nbn en 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · pdf filenbn en 12464-1 en de...
TRANSCRIPT
![Page 1: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/1.jpg)
NBN EN 12464-1en de interpretatie van lichtstudies
Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert
KU Leuven Technologiecampus GentLaboratorium voor LichttechnologieGebr. De Smetstraat 1, 9000 Gent
[email protected] - 09 265 87 13
Prebes Oost-Vlaanderen “Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen”– 28/11/2014 - Gent
![Page 2: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/2.jpg)
Laboratorium voor Lichttechnologie
• 20 VTE• Dienstverlening – Onderzoek – Opleiding• Binnenverlichting / Optisch ontwerp / Lichtbronnen
/ Appearance (uitzicht van materialen: kleur, textuur, glans)
• Meetfaciliteiten: goniometers => metingen voor derden
• Onafhankelijk kenniscentrum• Groen Licht Vlaanderen: consortium > 50 bedrijven
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 2
![Page 3: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/3.jpg)
Consortium Groen Licht Vlaanderen
ASB Lichtadvies
WFrans
AlexpoConsultants
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 3
![Page 4: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/4.jpg)
Codex over het welzijn op het werkenKB van 10/10/2012
4
![Page 5: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/5.jpg)
• KB van 10 oktober 2012: vaststelling van de algemene basiseisen waaraan arbeidsplaatsen moeten beantwoorden
• Titel III – Arbeidsplaatsen Hoofdstuk I – Basiseisen Afdeling III – Verlichting (Afdelingen I tot VII: KB van 10 oktober 2012)o Art. 35.
• De werkgever bepaalt, op grond van de resultaten van een risicoanalyse, aan welke voorwaarden de verlichting van de arbeidsplaatsen, al dan niet in open lucht, evenals van de werkposten moet beantwoorden teneinde ongevallen door de aanwezigheid van voorwerpen of hindernissen en vermoeidheid van de ogen te voorkomen.
• De werkgever die de vereisten van de norm NBN-EN 12464-1 en de norm NBN EN 12464-2 toepast bij het bepalen van de voorwaarden inzake verlichting wordt vermoed te hebben gehandeld in overeenstemming met het eerste lid.
• Wanneer de werkgever de normen bedoeld in het tweede lid niet wenst toe te passen, moet de verlichting tenminste beantwoorden aan de voorwaarden die zijn vastgesteld door de Minister van Werk (zie artikel 35 van het KB arbeidsplaatsen -http://www.werk.belgie.be/defaultTab.aspx?id=611 )
Preventie - Codex over het welzijn op het werkAspect Verlichting
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 8
![Page 6: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/6.jpg)
Verlichtingsontwerp versusEN 12464-1
![Page 7: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/7.jpg)
Verlichtingsontwerp
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 11
![Page 8: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/8.jpg)
Lichtontwerpers: 2 categorieën
• 500 lx• 1,9 W/m².100 lx• UGR<19• Focus op horizontale
verlichtingssterkte • …Soms klachten als• Saai• Stijlloos• Niet-motiverend• …
• Invloed op uitzicht van ruimte
• Spelen met contrasten
• …
Soms klachten als• Niet efficiënt• …
Focus op zichtbaarheid Focus op uitzicht /concept
Twee werelden: andere tijdschriften, andere conferenties & lezingen,…
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 12
![Page 9: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/9.jpg)
Verlichtingsontwerp
Bron: Erco
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 13
![Page 10: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/10.jpg)
NORMEN• Vaak is ontwerp gebonden aan normen:
o NBN EN 12464-1: Werkplekken binneno NBN EN 12464-2: Werkplekken buiteno NBN EN 12193: Sporthalleno NBN EN 15193: Energie (regeling zoal aan- en
afwezigheidsdetectie en daglichtregeling) => LENIo NBN EN 1838: Noodverlichting
