ndotja ne zonat urbane pellumbi

8/2/2019 Ndotja Ne Zonat Urbane Pellumbi

1/34

Aspekte te ndotjes nga MDB dhemundesite e aplimkit te teknologjise seperdorimit te Hidrogjenit si karburant

Punoi: Ing. Pellumb Cacaj


2/34

Kushtet aktuale dhe monitorimi i mjedisit

1. Gjendja e mjedisit n lidhje me cilsin e standartevekombtare, europiane t Cilsis SEC dhendrkombtare rezultatet e monitorimit tregojn mosprputhje mekto standarde n nj numr komponentshmjedisor prfshir ajrin dhe ujin.

2. Shkalla e ndikimit mjedisor t aktiviteteve t ndryshme me prjashtim t prodhimit t energjise elektrike,shkalla e ndikimit sht prgjithsisht e lart.

4. Midis legjislacionit shqiptar dhe atij Europian n fushn emjedisit

ka nj nivel mesatar prputhjeje.5. Niveli i zbatimit (ose prputhjes) t ktij legjislacioni

ligjet pr mbrojtjen e mjedisit nuk zbatohen mir.


3/34

TE DHENAT E MONITORIMIT NE VITIN 2006 NE QYTETETKRYESORE


4/34

TRANSPORTI

Transporti dominohet nga ai rrugor.

Niveli i transportit hekurudhor sht i ult dhe nukparashikohet t rritet.

Volumi i trafikut ajror sht gjithashtu relativisht i ultn krahasim me shumicn e vendeve Evropiane porai parashikohet t rritet.

N mnyr t veant cilsia e ajrit n qndrat

kryesore urbane, sht mjaft e prkeqsuar dhe kjoshkaktohet kryesisht nga nivelet e larta tshkarkimeve te gazeve te makinave pr kilometrq krijohen nga:


5/34

Cilsia e dobt e karburantit t prdorur standardet e tanishme t karburantit prautomjetet jan m pak t rrepta se sastandardet e BE, megjith Vendimin e Keshilit teMinistrave Nr. 147 Dt. 21.03.2007 i cili vendos 1

Janarin 2011, si dat limit t futjes sstandarteve t plota evropiane pr karburantet.

Mosha mesatare relativisht e madhe e mjetevet transportit (mbi 10 vjet) n krahasim me

mesataren e vendeve t BE q sht 7.1

Prdorimi i automjeteve t mdha dhe m pakefikase,


6/34

Mirmbajtja jo e mire e automjeteve

ndonse jan futur sistemet e testimit tautomjeteve duhet theksuar se kontrolli ishkarkimeve te gazeve t automjeteve, nuk sht

aq i rrept sa ato t krkesave Europiane.

Menaxhim joefikas i trafikut q shpie n dyndjedhe n koh qndrimi t gjat.

Kushte t kqija t rrugve q shpie namortizimin e shpejt t automjeteve.


7/34

NDOTJA NGA MOTORET ME DJEGIE TE BRENDSHME

Pjesa m e madhe e energjis s prdorur ngashoqria industriale aktualisht prodhohet, dukedjegur lnd djegse fosilesh n impiante termike,n t cilin bjn pjes edhe motort termik medjegie t brendshme

Nga gazet q emetohen n zonat urbane dhe ntrafik jan t prbr nga ndots t ndryshm si:oksid karboni CO, oksid azoti (monoksid NO dhebioksid NO2 q quhen edhe NOx) nj variacion imadh hidrokarburi, derivate nga djegia osedekompozimi pjesor i tyre.


8/34

Mjetet e transportit mund t kontribuojn nndotjen e ambientit dhe nprmjet rrjedhjeve: tbazamentit t motorit, nga serbatori dhe sistemit

t ushqimit t lnds djegse. N motort aktual, normativat kan rregulluar

nj efekt t kontrolluar t lshimit t gazit n

atmosfer, nprmjet riciklimit dhe pastrimit tgazeve


9/34

NDERHYRJET PER TE ZVOGELUAR NDOTJEN

Skematikisht mund t ndrhyhet n menyra tndryshme:

lnda djegse, prbrja e s cils mund tprmirsohet edhe nga pikpamja e prbrjes

s gazrave t shkarkimit ushqimi, pr t siguruar karakteristikat pr

przjerjen ajr lnd djegse procesi i djegies, n mnyr q t niset edhe

me przjerje t varfruar gazrat e shkarkimit, pr pastrimin e ndotjeve

t ambjentit, nprmjet nj procesi t pasdjegies t tipit termik dhe katalitik.


10/34

KUFIZIMI PER NDERHYRJET E MUNDESHME NE VEND

Aktualisht, ne vendin tone, nuk mund tebehen nderhyrje ne sistemet e ndryshme nemotorat me djegie te brendeshme, pasi njegje e tille behet nga fabrikat prodhuese ose

qendra te licensuara per nderhyrje te tilla.

Ajo qe mund te behet eshte kontrolli ifunksionimit te sistemeve te ndryshme dhe

mirembajtja e tyre.


