1

btg.org

BTG jaarverslagnederlandse vereniging van bedrijfstelecommunicatie grootgebruikers

2

ColofonTekst

BTG-bureau & Felix Speulman

Eindredactie

Felix Speulman

Vormgeving

Betuwe Promedia bv, Buren

3

Inhoud

I Organisatie 4 Bestuur 4 Werk- en gebruikersgroepen 4 Subwerkgroepen 4

II BTG in 2011 5 III Ontwikkelingen in 2011 10 Markttrends 10 Trends in beveiliging 12 Nationaal beleid en regulering 13 Europees beleid en regulering 22

IV Activiteiten 26 BTG Themadagen 26 Bijeenkomsten 26

V Publiciteit 27

VI Financieel overzicht 28

VII Ledenoverzicht per 31 december 2011 29

4

BestuurIn 2011 hebben er geen bestuurswisselingen plaatsgevon-den. De samenstelling van het bestuur in het verslagjaar was als volgt:

– Hans van der Perk (Parick Advocatuur) voorzitter sinds september 2006

– Jon van den Helder (Shell) bestuurslid sinds maart 2006,

penningmeester sinds september 2006– Eric Foppen (USG People) bestuurslid sinds september 2006 – Piet Voogd (Defensie) bestuurslid sinds maart 2006

Werk- en gebruikersgroepen– Aastra gebruikersgroep Vacature– Alcatel-Lucent Herman Koning (Loders Croklaan BV)– Avaya Nortel F.J. de Hoop (AEGON Nederland NV)– Beheer & Exploitatie / Infrastructuur &

Nieuwe diensten Vacature– Beveiliging R. Muijrers (Getronics Nederland) G.M. Niersman (NIVO Engineering BV)– Call Centers Vacature– Calvi gebruikersgroep H.A. Bethlehem (Atos Origin Nederland BV)– IP Telefonie Vacature– KPN Klankbordgroep Vacature

– Mobiel R. Honhoff (Albert Heijn Company)– NEC Philips gebruikersgroep Vacature– Siemens gebruikersgroep Vacature– Vodafone Klankbordgroep E.J. Blankestijn (Imtech N.V.) tot november 2010 J. Corvers (Imtech N.V.) vanaf november 2010

Subwerkgroepen– Vodafone (onderdeel van de werkgroep Mobiel) J. Corvers (Imtech N.V.) vanaf november 2010– KPN (onderdeel van de werkgroep Mobiel) R. Honhoff (Albert Heijn Company)

I Organisatie

5

II BTG in 2011

Van 1.0 naar 2.0De vereniging bevond zich in 2011 op een kruispunt in haar ontwikkeling. Reeds vóór het verslagjaar, in 2010, had het bestuur op verzoek van de leden opdracht gegeven tot onderzoek naar mogelijkheden tot vernieuwing van de vereniging. Bij een deel van de achterban heerste al lan-gere tijd het idee dat BTG zich beter moet aanpassen aan de veranderende omgeving waarin organisaties vandaag de dag opereren.

Dit mondde uit in een onderzoek door KPMG en een rap-port waarin aanbevelingen zijn gedaan voor vernieuwing. Kort samengevat, beveelt KPMG voor een vernieuwd BTG twee bewegingen aan: een verschuiving van individuele contacten tussen leden en de vereniging naar collectieve contacten tussen leden onderling en de vereniging, en van activiteiten binnen de vereniging met een gesloten karakter naar veel meer activiteiten samen met de buiten-wereld. Investeren in kennis, zichtbaarheid en betrok-kenheid staat centraal. De auteurs gaan daarnaast in op consumentisme onder verenigingsleden, de activiteiten van BTG-bureaumedewerkers en het tijdsbestek voor implementatie.

Van Blauwdruk naar veranderingIn het verslagjaar zijn concrete stappen gezet om de vereniging naar een nieuw tijdperk te loodsen. Om te beginnen is er een extern bureau ingeschakeld (Colhorn Group) om de strategische outlook van KPMG te vertalen naar een document waarin een werkbare aanpak is gede-fi nieerd. In dit document, de Blauwdruk BTG 2.0, zijn drie aandachtspunten uitgewerkt. Een vernieuwd BTG moet veel zichtbaarder zijn voor de buitenwereld, moet aan een kennisinfrastructuur bouwen en moet werken aan de betrokkenheid van haar leden.

Doel is te komen tot een vereniging die openheid hoog in het vaandel voert en een grotere samenhang vertoont: leden moeten kunnen leren van elkaars ervaringen en desgewenst direct met elkaar kunnen communiceren. De Blauwdruk geeft een uitvoerige beschrijving van dien-sten, processen, organisatie, mensen en middelen om dit te bereiken. Daarom volgt hier een samenvatting van de belangrijkste punten.

DienstverleningTraditioneel waren de diensten van de vereniging behar-tigen van belangen en delen van kennis. Een vernieuwde vereniging zal de belangenbehartiging op veel openlijker wijze in de praktijk gaan brengen, waarbij, zoals de auteur van de Blauwdruk Kees Groeneveld stelt, ‘het optimum tussen transparantie en vertrouwelijkheid wordt opge-zocht’. Belangenbehartiging in vertrouwelijkheid voor één enkel bedrijfslid zal nog wel voorkomen in de toekomst, maar veel minder dan voorheen. Kennisdeling zal in de toekomst veel meer nadruk krijgen. Daartoe wordt een onderscheid gemaakt tussen toegang verschaffen tot kennis en stimulering tot een brede dialoog. Dit laatste zal ook de zichtbaarheid van de vereniging verhogen.

BedrijfsprocessenNiet alleen de dienstverlening wordt aangepast. Bij een vernieuwd BTG zullen ook de bedrijfsprocessen anders worden ingericht. Hierbij ligt de nadruk op vergroting van openheid en collectiviteit. De drie nieuwe diensten bestaan uit de volgende deelprocessen:

6

• Toegang verschaffen tot kennis (tevens de operatio-nele basis voor de andere twee hoofdprocessen)

– Kennis genereren – Kennis beheren – Kennis verschaffen• Behartigen van belangen – Oplossen van problemen/Beantwoorden van

vragen – Beïnvloeden van relevante partijen• Stimuleren tot brede dialoog – Faciliteren van interne dialoog – Actief participeren in publieke dialoog

Organisatie BTG zal niet juridisch, maar wel operationeel en qua presentatie van TGG (Telegrootgebruik BV) worden gescheiden. Daardoor kan de positionering van BTG en TGG worden aangescherpt. De vereniging wordt vormge-geven als transparante netwerkorganisatie waarin derde partijen, zoals aanpalende verenigingen met overeen-komstige doelstelling en relevante kennisinstituten, actief participeren. Thematische programma’s, die ongeveer drie jaar lopen, vormen het vehikel om de netwerkorganisatie te realiseren.

BTG 2.0 start met de volgende thematische programma’s: Markt & Spelers, Business & Trends en Mens & Talent. De focus van BTG heeft traditioneel vooral bij de inhoud van het eerste programma gelegen, met veel aandacht voor marktpartijen en regulering. Ook de inhoud van het tweede programma kon op aandacht rekenen. In de nabije toekomst zal de vereniging vooral focussen op ontwikkelingen in technologie en de impact daarvan op de bedrijfsvoering. Het derde programma is een nieuw onderwerp binnen BTG. Door aandacht te besteden aan de mens achter de telecom/ict-manager wil BTG lidver-tegenwoordigers meer betrekken bij de vereniging en bovendien lidmaatschap voor individuele vertegenwoor-digers van leden aantrekkelijker maken.

Binnen een thematisch programma worden vervolgens op projectbasis werkgroepen gestart, in het vervolg projectgroepen genoemd. Deze groepen leveren concrete resultaten, zoals checklists en tips & tricks uit de praktijk. Projectgroepen worden tijdig ontbonden, zodat het een-voudiger is mensen erbij te betrekken en de verzameling groepen zich steeds vernieuwt.

Intensieve samenwerking dan wel samengaan met par-tijen met overeenkomstige doelstellingen, kennisinstitu-ten en de pers zal de vereniging actief nastreven.

PersoneelHet vernieuwde BTG-bureau zal met minder vast perso-neel dan voorheen opereren: één directeur, een kennisma-nager, een marketingmanager en een relatiemanager. In deeltijd vervullen deze managers ook de rol van program-mamanager. Daarnaast komt er een offi cemanager/admi-nistrateur. Veel meer dan voorheen zullen externe specia-listen worden ingezet voor beheer en bouw van websites, tekstredactie, public relations en overige communicatie.

MiddelenVooral de website en kennis-database zullen worden ver-beterd. Moderne media zoals LinkedIn en Twitter worden gebruikt. Ook het netwerk van leden zal actiever worden benaderd en ingezet. De programma’s vormen een lei-draad bij de keuze voor projectgroepen en bijeenkomsten. Daarnaast zal het BTG-netwerk sterk worden uitgebreid voor wat betreft partijen met overeenkomstige doelstel-ling, kennisinstituten en pers. Er zal worden onderzocht in hoeverre een alternatieve behuizing zinvol en haalbaar is.

In het eerste jaar is een sluitende begroting voor een vernieuwd BTG geen doel op zich. Er wordt wel naar gestreefd om de investering voor een nieuw BTG zoveel mogelijk terug te verdienen, enerzijds uit kostenbespa-ring, anderzijds uit aanwas van nieuwe leden.

7

FaseringDe realisatie van BTG 2.0 zal plaatsvinden in drie fasen, in de periode van september 2011 tot en met december 2012.

Fase 1 – voorbereiding

De beoogde voorbereidingsfase loopt van september 2011 tot maart 2012. In oktober 2011 is gestart met de aanstel-ling van een ‘kwartiermaker’ om de eerste veranderingen operationeel vorm te geven. In deze fase is het deelproces Actief participeren in publieke dialoog gerealiseerd, voor de overige vijf deelprocessen worden voorbereidingen getroffen.

Fase 2 – verandering

Van maart 2012 tot september 2012 moeten zich de echte veranderingen voltrekken. Er wordt een kennismanager in vaste dienst aangezocht die de kennisinfrastructuur zal realiseren en beheren voor BTG. Alle overige deel-processen: kennis genereren, beheren, verschaffen en het oplossen van problemen/beantwoorden van vragen, het beïnvloeden van relevante partijen en het faciliteren van interne dialoog, worden in deze fase gerealiseerd.

Fase 3 – borging

Van september 2012 tot eind 2012 wordt zekergesteld dat de veranderingen duurzaam zijn. Aan het begin van deze fase moet het vernieuwde BTG al operationeel zijn. In deze slotfase moet de nieuwe aanpak routine zijn gewor-den bij bureaumedewerkers, derde partijen en bij leden.

KennisOmdat bedrijfstelecommunicatie sterk in verandering is, zowel in de breedte (convergentie met IT, cloud compu-ting, outsourcing), als in de diepte (nieuwe technieken, zoals voip) moet een vernieuwde vereniging blijvend investeren in kennis. De veranderingen in telecommuni-catie zijn voor een kleine belangenorganisatie te complex om nauwgezet te volgen. Daarom zal BTG in de toekomst meer op een netwerkorganisatie moeten gaan lijken en meer gebruik moeten maken van beschikbare kennis bin-nen de vereniging zelf. Daartoe moeten contactpersonen

van leden actief betrokken raken en ook niet-contactper-sonen van lidorganisaties, zoals cio’s, worden aangemoe-digd actief te worden binnen BTG. Kennis van leden moet structureel worden vastgelegd zodat deze beschikbaar is voor anderen. Een vernieuwde website kan hierin een centrale rol spelen.