Vooral nadruk op Visibility approach• Functioneel lichtontwerp • Kwantitatieve aspecten
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 14
![Page 11: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/11.jpg)
EN 12464-1
• Sinds juli 2011 van kracht
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 15
![Page 12: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/12.jpg)
NBN EN 12464-1Criteria voor lichtontwerp
Drie basiseisen1) Visueel comfort
Zich goed voelen, hoog productieniveau
2) Visuele prestatieniet eenmaal of eventjes maar gedurende ganse werktijd en onder alle omstandigheden
3) Veiligheidgeen ongevallen
Verschillende criteria
1) Luminantieverdeling2) Verlichtingssterkte3) Verblinding4) Lichtrichting5) Kleurweergave en kleur6) Flikkering7) Variabiliteit8) Energie-efficiëntie
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 16
![Page 13: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/13.jpg)
NBN – EN 12464-1
KLEURWEERGAVEMeestal >80 maar bv in ziekenhuizen >90 vereist (consultatie)
Verlichtingssterkte &Gelijkmatigheid
VERBLINDINGSGRAAD
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 17
![Page 14: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/14.jpg)
NBN – EN 12464-11) Verlichtingssterkte �𝐸𝐸𝑚𝑚 & gelijkmatigheid 𝑈𝑈𝑜𝑜• �𝐸𝐸𝑚𝑚: mean maintained illuminance
Betekent: de gemiddelde verlichtingssterkte mag nooit lager zijn dan deze waarde
Maintained (te garanderen, ten allen tijde) - Hoe? Mean of gemiddelde: gemiddeld over welke punten? Illuminance of verlichtingssterkte (lx)
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 19
![Page 15: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/15.jpg)
NBN – EN 12464-11) Verlichtingssterkte �𝐸𝐸𝑚𝑚 & gelijkmatigheid 𝑈𝑈𝑜𝑜 Maintained (te garanderen, ten allen tijde, te
onderhouden) - Hoe? Mean of gemiddelde? Illuminance of verlichtingssterkte (lx)
Zit vervat in de MF: maintenance factor = depreciatiefactor = onderhoudsfactorWORDT EEN HEEL BELANGRIJKE PARAMETER IN DE NABIJE TOEKOMST (led-armaturen)!!
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 20
![Page 16: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/16.jpg)
• Interpretatieo Em=500 lx (eis norm) op taakoppervlako Em: maintained illuminanceo MF=0,9 versus MF= 0,8
500 Initiële verlichtingssterkteiEMF
= =
• Bij MF=0,9: Ei=555 lx• Bij MF=0,8: Ei=625 lx
⇒ Aantal armaturen, geïnstalleerd vermogen, onderhoudskosten, …⇒ Interpretatie: LED-armaturen // Terugdimmen // …
Onderhoudsfactor
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 22
![Page 17: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/17.jpg)
MF: niet (meer) zo maar een cijfertje …Onderhoudsfactor
Bepaald door volgende factoren:• LLMF: lamp lumen maintenance factor of de daling van de lichtstroom van de
lamp in de tijd • LSF: lamp service life factor of het ‘sterven’ van lampen• LMF: luminaire maintenance factor of de vervuiling/veroudering van het
armatuur• RSMF: Room service maintenance factor of de vervuiling van het lokaal
( )MF LLMF LSF LMF RSMF= • • •
MF staat voor Maintenance Factor
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 23
![Page 18: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/18.jpg)
MF: niet (meer) zomaar een cijfertje …Onderhoudsfactor
Bron: TRILUX handbook “Beleuchtungspraxis – Innenbeleuchtung”
Vb T5-fluorescentielamp (EVSA)
Bij fluorescentielampen: zeer goed bekend en gekend
Bij leds en zeker ook bij ledarmaturen: - Zéér grote variatie- Kaf van het koren
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 24
![Page 19: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/19.jpg)
NBN – EN 12464-11) Verlichtingssterkte �𝐸𝐸𝑚𝑚 & gelijkmatigheid 𝑈𝑈𝑜𝑜 Maintained (te garanderen, ten allen tijde, te
onderhouden) - Hoe? Mean of gemiddelde? Illuminance of verlichtingssterkte (lx)
Bovendien is ook de gelijkmatigheid belangrijk.Gelijkmatigheid is de minimale verlichtingsterkte op de gemiddelde verlichtingssterkte.In de praktijk moet die in de meeste gevallen groter zijn dan 0,6
