İÇİNDEKİLER

15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİ ve KOCAELİ MEDYASININ TUTUMUProf. Dr. Yılmaz BİNGÖL Burçin SAĞLAM ...................................................................................................................................... 13

15 TEMMUZ SONRASI TELEVİZYON REYTİNGLERİDoç. Dr. Hamit ERSOYFerhat BAKIR .......................................................................................................................................... 43

TELEVISION RATINGS AFTER 15 JULLY REACTIONS OF THE ARAB PRESS TO THE TURKEY’S FAILED COUP ATTEMPT ON 15 JULY IN TERMS OF DEMOCRACY DISCOURSEAsst. Prof. Dr. Abdulkadir GÖLCÜGraduate Students Fatma KHWAIRA ...................................................................................................... 55

15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİNE KARŞI ÖRGÜTLENME SÜRECİNDE YEREL BASININ ROLÜ: “KOCAELİ YEREL BASINI ÖRNEĞİ’’Yrd. Doç. Dr. Akın DEVECİ ...................................................................................................................... 83

15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİ SONRASI ULUSAL BASINDA CUMHURBAŞKANI RECEP TAYYİP ERDOĞAN’IN SUNUMUYrd. Doç. Dr. Ali KORKMAZHalit DOĞANSibel GÜLER ............................................................................................................................................ 99

YENİ MEDYA ESKİ DARBEYE KARŞI: 15 TEMMUZ 2016 DARBE GİRİŞİMİNDE MEDYANIN ETKİSİYrd. Doç. Dr. Ali ÖZCAN ........................................................................................................................ 119

15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİNİN YENİ MEDYADA YANSIMALARI: SİYASAL LİDERLERİN TWITTER KULLANIMLARIYrd. Doç. Dr. Baki CAN ......................................................................................................................... 137

15 TEMMUZ DARBE GİRİŞİMİ: BATI MEDYASI SÖYLEM ANALİZİYrd. Doç. Dr. Filiz Barın AKMAN Yrd. Doç. Dr. Beyazıt AKMAN .............................................................................................................. 163

15 TEMMUZ VE MEDYA

43w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

15 TEMMUZ SONRASI TELEVİZYON REYTİNGLERİ

Doç. Dr. Hamit ERSOYRadyo ve Televizyon Üst Kurul Üyesi IBRAF Genel Sekreteri hamitersoy@yahoo.com

Ferhat BAKIR Radyo ve Televizyon Üst Kurul Uzman Yardımcısı ferhatbkr@yahoo.com

ÖZETBu çalışmanın amacı televizyon izleyicisinin beğenilerinden yola çıkarak Tür-

kiye’de televizyon ile ilgili eğilimleri ortaya koymak ve 15 Temmuz Darbe Kalkış-ması sonrasında televizyon reyting listesinde bilgilendirici haber programlarının izlenme durumlarında değişim olup olmadığını belirlemektir. Bu amaç doğrultu-sunda ikincil verilerden yararlanılmıştır. Elde edilen veriler betimsel istatistikler kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen veriler doğrultu-sunda 15 Temmuz Darbe Kalkışması günü ve sonrasında daha önceki periyoda göre televizyonlardaki bilgilendirici programların tercih edilmesinde anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiştir.

TELEVISION RATINGS AFTER 15 JULLY

ABSTRACTThe aim of this study is to determine the trends in television in Turkey by

evaluating the tendencies of the television audience and to determine whether there is a change in TV watching tendencies with regard to the informative news programs which is in the television rating list after the 15th of July coup attempt. For this purpose secondary data were used. The data obtained in this way were analysed using descriptive statistics. The findings of the research indicated that there is a meaningful difference in preference of the audiences watching the in-formative programs on the television on the 15th of July Coup Attempt Day and afterwards compared to the period before coup attempt.

