azuladan başka bir şeye sadaka ya da bağlılğ olmayan ve tıAkkadm dinsel, zihinsel ya da tolumsal değerleri hiç dikkate almayanSarası gibi davranan bi yaaık olaak beimler

Gerek El Akad, gerekse El Hakimin yüreklerinin deinliklerinde,

ahlak ve tolumsal dğerlele sınrlandırlmas zo istisnai kuvveler einsel hayatiyele donatılmş bu dişi yaak karşısında bilinçli ya da bilinçsiz bir koku, haa bi dhşe aşdıklarn duyumsamamak ld değildir El Hakme göe kadın zevk ve sehaa hakk olduğunu üşünür vebu gerçeği meşru hakladan doğmuş bi özgüven ve cürele dile getri.18)

Arap yazın namus kavramın bu kiabın lk bölümünde arşlanbekartle ilişkili olarak ele alır. erçeke bu kavraı, geçmişteki en eski,ilkel ve anlamsız biçimleinden bu yana k fazla ileleme kaydedememşir D Krv adl romannda Taha Hüseyin namusa bu klasikkavrayışla yaklaşr Hanadi adl küçük kız, dayısı arafından bi koyun gi-

2



tuulaına, kaınca zaalına ya a akıl veya beynn yoksun oluşaınabağlamaktayı Buna kaşın Necb Mahuz çn kaınlaın günahlaı ktsa neenleen yoksulluk) kaynaklan Yne e namus kavayşı aynıı ve ş cnsel oganlaın alanıyla sınıl kaı

Toplumsa aalet konusunak göüşle bkımınan ec omaka blkte Necb Mahz, kaına lşkn tutum ve kavayşa açısınanöncellenen k aklı eğl Ona babasna veya kasna estek olmak ve ale büesne aıa bulunmak anlamna eğtm ve çalışmahkn tanı, ancak buaa ahlak (ataekl anlamak ahla, n ve kaınle ekeğn aşk ya a cnsel lşkyle bleşmes uumuna yalnızca kaını üşkün ve namussuz aeen toplumun çe stanann sınıanı

çğnememes koşulunu get Mahz bazen coşa ve kaaktelenenbnn ağzınan sosyalst b toplum kuulması çağısına bulunu ahansancı ve eh çne b hayat üşle: "Düşleklen nn buyklaını çğnemeen geçekleştme umuu, yüeğne b mutluluk ve" (22

Necb Mahuz'un çözümsüz çelşklee üşmes, kaçınılmzıKaının toplum çne çalışp kazanmsna zn veken onu beysel özgülükleen yoksun bıakı Onun aşk olmasına gözyuma, ama geçekten aşık olusa üşmüş b kan olak amgala Evllğ b kanla bekek aasna tk meşu ve kabul eebl lşk yaken, evllkten sözen kaın tutuculuk, htyatllk ve sevme yetsnen yoksunlukla suçl Sevglsnn kensyle evlenme steğnen sözeen kahmanlaınanb, "Benmle evlenmey styo, ben sevmey eğl" e. "htyatınn vesoğuluğunun neen bu" (23 Km zaman kaın beyn ve nsel nnçlı olmayan b hayvan olaak betmleken, km zaman ona bu ünya

nın tüm valıklanak gzl güçlen kaynağnı göü "Aına b kaınbulunmayan hçb ekek heket üetemez Kann hayatımıza oynaığı ol, yılzlla gezegenle asınak çekm uvvetne benzemekt" (24

Aşk le evllğn bbnen ayılmas uzak geçmşten evağımz h l uzr ya a mntk aşkı ululayan ve cnsellğ e çeen evll

ğ günakca aeen kvayışın sonuçlnan b Bu kanlnk kategoye ayılmasn getmş başn çıkacı ve cnsel tuullabellenen ş, ve sa eeml ve cnsellk tukulanan uzak bake na

Aap yazın bu k aşıt ve çelşk kaın kategosnn saysız öneğyle öülmüştü Ana büyük ve soylu aşkı smgeleken, ş aşağlan-

06



mş br aşk smgeer Arap erkekernn aneerne karş besedker kusa sevg şrk şr, roman ve küürde açkça oaa çkar

Çoğu kadn khramanan haaak umudu varouşarn evkoua meşruaşrmakr Kadnn dünas erkeker düşünmek ve br ko

ca düşemeke snrd Evendken sonra da kadn anzca kasn ede uma naa genr Anne kzn bu sana ekneşrecek şekdeeğr ve ona şöe der Ona hergün en br kadn omasn; medanokuucu başan çkarc ve daanmaz (25)

Çaşan br kadna güçü br kşğ oan kendne güven br kadna evenen erkeğe zaf ve kasnn dümensuunda gözüe bak(26) Kendsne karsna çaşma zn vermemes konusunda sürek eknde buun anasna karş gemş oarak bemen Necp Mahuz bu koca akasn karsna kaprmş br k oaak sunar

Necp Mahfuz Rabab' kasna karş gerçek br aşk semeenama br başka erkeğe ukun br kadn oaak bemer Aşğa kasnadar ve azar da onun bu eemn bağşamaz; br küaj sasnda ödürerek cezaandrr

Erkek çn dş kadn her s de cnseke n oan ehkeve kadm korkuu ems eder Bu nedene de onun anas kadar sa omasn der br başka deşe dş değ, br meek kadar güçsüz ve edgnomadr An zamanda çnde dşe karş akc br uku besemekdr Başan çkacğ ve çekcğ onu usk ar; ancak bu nkerden korkmakadı da çünkü kşaşğ an drenc kacakr

Çağdaş Arap azararn çoğu cesur ve özgür kadnara karş açkbr nee sergerer Abd amd Guda e Seher'n kaparndan bndekahaman sevgs Kevser maoa görünce ksn duar Kan epesne rad ve sabrszk ve ksn dugusu kapad üreğn Gözünebden öesne boş ve c görünmüşü k " (27)

Çoğu ökü ve romanar erkkere özgürce braada buunan vedanseden eğm kadnara kaşaşanda ksn duan uucu erkek

pern şerer Yne de an zamanda üzü peçe, a da oksuuk nedene baağa sürükenebecek aeerden geme kadn karşsnda dabenzer br ksn duara Ancak eğm göüş özgü kadn özgür oduğu çn gözernde büün büün aşağan Bu çeşk güçern ende savunmasn ümüe r ve çeşker çnde kar Çevresnde herşe-

0



yin çöktüğünü hissediyordu; kaylmuş bri körlmsn yollara vurdukendini. Drnerde bi yerd, garp, yabansı bi dünyayla kuşatıldğınduyumsuyordu" (28

Araprkkleri gdrek aan sayıda kadnn evleri dşnda b ş

arayıp bumasndan ve topum yaşamna etknce katmaya baamasındangidrek daha faza tedirgin omakad Bu ev tutsakğndan uzakaşmaharekti rap ülkeleinde özikle sosyalst düşünceern yaygnaşmasya brkt itim kazand Arap yaznı da yaygnk kazanan bu eğiimive bundan kaynakanan çeşki ve sorunarı yansıtmaya başlamştr Erkkler kadınlaın meslk v iş sahb olmasnı ve para kazanmk çn çalşmak stmeini destekmektdr: ancak bu onlar için aienn mali sorumluukarna omuz vrmke snırdı; ve esas işvi kasına veçukaına bakmak oan kadn çin knci önmd bir işlev oarak kalmadr. Romand idal kadn, h hrs v grgnktn uzak, güzelsuskun mleks, boyunğci dişd Yn kadn hr zaman oduğu gibisa tat ve ddasz oandr Cesur ve hırsı açkgöz, gözük, güçü kadn, h çirkin tic kaba ve bayağ adddilir. Br başka dyiş hişeyi,düşmüş ve aşağanan dişy smgler

Kadnarın birbrindn ayr iki katgoriye böünmsi Ncib Mahfuz'un yaptnda özke de ünlü hulaha (üçme) son derece açktr Bu omanda saf ve erdmi Amina ie zıt kutbu, ahie HanyaÜmmü Yasn karş karşyadr. Diğer karakterer güz, utangaç çekingenAyş ile karşt çirkn, gözüpk, pişkin Hatiedr. Romanda k tp aşk betmlnir kuL<alk v salğn gmen oduğu romantik aşk hab uz le

hielern v aşağk sürtükrin yaşmrnda görüen yasak ve günahkar cinsik ve duyumsaık tutkular

Arap yazarar aark sstemn kurumsalaştrdığ kadn kategorerin kuanmktadrar. Çünkü bu sstemd kadnar ya kutsa, saf anaave soğuk, it, saygdğr eşl, ya d scak kpt başan çkartc,anck aşağlnan hş ya da metrs katgorlrin denk düşerr.

Necb Mahfuz kanara yönk cns saldrganğ br uus ya dahaka saldrnn simgsi oak kuanr. Yasinn karsnn kaader hzmetçisinn rzna geçtği, babnn komşu Ümmü Mryemi kndsiy yatmaya zoradığı gece, İngz birkr Kahrede onarn yaşadğ mahalere grr Ancak bu smgeciiğe karn kadınarın nmus ve bütünseiğMah içn bysl düeyd rkeklernkndn tümüye rk birşeydr



Kadnların nusu, hayatarınn başka yönleriyle değil erkeklerle girdileri cinsl iişkinin pine göre korur ya yitirilir.

Yine de hişenin Arap yazınında ve erdemli kadndan çok daha önemli bir oynamsı çlişkili (ironic) bir dumdur Sanki safk ve

erdem gerçek hyata ya da sanatçının imgeleminin yttığı öykülerde ilgi uyandıracak kada çekici dğildir Fahişe geçek kadını çesiz vemskesiz kadını simgeler. Gerçek kadındır çünkü yüzünden aldatıcı maskeyi fırlatıp amışr ve aşı olduğu yanılmasını uyandırmak ya da erdmli ve adnmış görünmek zounda değildir

Çağdaş Arap yazını bu türdn hişe figürleriyle doludur Bu durum özellikle hişe karaktrlerini iyicil ve syalist fikirlerle yüklü üstbnn buharlıyla bir 'innlık pusuna büründürn Necip Mahfz'da yledir. O göre bu kadnlrın bşına gelenlerden koşullar sorumludurAnca onları kavrayışı plumsal koşullarının yüzeysel bir talilindenkadınlarn yaşamakla yükümlü kılındkları tjinin dein ve düzeyli birkavrayşna onlrı acımsız bir adalesizliin kuanı haline getiren grçek ekenlerin derinlemsine bir kavyışına dou ilerleyemez

Arap yar ve yazn admlı geçmişte olsun günümüzde olsunkadınların yaşamındaki cinsel ve ahlaksal taedi alanına nüfuz etmeyi başramamışlar bu nedenle de bu konuda gerçekten değerli birşyler ifdeedememişlerdir

1 Simund Freud, h Taoo oiginiy (1918), Sandd Ediion, c2 (Hoarh Press 1957).

2 Abbas ahmu El Akkad, l Maa'a Fi uan (Dar-l Hilal Kahire), s 35

3 ai-ül (El abaa El aymia bi is) c 12, ss. 98103.

4. Abb ahmu El Akkad, Woan in th oan (Dar-l Hilal, Kahire), ss 1718

5 Abbas ahmu El Akkad, l nanül Tni, ss 7-8 •

6. Abbas ahmu El Akkad, Saah, Silsil kra, n 106, s. 129

/ Ö t Yü ü 2



210

7. Abbs Mmu E Akkd Dv d, s 302.

8. Abbs Mmu E Akkd, Hab- Saara, ss. 420, M aaa Kutub ve Haya s. 67.

9 Abbs Mhmu E Akkd, ar Mareb, s. 7.

10.gy. s 84.

1 1 Abbs Mhmu E Akkd, E Mara Kur'an Kerm ss. 2223.

12. Abb Mhmu E Akkd, S', ss 2021.

13. Tosoy, Memr, 3 Ağusos 1898 Abbs E Akkd' Hatb-aa'sındn k, s. 88.

14 Abbs Mhmu E Akkd, arah, s. 111 . gy s. 84.

16 Süheyr E Kmvi, Bnbr Gee Maar, D-ü Mrif, M-sır, 1976, s 303.

17. Abbs Mhmu E Akkd, Hatb- Saara, s 1.

18 Tevfik E Hkim, E Rabat- Mud.

19 Th Hüseyin, Dua E Karavan Drü Mrif Bsıme, Kire, s 13

20. rd sözcüğünün Ar öze bir vrdır. Bir erkeğn iesnn kdnrnd gizeen nusunu deendmede kunır görev kocsı dnd büün erkekern bu kd ikiye grmesni engeeekir. Bu, özeike bekrein korumsın

inr görevdir. Türke r nmdı omı, .n.2 1 . Th Hüseyn, Dua E Karav s. 11

22 Necb Mhz, Bdayet ve Nhayet s. 302

23. gy. s 298.

24. Necib Mh, E Serab, Mekebü Msır, s 310.

2. E M, /brahm E Than s 2.

26 Necb Mhz, E Serab, s. 249.

27 Aü Hmid Gu E Sher, Kaat man Mekebü Msr,Khire, s 32

28. Aü Hmid Gu E Seher E N Mekebü Msr, s. 284.



iV BLM

KABUK ÇATLARKEN

2



8 Ka Kuruuunun Ara Öcer

Aap ünyann oğu kana ihin i inn n ki uygka-nn yani M , Babi ve Mopoamya uygakan n bşiğii Bu uy-

gaka v öli Eki M im akmann Ba Avupa'yaaşğ v inan buuşann meşaini vaaak aha a şyan Ba kk v kanan ana v iimi i eminin in vbigi kaynağn ouşuan küü mian kknind yamkay. Ap a İam impaaouğunun kuumaya biik Ba'a panya o-ğua Enoneyaya k aşnan vaa v inamik ğişimin başa-a v aaça oua. Yin aih v inan uygağnn geişimin

üm u in v önmi kakaa kaşn Aap üi v halka bugüngi ya a geişmk oan ükl aana aymaka v dünya nüuu-nun büyük müy biik Üçüncü Dünya başğ ana opanmak

Bibiini iyn agaa haine M Ima vaiin ve Apüine akan mpeyaim güçi onan mai v küü enginikini yağmaayabimiş pkçok ih gçği giybimiş v biçok

büyük Aap üşünü v ignin inanğ im avana yapkaaky biim v anan nmi aanana aka emei çapp ya-anayaimişi Byik ni Sina ve İbni Haun gibi inananaka yanca Baa ği Doğua a mçhu kaabimişi

ünümü Aap üki han ynimügciiğin ügienmücae aan bu müca ikiai iyaa opuma, üü ü-ün aana uuk bimkiin ügimk v üm iaha kuan-

mak. Bu ükin oğa ayna v enginiki üm vaknmn myalimin v çokuuu şikein av aan uumunda. Bü-yü çoğunuk h haa v chan kmaka, yaşamap a ğişiiğ uğamş Üinin knin ai oan hgünüin yüüüki opakan nginiini günbgün Amika vAvupa'a iiai gücü in uan küçüük anğn v onaa işbiiğiyapmaya vam en bi avuç Aap yniinin in yğma ü

mip çkimkei.Kanya kğiy Aap haka kndiini inanca v aşçı bi

vaouşn youn bakan güçl kaş uay üümi. amanaman geici ynicii vimk vya İan Tükiy Fana İngie

21



ya da Amka' yaa stiaıarı komak ür yakmkdıra.