BTG moet ook meer dan voorheen samenwerken met kennis- en onderzoeksinstituten zoals TNO, TU-Delft of de Gartner Group. Ook moet meer dan vroeger samen-werking worden gezocht met brancheorganisaties en belangenorganisaties als ICT-Offi ce, PON, ITSMF, INTUG, sTN, TMA of TSOC, en werkgeversorganisaties, zoals VNO-NCW. Daarnaast moeten er actiever contacten worden onderhouden met overheden en regelgevers, zoals het ministerie van EZ, OPTA, de Europese Commissie. Ook met adviesbureaus, leveranciers of operators is samenwerking mogelijk.

Samenwerking met derde partijen kan vorm krijgen in tijdelijke, projectmatige of structurele samenwerkingsver-banden. Bij dit alles moet duidelijk zijn welke kennis door het bureau wordt voortgebracht en beheerd en welke door derde partijen en wat in dat laatste geval de rol van het bureau is.

Duidelijk is wel dat de vereniging externe specialisten zal inzetten voor alle taken die niet tot de kerncompetenties van BTG behoren.

De spreiding van kennis en informatie moet geoptimali-seerd worden door structureel elektronische middelen in te zetten, alternatieve vormen van kennisdeling te gebrui-ken en de (grotendeels passieve) website te vervangen.

ZichtbaarheidDe positie van BTG in de markt biedt kansen om door te groeien naar opiniemaker (thought leader) of belangrijk-ste lobbyist en belangenbehartiger op het gebied van bedrijfscommunicatie en bijbehorende technologie. BTG kan haar marktpositie herwinnen door zich te richten op

8

versterking van haar netwerk en haar zichtbaarheid bij leden, leveranciers, overheden, kennisinstituten en media.

Een vernieuwd BTG moet actief informatie brengen naar leden en andere partijen en niet alleen maarverwachten van leden dat ze informatie alleen maar komen halen. Ook moeten netwerken van contactperso-nen bij leden en andere individuen beter worden benut. Bijeenkomsten voor niet-leden – tot op heden niet aan de orde – moeten mogelijk worden.

Het verbreden van samenwerking met partners als ken-nisinstituten, andere belangenorganisaties, overheden en leveranciers zal eveneens bijdragen aan een toegenomen zichtbaarheid, waarbij ook past dat BTG zichtbaar deel-neemt aan evenementen van derden.

De vereniging moet zich in de toekomst actief profi leren op relevante actuele onderwerpen, via traditionele media en sociale media. De pers moet actief worden benaderd en herkenbare, eigen BTG-medewerkers moeten in de openbaarheid treden.

Tenslotte moet worden onderzocht of het haalbaar is een leerstoel telecommunicatiebeleid in te stellen of aanslui-ting te zoeken bij zittende hoogleraren/wetenschappe-lijke experts.

BetrokkenheidDe rol van opiniemaker en voornaamste lobbyist en be-langenbehartiger op het gebied van communicatie moet gedragen worden door de leden en vraagt betrokkenheid van hen. BTG moet in de toekomst haar herkenbaarheid als opiniemaker stimuleren door een toegankelijk plat-form te creëren op basis van sociale media voor laagdrem-pelige informatie-uitwisseling. De vereniging moet ook activiteiten organiseren voor andere medewerkers dan de primaire contactpersonen van lidorganisaties.

BTG moet nieuwe projectgroepen (de voormalige werk-groepen) opzetten en participatie door leden instellen, bijvoorbeeld met een expert van een TU als voorzitter.

De scheiding van TGG en BTG moet strikter worden doorgevoerd en zittende en nieuwe medewerkers moeten beter focussen op de taken die van hen worden verwacht: TGG als commerciële tak en BTG als tak voor lobby en ken-nis van de vereniging.

Leden moeten een actievere rol krijgen. Dat betekent dat ze nauwer moeten worden betrokken bij het beleid van de vereniging. De uitvoering van taken ligt bij de medewer-kers van het bureau.

Voor de organisatie betekent dit ten slotte dat BTG actief, zowel in geld als menskracht, zal investeren in kennis, zichtbaarheid en betrokkenheid en dat BTG zich in al haar uitingen separaat van TGG zal profi leren.

Consumentisme onder leden?Een belangrijke aanleiding voor de gewenste veranderin-gen bij BTG zijn de geconstateerde beperkte kennisde-ling, zichtbaarheid en betrokkenheid binnen en buiten de vereniging. Er zou sprake zijn van een tendens tot ‘consumentisme’ onder leden. Dat wil zeggen dat leden opportunistisch te werk zouden gaan en vooral ‘halen’ en weinig ‘brengen’. Dat er een zeker gehalte aan consumen-tisme bestaat is zeker, maar dat het bepalend is voor het lot van verenigingen niet.

Binnen BTG zijn reeds eerder pogingen gedaan om de genoemde ontwikkeling te stuiten. Er werd een program-maraad ingesteld voor de coördinatie tussen het bestuur en de werkgroepen. Er werd geëxperimenteerd met alter-natieve vormen van communicatie binnen de vereniging, zoals Inner Circle, later BTG Connect. Weer later is een LinkedIn-groep ingezet en een Twitter-account geclaimd, maar dit heeft niet tot het gewenste resultaat geleid. Dit is mede aanleiding geweest voor versnelling van het initiatief BTG 2.0.

9

Het is belangrijk consumentisme niet als het noodlot van de vereniging te beschouwen maar daar juist actief op in te spelen. Het past BTG niet om zich erbij neer te leg-gen dat leden niet voldoende eigen initiatief tonen. Het bureau van de vereniging moet een voortrekkersrol spelen bij het zichtbaar maken van en betrekken van leden bij de verenigingsactiviteiten.

Focusgebieden BTG-medewerkersBij een aantal medewerkers van BTG heeft wellicht twijfel bestaan over de noodzaak en het effect van meer zichtbaarheid en betrokkenheid. Wel heeft een ieder de noodzaak tot betere deling van kennis onderschreven. Dit soort twijfel is typerend voor een verandertraject bij een organisatie. Het BTG-bestuur heeft zich evenwel openlijk uitgesproken voor investering in kennis, zichtbaarheid en betrokkenheid en heeft voor BTG 2.0 de steun gekregen van de leden van BTG.

In de tijdsbesteding van BTG-medewerkers lag het ac-cent op belangenbehartiging van individuele leden. Dit geschiedde in grote mate in een-op-een-situaties gezien de vermeende of werkelijk vertrouwelijke aard van de behandelde problematiek (hier zou overigens een extra ri-sico kunnen liggen, gezien eerdere discussie met de fi scus aangaande belastingplichtigheid).

Het is illustratief even terug te gaan naar de ontstaansge-schiedenis van de vereniging, die een kwart eeuw geleden is ontstaan als juridisch vehikel bij een confl ict tussen een operator en een grootgebruiker, waarbij andere grootge-bruikers zich aansloten. Het is dus niet verwonderlijk dat dergelijke belangenbehartiging een belangrijk onderdeel is van de verenigingsactiviteiten. Maar de vertrouwelijk-heid hiervan kan in gevallen strijdig zijn met de roep om kennisdeling, zichtbaarheid en betrokkenheid van een vernieuwd BTG.

Het is daarom zinvol om deze een-op-een belangenbe-hartiging wel te laten bestaan, maar waar toegestaan door het betreffende lid of leden deze activiteiten actief zichtbaar te maken binnen de vereniging, en daarnaast actief aan de slag te gaan met investeringen in kennis, zichtbaarheid en betrokkenheid.

Tijdsbestek van het verandertrajectIn de bestuursnotulen is voor de implementatie van de veranderingen in eerste instantie uitgegaan van drie tot vijf jaar. Gezien de omvang van BTG en het kunnen vasthouden van de benodigde spanningsboog verdient het aanbeveling vooralsnog in te zetten op een traject van één jaar plus een periode voor verankering van de veranderingen van een half jaar, waarbij het bureau begin 2012 zelfstandig te werk gaat onder toeziend oog van het bestuur.

10

III Ontwikkelingen in 2011

MarkttrendsUitbesteding bedrijfsprocessen stagneert, tevredenheid daaltDe ICT Barometer over uitbesteding van bedrijfsprocessen van Ernst & Young, die begin februari 2011 het licht zag, signaleert de trend dat er niet langer sprake is van groei in de uitbesteding van bedrijfsactiviteiten. Ook liep de tevredenheid over outsourcing terug.

Waar in 2009 nog werd gerekend met een groei in zowel volume als kwaliteit van uitbestede diensten, is dat opti-misme intussen redelijk verdampt. De uitbesteding van softwareontwikkeling en onderhoud van hardware stegen nog licht, terwijl de groei bij de jarenlange ‘kampioen outsourcing’, callcenters, haperde en bij marketing en communicatie zelfs fors is teruggelopen.

Daarnaast daalde de waardering over uitbesteed werk. De tevredenheid onder de 600 voor dit onderzoek onder-vraagde Nederlandse managers was, uitgedrukt in een rapportcijfer, teruggelopen van een 6,8 in 2009 naar een 6,6 in 2010.

Van de uitbestedingscontracten wordt bijna 75 procent na afl oop verlengd. Bedrijven en instellingen zijn huiverig om onenigheid met hun uitbestedingspartner te krijgen. Een dergelijk geschil is voor het bedrijf in kwestie vaak een kostbare aangelegenheid.

De auteurs van het rapport pleiten er voor om uitbeste-dingscontracten met enige regelmaat tegen het licht te houden. ‘Het gebruik van benchmarking bij outsourcing is nog minimaal ontwikkeld bij de meeste organisaties. Dat is echt een gemiste kans, omdat op die manier op objectieve wijze bepaald kan worden of het contract nog wel aan de verwachtingen voldoet.’

Met het rapportcijfer van 6,6 zit Ernst & Young volgens BTG nog hoog in de boom. De opmerking over benchmar-king kan wat nuance gebruiken, het benchmark-resultaat heeft immers geen relatie met de beleving van de tevre-denheid. Het geeft hooguit een indicatie of een uitbe-stedingscontract overeenkomt met de norm in de markt en laat zien of kostendoelstellingen worden gehaald en afspraken worden nagekomen.

Ict-sector terug bij afEind februari volgde een nieuwe editie van de ICT Baro-meter over conjunctuur, bestedingen en ICT indicator. Gaf de ICT Barometer over het 4e kwartaal van 2010 nog een positief beeld gebaseerd op verwachtingen voor 2011, in deze versie is dat positieve beeld verdwenen. Volgens de auteurs van Ernst & Young is de vraag naar externe ict’ers gedaald naar het niveau van 2009. De onderzoeksresulta-ten van januari 2011 laten een compleet ander beeld van de ICT-sector zien dan het onderzoek in het vierde kwar-taal van 2010. De ICT Indicator, een index gebaseerd op de onderzoeksresultaten, is dan ook gedaald van 121 naar 88.

Niet alleen de vraag naar externe ict’ers nam af, ook de vraag naar interne ict’ers is weer op het niveau van april 2009. Elf procent van de ondervraagde managers zag de interne ict-afdeling groeien, terwijl dertien procent juist mensen zag weggaan. De oorzaak zit deels in tegenval-lende omzetten bij een aantal ict-giganten over 2010,

11

waardoor uiterste voorzichtigheid in personeelsgroei is geboden. Een andere oorzaak zit in de overheveling van werk naar met name India.

Naast de daling van werkgelegenheid zagen de auteurs de investeringen dalen. Bedrijven en instellingen met meer dan 500 werknemers hebben de verwachtingen voor ict-budgetten voor 2011 aanzienlijk naar beneden bij-gesteld. De budgetten bleven echter nog steeds groeien: van de ondervraagde managers verwachtte 32 procent een toename in het budget, terwijl 21 procent een afname verwachtte. In november 2010 waren deze verwachtingen aanzienlijk rooskleuriger: 38 procent zag een toename en 19 procent een afname van de budgetten.

