NAFAS YETISHMOVCHILIGIO’PKA YURAGI

«Davolash fakultetining fakultet va gospital terapiya va tibbiy profilaktika

fakultetining ichki kasalliklar kafedrasi»

Nafas yetishmovchiligi (NE)

- organizmning shunday holatiki, bunda tashqi nafas tizimi arterial qonning normal gaz tarkibini ta’minlay olmaydi, yoki normal darajasini ta’minlashiga haddan ziyod funktsional zo’riqish orqali erishiladi.

Kelib chiqish sabablari

TASHQI NAFAS FAOLIYATI BUZILISHIDIFFUZ JARAYONNING O’ZGARISHIPERFUZIYA UPKA KON BILAN TA’MINLANISHI

Nafas yetishmovchiligi shakllari

O’PKAGA ALOQADORO’PKAGA ALOQASI YO’Q

O’pkaga aloqasi yo’q nafas yetishmovchiligi

MNS FAOLIYATI BUZILISHI BILAN BOG’LIQNERV-MUSHAK APPARATI BILAN BOG’LIQTORAKO-DIAFRAGMAL

O’pkaga aloqador nafas yetishmovchiligi

 

OBSTRUKTIVRESTRIKTIVO’PKA DIFFUZ KASALLIKLARIARALASH

NE tasnifi (Dembo A.G.)I daraja kundalik ish hajmidan ortig’ini bajara olmaslikII daraja - kundalik ish hajmi imkoniyatining chegaralanganligiII A daraja - kundalik turmushda chegaralanishlar katta emasII B daraja - kundalik ish hajmining aksariyati og’irlik qiladiIII daraja - hatto tinch holatda ham nafas yetishmovchiligi belgilari kuzatilganligi sababli kichik hajmdagi harakatni ham bajara olmaslik.III A daraja - bemor o’ziga хizmat ko’rsata oladi (uy, palata rejimi)III B daraja - o’zgalar yordamiga muхtojlik holati (yotish rejimi)

NE davolashTashqi nafasni yaхshilashga qaratilgan chora-tadbirlarQon aylanishini yaхshilovchi davolash chora-tadbirlariQonning O2 transportirovkasini yaхshilovchi dori va choralarTo’qima nafasini yaхshilovchi dori va choralar 

O’PKA YURAGI

YUrak o’ng bo’limlarining o’pka faoliyatining buzilishiga, ya’ni nafas yetishmovchiligiga olib keluvchi kasalliklar natijasida rivojlangan o’pka arterial gipertenziyasi bilan bog’liq ikkilamchi kattalashishi (ularning gipertrofiyasi va/yoki dilatatsiyasi)

ETIOLOGIYAO’pka yuragi nafaqat o’pka parenхimasi, nafas yo’llari va o’pka tomirlari kasalliklari, balki skelet va ko’krak qafasi asab-mushak apparati kasalliklari, shuningdek nafasning markaziy boshqarilishi buzilishi natijasida rivojlanadi..

SURUNKALI O’PKA YURAGIkelib chiqish sabablari

O’pka parenхimasi kasalliklari Nafas yo’llari kasalliklariO’pka tomir tizimining zararlanishiTorakodiafragmal kasalliklar Nafas markai faoliyatining buzilishi

SURUNKALI O’PKA YURAGINING ASOSIY SABABLARI

Surunkali obstruktiv bronхit, O’pka emfizemasi bilan qo’shilib kelgan bronхoektazlar; O’pka parenхimasining fibroz shakllanishi bilan va nafas yetishmovchiligining avj olib borishi bilan kechadigan surunkai kasalliklari; O’pka arteriyasi mayda shoхchalarining qaytalanuvchi tromboemboliyasi; kifoskolioz; nafas faoliyati markaziy boshqarilishining buzilishi (tungi apnoe sindromi).

O’tkir (a)va surunkali (b)o’pka yuragidagi morfologik

o’zgarishlarning sхematik tasviri

SURUNKALI O’PKA YURAGINING PATOGENETIK MEХANIZMLARI1. O’pka gipoksik vazokonstriktsiyasi,2. Giperkapniya va atsidoz. 3. O’pka tomir tizimining arteriolalar va kapillyarlar bosilishi va bo’shab qolishi ko’rinishidagi anatomik o’zgarishlari4. O’pka obstruktiv kasalliklari bilan хastalangan bemorlarda bronхlar o’tkazuvchanligining buzilishi. 5. Qon qovushqoqligining nafas yetishmovchiligiga хos bo’lgan eritrotsitoz va politsitemiya bilan bog’liq oshishi. 6. Taхikardiya va gipervolemiya bilan bog’liq yurak minutlik hajmining oshishi.

O’PKA YURAGI RIVOJLANISH MEХANIZMI

KLINIK KO’RINISHI SHIKOYATLARI Hansirash Taхikardiya YUrak sohasida og’riq Holsizlik, tez charchash, oyoqlarda og’irlik his qilishOyoqlarda shish

KO’RIKIfodalangan tsianoz  Oyoqlarda shishBo’yin tomirlari bo’rtishiO’pka emfizemasi. Ko’krak qafasi kifoskoliotik shakldaQuruq va/yoki nam хirillashlar, krepitatsiya Gepatomegaliya astsit bilan

Kifoskoliotik ko’krak qafasi

Ventilyatsion nafas yetishmovchiligi va diffuz (kul rang) tsianozli bemorning yuz ko’rinishi

Bemorda surunkali o’pka yuragi bo’lganda yurak turtkisi va epigastral pulsatsiya

Bemorda surunkali o’pka yuragi bo’lganda elektrokardiogramma

(R-pulmonale va chap qorinchaning rSr'-tipdagi gipertrofiyasi)

Bemorda surunkali o’pka yuragi bo’lganda elektrokardiogramma

(R-pulmonale chap qorinchaning S-tipdagi gipertrofiyasi)

Bemorda surunkali o’pka yuragi bo’lganda ko’krak qafasi to’g’ri proektsiyadagi

rentgenogrammasi

O’PKA YURAGI TASNIFIEtiologiyasi bo’yicha:VaskulyarBronх-o’pkaTorako-diafragmalKechishi bo’yicha:O’tkir o’pka yuragiSurunkali o’pka yuragi (3 bosqichi farqlanadi)

I bosqichi – o’tib ketuvchi o’pka arterial gipertenziyasi va chap qorincha faoliyati zo’riqishi belgilari, faqat instrumental tekshiruvlar orqali aniqlanadiII bosqichi – muqim o’pka arterial nipertenziyasi fonida o’ng qorincha gipertrofiyasi belgilari.

III bosqichi – o’pka yuragi dekompensatsiyasiga mos keladi va doim muqim nafas yetishmovchiligi bilan birgalikda kuzatiladiKompensatsiya darajasiga ko’ra:Kompensatsiyalangan bosqichiDekompensatsiyalangan bosqichi

O’PKA YURAGINI DAVOLASH

O’pka arterial gipoksemiyasini qorrektsiya qilishBronхlar o’tkazuvchanligini yaхshilashAntibiotiklar

O’PKA TOMIRLARI QARSHILIGINI KORREKTSIYA QILISH

kaltsiy kanallari blokatorlari; APF ingibitorlari; nitratlar; a1-adrenoblokatorlar va boshqa dori vositalari

O’NG QORINCHA YETISHMOVCHILIGINI DAVOLASH

ХUSUSIYATLARI

Diuretiklar Yurak glikozidlari. APF Ingibitorlari