Mıs yıa yua statjk koumu üfusu sömügk mpym kaş uu süi dirişi doaysıy Ap düyaıı yüği omay srdümştür. Sıka Aap ükr sysa müaddöü drmi o üsmş r ömd r kütür mrk şi görmüştü.

Mıs Aap düyası ök 9. yüyı oyua pkçok kaık oy yaşmş Hkı koşuarı gö göür çmd grimiştÜk yötiri İg Frsı mpyaısty sıkı şriği içidhaya ktsadi syasa ya küür tüm aaarıd ğır oyuduukadayatmşadr. Hm aak hm d otokaik sıf sstm çif yük

n taşya kadıı paya düş s hr ama oduğu g daha daağd

Aak odokuuu yüyıı kii yaısıda hakı ya yr oyuduuğ karş dirş grim dömr karşı yüksmktydi Bu fs sys düşü g rd aı r uyaış aydıam şk dyordu. Cmüdd E Agi u uyışı dkkt dğr öü ödrrd ryd. Br grup örsy rkt

pkçok öm kouda r krr yaygaşmasıda ö r ooydı Öğrrd r Ahmd Fr E Sdyk 1855d Ütütelmş Bckr aşıkı kLp yyıadı. Bu kdırı ögürüğüdstky k ktpard r adddi( Br aşk öü düşüür kadı ğtms yüyü kadıkı pkçok adkt kurımaa grği uguaya Rif R'i E Thtai'yd. k ktı Kzlr e Erkekler çn Eğtm Rehber asım: 1872) Pr Üzerne Özel Çerçeeasım 902 kadıar daas açısıda köştaşaı addr.

u öü mpryam karş Aap hak harkt a mşr Aap hakı ağımsı ögürük dytı sııamaakşı müady çğmışdr. Yursr ydımış krr or kadar kurtuuşu dasıı grğ yı ömürgğ çrdk grii güç kşı müdd s hrd r ouşturduğuu katmış.

Bu ktü kütür uyışı aımış ödrri arasdahr ks d ıs Aap ükrdk ir akımara so dr ömkatıarda uuan Aduah Ndm E Şyh Muhmmd Adu saya Şyh uhmmd Adu kdırı k koumarıı ştr rkkr doğ k oarak tımış rkç kad rd p oaı

214



koşulsuz boşayabilme uygulamasına şiddetle karşı çkan k çok yaz kaleme almşr. Ayn zaanda caiyelk ve kadn köleliğine karş savaş açmş ve kadn-erkek eşitliği ilkesinin İslami değelein özü olduğunu savunmuştur

Şeyh Muhammed Abdu, bu düşnceleri nedeniyle zamann dinselotoritlere ve dşnürlerinin şiddetli saldırılarına uğratmıştı Ancak ne geriledi ne de düşncelerini savunmakn vazgeçti Ona Göre Arap haklarnn güçsüz ve edilgin durumda oluşunun en önemli nedenlerinden biri,gerek hayata gerekse dine aykr olarak bilgiden ve bilgi kaynaklarındanu tutulan kadınların geri durmuydu Bu kadınlar aşlmaz duvalarlaçepeevre saarak gerçekeştirilmekteydi. İslam Hayr Kurumu'nda yapğı konuşmaardan birinde şöyle diyordu: "Kızlarımzn okutulmasn istiyoruz Çünkü Allah (C.C. der ki Onlar, kendilernden kleiğimiz hayıl işlere layıktır Aynı fikri tekrarlayan ve kadnlarla ekeklerin ayatave dine kaş ayn görevlerle ykümlü olduğunu açıkça ortaya koyan kçok kutsal ayet vardr. Kızlamz cehalete yemetmek ve aptalca amaçlara bağlamak geçekten bağşlanmaz br suçtu" 1

Kadnlaın kurtuluşu üzerine en önemli kiaplardan biri hrr

Mara (Kadınların Kurtuluşu) adnı taşır 1900 yılnda basılmıştır ve yazarı Kasım Emindir Bunun 1911 yılında basımı yaplan E Maraa Cd (Yeni Kadın) adlı ikinci kiabı izledi Kasım Emin, ailesini koruyabilmesi ve çuklarını daa iyi yetiştirebilmesi için kadınların eğitilmesigerektiğini vuguluyodu Kesin olaak İslami öğetilere dayanmasna veonlarla hiçbir şekilde çelişmemesine şın El Aza Ünivesitesindekidinsel otoitelern ve düşünürlerin şiddetli suçlaaaına def oldu. Bunlar sömürge güçlerinin desteğinde Msır alknn babarca sömüen Hidivsmailin yönetimi payandalayan önmli sütunladır Kasım Emin Hidivin de öesini üzerine çekti ve zamn siyastçilerinin sadırılaınauğrad; bunlardan ulusal önder Musaf Kemal 1901 'de E a gatesine Kasım Emin'in kadınlaın kurtuluşu konusundaki fikirlerine karş çkan bir makale yazdı Gerçekte tüm ikirciki yutsever renkleine karşnE Lva genellikle bağnaz, geci önde ve düşünrlin boazanlğnıyapmaktaydı. Ayn dönemlerde Abdülhamid Hayi Kam Emn Karayanak Tr adlı kitabnda kadnların kutuluşuna kaalılıkla rşıçıkyordu Benzer şekilde, bir başka yazar, Ahmet El Bulaki KadnrnKurtuuunun Taktkrn ötrn Ho Rhbr başlıklı bir rale kalemealdı.

25



Ancak Ahmed Lüü El Seyd ve onunla brlk davranan grupkuşakarının lec fkirlern E Cd gaetesnde die getiryorlardıBurada kadınar lehne kampanyayı şddele desteklemekeyd bu abasından Veüddn Yakan Sd Zankl (Brnci Dünya Savaşı sonrasındaMısırın ulusal nder oldu) uhammed Hüsyn Heykel aha HüseynSelam u 2 usaa Fehm Faruk Antun Ahmed el Zaya v usaa El enlu de ona kaılıyordu aşt Al danın ıkarttığı E Mana (Fener) v E Mataf le E a sütunlarının kadınların kuruuşuüene yaılara aılar

Arap kadınları da kadınaın kurtuluşu mücadelesne başından kaıldıla Bu ncüler arasında Araa ürke ve Farsa deb yapılar ve

şrle yaan Ayşe El eymurye bulunmaktadır Onu şr ve belaga alanında ün ka7anan Zeynep Fea ler Üüncü oaak Baha E Bdsyla ünlenen elek He Nes (88698) sayılmalıdır Gülü kalemn kadın haklı savunusuna adamıştır Kasım Emnin ağdaşıdırancak yaıa bir rermist olaak nteledğ Ra E havn gelşirlmesi addediir Kasım Emins onı kadınların kurtuluşuna b ağrı oarak gömektdr (3) eek He Nasf o denl yetenekl bir ya7ardı ki

Lütü El Seyd onun yapıtarını aynı dönemde yaşayan pckok erkek yaadan daha y yaan kadınlara bir öek oarak göstermekeyd. ( Kıukların eğtm hakkı onusunda ısrarlı br mücadele vermştr

Kadın yaarar aasında b başka dkkate değer öncü May Ziyadaydı Zamanında başa olan kaı ve gerc bağnaığa karşın 9 5 ve96 yıarında Kahirede bir edebyat salonu kurmayı başadı . aı günler düenedğ edebya opantılarına ok sayıda Arap v Mısırlı düşü

nür edebyaı ve yaa katılırdı Yalnıa yrm yaşında olmsına karşınolgu ve parlk krler sayesnde ısırın yaşlı başlı saygıdeğer kuşağırdan düşünür rlar slonu evresnde toplanmıştı

ay Zyada Mısırda yaşıyodu ama annes Fistn kökenl babası da Lübnanlıydı Gen yaşna ve ae duumuna kaşın kşiğn Mısırınedeb evreleine kabu emey bişt oplumun aynı kesitnden gelenpekok ıırı kadının yüünün peyle örtüdüğü b dönemde ekekere ögürce biaada buunmuş ve konuşmuş onlaa lşkern sürdüreblmşt

Yaşamı kadınların yanıca nde cennn barnacağı bi kavanoya da erkekern evk n yaaımış bedenler olak görüdüğü br erkek

216



toplumunda yayan zeki duyarl yetenekl ir kadn çevreleyen acmaszlk yalnzlk ve zorlu sorunlarn br yansmas olan gerçek bir trediyle son buldu Yukarda ad geçen Msrl yzar Abbs Mamud El Akada olan a nedeniyle yoğun bir duygul bunalm yaad likiler

büyük ölçüde Akadn kadnlar karsnda geri çapk ve tutrsz tutuml neeniyle aarszlk çiini ald ve Mayin üzerndeağr bi ok eisi yap. Niayet koptuklrn çevresinde dolanan kçok erkeğe kar deeli br yalzlğa dütü Onu zulanp kullanlacak b den olarak değil bir is bir beyin ve yürek olarak alglayacak bir erkeğe itiyac vard Ancak yle birn içbr 7aman bulamad

imse onun raedisini üzüntüsünü ve yalnzlğa çekliinin ne

denlern layamad. Ailes ve yaknlar delilikle suçlayp LübnandakiAsuriye Al Hasnesine kapatlmasna çabaladlar. Hastne kapsnneiğinden geçerken çevresine baknd ve sessizce "Benim içi bund da- ·a saygn bir apsne bu1amadlar m? diye sordu (5) Hasane yeililerine kendsini rakmalr için yalvard ve ekrr tekrar açlk grevlerinegiriti. Bu durum anm ekmleden oluan br eyet kendisini muayene edene dek birkaç ay sürdü Frnz dokor Marnin kaleme alndğ

rrda çbir iziksl ya da rusal raatszlğ olmadğ eliriliyorduAnca astane yetkilileri sağlğn düzelmek için birz daa kma gereksnim olduğu baanesiyle onu aurcu etmey reddeler (6)

May Zyadann yaam da gençliğii barnda yapayalnzterkdilmi ve anlalmam bir eklde arede kçük bir dde sonbuldu Geride yazl irler resmler ve edebyat snat ve kadnlan kutuluu üerine Msr ve Lbnanda yptğ konumal brkrak öld İs

tsna bir yetenek ve yi bir snatç olak deasnn delin yalnzldelilik suçlamalar ve erken r ölmle ödedi.

May Ziyadann yazgs tüm acmaszlğ v üznüyle toplumunkadnlara yönelik tutum ve davrnlarn değitmeye çabalayan er öncü kadnnn yagsndn rkl değildr Ortçağda delilik güakarlk yada büyclükle suçlanaak ikecelere uğralan ve ykla zeki a dai kadlr byücüler) in ygsdan kl değildir. Çrc nitelikleriçin elde ettikleri tek ödl deetli bir yalnzlk ya da anormallik isteriveya delilik suçlaalar oln pkçok zeki ve yetnekli kdnn ygsndn d rkl değildir

Msr gbi rm toplumlarnd kdlarn byük çoğunluğ nler-

27



çaışma koşull, uzun çalışma saatleri yorgunluk v yeters slenmnedenyle b kadın abriadak tempoya dört-ş yldan la dayanamyor bu sün sonunda hiçbr işi yaram hale glyordu. şletme shbyıpranmış br prçy ata gib onu kapınn dşına koyar ve bir somun ek

mek ya d br bak memek içn fbrikanın kapsında sabrsılıkla klşn srdai genç kadılardan birini alrd şe.

Evde olsun şte olsun dence ve ruhça tükenmş bu yoksul, mutsu adnla, 20. yüyıl Mısr'nda lk başkaldan, grev yapan, brka şgal eden göster için sokklara döküen ve nanlk aklarna ayg göstrlmesn, çalışma saatleinn ksaltlmasnı ve yaayla belirlenmesingebelik ve doğum çn analk n verilmesni talede kadınlar oldu O

yllarda, analk ni e olursa olsun nınmıyordu; bu nedenle doğum ypan şç kadın şi ytirmemek çin ertesi sabah brikaya yollanırd. Kim aman vli olduğunu ble glerdi, çünkü bu dai paonunun onu işten as için yeterl ndend. ş aayan kadnla evl olduklrınısöylemedi çünü genç bekar kla yeğlenmekeydi ş piasasında,Eğr kadın gebe kalrsa, ank br su şlemş ya da gayrmeşru h çuktaşıyomuş gb blirtler glemek içn elinden geleni adına ·madı.

Çoğu durumda lkel krsal çocuk düşürme yollarından bin dener öeğn rahme mouloukha denen bkinin sapnı sokard Bu a genellkle kanama ya da ilhaplanma sonuu ölümle onuçlanan bi şlemdi

Aynı dönemlerde üst sınf kadnla lk kadn örgütlerini kumayabşladlar u çbala 1923 ylnda meyvaın vedi Anak konumla nedeniyle yoksul sınfladan yalıtılmış duumdayla ve çalşan kadnlarnkoşulları ve kaşılaştklaı nsas sömüüye değin hçbr şey blmiyorlardı. Çalışan kadınların örgütlendiğ göstelerden bi, yeni adnlar Fderasyonunun bnasnn önünde bt, ancak yönetc arstokt kadınlr buyoksul kadınların alına en uak bir lg göstermdler ve çabaların çenin kaldırılmas talebi üende yoğunlaşırdıla bunun da ne briklada ne de alalada peçy iç bilmeyen emeki kadnlarn lgsni çekmes beklenemei.