De overheid zette de vaart in bezuinigingen. Er was min-der inhuur van ict’ers, minder aanschaf van hardware en er werd voorzichtig omgegaan met de aanschaf van soft-ware. Ook laat de Barometer een daling zien bij externe ict-diensten. Managers bij de overheid waren helder over hun verwachtingen: 20 procent verwachtte groei en 41 procent een afname van externe ict-diensten voor 2011.

Er waren ook positieve ontwikkelingen. De verwachtin-gen van het mkb en kleinere instellingen waren minder negatief voor de rest van het verslagjaar. Verwacht werd dat het mkb in 2011 naar verwachting juist meer zou gaan investeren in externe ict-diensten. Eenvijfde van de mana-gers in het mkb verwachtte groei en veertien procent een afname. Binnen de sectoren handel/distributie hebben de managers hun verwachtingen voor de bestedingen voor externe ict-diensten in 2011 juist sterk naar boven bijge-steld. Bijna dertig procent van de managers verwachtte groei in 2011, terwijl maar tien procent een afname voor-spelde. Hun verwachtingen waren aanzienlijk positiever in vergelijking tot medio 2010.

Schaarsterapportage nummers 2010In maart publiceerde OPTA haar Schaarsterapportage 2010. In het rapport geeft de toezichthouder een overzicht van de nog beschikbare nummerruimte per nummercatego-

rie, de uitgiftepercentages vanaf 2008 en het totaal aan-tal uitgegeven nummers per categorie. Enkele opmerke-lijke zaken: per 31 december 2010 waren bijna 118 miljoen nummers uitgegeven. In vergelijking met 2009 is dat een stijging van ruim 8 procent. Bij mobiele nummers is een afvlakking van de groei te zien. Het aantal aanvragen voor Mobiele Netwerkcodes (MNC’s) nam echter een fl inke vlucht. Bedrijfsnummers hebben zich zich ontwikkeld tot een van de meest populaire nummersoorten; per 31 december 2010 waren ruim twee miljoen 088-nummers uitgegeven. Het gebruik van 088 in mobiele netwerken is nog weinig gebruikelijk.

Marktonderzoek zakelijke marktRoland Berger Strategy Consultants heeft in opdracht van OPTA onderzoek gedaan naar ontwikkelingen in de zake-lijke markt voor vaste telefonie, breedbandverbindingen en huurlijnen. In mei 2011 zag hiervan een publicatie het licht. De toezichthouder wil een beeld krijgen van ontwik-kelingen in de markt voor de komende jaren. Een revolutie gaan we niet meemaken, de rapportage roept het beeld op van een geleidelijke ontwikkeling in het tempo van de afgelopen jaren. De cloud neemt geen hoge vlucht voor grootzakelijk gebruik, het blijft licht bewolkt. Voip blijkt ook geen hardloper te zijn, het traditionele netwerk blijft gewoon zijn werk doen. Het bureau van de vereniging en een aantal leden hebben medewerking verleend aan het onderzoek.

OPTA Marktmonitor OPTA’s periodieke uitgaven van markttrends bracht in het verslagjaar weinig nieuws. De Marktmonitor geeft vanaf medio 2008 een stabiel beeld. In het totaal aantal retail vaste-telefonie-aansluitingen was nauwelijks ontwikke-ling waar te nemen, terwijl mobiel groeide. Tussen pstn- en VoB-aansluitingen wordt gemuteerd. De retail-omzet van sms bleef stijgen, voor de eerste maal kwam de retail-omzet van datadiensten wat hoger uit dan de omzet over sms. Tussen al die rust sprong de vrije val van het aantal CPS-aansluitingen in het oog. WLR gaat inmiddels in deze val mee.

12

De retail-jaaromzet van verkeer is tot en met 2010 terug-gelopen, maar nog steeds op een respectabel niveau. Rekening houdend met de tariefontwikkelingen in 2011 verwachtte BTG dat het tij zou keren.

Trends in beveiligingNationaal Trendrapport Cybercrime en Digitale Veiligheid 2010GOVCERT heeft zijn eerste Trendrapport Cybercrime en Digitale Veiligheid samengesteld. Aan de samenstelling van deze rapportage zijn bijdragen geleverd door KLPD, NCTb, AIVD, MIVD en OPTA. De belangrijkste trends op het gebied van cybercrime en digitale veiligheid zijn in de publicatie samengebracht en er is gekeken naar hun onderlinge verband.

Cybercriminaliteit wordt steeds geavanceerder en richt zich beter op de zwakke punten bij slachtoffers, de drei-ging van digitale spionage neemt toe, illegaal gebruik van internet om politieke redenen is gericht op bedreiging, en ook defacements (ongeautoriseerde aanpassingen aan websites) en propaganda nemen toe. Beveiliging wordt lastiger door uitbesteding en cloud computing, zaken als procesautomatisering lopen meer risico’s. Tegelijkertijd blijven gebruikers kwetsbaar voor digitaal misbruik terwijl hun privacy meer onder druk staat.

Beveiligingsrisico’s in de cloudDe OECD heeft in januari 2011 Future Global Shocks, redu-cing systemic cybersecurity risk gepubliceerd. Dit rapport is onderdeel van een serie rapporten over mogelijk toe-komstige wereldwijde rampspoed. Naast allerlei tastbare rampen wordt ook aandacht besteed aan cyber-related events. Dit laatste heeft betrekking op een situatie waarin internet grootschalig onderuit gaat of niet meer functio-neert zoals verwacht.

In het rapport komen alle bedreigingen langs die men vandaag kan voorzien of kent. Dat varieert van de recre-atieve hacker tot cloud computing. Volgens de auteurs is dit laatste een security-relevante trend van betekenis.

In het rapport wordt ook aandacht besteed aan bestrij-ding en mogelijk voorkomen van grootschalige incidenten en problemen.

Web 2.0 Security and PrivacyENISA, de Europese organisatie voor onderzoek naar be-veiliging van ict en informatiesystemen, kwam in maart 2011 met een position paper over de beveiliging en bedrei-gingen van Web 2.0-toepassingen. ENISA onderbouwt haar waarneming met cijfers die er niet om liegen. Tussen 2007 en 2008 is het aantal bedreigingen daadwerkelijk gemeten. Deze laten een toename zien van meer dan 400 procent. Volgens ENISA wordt dit beeld voornamelijk ver-oorzaakt door poor development practices. Ontwikkelaars moeten zich bijscholen om veiliger code te produceren. Verder is standaardisatie noodzakelijk, stellen de auteurs van het rapport, die zich beperken zich tot specifi eke risi-co’s voor Web 2.0. Zaken als identiteitsdiefstal, pharming, phishing en spam worden buiten beschouwing gelaten.

BotnetsENISA publiceerde in maart eveneens een rapport over Botnets: Measurement, Detection, Disinfection and De-fence. De publicatie gaat in op hoe botnet-bedreigingen worden vastgesteld en hoe ervan af te komen. Daarnaast is er aandacht voor onderzoek, analyse, het meten van de omvang van botnets en het omgaan met de bedreigingen. Het rapport behandelt 25 types van best-practices voor het meten, ontdekken en verdediging tegen botnets.

Betrouwbaarheid van internet-interconnectieDe organisatie heeft ook de betrouwbaarheid van inter-net-interconnecties onderzocht en dit in een lijvig rapport neergelegd dat medio 2011 uitkwam. In de publicatie moet het Border Gateway Protocol (BGP) het ontgelden.

13

BGP wordt toegepast om het uitwisselen van verkeer tus-sen netwerken mogelijk te maken.

Verder gaat ENISA in op de complexiteit van het internet interconnectiesysteem. De auteurs stellen vast dat veel informatie over de feitelijke interconnecties ontbreekt, (reserve) netwerkcapaciteit lijkt te ontbreken, er veel tech-nische problemen met geïnstalleerde apparatuur zijn, en dat de SLA’s die voor internetverkeer worden afgesloten van weinig waarde zijn. BTG deelt die mening. Zoals wel vaker voorkomt in de branche wordt het interconnectie-deel niet door SLA’s afgedekt. Uiteindelijk resteert er dan van de SLA niet meer dan een afspraak over ‘best effort’.

HTML5 ENISA heeft de standaarden die van toepassing zijn op web browsers onderzocht in het kader van HTML5-ontwikkelingen. Alle beveiligingstekortkomingen die zijn vastgesteld, zijn in de publicatie Security Analysis of Next Generation Web Standards gerapporteerd, verschenen augustus 2011. Zoals niet ongebruikelijk is, zijn er nogal wat beveiligingstekortkomingen gevonden: ruim 50. Met de huidige specifi caties dreigt ook HTML5 garant te staan voor lekkage.

In het rapport doet ENISA een aantal aanbevelingen voor verbetering van de standaarden. Opvallend daarbij is dat ENISA adviseert aparte browserprofi elen in te bouwen, afgestemd op verschillende toepassingen. Zo zou voor ‘everyday browsing’ een ander profi el van toepassing zijn dan bijvoorbeeld online bankieren. Daarnaast wordt het gebruik van HTTPS in HTML5 ontmoedigd. Uit de specifi -caties blijkt echter niet wat daarvoor de reden is.

Veiligheid van app-winkelsIn september van het verslagjaar kwam ENISA met aanbevelingen om de beveiliging van smartphones tegen malware op orde te krijgen, beginnend bij app stores, die programmatuur afl everen aan smartphones. Het gaat dan om duizenden apps voor uiteenlopende toepassin-gen. De populariteit van smartphones en apps is niet aan

de aandacht van hackers ontsnapt en vanwege het vo-lume aan app downloads interessant geworden. Volgens ENISA worden steeds vaker besmette apps gevonden. Is een besmette app eenmaal geïnstalleerd, dan is het voor een hacker geen uitdaging meer om e-mail, locatie-infor-matie, telefoongesprekken en/of sms-verkeer te bekijken of af te luisteren.

Nationaal beleid en regulering

OPTA bezuinigt in 2011 bijna 4 tonOPTA maakte in januari 2011 bekend dat haar bezui-nigingsdoelstelling 400.000 euro bedraagt. De totale begroting bedroeg 17,9 miljoen euro, waarbij de loonkos-tencorrectie buiten beschouwing is gelaten.

OPTA heeft er een aantal nieuwe toezichtstaken bijge-kregen: uitbreiding van de consumentenbescherming en uitbreiding van het toezicht op de dienstverlening voor gebruikers met een fysieke beperking, bewaken van de transparantie ten aanzien van netneutraliteit, het afdwin-gen van de meldplicht voor aanbieders bij privacy-inbreu-ken, invoering van een opt-in bij cookies en bescherming tegen misleiding bij sms-diensten. Daarnaast zou OPTA in 2011 opnieuw analyses laten maken van concurrentie op de zakelijke telecommarkt en de televisiemarkt.

Vanwege de nieuwe taken gaat OPTA andere activiteiten beperken. Welke activiteit dat is, wordt per jaar bekeken. De toezichthouder liet weten dat onder andere haar be-handeling van geschillen op het gebied van verplaatsing van telecommunicatiekabels tot het verleden behoort. Partijen moeten dat voortaan bij de rechter aankaarten. Andere onderwerpen waaraan OPTA minder tijd kan be-steden, zijn het overstappen van breedbandaanbieder als gevolg van een afnemend aantal klachten en het toezicht op misbruik van betaalnummers als gevolg van beter georganiseerde aanpak.

14

Fusie NMa en OPTAEind maart 2011 maakte het ministerie van EL&I bekend dat de samenvoeging van NMa en OPTA in 2013 moet zijn voltooid. Ook de Consumentenautoriteit zal deel gaan uit-maken van de nieuwe organisatie. De minister laat weten dat het toezicht slagvaardiger en effi ciënter kan.

De samenvoeging past bij een kleinere en slagvaardige overheid, aldus het ministerie. Er komt een eind aan de overlap van taken en de kennis over markttoezicht wordt beter gedeeld. Bovendien kan de nieuwe organisatie beter inspelen op de internationalisering en technologische ontwikkeling van de markt.

