SAMEKS BASIN TOPLANTISI

İnegöl, 28.02.17

Sayın Kaymakamım, Belediye Başkanım,

İş, Siyaset ve Sivil Toplum Dünyamızın Değerli Temsilcileri,

Değerli Basın mensupları,

Şubat ayı MÜSİAD SAMEKS verilerini açıklamak ve güncel bazı

değerlendirmelerde bulunmak amacıyla düzenlediğimiz Basın

Toplantımızda hepinizi saygıyla selamlıyorum, hoş geldiniz, şeref

verdiniz.

Malumunuz, İş Dünyasının nabzını tutmak amacıyla, geçmişe ait

istatistiki bir veri değil de, geleceğe yönelik elle tutulur tahminlerin yer

aldığı bir endeksimiz var.

MÜSİAD olarak biz bu endeksimizi, SAMEKS Satın Alma Müdürleri

Endeksi olarak adlandırıyoruz. İngilizcesi PUMAX Purchasing Managers

Index.

Uluslararası kullanımında, PMI olarak da karşılaşmışsınızdır.

Ne yapıyoruz bu endeksimizle diye soranlar için, kısa bir açıklama

yapmak isterim.

İş Dünyası, önünü görmek ister.

Gelecek planlarını yaparken, yere sağlam basmak ister.

Yaş tahtaya basmak istemez.

Gideceği yolda bir engelle karşılaşıp karşılaşmayacağı konusunda,

olabildiğince elle tutulur bilgilere sahip olmak ister.

Peki, bunu nasıl sağlayacağız?

Her gün medyadan izliyorsunuz, Ekonominin gidişatının nasıl

olacağına dair bir sürü tahmin yapılıyor.

Peki, bu tahminleri yapanlar, hangi verileri kullanıyor?

Bu arada, bazı istatistikler de açıklanıyor.

Ama, bakıyoruz, o istatistiklerin bir kısmı, sadece beklentilere

yönelik ve Soyut.

Bir başla kısmı ise, olup bitmiş olayları anlatıyor.

Şubat ayının son iş günündeyiz. Geçtiğimiz günlerde, Kasım ayına

ait işsizlik verileri açıklandı.

Tamam, önemli bir bilgi, ama, o geçmişte kaldı. 4 ay öncesinin

bilgisi.

Yaşanan, yaşandı.

Ben, bugüne bakmak isterim.

Bugüne bakmak derken, lafın gelişi söyledim.

Yarına bakmak isterim, Mart ayı nasıl geçebilir, Nisan'da nasıl bir iş

ortamı görünüyor, bunları bilmek isterim.

Geleceğe, garantili bir gözle bakmak isterim.

İşte, SAMEKS ile bunu yapıyoruz.

Şirketlerimizde, geleceğin en yakın takipçisi kimlerdir?

Satın Alma Müdürleri.

Müşterilerden gelen siparişlere bakarlar, stoklara bakarlar, mevcut

istihdama bakarlar, üretim ya da hizmet verebilme kapasitesine bakarlar

ve yeni mal siparişlerini verirler.

Geleceği, en yakın onlar takip eder.

İşte, biz de, onlara, sizlerin Satın Alma Müdürlerinize soruyoruz.

Her ayın 20'si ile 22'i arasında, Danışman Hocalarımız ve Ekonomi

Birimimiz ile oluşturduğumuz 1.100 firmalık havuzumuzu tek tek arayıp,

soruyoruz.

Aradığımız Firma Hizmet Sektöründeyse 5 Soru, İmalat

sektöründeyse 6 soru soruyoruz.

Sonra, bu cevapları konsolide edip, her ayın son iş gününde,

Kamuoyu ile paylaşıyoruz.

Hizmet Endeksini ayrı, Üretim Endeksini ayrı değerlendirip, bir de

Bileşik Endeks yapıyoruz.

Tam, 50 Aydan bu yana, yani 4 yıl 2 Aydan beri bu işi yapıyoruz.

Elimizde, çok güçlü bir veri seti var.

Ve, 2017 yılından itibaren de, sonuçları, Mevsim ve Takvim

etkisinden arındırılmış olarak açıklıyoruz.

Açıklanan sonuçları, örnek olarak yaklaşık 2 ay sonra TÜİK'in

açıkladığı "İmalat Sanayinin gerçekleşen rakamlarıyla" kıyasladığımızda

ise, memnuniyetle görüyoruz ki, %80-85 oranında doğru bir öngörü

yapıyoruz.

Büyüme rakamlarına yönelik tahminler için de, % 80 oranında bilgi

veriyor bize, bu Endeks.

Hem de, hiç bir ücret almadan yapıyoruz bu işi.

Hem Bedava bilgi. Hem de Doğru Bilgi.

Ülkemizde, geçmişte benzer çalışmayı yapan bazı kurumların,

sadece imalat sanayi için, %30-35 doğruluk oranıyla veri paylaştığını

hatırlatmak isterim.

Demek ki, siz iş dünyasını, zamanında, doğru analizlerle erken

uyarabilen, güzel bir sistemimiz var.

İşte bugün, SAMEKS Şubat ayı sonuçlarını sizlerle paylaşacağım.

SAMEKS ŞUBAT 2017 SONUÇLARI

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi 2017

yılı Şubat ayında, bir önceki aya göre 5,0 puan artarak 51,4 puana

yükselmiştir. Endekste gözlenen bu artışta, hizmet sektörünün önceki aya

göre 7,1 puan artış kaydederek 52,8 seviyesine yükselmesi etkili olurken, 1,4

puan gerileyen sanayi sektörü ise hala 50,2 puan seviyesini koruyarak, olumlu

görünümünü sürdürmüştür.

İş hacmi ve girdi alımlarındaki toparlanmaya bağlı olarak artışa geçen

SAMEKS Hizmet Endeksi, dört ay aradan sonra yeniden 50 referans puanının

üzerinde gerçekleşerek sektördeki aktivitenin canlılığına işaret etmiştir. Sanayi

sektöründe ise, geçtiğimiz ay başlayan canlanma, Şubat ayında da nispi olarak

sürmüş ve önceki aya göre 1,4 puan azalmasına karşın 50,2 puan seviyesinde

gerçekleşen SAMEKS Sanayi Endeksi, olumlu bir tablo sunmuştur.

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi’nin

51,4 puanlık değeri 2017 yılı Şubat ayında ekonomik aktivitenin önceki aya göre

hızlandığına işaret ederken, böylece endekste 2016 yılı Ekim ayında başlayan

dört aylık düşüş süreci sona ermiştir.

1. Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Sanayi Endeksi, 2017

yılı Şubat ayında, bir önceki aya göre 1,4 puan azalarak 50,2 seviyesine

gerilemiştir. Yeni Sipariş (1,9 puan), Satın Alım (2,5 puan) ve İstihdam (1,3 puan)

alt endekslerinde gözlenen azalışlar, sanayi sektöründeki yavaşlamanın önemli

belirleyicileri olmuştur. Üretim alt endeksi ise önceki aya göre yatay

seyretmiştir.

Şubat ayında, yeni siparişlerde önceki aya göre gözlenen azalışlar

firmaların girdi alımlarını olumsuz yönde etkilerken, buna bağlı olarak üretim

yatay seyretmiş; böylece nihai mal stoku 52,5 puanlık değeriyle artış işareti

40

45

50

55

60

2013 2014 2015 2016 2017

Bileşik Endeks Column2

40,

47,5

55,

62,5

70,

2013 2014 2015 2016 2017

Series1 Sanayi Endeksi

vermiştir. Sektöre ait istihdam ise 47,8 puanda kalarak üst üste 5’inci ayında da

olumsuz bir görünüm sunmuştur.