= = mino
gem
EU gelijkmatigheidE
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 26
![Page 20: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/20.jpg)
• Ruimteo Lengte: 8mo Breedte: 5mo Hoogte: 3m
• Reflectieso Plafond: 70%o Muren: 50%o Hoogte: 20%
• Werkvlako horizontaalo Hoogte: 0,8mo Randzone: 0m
NBN – EN 12464-11) Verlichtingssterkte �𝐸𝐸𝑚𝑚 & gelijkmatigheid 𝑈𝑈𝑜𝑜
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 27
![Page 21: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/21.jpg)
Bv. van veel naar weinig rasterpunten
dxdx/2
Aantal meetpunten & gelijkmatigheid
• �𝐸𝐸𝑚𝑚: van 536 lx naar 537 lx• Uo: van 0,38 naar 0,49
• van 64x64 punten naar10x10 punten
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 28
![Page 22: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/22.jpg)
Randzone
• Randzone 0,0m: �𝐸𝐸𝑚𝑚 =536 lx & Uo= 0,38• Randzone 0,2m: �𝐸𝐸𝑚𝑚 =563 lx & Uo= 0,44• Randzone 0,5m: �𝐸𝐸𝑚𝑚 =600 lx & Uo= 0,51
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 29
![Page 23: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/23.jpg)
TAAKOPPERVLAK of WERKVLAK (Task area)
Taakoppervlak of werkvlak
Directe omgevingMinstens 0,5m rond de taak binnen het visuele veld
Achtergrond of overige deel van een ruimteMinstens 3 meter rondom directe omgeving (binnen de ruimtelijke grenzen)
NBN – EN 12464-1Taakoppervlakken
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 30
![Page 24: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/24.jpg)
Bron: “Guide to DIN EN12464-1 Lighting of work places Part1: Indoor work places” – Licht.de & LiTG (Deutsche LichttechnischeGesellschaft e.V.
NBN – EN 12464-1Taakoppervlakken
Voor werkvlakken (taakoppervlakken) en de directe omgevingen kan een strook van 0,5 m langsheen de muren weggelaten worden bij de berekeningen. Dit is niet het geval wanneer een deel van het werkvlak in deze zone valt. Zie verder.
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 31
![Page 25: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/25.jpg)
Bron: “Guide to DIN EN12464-1 Lighting of work places Part1: Indoor work places” – Licht.de & LiTG (Deutsche LichttechnischeGesellschaft e.V.
NBN – EN 12464-1Taakoppervlakken
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 32
![Page 26: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/26.jpg)
Bron: “Guide to DIN EN12464-1 Lighting of work places Part1: Indoor work places” – Licht.de & LiTG (Deutsche LichttechnischeGesellschaft e.V.
NBN – EN 12464-1Taakoppervlakken
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 33
![Page 27: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/27.jpg)
Bron: “Guide to DIN EN12464-1 Lighting of work places Part1: Indoor work places” – Licht.de & LiTG (Deutsche LichttechnischeGesellschaft e.V.
NBN – EN 12464-1Taakoppervlakken
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 34
![Page 28: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/28.jpg)
Bron: “Guide to DIN EN12464-1 Lighting of work places Part1: Indoor work places” – Licht.de & LiTG (Deutsche LichttechnischeGesellschaft e.V.
NBN – EN 12464-1Taakoppervlakken
Verticaal taakoppervlakVb: Schoolbord
Eisen in Duitsland:• 500 lx over volledige oppervlakte• Schrijfzone: 1,2-1,8 m: U0=0,70• Bordzone (groen): U0=0,60
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 35
![Page 29: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/29.jpg)
E in overige deel: 1/3 van de directe omgeving met Uo>0,1
Met U0>0,4
NBN – EN 12464-1Taakoppervlakken
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 36
![Page 30: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/30.jpg)
NBN – EN 12464-1Meten van verlichtingssterkte E [lx]
• Meting correct ?• Kalibratie ?• Meetmethode• …=> Interpreteer en stel vragen bij het cijfer!