Het kabinet gaat een stuurgroep instellen die onder leiding van een onafhankelijke voorzitter de nieuwe toe-zichthouder vorm gaat geven.

Telecomwet gewijzigd in verband met Nota frequentiebeleid De wijziging van de Telecommunicatiewet die in het voorjaar van 2011 in de Tweede Kamer werd behandeld, is er niet als hamerstuk doorheen gegaan. De Kamer stelde enkele redelijk ingrijpende wijzigingen voor die onder andere betrekking hebben op de kosten van medegebruik van antenneopstelpunten voor omroepsignaal, overdracht van vergunningen en opschorting van de 800 MHz-veiling.

Discussie over de veiling van 800 MHz-licenties ten be-hoeve van mobiel breedband zat er aan te komen. Volgens TNO-onderzoek is de kans groot dat mobiel breedband-gebruik in die band oorzaak kan zijn van storing of uitval van onder andere tv-signalen en vaste internetverbindin-gen. Het Agentschap Telecom en de Universiteit Twente kijken daar anders tegenaan. Deze elkaar tegensprekende meningen waren voldoende aanleiding voor twijfel in de Kamer. Daarom werd voorgesteld de veiling van 800 MHz-licenties op te schorten totdat gegarandeerd kan worden dat er geen interferentie optreedt.

Overdracht van vergunningen voor het gebruik van spec-trum ziet de Kamer niet zonder meer zitten wanneer dat leidt tot minder concurrentie.

Uitgiftebeleid mobiele nummers aangepastOPTA maakte eind januari 2011 bekend dat haar uitgif-tebeleid mobiele nummers is aangepast. Deze aanpas-sing is een goede zaak want zij maakt een einde aan de terugkerende discussie over nummerschaarste, terwijl daarvan in feite geen sprake is. De situatie van voor deze aanpassing was dat OPTA blokken van een miljoen mobiele nummers uitgaf, waarvan er 100.000 direct beschikbaar waren. Dan lijkt het hard te gaan, terwijl massa’s nummers ongebruikt blijven. De aanpassing is gericht op effi ciënt nummergebruik. Om die reden had BTG graag gezien dat nummers worden toegekend aan de feitelijke zakelijke gebruiker zoals bij 088-nummers. OPTA gaat mobiele nummers in blokken van 100.000 uitgeven. Ook aanbieders zonder eigen netwerk kunnen nu mobiele nummers krijgen.

Tarieven M2M (0970) nummerblokkenMet de introductie van de nummerreeks 0970 is OPTA’s tariefklassentabel aangepast: hieraan is tariefklasse 8 toegevoegd. 0970-nummers worden toegekend aan aan-bieders in blokken van 1000 nummers. Het tarief voor het toekennen van 0970-nummers bedraagt 0,50 euro met een minimumbedrag van 200 euro, de jaarlijkse vergoe-ding is 0,10 euro met een minimumbedrag van 55 euro.

Naar het oordeel van BTG is de bestemmingsdefi nitie van de 0970-reeks rekbaar. Dit heeft geresulteerd in een situatie dat 0970 nu voor alle diensten kan worden gebruikt. De bestemmingsdefi nitie in het nummerplan is 1) elektronische communicatiediensten voor geautomati-seerde toepassingen en 2) overige elektronische commu-nicatiediensten. In de verre toekomst zullen 0970-num-mers vooral opduiken in mobiele netwerken. Helaas heeft het bezwaar van de vereniging tegen de uitgifte van 0970-nummers aan aanbieders alléén geen gehoor gevonden. De belanghebbende, de feitelijke nummerge-bruiker vist achter het net.

15

Nummerplan gewijzigd ten behoeve van M2M Het ministerie van EL&I maakte begin augustus de voorgestelde wijziging van het nummerplan met een aparte nummerreeks voor M2M diensten, 0970, bekend. Naar het oordeel van BTG is dit de minst geslaagde num-merplanwijziging tot nu toe. Het ministerie heeft niet de gelegenheid benut om de 0970-nummers toe te kennen aan de daadwerkelijke gebruiker. Dat betekent dat de M2M-gebruiker voor 0970-nummers afhankelijk is van een aanbieder. Bovendien betekent deze wijziging onno-dige overlast voor bestaande M2M-gebruikers die gebruik maken van geografi sche nummers voor M2M-toepassin-gen. Dit kan nog vervelender uitpakken wanneer thans voor M2M ook 06-nummers worden toegepast, want volgens de huidige tekst van de wijziging wordt M2M niet begrepen onder ‘datadiensten’ op mobiele netwerken.

Het ministerie hanteert de volgende tijdlijn voor de introductie van 0970: per 1 oktober 2011 werd de wijziging van toepassing en per 1 april 2012 moet een nummer uit de 0970-reeks voor een geautomatiseerde toepassing worden gebruikt. Wanneer een ander nummer dan een nummer uit de reeksen 0970, 067, 0800, 084, 087, 090 of 1 voor april 2012 in gebruik is genomen voor een geauto-matiseerde toepassing, is het verboden dit nummer na de beëindiging van de overeenkomst voor de desbetreffende dienst opnieuw te gebruiken voor het verzorgen van een geautomatiseerde toepassing (!). Dat wordt dus omnum-meren, ook zijn er nu duizenden slimme meters waarin een sim met een 06-nummer zit.

Bij verschillende gelegenheden heeft BTG het ministerie geïnformeerd over haar bezwaren tegen deze wijziging.

Aanpassing M2M-besluitOrganisaties die gebruik maken van M2M-toepassingen krijgen op enig moment te maken met 097-nummers. In de opvatting van BTG is de regeling voor M2M-nummers slecht doordacht. Alles wat fout kan gaan, is ook daad-

werkelijk fout gegaan. Ter illustratie: 097-nummers worden toegekend aan een aanbieder en niet aan de eindgebruiker. Daarmee zijn organisaties de regie kwijt, deze moeten maar zien of deze een aaneengesloten reeks 097-nummers beschikbaar krijgen en zijn veroordeeld tot het standaardproces van nummerportering. Dit is geen aantrekkelijk perspectief voor organisaties die gebruik maken van een hoog volume aan 097-nummers.

Het ministerie van EL&I heeft de wijzigingen op het M2M-besluit naar aanleiding van de marktconsultatie op een rij gezet. In het M2M-besluit, dat is geconsulteerd, valt alle sms-verkeer onder de M2M-dienst. Dit bleek een misvatting, want in het aangepaste M2M-besluit wordt bericht(tekst)verkeer gesplitst in enerzijds interpersoon-lijk (H2H om in jargon te blijven) verkeer en anderzijds H2M-verkeer, dat niet betrokken is in het M2M-besluit.

Het M2M-besluit maakt verder onderscheid tussen losse sims en dongles en M2M-diensten die geen gebruik maken van losse sims en dongles. Het besluit is overigens wel op beide van toepassing.

Het M2M-besluit is per 1 april van het verslagjaar in wer-king getreden. Vervolgens gebeurt er tot 1 april 2012 niets. Daarna komt er een door de minister te bepalen moment waarop er overigens nog steeds niets gebeurt tot zes maanden erna. Vanaf dat moment zijn 06-nummers niet meer toekenbaar voor M2M-toepassingen. 06-nummers die voor 1 april 2012 in gebruik zijn genomen voor M2M-toepassingen mogen in gebruik blijven.

De nadelen van het MSM-besluit zijn te ondervangen door middel van het gebruik van een mobiele netwerk code of remote SIM. Dit zijn mogelijkheden waar BTG mee wil doorgaan om uiteindelijk tot een verantwoorde, werk-bare situatie voor gebruikers van M2M-nummers (097) te komen. Remote SIM kan vooralsnog echter op maximale tegenwerking rekenen.

16

Aanbesteding 14+-netnummer diensten gestartDe overheid is in november 2011 gestart met het aanbe-steden van 14+-netnummerdiensten voor gemeenten. De gedachte achter deze nummers is dat inwoners via een eenvoudig telefoonnummer hun gemeente kun-nen bereiken. In het Nummerplan zijn 14+-netnummers bestemd voor gebruik door contactcentra van gemeenten. Gemeenten die een netnummer delen met andere ge-meenten, wat geen uitzondering is, gaan dan ook gedeeld gebruik maken van een 14+netnummer.

Er zijn 141 14+-netnummers beschikbaar, deze worden gedeeld door ruim 400 gemeenten. Ten minste één IVR-aanbieder gaat hier profi jt van hebben: gesprekken naar gedeelde 14+-nummers moeten immers worden doorgerouteerd.

De aankiesbaarheid van 14+-netnummer is nog niet optimaal, los van menselijke eigenaardigheden zoals een ‘0’ voor 14+netnummer of een doorkiesnummer erachter. Vanuit het buitenland werkt het nieuwe netnummer nog niet, daarnaast hebben niet alle aanbieders van telefoniediensten 14+-netnummer aankiesbaar. Net als bij eerdere nummerintroducties zal de gebruiker merken dat in bedrijfstelefooncentrales de routeringstabel niet is aangepast. De huidige nummers van gemeenten blijven daarom voor onbepaalde tijd beschikbaar.

Wijziging Besluit universele dienstverleningIn openbare telefoonaansluitingen op een vaste locatie mag vanaf 2012 worden voorzien door middel van een mobiele aansluiting, aldus het Besluit universele dienst-verlening, dat medio september werd gepubliceerd. Het besluit heeft alles te maken met de aanleg van next gene-ration netwerken waarover een enkelvoudige aansluiting alléén niet rendabel zou kunnen worden geleverd. Het besluit laat complicerende details buiten beschouwing. In november is de ingangsdatum van het Besluit universele dienstverlening gepubliceerd: 1 januari 2012.

Digitale AgendaIn mei publiceerde het ministerie van EL&I zijn Digitale Agenda. In praktische termen vertaald gaat het over:

Meer ruimte voor ondernemers om slimmer te werkenEen lagere regeldruk voor het bedrijfsleven, recht op elektronisch zakendoen, standaardisatie, een tweeja-rig programma cloud computing (waarin wordt geke-ken naar mogelijkheden en randvoorwaarden), open data (informatie is beschikbaar en gebruikers kunnen deze ook vinden), het vergroten van de speelruimte op de Europese digitale markt (creatieve ondernemers en grensoverschrijdend elektronisch zakendoen), Euro-pese ketendigitaliseringsprojecten voor het mkb, een voorstudie naar verbetering van energie-effi ciëntie en tot slot slimmer werken met ict in topsectoren.

Snelle en open infrastructuurSnelle toegang tot internet, dat daarbij ook vrij en open moet blijven.

Digitale veiligheid en vertrouwenOnbesmette computers, beschikbare netwerken, aanbieders die worden verplicht storingen te melden. Overleg over de verhoging van het beveiligingsniveau van ict-systemen. E-privacy wordt vertaald naar de invoering van een meldplicht voor het verlies van per-soonsgegevens door telecomaanbieders. Dit onder-deel sluit af met consumenten die veilig online zaken moeten kunnen doen.

Kennis die werktEr wordt een programma ‘Digitale Vaardigheden Beroepsbevolking’ gestart. Daarnaast heeft dit punt betrekking op hoger rendement van het ict-onder-zoek. Hiervoor wordt een investering aangekondigd in vernieuwing van de ict-onderzoeksinfrastructuur.

Digital Gateway to EuropeDe overheid probeert meer ict-gerelateerde investe-ringen en hoofdkantoren naar Nederland te halen.