Sanayileşmş yöelrde ve kal kemdeki emekç kadnlr99'd ulusal devrime çoşkuyla ve ekn br bçimde katıldıla Ekklerle yanyana kıral yolla çıkaak İngil brlklerinin haeket yetisnyoketmek üere telen tellerin kestile demolu aylanı yeindnsöktüle İçlenden blaı, ayaklanmalaı başlan ya da katlanlan tu



tulduğu hapishne ve kamplaa düzenlenen bskınlaa kaıld, İngili br-lleri aeş açğında dnlar aasnda ölen ve yaalananla oldu.

191 Ulusl vm'nin kadın şehiler b emekç kadn kleleasındn çıkt Bnlrdan bazılaının adlar bilinir örneğin 14 Mrt

1919da nlle öldüülen Şeika Mhammed Ka El Zaghi Cema-lyeden Hmde Hll Seyde Haan, Fahime Riyad Ayşe Ömer gb.Anca yülerce yosl kadn gede adlarn dahi bkmad ölüp gtt-ler

1919 lal ayaklamanda anay şçiler ve köyler de çarpcve güçlü bi rol oynadılar; acak arh ve rhçler şğı ü sıflardangelme öderler üerinde yoğlaşışlardır� Bener şekilde, bedelinebmsn lusl mücadeleye koşp yaşamlanı yre yoksul kadnilelerine ilşkin olara brşey söylenmemeke, oya soylu kadn öndelern daha önems akıları haaele alkşlap ö plaa çklmkdır.

Msrl kadın ve ekeklern yokl sıflardan gelenle 1919 dev-rimnde fala brşey kaanmada Onu alevlene yak oldla büyükyangnda yanp ükedle Özelen meyva dec mücadeleler

ni yaarları, pk üm kede g, üs ıara maolgizlere kaş siyasal mcadelde olaa, kda kruluşu

heke çde de ekalandı Heke geş emkç kadı yğınlareml emiyord ve ödele ık yaal öndek g glle Saayve ükedek geic güçlele ulama zemini aray çne gd öyeiklekadn haeke saay ve geci palen elide b aa haline geld Ülkenin ulusal ve siyasl yaşamna ekn olarak kalmadan uak duarak aali

yeleii hayr işleriyle sınladırd 8)Daha önce de ksaca söeğm gb, 1923de Hoda Şarav Kadın-

la Federayonunu kud Örgü 1 924de klan evleme yaşın 1 6yayükselmey başardıysa da evlk boşama vb ya lşkn yalar değş-imeyi ya da Ha Şaav ve e: Nabaavn ı çaalna kaşınkadnla çin oy hakkı kaanmay aşamad. Fedeayonu kulşun-dan güümüze 53 yıl geçmş olana karşn kadnaın ek deeğiniğlayamadğı çn hiçbir kaam gerçekleşremed ııda evlik yasaları halen ekeğ edğ an kıı boşamaa ya da bkaç kadnlaevlenmesine olana vemekedr Ancak kmi Arap ükee rn ler-sne geçerk Arap kadılaın değşe koşlaa uygn yaaa nmsemşlerd. Oya gelice, ıl kana b haklan Nar rejminn

221



1956 Anayasası'yla birlike kazandlar. Bu, İngiiz Fransız ve sral işgalne kaşı kazanılan zafer, yabanc sermayenn mllleştrlmesi ve alt sınıar çn br dz toplumsal kanma bağl gelişmelerden biryd

Mısır kadnlın emperyalizm ve ç baskılara karşı mücadeleye et

kn oarak katıldığı tek üke değildr Tüm Arap dünyasnda kadınlar ulul kurtuuş ve toplumsa adaet mücadelesne erkekerle omuz omuza katıldar 1914de Suryeli kadınlar ükenn yönetim ve yaşamını ürkmelne uygun şeklde değştrme grşmlerne karş kurulan gizli dernekere katıldılar 199'da Şamda ransız şgaline karşı ilk kadnlar gösters düzenlendi ve birlklrin ateşyle kaşlandı Suryel kadınar1925'dek devrmc hk ayaklanmasına katıldıar. Flstn kadınlar da

Arap topraklarındaki İsrail şgaine kşı halk drenşne erkeklerle omuzomuza katıldılar

Irakda kadınlar emryalizme ve Kraliyet ailesinin geric entrikalarna karş mücadelede etkin br rol oynadılar ve ükeerinin ulusal vetopumsal dönüşümünü hızandırmak çn etkn biçmde çalştıar Günümüzde Irakl kadınlar erkeklerle eşit syasal haklra sahipr ve çeşit hükümetlerde dama bir kadn bakan bulundurmakadır

Ürdün gbi başka ükelerde demokratik zgürlüklere ket vurulmasına ve syasal faaiyetlere getirien tüm ksıtmaara karşn değişk dönemlerde kadınl konomik, siyasal ya da toplumsl aiyet cephelerinde mücadele yürüttüler Bnerce Ürdünlü kadn, kçok kez gerek KraHüseyn rejimnin demir parmaklkr arasna koyduğu siyasal suçuarngerekse poisin çevreediğ Flstnli gerllalrn mücadelesne yiğitçe ka

tdıSudanlı kadnrın da gersinde güze bir geenek vardr: ngizlere

karşı yürütülen Sudan ulusa kurtuluş haketnde önemli bir yerler olmuştr ve gerek kenel, gerekse kırsa kesm kadnaı arasnda kök salablmş ve Sudn ile Sudn'l kadnarn geleceğn ekeyen hayat konularda aydn ve leri konumunu sürdüren güçlü bir edesyonoluşturablmşerdir Pekçok Sudan kadn halklarnın davası ve kent ve

kylerdeki kşkardeşerinin özgürlüğü çn cann vermekten kaçnmamıştı Fatma İbrahm, kçok nsnn anımsayacağ br smdr

Lübnnlı kadnar 1943'de Beyrut sokakarında ve dğer kentlerdeülkelerinin siyasal önderernin Fransız yetkilerince tutukanmasını protesto eden dev gösterler düznedier Ceayirl kadınlar hayaın her ala-

222



nında Frasız işgaline kaşı devrimn saflarına kauldılar. Milyonarca şehidin ülkesi, yanızca Naz şgali atındaki ükelerin ve bi zamanlar Güney Vietnam'ın anıdığı en vahşice, insafsız ve gelşkin işkencelerin acıve aşağlaması alnda dahi, yüzlerce kadın şehit ve kadn kahraman tnı

dı Cmie Ab Herad ve Cemle Ab Azza bnlardan yalnzca iki tanesiydi

lstnl kadnlar Cezayr'dek kzkardeşleryle aynı geleneklere vemcadeleci rha hiptr Son 30 yldr br yrt ve topraktan yoksn braklmış daha toprakar ellernden alınmadan İnglizlern elnde görümemiş baskı ve hakszlkara ğrayan bir halkn ödemek zornda kadığı deller ve seleti özveryi bilen, dirençli kadn ve erkek kşaklar

çkamıştı ortaya Binerce Filistinli kadn geceler İsral şgalindek topaa gireek Arap Filstnli kavamın ayakta tmak adına düzenlenensilahl saldırılaa katılmştır Askeri ve idar yetkelere karş örtül direnişhaeketleri düznlemişler, Kds, Nabls Rafah, E Hal ve Bissan kentlernde svil başkaldırı bayrağını yksemek mümkün odkça, yüzerlebnlerle gösterere kamışadır

Hergün çok sayıda kadın ve genç kız silahl kvvetler ve tıbb vesosyal yardm alanlarnda ilstn Krtlş Örgütüne kalmak çn gönülü olmaktad Herşeyi yitrdkene göre korkacak birşeyler yoktrUzn gaziler listesn yazmaya kakşsak, tüm b bölümü kapl; ancakaralarında Leyla Hald, Fatma Beav, Emne Dehbr Şadye Eb Gazaa ve gözük öyküler geecektk genç kız ve kadın kşkarnca coşkyla dnlenecek on daha nceerin anmak grekir

Aap dünyasnn her köşesnde kadınlar başkaldış mücadele etmş ve drenmişed: erkeklrle ayn haklrı kaandıklrı ve bask ve sömüüden arınmış b toplm krmk için onlarla omz oma mücadeeettkleri Demokratik Yemen Cmhryet ve Somal'de old kad adalet, özgürlk ve barış için anlayış, güç ve özveryle mücadele ettkeri Kveyt, bya, Tns ve Fasta da Bazı Arap ülkeende kadınlar toplmdave aede yen hakar kaanmışlardır Çokkarılğı yasaklayan ve şanma konsnda erkeklerle kadınlra eşit hakar tanyan yasalar çıkarlmıştır

Aap ülkeernn çonda kadnlr oy hakkına sahptr Ancak tmb yeni olanaklara kaşn pk az bnlardan yararlanabilk ve siyasalhayaa kalablek, ya da seçmerde aday oablecek konmdadr M-

223



sırda sandık aşına gdn kadnarın oranı gn seçmerde kuananoyun % 053ünü geçmmektedr!

Kadınlara o a da sasal haya tkn olarak katılma hakknın vrmsnn kend aşna toplumun en alt basamalanda ralan kadınla

ın dumlaında tmell r dğşklk aratmaa ymdğ amanla görülmektedr ste sandık aşına gtsnler str gtmesnlr serparlantoa grme aşarsınlar ster başaramasınlar toplumun oksulsınıından kadınların durumu bazı ufak tefk değşklkler dşnda eklnmemkedr Sömürü v baskıara açık kasnn kös v at oduğusınfın tuğı olaak kalır Yn asaların yaarlarn dvşrebecek güçübr kın örgütü ve topumsal dğşm doğu sürüklyc br hrket dah

o kadınlaın kaydedbcğ lrem sınrlı kalırHçr ülked kadınlar salt syasal haklara sahp oldukları çn r

kklrd eşt haklara sahp olmamışlardır Radyo tlvzon ve mtnglrdek tüm gürültü patıtı çaınan davular vruan ncakar v kadınlarındmokatk hakarı v özgürlüğü üzrn aıan tüm o pak nutuklar odal kaplst ve patealst ssemlr varığını sürdürdükç kadın oylarının tıpkı şç ve kölü oylarının knd çıkarlarına aykırı olarak kullanıl

masnda oduğu g sk sık kadnarın grçk çıkarlarına akırı oarakkullanlacağını gzleyemmktdr

1952 Mısır Dvrm Mt Mcs'ndk koltuklarn % Osn şçve köylülr vemştr Ancak kadnla tk kouk dah ayrımamıştırGrçkt şç v köylü tmscrnn paramnonun oy gücünün yasnınd tumaklarına karşn mkç kln hçr grçek mslcs seçmmştr Gnkl sçlnlr hkarı olmayan kolukarı şç v köylüradına gaspdn üst sınıf tmslcldr Bu oyunu sürdürblmk çn bnlerce kaçamak glştrlmştr şç v köylü nm öylesne snk v belrszdr k yüksek glr gruplarından gelnlr şç v köyü ksvs altında öne çabmştr

Eğr M Mcls'nd kadınara da br konnjan ayrımş osaydı sonuç olasılka ayn olurdu Satükoyu desklyn üst sınıf kadnlaı

sçlr blk azı rkker kadın kılğına grp kadın kontnjanna dahlolarrd

Böyles önlmlr ancak güçlü mln r örgüt lerc v grçkndmokratk prtlr ve toplumsal dğşm harkernn güç kandığıtoplumada mvasını vrblr Bu anamda kadnlın yasl v syasa

224



nnda bu hareket görülmemiş bir tim kazanmıştr. 1952 Msr Devrimi'nin atğ en önemli admlardan biri, toprak mülkiyetne bir avan sınrgetirimes fal oprak mükiyeinin önemli ölçüde snrandrılmas vebankalarn sigorta şrketlernn ve holdinglerin mleştrlmes di. 2

Mays 962'de ilan edien Uusa Akit yalnzca kadna çn değ topumun tümü için büyük anlam taşyan son dece öneml br asarrufu içermektyd: "Kadnn haeket özgüüünü snrlayan dğer zncr ve kstlamalar oradan kaldarak onun yeni hayatn kurulmasna dinamizm veekinlike katmas acien gereklidir"

Sn dönem yunca Devrim'n başangcndan bu yana aran say

da kız kadn kullara ve üniverstelere akn etmekt ve üretim yöneim e hzmet sektörlerine giderek aran br kadn işgücü akş gözlemenmekdr. Yine de Msrl kadnarn zincirlerinn büyük bölümükaldrım değildir

Ayn durum sosyalist sloganlarn yüksetildii ve sosyaist politikaan uygulandı ulusl akit ve yasalarn, kadınlarn toplum hayanakatmalarna ket vuran ve kazançl ve verimli br işte çalşma olanaka

n snrayan tüm engelern kadrlmas geğinn altnn çildğ dğerAra keerinde de yaygndr Bu Sudan Irak Cezayi Somai GüneyYemen ve Suriye'de böydr Tuarl br sosyaist potka tüm bu ükeerin hükümetlerinin gerçek br topumsal adaleti saayacak ekonomk düzenemelerin yansra, kadın ile ekek arasndak iişkieri yönlendren,hayatn tüm alanarnda eein kadn üzendeki egemeniini ilga edenve kadnarn evieri ve çuklarn bakmndan kurarn br dizi yeni ya

sa ve düzenemeyi benimsmesin gerektrcekiOysa Arap keernden hiçbiri bu adm atmamştr. Baa eke

ğn bşanma hakk ya da bkaç kadnla brden evenme özgüüü üerne kmi snrmalar getrmiştir Ancak eve boşanaya velayete, mrasa çuklan bakmına ilişkin yasaa hemen bütün Aap ülkelerinderkee şat bir konum anmay sürdürmktedr