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 39
![Page 31: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/31.jpg)
NBN – EN 12464-1Meetraster
In EN12464-1:• Grid cellen bij voorkeur vierkant (lengte/breedte tss 0,5 en 2)• Maximale grid (in meter) met d langste dimensie tenzij de verhouding van de langste op de kortste zijde 2 of meer is (dan is d kortste dimensie):
log( )0.2 5 dp = ⋅
Een zone van 0,5 meter mag weggelaten worden tenzij een werkvlak zich (deels) in deze zone bevindt.Idem voor muren en plafond
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 40
![Page 32: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/32.jpg)
NBN – EN 12464-1Meten van verlichtingssterkte E [lx]
Bron: “Guide to DIN EN12464-1 Lighting of work places Part1: Indoor work places” – Licht.de & LiTG (Deutsche LichttechnischeGesellschaft e.V.
41Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -
Wouter Ryckaert
![Page 33: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/33.jpg)
NBN – EN 12464-12) Luminantieverdeling
AanbevolenReflectiecoëfficiënt
Verlichtingssterkte // gelijkmatigheidMINIMALE WAARDEN
Verlichtingssterkte // gelijkmatigheidMINIMALE WAARDENIn kantoren, klassen, gangen,…
Plafond 0,7 – 0,9 30 lx (0,1) 50 lx (0,1)Muren 0,5 – 0,8 50 lx (0,1) 75 lx (0,1)
Vloer 0,2 – 0,4 - -
Werkvlakken 0,2 – 0,7 Zie tabellen Zie tabellen
VOLDOENDE LICHT OP WERKVLAK EN WANDEN !=> Geen te donkere of te lichte wanden
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 42
![Page 34: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/34.jpg)
NBN – EN 12464-12) Luminantieverdeling
Ervaring/perceptie van het verschil
Verhouding verlichtingssterkte
Waarneembaar (Noticeable) 1,5 : 1Duidelijk (Distinct) 3 : 1Sterk (Strong) 10 : 1Nadrukkelijk (Emphatic) 40 : 1
Vuistregel: luminantie tussen de werktaak – de rest van de werktafel –de verdere omgeving: 100% - 30% - 10% (of ook wel 1/3/10 genoemd)
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 43
![Page 35: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/35.jpg)
NBN – EN 12464-13) Cilindrische verlichtingssterkte – ‘Modelling’
Diffuus – Gericht – Goede modelling
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 44
![Page 36: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/36.jpg)
NBN – EN 12464-13) Cilindrische verlichtingssterkte
Cilindrische verlichtingssterkte• Goede visuele communicatie & herkenning objecten• Ez= gemiddelde cilindrische of verticale verlichtingssterkte• EN 12464-1: “The maintained mean cylindrical illuminance (average verticalplane illuminance) in the activity and interior areas shall be not less than 50 lx withU0 ≥0.1, on a horizontal plane at a specified height, for example, 1.2m for sittingpeople and 1.6m for standing people above the floor”NOTE: In areas, where good visual communication is important, especially in offices, meeting and teaching areas, Ez should not be less than 150 lx with U0 ≥0,1
1 2 3 4,
4V V V V
z benaderendE E E EE + + +
=
Cilindrische verlichtingssterkte
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 45
![Page 37: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/37.jpg)
NBN – EN 12464-13) Cilindrische verlichtingssterkte – ‘Modelling’
Diffuus – Gericht – Goede modelling
0.3 0.6z
hor
EE
≤ ≤ ‘Modelling’ via verhouding van cilindrische op horizontale verlichtingssterkte in een punt (of punten)
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 46
![Page 38: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/38.jpg)
Bron: Journal of sustainable engineering design, Vol 1 (2), The 2012 SL Code for lighting: the impact on design andcommissioning by James Thomas Duff
NBN – EN 12464-13) Cilindrische verlichtingssterkte – ‘Modelling’
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 47
![Page 39: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/39.jpg)
NBN – EN 12464-14) Verblinding - UGR
• UGR: Unified Glare Rating• Evaluatie van directe verblinding in functie van
• Opstelling van toestellen• Karakteristieken van de ruimte (reflecties, afmetingen,…)• Waarnemingspositie
• Er wordt vergeleken met een grenswaarde
