Ön Çapraz Bağ (ÖÇB) Nedir?Ön Çapraz Bağ (ÖÇB) Nedir?

Dizde kemikleri bir arada tutan Dizde kemikleri bir arada tutan dört adet kuvvetli bağ vardır. dört adet kuvvetli bağ vardır.

Bunlardan ikisi yanlarda, ön ve Bunlardan ikisi yanlarda, ön ve arka çapraz bağlar ise eklemin arka çapraz bağlar ise eklemin

ortasında yer alır ortasında yer alır

Ön Çapraz Bağın Görevi Nedir?Ön Çapraz Bağın Görevi Nedir?

• ÖÇB tibianın femura göre öne doğru ÖÇB tibianın femura göre öne doğru kaymasını sınırlandırarak ve dizin kaymasını sınırlandırarak ve dizin rotasyonel hareketlerini kısıtlayarak dizin rotasyonel hareketlerini kısıtlayarak dizin stabilitesinde önemli rol oynar ve stabilitesinde önemli rol oynar ve eklemdeki streslerin azaltılmasını sağlar. eklemdeki streslerin azaltılmasını sağlar.

Ön Çapraz Bağ Nasıl Yaralanır?Ön Çapraz Bağ Nasıl Yaralanır?

• ÖÇB sıklıkla ayak yerde sabitken vücudun diz ÖÇB sıklıkla ayak yerde sabitken vücudun diz merkez olacak şekilde dönmesi sonucunda ya da merkez olacak şekilde dönmesi sonucunda ya da dize yandan direkt olarak gelen darbeler dize yandan direkt olarak gelen darbeler sonucunda veya dizin aşırı ekstansiyona sonucunda veya dizin aşırı ekstansiyona gelmesine bağlı olarak yaralanabilir. Eğer direkt gelmesine bağlı olarak yaralanabilir. Eğer direkt darbe sonucu bir yaralanma söz konusu ise darbe sonucu bir yaralanma söz konusu ise sıklıkla beraberinde menüsküs, kıkırdak ve diğer sıklıkla beraberinde menüsküs, kıkırdak ve diğer dokularda hasar da söz konusudur.Çoğu ÖÇB dokularda hasar da söz konusudur.Çoğu ÖÇB yaralanması sportif aktiviteler sırasında olur. yaralanması sportif aktiviteler sırasında olur. Sıklıkla yaralanma sırasında direkt temas yoktur. Sıklıkla yaralanma sırasında direkt temas yoktur.

ÖÇB Yaralanmasında Bulgular ÖÇB Yaralanmasında Bulgular Nelerdir?Nelerdir?• Yaralanma esnasında başlayan ağrı vardır. Beraberinde Yaralanma esnasında başlayan ağrı vardır. Beraberinde

eklemde kanamaya bağlı olarak hızlı gelişen bir şişlik eklemde kanamaya bağlı olarak hızlı gelişen bir şişlik olur. Zaman geçtikçe şişlik azalır ve yerini stabilite olur. Zaman geçtikçe şişlik azalır ve yerini stabilite bozukluğuna bırakır. Yaralanma esnasında bağın kopma bozukluğuna bırakır. Yaralanma esnasında bağın kopma sesi duyulabilir, ancak duyulan her ses bağın koptuğu sesi duyulabilir, ancak duyulan her ses bağın koptuğu anlamına gelmez. Kısmi bir yırtık söz konusu ise ağrı anlamına gelmez. Kısmi bir yırtık söz konusu ise ağrı sadece ön çekmece testi sırasında hissedilebilir.sadece ön çekmece testi sırasında hissedilebilir.