Arap kadnar baz yönetici ve düşünürlerin daha aydnlkç konumarnn br sonucu yen ktsadi ve toplumsa gereksnimlern br yansmas oarak kadnlarn yükselen bilinç düzeyi sayesnde aile içnde vetolumda ğitim sandatarnn yüksemes ş hayana gderek aran öçüerde katm vb yen hakar kaanmşadr Ancak bu dişimer çoğunluu -zou, ypratc v dışı işeini ka ve çok sayıda çukla



ilişkin yükerl bağdaşurmayı südüren miyonlarca ve milyonlarca yoksl, cefakar, bilisiz kadın- ekilememiştir. Milyonlar ve milyonlar evlilikve şnma yalarına boyn eğmeyi sürdürmektedir Aile içinde ve dışında, yalnızca kadınları sçl gören, celandıran ve insanıkdışı evlilik

ilişkilerinin, cinsel anarşisinin ve erkeklerin kaprisinin bedelni yanızcakız v kadına eten çağdışı geleneklerin, çifte ahlak sandatarınındemir halkalarına bağl olmayı sürdürmekedir Mlyonlarca kadın şanma thddi, karet, iet, şeref ve sünnee ilişkin trajediler, evlilik içindeya da dışında ge kama ve doğrma korks yasadışı kürtjın sorn verzikol ve hata erkeğin genelikle aylşmaktan kaçındığı doğm kontrol kaygılı başlarınn üzerne bir Demokles kılıcı gibi asılı drrken,

erkeklerin irden çk ya da mees tma açlığına yn eğmeyi sürdürmekter

Kşksz Ara kadnlarınn sornları mensp oldkları sını göredeğişmekdir Kadın oplmsa merdvenin alt basamakarına indikçebnlar daha da yoğnlaşır Bir kadın evlediği andan itibaren kendini "örfihkk" denen sisemin gögesind blr. Ve hiç daksamasız söyleyebiliriz ki, en azından Mısır'da b yasa gerek 952 Devrimi öncesinde, gerek

sonrasında ükenin yönetici çevrelerinin siyasa iderliğiyle bağanulı hiçkimse ya da grbn ilgisini çekmemiştir Şimdiye dek yalnzca SosyalYardım akanlığındaki hükümet görevlilerinin ya da sınırı sayıda üst sınıf kadın örgüt ya da grbnn ilgi aanını olştrmştr. Dahası hakmlisine (Millet Mecisi ya da Prlamento) üye olabilen zı kadın önderler b yasalara ilişkin şma ve aliyeterden titizlikle zak dmşldır Böylelikle ya darkafalılık ya da dikkatlerini kadın sornlaınn dar

çerçevesine hasetme sçlamaında ya da toplmn pkçok kesimindekök salmış bağnaz dinci ve gerici güçerle karşı karşıya gelmekten kaçınmak istemişlerdir Poitikacılar, hata ssyalist eğimi odklanı öne sürener dahi, kadınların krlş ya da örfi hkğa iişkin konlarda gerekli ciddiyet ya da anlayışı göserememişlerdir adınlla erkeklerarasındaki ilişkilerle ilintili sornaın yüksek itika' ya da topmnyüce çıkarlaıyla ilişkisi olmadığını düşünmektedirler Yine de seçim mi

tingerine, sosyalist sendikara ya da hak meclisindeki en sıradan atşmalara coşkyla katılmaka ve diomat yaşamında onca yaygn olan davet ve pailerde hevesle boy göstermektedirer.

Oysa bir ülkenin yüksek poitikası ve toplmn yüce çıkarlabkadın ve erkeklerin onca heves dydkları toplanu saonlayla koridor



lala ve salonlala ilinli değildir, ve buraada çözümlenemez. Bunlaöeğn köylülein bah evleinde çıken knsız işemeleini sğlayabilme kapasiemze bağlıdr; çünkü blhaa'nn ülkede milli gelern %SO'sine denk bi iktisadi kayba neden olduğu hesaplanmıştır Her işçiye

kaşısında youlmadan dumaaını sağlayacak peyn ve fulden (yüksekproein içeen bi çeşi fasuye) oluşan b kvaı yedreblme kapasemize bağld Kanın köylü kasn rlaya gimeden döverek skalamamasına, memelein ayaklaı aında ezilmeden ya da fzksel sarkınılığa uğramadan kite ulaşım araçlarına binebilmelerine yorgun ya dahas kaının kasıyla sevişmeyi eddedebilmesne br ekeğin çukla yeteince sevgi ve şeka gösemesine b şka kaı ya a meesn

kollaına sığınmamasına bağlıdıGündelik ayan yemek işmek, sevişmek er saba tramvay ya

da otobüsle işe gitmek gb küçük ve sadan olayla b oplumu ve birDevleti oluşuan şeyled Polikann yüksek la'nın 'yüce çaların öneml kavgalaın ve nsanlığn ilerlemes ve uygalık slognlarının unsurlaı mazemesidir 'Polika' yapan ve faka bu konu gözdedenle daha polika sözcüğünün ne anlama geldğini blmiyolar de

meki Çünkü köylle her uvalete gdşlernde acı çekiyor ve kan kaybediyolarsa ekince çaşp üeemezler Bi kadın ya da erkek işçi cinselbakmdan amin olmadıkça ekin üreim yapamz Cinsel ve dugusalbaskıla alndaki bi kadn yapıcı olamaz ve oplumsal yaşama kalamazi başka deyişle, genelde insanlar cnsellk konusunda özgüce ve sağlıklı bi azda düşünmedikçe on dernlemesine deneyp nlayışla yaşamadkça çalışmaz yaraamaz ve üreemezler İnsanlar düşündükçe duyum-·

dkça ve uyguladıkça bunarı yapış azlının dama kisadi eklevardı u nedenle insanlarn cinsel ve duygusa yaşamların ksad yaşamlarından ayımak mümkün değld Her ürlü ayma grşmi yapaykalmaya ve eksik ş çarpıtılmış firlere yönelmeye mahkmdu İnsanlık arh bzı sosyaislern inanr gözüküğü gb yalnızca isad faaliyeen ya da Freudcularn savunduğu gb yalnzca cinsel çgüdü ve cnselilşklerden oluşmamış he ikisnn eş bir kaşımndan ve kaşılkl

ilişksinden oluşu bu ilişkde he isi de aynı düzey ve eş öneme saipti

Kadın özgülğü davasına ya da evlilk ve boşanma ör yasalarınailg duymak bu nedenle sosyals bir polikacnn prejn azamayacak ya da on daha az önemli kılmayacak Aksine, geçek sosyaiserin



yargılaabieceği temel kritererde bir kadılara ve oarı krlş davalarıa karş ttmdr Bir kimse e de sosyaist ve e denli isasa,kadıları drma dydğ ilgi o deli artmalıdır

Yasal değişiklkler gerçek krtş sağamaya yeter değildrGerekli kltre siyasal e örgtse çabalar gösterilerek erkekerle kadıları yaşamı yöete krmlarda ve özellikle de ataerkil sistemi ilgasıe srdrdğ geleek ve değerer igası yöüde kök değişkklergerçekeştirilmedikçe er yasa, brkaç öü sözcüke ibare kabilr

Ntr

Abb E Akkad, Md Abdu (at E Terbiyeye e Taim,Msır), s 299 1

2 Saama Musa, Muaddit-l Spe (Süpeene Giriş), (aba Saama usa, Kahire), s 29

3 ecdi Nasef, Aat Bahithat-l Beda (aba E essese e ısrya), s 3

İbrahim Au Taau El Nahda El Nisa'iye (E Adab, Kahire,9) s. 2

Ti E Tah, El Sa'at El Ahra (Son nar), ss 1112

6 a .

7 Aü Rahm E Rafii, i Aaab El Sara El Mırya (ek

teba- Nahda E ısriya Khre, 99) s 21 Doria Şefik,9 s. 9

. Muhamed Enis, E Sayid Receb Haraz, El Taaur El SiyaiLilte El Mari el Hadi Khire, ss 190



Başlangıçta yetkiier kendilerini tümüye göeverine adayabime-leri için u okulun öğretmenlerine ve kzlarına evlenmeyi kesinlikle yakamışardı. Herbirinn yazl bir ge alınıyor ve bu zavallı kzarbirgün ellerine gek olan azck gelirin kaygısıyla bu koşuu kabuen

mek durumunda brakılıyorlard. Zamana cinse iişki ya evliik çerçevesiiçinde ya da aşağılık ve değersiz yaatıklar olarak göülen hişeer içinmümkün olduğundan çeşili nevoz ve akıl hataklndan şiayetçi birgup yalnız ve sefl evde kalmş kzr ordusunu ouştudulr.

Saygıdeğer aileler için kızanı bu okuldn biine göndermekayıp sayldğından, daha varlklı aielein kızları, eveinde evenecekerigünü kelerdi. Bu süre içinde kocayı bir kez yakadkan ona eldenkçamak için dişil baştan çkarma sana kendileine üm ayrnlarylaöğretilirdi Ekek en çma nedenlerden ya da hiç nedeniz karısın boşayabildiğinden ve ayn manda birkaç kadnla birden evenebilip oanak-arıyla orantıl ölçüde cariye edinebidiğinden bu çok geekiydi. (3)

Kzar için remi or öğrenim 19 ynda, Saiye okuunda birkız öğretmen bölümü kurulmasıya 20 yüzyln şağında bşlayabidi

Oya erkekler için ora öğenim bundan 75 y önce l 825'de başalmşı. Ms Üniveritesi kıza kapın 95da açt ve opam dö kzöğrenci kabu eti

Kzan eğitimin he düzeyine kabul edimesi, özellikle 952 Devrimi'nden sonra hz kazand Ancak tüm kadn emekçie asnda teikve uzman kadn emekçierin orn 99da yanzca % 89du u, Msrı kadnarn üyük çoğunuğunun (% 8) hl m, ev hizmeteri ya

da küçük tezgahtarlık vb. işlede isihdam edildiğini gösemekedir.Hizmet seköründe iihdm edien kadnların çoğunuğu hizmeçi

olaak ev işleri yapmaktayd Kadn hizmetçierin geçmişe ve günümüzde karşı karşıya buundukaı anamaz ikisadi oplumsa ve cinesömüüyü herkes bilmektedi kin işgücündeki ücretli ya da maşlı (yani köyü kadnlr ve ev kadnı dşndi dnl toplam kdn işgü

cünün (yani çalışma yetisine sahip yaş gupna dhil oan kadnlaın)yanzca % 6'sını Mısır'dki topam ekin işgücününse yalnızca %6.5'unu oluştuaktaydı Bu oran 76'da % a çk

Mısaki emekçi kadnaın büyü çoğunuğu hehangi bir ücetamakszın erkeklri ve aieleri için çşn köyüler ya da özünde ücresizev hizmetçieri olan ev kadınadı. Bu tüm Arap ülkeeindeki kadınarın



büyk çoğunluğu için geçerldr. Sure'de etkn an işgcn tm kadn nfusu çindeki eri, anzca % 16. dir. Çalşan adnlarn % 88i ta�l faalielerde buunmakta diğeeri ise devle memureti ve kuılr sosal hizmetler sanai ve tcarette özellile de ezahtarlk

ene sthdam edilmeked. (5)Arap lkelende köl kadnla adn şcnn b çoğunu

ğunu oluştur İşleri karlğna cre almakarndan işgcnn değişk önlerne şkin istaisiklede genellile vakla göad edr Örneğin Msr şgc istaisiklerne çaşan ana olam einişgcnn % 9u olarak hesaplanr Osa eğer br cret a da maaş arşlğ çaşan kadnara köl kadnlar da eklenecek ousa çaşan anlarn

sas oplam ekn işcnn hemen arsna rmanacak ve naakien ksek oranlaraki br olacakr.

Ev dşnda creli br işte çalşmak baz Msrl adnlan, özeikle de eğitimli olanlarn kurtuluşunda önemli bir rol onamştr. konomkbakmdan bağmszlkana kavuşmuş a da özgreşmş ve içernenpek çoğu kadnla ilşkn evik asaann kağna ve adaleszlğnekarşn oplumdan ve aleden eni hakar koparma başamştr. Bazlar

bu evlilik asalarnn kurban omamak çn evenmeme eğemiş bazlarsa evlenkten sona özgk ve bağmszlann koca ale a aoplum arafndan tehdt ediğni gönce boşanmşad

Msrda nmze asalar eğtm ve iş konuanda cinse arm gmemektedir Osa uguamada armcl s aslanan bi olguduBu armcğa bir öe, agçan atanmasnda gölen Msa u

kuk sistemn öneen erkekler kadnlan doğala geeğ mahkeme sorumluluklarn omuzlaamaacak apda olduğu iasa agç omaarn enellemişir Bu varsam san ki adnn tanlğn brerkeğnkne denk sadğ erçeği zerine daandrmşt Doasla, tanklk brşen olup omadğ konusunda göş bldmek ouğuna ve kadnlara daha bu konuda gvenlemeeceğine göre aafn anlaşmalkiçinde buunduğu bir konuda karar veme etisinin eeğne eşt ouğu nasl er srlebilir demektedir bu görş

Msrl kadnla 1962en bu ana bakank aabmeeine karşnnmze dek arç oamamşardr Erekler h anlan huku kurumunun kusal ruhbanlğna mee ugun olu omadğn artşmaktad. Bu sorunla igli anmsadğm son makae 12 Oca 1976 aihli E

232



ar gazetesinde yeamaaydı ve yza lsam'ın yargıçk meseğinkadnaa yasakadığ savunmakaydı: "lsamda bir kişnin yargç oma-snn on koşua ağandığını aşmak, geeksizd. Bu o koşu omaks-zn yagıçığın özü de yok sayıı ve bu yüksek işeve aanma hakkı,hatta oasığı dahi yoktu Bu on koşu şami inanç, akı rkkk özgüü, ogunu, adaet, bigi ve noma işme, görme ve konuşma yetisinesahip, ekssiz b biey omak (6)

Buna ek oaak kadınar vaik, beedye başkağı ya da mua- gib yönetse kaakteri işerden de dıştaanmıştır 7

Bu duum, çağdaş Aap opumuda başat omay südüen temeçeişkiei açıkça segiemektedi Çünkü bi kadının bakan omasına, bin

ece eke ve kadın memu çaıştmasına üyük aam ve önem aşıyankaaa amasına izin veimekte, oysa tf suçaı ya da bireye aasın-da sınıı şma ve kavgaaa gienen küçük ve önemsiz br makeme-ye yargı oması ya da bikaç yüz ya da bin nüusu br köye muhar oması engeenmektedir