44 w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

GİRİŞDünyanın birçok bölgesinde farklı şekillerde karşımıza çıkan askeri darbe ve

darbe girişimleri silahlarla sivil hükümetleri hedef almaktayken insan hakları ve hukuk düzenine kast etmektedir. Darbeler, hukuki düzenin askıya alınarak sivil otoritenin saf dışı bırakılmasını amaçlar. Türkiye Cumhuriyet tarihi, askeri güçle sivil hükümetlerin devrildiği birçok girişimi yazmaktadır. 1950’li yılların başbaka-nı Adnan Menderes’in Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ile yakınlaşmasının sonucu olarak mevcut hükümete karşı girişilen Amerikan destekli 1960 darbesi ile başlayan süreç, sivil iradenin yok sayılarak bürokratik vesayetin desteklen-mesi amacıyla verilen 1971 Muhtırası ile devam etti. Türkiye’nin demokratikleş-me sürecine darbe indiren ve Amerikalı bir diplomatın Pentagona darbe habe-rini Ankara’dan iletirken “bizim çocuklar işi bitirdi” şeklinde ifade ettikleri 1980 Darbesi ile milyonlarca insan hukuksuz uygulamalara maruz bırakılmıştır. Daha sonra 28 Şubat Darbesi ile ülkedeki halkın iradesi yeniden yok sayılmıştır. 15 Temmuz Darbe Girişimi de benzer biçimde Türkiye’deki mevcut sivil hükümeti iktidardan düşürmeyi planlamış ve hukuksuz birçok eyleme girişmiştir. Bu darbe girişiminin aynı zamanda Türkiye’nin siyasal, toplumsal ve hukuki düzenine bir darbe vurmak olduğu ifade edilmelidir. Fakat önceki darbe girişimlerinin halk-ta uyandırdığı nefret ve farkındalık 15 Temmuz’da halkın iradesine ve haklarına sahip çıkması ile neticelenmiştir. Anılan çerçevede ülkemizde 15 Temmuz 2016 tarihi hem siyasi hem toplumsal anlamda önemli bir dönüm noktası olarak gö-rülmelidir.

Türk halkının mezkûr darbe girişimine sokaklarda vermiş olduğu tepki hari-cinde gerek yeni medya gerek geleneksel medya araçları yoluyla darbe girişimi-nin medyaya yansıyan yanı önemli bir konu başlığı olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’de özellikle geleneksel medya mecrasında değerlendirilen televizyon, medya alanının gözde iletişim araçlarından birisi olarak öne çıkmıştır (bbc.com). Bu sebepledir ki Türk halkının televizyon izleme eğilimleri birçok disiplin ile iliş-kili olarak değerlendirmelere tabi tutulmalı ve tartışılmalıdır. 15 Temmuz 2016 özelinde bu tartışmaların merkezinde yer alan konulardan birisi Türk halkının te-levizyonlarda hangi türde programları tercih ettiği hususudur denilebilir. Reyting sistemi aracılığıyla yapılan ölçümlemeler, Türk toplumunun 15 Temmuz 2016 öncesi ve sonrasında televizyon programlarını tercih etmesinde bir farklılık olup olmadığını bize göstermektedir. Reyting sistemi, televizyondaki içeriğin izlenme durumunu bir veri halinde sunabilen en temel araçtır; televizyon kanallarında zaman ve program temelli olarak ölçümleme yapan ve hangi televizyon kanalını hangi sosyo-ekonomik statüdeki kişinin ne oranda seyrettiğini belirlemeye yara-yan sistemin adı olarak tanımlanabilir.

45w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

Türkiye’de reyting listesinde ilk sıralarda yer alan programlar, Türk televiz-yon izleyicisinin ve Türk halkının beğeni ve tercihlerinin bir boyutunu göstererek toplumsal, sosyolojik yorumlar yapmaya olanak tanımaktadır. Yapılan analizler eşliğinde darbe girişimi öncesi ve sonrasında bu girişimin televizyona yansı-ması, incelenmesi gereken bir konu başlığı olarak görülmektedir. Bu sebeple Türk halkının televizyon eğilimlerinin analiz edilmesi ve darbeler bağlamında ele alınması 15 Temmuz 2016 Darbe Girişiminin bir boyutuna ışık tutacaktır. Sonuç olarak bu araştırmada Türk halkının televizyon izleme eğilimlerinden yola çıkıla-rak 15 Temmuz 2016 öncesi ve sonrasındaki reyting listesindeki değişim ortaya konulacaktır.

