Natura 2000-netwerk

Historische fortengordels van Antwerpen als

vleermuizenhabitat

17 soorten

Elke soort heeft

een complexe leefwereld

zomer

winter

Kwetsbaar?

netwerk van habitats

nodige rust

Vlaamse en Europese bescherming

Habitatrichtlijn (1992)

soortenbesluit Vlaamse Regering (mei 2009)

Vleermuizen... kleine natuurpracht!

Specifieke ecologische en

klimatologische

omstandigheden

> 50% in forten

in nagenoeg alle forten

‘aanzuig’effect

1 + 1 = meer!

SBZ

19 forten + 1 schans

Vleermuizen en forten

Inrichting: tocht beperken luchtvochtigheid (ca. 90%) rust garanderen

(half september – half mei) hanggelegenheid

Met aandacht voor: stabilisatie van de gebouwen waardevolle

historische aspecten ruimen stortafval voorkomen vandalisme en verstoring omkeerbaar houden van niet-historische aanpassingen herstel van historisch uitzicht of functies

Elk is fort is uniek, dus maatwerk!

Vleermuizen in een monument

Eigendom van het Agentschap voor Natuur en Bos

Beheer ifv natuur en monument

>1000 vleermuizen

Stabiliseringsprojectmet Europese steun:

toegangsbrug binnenplein officierslokalen kruitkamer liftkokers LHC en RHC reduit ...

Fort van Steendorp

Eigendom van militaire overheid

Overeenkomst voor gebruik door de militaire overheid,het belang als monument, en inrichting voor vleermuizen.

Omkeerbare, zonder schade Afsluiten door herkenbare baksteen Plaatsing deuren, bevestiging zonder gaten Herstel toegangen, verwijderen betonstenen Herstel toegang afwateringskanaal rechtse escarpe keelfront Herstel muur RHC

Fort van Schoten

privé-eigendom

Hoofdfrontgedeelte ingericht voor vleermuizen (2000)

3 containers afval legerkachel,

onderstel kipwagentje terugplaatsen ramen waar mogelijk knelpunten veiligheid opgelost te bezichtigen op aanvraag en tijdens

activiteiten

medegebruik visserij, café,

monumentenvereniging, bungalows

Fort van Bornem

Voor...

... na

Origineel onderstel

wagen

kolonie watervleermuizen

inrichting ramen, hergebruik originele kozijnen

Fort van Bornem

Habitatrichtlijngebied: Speciale Beschermingszone (SBZ)‘Historische fortengordels van Antwerpen als vleermuizenhabitat’

voor bijlage II-soorten: ingekorven vleermuis & meervleermuis Verslechtering van het leefgebied voorkomen en verstoring vermijden Gunstige staat van instandhouding van de soorten

Steendorp, Schoten, Bornem, ...

Eigendom van militaire overheid medegebruik als vleermuizenbestemming

Inrichting voor vleermuizen (2003): ruimen gracht tochtgaten en scheuren dichten uitgraven van verzand afwateringskanaal herstel van afwateringskanaal holle bakstenen

Toegankelijk bij evenementen rondleidingen over vleermuizen en historiek

Fort van Brasschaat

Fort van Brasschaat

Fort van Brasschaat

Fort van Brasschaat

Privé-eigendom Vleermuizenbestemming, natuurgebied

Toegankelijk bij evenementen Rondleidingen over vleermuizen en historiek

Fort van Oelegem

Eigendom van Stad Mortsel Bezoekerscentrum, technische & groendienst,

cultuurdienst, verenigingen,... Vleermuizen aanwezig Geen Speciale Beschermingszone Interactie bij uitvoering van renovatiewerken

Fort 4 - Mortsel

... behoren niet tot de SBZ ‘historische fortengordels als habitat’: Brasschaat SBZ ‘Klein en Groot Schietveld’ Oelegem SBZ ‘Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen’ Fort 4 geen SBZ

Toch gerichte bescherming:Habitatrichtlijn, bijlage IV-soorten

watervleermuis, baardvleermuis, Brandt’s vleermuis, franjestaart, ingekorven vleermuis, gewone grootoorvleermuis, grijze grootoorvleermuis, gewone dwergvleermuis, meervleermuis, Bechsteins vleermuis, enz.

inclusief rust- en voortplantingsplaatsen te allen tijde en overal strikte bescherming

Soortenbesluit van de Vlaamse Regering (mei 2009) alle vleermuizensoorten te allen tijde en overal in Vlaanderen verboden te bejagen, te vangen, in gevangenschap te houden of te doden,

de woon- of schuilplaatsen van vleermuizen te beschadigen of met opzet te verstoren, de dieren te vervoeren, te verhandelen of kosteloos af te staan.

Brasschaat, Oelegem, Fort 4,...

Het fort behoort niet tot de Speciale Beschermingszone: Passieve bescherming:

strikte bescherming van de aanwezige vleermuizen en hun verblijfplaatsen Overal: forten, bunkers, (kerk)zolders, ijskelders, huizen,... Kan randvoorwaarde vormen bij plannen, activiteiten, werken.

Het fort behoort wel tot de Speciale Beschermingszone: Actieve bescherming:

goede staat van instandhouding van de soorten primeert Geen reservaat, wel belangrijke resultaatgebonden voorwaarden Passende beoordeling Dialoog – beheerplan – overeenkomst

Samenspraak vanaf het niveau van conceptvorming is aanbevolen.

Het verschil tussen SBZ en géén SBZ?

Vleermuizen én monument én verenigingen én recreatie én ....

Co-existentie

In tijd overwintering (half september – half mei) zomerkolonies (mei – augustus) jachtgebied (april – oktober) zwerm- en paargedrag (augustus – september)

In ruimte

Voorbeelden van bestaande co-existentie in forten: opslagplaats, gemeentediensten, parkfunctie, educatieve ruimten of

bezoekerscentra, verenigingsruimte, natuurgebied, erfgoed, musea, sportaccommodatie, militair gebruik, publieke evenementen, bungalowpark, schietclub, motorsporten, dancing, airsoft, mountainbike, café, visserij, enz.

Vleermuizen in een monument

Initiatief gemeente,ism: natuurgidsen, Natuurpunt,ANB, historische gidsenwerkgroep

Afstemming historisch/natuur: Welke delen Bemiddeling inrichting gebouw:

vocht/geen vocht Renovatiewerken dak

Fort 5 - Edegem

Fort van Kessel

Samenwerking:

gemeente Nijlen, Gidsenwerking Fort Kessel,

Natuurpunt, Agentschap voor Natuur en Bos

Hoofdfuncties natuur en monument

Inrichting en educatie

Beperkt recreatief medegebruik

LIFE-project BatAction

Fort van Kessel

Fort van Kessel

Fort van Kessel