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 50
![Page 40: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/40.jpg)
NBN – EN 12464-14) Verblinding - UGR
Lb= achtergrondluminantie [cd/m²] die berekend wordt op basis van de rechtstreekse verlichtingssterkte van de armaturen op de oppervlakken
L= luminantie van de lichtgevende delen van het armatuur [cd/m²] – bepaald op basis van de lichtsterkte in de richting van de waarnemer
Ω= ruimtehoek zoals de waarnemer het lichtgevend vlak ziet [sr]
p= de positie-index van Guth, afhankelijk van de relatieve positie van de waarnemer tot het armatuur
0.25 ²8 log²b
LUGRL p
ω =
∑
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 51
![Page 41: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/41.jpg)
NBN – EN 12464-14) Verblinding - UGR
TYPEWAARDEN – GRENSWAARDEN – LIMIETWAARDENHieronder volgens de EN 12464-1, gebaseerd op tabelmethode (zie verder)
• UGR<10 : geen merkbare verblinding• UGR>22: storend• UGR>28: ondraaglijk, belemmerend
In EN 12464-1: reeks die gebruikt wordt met telkens sprongen die een voldoende merkbaar verschil geven => UGR: 10, 13, 16, 19, 22, 25, 28
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 52
![Page 42: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/42.jpg)
NBN – EN 12464-14) Verblinding - UGR
AFSCHERMNG tegen verblinding
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 56
![Page 43: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/43.jpg)
NBN – EN 12464-15) Beeldschermen
Beeldschermwerk – DSE: Display Screen Equipment
• Lezen van beeldscherm in combinatie met schrijfwerk, toetsenbord, lezen,… => horizontaal én verticale werkvlakken
• MAAR: impact van reflecties op beeldschermen minimaliseren Selectie van armaturen Plaatsing van armaturen Afraden van spiegelende beeldschermen
• Horizontaal: zoals hoger• Verticaal: vooral luminantieverhoudingen tussen beeldscherm
en omgeving. Licht op beeldscherm kan contrast ook verlagen (sluierreflectie, reflectie)
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 57
![Page 44: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/44.jpg)
NBN – EN 12464-15) Beeldschermen
Beeldschermwerk – DSE: Display Screen Equipment• Beeldscherm tot
maximum 15° gekanteld• Uitstralingshoek γ>65°
Positieve polariteit: zwarte tekens op witte achtergrond, zoals meestal het geval
!! Geldt niet voor notebooks, laptops, tablets,…Dit omdat je het scherm kan draaien zodat de storende reflecties vermeden kunnen worden
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 58
![Page 45: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/45.jpg)
NBN – EN 12464-15) Beeldschermen
Beeldschermwerk – DSE: Display Screen Equipment
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 59
![Page 46: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/46.jpg)
Referenties• “Toelichting NEN-EN 12464-1 Werkplekverlichting binnen” – NSVV (Commissie
Binnenverlichting) ISBN 978-90-76549-42-2 (enkel te kopen)• “Code van goede praktijk voor binnenverlichting” IBE-BIV(gratis)
http://www.wtcb.be/homepage/download.cfm?dtype=publ&doc=IBE-BIV_Code_van_goede_praktijk_12464_1.pdf&lang=nl
• NBN EN 12464-1”Licht en verlichting - Werkplekverlichting - Deel 1: Werkplekken binnen” (Kost 78€)http://shop.nbn.be/Search/SearchResults.aspx?a=&b=&c=&d=EN+12464-1&e=&f=&g=1&h=0&i=&j=docnr&UIc=nl&k=0&y=&m=#details
Prebes Oost-Vlaanderen - Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen - 28 november 2014 -Wouter Ryckaert 60
![Page 47: NBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies · PDF fileNBN EN 12464-1 en de interpretatie van lichtstudies Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert KU Leuven Technologiecampus Gent](https://reader031.vdocuments.mx/reader031/viewer/2022021818/5aa456507f8b9a7c1a8c0062/html5/thumbnails/47.jpg)
NBN EN 12464-1en de interpretatie van lichtstudies
Prof. dr. ing. Wouter Ryckaert
KU Leuven Technologiecampus GentLaboratorium voor LichttechnologieGebr. De Smetstraat 1, 9000 Gent
[email protected] - 09 265 87 13
Prebes Oost-Vlaanderen “Omgevingsfactoren op de arbeidsplaatsen”– 28/11/2014 - Gent