Araştırmanın AmacıBu araştırmanın genel amacı, televizyon izleyicisinin beğenilerinden yola çı-

karak 15 Temmuz 2016 öncesi ve sonrasında Türkiye’de televizyon ile ilgili eği-limlerdeki değişimi ortaya koymak ve medya alanının bir bölümüne ışık tutmak-tır. Bunun için aşağıdaki sorulara yanıt aranacaktır:

· 2015 ve 2016 yıllarında televizyonda en çok hangi türde yapımlar izleyiciler tarafından tercih edilmiştir?

· 2015-2016 yıllarında 15 Temmuz 2016 öncesi ve sonrasında Türkiye’de en çok izlenen televizyon programlarının türlerinde anlamlı bir farklılık var mıdır?

Araştırmanın ÖnemiAraştırmanın Türk halkının 15 Temmuz 2016 darbe girişimine vermiş olduğu

tepkinin bir boyutunu açıklaması ve televizyon eğilimlerinde yıllar arasındaki de-ğişimi ortaya koyması bakımından toplumbilim ve iletişim bilimleri alanına belirli katkı sunacağı düşünülmektedir.

Varsayımlar· TİAK A.Ş. tarafından yapılan televizyon izlenme oranı ölçümlerinin doğru ya-

pıldığı, İstanbul Ticaret Üniversitesi eliyle yapılan televizyon izlenme oranı ölçümlerine ilişkin denetimin bilimsel kontrol yöntemlerine uygun gerçekleş-tirildiği varsayılmaktadır.

· Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından yapılan ve/veya yaptırılan deneti-min doğru yapıldığı kabul edilmektedir.

46 w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

Sınırlılıklar· Araştırma 2015 yılında tam zamanlı ölçümü yapılan 12 ulusal televizyon kanalı

ve 2016 yılında tam zamanlı ölçümü yapılan 11 televizyon kanalı ile sınırlıdır.· 1 Ocak 2015 ve 31 Aralık 2016 tarihleri arasındaki reyting listesinde ilk 25

sırada bulunan programlar ile sınırlıdır.

YÖNTEMVerilerin ToplanmasıVerilerin toplanması için ikincil verilerden yararlanılmıştır. Radyo ve Televiz-

yon Üst Kurul düzenlemeleri uyarınca izlenme ölçümü hizmeti sağlayan kuruluş Televizyon İzleme Araştırma Kurulu’dur (TİAK A.Ş.). TİAK A.Ş.’nin tam zamanlı ölçüm yaptığı kanalların Reyting Listesi, TİAK A.Ş. tarafından belirli medya kuru-luşları aracılığıyla günlük olarak kamuoyuyla paylaşılmaktadır. Araştırmada ilgili liste esas alınarak yapılmıştır.

Verilerin ÇözümlenmesiVerilerin çözümlenmesi için ikincil analiz yönetimi diye adlandırılan yöntem

tercih edilmiştir. Neuman’ın (2014, s.482) belirttiği üzere “ikincil analiz daha önce başkaları tarafından toplanmış olan tarama verileri ya da başka verilerin yeni-den analizidir.” Elde edilen ikincil veriler betimsel analizlere tabi tutularak anlamlı göstergeler yorumlanmıştır.