17

Extra frequentieruimte voor nieuwe aanbiedersMedio september is tijdens een van de vele commissie-vergaderingen in de Tweede Kamer de minister van EL&I akkoord gegaan met het reserveren van extra frequen-tieruimte voor nieuwkomers op de markt. Op 1 oktober 2010 maakte de vereniging haar reactie op de consultatie ‘beleidsvoorstellen voor de strategische nota mobiele communicatie’ bekend. Kern was dat BTG geen levens-vatbare nieuwkomers verwacht. De mogelijkheid van een nieuwkomer die tevens een mobiel netwerk bouwt, is naar ons oordeel al helemaal niet realistisch.

In de commissievergadering werd duidelijk dat de Kamer er anders over denkt. Men verwacht concurrentie te stimuleren met nieuwkomers en wilde de beschikbare frequentieruimte daarvoor uitgebreid zien. Naar het oordeel van BTG blijft er dan nog meer frequentieruimte ongebruikt. De commissie dacht aan twee of meer nieuw-komers. Of dat concurrentie stimuleert is nog de vraag. Ooit hadden we in Nederland vijf aanbieders van mobiele diensten.

Rapport over IPv6 in Nederland In opdracht van het ministerie van EL&I heeft TNO een monitoringsprogramma IPv6 uitgevoerd. In dit program-ma is de temperatuur opgenomen van de uitrol van IPv6 in Nederland. Uit deze derde meting blijkt dat aanbieders druk zijn met IPv6, maar dat er niet echt schot in zit. Dit laatste was te voorzien bij gebrek aan IPv6-aansluitingen bij consumenten. Bij het onderdeel beveiliging van IPv6 kunnen overigens nog vraagtekens worden gezet.

IPv4-adressen worden uitgegeven zolang de voor-raad strekt. Het aantal IPv6-aanvragen stijgt, maar het daadwerkelijke gebruik nog niet. Volgens de meting is het aantal eindgebruikers en het aantal websites dat IPv6 ondersteunt te verwaarlozen. Voor de duur dat de beschikbaarheid van IPv6-verbindingen en content op en diensten over IPv6 op zich laat wachten, zal dit niet snel veranderen.

Netneutraliteit als hypeIn het verslagjaar is er een en ander te doen geweest over netneutraliteit. Vooral de politiek heeft het onderwerp opgepakt. Uiteindelijk is het een ordinaire centenkwestie. Wanneer content providers niet betalen voor het gebruik van netwerken moet de eindgebruiker dat doen. Selectief te werk gaan als het om prijsstelling gaat is er helaas voor de consument niet bij. Ook wie alleen maar eenvoudige e-mailberichtjes verstuurt krijgt de rekening gepresenteerd.

Maar op 8 juni stonden een vrij internet, een betere bescherming van de privacy op internet en meer concur-rentie op de markt voor mobiel bellen en internetten 2011 centraal tijdens de behandeling van een wijziging van de Telecomwet in de Tweede Kamer. Minister Verhagen maakte duidelijk dat hij heffi ngen op of het blokkeren van nieuwe diensten zoals Skype ongewenst vindt. Sommige providers van mobiel internet hadden namelijk een hef-fi ng aangekondigd voor bepaalde diensten.

Iedereen moet toegang kunnen krijgen tot alle informatie op internet, aldus de minister. Maar beprijzen van het internetverkeer op basis van de hoeveelheid data of de snelheid zou wel toegestaan moeten worden. De nieuwe plannen van Verhagen volgden uit eerdere afspraken in Europees verband. Het wetsvoorstel regelt onder meer dat providers transparant moeten zijn en aan de consu-ment duidelijk moeten maken hoe ze met internetverkeer omgaan bij bijvoorbeeld grote drukte op het wereldwijde web. Ook regelt het wetsvoorstel dat als je klantgegevens op straat komen te liggen de providers dit zo snel moge-lijk moeten melden.

Verder moet de consument beter worden geïnformeerd bij de plaatsing van cookies op diens computer. De eind-gebruiker moet daarvoor zelf toestemming geven. Tot slot regelt de wet dat er voor gehandicapten onder meer een beeldbemiddelingsdienst en een tekstbemiddelings-dienst komt, zodat zij eenvoudiger kunnen communiceren met bedrijven en overheden. Verder komen er regels die erin voorzien dat overstappende klanten die hun nummer porteren nooit langer dan een dag zonder internet komen

18

te zitten. In juni werd de nieuwe Telecomwet, inclusief de bepalingen over netneutraliteit, aangenomen door de Tweede Kamer.

Prijsstijgingen mobiel internet De minister van EL&I heeft gereageerd op Kamervragen over de recente tariefaanpassing voor mobiel internet voor consumenten. De Kamer had echter het startsein gegeven voor een algemene tariefaanpassing. Maar via het onderwerp ‘netneutraliteit’ – iedereen moet alles kun-nen via mobiel internet, los van de vraag of iedereen dat wel wil en daar bovendien voor wil betalen – belandde het onderwerp weer even op de politieke agenda. De minister heeft de Kamer echter laten weten dat als er al een misstand zou zijn bij de recente tariefaanpassing, hij daarover niet gaat. Hij verwijst de Kamer terecht naar andere instanties.

OPTA over netneutraliteitOok OPTA heeft in 2011 haar opinie over netneutraliteit naar buiten gebracht. Het gaat hier in het bijzonder om mobiele datatoepassingen. De gebruiker van hoge volumes data moet volgens de toezichthouder zijn eigen rekening betalen. Dit zou dan leiden tot aanpassing van de aanbiedingsvormen van mobiele data door de mobiele aanbieders.

OPTA schreef dat ‘het Kabinet vindt dat iedere consument toegang moet hebben tot alle informatie op internet en dat dienstenaanbieders via internet hun diensten moe-ten kunnen aanbieden aan consumenten. Het kabinet vindt ook dat internet service providers daarbij de ruimte moeten krijgen om het internetverkeer zo te managen dat de kwaliteit van de dienstverlening voor gebruikers zo min mogelijk wordt beïnvloed door congestie op het netwerk.’ De toezichthouder onderstreepte dat het belangrijk is dat dat de consument moet kunnen blijven kiezen uit een gevarieerd en betaalbaar aanbod aan moderne commu-nicatiediensten, en dat hier aanvullende regelgeving voor nodig is. Samen met collega-toezichthouders in Europa adviseert OPTA over hoe deze regels optimaal kunnen worden vormgegeven en geïmplementeerd.’

De groei van het mobiele internetverkeer rechtvaardigt dat providers het dataverkeer op hun netwerken zo ef-fi ciënt mogelijk willen regelen, want voor concurrerende en innovatieve diensten moet immers voldoende ruimte op het netwerk zijn. Daarom is het logisch dat differenti-atie in mobiele abonnementsvormen een rol gaat spelen. De consument gaat op deze manier betalen naar gebruik en behoeften, waarbij de groep gemiddelde (mobiele) internetgebruikers niet meer meebetaalt aan de rekening van een kleinere groep ‘grootverbruikers’.

Tegen het licht van deze ontwikkelingen vinden wetge-vers en toezichthouders het cruciaal dat aanvullende regels gaan gelden op het vlak van transparantie voor consumenten. Alleen als de gebruiker een helder beeld heeft van welke kwaliteit en snelheid hij krijgt, kan deze een abonnement kiezen dat goed bij hem past. Ook moeten eindgebruikers gemakkelijk kunnen overstappen naar een andere aanbieder. In gevallen waar transparantie alleen niet zou volstaan, geven de nieuwe regels de mo-gelijkheid om minimale kwaliteitseisen aan aanbieders te stellen, aldus OPTA.

Kostenontwikkeling premium sms-diensten OPTA publiceerde eind maart nieuwe regels voor zoge-naamde premium sms-diensten. De regels zijn bedoeld om de consument te beschermen. Lidorganisaties zijn natuurlijk geen consument, maar sommige zakelijke mobiele bellers gedragen zich wel als zodanig.

Op enkele onderdelen kan een organisatie naar deze nieuwe regels verwijzen wanneer zij een einde wil maken aan premium sms-gebruik of dit beperken. Het gaat dan vooral om het (kosteloos) blokkeren van premium sms-diensten, een mogelijkheid die aanbieders beschikbaar hebben via het sms-dienstenfi lter. Technisch gezien is er geen enkele reden waarom het blokkeren alleen via dit fi lter zou kunnen, gebruikers kunnen ook gewoon hun complete bestand in één keer aanleveren. Daarnaast moeten aanbieders kunnen aantonen dat een organisatie heeft verklaard bereid te zijn de kosten van premium sms-diensten te betalen.

19

In oktober 2010 bracht BTG de kostenontwikkeling van mobiele verkeerssoorten in de periode 2006-2010 onder de aandacht van haar leden. In 2010 bleken de gefactu-reerde bedragen voor sms-informatiediensten met 532 procent te zijn gestegen in verhouding tot 2006. Deze stijging kan deels worden verklaard door een in 2006 nog beperkt aanbod van dit soort diensten. Interessanter was dat tien procent van de aansluitingen meer dan de helft van de kostenstijging veroorzaakte.

Onderzoek naar 0800-nummersIn opdracht van OPTA heeft SEO de 0800-markt onder-zocht. Het gaat dan om de kosten van 0800-diensten. Het gebruik van 0800 is, onder voorwaarden, kosteloos voor de beller, de nummergebruiker krijgt dan de niet geringe rekening gepresenteerd. Dit laatste is al jaren een bron van irritatie vooral omdat niet altijd duidelijk is waar de hoge kosten vandaan komen. Actie door OPTA kon daarom niet uitblijven. Dat resulteerde in het rapport Kopersmacht bij afname gespreksopbouw naar 0800-nummers, dat in maart 2011 het licht zag. Naast een aantal individuele leden heeft ook BTG bijgedragen aan dit onderzoek.

Het ministerie van EL&I heeft laten weten met maatrege-len op 0800-gebied te komen. Waarin deze maatregelen concreet resulteren, is afwachten.

Ontwerpbesluit marktanalyse vaste telefonieMedio juli publiceerde OPTA een ontwerpbesluit vaste telefonie. De toezichthouder beschrijft in dit besluit dat KPN aangewezen blijft als partij met aanmerkelijke marktmacht. Voor KPN brengt dat met zich mee dat OPTA in het ontwerpbesluit beschrijft wat, en onder welke voor-waarden, KPN moet leveren aan concurrerende bedrijven in de markt indien deze daarom vragen. Die bedrijven zijn dan aanbieders met of zonder infrastructuur.

Evenals in het verleden vinden we ook in dit ontwerpbe-sluit de niet te volgen formules voor de berekening van welvaartseffecten en consumentensurplus. Bij beide kan BTG zich niets voorstellen voor wat betreft vaste telefonie. BTG heeft in augustus gereageerd op dit ontwerpbesluit.

Marktanalysebesluit OPTA teruggedraaidHet College van Beroep voor het bedrijfsleven heeft eind september 2011 uitspraak gedaan over het OPTA-markt-analysebesluit vaste telefonie van 19 december 2008. De toezichthouder heeft in dat besluit geoordeeld dat KPN aanmerkelijke marktmacht heeft en heeft KPN verplich-tingen opgelegd. BT/Colt/Online/UPC business/Verizon, Vodafone, KPN, Tele2/Pretium en UPC waren echter tegen dit besluit in beroep gegaan.

In het besluit uit 2008 oordeelde OPTA onder meer dat het niet meer nodig is om in aanvulling op de wholesale-verplichtingen residentiële retailverplichtingen (verplich-tingen voor consumententelefonie) aan KPN op te leggen. De toenemende concurrentie door de groei van voice-over-broadband (marktaandeel ongeveer 50 procent) ten koste van pstn en isdn (marktaandeel samen ongeveer 50 procent) en de substantiële positie van alternatieve aanbieders, zoals de kabelbedrijven, waren hiervoor de belangrijkste redenen. Het CBb volgde deze analyse van OPTA en oordeelde dat de intrekking van de retailregule-ring voor consumententelefonie rechtmatig was.

