Privatizacioni investicioni fondovi u RS

Nastanak, uloga u procesu privatizacije i dalji razvoj

1 11

i dalji razvoj

Božana Šljivar

Sadržaj prezentacije

� Tranzicija i privatizacija u RS

� Razvoj domaćeg tržišta kapitala

� Uloga PIF/ZIF-ova u procesu privatizacije, razvoju tržišta kapitala i restrukturiranju

2

razvoju tržišta kapitala i restrukturiranju preduzeća

� Perspektiva IF u RS

Ciljevi i metode privatizacije Vlasnici

•INTERNI

•EKSTERNI

Način plaćanja•BESPLATNA PODJELA•SA NAKNADOM

Ciljevi:�novi ekonomski ambijent zasnovan na privatnoj svojini

�efikasnija i konkurentnija privreda

Uloga države

•CENTRALIZACIJA•DECENTRALIZACIJA

3

Metode privatizacije

•VAUČERSKA: Češka, Slovačka, Rusija, Poljska, Slovenija, Litvanija, Letonija, Hrvatska•KOMERCIJALNE METODE:Njemačka, Mađarska, Srbija, Estonija,•AKCIONARSTVO ZAPOSLENIH: Srbija, Makedonija, dijelom Slovenija, Rumunija•KOMBINACIJA I DOPUNSKI MODELI (dokapitalizacija i konverzija duga u akcije/udjele)Vremenski horizont: postepena (slučaj po slučaj) ili masovna

konkurentnija privreda

�povećanje zaposlenosti i produktivnosti

�podsticanje stranih ulaganja

�razvoj finansijskog tržišta

Okvir uspješne privatizacije

� Zahtjevi za uspješnu privatizaciju� Opšti društveni konsenzus � Pravičnost u realokaciji društvenog bogatstva� Transparentnost i javna kontrola procesa � Obezbjeđenje pravne sigurnosti

4

� Brzina� Obezbjeđenje dodatnog kapitala i transfer novih tehnologija u

privatizovanim preduzećima� Fiskalni efekti (prihodi od prodaje) i upotreba prihoda � Obezbjeđenje efektivne i efikasne vlasničke kontrole u

privatizovanim preduzećima, efikasno korporativno upravljanje� Potencijalni konflikti razli čitih interesa i ciljeva,različita

međunarodna iskustva

Vaučerska privatizacija

�� PrednostPrednostii� pravedna

� dobar metod za privredu bez razvijenog tržišta kapitala

� brz i ireverzibilan proces

5

� brz i ireverzibilan proces

� koncentracija vlasništva se obavlja tržišnim putem

� Nedostaci� bez prihoda od privatizacije

� velika disperzija vlasništva (ugrožava efikasnost vlasničke kontrole)

� ne obezbedjuje sredstva za restrukturiranje preduzeća

Hronologija privatizacije u RS

Radničko akcionarstvo

- interne dionice

Usvojeni privatizacioni

zakoni

Prva prodaja

državnog kapitala na

berzi

Novi propisi o privatizaciji i formiranje

IRB Osnivanje PREF-a

6

Formirana Direkcija za privatizaciju

Dozvola Direkcije za prikupljanje vaučera

Provođenje privatizacije

započete 2001. godine

Prodaja Telekoma

Statistika privatizacije

� Početna knjigovodstvena vrijednost državnog kapitala 8,277 mlrd KM

� 1110 preduzeća predmet privatizacije, vaučer ponuda 830 preduzeća � Fond PIO 10% i Fond za restituciju 5% vrijednosti državnog kapitala� Registrovano 1,46 mil. građana, emitovano 49,202 miliona vaučera

7

� Registrovano 1,46 mil. građana, emitovano 49,202 miliona vaučera � Iskorišteno 84% vaučera (putem PIF-ova 57%, 27% direktno) � Vaučeri uloženi u sva preduzeća iz vaučer ponude – izvršena

formalna jednokratna privatizacija � Metode plaćanja novac i kuponi stare devizne štednje� Prihodi od privatizacije 1,5 mlrd KM- gotovina i sdš� Investicije ???