BULGULAR ve YORUMTelevizyon yayın hizmetlerinin izlenme durumlarını gösteren en temel araç

reyting sistemidir. Reyting ölçümlemeleri, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun ilgili mevzuatı uyarınca TİAK A.Ş. eliyle gerçekleştirilmektedir. Bu ölçümlemelere ilişkin denetleme görevi, TİAK A.Ş. tarafından bağımsız bir şirkete yaptırılmak-tadır. Tüm bu ölçümleme ve denetleme süreci Radyo ve Televizyon Üst Kurulu nezdinde kontrol edilmektedir. Bu sebeple reyting ölçümlemelerinin çoklu bir kontrol mekanizmasından geçtiği belirtilebilir. Bu noktada reyting sistemine dâ-hil olan kanal sayısının kısıtlı olduğunu da ifade etmek yerinde olacaktır. 2015 ve 2016 yıllarında tam zamanlı ölçümleme yapılan kanal sayısı 12’dir. Televizyon izleyicisi içerisinde bu kanalları izleyenlerin oranı 2015 yılında %60’lı oranlara yaklaşıkken 2016 yılında bu oran %63,24’tür. Bu veriden hareketle Türkiye’deki ana akım medya kuruluşlarının seyredilme oranlarının arttığı söylenebilir.

47w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

Tablo 1. 2015 Yılında tam Zamanlı Raporlanan Kanalların Aynı Yıl İçindeki “Share” Oranları

Sıra No Kanal İsmi Share Oranı1 ATV % 7,912 FOX TV % 9,263 KANAL 7 % 2,954 KANAL D % 8,255 SHOW TV % 6,436 STAR TV % 8,337 TRT 1 % 3,918 TRT BELGESEL VE TURİZM % 0,309 TRT ÇOCUK % 2,4810 TRT HABER % 1,2011 TRT SPOR % 1,18W12 TV 8 % 6,08

Toplam % 58,28Kaynak: TİAK

Tablo 2. 2016 Yılında tam Zamanlı Raporlanan Kanalların Aynı Yıl İçindeki “Share” Oranları

Sıra No Kanal İsmi Share Oranı1 ATV % 9,912 FOX TV % 8,083 KANAL 7 % 4,424 KANAL D % 8,545 SHOW TV % 7,306 STAR TV % 8,077 TRT 1 % 4,638 TRT BELGESEL % 0,629 TRT ÇOCUK % 3,2110 TRT HABER % 1,4111 TRT SPOR % 1,1512 TV 8 % 5,90

Toplam % 63,24Kaynak: TİAK

48 w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

Türk halkının televizyon eğilimlerine bakıldığında açıklıkla ifade edilebilir ki televizyon daha çok eğlence ağırlıklı programların tercih edildiği bir kitle ilti-şim aracıdır. Türk televizyonlarında 2015 yılında dizi yüzde 46 ile en çok tercih edilen program türü iken yarışma yüzde 10 diğer eğlence programları yüzde 19’luk payla toplamda reyting listesinde izlenen programların 4’te 3’ünü eğlence programları oluşturmaktadır. Bilgilendirici programlar olarak sınıflandırılan haber programları ve diğer kategorisi ise Türk halkı tarafından bu yıl içerisinde daha az izlenmiştir denilebilir. 2016 yılında ise eğlence programlarının oranı bilgilendirici programlara oranla daha yüksek olmasına karşın bilgilendirici program türündeki yapımların tercih edilmesinde ciddi bir artış olduğu görülmektedir. Haber prog-ramlarının reyting listesinde yer bulması, Türk halkı tarafından tercih edilmesi durumunun Oxford Üniversitesi’ne bağlı Reuters Enstitüsü’nün yaptığı bir araş-tırmadaki sonuçlarda belirtildiği üzere Türk halkının haber alma kaynağı olarak %80 oranında televizyonu tercih etmesinin etkili olduğu söylenebilir (bbc.com). Özellikle 15 Temmuz yaşandıktan sonra bilgilendirici programlar televizyonda çok daha fazla tercih edilmiştir denilebilir. Türk halkının yaşanan gelişmeler son-rasında haber programlarını daha fazla izlediği veriler ışığında söylenebilir. Her ne kadar Postman “eğlencenin televizyonun üst ideolojisi olduğunu” ifade etse de bu çalışmada haber programları bilgilendirme işlevi başlığı altında değer-lendirilecektir (Akt.: Şentürk, 2017, s.242).Bu çerçevede sonuç olarak 2015 ve 2016 yıllarındaki reyting listeleri ile beraber değerlendirildiğinde televizyon Tür-kiye’de eğlence aracı olarak görüleceği gibi bilgilendirme işlevini yerine getiren bir kitle iletişim aracıdır denilebilir.