Kadınarn yagıç ya da muhar oma hak ve gereğne kaş çıkan-a tuasız davanmaka ve topuma aynı çeişke yaşamakadıa Hiçbii bi adının aan atanmasını· eeştirmemekte ya da buna kaşı çıkmamakad Bu, acaba bakanık göevinn lsamın ygıçn bekediğiiteei, yeni aı, ekekiğ, adaeti bgyi ve noma konuşma yetisinigeekdğni düşünmedikeinden midr? Yoksa bakan aamak DevetBaşkannın göevi oduğunda ve u insaara göre Devet Başkanınnkaaraı 1samın kutsa buyrukaıdan daa önemi saydğndan md

Msır işçi kadın 1959 yıa kada anaık inde yraranama-makaydı; ancak bu y kabu edien iş yasaar kadın şçern ücen %70iye 50 günük anak zni dah km hakaını beiremiş Aynı yasakadınaa ğaına zaarı ya da öze duumaı çin uygunsuz sayıankimi işei yasakamayd Çoğu duumada bu düzenemeer kadn işçiee zara vemişti çünkü pekçok paton kadın şçe işe amamak veya onaa daha düşük üceter veya niteikei andak işei dayatmak

için u duumdan yaaranmakad Bu duum özeike öze sektöde çaışan kadıa için geçeid

Hükümet yönetiminde ya da kamu sektörünün dğe kesmerndeçaşan kadına ekekee eşt maaş ara Ancak ayn ter fısatarnaya da soumu mevkee aanma şansına veya daha yüksek göever için

233



bölmeler halinde öğetilmekte ve faklı olgular arasndak bağantılaıgösenek için hemen hiç çaba hacanamakadr. Dünyayı, opumu yada taihi bütünsel oarak kavraacak her ürü grişmden uzak durulaka,aşamda karşılaşılan sounlarn ersndek geçek nedenler göserek

için en küçük bi uğaş veilmemekdir Bağmsı düşünce, geniş öüş-lüük hoşgöü ve giişkenlik engeenmekedr Amaç yönese ssemdebüroatlar başkalarınn aldığ karaan sadı� uyguaycaı yeeyeyöneicilee ve önderlee yun eğen yuaşla olmaya uygun edgn o-taama bir utaşlar odusu yeştekti Bu örgütü çabada kadınlaabiçilen ol evde olsun işe olsun ekeklerin yönet önünde boyun eğmee hı bağımlı hizmetkara olüdü

ş ve çalşma haa konusunda ap kadınlanın önündeki en cddi eneleden bi evlilik ve uttaşlk hakarna ilşkin olan asaladr 'Bu asaa hl kaa kaısnı bir işe gekten aakoyma mulak hakkı-nı anakdı. ap toplumaı burada da, kadınlan söürüsünü başkabiçimler altında devam etecek çelşi uumar benmseşerdrÖzellke yoksul sınflardan kadnarn bka, büro ve aaada ş aaması teşvik ed hatta olanıken bu amaça zinerine başvuak o-

unda bakldıkaı kocaarının insafına erkedlmişerd Kocay bu aan-da ksıaan hiçbi kural yokur ve ne den keyi oursa olsun kaatüüle kendisine aiti Kitele daima eesi çkarar ve geeksnim-leni kavraışı doğruusunda olacakr Böyelikle kadna çifte sömürüatna itilmektedile Bi yandan evet ve paronar, öe yandan da ko-caaı arafından söüülmektedler Fabrika büro ve tlalardak çabalaına evlet gerçekten geeksnim dumakad Bu nedenle brkaç Aap

ülkesnde kaa karısnı çalşmakan aakoyma hakknn annması ko-nusunda kimi duaksamalar olmuşur Çünkü ekekler bu ala ugu-amaya kakışılasa üke ekonomis bundan olumsuz yönde eklenecekr. Kadın emeği özellikl tarmsal faaliyetler, ee yönetmi snaiüetmin km özgül aanla ve baı mesleklerde ayat önem aşmaktadr Bunun sonucu, ükümetler kcki br konu aak uumunda kal-mşadr

Mısı Sie ve Irak ibi kimi ükelerdek çaışma yasaı kadın-laın ev dışında isihdam edmesine oanak sağamakadır. Ancak evlikasaları ve öf hukuk kaya kaısın çalışmakan, evden armakan ada yolcuuk emekten alakoyma hakknı anlar Böyes Aap hükümetle-rinin t_uumlaı çalışa hakkını her opumda kadn ve erkeken eel

236



Kocaların bu ayıcalıklarından yararlanrak, alenin ve çocukan yüksekçkararı adna karılarn bu haknan nasıl yoksun brakka bnenbr gerçekt. Geekeyse, kaların çoğ, böyle yapmaka yalnızca kenddar çkara adına haeke etmeke ve topumun, kadnan hatta çka-

rn çıkaran hçe saymaktadlar. Kend çkaanın neede yatğn yce kollayaak ya kadnnn çalışmasının önüne geçee ya da fzadanbr gelrn yaarlarına olduğun düşünüyolasa, onn ş amaanıdesekleyek, hata bu yoda baskı uyguayacaklad

Pek çok kanın kadnrn çalşmasına kaş çkmsnn temeindeyaan neden bağmsız br gen kadınn kşlğnn ve saygnığınn bn

cne armasna ve böyelke önceden karş karşya kadğ aşağılanmala dayağa, haee ve köü muameleye kaşı drmasna, kasnın başkakadınlarla gönü eğendesne, br başka kadınla evlenmesne ya da brmetes tmasna tz eesne, ya da evde, özsaygsın ve nsanık onrunu savunm gücünü tüketen boş ve amaçsız br hya sümey reddetmesne yoçacağı kokusudu

Aap gazeteende st kdnln sömürebilmek ve boyundurk

atnda utbmek amacıya onın hayatn katma duasamayankocaaa şkn haberlee sıkça astnı Ekeen kaına kş umusamazlığn günük El hbar gazeesinden adğımız şu habelee öekeyelm: "Kadan kasına çağ Deh işini teke Mahkeme kaa:Kasnn zn olmaksızn çışan bi dn toplum dışı sayımdr(12)

Krı le kocanın evik sözleşmesne kadının ev dşında çaşma

haknı anıyan br madde eklemeene zn veen maddeye genceböyes b düzenemenn ancak topluma ve aeye kaş duup, iksad,moral ve pskolojik bağmsızkın kazanacak eede mücadee eçok az saydak stisna dn ilişkin olduğu kolaykla thmin ei lecek-ti Bu ise hatta yükse oku meunu da osa uzun y çlımş da olsa geneke yaş çok genç on evenme eşiğineki bi kz için çok zorbr koşudu Geleneke ve e ve topum baska eviik aktine böyle

b koşu ekeme konusundak ısalann önünü esecek ketede ağrdı.Bu yasa evk yassnda b koşu o buunmas duumund kadınaboşanma hakn tanyan koşua ço nzemekted Bu ekeğn dedğzaman kasını boşayabme yolunda snırsz özgülüğünü kstmadğıgb kadnn yanızca boşnma konusunda erkeğn eş kmayd Ama



aş geenek bi olumda yesi bir koşul üzende ayak dieyeek göük gen kız ya da kadnla needeyd? Dahas ekekik tahından nerek, gen karısına venmeden öne bşanma ya da hehangi br koşul dayaa hakkn anımaka aesinin ve dostanın aayan göze

aabek kahraman erkeker nerdeyd? Bu daima ü!tün b konumdabulunan br kadın ya da kza evenerek hemn hemen ezei bi düzenibozmaka eşanamıyd İstenien, hevese aann haa şnden koşulanerkek olduğuna göre koşula dayaak kzn deği endisinn ayrıalığolmaıyd Her durumda herşeyi kend adna babas kaaşırdğına görekızın ne koa sm ne de evliğ konusunda söyenek ek bir sözüolamazd

Aa erkeklernn oğu n ev dışında alışan br eş düşünmekdah, br erkek olarak konum ve resijn sarsmak anamna geir Br erkeğin, ekeklği hl genş öüde karsnı yönetebime onun geeksnmeini karşlayabilme ve büo sokak ve kite aşma aanda başka erkekerle braya gemesn öneme yetsiyle öümektedi Bu özellklegeek b Erkek se böyedi Kültüü Aa ekekei genede bu komlekseiye başdebimişese de, diğe ekekerin oğu h bu göüşein

utsağd Bi Ara ekeği ekonomik nedneden day ksnn ev dışnda aşmasına zin verebir; ama deinikeinde aisini geindiebme konusundak yetesiziğinin ezikiğini daima duyumsyaakt Hataaşan kadnın kendisi dahi onun bu tekerini yaşaak kendisini aşmk zorunda bratğ n on kş neet beseye Öte yandan aşmayan bir kadn da erkeğinin end geeksinimen kşyabieekdurumda omasından guur duyabii Tüm bu tmş düşüne ve duy

guanımar, kadnın ev dşındak aşmasnn, sn topum ve ataerklsistem iinde ekimey sürdüdüke kadnn geek kuuuşna yoamadğ gereğiye akanmakadı

ol

hmd I d i, ElTmf hd Mhed l ka

ba El Nahda el ıriya, 98 s 97

. bd, ria Şk r El Nhd El Ne m hdMhed l l hd Frk l a, 945 s 4

. Zeyneb erid r Tm El B F Mıır l r El d isa



!et istei Gei enşr Koliyet El eiye Ksım 19.

4. ara'a ısra f Ayşra A (19521972) erkezlbt e! Dirset El Skiye El Gize El erkezi Liltbiy El

m e! hs' s 51725 El ttihd El El Nssi Lent El Drs El ereziye

araa Arabya F Kre ur s. 49

. Abar nlk zete 2 97 aa f Tarü Tasbşlığıyl Ahmed ethi El Kdi

7 Nssr Huuü araa f eşr e s e D ura

Dl Neşr el Shf skenderiye 957 s 47. Kauü aşetü ısr s. 2 1977

9. Ahmed Hyrd erü araa sam D if Khire1975 s.

0. El ttihdl Am El Nisyi E araa ü rabyaf Kur-ü El tb ve! Ceride el Resmiye 974 s 2.

1 1 . Aram Khire nlk zete 29 Şb 197.

12. Abü Ym Khire 2 emmz 1975 s 0



20 Evlilik ve Boşm

Arap ükelerinde evlilik ve boşanma yaalar ea olarak

Kuran'dan, Muamm Peygamberin özleri ya da hserden eİlamdüşünürer ve bilgeleinin u iki kaynakaki düşüncelere gedikle

rum ve açıkamalardan kaynaklanan İlam ukuka dayanır.

Kurann ayeei ve ale ei i döneme ilişkin olmayıpuzun ya kapayan bir üreye yayır. Her bir ayet ya da ad, özel birdurum ya da olay, ve lirli bir man ve mekanla ilinili olduğundan genellkle çelişkili limaar ya da en azındn, er zman lirli br düşünce

uarlılığ göermeyen bir düşüne aı yanıırlar. Kadınlara ve onlarınorunlaına likin konularda bu durum, özellikle göze çapmaktadır.

İlam yaaı rızın e keilek ezalandlman önürür. Anak Mr ve rap ükeler yaaa itemerne yaptırm dal ememşed Bu odukça ka eza yne aşka yaaa önöüşlerdir.Arap ükeenin aiini ineleyeek ouak, Devetn ya erknin İlamın üküm ve yaalarına ayk yaaar çıkamaa ç de duakamadı

ğını göürüz. Hçbir dnel kuum u yaaaa kşı çıkmaya eare edememşr. Akne, dnel yetke ve kmla Devle ve iyaal önderliklek ık işirliğine girp eki dinel meineri yöneiierin iek ve geknmle doğuluunda yenden youmlamaya çaalamakla, dinel öğey polkanın aeplerne ai kılmışlad. am kuumla, pk Hryan Kenin Avrupay etkii atna alan eğşm ve meleşmerüzgarla karşıında yaptığ gibi, dnel yekeein fiki ve açıklamaarını,

ağdaş opluma uyarlayailmek amacyla değişiip gelşimşlerdir.

Syl öndele, dnel yaala oplum br eveen dğerne, feodalteden kaptalzme ve arnd d oyaizme doğ evken ürekliyenden içmenen ktdi yapıaa uyaayamek amaya za değişirmek göevn üenmişerd. Ne k, ikta geeknmee iişkin dnel yaaar özkonuu oluğunda o den z ve kaı davanman i

len ayn iyaal önel ve Dev aygıt, kann konumu ounuözkonuu oduğundaya uumunu erine çevireek aynı ölçüde yaaş,uyuşuk ve olumuz ae gelmşr. Evlilk ve kadnlan yaamına ilkindnel yaalardki değşmer ağıda alınmkaı Bu an tabana zıutumlan açklamaı, oada Syaa ikia ve Deve, i yunayöneii nıın çıkalanı yantgemşti. Başat oan güçe yanza ı-

/ Ö ülü Yü ü



nı ypısının deği eeğin syıldığı eil sistemin de temicierdi Dhsı ogeen itisdi ve toplumsl değişimlerin pe çoğu genş rçe bir demorti h heeinin eşliğinde geçeleşmediğinden\lumu deinden ekiememiş ve sömüünün emeline d indireme

mşti.

Bu nedenle Ameri ve Avupd dınlın çoğunun evlenden son endi soydlaını yiiip larının dlını lmlın şaşırmm geeiyor. çerinden pe çoğu mli ynlı üeinde denem vebunlı özgüce asu hındn d yosundu Arp dnlaı bu iilnda Amerkı ve Avruplı ızdeşlerinden dh iyi bi durumddr

çünü Ar dını evlendien son d endi dnı our ve arasınıocsındn herhngi bir izin geemesizin özgüce srru edebiirBunlar oumund slmdn öne bşt oln nei sistemin sonüçü ınıdır ve Allhın Peygmbei Muhmmedin diğe peygbe ve dinsel öndeere ys dh geniş düşünli olduğunu nıtNe i Arp dınlının evlendten son dlını bii bblaının dını oumlın ve endi mü, geli ve pln yönme ys hınship olmın şın, ysr onl ısıv bğlm ve detlerocy dının yazgısı, dolyısıyıl d rsı üeinde denetm hınısğlmtdı. Dolyısıyl d bu h lıntıı i nlmlını yiire-ee umsl vrsyımlr lnındn somut geçli lnın inememetdi.