Problemi u toku privatizacije

� Makroekonomski i politički okvir� Profil prosječnog investitora -motivi, kupovina

imovine vs kupovina akcija-kapitala � Formiranje ponude i tražnje na tržištu

privatizacije, korišćenje stare devizne štednje

8

privatizacije, korišćenje stare devizne štednje � Transparentnost procesa� Upravljanje neprivatizovanim državnim

kapitalom, pasivni podbilans� Restitucija� Kontrola privatizacionih ugovora� Revizija procesa-rezultati i mjere

� Pozicija elektroenergetskog sektora

Ocjena efekata privatizacije/ globalni makroekonomski ambijent

� Privatizacija i privredni rast/razvoj� dinamika BDP- tzv. tranzicioni gap � direktne strane investicije/nove

tehnologije� rast industrijske proizvodnje� povećanje zaposlenosti� rast izvoza� povećanje domaće štednje

� Dugoročni rejting BiH S&P B/negativan

� World Economic Forum- Global Competitiveness Index 2010/2011-

rang 102 (od 139)/ ocjena 3,7 (1-7)� World Bank Group -Doing BusinessRang 125 (od 183)� EBRD Transition Report (prioriteti 2012-

9

� Socijalne posljedice� stečajevi /nezaposlenost (Strategija

zapošljavanja 2011-2015)� upotreba prihoda od privatizacije/socijalni

program u procesu privatizacije � penzijska reforma � Posebni ciljevi (socijalna stabilnost,

restitucija, dodjela beneficija borcima)

� Pitanje tehnike i pitanje suštine

proces EU pridruživanja, ubrzanje privatizacije, aranžman sa IMF)

Sektorski indikatori ((1-4+): Banke 3-, Osiguranje 2+, Tržište kapitala 2-, Privatizacija 3, Politika konkurentnosti 2+)

� Nova šansa – razvojna strategija RS šta su razvojni pripriteti i klju čni faktori budućeg društvenog i ekonomskog razvoja

Hronoligija tržišta kapitala u RS

Zakon o hartijama

od vrijednosti

Banjalučka berza i

Centralni registar hov

Osnovan prvi

otvoreni fond

Prvi IPO

10

Komisija za hartije

od vrijednosti

Zakon o preuzimanju,

Brokerske kuće i PIF-ovi

, prvo trgovanje

Obveznice SDŠ, RŠ i

municipalne obveznice

Trezorski zapisi i javna

ponuda dugoročnih obveznica

Hronologija PIF/IF-ova

Osnivanje društava za

upravljanje PIF-ovima i

odobravanje prospekata,

početak vaučer ponude

Registracija PIF

Transformacija u ZIF-ove

11

Završena vaučer ponuda

Akcije PIF-ova uvrštene na berzansku kotaciju

Kako dalje?

Značaj i uloga privatizacionih investicionih fondova

� U vaučerskoj privatizaciji formirano 13 PIF -ova� 830 preduzeća u vaučer ponudi sa knjigov. vrijednost državnog kapitala 2,5 mlrd KM � U fondove uloženo 28,090 mil vaučera (57% od ukupno emitovanih ili 68% od iskorišćenih)� PIF-ovi uložili u 570 preduzeća/ Maksimalno ulaganja 10% vaučera u jedno preduzeće

(različite početne pozicije strukture portfelja od 11do 262 emitenta)� Oročeni period trajanja PIF-ova 5 godina � Široko disperzirano vlasništvo PIF-ova

12

� Široko disperzirano vlasništvo PIF-ova � Nemogućnost učešća u daljem toku privatizacije (stara devizna štednja)� 2003. godine ukinuto ograničenje od max 20% kapitala kod jednog emitenta -mogućnost

aktivnog upravljanja ipak nije iskorišćena � Kasna registracija emitenata u CR (do kraja 2003.godine 110 emitenat iz portfelja nije bilo

registrovano)� Generator razvoja tržišta kapitala (2007. -2010. godine transakcije u portfelju fondova

učestovale su oko 25% -30% u redovnom berzanskom prometu akcija i obveznica, a promet akcijama fondova predstavljao je 35% 2007. godine i 16% 2009. godine redovnog berzanskog prometa akcija)

� Uloga u korporativnom upravljanju

� Učešće u aktivi fin. sektora 2006. god. 17%, 2010. god. 4%.