Sonuçta, Şubat ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS

Sanayi Endeksi Ocak ayındaki artışını sürdürmüş ve 50,2’lik değeriyle sektördeki

canlılığa işaret etmiştir. Önceki aya göre 2,5 puan azalmış olmasına karşın 57,0

değerinde gerçekleşerek artışını sürdüren girdi alımları, sanayi sektöründe

önümüzdeki aylarda da artışların süreceğinin sinyalini vermektedir.

a. Üretim

Sanayi sektörüne ait Üretim alt endeksi, Şubat ayında bir önceki aya göre

değişmemiş ve 49,8

seviyesine

gerçekleşmiştir.

Üretimin 50 referans

puanının altında

kalmasında, Yeni

Sipariş (1,9 puan) alt

endeksinde

gerçekleşen azalış etkili

olmuştur.

b. Yeni Sipariş

Sanayi sektörüne ait Yeni Sipariş alt endeksi, Şubat ayında bir önceki aya

göre 1,9 puan azalarak

47,6 seviyesine

gerilemiştir. Yeni

Siparişlerde

gözlenen bu azalış,

sektördeki nispi

yavaşlamanın en

önemli belirleyicisi olmuştur.

c. Satın Alım

60,3592

52,5287

58,358354,8874

58,630254,6365

48,944152,3753

55,4264

48,2908

40,1648

49,794349,7947

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

ş 16M 16N 16M 16H 16T 16A 16E 16E 16K 16A 16O 17ş 17

Üretim

59,6073

50,3994

57,9626

52,244952,523454,5646

52,6828

47,0546

55,424

45,129342,3734

49,515647,5687

30,0

37,5

45,0

52,5

60,0

67,5

ş 16M 16N 16M 16H 16T 16A 16E 16E 16K 16A 16O 17ş 17

Yeni Sipariş

Sanayi sektörüne ait Satın Alım alt endeksi, Şubat ayında bir önceki aya

göre 2,5 puan azalarak

57,0 seviyesine

gerilemiştir. 50

referans puanının

üzerinde seyreden

girdi alımları, sektördeki

artışın önümüzdeki

dönemde de devam

edeceğine işaret

etmektedir.

d. Nihai Mal Stoku

Sanayi sektörüne ait Nihai Mal Stoku alt endeksi, Şubat ayında bir önceki

aya göre 1,8 puan

azalarak 52,5

seviyesine

gerilemiştir. Girdi

alımlarının canlılığını

sürdürmesine karşın

yeni siparişlerin azalması,

bu dönemdeki stok

artışının başlıca

sebebi olmuştur.

e. Tedarikçilerin Teslimat Süresi

61,9617

55,0629

63,4309

57,8357,812956,503253,3773

55,653960,561760,948

55,646859,4479

56,9729

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

ş 16M 16N 16M 16H 16T 16A 16E 16E 16K 16A 16O 17ş 17

Satşn Alşm

48,607647,614149,7788

53,0858

50,093850,909649,2146

53,754252,968551,1155

53,142354,2984

52,4738

40,0

45,0

50,0

55,0

60,0

ş 16M 16N 16M 16H 16T 16A 16E 16E 16K 16A 16O 17ş 17

Nihai Mal Stoku

Sanayi sektörüne ait Tedarikçilerin Teslimat Süresi alt endeksi Şubat

ayında bir önceki aya gör e

1,2 puan azalarak 49,9

seviyesine

gerilemiştir. Şubat

ayında katılımcıların %82’si

teslimat sürelerinde önemli bir

değişim olmadığını ifade

etmiştir.

f. İstihdam

Sanayi sektörüne ait İstihdam

alt endeksi, Şubat

ayında bir önceki aya göre

1,3 puan azalarak 47,8

seviyesine

gerilemiştir. Bu

dönemde yeni

siparişlerin

düşüşüyle sabit kalan

üretim, sektöre ilişkin

istihdamı olumsuz

yönde etkilemiştir.

2. Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Hizmet Endeksi; 2016

yılı Şubat ayında, bir önceki aya göre 7,1 puan artarak 52,8 değerine yükselmiştir.

İş Hacmi (9,1 puan), Satın Alım (5,8 puan), ve İstihdam (8,6 puan) alt

endekslerinde gerçekleşen hızlı artışlar, hizmet sektöründe gözlenen

canlanmanın en önemli belirleyicileri olmuştur.

Hizmet sektöründe faaliyet gösteren firmaların girdi alımlarında Eylül

2016 döneminde başlayan artışlar Şubat ayında da devam etmiştir.

Önceki aya göre 9,1 puan artış kaydetmesine karşın 50 referans değerinin

altında kalarak 49,7 seviyesinde gerçekleşen İş Hacmi alt endeksi ise

sektördeki toparlanmanın henüz istenilen düzeye ulaşmadığına işaret

etmektedir. İstihdam alt endeksinin 54,5 seviyesine yükselmesi ise sektöre

ilişkin canlanmanın başlıca göstergelerinden biri olmuştur. Böylece

54

50 50

55

51 50

47

5053 52 51 51

50

40,0

45,0

50,0

55,0

60,0

ş 16 M16

N16

M16

H16

T16

A16

E16

E16

K16

A16

O17

ş 17

Tedarikçilerin Teslimat Süresi

55,189654,736855,528

50,672150,867852,2532

49,577850,6265

47,668546,756146,597

49,117747,8134

40,0

45,0

50,0

55,0

60,0

ş 16M 16N 16M 16H 16T 16A 16E 16E 16K 16A 16O 17ş 17

şstihdam

SAMEKS Hizmet Endeksi’nde Kasım 2016 döneminden beri süregelen

düşüşler Şubat 2017 dönemiyle birlikte sona ermiştir.

a. İş Hacmi

Hizmet sektörüne ait İş Hacmi alt endeksi, Şubat ayında bir önceki aya

göre 9,1 puan artarak 49,7

seviyesine

yükselmiştir. Girdi

alımlarındaki artışın

sürmesi, sektördeki

iş hacminin

önümüzdeki

dönemde artışa

geçeceğine işaret

etmektedir.

b. Satın Alım

Hizmet sektörüne ait Satın Alım alt endeksi, Şubat ayında bir önceki aya

göre tam 5,8 puan artarak

61,0 seviyesine

yükselmiştir. İş

hacminde gözlenen

daralmaya rağmen

girdi alımlarının 50 puan

üzerinde seyretmesi,

sektöre güvenin sürdüğüne

işaret etmektedir.

c. Nihai Mal Stoku

52

4648

4750

4644 43

47

4342

41

50

35,0

41,3

47,5

53,8

60,0

ş 16 M16

N16

M16

H16

T 16 A16

E16

E16

K16

A16

O17

ş 17

şş Hacmi

54,934152,7488

57,259255,5797

52,4151,571749,6249

51,9316

55,625456,561258,6437

55,2338

61,0066

45,0

50,0

55,0

60,0

65,0

ş 16M 16N 16M 16H 16T 16A 16E 16E 16K 16A 16O 17ş 17

Satşn Alşm

Hizmet sektörüne ait Nihai Mal Stoku alt endeksi, Şubat ayında bir önceki

aya göre 7,1 puan artarak

51,1 seviyesine

yükselmiştir. İş

hacminde gözlenen

durgunluğun Şubat

ayında da sürmesi, firmaların

bu dönemde stoklarının

artışına neden olmuştur.

d. Tedarikçilerin Teslimat Süresi

Hizmet sektörüne ait Tedarikçilerin Teslimat Süresi alt endeksi, Şubat

ayında bir önceki aya

göre 3,7 puan artarak

49,2 seviyesine

yükselmiştir.