Güney Yemen Somli ve Tunus gibi mi slm üeleinde Devlet ve siysl öndele evili, boşnm, üj vb ilişin ys düzene

meede İlm huukundn tümüyle op çoeşliiği yslyn ereğin boşnm hnı sınılndn ütjı ysllşın ve dın miraseele eşit y anıyn yeni yslı bul etmişdi. Somli Devleidh d iei gidee, üetimi düşümeme için Dvet memlının Rmnd ouç utmmsın iin vemişti

Dinsel düşünü ve öndelein svundulı öüşle, çırını statüoy ve geii güçlee d en ve öyede yşyn yosu ve ezilen

h bğlmlın göre değişii gösemtedi Alındn çoğugöüşleini iiddlein siysl düşüne ve idoojisine göe de değiş-tiebilmetedi.

Şeyh Muhmmed Abdu 19 yüyıl sonu 20 yüyı bşı Ar dünysınd çoeşiiğe şı ç, slm'n il evlind ıı bir yanı



bulunmasına ve geeksinimerine yanıt vermesine karşın, mod çağdaİslam uusuna zlı olduğunu söyleyen ik Müsüman dinse öncüledenbiridr. Şeyh Ahmed İbahim de şunlaı söylemekteydi:

Evllik ve boşanmayı düzenleyen daha kapsamı br öri huku ouşturmak üzee harekete geçmei ve değşik düşünceokularının ve hukuk sistemerinin göüşleini, son dönemlede oageen biimsl uyanış ve temel değişimein ışğıaltında yeniden gözden geçrıeiyiz Yasarımıı iki dnse köşetaşı üzene kurmaıyız k köşetaşı özgün yaınığıve arlğı içnde İsam hukuku ikncisiye halkın biimsedüşüncenn geişmemzn değşk aşamalarında ve değişikyeede kanıadığı yaşam ve geçekeidi. (1)

İsam dne arasında en hoşgörülü ve en az katı, pekçok bakmdanen alcı, koay uyarlanabli ve değişme açk oaı oaak nınr cthaddenilen, özgün (kopya ya da tekaa deği yoruma açık ouşu bunun birkanıtıd. Farklı slami düşünce okulna bağ dise öndeler cthadher zaman br geekllk olarak değerendirmişed. En katı ve bağnaz İs

am mezhebnn kurucusu oan İmam Ahmed İbn- Han dah cthad yada özün youun mutlak bi ereklk olduğunu ve özgün anayış ve yorum yetsin sahip bağımız düşünürrn varığının her dönemde vazgeçlmez koşu olduunu bertmekydi. bn-i Tumama özgün youm kapısnın dama açık bıakımasının ve nsanlarn düşünceernin özgübıakıp şu ya da bu oku ya da mezhe mutlak bağımk bkenmemesinn önemine işaret etmştr /cthad özgüüğü ve müctehdlin sahip ol

msı gekn bağımsızlğı yorumarken şöyle söyüyordu: "Bu, zaman bakımından b faklıtır hakiat bakımındn dğ Eğe öndezamanımızda yaasaydı bizm söydkeimz söy

Çokeşk soununu İsam'da ele aındığı şekiye inceeyecek ou dnse düşünürerin görüşlerinin brbrinden çok farkı oduğunu görüüz İçenden bazıarı samn çokeşllğe izin vermediğni ileri süle ve göüşlen Nisa Suesindeki şu ayete ayandırırar: Yetm kıza

hakkında adaleti sağayamamaktan kokarsanız uygun görüğünüz diğkadınardan iki, üç veya död olmak üzee nikh ediniz. Bunla arasındaaeti sağlayamayacak olusanız o zaman bi kadna yahut da malik oduğunuz carye le t ednz Bu hade adaetten sapmamağa daha yakn ousunuz (2)



Bu dinsl düşünürlr grubu slamn bir rkği, karlana şit davranmadkça v aralnda n küçük ayrm dahi güttüğü sür birdn fazla kadnla vlnmktn alakoymakla grçkt çokşliliği yakladğ göüşünddir Üstlk Kuran br rkğin n dnli gayrt gösr

göstrsn şlr asda tam adati sağlayamayacağn blirtmktdantğa gör brdn fazla kadna vlnmnin kndisi, bir trcih göstrgsidr; yni in, ski yğlndğnn bir kantdr Bu trcihin kndsrkk bizzat Pygambr d olsa, şitlik v adalt olanaksz klmaktadGrçkt Pygmbr dah karlana mutlak şit davranmay başaamamştr Koşullardan bii, kadnladan hr birinin şit birliktlik, aşk vzvk rsat ld bilmsi için gcri araarnda şit olarak ay t

mkti Ama uhmm d insand v gclrini bu dnli kat bir adalt payltrmay o dahi başaramyordu Ayşy diğr kalarna yğlr vonu daha çok svrdi Ayş öykülrndn bnd bu durumu şöyl anlat

Zmaann kz uda (Muhammdn klarndan biriydi)yaşlanmşt Allahn ygabr (A)onu k sk zyart tmiyordu Bana olan düşkünüğünü duymuştu v grndn çoğunu

niml gçdğni bilyodu Kndsini trkdcğndn v gözündn üşcğindn korkuodu Ona Ey Alahn Pygambr, ddibana ayrdğn gününü Ayy grbilsn vaadin sana hlal olsun V Allahn ygbr (A) onun bu önrsin kabul tt(3

Daas, Tabakaül Küba Pygambrn kndn Hafsann

br gün dşa çktğ anar Aan Pygamr kadn köindn brn Hafnn vin çağtmşt Hafsa v dönü kadan grdind Pygambrn kadnla brlkt olduğunu görü "Ey Allahn Pygamri ddi, bnm vimd, bnm günümd v bnim yatağmda m? AlahnPygambr yanad, sn çkara, Alaha ndosun k ona b dahadokunmayacağm Ama olan n hknda kmsy şy söym ()

Başka dns düşünürr samda boşanmann kocann mutlak hak

k olmadğ günümüzd oagdği üzr tk başna kaar almadan, birkadya danşmas grktiğ görüşünddlr

srda yürürlükt oan vllk v boşanmaya lişkin ör yasalar,hakl olarak tüm Ara ülkindki n gri v kadnlra ilişkin n adaltsiz v ky yasalar saylar u yasaar 1929d çalmştr dolay



tnda ulunmama koşuuyla oşanma hakkın erkee anımaktad. n-cak tüm koşullar denetleyecek olan yine kann kenddir B aşkadeyişle akli deneinin yernde olup olmadına ayk oup omadıınaöfkel oup olmadıına an üprzin etki altnda öli olp omad-

ına karar verecek olan yine kendidr Böyekle kend yagıcı dahadoruu hem avc hem de yarcı olmaktad Yeni taan maddele-rinden nde erken kıına aka arkaya üç kez 'Boşun oşun oşun'demeyle oşanmann eekleşece irtmekted. Bu ir ka-nn tpk önceri kaına "Ü ak şun" deyp de kez şanmşayldıı i i tek oşanma aylmaktadı Bir kann üç kez şanmaya hakk vardır Ne ki u oşanmaardan iinden onra ek kaı ir

aşkaıyla evlenre ondan oşandıında önceki oşanmalar geçeriz aylr ve eki kocana dönmei duumunda adamın oşanma hakk yeniden üçe ıkar!

Yeni talakta kadna a ufak tek hata gülüne hakar tann-mşt Bunardan tane koann öür ka ya da kaıarıyla aynıçat atnda yaşamay reddetme hakkdr İknc koca knci kadınlaevlenmeye kakştnda oşanma hakkdı. Oya çou kaaınn ala

ya da evnde ücretz emekç oak çaışan yoku köyüe ya da kentyokuarı olan Mıırl kadının duumunu nceedimde yazgnınya kendini ok güç koşulla atnda r aşna okakta umak ya da yeniden evendime şan hemen h omadından üreki yük oaak karş

lanacaı aa ocana dönmek oduunu e ile oşanma aedeile-cek aayit kadına koay koay ratlayamayacaımız göüü Yalnzaşna yaşamaya kar veen kadn ekonomik ve ahakal adıılaın oy

hede haine elecekt Kadn çn oşanmay uanç kaynaı oaak gö-üp ev çinde ve alada emeklenn oaztokluuna ömüümene eçkamayan r topumun üyeence aıtanacaktı

Yen ya talaında kadnaa nnan ir aşka hak da ynndakendn haam kınmış ekek (yani aa ya da ekek kdeşi) u-unma koşuluyla kaınn in omakızın hacca gdilme hakkdıncak kocaı tedi an onun tedi yee onunla rkte gmeye yü-kümlüü. Bt a temne gence kadnı poi eşlinde kocaınnevine dönmeye zoayan mahkme kaaı yürüükten kadıımıştır

üm u küçük deşkiken Byt 'adaki kadınlaa yönelkge ve ki tutumaı hi şelde ekilemedii ve Mıdk evli kad



larn yags lan adaletsilklen hl südüğü söylenebl Dahas, s-rumlu dinsel yetkeler ne söylese söylesin, değşklikle, slam'ın Kadnile ekek kaşlkl anlayş ve dayanşma iinde blkte yaşasınla; eğeaylacalasa da, ayn şeklde aylsnlar," ındaki nsancıl hükmüyleaıcı bir elişme iindedr

Msı'da bşanma ve keşllik sunlar yalnca kadılaın değlerkeklerin ve uklın a unudu Bşanmann adnda yyc -ceksi, ya da başın skabileceği b a lan cuklra, ha-yatta kalablmek in uhuşa süüklenen bşanmış kadınlaa ya da yenibir metresin klla veya yen b kının yaağ uğuna babala aafın-da skağa atılan gen kılaa il şkin öyküler sıka aln kulağımıa Ki-

mi ama bşanma, br kadın in yaşamın acılaından hb aman ken-di elleriyle ulaşamayacağ ancak kcasınn bir amağan laak sunduğubi kaş, bi kurtuluş anlamını taş Duum ne lusa lsun, kaa veendaima yalnıca kcad ğından kacak tek söcük, bşanma anlmnagel ancak ba duumlda d yetkesn kanıtlamak, endnn kendisilduğunu göstemek ya da kaısn bi köle laak tutabilmek n nubşamay inatla eddedebl ang adım atasa atsın acmas ve adlet-

si yasala, nun akasındadı Evden kaan kaısın mahkeme kıylagei getteblr ve kadıncağı ğu ke, gei döndüğünde evde başka bikadınn valığın katlanmak dumunda kalacaktı

ma en ln kendsni yaşatblecek bi şi, b gel lmayanve kasndan kptabldiğ nkaya bağımlı la bşanmış kadınn du-umudur Çğu duumlda, kadın hehang b nafka da alama ünküerkeğn elinde kanuna kaşı hlenn binbi u var n asanın

endsi ekeklee ka s eece şgörülü ve esnekr, yükümlülükle-rinden ama yllan aık bıakmış, hatta denebl k desteklemekte-dr

Bu bağamda kuduğum en lgin öyküleden b, sansasyna pdüşkün an El a gaetesde yealmaktayd 2 1 Eyül 975 tahlgetede ye alan haben bşlığı şöyleydi "Kcasının rıası lmadanhacca gden kadına hlık yk

Naka adı veilen shklığın ayıntılaına gmek geeksdYalnıca bunun gec ve düşük b tahssat lduğunu ve en küük b ba-haneyle kesldğn ve böylekle bşanan kadının gels ve kendsinebakacak kimsesi kaldığını beltmek, yetecekti

24



Kuşkusuz ücrei bir iş, kadın çısındn bir güvencedir ve hayatigereksinimlerini arşılamasını sağlar. Ama sız ve işsiz bir kadın genellile sklrın insafına tekedilmiş demektir; ekmeğini açgözlü veacımasız bir toplumun pençeleinden kndi şına çıarma durumunda

dır. Hırsız olmaya verirse çalma natnı, eniyle pra kanmaya verir eekleri vlama natını öğnmesi gerelidir. Her iki dumda da hapis tehlikesiyle kşı karşıyadır. Böylsi kdınlar için, Kahi'nin hemen dışınd, El Knairde bir adın cezevi vrdır. Çiçekli çelerin, yeşil tların rsında sı sıra demirli ncereleriye çikin,ürütücü srı bir taş binadır bu

Bir keresinde adımlım beni El Knatire yönelti. ir ceevigörm, haa gerekirse orada biraç gün girmek istiyordum. Oda tpumdışına itilmiş çok sayıda kdın, acılar içinde ıvranan kçk sa, sınıı ve atil plumun bir sürü adsız kurbnın anıdım Kör geeneer ya da maddi lanksızlıklr yüzünden eğiim ve çlışma frsatndn yksun bırakılmış kadnldı bunlar. Ölüm ya da çğunlukla d -şanma snucu kasız klmış kadınar. Fahişyi celandrmaka birikte,na tırmanan rkeğe ilişmeyen yasaların aletten yksun bıraktığıadıncıklr

Bu kadınlr n denli musuz olursa olsun, evime dönerken nlrınbir bıma öbürlerinden dha şnslı lduğunu düşünüyrum En zındanbşlrını skabilecekleri bir ça, kkuşmuş dhi ls önlerine kyuln bir yemek, üzerlerine giyebilelcekleri kab saba bir aba üserine rtebileklei bir çul ve ücrelerinde derleşebilekleri birkaç cn vrdı. Tüm

gelir kaynalını yitirmiş binlerce başa adn, sn dere aşğılayıcı biryaş sürdüe urmundadır. Gün gelir, şnmış bir kadın nafakasın artk alam olur Genellikle bşını ac bir çadan dhi yosundur, bir absının evinden diğerine, bir yemek yorgun gövdesiniüzerine serebileği bir döşek dilenmek zrund klır Pekçk durumdad sabın erken tlerinde işe kyulup gece geç alere dek çlışcağıve dayk, ke ve cinsel cizlere açık bir haya sdüreceği ev hiz

metkarlığı yapctırBoşnmnın adından kşullarnn zorluğuna arşın çukln

yeişirilmesi ve eğimi genellkle neye düşer Böylelikle ikincil onumu, plumun dayaığı nalk srumlulukarı, çevresindekiler aındneleşiilme krkusu -çünkü iar çukını iml eden ir kadına kr



şı, aynı durumdaki br erkeğe olduğundan çok daha acmasız davranrlar-br insan ve ana oarak çuklarna duyduğu sevgi, yenden evlenme oasılığınn uzakığ (anm bir kadına evlenmek, kokmu bir yemeği ye-meye benzer) kadının kiise ve toplumsal özgürüğünü çevreleyen snr-a banın çukarı kaısındaki sumsuzuğu (ki bu dakasından ayrım br kadın çuklarına büsbütün bağlı kılar), tüm bueener bireerek anmı br kadın çuklarına kı çok da sorum-lu, çok daha bağlı, ve kendni tümüyle onın yetitirilmesne adamayaçok daha hazır kılar. Öte yandan insel baıluk zevk, evlilk ya da akilikilerine grime özgürülüğünü hiçbir zaman yitirmeyen erkek, çuk-larını unutablme ya da en azından onlarla fazla ilgienmeme lüksüne sa-hiptir Kaısndan aydıkdan sonra kendini tümüyle çukarına adayanbabalardan sözedidiğini k duymayz Dahası erkeklerin çoğu, kılarınbir baka kadınla evleneblmk çn boarar Bu nedenle, kendni tümüy-e yeni karısndan klediği zevklere verebilmek içn çuklarından kur-tlmay bakacaktır Eğer bu mümkün olmazsa, çkla üvey annenineinde aı çekerler, ve babalarını da genellikle karılarında bulurlar.