Statistika

13

Statistika

Ukupan promet ZIF-ova i redovan promet akcija po godinama (u mil. KM)

579,89

500,00

600,00

700,00

Promet ZIF-a

Redovan promet akcija

14

343,46

101,69

36,627,417,6726,45

199,15

94,28

48,93

0,00

100,00

200,00

300,00

400,00

500,00

ZIF/UP 27% - 2006. god ZIF/UP 34% - 2007. god ZIF/UP 26% - 2008. god ZIF/UP 16% - 2009. god ZIF/UP 20% - 2010. god

Statistika

15

Statistika

Neto imovina fonda KM

Neto imovina po akciji KM

Neto imovina fonda KM

Neto imovina po akciji KM

BLBP 182.646.715 105,91 20.104.634 18,36 0,17 39BLKP 32.716.081 28,04 10.006.983 8,69 0,31 51BRSP 96.393.449 76,28 15.522.339 12,28 0,16 32EINP 102.656.754 94,84 34.727.330 32,08 0,34 31

TC/NVI 30.06.2011.

(%)Naziv IF-a

Na dan registracije Na dan 30.06.2011.godine NVI/akciji Indeks

2011/2001

16

EINP 102.656.754 94,84 34.727.330 32,08 0,34 31EKVP 83.572.178 63,22 15.804.116 11,96 0,19 40INVO 189.810.882 1,01 34.401.687 0,19 0,19 37JHKP 118.342.199 60,08 12.921.701 6,56 0,11 62KRIP 191.044.742 59,47 54.324.685 16,85 0,28 39PLRP 94.353.705 56,19 30.836.581 18,36 0,33 30PRVP 51.348.852 47,57 6.698.024 6,21 0,13 21VBIP 42.862.162 28,09 13.675.051 8,96 0,32 43VIBP 77.779.983 39,13 21.098.736 10,61 0,27 29ZPTP 324.997.782 43,63 132.553.700 17,80 0,41 33

Ukupno 1.588.525.484 402.675.567

Problemi u dosadašnjem funkcionisanju PIF/ZIF

� Restrukturiranje porfelja Vs restrukturiranje preduzeća/ aktivno Vs pasivno upravljanje

� izgubljeni efekti početnog bilansa stanja –prezaduženost � restrukturiranje preduzeća- ciljevi, finansijska sredstva, znanje i kadrovi� kvalitet finansijskih i revizorskih izvještaja – primjena međunarodnih standarda � likvidnost portfelja

17

� likvidnost portfelja� preduzeća u stečaju � razlike između fondova, do 2004. godine polovina PIF nije izvršila nijednu kupovinu

hov, 2006-2010. na 6 ZIF koji čine 61% ukupne NVI, odnosilo se 80% vrijednosti prometa sa hov svih ZIF vrijednosti , 6 ZIF je investiralo u obveznice, 6 ZIF je investiralo u inostranstvu

� Način vrednovanja imovine i obračun provizije� primjena MRS, problem utvrđivanja fer vrijednosti � - provizija- osnovni ekonomski mehanizam povezivanja interesa društva i fonda( izmjene u 2005. godini, tzv. stimulativni dio)

Problemi u dosadašnjem funkcionisanju PIF/ZIF

� Korporativno upravljanje� nekonsolidirano vlasništvo u privatizovanim preduzećima, mali akcionari � strateški partner i odnos PIF/IF: ciljevi većinskih vlasnika u privatizovanim

preduzećima� upravljanje neprivatizovanim državnim kapitalom/ uloga IRB uloga Fonda PIO/

PREF� finansijska pismenost, pasivnost IF u procesu edukacije

18

� finansijska pismenost, pasivnost IF u procesu edukacije (istraživanja u jug.ist Evropi pokazuju da građani preferiraju štednju i životna

osiguranja u odnosu na ulaganja u IF ili dobrovoljne penzijske fondove)

� Odgovornost društva za upravljanje� izvještavanje, transparentnost trgovanja- izmjene , konflikt interesa� konkurencija između društava za upravljanje –otkaz ugovora o upravljanju

� Promjene zakonske i podzakonske regulative (propisi i praksa)

Kako dalje ???

� Transformacija PIF/ZIF-ova

� do sada samo formalna� modaliteti transformacije - ciljevi� vođenje procesa ili spontano

19

� vremenska dimenzija� koncentracija vlasničke strukture fondova

(broj akcionarana PIF dan osnivanja 835 hilj./ ZIF 30.09.2011. god. 462 hilj. od čega 99% ima manje od 5% vlasništva, koncentracija kod 4 ZIF)

� struktura portfelja, različite pozicije pojedinih fondova � iskustva drugih zemalja

Hvala na pažnji

20

Diskusija