Aralık ayında

katılımcıların

%82’si teslimat

sürelerinde önemli

bir değişim

olmadığını ifade

etmişti.

e. İstihdam

43,445645,467946,3205

53,3931

49,092849,811348,923848,5829

52,139149,720548,7495

43,9649

51,0581

35,0

41,3

47,5

53,8

60,0

ş 16M 16N 16M 16H 16T 16A 16E 16E 16K 16A 16O 17ş 17

Nihai Mal Stoku

53,856

49,640550,28

53,073651,76

48,305749,1661

52,852651,4774

49,953851,7764

45,428

49,1501

40,0

45,0

50,0

55,0

60,0

ş 16M 16N 16M 16H 16T 16A 16E 16E 16K 16A 16O 17ş 17

Tedarikçilerin Teslimat Süresi

Hizmet sektörüne ait İstihdam alt endeksi, Şubat ayında bir önceki aya

göre 8,6 puan artarak 54,5

seviyesine

yükselmiştir. Hizmet

sektörüne ilişkin

istihdamda gözlenen

bu artışlar, sektördeki

toparlanmanın önemli

göstergelerinden biri

olmuştur.

YORUM:

2017 yılının ilk çeyreğinin ilk iki ayı geride kalırken; güncel

makroekonomik veriler, geçtiğimiz yılın üçüncü çeyreğinde

yavaşlayan ekonomik aktivitenin yeniden hızlandığına işaret

etmektedir. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS

Bileşik Endeksi de Türkiye ekonomisindeki toparlanma sürecini teyit

etmektedir. Bilhassa SAMEKS Sanayi Endeksi’nde Ocak ve Şubat

değerleri, yılın ilk çeyreğine ilişkin büyüme verisine yönelik olumlu

bir izlenim verirken, Şubat ayı itibariyle hizmetler sektörü de

toparlanma eğilimine girmiştir.

Hem sanayi, hem de hizmetler sektöründe girdi alımlarındaki

artışın sürmesi, firmaların Türkiye ekonomisine olan güveninin

sürdüğüne işaret ederken; endekslerde önümüzdeki dönemde de

artışın süreceği beklenmektedir.

2016 yılının son çeyreğine ait makroekonomik veriler de,

ekonomik aktivitenin toparlanma sürecinde olduğunu

göstermektedir. 2016 yılının son çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre

%3,9 artış kaydeden sanayi üretimi ve Aralık ayında %9,0 artış

kaydeden ihracat, Şubat ayında 1,9 puan yükselen İmalat Sanayii

Kapasite Kullanımı ve 6,0 puan artan Reel Kesim Güven Endeksi;

Türkiye ekonomisindeki pozitif görünümün sürdüğüne işaret

etmektedir.

Veri Derleme ve Hesaplamalar

SAMEKS kapsamında aylık olmak üzere sanayi ve hizmet sektörleri için

iki ayrı anket formu düzenlenmiştir. Sanayi ve imalat sektörü anketi 6;

hizmet sektörü anketi ise 5 sorudan oluşmaktadır. Sanayi ve imalat

49,375249,4099

52,051350,853151,328551,9332

45,6083

52,2379

47,551948,184650,242

45,8581

54,4615

40,0

45,0

50,0

55,0

60,0

ş 16M 16N 16M 16H 16T 16A 16E 16E 16K 16A 16O 17ş 17

şstihdam

sektörü anketi, üretim, yeni sipariş, satın alınan hammadde, stoklar,

teslimat süresi ve çalışan sayısına ilişkin değerlendirmeleri içermektedir.

Hizmet sektörü anketi ise iş hacmi, satın alım, stoklar, teslimat süresi ve

çalışan sayısına ilişkin değerlendirmeleri kapsamaktadır.

Endekse kaynak olan anketler, her ayın 20-21-22’sinde belirlenen örnek

grubunun satın alma müdürlerinin profesyonel çağrı merkezince telefonla

aranmasıyla hayata geçirilir. SAMEKS endeksini oluşturan ham veriler, bu

kapsamda düzenlenen ankete katılan işyerleri satın alma müdürlerinin

sorulan sorulara verdiği, içinde bulunulan aya dair arttı/azaldı/değişmedi

cevaplarından oluşmaktadır. Örneklem büyüklüğü hizmet ve sanayi

sektörlerinin ekonomideki ağırlıklarını da yansıtan bir karışımdaki 500’ü

aşkın şirketten oluşmaktadır.

Bu veriler daha sonra şirketin sağlığının farklı yönlerini ölçen aylık alt

endekslerin oluşumunda kullanılmaktadır. Alt endekslerin her biri, soruya

arttı cevabı verenlerin yüzdesiyle değişmedi cevabı verenlerin yüzdesinin

yarısının toplamı ile oluşan 0 ile 100 arasındaki yayılım değerleridir.

Örneğin arttı ve azaldı diyenlerin sayısı eşitse, bu yayılım değeri 50

olacaktır. Bu hesaplama, göstergelerin aynı yönlü olmaları için, tedarik

teslim süreleri endeksi hesaplanırken azaldı diyenlerin yüzdesi ile

yapılmaktadır.

Bu alt endekslerin her biri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından

da kullanılan iş günü etkilerinden arındırma yöntemiyle düzeltilmiştir. Bu

değerlerde 50’nin üzerinde bir okuma son ayda bir gelişim ve iyiye gidiş,

50 altındaki değerler ise durumda kötü yönde bir hareket olarak algılanır.

SAMEKS sanayi ve hizmet endeksleri, kendileri ile ilgili alt endekslerin belli

bir yüzdeye göre ağırlıklandırılması ile oluşturulmuştur. Bu ağırlıklar,

alanında uzman akademisyenlerin profesyonel satın alma müdürleri ile

yaptıkları odak grubu çalışmaları ve her bir göstergenin şirket sağlığı için

önemini ölçen anketler sonucu karar verilmiş; kullanım kolaylığı için

yuvarlatılmış değerler belirlenmiştir.

SAMEKS Bileşik Endeksi ise, hizmet ve sanayi endekslerinin her bir

sektörün Türkiye Gayri Safi Milli Hasılası (GSMH) içindeki göreceli

ağırlıklarına göre alınan ortalaması ile belirlenmiştir. Bu değerler GSMH

toplamından tarım sektörünün çıkarılmasından sonra hizmet ve sanayi

sektörlerinin ekonominin geri kalanındaki ağırlıklarıdır.

DÜNYA EKONOMİSİ

2017 yılı Şubat ayında küresel piyasaların ilgisi geçmiş dönemlerde

olduğu gibi yine FED’in para politikası üzerine yoğunlaşmıştır.

Yani, dünya üzerinde de, Finasman odaklı bir Ekonomiden

bahsediyoruz.

Faizleri veya kaynağını değil, oranlarını tartışmaya devam ettiğimiz

sistem, devam ediyor.

FED’in Şubat ayında gerçekleştirdiği para politikası toplantısının

tutanaklarına göre, istihdam ve enflasyon göstergelerinin beklentiler

paralelinde veya daha iyi olması halinde faiz artırımının "oldukça yakın

zamanda" yapılacağını öngörülmektedir. FED tarafından faiz artırımlarının

kademeli olarak yapılmasının uygun olacağı yönünde görüş birliğine

varılırken, yüksek enflasyon riskinin ise sınırlı olduğu görüşü ön plana

çıkmaktadır. Tutanaklar sonrasında FED’in Mart ayında faiz artıracağına

yönelik beklentilerin güçlenmesine karşın, tutanaklarda Donald Trump

yönetiminin izleyeceği politikalara ilişkin belirsizliklere vurgu yapılması,

önümüzdeki dönem de para politikasında temkinli bir duruşun

sürdürüleceğine işaret etmektedir.