• Kronik bağ yaralanmalarında sportif aktiviteler ve Kronik bağ yaralanmalarında sportif aktiviteler ve zorlamalarla şikayetler tekrarlarken istirahatla bir zorlamalarla şikayetler tekrarlarken istirahatla bir rahatlama sağlanırrahatlama sağlanır

ÖÇB Yaralanmasında Ameliyat ÖÇB Yaralanmasında Ameliyat Ne Zaman GerekirNe Zaman Gerekir

• Genç, aktif hastalarda, (özellikle sporla Genç, aktif hastalarda, (özellikle sporla uğraşıyorsa) ÖÇB yaralanması uğraşıyorsa) ÖÇB yaralanması düşünülüyorsa ameliyat gerekir. Hastanın düşünülüyorsa ameliyat gerekir. Hastanın ameliyat sonrasındaki rehabilitasyon ameliyat sonrasındaki rehabilitasyon programına uyumu önemlidir, dolayısıyla programına uyumu önemlidir, dolayısıyla bu programa adapte olamayacak bu programa adapte olamayacak hastalarda ve ileri yaşta, aktivite düzeyi hastalarda ve ileri yaşta, aktivite düzeyi düşük hastalarda ameliyat planlaması düşük hastalarda ameliyat planlaması yapılmamalıdır yapılmamalıdır

• Aktif sporla uğraşan profesyonel sporcularda, Aktif sporla uğraşan profesyonel sporcularda, hobi olarak sporla uğraşan ve düzenli olarak spor hobi olarak sporla uğraşan ve düzenli olarak spor yapanlarda, diz ekleminin ağır kullanımını yapanlarda, diz ekleminin ağır kullanımını gerektiren işlerde çalışanlarda, normal günlük gerektiren işlerde çalışanlarda, normal günlük işlerde şikayeti olmayan ancak örneğin merdiven işlerde şikayeti olmayan ancak örneğin merdiven inişlerde sorun yaşayanlarda, diz içerisine sık sık inişlerde sorun yaşayanlarda, diz içerisine sık sık kanama olanlarda ve 6 aylık konservatif tedaviye kanama olanlarda ve 6 aylık konservatif tedaviye rağmen dizde şikayetleri geçmeyen hastalarda rağmen dizde şikayetleri geçmeyen hastalarda ameliyat gereksinimi vardır.ameliyat gereksinimi vardır.

• Çapraz bağ yaralanması sonrasında Çapraz bağ yaralanması sonrasında ameliyat düşünülen hastalarda eklem içi ameliyat düşünülen hastalarda eklem içi hematom geçtikten sonra ameliyat hematom geçtikten sonra ameliyat planlaması yapılmalıdır. Ameliyata kadar planlaması yapılmalıdır. Ameliyata kadar geçecek süre içerisinde hastaya kuadriseps geçecek süre içerisinde hastaya kuadriseps egzersizleri başlanmalı ve eklem hareket egzersizleri başlanmalı ve eklem hareket genişliği tam sağlanmalıdır.genişliği tam sağlanmalıdır.

•   

ÖÇB Yaralanmasında Ameliyat ÖÇB Yaralanmasında Ameliyat Yöntemleri NelerdirYöntemleri Nelerdir

• ÖÇB ameliyatlarında kullanılan farklı teknikler ÖÇB ameliyatlarında kullanılan farklı teknikler vardır. Her cerrah farklı hastalarda farklı vardır. Her cerrah farklı hastalarda farklı yöntemler kullanabilir.yöntemler kullanabilir.

• Çapraz bağın uç uca dikilmesi eskiden kullanılan Çapraz bağın uç uca dikilmesi eskiden kullanılan bir yöntem olup sonuçları çok başarısız olduğu bir yöntem olup sonuçları çok başarısız olduğu için günümüzde terk edilmiştir. Günümüzde için günümüzde terk edilmiştir. Günümüzde ÖÇB’ın yeniden yapılandırıldığı ve eski bağın ÖÇB’ın yeniden yapılandırıldığı ve eski bağın kullanılmadığı yöntemler tercih edilmektedir. kullanılmadığı yöntemler tercih edilmektedir.