49w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

15 Temmuz 2016 Darbe Girişimi, Girişim Öncesi ve Sonrasında Reytingler15 Temmuz 2016 Darbe Girişimi İngiliz aklı ve Amerikan planlaması doğ-

rultusunda ajanlık faaliyeti yürütmekte olan Fethullah Gülen ve onun militanları tarafından mevcut hükümetin (Adalet ve Kalkınma Partisi) yönetimden el çekti-rilmesini sağlama ve Türkiye’de yönetimi ele geçirme amacıyla düzenlenmiştir denilebilir. Gülen örgütü bilindiği üzere dış ülkelerin Türkiye üzerinde operasyon yapmalarını sağlama amacıyla kurulmuş ve bu amaca yönelik faaliyetlerde bu-lunan bir örgüttür (Çaylak, 2017, s.774). Fetullahçı Terör Örgütü Lideri Fetullah Gülen’in ABD’de yerleşik olması, darbe soruşturmalarına da konu edinilen FE-TÖ’nün “hava kuvvetleri imamı” Adil Öksüz başta olmak üzere birçok kritik ismin darbe girişimi arifesinde Türkiye-Pensilvanya hattında sağladıkları trafik, FETÖ darbe girişiminin başarısızlığa uğraması sonrası yurtdışında bulunan ya da yurt-dışına kaçmayı başaran terör örgütü militanlarına Almanya başta olmak üzere birçok Batı başkentinin sahip çıkması, darbe girişiminin başarısızlıkla sonuçlan-dığı ana değin PKK’nın üstü kapalı bir eylemsizlik içerisine girmesi, Suriye’nin Kuzeyinde IŞİD ve PKK/PYD’nin sınır hattı boyunca Türkiye’de ortaya çıkacak bir anarşi için eylem hazırlığı içerisinde olduğu yönündeki güçlü emarelerin or-taya çıkması gibi birçok husus 15 Temmuz kalkışmasının dış destek bulan bir darbe girişimden ziyade dışardan planlanan ve içerideki terör örgütleri eliyle sahneye konan bir plan olduğunu düşündürmektedir.

50 w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

Bu örgütün 15 Temmuz 2016 tarihinde gerçekleştirmeye çalıştığı darbe ve darbeye karşı verilen “sivil direniş”, Türk siyasi ve toplumsal hayatına sivilleş-me ve demokratik hakların korunması konularında yeni bir boyut kazandırmıştır denilebilir. Türk halkının Fettullahçı Terör Örgütü’nün askeri yapılanmasının ger-çekleştirmeye çalıştığı eylemlere karşı mücadele vermesi, bir anlamda sivil ira-deye sahip çıkmaları Türkiye tarihinde eşi olmayan bir durumdur. Bu sebeple bu darbe girişimi tüm boyutlarıyla ele alınması önem arz etmektedir. Çünkü “askeri müdahalelerin görünür gerçekleri yanında siyasi sistemi dönüşüme uğratmaya yönelik düşüncelerle” yapıldığı söylenebilir (Doğan, 1997, s. 125). Bu dönüşüm girişimine karşı sivil direnişin sokaklarda başarılı olması ve darbe girişiminin ber-tarafar edilmesi sonrasında hem o gece hem daha sonraki süreçte darbe giri-şiminin medyaya yansıması ayrı bir konu başlığı olarak karşımıza çıkmaktadır. Tüm bu çerçevede temel olarak darbe girişimine karşı halkın tutumu ve direnişini köklü bir değişimin temel işareti görülebilir (Yılmaz, 2016, s. 61-69). Türkiye’de televizyonun bu bağlamda incelenmesi, darbe öncesi ve sonrası süreçte içeri-ğinin analiz edilmesi darbe girişiminin hem etkisi hem de tam anlamıyla analiz edilebilmesine büyük katkı sunacaktır. Bu çerçevede televizyonun 15 Temmuz 2016 öncesindeki 1 ay açık ara eğlence amacıyla tercih edildiği görülürken son-rasında haber programlarının en çok izlenen program türü olduğu belirlenmiştir.