Avro Bölgesi’nde ise son veriler toparlanma sürecinin hızlandığına

işaret etmektedir. Öncü verilere göre Şubat ayında imalat PMI verisi 55,5

düzeyine çıkarak yaklaşık son 6 yılın en yüksek seviyesine ulaşırken,

TÜFE’de yıllık artış oranı da %1,8 düzeyinde gerçekleşerek son 4 yılın en

yüksek seviyesine ulaşmıştır. Son dönemde enerji fiyatlarındaki

toparlanmaya bağlı olarak enflasyonda yükselme eğilimi olsa da, bu

etkilerin geçici olduğunu ve Avrupa Merkez Bankası’nın Avro Bölgesi’ni

desteklemeyi sürdüreceğini ifade eden Avrupa Merkez Bankası Başkanı

Mario Draghi; finansal göstergelerde herhangi bir bozulma olduğu takdirde

varlık alım programının miktarının arttırabileceğinin sinyalini verdi.

Özetle; küresel ekonomide ılımlı büyüme süreci devam ederken,

Şubat ayında ABD’deki gelişmeler Doların diğer gelişmiş ülke para

birimleri karşısında değer kazanmasını sağlamış, AB’nin geleceğine ilişkin

endişelerin de etkisiyle Euro diğer para birimleri karşısında değer

kaybetmiştir.

TÜRKİYE EKONOMİSİ

2017 yılı Şubat ayı içerisinde Türkiye ekonomisine ilişkin açıklanan

veriler, Türkiye ekonomisindeki pozitif görünümün sürdüğüne işaret

etmiştir.

Aralık ayında önceki yılın aynı ayına göre %9,0 oranında artış

kaydeden ihracat, yaşanan bütün olumsuzluklara rağmen 2016 yılı

genelinde önceki yıla göre yatay seyretmiş ve olumlu bir tablo sunmuştur.

Böylece 2016 yılında dış ticaret açığı önceki yıla göre %11,7 azalarak 55,9

milyar dolara olarak gerçekleşmiştir.

Dış ticaretteki olumlu görünüme paralel olarak cari işlemler açığı da

2016 yılı Aralık ayında beklentilerin altında kalarak 4,3 milyar dolar olarak

gerçekleşmiştir. Böylece 2016 yılı cari açığı, önceki yıla nispeten yatay

seyretmiş ve 32,6 milyar dolar düzeyinde açıklanmıştır.

Büyümenin öncü göstergelerinden sanayi üretimi ise Aralık ayında

yıllık bazda %1,3 oranında artış ve böylece son çeyrekteki sanayi üretimi

artışı %2,1 olmuştur. %2,1 oranındaki bu artış, yılı son çeyreğinde

ekonomik büyümenin pozitife döndüğüne işaret etmektedir.

İmalat sanayinde kapasite kullanım oranı Şubat ayında yıllık bazda

1,9 yüzde puan yükselerek %75,4 olurken, 6,0 puan artan Reel Kesim

Güven Endeksi de ekonomik aktiviteye ilişkin iyimser görüşleri

desteklemiştir.

Şubat ayı genelinde Türkiye’ye yönelik risk algısındaki iyileşmeyle

yatırımcıların TL varlıklara yönelik talebi artarken, TCMB’nin izlediği sıkı

likidite politikasının da etkisiyle Türk Lirası, Dolar ve Euro karşısında değer

kazanmıştır.

Güncel işsizlik ve enflasyon göstergeleri ise olumsuz sinyaller

vermiştir. Kasım 2016 dönemi işsizlik oranı %12,1’e yükselirken, böylece

işsizlik oranındaki artış trendi 7. ayına ulaşmıştır. Ocak 2017 dönemine

ilişkin yıllık enflasyon verisi de beklentilerin üzerine çıkarak %9,22

seviyesine çıkmıştır.

Maliye politikaları tarafında ise güçlü mali yapının 2017 yılında da

korunduğu görülmektedir. Bu bağlamda Ocak ayında bütçe gelirleri yıllık

bazda %25,8 oranında artarken, bütçe 11,4 milyar TL fazla vererek 2017

yılına güçlü bir başlangıç yapmıştır.

Dış Ticaret: 2016 yılı Aralık ayında ihracat, önceki yılın aynı ayına

göre %9,0 oranında artarak 12,8 milyar dolara yükselirken, ithalat da %2,3

artarak 18,4 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Böylece Aralık ayında dış

ticaret açığı %10,3 azalarak 5,6 milyar dolara geriledi.

2016 yılının tamamında ise ihracat bir önceki yıla göre %0,9

azalarak 142,6 milyar dolara, ithalat ise %4,2 azalarak 198,6 milyar dolara

geriledi. Böylece 2016 yılında dış ticaret açığı önceki yıla göre %11,7

azalarak 55,9 milyar dolara olarak gerçekleşti.

2016 yılında ithalatı sınırlandırarak dış ticaret açığına en olumlu

katkıyı veren fasıl “enerji” olmuştur. Yıl içerisinde yaşanan dalgalanmalara

rağmen, petrol fiyatlarında düşük seyrin sürmesiyle, Türkiye’nin enerji

ithalatı 2016 yılında önceki yıla göre %28,2 azalmış ve 27,2 milyar dolar

olmuştur. Böylece enerji ithalatı 27,3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşen

“makine ve mekanik cihazlar” ithalatının gerisinde kalmıştır.

2016 yılında en çok ihracat yapılan fasıl, önceki yıla göre %13,4

artarak 19,8 milyar dolara ulaşan “motorlu taşıtlar” olmuştur. Bu faslı 12,4

milyar dolar ile “makine ve mekanik cihazlar” ve 12,2 milyar dolarla “altın”

ihracatı takip etmiştir. Elektronik ürün ihracatı ise önceki yıla göre %6

azalarak 7,8 milyar dolara gerilemiştir.

En büyük ihracat pazarımız olan Avro Bölgesi’ne (AB-28) ihracatımız

Aralık ayında %4,8 artış kaydederken, 2016 yılı genelindeki artış %6,8

oranında olmuştur. Bu dönemde AB ülkelerine toplam 68,4 milyar dolar

ihracat yapılmış ve böylece AB’nin toplam ihracatımızdaki payı %47,9

olmuştur. Bu oran geçtiğimiz yıl %44,5 seviyesindeydi. Bu durum dış

ticarette AB’ye olan bağımlılığımızın artış kaydettiğine işaret etmektedir.

Özetle; TL’nin Dolar karşısında yaklaşık %20 değer kaybettiği,

Euro/Dolar paritesinin 1’e yakınsadığı ve önceki döneme göre ekonominin

nispeten durgun olduğu 2016 yılında, ihracatın önceki yıla göre yatay

seyretmesi olumlu bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Buna ek olarak,

ithalatın ihracattan daha hızlı bir şekilde azalmasıyla önceki yıla göre

%11,7 oranında daralan dış ticaret açığı, bir diğer olumlu gösterge

olmuştur.

Cari Açık: 2016 yılı Aralık ayına ait cari işlemler açığı, bir önceki

yılın Aralık ayına göre 784 milyon dolar azalarak 4,3 milyar dolar olarak

gerçekleşti. Böylece 2016 yılı cari açığı, önceki yıla göre 487 milyon dolar

artmış ve 32,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiş oldu.

Ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığı, 2016 yılının Aralık

ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre yaklaşık 834 milyon dolar azalarak

4,2 milyar dolara gerilemiştir. Ayrıca, 2015 yılında 48,1 milyar dolar olarak

gerçekleşen dış ticaret açığı, 2016 yılında 40,8 milyar dolara gerilemiştir.