• ÖÇB yeniden yapılandırılmasında hastanın ÖÇB yeniden yapılandırılmasında hastanın kendisinden alınacak kemik uzantılı kendisinden alınacak kemik uzantılı patellar tendon veya hamstring tendonları patellar tendon veya hamstring tendonları kullanılabileceği gibi kadavradan alınmış kullanılabileceği gibi kadavradan alınmış benzer dokular da kullanılabilir benzer dokular da kullanılabilir

• Günümüzde ÖÇB cerrahisinde artroskopik Günümüzde ÖÇB cerrahisinde artroskopik yöntemler tercih edilmektedir. Açık yöntemler tercih edilmektedir. Açık cerrahide hem sonuçlar daha kötüdür, cerrahide hem sonuçlar daha kötüdür, hem de kozmetik olarak elde edilen hem de kozmetik olarak elde edilen görüntü hasta uyumunu ve memnuniyetini görüntü hasta uyumunu ve memnuniyetini olumsuz yönde etkiler.olumsuz yönde etkiler.

• ÖÇB yerine kullanılacak doku tercihen hastanın ÖÇB yerine kullanılacak doku tercihen hastanın kendisinden alınır. Bu doku dizin ön kısmından kendisinden alınır. Bu doku dizin ön kısmından alınacak ucunda patella ve tibiadan kemik alınacak ucunda patella ve tibiadan kemik parçalar içeren patellar tendon (kemik-tendon-parçalar içeren patellar tendon (kemik-tendon-kemik) olabileceği gibi, dizin iç kısmından kemik) olabileceği gibi, dizin iç kısmından alınacak hamstring tendonları da olabilir. Alınan alınacak hamstring tendonları da olabilir. Alınan bu dokuların açılacak tüneller içerisinde bu dokuların açılacak tüneller içerisinde sabitlenmesi için de farklı yöntemler vardır. sabitlenmesi için de farklı yöntemler vardır. Titanyum vidalar, çelik çiviler, vücutta emilebilir Titanyum vidalar, çelik çiviler, vücutta emilebilir materyallerden imal edilmiş vida veya çiviler materyallerden imal edilmiş vida veya çiviler tercih edilebilir tercih edilebilir

•     Kemik-tendon-kemik greftler:Kemik-tendon-kemik greftler: Diz Diz önünden yapılan alt alta her biri yaklaşık önünden yapılan alt alta her biri yaklaşık iki santimlik iki kesi vasıtasıyla alınır. Tibia iki santimlik iki kesi vasıtasıyla alınır. Tibia ve femur kemikleri içerisine greftin ve femur kemikleri içerisine greftin ucundaki kemik parçaların girebileceği ucundaki kemik parçaların girebileceği tüneller açılır ve greft yerleştirildikten tüneller açılır ve greft yerleştirildikten sonra titanyum, çelik yada emilebilir vida sonra titanyum, çelik yada emilebilir vida çivi veya staple ile sabitlenir çivi veya staple ile sabitlenir

• Avantajları:Avantajları: Fiksasyon çok kuvvetlidir. Fiksasyon çok kuvvetlidir. Yeniden yapılandırılan ÖÇB orjinali kadar Yeniden yapılandırılan ÖÇB orjinali kadar ya da daha kuvvetlidir.   ya da daha kuvvetlidir.   

• Dezavantajları:Dezavantajları: Diz önü ağrısı olabilir. Yere diz çökerek Diz önü ağrısı olabilir. Yere diz çökerek

çalışanlarda sorun uzun sürelidir. Patellar çalışanlarda sorun uzun sürelidir. Patellar tendon greftin alınmasına bağlı zayıflartendon greftin alınmasına bağlı zayıflar

• Hemstring grefti:Hemstring grefti: Hastanın kendi Semitendinozus ve Hastanın kendi Semitendinozus ve grasilis tendonları dizin iç tarafından alınır. Özellikle grasilis tendonları dizin iç tarafından alınır. Özellikle büyüme plağı açık genç hastalarda daha çok tercih büyüme plağı açık genç hastalarda daha çok tercih edilen bir yöntemdir.edilen bir yöntemdir.