11/34

REAKTORT TERMIKE

Pr t marr rezultate t mira sht aplikuar nkokn e motorit nj reaktori projektuar me qllimint favorizoj nj przierje t mir t ajrit me gazrat elnds djegse. Kjo sht formuar nga nj zgjerim i

kolektorit t shkarkimit. Efikasiteti i saj varet ngatemperatura e funksionimit, nga disponibiliteti ioksigjenit dhe nga koha e rezistencave t gazit.

N praktik, vetm me przjerje t pasura, fal

nxehtsis t liruar nga djegia e sasive t mdha tCO dhe HC mund t arrihen lehtsisht temperaturae funksionimit, t tilla q t kemi gaz praktikisht tpastr


12/34

REAKTORI KATALITIK

Kur kufijte e normave t ndotjes bhen shum mt shtrnguara dhe kriza energjitike krkon tminimizoj konsumin e lnds djegse nprmjetprdorimit t przjerjeve t varfra, reaktort

termik jan zvendsuar me reaktort katalitik,duke shfrytzuar principin e katalizs kimike, qlejon t oksidohet CO dhe HC n temperatura mt ulta (rreth 300oC).

Nj pajisje e till sht e ndrtuar nga nj hapsirmetalike q drejton gazrat n nj shtres kataliket cilat bien n kontakt me substanca t afta tnisin reaksione kimike, pa marr pjes n t.


13/34

Interes te madh paraqet perdorimi i katalizatorit trevalent te afte te bejne reduktimin e NOx ne N2 dheoksidimi i HC ne CO me CO2 dhe H2O dukeeliminuar te tre elemtet ndotes te ambjentit.

Efikasiteti i ketij katalizatori eshte perafersisht80%. Kjo zgjidhje eshte teknologjikisht me eavancuar per te luftuar ndotjen ne atmosfere, por

ajo kerkon perdorim te benzinave pa plumb te cilatulin shume shpejte efikasitetin e persosjes.


14/34

ALTERNATIVA TE TJERA FUQIE

Aktualisht vende te ndryshme te Evropes,Amerikes se Veriut dhe te Azise kane perpiluarstrategji te ndryshme ne lidhje me kalimin ngamotoret me djegie te brendshme ne motoret

Hibrid dhe me Hidrogjen. Motoret Hibrid jane nje faze e ndermjetme dhe

kane MDB dhe motor elektrik Motoret me Hidrogjen jane ata motora qe

nepermjet qelizes se karburantit prodhojneenergji elektrike e cila pastaj shnderrohet neenergji mekanike


15/34

PARAQITJE SKEMATIKE E MOTORIT HIBRID DHE ME HIDROGJEN


16/34

HIDROGJENI SI KARBURANT

Hidrogjeni eshte elementi me i bollshem neunivers. Ne Diell ai perben rreth 90% te tij dheeshte nje elementet shume i perhapur ne toke.

Ne temperaturen e mjedisit eshte nje gaz pangjyre, pa ere dhe i patretshem ne uje. Eshtepak aktiv ne te ftohte dhe cliron nxehtesi nenveprimin e katalizatoreve dhe te reaksioneve

kimike. Veprimi me oksigjenin formon ujin dheshoqerohet me eksplozion.


17/34

PRODHIMI I HIDROGJENIT SI KARBURANT

Hidrogjeni eshte nje gaz shume i rendesishemindustrial. Ai eshte objekt i kerkimeve te shumta nelidhje me qelizen e karburantit HC.

Prodhimi i tij realizohet nepermjet ketyre

menyrash: Elektroliza e ujit

Shperberjes se gazit metan me avull

Gazifikimi i karbonit

Gazifikimi i biomases Metoda te tjera

Perdorimi i hidrogjenit ndihmon ne zvoglimin eefektit ser.


18/34

DISA KARAKTERISTIKA TE HIDROGJENIT

Masa molekulare e H2 g/mol 2.016

Densiteti kg/m3 0.0838

Densiteti si leng kg/m3 70.8 Fuqia kalorifike MJ/kg 141.90

Temperatura e vlimit K 20.3


19/34

PERDORIMI I HIDROGJENIT NE INDUSTRINE AUTOMOBILISTIKE

Per te shmangur ndotjen kane filluar aplikimet emotorave me qelizen e karburantit HC ngakompani te ndryshme si:

Daimler Crysler me modelet Necar (viti 1994),Nebus (viti 1997), FC classe A (viti 2002), etj.

General Motors me modelet Precept (2000),Hydrogen1 (viti 2000), Hydrogen3 (viti 2001),Autonomy (viti 2002) etj.


20/34

Toyota me modelet Rav-4 (viti 1997), Prius, Fchv-3 (viti 2001), Fchv-4 (viti 2001), Fchv-5 (viti 2001)

Kompani te tjera te cilat kane eksperimentuar meqelizen e karburantit jane Hyundai FCEV, HondaFCX, Fiati 600 H2

Prodhimi i Hidrogjenit per periudhe afatshkurterbehet nga lendet fosile dhe per afate me te gjatado te jete nepermjet burimeve te rinovueshme


21/34

FIAT PANDA ME HIDROGJEN


22/34

PRODHIMI I ENERGJISE NE QELIZEN E KARBURANTIT

Trasformimi i energjise kimike ne ate elektrikebehet ne menyre te drejtperdrejt nga qeliza ekarburantit FC. FC bazohen ne reaksionetelektrokimike. Ne nje qelize te cfaredoshme,

karburanti i gazte Hidrogjen, formon anoden.Nga ana tjeter, ajri ose oksigjeni, sherben sikatode.