Tüm bu gerçeklere karın, yeni ör ya aslağı erkekler çn yedi

ızar çn douz yandan sonra çukların sorumluuğunu annenin ein-den amakadır Dokuz yanı bitirmi bir kız çuğu, stese de istemesede babasıyla yaamak zorundadır Erkek çuk ise, yed yaa geldiğindeannesiyle babası arasnda b seçim yapablecekir Bu yasaın neresi birkz çuğunun refahını ve geleceğini düünmekedir? Annesyle brlkeyaamak isteyen bi kız çocğunu babası ve üvey annesiyle brlkte oturmaya zorlayan bir yasanın adaletinden, insancıllığndn, sağduyusundan

sözetmek mümkün müdürBabanın çıkarma analık neden çiğnnmekedi Sormlu otorite-

er, yoldan çıkan ve hie olan gen kızların büyük çoğunlğunun yenidenevenp ya da metes tutup tüm sevg ve lgisini bu yeni kadına yöneltenbabalaın hma edlmiş kızları oldğu gerçeğini nası gzadı edebilmek-tedr Bu kızlrn çoğu, boanma nedeniyle parçalanmı alelerin ya dabiaç kılı babaların kurbanı omulardır

Arap ülkelerndek evllik ve boanma yasalann en gp ve ya-dırgacı önlemlerinden biri, dmzde Byül aa ya da 'İaat Ev olarakblinen olguya ve km zam kadınlar için klanıan El N (eiuyumsuz' ya da tolmdı tanmıyla ilntili andr. Na Aa dilnde

249



skça geçen br sözcüktür ve alklk de lsa sesernin teki de lsa kadnsatıcısı da lsa hısız da lsa uyuştuucu tac de lsa kcann sözünüdinlemeyen kadınlar çn kullanılı

Ka nedenl ya da nedensz karısını dövüp ebeveynlerinn evnekaçmasına nden lusa stediğ akdde tl Taa lak bline yasauyarınca karısın pls zruyla evne ger getirtebilir Eğe kadın buna uymayp eve dönmeyi reddederse yasa önünde Na lacakt

Pekçk İslam Arap ükes bu aşağlayc ytl Taa kurumunu ilga etmş ve evllik ve şanmaya lşkn yasalaın öneml ölçüde değiştirmşled Oysa pekçk bakmdan Aap tpaklanda öncülük şlevi yü·

rümüş ve bir zamanl dünya uygalığına beşilik eş lan Mısr t-l Ta kurumunu h rumaadı

ytl anın İslam üzrne temelendğini lei süenle ya cahilya da atnyetldir. Müslümanlaın Peygamberi pekçk kez b kadının istemedğ br adamla yaşamaya rlanmamas gerektğn söylemş ve kadınlaın evleneği erkeği özgürce seçme lanağına �p lmasın savunmuştur

slama göe kadın zrla ya da hileyle aktettiğ evllk sözleşmesinibzma hakkına sahiptir Babasının evliliğe zladığı Huzam El Ensariyekızı Hansann evllğni bzzat Peygaber bzmuştur. (5)

Arap tplumlarnda evllk ve bşanmayı düzenleyen ysala gerçekte kadının kendsne dlediğ gb davranan sömürebl dövebilenbşama yluyla saabilen ya da üzerne bir kinci üçüncü dödüncü kar

alalen ekeğn elnde bi mül parçasına ndrgendğ ealte ve ataerkl sstemn hukuksal kalnılıdı Karnın haklarna gelnce bunla kcasının diğe kaılarıyla eşit muamele gömeyle snldı. Bi ekeğn yaş karsıa genç karısıyla kullanımş karısna yen kaısıyla ayndavranş ilgi ve sevgiy göstrp gösteremeyecği de hele davanşınntek yargcnın yne kendsi lduğu gözönünde bulundurulusa ayrı br srundur

Yargıca bi kadn kcasından bşama yeksi veren maddelee geldğmzde yasanın ne denl kaı lableceğini kavrarz birdn. Bu maddeler bu yety snıl sayıda kşul ya da durumda lanaklı kla (6) Kaüç yılı aşkın b süreyle hapse düşmüşe yagıç kcaya verln hükmüngerçekten üç yıldan ala lduğu na halnde lduğu adamın cezaevine



grş u y r yıı şkı sür gçt ı ks ouutüm rr tmmıı) kousu m om oşm hkktımz Br kı kosı ks gçrmms ouuukıtmsı üzm oms y ks zarr rk öçü ö

ms u zrr rmy yı mşru syııı mı gr) urumı şm t uur k tüm u urumr yrgı oşm mut ouu omsıgkmktr. N k u urum ktrı mut h os ys kt kısıtmr gtmktr. Ö kı m ö kosıomk stms o hstk y urumd hrr sy u urum şı gr gmz şmk ç şurmmışs oş

myktır.rk oşm hkkı ksıtms youd km grşmr

ypıı Ap ükr h kou kıı uumu ouu üzrtümüy ygı ırkmmış oşm hkk üzrk kıstmr hçr zm kdı ytır kr srt ommıştır. Öt y ygıı km oduuu s kımız çıkrmmmız grk. O fo y kptst sıf topum yşy trk sstm

tüm krm ypırı tk r rkk mr? ukuk pos sstmr gm sııf ı topumu yöt ou çıkrrı hzmt p ou tkyı t görüşüü kurumsştr Dt ygıtıı r prçsı mr

Topumu sııı ypıs tk sstm ştı sürüü sür Ap kıı Arp rky y k oşm hkrı yrrmsı mümkü omyktır. k oşm fuhuş gyrı

mşru çouk kurumrı sııı trk topumu rıı sürkç rr grkktr. Boşm r rk rtık stm krısı üşük fk hrçık y mhr gr öms) kurtumsç kşmştr Bşm sstm koı kıı k sürsç g kmsı koşuuy oşm sosı ok çoukrı shp çkmsı oı smktır. Dhsı r şk rkt r çuu k ı ıp öür çoukrıı mrsı py m

msıı smk ç oşm sork et ı r üç yk sürd oşdıı krısıı üzr göztm dtm hkk uumktır.

Atrk sııf topumu kö ory çıkışı uy ro ütü topums sstmr oşm hkk grçkt y

251



nızca erkeğin ayrıcalığı olagelmişt. Sınıflı toplum kadını değişik mhr,nafaka vd sstemle alnda alınıp satılabr br meta haline getimştKapialst sstemn köylüleri ağı feodalte zncrlenden kurmasınınnedeni bu ssmn nsancllığı değil yen kaptalst sınıfın yeni üetcgçlen manar gbi biten yen fbrikala çalışacak "zgü köylüler inzncrlern kopamış özg şgücüne olan geksnimdr Böylelikle şgcünün kends de pazarda alınıp salablen b mea halne gelmiştr Kaplstin de ylelkle tıpkı kaların kalarn en düşük fyata san alablmes gb şgücünü olabilcek en düşük fya tın alabilmesi veşgüc aeb azaldığında da pkı br kanın artık geksnmediğ kasın kolayca başınan savabildğ gb, pazaa ger göndermes mümkün ol

muştu

Bir rap ekeğ boşanmadn sonrak lk üç ay çinde (dd) kasın stemese de ger aabecektir;çünkü bu süre çnde kaısı h müküyır Bu aylar unca kadın belrsiz br geçş süecindedr Erkeğnhem kaısıdır hem de değldir dd sona erene dek br başkaıyla evlenemez kendisin he an ger çağıablek esk kasının emne azır

klemek durumundadı Ancakd

sona erdkten sonad ki yenidenevlenme dşünebili

Kaptalst sistem şç le kadının durumlaının birbiine çok nzedği başka uzun eriml değişklikler de getrmştir gündeme Daha öncede lirttğmz gib serfi özgürleştrerek bir ücret karşılığında istihdamedlebilecek özgür emekçye dnüştürmüş ylelkle şgücü alanında esnek br ve alep durumu yaatmış Benzer şeklde kapitalzm kadını

da ev köleliğinden kutarmışr ancak buradak motifer de nancıl olmakan çok brkalada kadın şgücüne olan geksnme bağlıd Kapalst sstemn le sanay ülkeleinde kadına erkekle aynı boşanma özgürlüğünü tanımış olması, bu sürci mantıksal sonucuna dek aşıyarak, kadınşgücünü üzeindeki tüm kıstlaldan kutamak ve pazarda paronunaleplerni he an karşılamaya hazır yüze b şgücü halne getimek steğiyle açıklanır Bu kadını erkeğin boyunduğu karşısında daha özgür br

hale getimei gerektmekteyd Böylelkle Svl Meden vlilik Yaala adı alnda yen evlilik ve boşanma yasalaı çıkaıldı Çağdaş kapalsttoplum doymak bilmez üetm ve kar hırsıyla aık çıkalaıyla bağdaşmayan sstem kalınlını ve dnsel uygulamaları kökünden söküpattı Din Devlet'ten ayrılırken ellk le dn arasındaki bağlar da kopatıldı; ancak bul inanlığın lerlmei ya da kadınlra yönelk daa inan-



c bi uum adın değil ikidi sömüü çaklaının daha hızlı ve düzenlieyeblmesi adına geçekleşild Kpilizm özellikle d dehşeli büyk bi üem güçle yığınn ve maddi oanakla sebes bıaak kuşkusuz o güne dek göülmemi deva bi ilelemeye elik ei Ancak e

kek ve kadnlaın uhu ve insanlığı alananda acmasz bi canavaolduğun biden azl kez kanılad

u değişiklikle boşanma oanlaının neden yaı-odal oplumlaakıyasla gelşmi kapls ülelede daha yüksek olduğunu şnmalan neden kl aanlaa kyasla kenlede daha sık olduğunu ve bu oanlın kalanın eline bakan ev kadınlaı ya da ekekle içn boğ okluğuna çalıan köylü kadınlaa kıyasla üce kaşılığ çalşan kadınl

aasında daha hzlı yükseldiğni açıklayabileceki.Msıda boşanma oanln konu alan b aaşma (7) bunlaın

büyük ve oa boy snayi kuuşlının büyük şkelein ve hüküme kuumlaının en yoğun olduğu ve çışn adın yüdesinin en yüse olduğu ülkenn en büyük ik keni ahe ve skendeyede % 29u bulduğunu gösemekd Acak bu onla Kaf El Şeyhde % l 2ye ohagda

% 13 Menuyede % l .4e Dalyada % l 9a vb düşe (unla Kuzeyve Güney Msıın değşk keslidi)

Tüm Aap ülkeleind bazı uak k aklılıklala aynı bloyaaslama mümkündü. Öeğn uiyede boşnma oanla ücel çalışan kadnla aasında ev kadınlı asında olduğundan daha yükseki8) u oan lk kaego için % 22yi buluken iinc kaego içn %06ya düşmekedi. enze şeklde evlenme oanla çalşan kadınla

aasında çalşmayan kadınl asnda olduğundan daha düşükü Çalışan kadnla asında evl kadnln n yalnızca % 467 ken ev kadınla asnda bu oan % 782ye ükselmekedi

u eğilimlei anm zo değild. Kendni besleyebien b adınekonom bakımdn kalaına bağımlı olan ve aç alma ehlkeli yüzünden şanmakan kokan evl kadılaın yazgısı olan aşağılanma ve baskılaa yun eğmek zounda değld

Açlk soununu bi yana bkıp sözü cinselliğe geiecek olusakevllğin bi Aap kadnın cnselliğ uygulayabilceği ek ilişk bçimi olduğunu göüüz Aap oplumlı evlili önces lşklei kesnlkle yasakla u günah syılan kendin min için dah geçeld e ya d dulveya şnmış bi kadın evlenmediği akdide cinsel lşkye giemeye



ck Böyls kadnlar bir ka blaazlasa yaşaarı boyna bakryaşı kz ya da dl olarak kalaya ahk olacakır i zaan br kadın bir kkl özgür bir işky girk ğna knd adının kinsn göz abir; ancak b dda, kndsin hşdn arksz gön

opn aay v şağlaalarıya kaşı krşya kalacakrYin d son yllada Aap ülkrind ran syda kadın ücli

lr slk kadınları vb grk ahlaksal grks zhnsl bakıdan gidrk bağısız bi çizgiyi bnsk v ark vllik v boşana krlrın dddrk knd yaşa rını sçy yönkopl da özgür kş krn v çalışalrına sygya zolaakdıar

N ki Arap kadınarnn büyük çoğnğ h vliliği l bdns gksnlrinn karşanasnn k yo oaak gök v açık vsizlik v çvdkln acasız acizli orak dğlndidikrşana sözcüğü karşsında l dhşl irklkdr Dolayısyla koclanın ü davanışlanı n dn öü olrs osn, başkadaksızn a yakınasz sny çkkdil Bi kadın Mısı köylindsık sık oagdiği üzr kocasnn ikinci üçüncü dördüncü kasna hz k zonda brakıabi Dahas işlr daha da i boyaa vrdıp bir kadn kasını l k kndisin yönk acıaszğnhalk vya o gün dk ona yalnızca kz çk doğrak baszğına ğaşsa kocasını br kk çok sahibi yapablk çn ona ynb kadın aayışına çıkabilir ünkü bi kk çk doğraayan b ısl kadın kada s v bahsz başka bi yaak yok Başna gbilck n hai ca, kasnn inin oanca ağrığıya saına aşkdcği şaadır; ancak n küçük br ndnl "üç lk boşsn" lak

ücsy d karşıaşabiir

i zaan b kadın, koasıya yaşakansa açlığı szğ v v bakszlığ yğlybil Aa b dda ü şana kapılarının sıkıca kapandığını görcki ünkü yasa kadır h d çok ka von yglayacak yargıç yasadan da kadr Ancak n kaısı özlliklAap krsa ksind, ail olacakı B ksd ai ana, baba v çock

adan olşaz knd v sanayilşiş ülkd odğ gbi çkidkai dğd Büyükann v büyükbabadan na v babaadan acav dayıadan kk v kz kadşrdn v çocklardn oşan gnş ldir Gniş al Aap kısa oplnda hl yaygın olan odldi v kadnların vlik v boşana sonlaına ilişkin ü konlada kaa c

2



dr Ve kaar dama alenn çıklı yönnde alını, kadının çıkala gö-zetlerek del Zengn b adamla evlendrlmek zere, yksl kasndanşanmaya zorlanablr Ya da boşanmasına asla zn verlmeyebl; öze-e aes kendne ve çolna bakamayaa kertede ykslsa even

kasa da daya, hakaet ve he trden aşalamaar eşnde kasnnevne ge göndelebl Dlayısıyla madd kazan ya da kayıpldan vegeenen yaalarından başka heşeye karş dysz lan gek br kla-nn amasz bas ve ezalaıyla kşı kaşyadı.