51w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

Eğlence kutusu olarak nitelendirilen televizyonun 15 Temmuz 2016 sonrasın-daki bir ay bilgi alma amacıyla tercih edilmesi dikkat çeken bir konudur. Özellikle 15 Temmuz 2016 sonrasında darbe girişimi ile ilgili duyulan haber alma ihtiyacı ve televizyon kanallarının girişim sonrası çok daha fazla haber içerikli programla-rı yayına sunması bu durumun oluşmasında temel sebepler olarak görülebilir. Bu noktada Türk halkının servis edilen haber programlarını tercih etmesi sonucu bu programların reyting listesinde üst sıralarda yer alması bir anlamda Türk halkının darbe girişimine karşı vermiş olduğu bir tepki olarak görülebilir. Bu noktada be-lirtilmelidir ki FETÖ iltisaklı kişilerin de aileleri ve diğer yakınlarının televizyonlar-da gelişmeleri takip etmekte olduğu düşünülebilir. Tüm bu etkenler sonucunda Türk televizyon izleyicisi 15 Temmuz süreci sonrasındaki bir ay boyunca haber programları türündeki yapımları daha fazla izlemiştir.

52 w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

Televizyon reytinglerine 2016 yılında 15 Temmuz öncesinde bakıldığında eğ-lence türündeki yapımların ağırlığı görülmekteyken, bir önceki seneye oranla haber program türü yapımların izlenmesinde küçük bir oransal yükselme gö-rülmektedir. Yıl boyunca siyasi gelişmelerin canlılığını koruması ve özellikle 15 Temmuz tarihine gelene kadar iktidar ve muhalefet cephesindeki siyasi çıkışla-rın bu oransal yükselmede etkili olduğu değerlendirilebilir. Bununla beraber 15 Temmuz 2016 sonrasında reytinglerde oransal olarak yükselme gösteren tek program türü haber programıdır. Türk televizyon izleyicisi 15 Temmuz sonrasın-da haber içeriklerini daha çok takip etmiş ve diğer program türleri reyting liste-sinde senenin önceki bölümüne oranla daha az izlenmiştir. Bu veri Türk halkının yaşanan gelişmelere kayıtsız kalmadığının ve ilgi duyduğunun bir göstergesi kabul edilebilir. 15 Temmuz Darbe Girişimi sonrasında Türk halkı sokaklardaki direnişini ve canlılığı yaşanan gelişmeleri televizyonda haber programları yoluyla takip ederek medya alanında da sürdürmüştür.

SONUÇ ve ÖNERİLERDemokratik düzene sahip ülkelerde seçilmiş iktidarın ciddi bir toplumsal ta-

bana dayandığı ve bu tabanı kaybetmesi durumunda seçimler yoluyla iktidar değişimlerinin gerçekleşebildiği hususu göz önünde bulundurulduğunda Türki-ye gibi düzenli ve hilesiz seçimlerin varlığı ulusal ve uluslararası kuruluşlarca gözetilmekte ve teyit edilmekte olan bir ülkede darbelerin toplumsal bir tepki ile karşılaşması son derece olağan görülebilir. Bu durumda demokratik düze-

53w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

nin işlemekte olduğu ülkemizde darbelerin kitlesel bir karşılığı olmayacağından Latin Amerika ve Orta Doğu’daki darbelerde görüldüğü gibi bir dış desteğe ih-tiyaç duyulacağı açık bir gerçektir. Bu kapsamda, batı basınının 15 Temmuz gecesi ve darbenin başarısızlığa uğramasını müteakip süreçte gerçekleştirdiği yayınlarda darbeye ilişkin haberleri ele alış ve sunuş biçimi oldukça dikkat çekici niteliktedir. Batı basının bu tutumu Türk toplumunda darbenin dış destek ve/veya planlama ile yapıldığı konusundaki düşünceleri pekiştirirken Batı Dünyası-na dair büyük tepki ve güvensizliği de beraberinde getirmiştir. Bununla beraber Türkiye’deki ulusal basın, özellikle ulusal televizyon kanallarının yapmış oldukları yayınlar darbeye karşı halkın duruşunu anlatmak bakımından oldukça önemli bir rol oynamıştır denilebilir.