Reaksioni kimik realizohet nepermjet

shkembimit te joneve ne elektrolitin dukeprodhuar rrymen elektrike nepermjet mbylljes seqarkut te elektrodave.


23/34

SKEMA E FUNKSIONIMIT TE FC


24/34

KOMPANITE QE MERREN ME PRODHIMIN E HIDROGJENIT

British Petroleum eshte nje kompanite qeka investuar dhe eshte lider ne furnizimin etregut te makinave me Hidrogjen. Gjithashtu

ajo eshte ne kerkim te rrugeve te reja perpersosjen e teknologjise.

Royal Dutch/Shell eshte nje kompani qe poperhap teknologjine ne tre kontinete,Amerike, Evrope dhe Azi duke krijuar njekompani autonome per kete qellim.


25/34

ChevronTexaco eshte investuar nezhvillimin e teknologjive te FC si dhe neprodhimin, depozitimin, transportin dhe

shperndarjen hidrogjenit ENI eshte nje kompani italiane qe prodhon

hidrogjenin nga karburantet fosile. Ajo kaedhe nje projekt qe synon sherbimet eshperndarjes se karburanteve multifuel kuperfshihet edhe hidrogjeni.


26/34

PROBLEMATIKA E PRODHIMIT TE MAKINAVE ME HIDROGJEN

Prodhimi i makinave me hidrogjen eshterealitet, por prodhimi i tyre ne seri ndesh disaprobleme:

Kostot e larta te prodhimit te hidrogjenit dhe temakinave me FC

Nevoja e gjetjes se burimeve te financimit

Mbajtja, ruajtja e karburantit dhe nevoja e

infrastrukturave standarteve te perbashketaSiguria

Vemendja e tregut


27/34

Fatkeqesisht kostoja e prodhimit te hidrogjenitsot eshte me madhe se e naftes, megjithate aieshte shume ekologjik dhe perfitimet rrjedhin

nga kjo. Sa per ide nje Toyota kushton rreth 90.000 $ dhe

ne pergjithesi cmimi i tyre pritet te jete 10-15%me i larte se ato normale.

Pritet qe deri ne vitin 2030, makinat me HC tezene 15% te tregut te makinave


28/34

Vende te ndryshme te Evropes dhe te Amerikes

se Veriut kane shpallur projekte te ndryshme neperkrahje te makinave me hidrogjen duke dhene

edhe financime te ndryshme.

Islanda eshte vendi ku te gjitha makinat perdorinFC, edhe qytete te ndryshme te Evropes, siAmsterdami perdorin mjete te sherbimit publikme FC.


29/34

SIGURIA

Per te kuptuar kete po japim nje shperthim temakinave:

tre sekonda dhe 1 minute nga shperthimi i serbatoritte nje makine me hidrogjen dhe nje me benzine


30/34

Siguria e hidrogjenit eshte quajtur pika e dobet e tij,pas incidentit te Hindenburgut (1937).

Perve aneve financiare, perdorimi i hidrogjenitndeshet me probleme te zhvillimit teinfrastrukturave te depozitimit dhe te shperndarjesse tij.

Nje problem i madh eshte edhe standartizimi iprodhimit, ruajtjes dhe shperndarjes se hidrogjenit.


31/34

Si perfundim mund te themi qe:Konsumatoret nuk do te blejne makina FC derisa

teknologjia nuk do te jete e perhapur dhe eshte

me kosto te larte.Kompanite e prodhimit te makinave nuk do te

prodhojne ne shkalle te gjere derisa hidrogjeni tejete shume i perhapur dhe konsumatoret te

gatshem per te blere.Kompanite e prodhimit te hidrogjenit nuk e

prodhojne ate derisa te kete makina ne njenumer te arsyeshem.


32/34

PO NE SHQIPERI?

Aktualisht tregu i karburanteve nuk ka njekontroll te sakte, duke lene hapsira perabuzime me pasoja me deme te renda neshendet dhe ne mjedis.

Ne vendin tone nuk ka kompani te fuqishmesi BP, Shell etj, gje qe do te onte ne rritjen ecilesise se karburanteve

Nuk ekzistojne karburantet ekologjike dhe nekete menyre mungojne edhe makinat qe iperdorin.


33/34

Nuk ka nje strategji kombetare ne lidhje zhvillimine karburanteve te rinovueshme dhe kalimin ngasituata aktuale ne ate ku vendet e tjera europjanepo shkojne.

Ekzistojne te gjitha mundesite per te perdorurmakina hibride dhe per te filluar eksperimentimine prodhimit te hidrogjenit dhe me vone perdorimi i

makinave FC, por per kete nevojitet nje strategjikombetare.


34/34

Faleminderit per vemendjen

ndotja ne zonat urbane pellumbi

Documents