B sçlar dnsel ahlksal ve nsanıl deelen kalın pedes al n-a ve İslam yasalar, kadının göele kaya yneme ve sayg gös-erme gerekl, aenn btnlüü okn geee e kadınlarn

ymaya o denl alşık old br yıın eprmş söyev eşnde hergünyenden şlenmekted.

Öe yndan Arap eke kaısına del de kndsn at olmasınakaşın alesnn ve çklının bln btnln dşnmekle ykml kılınmamş. Yasa lsn dnsel kalla lsn adelr lsn, er-keklen kadınlarına e çkaına alabldne smsz davranmasınagöz yml Gerek yasal, ekse dnsel kralar b eken ayn an-

da döt karya brden sahp lmasna zn ver. Ne k erkek en lberal ya-sanın dah açıklından yalanaak dörtten azla kadınla da evleneblmekted. Bn daha öne de deledmz et adı elen kmaraılııyla yapablmeked e göe b ekek kısını ay seylebşayablmk ve sn da n eve ger çaıablmeked. B e ndeyse başka kadınlaa elenebl. Dlaysyla b erken nkahlı dört,n dlmasını bekleyen de dört kars olabr B oyn snsza dek

reblr ve samönes dönemn Mua'a iah oarak blnen zek evl-ne nzerlk göster. Dolayısıyla e sayesnde br erkek sted kadr kadınla evlenp bnla anı çektke deştrebl. B yglamaözellkle kölelk ve ayelk kmlaının lavdlmesnden sna Sma-ll zengnle asında sn deee yaygınlaşmışt. Yen emde 1969danb yana b dm yasala e yenden etm ylyla deştmek n aba sadlmekted, anak öellkle adaşaşma sreçlenn ge gelşt-

toplmlada adetle yokemek ldka gçrİslam dnsel yasnın üslüman erkeklere mbah gördüü nhak-

la nkahsızlık as bzı başka geç evllk bçmle vad. Bnlardanb öneden bellenn b n evllk demek lan Mhr Şartıdı. B

255



noman göe yöneten ms bi evğn Şğnmn boyneğsn k?

Pekçok Aap ekeğ b topmsa değmee ka dak gdeek an sayd kadn tc şetmee sanay deve daee ve çe

sektöede amaya oayn kisd geşme ve geksnmee mae etmektedi Ancak kdn ev dşna çeken gçe o den gçdk k önende hçbi ey dm ve kadn ym çndek yenkonmlndn vgmeye oym

Gen aek aenn gnmde eskden sendğ pekçok evçağd deven çet km ve kşana ekettiğ çok çk Aap

opm tk ataek kbleeden omo ve öncee baba ya dakann ekendek ktdn byk ksm gnmde devetn ene geç. B eğmn seceğn ve enn şevenn ve onl bkte ekekae esnn yekesnn de sk cğn kestimek gç değd

Ap ekeğ aenn konmsndn ve gvenğnden somydAncak gnmde b şev devetn gvenik ve pos gçence devanm ve aenn gvenğn sğmk ve on e t sadgnğa

ka komk göev bna tfndn ytmekedEkekle devet yg dki mcadee nndn b anes

gnmde Gney ya d k Msd yaygn on kn vad Bi eden b ekek ölddğnde detin y myn yasaktn y d b mmkn değlse aesnden b bşk ekeğn maknesnden b tfndn öldlmsn by Ne k b t öç ya daka dv eyeme kdnl çn geçe değd, b onn nan say

mdğnn, değes nesnele ddedldğnn kantlndn bd Kdnb kn davs neden obl nck çb amn nms geekenkan sym

Yk Msl b ekek lesnn nn nmsnd pos y devetn gvenk gçenden bnn kendsnn yen amsn ç kons saymktd On öc kendsnn masn geektmeke

d devein deveye gmes, gçslğn kabenmes nm

a geeceki

Ekeğn yetkesye devletnk snk mcadele lnlnd bbşks d kdnn sthdm y cet çşmsd Atek le bad d yteye hkl oldğ mcdeey sdmekte ve eim

Ö ülü Yü ü/



yama, eğitim, ceza, ale panlaması vb. alanlrndak ayrıcaklarnı brbr yitirmektedr (12)

Arap tolumarında dinin ae yapısının orunmsında öneml rrol oynadığı, bir gerçei Yne de, dn devle ve urumanın şlevler-nn çoğunun, dolayısıyla da ir zamanlar ale çnde ereğin hi o-duğu yeey devralmasının önüne geçememiştir.

Batılı sanayleşmiş toplumlada dn devletn ayrılmış ve ilise'nner Hrsyanlı ve feoda ssteme işkn ço kutl değer yere breden apitalist ve nooji sldırı karşısında geriemek durumunda kamışr

Oysa Müslüman Aap ükeern çoğunda n devletten ayrımamıştır Bu, Arap düşünürleden çoğunun bir kuum olak ae ve zama çinde idiğ değşmr krşısnda nesnel, eleştirel b tutum almasını engeleyen etkenerdn birdr Dn alanında özür düşünce, Arapülkelerinin çoğunda hl yasklı ve teheli br liyetti, tpkı özellede sını mücadeleeryle ikin oduğu ölçüde syaset ve hükümet sistemleri aanında özgür düşünme rşimlernn ehlieerle dou oduğu gb

u insek ve lişin sounl çin geçerlidirÜç onuya bu "us tess" e (3) htyatla yalaşm, ya da r

chan hiç yaklaşmma erekd: Bunlar dn, cinsei ve sını mücadelesidir Arap aydnla ve düşnüei yazılaında bu onua değnmeyeya da derinlemesine ncelemye çekiniler Doayısıyla rap ya da İslamitoplumsa rem hareeerinin çoğu opumsa sorunlrın özüne inmeyen yüzeysl değişimlein pnde komakla yetnmeedirer

Bu siahı çok nsn özellike de, ster uussı şelernyönetim odalarında otusuna, ste Batılı ya da kmi Arap bakentlernen Aap hallarının yazglarnı yönlendry olsunlar, bu hakların zengnilern yağmalayanlr tandan sıkça kullanımakd

Yie de, Ara düünür ve aydnları, Arap adn ve erkeklern yüzyüze bulunduğu adaletsizli ve basıar onusunda gderek daha cesar

ve açısözlü davranmktadr rap kadınla da oplumlarıya ve yaamlarını göeendiren sorunara da cürele yüzyüze gemektedi

Öülüğünün bi d vdr; özü bi kadn toplumun muhaet ve saldranlğya kaştğnda huzuundan rhatndn sğlğındn b bde emek duumund kalr Ama, boyun eğmey seçtiğinde de



edğ bedel, ağıd B kez, sağlğndan, mtlğndan kşğnne geleceğnden b yle ytecekt Dolayısıyla he dmda b delödeme zounda alacaksa, bu bedel neden ölel yene özglğü ıa ödemes?

Kaullenmeen aynaklanan ge e hz eşlğne e ol, öle çn enen eden, olum tehd e saldganlığıı çedah, özgülü adna ödenen delden ço daha ağ oldğun düşünüyom Çün b kadnn kşlğn, nnlğını e çl e geçe kşlğnazaması, ee egemen toumun bütün güencelenden daha değeld

1 Ml ülliytül H Maat l any vl adyBir Y, syı , Khr 194

2 urn, Ns Srs yt 3

3 Muhmmd ini Sd l Taaül üa, Dr Thrr, hr

70 s. 364 agy s. 1345.

B Sahhül Buha . 7, s 8 v l a c.8 s 65 v AdulhA l Maaaül Aaya Cahlyatya v ay . s.

6. Bkz. Ahamül Ahval l aya l ül lay A Vh H, Mt Dr Kutu Mısriy (kinci Bsım,

38, s. 17 l aaül y Ayin An 92972, Mkz f A

Dirs Sukiy E Cihz Mrkz Litiy E Am hs

8 E Mkt Mrkz i hs Ş) l Maaa l Alya lg l Sisit Dir ss 29

9 E Şyh Aühi E Syh l vl Timül Ua F, ğu Kzy Aik B Brsu 97, s. 17

10 8.9.1971 tri Ürdün ts l Dü n: E Şyh Ahid E Syh l v TanülUa PPF t ğu

2



v Kzy A Kmts 191 c ss. 17-.

11 ay. s 218 Syid hmd Z.

12 B Sh Knh htilat va Mssssat E Usraf M

ta v D A v Arı Ürn r Çım), Kuvyt Ünvrsts Ksım 19

1 A Yn E Taut- Muham Dü T yrt9



Sonsöz

Bu kitapta:1 İslam, Arap ya da Doğu küülerinin kadını me ya da köleye

dönüşermekle br isisna ouştumadıklarını; Baı küürü ve Hısiyanlı-ğın da kadınları aynı yzgıya hükümlü kıldığını, gerçeke Hrisiyan Klse ve onun öğreilerini desekeyenlerin uyguladığı baskıların aha da ür-kün olduğunu;

2. Kadınlara yönelik baskılaın özde insel ideolojilee ya a oğuve Baı oplumunda doğmuş olmasına değil, köleliğin başa duruma gmesiyle birlike hükmemeye başyan sınıflı ve aaerki sseme bağlanı-ğını

3 Kaınarın, pekçok kişinin inanmak isediği gibi erkekeden aha şağı vrlıkar olmadığnı aksine, rihin kadınaın akı gülerini er-keklerden önce haekee geçdklerini ve bilgi ayışın erkekeden önce

giişiklerini göseiğini; ilk bigi anrıçasının vva oduğunu, sonrdnFiravunlar çağında İsis'in onu ediğini;

4. Dünyadak büün büyük dinlerin, kadının ekeğe bağımılığı konusunda nzer ilkele savunduğunu Tnlarma ekek özelikleri ykışımada da birbirine nzedkerini, İslam ve ısyanlığın, innlığınileleme ve evriminde önemi aşamala oluşruğunu ama dınlrın duumu sözkonusu oluğunda aen ağı olan zincirlerine yenilerini ekleikleini

5. Arap kadlarınn kuuluşun, ancak kendi mücadeeerinin eseriolableceğni, Qunun çn de ekin b siyasal güç haline gemeei gerekğin bununsa siyasal bnc yksek ve iyi ögülü kadn harekelerini ve

261



bu haeketlerin mücadele hedef ve yöntemerini ve kadnlarn uğuna -vaşacakar haklar iyice nmlanmasnı geekli kıdğını;

6 Tarihin, devrimci dğişimlerin kurtuluş savaşlann ve sosyaist sistemlen kuruluşuna iişkin radi dönşümlein kadınlarn krtu

uşu secini hızanddığn kantladğın; Cezayr Kutuluş Savaş'nnkadnlara daha fazla özgülük getidiğini ve ayn süecin Filistin halçinde geçekleşmekte oduğunu; Avupa Asya ve Latin Amerikadakisosyaist devrimlerin kadnla asklaa tutk klan inlece ylı zncirerin klmasın etken olduğunu; u ilişkinin kadnan kutuluşunuaklarn emeryalim, kapiaizm ve sömürüden kutuuş davasa ağayan teme iişilein yeğinde yattğn;

7 Aa kadnlaın ekek egemenliğine daya ataekil sistmekarş dumada dünya kadnna öncülük eiğini; onöt yüzyı önce kadnlaa ve ekeklere sesenen ayetlein tek yanl olaak youmlanmasnaarş çktılarn; u karşı çkşan, nlü "Bi slama imanmz beyanettik ve siin yaptğn yaptk. Şu halde nas oluyor da uanda erkekere sesenirken bier imal ediiyoru! cmlesiyle ifdelendirildikleni, ve o andan itibaren Allahn yanca erkeklere seslenen söylemini değiştirerek Kur'anda E Musimina ve uslimat ve uminina veMuminat" ifadesini (Ekek ve kadn müslümanlaekek ve kadn müminler) kulanmaya aşladğn

8 Aap ve İslam geneğ ve kültüünde aaştmas ve vurgulanmas gereken baz olumlu noklan olduğunu; oumsuz noktalan da duraksaması sergilenmesi ve eleşimesi gerektiğini; kadnlan Peygam

devrinde günümüz Ap opumaınn k çoğunda yoksun olduklarhaka kazandğını;

9. Geçmişte ve günümüz Aap yanndaki kadın imgesinin Arakadnn geekiğini tam oak yanstmadğn bunun Arap erkeğinin göüyle Arap kadnndan iaet olduğunu dolaysyla da ekskl çaptmşve açk bi anlayş ve biinçten yoksun olduğunu; vundum

262



" Aap Ülkeleri Batı 'nn köleleri olarak bu-aya hammaddelerini peroeini işgüçlein(erek ve kadn) ve seayelein haç ed-

yorla l di i i i l k ö ü bi

neval el saadavi - havvanın Örtülü yüzü cs.pdf

Documents