Het CBb was het echter niet eens met OPTA over het intrekken van de retailregulering voor de zakelijke tele-foniemarkt op 1 januari 2010. Het college was er niet van overtuigd dat deze markt binnen afzienbare tijd concurre-rend is. OPTA zou op dit oordeel reageren met een nieuw besluit over de instandhouding van de zakelijke retailver-plichtingen. Daarnaast zou OPTA beoordelen in hoeverre deze uitspraak invloed heeft op het ontwerpbesluit vaste telefonie van 14 juli 2011.

20

Aanvullend ontwerpbesluit marktanalyse vaste telefonie 2011In vervolg op de uitspraak van de CBb van septem-ber heeft OPTA een aanvullend ontwerpbesluit op de marktanalyse vaste telefonie 2011 opgesteld. Betrokken marktpartijen kregen tot begin 2012 de gelegenheid te reageren. De bestaande regulering voor vaste telefonie in de retail-markt wordt gecontinueerd tot in 2014. Het ont-werpbesluit heeft betrekking op isdn2- en isdn30-dien-sten waarvoor de regulering wordt voortgezet. Intrekking van retail-regulering voor de zakelijke telefoniemarkt is helaas voorlopig niet aan de orde. BTG heeft in december 2011 gereageerd op dit ontwerpbesluit.

Besluit wholesale mobiele afgiftetarieven teruggedraaid Medio 2010 informeerde BTG haar leden over het OPTA-besluit inzake wholesale afgiftetarieven voor vaste en mobiele netwerken voor de periode tot juni 2013. Dit besluit is echter aangevochten door de aanbieders T-Mobile, Vodafone, KPN, Schiphol Telematics, UPC, Hilf Telecom, Ziggo, Tele2, Lycamobile en BT, die uiteenlopende bezwaren hebben geuit. Uiteindelijk is de gang van zaken geëindigd bij het CBb. Voor BTG-leden is van belang dat het wholesale mobiele afgiftetarief (MTA) per 1 september 2012 niet 1,2 cent zal bedragen maar het dubbele. Dat zal worden gerefl ecteerd in het vast-mobiel tarief voor de retailmarkt.

Onderzoek naar voip-licentiekosten In vervolg op het CBb-besluit inzake vaste en mobiele ge-spreksafgiftetarieven heeft OPTA laten weten onderzoek te doen naar mogelijke onduidelijkheden in en de omvang van voip-licentiekosten. De aanbieders KPN, Ziggo, UPC, BT, Tele2, T-Mobile, Verizon en Vodafone moesten informatie aan OPTA verstrekken. De licentiekosten zijn van belang voor de vaststelling van de kosten voor vaste gespreksaf-gifte.

Meld- en informatieplicht voor aanbieders?Het ministerie van EL&I heeft in oktober het Besluit con-tinuïteit openbare elektronische communicatienetwerken en -diensten geconsulteerd. Dit besluit is een uitvoerings-regeling van de artikelen 11a.1 en 11a.2. van de Telecommu-nicatiewet, zoals deze zal luiden na de inwerkingtreding van het wetsvoorstel ter implementatie van de herziene telecommunicatierichtlijnen.

Het doel van deze bepalingen is om de continuïteit van de openbare elektronische communicatienetwerken en -diensten te waarborgen en om de effecten van inbreu-ken op gebruikers en onderling verbonden netwerken zo gering mogelijk te houden.

Het conceptbesluit bevat een nadere uitwerking van de in het wetsvoorstel opgenomen verplichtingen voor aanbie-ders van de bovengenoemde netwerken en diensten om passende technische en organisatorische maatregelen te nemen om de continuïteit te waarborgen. Daarnaast bevat dit besluit een uitwerking van de verplichting voor deze aanbieders om relevante inbreuken op hun netwer-ken en diensten te melden bij Agentschap Telecom van het ministerie van EL&I.

Bijna zou de indruk ontstaan dat het hier gaat over de beschikbaarheid van netwerken. Dat is niet het geval. Het ‘waarborgen van de continuïteit’ heeft voornamelijk van doen met de bescherming van persoonsgegevens, in het bijzonder wat daarmee mis kan gaan. Met dit besluit wordt geregeld dat aanbieders een continuïteitsplan moeten samenstellen en dat jaarlijks evalueren. Het zou niet onverstandig zijn wanneer de overheid dat ook gaat doen.

BTG is van mening dat deze regeling hooguit een symbo-lische waarde heeft en weinig toevoegt aan de bestaande praktijk en heeft dan ook niet gereageerd op deze consul-tatie.

21

Reguleringsvisie 2012 – 2014Periodiek publiceert de toezichthouder een regulerings-visie voor de komende periode. De visie geeft een beeld van wat de komende periode aan maatregelen nodig is om investeringen en concurrentie te stimuleren. De reguleringsvisie is in belangrijke mate opgehangen aan KPN. OPTA oordeelt dat KPN op de markten voor vaste telefonie, internettoegang en zakelijke netwerkdiensten nog altijd een machtspositie heeft. Niettemin krijgt KPN op de consumentenmarkt voor telefonie en internettoe-gang meer ruimte. De basis voor dit laatste vindt OPTA in de toenemende marktwerking. De toegangsregulering (van toepassing op het kopernetwerk) blijft ook voor de consumentenmarkt van toepassing. De reden hiervan is dat voor concurrerende aanbieders toegang tot dit KPN-netwerk noodzakelijk is. Daarmee is het onderdeel investeringen afgedaan.

Op de consumentenmarkt hoeft KPN aan concurrerende aanbieders niet langer een gereguleerd toegangstarief in rekening te brengen.

Volgens OPTA blijft op de zakelijke markt ingrijpende regulering noodzakelijk. De toezichthouder is van mening dat KPN’s positie op de zakelijke markt ondanks de verzwaarde regulering in de lopende reguleringsperiode sterk is gebleven. Als voornaamste oorzaak hiervan ziet OPTA het gebrek aan infrastructuur bij concurrerende aanbieders, waardoor een aanzienlijke afhankelijkheid bestaat van het wholesale-aanbod van KPN.

Consultatie over FttO en wholesale-breedbandtoegang In november 2010 berichtte BTG dat OPTA met een nieuwe ronde marktanalyses was gestart. In oktober van het verslagjaar publiceerde OPTA twee nieuwe ont-werpbesluiten marktanalyses ter consultatie: wholesale breedbandtoegang en huurlijnen (WBT) en ontbundelde toegang tot zakelijke glasvezelnetwerken (FttO).

In het ontwerpbesluit marktanalyse wholesale breed-bandtoegang en huurlijnen is KPN aangewezen als partij met aanmerkelijke marktmacht voor wat betreft hoge kwaliteit wholesale-breedbandtoegang. In de praktijk leidt dat tot een situatie waarin KPN wholesale-toegang op het kopernetwerk moet verkopen aan andere aanbie-ders. OPTA is van mening dat er op dit onderdeel vol-doende concurrentie is en trekt eerder aan KPN opgelegde verplichtingen in.

De toezichthouder wijst KPN ook niet aan als partij met aanmerkelijke marktmacht voor toegang tot de zakelijke glasvezelnetwerken.

Aanvullende marktanalyse vaste en mobiele gespreksafgifte Begin november werd bekend dat OPTA een consultatie ontwerpbesluit aanvullende marktanalyse vaste en mo-biele gespreksafgifte zou gaan uitvoeren. De aanleiding tot deze consultatie is het toepassen van een alternatieve berekeningsmethode van de vaste kosten die een aan-bieder maakt als gevolg van een CBb-uitspraak. Mede op basis hiervan stelt OPTA tariefplafonds vast.

Door het toepassen van een alternatieve berekenings-methode verandert de uitkomst: de tariefplafonds worden hoger. Eerder heeft BTG bezwaar geuit tegen de vaststelling van de voip-licentiekosten die naar ons oordeel nul moeten zijn volgens de destijds gehanteerde berekeningsmethodiek. Dit krijgt echter een verrassende wending, OPTA meldde hierover:

‘Voor wat betreft OPTA’s onderzoek naar de VoIP-licentie-kosten concludeert OPTA in het ontwerpbesluit dat deze lager uitvallen dan in het primaire besluit. Door de over-gang naar de plus BULRIC-kostenmethode wordt de kost-prijs hoger en door de lagere VoIP-licentiekosten wordt de kostprijs lager. Beide effecten heffen elkaar vrijwel op waardoor het uiteindelijke tariefverschil ten opzichte van het primaire besluit nihil is.’

22

Europees beleid en regulering

EC consulteert inzake harmonisatie van nummers voor zakelijke toepassingenIn december 2010 verscheen de consultatietekst Harmoni-sation of numbering resources for the provision of Business Services. BTG stuurde in februari haar reactie naar de Euro-pese Commissie. In deze reactie volgt de vereniging de lijn die in Nederland met bedrijfsnummers (088) is ingezet. Kern van de reactie is dat gebruik moet worden gemaakt van de Europees geharmoniseerde nummerruimte (115), de Nederlandse bedrijfsnummers kunnen hier naadloos ingepast worden.

Netneutraliteit volgens de ECDe Europese Commissie publiceerde eind april The open internet and netneutrality in Europe. De commissie wil een open internet kunnen garanderen. De regels die hiermee samenhangen traden op 25 mei 2011 in werking. Deze regels hebben onder andere betrekking op:• controle door de EC of algemene beperkingen van toe-

passing zijn op legale diensten en toepassingen;• de snelheid van de verbinding, deze moet gelijk zijn

aan de gepubliceerde snelheid;• transparantie van dienstverlening;• kwaliteit van de dienstverlening;• van aanbieder veranderen (binnen één werkdag); en• beheer van internetverkeer.

Het samenwerkingsverband van Europese telecomtoe-zichthouders BEREC heeft nog in 2010 een eerste onder-zoek gedaan naar mogelijke schendingen op het gebied van netneutraliteit. De conclusie was dat er nauwelijks incidenten voorkwamen en waar dit het geval was, wer-den deze zonder nadere reguleringsinterventie opgelost. In het verslagjaar heeft BEREC zich vooral ingespannen om ervoor te zorgen dat de nieuwe regels inzake net-neutraliteit in geheel Europa op dezelfde manier worden toegepast.

BEREC consulteert inzake netneutraliteit en transparantieBegin oktober van het verslagjaar kwam BEREC met het consultatierapport Guidelines on Net Neutrality and Transparency: Best practices and recommended approa-ches. Transparantie is een sleutelwoord in het vocabulaire van BEREC: hierdoor kunnen gebruikers voordat zij tot contractering van diensten overgaan goed geïnformeerde keuzen maken voor aanbieders en hun dienstverlening met betrekking tot beperkingen van content en applica-ties.

BEREC heeft in ogenschouw genomen wat de belang-rijkste eisen zijn voor een effectief ‘transparantiebeleid’: toegankelijkheid, begrijpelijkheid, zinnigheid, vergelijk-baarheid en nauwkeurigheid. Transparantie kan bereikt worden door een directe, verplichte benadering, en een indirecte benadering, die aanvullend moet zijn (zoals vergelijkingswebsites). De auteurs gaan in op een zeer groot aantal variabelen, die desondanks in vergelijkbare terminologie zouden moeten worden gecommuniceerd aan de gebruiker.

BEREC ziet voor nationale toezichthouders een rol weg-gelegd in toezicht op informatievoorziening aan klanten door derde partijen, waardoor het vertrouwen in deze partijen toe zou kunnen nemen.

BTG heeft op de consultatie van BEREC gereageerd. De wijze waarop de organisatie inhoud wil geven aan transparantie hoeft van BTG niet op applaus te rekenen. Aanbieders spannen zich in om hun aanbod zo onverge-lijkbaar mogelijk te maken, BTG heeft rekenmodellen no-dig om offertes van verschillende aanbieders met elkaar te vergelijken. Met de voorliggende plannen van BEREC zal dit er waarschijnlijk niet beter op worden.