15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrasında gerek siyasi iradenin sokaklar-daki direnişi canlı tutabilmek adına televizyon üzerinden yapmış oldukları prog-ramlar gerek sosyal medyanın manipülatif yapısına sahip olmadığı düşüncesiyle halkın haber alma ihtiyacını televizyondaki haber programlarından gidermesi gerekse de televizyon kanallarının haber içerikli daha fazla program yayımlama-sı neticesinde reyting listesinde haber içerikli programlar daha fazla izlenmiştir. 15 Temmuz 2016 sonrasında yılın geri kalan bölümüne göre haber programları reyting listesinde artış gösteren tek program türü olarak belirmektedir. 2015 ve 2016 yıllarında televizyonun en çok eğlendirme işlevini yerine getirmekte olduğu ve Türk halkının televizyonu daha çok oylanma amacıyla kullandığı tespit edil-miş olmasına karşın 2015 yılına kıyasla 2016 yılında haber programları daha çok izlenmiştir. Bu noktada Oskay’ın ifadesiyle “gündelik hayatın rutin işleyişinden yorulan, sıkılan insanların ciddi haberlerden çok eğlenceli yapımlara” yönelme-leri durumunu realiteden kaçma isteği olarak açıklayabiliriz (Oskay, 2005, s. 80). Ancak medya eğilimlerinin tüm bu durumuna karşın Türk televizyon izleyicisi ya-şanan toplumsal olaylardan etkilenmekte ve dini anlamda özel zaman dilimlerin-de, siyasi özel günlerde bu günlerin anlam ve önemine ilişkin yapılan yayınların izlenmesinde artış olduğu görülmektedir.

Tüm bu tespitler ve veriler ışığında Türk halkının dışardan planlanmış darbe girişimine karşı sokaklar ve meydanların yanında Türkiye’deki en temel kitle ile-tişim araçlarından olan televizyon üzerinden de haber programlarının 2015 yılı ve senenin önceki bölümüne kıyasla daha fazla takibini sağlayarak tepkisini ay-rıca ifade ettiği ifade edilebilir. Bu çerçevede 15 Temmuz 2016 darbe girişiminin televizyon reytinglerine etkisinin olduğu, haber programlarının seyredilmesinde anlamlı bir artış olduğu belirlenmiştir.

54 w w w . k a r t e p e z i r v e s i . c o m

KAYNAKÇA

http://www.tiak.com.tr/raporlar/yillik2015.htm (13/11/2017 tarihinde erişildi)

http://www.tiak.com.tr/raporlar/yillik2016.htm (13/11/2017 tarihinde erişildi)

Neuman,W. L. (2014) Toplumsal Araştırma Yönetmeleri (Çev.: Sedef Özge). Ankara: Yayın Odası Yayıncılık

Doğan, M. (1997) Darbeler Müdahaleler ve Siyasi Sistem İstanbul: İz Yayıncılık

Yılmaz, A. (2016) 15 Temmuz Sivil Direnişi: Demokrasiyi Yeniden Kurmak. Muhafazakar Düşünce Dergisi Yıl:13 Sayı: 49, 57-73

Çaylak, A. (2017) 15 Temmuz Darbe Girişimi ve Gülenizm’in Soy Kütüğü. (Edi.: Çaylak, A. ve Avcu, S. A.) Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’nin Siyasal Hayatı (s.767-779) Ankara: Savaş Yayınevi

Oskay, Ü. (2005) İletişimin ABC’si. İstanbul: Der Yayınları

Şentürk, R. (2017) İletişim ve Televizyon Teorileri. İstanbul: Küre Yayınları

http://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/06/160615_turkiye_sosyal_medya (01/12/2017 tarihinde erişildi)