Böylece dış ticaret açığı, 2016 yılında cari işlemler dengesine yaklaşık 7,3

milyar dolar pozitif etkide bulunmuştur.

Önceki yılın Aralık ayına göre 87 milyon dolar artarak bu dönemde

cari açığa olumsuz yansıyan birincil gelir dengesi açığı, Ocak-Aralık 2016

döneminde ise önceki yılın aynı dönemine göre 633 milyon dolar azalmış

ve 9,0 milyar dolara gerilemiştir. Birincil gelir dengesi kalemi altındaki

yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, 2016 yılında 926 milyon

doları azalarak 8,3 milyar dolara gerilemiştir.

Cari işlemeler dengesinin finans hesabında ise, yabancı

yatırımcıların hisse senedi alımlarının Aralık 2016 döneminde 118 milyon

dolarlık net alım olarak gerçekleştiği dikkat çekerken, Ocak-Aralık 2016

döneminde de önceki yılın aynı dönemine göre hisse senedi hesabının

fazla verdiği görülmektedir. 2015 yılında yaklaşık 2,4 milyar dolarlık net

satış gerçekleşen hisse senedi piyasasında, 2016 yılında 823 milyon dolar

net alım gerçekleşmiştir. Böylece hisse senedi piyasasındaki alım-

satımlar, cari açığa, 2016 yılında önceki yıla göre 3,2 milyar dolar daha

olumlu yansımıştır.

Yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye’deki doğrudan yatırımları, 2016

yılında önemli ölçüde düşüş göstermiştir. 2015 yılında 12,1 milyar dolar

doğrudan yatırım gerçekleşirken, 2016 yılında bu miktar 6,7 milyar dolara

gerilemiş ve böylece bu dönemde cari açığa yaklaşık 5,4 milyar dolar

negatif etkide bulunmuştur.

Son dönemde enerji fiyatlarındaki gerilemeden kaynaklanan baz

etkisinin ortadan kalkmaya başlaması, dış ticaret dengesinin cari denge

üzerindeki olumlu etkisini zayıflatmaktadır. Bunun neticesinde 2016

yılında cari açık önceki yıla göre 487 milyon dolar artmıştır. Turizm

gelirlerindeki kayıplar ise cari işlemler açığındaki bir diğer olumsuz

görünümü oluşturmaktadır. Bu bağlamda Rusya olan ilişkiler düzelmeye

başlamış olsa da bu durumun turizm gelirlerine yansımasının zaman

alacağı anlaşılmaktadır. Bu çerçevede, 2017 yılında cari açığın 2016

yılına kıyasla bir miktar artabileceği öngörülmektedir.

Sanayi Üretimi: Büyümenin öncü göstergelerinden sanayi üretimi,

Aralık ayında, önceki aya göre piyasa beklentilerine uygun şekilde yatay

seyrederken; bir önceki yılın aynı ayına göre ise beklentilerin altında artış

kaydetmiştir. Önceki aya göre %0,2 azalan sanayi üretimi, yıllık bazda ise

beklentilerin altında kalarak %1,3 oranında artmıştır. Bununla birlikte

önceki yılın aynı ayına göre sağlanan bu artış, son çeyrek büyüme oranı

için olumlu bir izlenim vermiştir.

2016 yılının 4. çeyreğine ilişkin sanayi üretimi bir önceki çeyreğe

göre %3,9 artış kaydederken, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre artış

oranı ise %2,1 olmuştur. %2,1 oranındaki bu artış, yılı son çeyreğinde

ekonomik büyümenin pozitife döndüğüne işaret etmektedir.

Mevsim etkisinden arındırılmış SAMEKS Sanayi Endeksi Aralık

ayında önceki aya göre 3,9 puan azalmış ve 46,0 puan seviyesine

gerilemişti. Bu netice, aynı dönemde önceki aya göre %0,2 oranında

azalan TÜİK sanayi endeksi ile SAMEKS’in trend olarak aynı doğrultuda

olduğuna işaret etmektedir.

2017 yılı Ocak ayında ise, SAMEKS Sanayi Endeksi bir önceki aya

göre 5,7 puan artarak 51,6 seviyesine yükselmişti. Bu bağlamda TÜİK

sanayi endeksinin Ocak ayında aylık bazda yeniden ivme

kazanabileceğini öngörebiliriz. Bununla birlikte mevsimsel etkilerden

arındırılmış imalat sanayii kapasite kullanımının 2017 yılının Ocak ayında

önceki aya göre %1,0 azalması, SAMEKS’in aksine, bu döneme ait sanayi

üretiminin azalış kaydedebileceğine işaret etmektedir.

İşsizlik: Ekim, Kasım ve Aralık dönemlerinin ortalaması alınarak

hesaplanan Kasım 2016 dönemi işsizlik rakamları, geçtiğimiz aya göre

0,3, önceki yılın aynı ayına göre ise 1,6 puan artarak arındırılmamış veriye

göre %12,1 seviyesinde gerçekleşti. Böylece işsizlik oranındaki artış trendi

7. ayına ulaştı. %12,1’lik bu oran yaklaşık son 6,5 senenin (80 ay) en

yüksek işsizlik oranı olarak kayıtlara geçerken, işsizlik en son Mart 2010

döneminde %12,8’le %12,1’in üzerinde gerçekleşmişti.

Kasım 2015 döneminde istihdam 26,7 milyon seviyesinde iken

Kasım 2016 döneminde 27,1 milyon seviyesine yükselmiştir. Böylece son

12 ayda sağlanan istihdam artışı yaklaşık 391 bin seviyesinde olmuştur.

Son 12 ayda toplam işgücünün bu dönemde sağlanan istihdamı

aşarak 980 bin artması toplam işsiz sayısının 590 bin kişi artmasına neden

olmuştur. Kasım 2016 dönemi itibariyle toplam işsiz sayısı yaklaşık 3,7

milyon olarak tahmin edilmektedir.

SAMEKS Hizmet ve Sanayi sektörüne ait istihdam alt endekslerinde

bu dönemde gözlenen düşüşler, işsizlik oranının önümüzdeki dönemde de

artış kaydetmeye devam edeceğine işaret etmektedir. Zira mevsim ve

takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Hizmet Sektörü istihdam alt

endeksi Aralık ayında 50,3 puana yüksekse de Ocak 2017 döneminde

yeniden 50’nin altına gerileyerek 44,8 puana düşmüştür. Yine mevsim ve

takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Sanayi Sektörün istihdam alt

endeksi de Aralık ayında 46,6, Ocak 2017’de ise 49,2 puanla işsizlik

artışına işaret etmektedir.

Enflasyon: TÜFE, 2017 Ocak ayında bir önceki aya göre % 2,46

(beklenti % 1,76) artarken, bir önceki yılın aynı ayına göre ise % 9,22

(beklenti % 8,60) artış göstermiştir. Çekirdek enflasyon ise % 7,74

(beklenti %7,60) olarak gerçekleşmiştir.

Ocak ayında TÜFE’nin alt endekslerinden yalnızca “giyim ve

ayakkabı” grubunda fiyatların gerilediği gözlenirken, bu grupta fiyatların

aylık olarak %7,0 oranında gerilemesi enflasyonu 0,5 puan

sınırlandırmıştır. Enflasyon sepetindeki ağırlığı %21,77 olan “gıda ve

alkolsüz içecekler” grubunda ise aylık bazda fiyatların %6,40 oranında

artması enflasyona yukarı yönde 1,4 puan katkı sağlamıştır.