23

Peiling mobiele afl evertarievenPeriodiek informeert BTG haar leden over de ontwikke-ling van mobile termination rates (MTRs), de kosten van afl evering van gesprekken aan mobiele netwerken (vast-mobiel, mobiel-mobiel). Het gaat over het inkooptarief dat de aanbieders onderling hanteren. Ten opzichte van het voorlaatste meetmoment dalen deze tarieven. Dit is ook waarneembaar in de Nederlandse situatie.

In een door BEREC uitgevoerde meting van januari 2011 bedroeg het gemiddelde Nederlandse mobiele afl ever-tarief 0,042 euro, in de meting van juli 2010 was dat 0,0597. In Europa blijven grote onderlinge tariefverschillen bestaan. Het gemiddelde Nederlandse mobiele afl ever-tarief blijft ver achter bij de tarieven in landen als Turkije (0,0164) en Cyprus (0,0177).

SMS benchmark snapshotBEREC publiceerde in oktober van het verslagjaar voor de eerste maal een SMS benchmark snapshot. Deze eerste snapshot maakt de wholesale, off-net sms-tarieven voor het nationaal afl everen van sms-berichten inzichtelijk. In sommige landen is het sms-tarief afhankelijk van het volume. In die situaties is door BEREC het laagste tarief, gebaseerd op het hoogste volume, gehanteerd. Slovenië maakt gebruik van bill & keep voor nationaal sms-verkeer, Zwitserland heeft een variant hierop.

Voor enkele landen blijkt het wholesale sms-tarief vertrouwelijk: van Duitsland, Luxemburg, Nederland en Zweden is geen tariefi nformatie beschikbaar. Voldoende ruimte voor verbetering van toekomstige snapshots.

Het gemiddelde, nationale off-net sms afl evertarief van alle in de snapshot betrokken landen is 0,0352 euro, het gewogen gemiddelde tarief bedraagt 0,0298 euro.

Consultatie roaming-reguleringIn december 2010 berichtte BTG over een consultatie van de Europese Commissie over roaming-regulering. In januari van het verslagjaar heeft BTG haar reactie naar de commissie gestuurd. Hierin is aangegeven dat BTG

geen voorstander is van het continueren van de tot nu toe toegepaste methodiek van price caps. Via price caps stelt de EC een tariefplafond vast. De roaming price cap heeft tot gevolg gehad dat de Europese aanbieders gezamenlijk tegen het plafond zitten. Voor beleid dat erop is gericht dat er concurrentie komt is dit weinig effectief. Reguleren blijft daarom voor het moment wel noodzakelijk.

De Europese Commissie wil concurrentie stimuleren en zal een andere methode moeten zoeken om dat te bereiken. In de reactie van BTG wordt de suggestie gedaan de roaming-tarieven aan de nationale mobiele tarieven te koppelen. Dat kan overigens ook weer in varianten.

Tariefplannen voor EU-roamingIn maart publiceerde BEREC zijn Report on Alternative Voice and SMS Retail Roaming Tariffs and Retail Data Tariffs 2010. Duidelijk is dat er een oerwoud van alternatieve tariefplannen voor EU-roaming is ontstaan en Nederland neemt hierin een toppositie in. Drie aanbieders rappor-teren gezamenlijk 55 alternatieve EU-roaming-tarief-plannen, waarvan er 12 betrekking hebben op bundeltjes spraak, data en sms, andere weer op data-roaming en/of sms. In 2009 kenden Nederlandse aanbieders nog 26 alternatieve EU-roaming-tariefplannen.

Binnen de tariefplannen bestaat weer onderscheid naar post- en prepaid, billing units (minuten, seconden of com-binaties daarvan), spraak, data en sms.

Welke van de alternatieve tariefplannen goedkoper, gelijk zijn aan of duurder zijn dan de maximum roaming- tarieven wordt in deze rapportage niet duidelijk. Sommige plannen blijken duurder, andere zijn gelijk aan het EU-maximum en weer andere komen onder dat niveau uit.

Voor sms is BEREC nagegaan hoeveel tariefplannen goed-koper of duurder zijn dan of gelijk zijn aan de maximum-tarieven. Van de 65 gerapporteerde sms-tariefplannen blijken er 25 duurder te zijn dan het maximumtarief, terwijl eenzelfde aantal gelijk is aan het maximumtarief en 15 plannen uitkomen onder het toegestane maximum.

24

Roaming Benchmark Report BEREC heeft in november 2011 zijn achtste editie van de internationale roaming benchmark gepubliceerd. De verschillende door de EC vastgestelde price caps voor wholesale en retail zijn heeft de organisatie nog eens op een rij gezet. Bij vergelijking van de door BEREC gepre-senteerde cijfers over het eerste halfjaar van 2011 met dezelfde cijfers over het tweede kwartaal 2009, zien we dat het resultaat van alle reguleringsinspanningen op retail-niveau mager is. Het gemiddelde spraak-roaming retail-tarief binnen de EU is nu 0,354 euro, in 2009 was het gemiddelde retail-tarief 0,393 euro. Het gemiddelde tarief van de wholesale minuut tussen verschillende aanbieders bedraagt nu 0,183 euro.

EC rapporteert over concurrentie op de markt voor roamingIn opdracht van de Europese Commissie heeft WIK con-sult in juli 2011 een rapportage uitgebracht over concur-rentie in de Europese roaming-markt. WIK is in feite door de commissie op pad gestuurd met de vraag of de in 2012 afl opende roaming-regulering moet worden voortgezet, en zo ja, op welke wijze. De auteurs komen tot de conclu-sie dat de regulering moet worden voortgezet. Daarmee komt er vanaf 2012 een nieuwe periode van geleidelijke afbouw van roaming-tarieven. Hoe die regulering er moet gaan uitzien laat de rapportage in het midden.

Zo nu en dan kunnen we merken dat reacties op consulta-ties in Brussel worden gelezen. In deze rapportage vinden we een deel van de reactie van BTG terug. Meest belang-rijk daarin is de suggestie de roaming-tarieven te kop-pelen aan de nationale tarieven in het land van herkomst van de simkaart.

Tariefvoorstel voor roaming bekendgemaakt Na jaren van geleidelijke afbouw van de roaming-tarieven in Europa is de Europese Commissie medio 2011 tot de conclusie gekomen dat het gewenste doel, concurrentie, niet is bereikt. De commissie doet voorkomen dat men nu

daadkrachtig gaat optreden, omschreven als ‘a funda-mentally new approach’. Waarschijnlijk heeft dit laatste betrekking op de voorgestelde netwerktoegang voor aanbieders uit andere lidstaten ten behoeve van roaming-diensten, van roaming is dan overigens geen sprake meer. Er is echter een lichtpuntje in het voorstel te ontdekken: In 2015 zou het roaming-tarief voor de EU in de buurt moeten komen van het nationale tarief in het land van herkomst van de simkaart.

Rapportage over delen van infrastructuur en spectrumBEREC en RSPG (Radio Spectrum Policy Group) publiceer-den in juli een rapport over het delen van infrastructuur en frequentieruimte in mobiele/draadloze netwerken. Het door de Europese Commissie voorgestelde delen van net-werken met aanbieders van mobiele diensten uit andere lidstaten kan daaraan niet vreemd zijn.

Het delen van mobiele netwerken is niet nieuw. In het rapport wordt aandacht geschonken aan verschillende methoden: passief infrastructuur delen (masten, energie), actief infrastructuur delen (netwerkapparatuur, basis-stations, radionetwerk-controllers), spectrum delen of een combinatie hiervan. Eerder is al eens uitgerekend wat dat aanbieders oplevert. Volledig een netwerk delen tussen twee partijen zou een theoretische besparing met zich meebrengen van 40 procent op de netwerkkosten van een aanbieder.

Voor BEREC en RSPG is het van belang om te weten welke invloed het delen van netwerken kan hebben op de mate van concurrentie. Duidelijk is dat het dan met infrastruc-tuurconcurrentie is gedaan. Om aan de goede kant van de streep te zitten concluderen de auteurs dat het met de mate van concurrentie twee kanten kan opgaan. In Nederland kennen wij bijvoorbeeld een (deels) gedeelde constructie voor het delen van onderdelen van een umts-netwerk. In de mobiele licentie van de betrokken aanbie-ders worden daaraan beperkingen gesteld.

25

BEREC en RSPG hebben een veilige oplossing bedacht voor mogelijke beperking van concurrentie; nationale toezicht-houders moeten de vraag of en hoe er infrastructuur en spectrum kan worden gedeeld per situatie beoordelen.

Bevindingen consultatie marktdefi nitie voor business servicesBEREC publiceerde in maart 2011 zijn bevindingen naar aanleiding van de consultatie Market defi nition for business services. De internationale gebruikersvereniging INTUG heeft op deze consultatie gereageerd namens de Europese gebruikersverenigingen, waaronder BTG.

De consultatie is gericht op grensoverschrijdende dienst-verlening binnen de EU. Daarover bestaan aan gebruikers-zijde klachten, waarvan de voornaamste het gebrek aan een eenduidige structuur in alle opzichten is.

Aanbieders van mobiele diensten hanteren het liefst zo veel mogelijk lokaal afwijkende voorwaarden, tarieven, facturen, rapportages, et cetera. Aanbieders van vaste diensten doen hier niet veel voor onder, hoewel daarop nu enkele uitzonderingen bestaan.

Het heeft er alle schijn van dat enige vooruitgang aan de zijde van BEREC ontbreekt. De organisatie komt zelf tot de conclusie dat er op dit onderwerp nog werk te doen is, hetgeen voor de nabije toekomst niet erg bemoedigend klinkt.

Reactie INTUG op consultatie grensover-schrijdende dienstverlening INTUG heeft eind augustus gereageerd op een BEREC-consultatie inzake grensoverschrijdende dienstverlening. De internationale organisatie heeft geen hoge pet op van grensoverschrijdende dienstverlening. INTUG betoogt dat van concurrentie op dit gebied geen sprake is omdat harmonisatie op het gebied van wet- en regelgeving in de EU ontbreekt en op dit gebied specifi eke regelgeving niet bestaat. INTUG pleit voor specifi eke regelgeving voor grensoverschrijdende dienstverlening.

Aanbeveling CLI en OI Het Electronic Communications Committee van de CEPT (European Conference of Postal and Telecommunications Administrations) consulteerde tot eind maart 2011 zijn conceptaanbeveling inzake CLI (calling line identifi ca-tion) en OI (originating identifi cation). De ECC heeft een nieuwe aanbeveling opgesteld om frauduleus handelen met CLI of OI te bestrijden en het onderdrukken van CLI te voorkomen. De afzendende aanbieder (originating ope-rator) wordt in de aanbeveling verantwoordelijk gehou-den voor correcte CLI- en OI-informatie. Dat met CLI- en OI-informatie creatief of onjuist kan worden omgegaan wordt mede veroorzaakt door het toenemend aantal interconnecties van ongelijksoortige netwerken (zoals ip-netwerken).

Aanbeveling nummering en adressering van M2MHet ECC consulteerde tot half maart eveneens een conceptaanbeveling Numbering and addressing of M2M communications met het doel nummers voor M2M-toepassingen beschikbaar te krijgen. Het gebruik van ip-adressen is voorlopig niet van toepassing in openbare netwerken. De aanbeveling is gebaseerd op E.164 num-mers van maximaal vijftien cijfers. In Nederland is al voorzien in E.164 nummers voor M2M communicatie (097 reeks). De Nederlandse regeling is vanzelfsprekend in lijn met de aanbeveling van de ECC.

Leden die M2M internationaal willen toepassen, moeten rekening houden met ongelijksoortige nummerreeksen in de verschillende landen waar zij actief zijn. De Nederland-se regeling is naar de mening van BTG al ontoereikend en het gebrek aan internationale standaardisatie maakt het er niet beter op.