2016 yılı dördüncü çeyreğinde küresel belirsizliklerde artış, jeopolitik

gelişmeler ve yurt içi belirsizliklerin etkisiyle finansal piyasalar dalgalı bir

seyir izlerken, Türkiye döviz kuru ve piyasa faizlerinde diğer gelişmekte

olan ülkelerden olumsuz yönde ayrışmıştır. Öte yandan, finansal sistemi

destekleyici makroihtiyati politikalar, TCMB’nin likidite tedbirleri ve kamu

teşvikleri sayesinde kredi büyümesindeki ılımlı artışın devam edeceği

beklenmektedir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından 31 Ocak 2016

tarihinde yayınlanan enflasyon raporuna göre Orta Vadeli görünüme ilişkin

açıklamalarda enflasyonu düşürmeye odaklı ve sıkı bir para politikası

duruşunun benimseneceği ifade edilmiştir. Enflasyonun %5’lik hedefe

kademeli olarak yakınsaması için, 2017 yılında enflasyonun % 8, 2018

yılında % 6’ya gerileyerek ve 2019 yılında ise % 5’e ulaşılması

hedeflenmektedir.

Enflasyon tahminlerine dair aşağı ve yukarı yönlü riskler bulunmakla

birlikte, özellikle 2017 yıl sonu tahminine ilişkin yukarı yönlü risklerin daha

belirgin olduğu değerlendirilmektedir.

Son dönemde döviz piyasasında oynaklığın belirgin biçimde artması

maliyet kanalıyla olduğu kadar beklenti ve fiyatlama davranışı kanalıyla da

enflasyon üzerinde yukarı yönlü risk oluşturmaktadır. Öte yandan,

önümüzdeki dönemde iktisadi faaliyetteki toparlanmanın öngörülenden

daha yavaş gerçekleşmesi durumunda talep koşullarının enflasyon

üzerindeki düşürücü etkisi öngörülenden daha belirgin olabilecektir.

Değerli Misafirler,

Hem SAMKEKS Şubat rakamlarını, hem de Dünya ve Türkiye

Ekonomisi hakkındaki kısa değerlendirmeyi tamamladıktan sonra, şimdi

izninizle, güncel bir kaç konuya değinerek, sözlerimi sürdürmek

istiyorum.

Öncelikle, bugün 28 Şubat.

Ama, dün de 27 Şubattı.

28 Şubat post modern darbesinin en büyük mağdurlarından birisi

olan, merhum Başbakan Prof. Dr. Necmettin Erbakan Hocamızın

vefatının 6. yılıydı.

Kendisini, rahmet, minnet ve saygıyla anıyorum. Bu milletin

üzerinde çok emeği var. Mekanı cennet olsun.

Değerlerimizi, onları kaybetmeden önce hayırla yad edebilmeyi,

Allah hepimize nasip etsin.

Yoksa, tenkit etmek kolay. Bedava nasıl olsa.

Hadi gel sen yap denince, ortaya bir şey koymaktan aciz, o kadar

zavallı var ki etrafta.

Evet, bugün de 28 Şubat.

Hatırlamak bile istemediğimiz, üzücü olayların yaşandığı bir tarihin

yıl dönümündeyiz.

Bir öç alma peşinde değiliz ve olmamalıyız da.

Ama, şirketlerin fişlendiği, ev ve işyerlerinin gece yarıları çilingirlerle

açılıp zorla içeri girildiği günleri de unutmadık.

Evlatlarımıza ve ailelerimize yaşatılanları da unutmadık.

Tarih de unutmayacak.

28 Şubat, 1000 yıl süreceği söylenen, post modern diye

ambalajlanan bir darbe dönemiydi.

Allaha hamdolsun ki öyle olmadı. Hesaplar tutmadı.

28 Şubat’tan sonra da, milletin iradesini temsil eden seçilmiş

hükümetleri devirme teşebbüsleri yaşandı, fakat hiçbiri başarılı olamadı.

Hamdolsun MÜSİAD, 28 Şubat 1997’de nerede durduysa, e-

muhtırada da, Gezi Olaylarında da, 17-25 Aralık sürecinde de ve elbette

15 Temmuz FETÖ'nün hain darbe girişimlerinde de, tam zamanında ve

olması gereken netlikte, olması gereken aynı yerde durdu.

Bugün de aynı yerdeyiz.

Ülkesini seven işadamları olarak, milletimizin tarafındayız.

Bosna Hersek'in Bilge Kralı, mücadele insanı, derin entellektüel

birikime sahip Merhum Aliya İzzetbegoviç diyor ki:

"Tarihi, yani Kaderi, Allah yazar.

İnsanlar, tavırlarıyla nerede durduklarını belli ederler."

İşte, biz de bunu yapmaya çalışıyoruz.

Tavrımızı gösteriyoruz.

Sadece tavrımızı gösterip, sonra da kenara da çekilmiyoruz.

O tavır doğrultusunda da çalışıyoruz.

Sonuç mu?

İşte, biz o sonuca, Kader diyoruz.

Kaderi, Allah belirler.

Değerli Misafirler,

Şubat ayı SAMEKS verileri, anlattığım gibi, nispeten sevindirici.

Ekonomik aktivitede iyileşme var.

Elbette temennimiz, bu canlılığın daha da iyileşerek devam etmesi.

Güzel bir atasözümüz var: Tek çiçekle bahar olmaz.

Birkaç damlayla, ileriye gitmemizi engelleyen taşları delmeyi

bekleyemeyiz.

Başarı, devamlılık ister, süreklilik gerektirir.

Bu da, yapılacak çalışmaların ve alınacak sonuçların

sürdürülebilir nitelikte olmasını lüzumlu kılar.

Gerek bireysel, gerekse toplumsal bütün meselelerde, eğer bir

hedefe ulaşmak istiyorsak, biliyoruz ki işler dönüp dolaşıp

sürdürülebilirlik kavramında düğümleniyor.

Sürdürülebilirlik demek, aynı zamanda pozitif istikrar demektir.

İstikrar olmadan yeni hedefler belirlemek, yeni projeler üretmek,

yeni başarılar elde etmek şöyle dursun, mevcut kazanımları korumak bile

mümkün değildir.

Tarihimiz, ne yazık ki bunun örnekleriyle dolu.

Çok uzağa gitmeye de gerek yok.

Bugün 28 Şubat.

7,5 ay önce de, 15 Temmuz idi.

Artık, bu gibi süreçlerin yeniden yaşanması bir tarafa, ihtimalini bile

aklımızdan geçirmek istemiyoruz.

Millet olarak, bugüne kadar, siyasette vesayete, toplumda

düşmanlığa, ekonomide gerilemeye, hukukta adaletsizliğe ve

uluslararası kamuoyunda itibarsızlığa neden olan darbelerden,

muhtıralardan ve müdahalelerden çok çektik.

Bugün geldiğimiz noktada, Türkiye’nin artık böyle meselelerle

kaybedecek zamanı yok.

Milletimizin, böyle meselelere paye vermeye de hiç niyeti yok.

15 Temmuz’da millet bunu bütün dünyaya gösterdi.

Fakat, köklü çözümlere ihtiyacımız var.

Bize, bu gibi sorunların ortaya çıkmasına meydan vermeyen yapısal

çözümler gerekiyor.

Biliyorsunuz, önemli bir Anayasa değişikliğine, referandum sürecine

giriyoruz.

Bazıları soruyor!

Anayasa değişikliği ile, iş dünyasının ne derdi var ki?

Size ne Anayasadan?

Anayasanın hangi maddesi iş yapmanıza engel oluyor ki, siz de fikir

söylüyorsunuz?

Bırakın, o yorumları, akademisyenler yapsın.

Siyasetçiler yapsın, diyorlar.

İşlerine öyle geldiği için, böyle konuşuyorlar.

İzninizle, işin siyasetçilere ait kısmını onlara bırakarak, siyasi

yorumlara hiç girmeden, bazı açıklamalarda bulunmak istiyorum.

Evet, biz iş dünyası, Anayasadan etkileniyoruz.

İş yapmamız, Anayasanın yanlış yorumları, garip maddeleri, acayip

uygulamalarıyla, açıkça engelleniyor.

Ama, kimileri de, gayet iyi bildikleri halde, bunu görmezden geliyor.

Nasıl mı?

Ben bir mühendisim. Analitik düşünürüm.

Analiz eder, en iyi çözüme odaklanırım.

Anayasa değişikliği sürecini de, yapısal çözüm bağlamında

değerlendirmek gerektiğini düşünüyorum.

Öncelikle, mevcut sistem arızalı.

MÜSİAD olarak, Cumhurbaşkanının ilk defa halk tarafından

seçilmesi sürecinin başından beri söylediğimiz bir gerçek var.

Bu da, Türkiye’de, Kuvvetler Ayrılığı olarak ifade edilen, ama

kurgusunda Kuvvetler Karmaşası olan sistemin mutlaka değiştirilmesi

ihtiyacıdır.

Hepimizin bildiği gibi, anayasalar, bireylerin hak ve özgürlüklerini

devlete karşı güvence altına alarak, yönetme sürecinde bağlı olduğu

kuralları belirler.

Fakat bu sınır, kesinlikle, demokrasinin yürürlükte olduğu bir ülkede,

halk tarafından seçilmiş meşru iktidarı ‘’köşeye sıkıştırmak’’ ve ‘’iş

yapamaz hale getirmek’’ anlamına gelmez, gelmemelidir.

Aksi halde, temel hak ve özgürlükleri “güvence” altına alma çabaları,

devlet üzerinde hegemonyasını kurmaya çalışan bir takım vesayetçi

güçlerin, kendi iktidarlarını pekiştirmesi ve yönetimi ele geçirmesi

sonucunu doğurur.

Ve maalesef, ülkemizin son dönemlerindeki anayasalar da, bugüne

kadar hep bu sonucu doğurmuştur.

Türkiye Cumhuriyetinin son anayasalarının yapım süreçleri

incelendiğinde, karşımıza toplum iradesini dışlayan ve yok sayan, meşru

olmayan güçler, silahlı kuvvetler ve darbeler çıkıyor.

1961 ve 1982 anayasaları, darbeler sonucunda yürürlüğe girdi.

1961 anayasasında öngörülen Cumhuriyet Senatosu ve 1982

anayasasını hazırlayan Milli Güvenlik Konseyi, vesayet yönetiminin en

bariz örnekleridir.

Halkın iradesini hiçe sayarak, darbelerle yeni bir devlet düzeni kuran

vesayetçi zihniyet, kendi gücünün zayıfladığı ve halkın söz sahibi olmaya

çalıştığı her dönemde, açık veya üstü örtülü şekilde milletin seçtiği iktidara

müdahalede bulunmuş, kendini daima iktidarın asıl sahibi olarak

görmüştür.

Vesayetçi zihniyetin önüne koyduğu siyasi ve hukuki engelleri

aşarak milletin oylarıyla görev başına gelmeyi başaran ve bu zihniyetin

kuklası olmayı reddeden liderlerse; tehditlerle, şantajlarla, suikastlarla,

darbe girişimleriyle karşılaşmıştır.

Bu girişimlerin nereye varabileceğini 15 Temmuz’da gördük.

Fakat 16 Temmuz 2016 sabahı itibariyle, milletimiz, hâkimiyetin

kayıtsız ve şartsız kendisinde olduğunu tüm dünyaya ilan ve ispat ederek

bütün hesapları bozdu.

Çok fazla geriye gitmeye gerek yok.

2007 yılında, bu ülkenin seçimle göreve gelmiş olan hükümetine bir

e-muhtıra verilmişti.

Devamında, Cumhurbaşkanlığı seçim sürecinin garabetini de,

birlikte yaşadık.

Zoraki icad edilen bir yorum ile, Anayasa yorumlandı ve 367

saçmalığı üretildi.

Cumhurbaşkanını seçemiyordu bu milletin Meclisi.

O seçememe hali devam etseydi ne olacaktı?

Mevcut Anayasanın dayatılan garip bir yorumu sonucu,

Cumhurbaşkanı seçememiş bir meclisimiz olacaktı.

Bir Kaos ortamı yani.

Biz bunlarla uğraştırılırken, 2008 yılına girdik.

Etkileri bütün dünyada hala devam eden Dünya Ekonomik Krizinin

baş gösterdiği yıla girdik yani.

Bizim gibi, darbe sorunu olmayan, Ekonomik olarak gelişmiş

ülkelerin bile hala baş edemediği 2008 krizinin başladığı yıla girdik yani.

Tam da o yıl, bir de baktık ki, İktidar partisine karşı da bir kapatma

davası açıldı.

Aslında, bir anlamda, kapatma kararı çıkar gibi de oldu.

Anayasa Mahkemesinde 6'ya 5 bir oy sonucu çıktı. Çoğunluk

sağlandı. Ama, yetmedi.

7'ye 4 olsa, İktidar Partisi kapatılmıştı.

O günler atlatıldığı için daha rahat konuşuyorum. Bir an için, gelin,

büyük bir oyla iktidara gelen, toplumsal bakımdan çok geniş bir karşılığı

bulunan iktidar partisinin, gerçekten kapatıldığını düşünelim.

Cumhurbaşkanı da, seçilememiş.

Dünyada da, 1930 Ekonomik Buhranından sonraki en büyük

Ekonomik Kriz hüküm sürüyor.

Hiç bir ülke ne yapacağını bilmiyor.

Yani, tam bir siyasi ve ekonomik belirsizlik ortamı.

Kaos.

Acaba, toplumsal yankıları nasıl olurdu?

İnsan düşünmek bile istemiyor.

Ya, ekonomik sonuçları?

Hangi işadamı böyle bir ülkede iş yapmak ister?

Hangi iş adamı, önünü göremediği bir ortamda, ilave istihdam

oluşturmaya çalışır?

Herkes kendi canının derdine düşmüşken!

Bir Ülke, İş Dünyasından ne bekler?

Daha fazla yatırım,

Daha fazla, istihdam,

Daha fazla katma değer.

Peki, İş Dünyası, bunları yapabilmek için, içinde yaşadığı ortamdan

neler bekler?

Çok basit.

3 kelime.

Huzur, Güven, İstikrar.

Bir başka ifadeyle, SAMEKS Endeksini açıklarken söylediğim gibi,

önünü görmek ister.

Geleceğe, olabildiğince garanti ile bakmak ister.

Önüne çıkabilecek muhtemel engelleri, öngörebilmek ister.

Kaos istemez.

Belirsizlik istemez.

Peki, örnek olarak anlattığım o kaos ortamını, hazırlayan neydi?

Dayatılmış Darbe Anayasası.

Demek ki, Anayasa ile, İş Dünyasının işini yapamaması arasında,

direk bir bağlantı varmış.

Demek ki, bizim iş yapmamız, Anayasa temelli bir takım olaylar

zinciriyle engellenebiliyormuş.

Bereket versin ki, bu süreçler atlatıldı.

Ve hepsinin sonrasında, kısmi bir Anayasa değişikliği yapıldı.

Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi esası benimsendi.

Bu düzenlemeyle, aslında darbe Anayasasıyla müthiş yetkilerle

donatılmış ama, gerektiğinde Çankaya Köşkü’yle sınırlanan “bürokrat”

cumhurbaşkanından; meşruiyetini halka dayandıran, ‘’cumhur’’ ile

doğrudan ilişkide, yetkilerini kullanmaktan çekinmeyen “siyasetçi”

cumhurbaşkanına geçiş süreci başladı.