26

IV Activiteiten

BTG themadagenEvaluatieEen deel van de deelnemers aan de BTG themadagen 2011 heeft de moeite genomen het evaluatieformulier in te vullen. Wij hebben het resultaat van de evaluatie op een rijtje gezet. Wees gerust: het wordt saai.

In 2011 werden de sprekers op de eerste dag beoordeeld met een totaal gemiddelde van 7 (in 2009 en 2010 even-eens 7). De sprekers op de tweede dag kwamen ook tot een totaalgemiddelde waardering van 7 (in 2009 en 2010 ook al 7).

De individuele scores van de sprekers in 2011 variëren van 6 tot 8 (in 2009 en 2010 eveneens 6 tot 8).

Organisatie en locatie behaalden dit jaar beide waarderin-gen van 8 (gelijk aan 2009 en 2010). Op de verschillende onderdelen werd de volgende, gemiddelde, waardering gegeven: organisatie 8, locatie 8, beeld en geluid: 8.

Ook dit jaar zaten de weersomstandigheden mee, niet één commentaar over te warm of te koud. Ook op de stoe-len zat het dit jaar wel goed. Ook in 2012 proberen we aan te sluiten bij actuele ontwikkelingen die de belangstelling hebben van het merendeel van de BTG-leden. Suggesties zijn welkom.

BijeenkomstenIn 2011 zijn verder de volgende BTG-bijeenkomsten gehouden:• Combidag 10 maart• Avaya-Nortel gebruikersgroep 10 maart• Aastra gebruikersgroep 19 mei• Combidag 22 september • Avaya Nortel gebruikersgroep 22 september

27

V Publiciteit

BTG magazineAan het einde van het verslagjaar heeft Jacob van Koks-wijk de redactie verlaten. Eind 2011 is besloten dat de inhoud van het blad in 2012 de lijn van de drie program-ma’s binnen BTG gaat volgen: Markt en Spelers, Business & Trends en Mensen & Talent. Er liggen plannen voor een geleidelijke beweging naar online publicatie van het magazine, al dan niet met het gedrukte blad als basis.

BTG specialBTG heeft een samenvatting van de Themadagen 2010 uitgebracht als extra magazine. Daarnaast zijn de presen-taties via de BTG-website aan deelnemers en geïnteres-seerden beschikbaar gesteld.

Geen BTG kwaliteitswijzer 2010Wegens een gebrek aan respondenten is er in 2011 helaas geen Kwaliteitswijzer uitgebracht.

Bill and Keep, het einde van wholesa-leverrekening tussen telecomoperators?In het verslagjaar is een publicatie uitgebracht over CPNP (calling party network pays) en BaK (bill and keep).

CPNP is de methodiek die aanbieders in Europa hanteren voor onderlinge verrekeningen voor het afl everen van verkeer. Naar het oordeel van BTG verdwijnt CPNP met de opkomst van de nieuwe generatie netwerken. Dat laat dus nog geruime tijd op zich wachten.

In andere delen van de wereld maken aanbieders gebruik van BaK, er wordt onderling niet verrekend. Gebruikers kunnen met BaK tarieven zelf afspreken met aanbieders en worden niet meer geconfronteerd met tarieven die worden beïnvloed door afspraken tussen aanbieders. Het vast-mobiel tarief is hiervan een goed voorbeeld. Eindelijk concurrentie zonder onderlinge afhankelijkheden waarbij de gebruiker geen partij is. Dat BaK realiteit wordt, is wel zeker. Ook Europese toezichthouders hebben daar belang bij, voor toezichthouders betekent dit een ‘relevante markt’ minder.

Op enig moment in de toekomst zullen de afl evertarieven zijn afgebouwd tot nul.

BTG-website In november 2011 is de belangrijkste functionaliteit van de nieuwe website bepaald en in december is begonnen met de daadwerkelijke bouw. De nieuwe website zal functio-naliteit bevatten voor de ondersteuning van projectgroe-pen, het delen van kennis en uitgebreide functionaliteit waarmee leden onderling kunnen communiceren. De website zal in het eerste kwartaal van 2012 operationeel worden.

28

VI Financieel overzicht

Gerealiseerd 2010 Begroting 2011 Gerealiseerd 2011 Begroting 2012

BATEN e e e e e e e e

Contributies 800.025 750.000 769.384 725.000

Themadagen 6.750 0 22.100 10.000

Overige omzet 16.425 2.500 16.675 2.000

823.200 752.500 808.159 737.000

LASTEN e e e e e e e e

Directe kosten

Themadagen 23.976 50.000 27.838 40.000

Alv / INTUG 18.009 20.000 17.524 20.000

Publicaties 114.971 80.000 69.610 75.000

Kosten werkgroepen 415 2.500 0 2.000

Bijzondere activiteiten 50.000 50.000 57.126 50.000

207.371 202.500 172.098 187.000

Bedrijfskosten

Personeelskosten 320.000 320.000 324.250 320.000

Reis- en verblijfkosten 30.009 25.000 30.000 25.000

Huisvestingskosten 101.312 85.000 77.909 85.000

Kantoorkosten 105.873 80.000 75.725 75.000

Adm. / beheer / marketing 86.213 50.000 78.233 50.000

BTG 2.0 0 50.000 40.964 50.000

643.407 610.000 627.081 605.000

OPERATIONEEL RESULTAAT -27.578 -60.000 8.980 -55.000

FINANCIËLE BATEN EN LASTEN 15.388 10.000 19.731 10.000

EXPLOITATIERESULTAAT -12.190 -50.000 28.711 -45.000

29

VII Ledenoverzicht per 31 december 2011

Gewone leden• ABN AMRO Bank N.V.• Accor Hospitality Nederland N.V.• Achmea• Aegon Nederland NV• Akzo Nobel Nederland BV• Albert Heijn Company• Algemene Pensioen Groep (APG)• Alliance Healthcare Nederland• Alliander IM & ICT• Allianz Nederland Groep NV• ANWB BV• Arcadis Nederland BV• AS Watson• ASML Netherlands BV• ASR Nederland• Astellas BV• Atos Origin Nederland BV• Avaya Nederland BV• Belastingdienst• Beweging 3.0• Bilderberg Hotels en Restaurants• C1000 bv• Cargill BV• CATHARINA ZIEKENHUIS• CCV Holland BV• Center Parcs Europe NV• CZ Actief in Gezondheid• Damen Shipyards Group• De Zorggroep

• Deerns raadgevende ingenieurs bv• Delta Lloyd NV• DELTA NV• DHV BV• Dion B.V.• Dura Vermeer Groep NV• ECT BV• Elsevier BV• Enexis• Equens SE• Erasmus MC• Ericsson Telecommunicatie B.V.• Eriks BV• Ernst & Young• FloraHolland - Aalsmeer• Foot locker Europe• GDF Suez• Gemeente Den Haag,

Intern Dienstencentrum• Gemeente Halderberge• HAL Investments B.V.• Havenbedrijf Rotterdam NV• Heijmans Facilitair Bedrijf BV• Heineken International• Hunter Douglas Europe BV• IBM Nederland BV• Imtech NV• ING• Inter Access B.V.• Isala klinieken• Ivent• Kadaster Concernstaf• KLM Information Services• Koninklijke Ahrend NV• Koninklijke Bam Groep• Korps Landelijke Politie Diensten KLPD• KPMG Holding NV• Lamb Weston Meyer VOF• Lentis• Lidl Nederland Gmbh• Loders Croklaan BV

• Luba Groep BV• Macintosh Retail Group NV• Manpower• Martini Ziekenhuis• Maxeda• Mediq• Mexx Europe B.V. voorschoten• Meyn Food Processing Technology B.V.• Miele Nederland BV• Ministerie I & M• Ministerie van Binnenlandse Zaken &

Kon.Relaties• Ministerie van Buitenlandse Zaken• Ministerie van Sociale Zaken

& Werkgelegenheid• Ministerie van Veiligheid en Justitie• MN Services N.V.• Mondial Assistance• Monuta Uitvaartzorg en

-verzekeringen• MSD• Netwerkstad Twente• NH The Netherlands• NIBC Bank NV• NPO• Nutricia Nederland BV• NV Holdingmaatschappij de Telegraaf• NV Nederlandse Gasunie• Oad Groep BV• Océ Nederland BV• Optichains B.V.• Oracle Nederland BV• Ordina• Pels Rijcken& Droogleever Fortuijn• Politie Gelderland-Zuid• Politie Noord en Oost Gelderland• Politie Rotterdam-Rijnmond• PontMeyer N.V.• PostNL• PPG Industries• PriceWaterhouseCoopers

30

• Prometric III BV• Provincie Gelderland• Rabobank• Regiopolitie Drenthe• Regiopolitie Groningen• sensire• Shell Information Technology

International BV• Siemens Nederland NV• SITA Nederland bv• SNS Reaal• Sociale Verzekeringsbank• St. Antonius Ziekenhuis• St. Thuiszorg en Maatschappelijk Werk

Rivierenland• Stichting Evean Groep• Stichting Omring• Stichting Philadelphia Zorg• Strukton Rail• SURFnet BV• Talant Zorg en Ondersteuning• Tata Steel• Technische Universiteit Eindhoven• The Greenery BV• TNO• Triple P Nederland BV• TU Delft• TUI Nederland NV• UMC Groningen• UMC St. Radboud• UMC Utrecht• Universitair Facilitair Bedrijf RUG• Universiteit Leiden• Universiteit Maastricht• Universiteit Twente• Universiteit Utrecht• Universiteit van Tilburg• UPS SCS Nederland BV• USG People• UVIT• UWV Werkbedrijf• Vierstroom

• Visio• Vitens NV• vng• vtsPN• VUmc• Wageningen Universiteit en Research-

centrum• Zorggroep Noorderbreedte

Buitengewone leden – groot• KPN Groep• T-Mobile Netherlands BV• T-Systems Nederland B.V.• Tele2 Zakelijk• Vodafone

Buitengewone leden – klein• Aastra Telecommunicatie Nederland B.V.• Alcatel -Lucent• Arvato Services Nederland BV• Atlantic Telecom• Colt Technology Services BV• Dimension Data• EspritXB• Eurofi ber Nederland BV• Kender Thijssen• M&I/ Partners• MRV• Mtel BV• Orange Business Services• Schiphol Telematics• Stratix Consulting B.V.• TeleSpectrum• Telindus• Ziggo bv

Geassocieerde leden• Alpuro Assets B.V.• Apollo Vredestein Banden BV• ASM Europe B.V.• Auditel Telecom en ICT Consultants• BenN

• Calvi Business Software• Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis• Compuware BV• DEKRA Claims and Expertise B.V.• ECN• FD Mediagroep• Gemeente Amersfoort• Gemeente Amsterdam Dienst ICT• Gemeente Groningen• Gemeente Zaanstad• Hanzehogeschool• Hogeschool Utrecht• Hoofdproductschap Akkerbouw• InfoPact Netwerkdiensten BV• Infotheek ICT Diensten• Nat. Lucht- en Ruimtevaart

Laboratorium NLR• Nederlands Loodswezen BV• NIVO Network Architects• NKI-AVL

(Het Nederlands Kanker Instituut)• Panalpina World Transport BV• Panteia b.v.• Postillion Hotels BV• Provincie Limburg• Provincie Noord Brabant• RDZ Netherlands B.V.• Remeha N.V.• RTL Nederland BV• Star-MDC• Stichting De Hartekamp Groep• Strict BV• TBI Holdings B.V.• Tennet TSO bv• Thetford• Verenigde bedrijven Van der Valk

+ De Groot bv• Vermeerplein Groep• VieCuri Medisch Centrum voor

Noord-Limburg

BTG • Heidestein 7 • 3971 ND DriebergenT 088-353 22 00 • F 088-353 22 17 • I btg.org