Fakat, bu düzenleme sonrasında, hem cumhurbaşkanı, hem de

Başbakan ve hükümet halk tarafından seçildiği için, yürütmeyi oluşturan

güçler arasında “çift başlılık” ve "güç dengesizliği" gibi bir sorunla

karşılaşıldı.

Zoraki süreçlerde çözüm arayışına gidilince, bu tip sonuçları da

kaçınılmaz olabiliyor.

Elden ne gelir!

Döğüşte yumruk sayılmaz, misali.

Yine, iş dünyasının hoşlanmayacağı bir tablo daha ortaya çıktı.

Belirsizlik.

Öngörememek.

Geleceği tahmin edememek.

Yatırım iştahının kaçması.

İş yapma enerjisini kaybetmek.

İşte biz, bu tabloyu Arzu Etmiyoruz.

Onun için, Cumhurbaşkanının millet tarafından seçim sürecinin

başında, daha adayların isimleri resmî olarak açıklanmamışken, kuvvetler

ayrılığı denilen, fakat kurgusunda kuvvetler karmaşası bulunan bu

sistemin değişmesi gerektiğini söyledik.

O zamandan beridir de, aynı şeyi söylüyoruz.

Çünkü bu durum, güçler karmaşasını ve siyasi krizleri ortadan

kaldırarak, hükümet sisteminde istikrarı sağlayacak esaslı bir anayasa

değişikliğini mecbur kılıyor.

Bugün, tamamen yasal yetkilerini kullanan, bunları kullandığı için de

kimilerince eleştirilen, fakat sorumluluk da taşımayan bir

Cumhurbaşkanlığı var.

Üstelik, millet tarafından seçilmek gibi güçlü bir dayanağa da sahip.

Sistemin hem fiili ve yasal durumu tarif edecek şekilde

tanımlanması, hem de Türkiye'ye ayak bağı olan taraflarının

düzenlenmesi gerekiyordu.

Bugün yapılan değişiklik tam olarak bu.

Kısacası, bize göre Meclis'te yapılan ve 16 Nisan’da milletin oyuna

sunulacak olan değişiklik, bir tercih değil, bir ihtiyaç.

Biz, iş dünyası olarak, sürdürülebilir bir kalkınma için, Türkiye’nin bu

ihtiyacının karşılanması gerektiğini düşünüyoruz.

Değerli Misafirler,

Sizlere ilginç bir istatistik aktarayım:

Dünya Bankası’nın, İş Yapma Kolaylığı diye bir Endeksi var.

2016 yılının Ekim raporuna göre, Türkiye, 190 ülke arasında;

İşe Başlama Kolaylığında 79’uncu,

Vergi Ödeme Kolaylığında 128’inci,

İnşaat İzni Alma Kolaylığında 102’inci,

Sınır Dışı Ticaret Yapma Kolaylığında 70’inci,

Elektrik Bağlatmada 58’inci,

Mülk Kaydı Yaptırma Kolaylığında 54’üncü,

Kredi Alma Kolaylığında 82’inci,

İflas Durumlarının Halledilmesi Kolaylığında 126’ncı,

Sözleşmelerin Uygulanması Kolaylığında 33’üncü ve

Yatırımcının Korunmasında 22’inci sırada yer alıyor.

Bu rakamlar, hepimizin şikâyet ettiği, işlerin yavaş yürümesine, yani

atalete işaret ediyor.

Allah aşkına, şu milletin aşkı olmasa, böyle bir ortamda, iş adamları,

yeni yatırım, ya da yeni istihdam için kendini paralar mı?

Zaten, paralasa da ne olacak?

Görüyordunuz, İşler yürümüyor ki!

Ve, biz bunu çok uzun zamandır dile getiriyoruz.

Çünkü, yavaş ilerleyen bir sistemden en çok etkilenen kesimlerin

başında elbette iş dünyası geliyor.

Verimsizlik, iş dünyasını batırır.

İşini zamanında ve doğru şekilde yapamamak, iş dünyasının

rekabetçiliğini katleder.

Raporlarımıza bakarsanız, bu sorunların çözümü için teklif ettiğimiz

önerileri de görebilirsiniz.

Kamu kurumlarının yönetim yapısının, iş dünyasının dinamizmine

ayak uydurabilecek, beklentilerine cevap verebilecek şekilde yeniden

kurgulanması gerektiğini ifade ediyoruz.

Dünya genelinde çok hızlı teknolojik gelişmelerin yaşandığı bir

çağda, hızın kendisinin bile hızlandığı bir çağda, hantallığın telafisi olabilir

mi?

Kesinlikle olamaz.

Bu nedenle, halkımızın tabiriyle, bugün gidip yarın gelmemek için,

kararların daha çabuk alınması, işlerin daha çabuk yürümesi için;

kısacası, ekonomideki çarkların daha hızlı dönebilmesi için, referandum

sürecini iyi anlamak, iyi yorumlamak gerektiğini düşünüyorum.

Dolar ve Euro kurunun Hükümet tarafından 1,5 yıl ileriye doğru ilan

edildiği bir ülkede, Cumhurbaşkanı ile Başbakan arasında bir toplantı

içinde; "Anayasa kitapçığı masada fırlatıldı mı, yoksa sertçe ileriye doğru

ittirildi mi" tartışmaları sonunda, çok ciddi bir hükümet krizimiz olmasını

istemiyorum.

Böylesi bir gerekçeye dayandırılan bir siyasi kriz ve onun

sonrasında çıkan ekonomik kriz sonrası, Doların, 687 TL'den 1.700 TL'ye

fırladığı bir ülkenin iş adamı olmak istemiyorum.

O kriz sonrasında da, kamuda çalışanlar yine her ayın sonunda

düzenli olarak maaşlarını almaya devam ederken, iş yeri kapanan

yüzlerce, binlerce iş adamından birisi olmak istemiyorum.

Niye isteyeyim ki?

Kim, böyle bir ortamda yatırım yapmak ister?

Kim, hükümet tarafından 1,5 yıl boyunca ilan edilmiş bir döviz kuru

ortadayken ve bütün planlarını ve yatırımlarını, fizibilitesini ona göre

yapmışken, aniden %150 devalüasyon ile karşılaşmak ister ki?

Hiç kimse.

İşte, bu temel gerekçelerden hareketle, bu referandumun, birçok

sorunun çözümü için bir imkân olduğunu hatırda tutmalı ve bu imkânı iyi

değerlendirmeliyiz.

Geleceğimize sahip çıkmalıyız.

İşte, bu sebeplerle, Anayasalar ve özelinde bu Anayasa değişikliği,

elbette tüm milletimiz için, ama özellikle iş dünyası için de çok önemli.

Burada, konuşmamın başlarında ifade ettiğim gibi, siyasi

değerlendirmelere girmedim.

Anayasa maddelerinin yorumlarına da girmedim.

Konuya, iş dünyasının bakışı açısından ve temel yaklaşımlardan

hareketle bakmaya gayret ettim.

Umarım, çoğu zaten bildikleriniz olan bazı gerçekleri, farklı bir

bakış açısıyla yansıtabilmişimdir.

Bu duygularla sözlerime son verirken, normal SAMEKS Endeksi

açıklama sınırlarının biraz dışına çıkan, ama, önemi sebebiyle

değinilmesi gereken konuları içeren bu toplantımızda beni dinlediğiniz

için sizlere teşekkür ediyor, hepinize saygılar sunuyorum.

Nail OLPAK

MÜSİAD Genel Başkanı