• o       o       Avantajları: Avantajları: tendonların alındığı kesi diz önünden tendonların alındığı kesi diz önünden uzak olduğu için diz önü ağrısı olmaz. Patellar tendon uzak olduğu için diz önü ağrısı olmaz. Patellar tendon sağlam kalır.sağlam kalır.

• o       o       Dezavantajları:Dezavantajları: Kemik-tendon iyileşme hızı, kemik- Kemik-tendon iyileşme hızı, kemik-kemik iyileşme hızına göre daha yavaştır ve daha uzun kemik iyileşme hızına göre daha yavaştır ve daha uzun süre alır. Hemstring tendonlarında yaklaşık %10’luk bir süre alır. Hemstring tendonlarında yaklaşık %10’luk bir kuvvet kaybı kalır ancak bu genelde hasta tarafından kuvvet kaybı kalır ancak bu genelde hasta tarafından fark edilebilecek bir zayıflık oluşturmaz.fark edilebilecek bir zayıflık oluşturmaz.

• Allogreft: Allogreft: Kadavradan alınan patellar tendon, hemstring Kadavradan alınan patellar tendon, hemstring tendonu ya da aşil tendonu kullanılabilir.Fiksasyon için tendonu ya da aşil tendonu kullanılabilir.Fiksasyon için benzer malzemeler kullanılır.benzer malzemeler kullanılır.

• o       o       Avantajları:Avantajları: Greft alınmadığı için alınmaya bağlı Greft alınmadığı için alınmaya bağlı riskler ve komplikasyonlar olmaz. Ameliyat süresi daha riskler ve komplikasyonlar olmaz. Ameliyat süresi daha kısadır.kısadır.

• o       o       Dezavantajları:Dezavantajları: Çok düşükte olsa enfeksiyon Çok düşükte olsa enfeksiyon bulaşma riski vardır. Allogreftler işlemden geçirildikten bulaşma riski vardır. Allogreftler işlemden geçirildikten sonra boyları kısalır. Eğer ameliyat sırasında yeterince sonra boyları kısalır. Eğer ameliyat sırasında yeterince uzatılmazsa ameliyat sonrasında gevşeme problemi ile uzatılmazsa ameliyat sonrasında gevşeme problemi ile karşılaşılabilirkarşılaşılabilir

Ameliyatta Karşılaşılabilecek Ameliyatta Karşılaşılabilecek Riskler ve KomplikasyonlarRiskler ve Komplikasyonlar

•                   Derin Ven Trombozu: Bacaktaki derin Derin Ven Trombozu: Bacaktaki derin toplardamarlarda pıhtı oluşmasıdır. Diz ile ilgili toplardamarlarda pıhtı oluşmasıdır. Diz ile ilgili her ameliyattan sonra görülme riski vardır. her ameliyattan sonra görülme riski vardır. Bacakta şişme ısı artışı ve ağrıya yol açar. Erken Bacakta şişme ısı artışı ve ağrıya yol açar. Erken harekete başlama riski önemli ölçüde azaltır.harekete başlama riski önemli ölçüde azaltır.

• -         Enfeksiyon: Riski çok düşük olmakla -         Enfeksiyon: Riski çok düşük olmakla birlikte önemli bir komplikasyondur. Ameliyat birlikte önemli bir komplikasyondur. Ameliyat sırasında steriliteye üst düzeyde dikkat etmek sırasında steriliteye üst düzeyde dikkat etmek gerekir.gerekir.

• -         Eklem Sertliği: Nadir olmakla birlikte diz -         Eklem Sertliği: Nadir olmakla birlikte diz içerisindeki yapışıklıklara bağlı eklem sertliği ortaya içerisindeki yapışıklıklara bağlı eklem sertliği ortaya çıkabilir. Bunu engellemek için ameliyat sonrasında erken çıkabilir. Bunu engellemek için ameliyat sonrasında erken ve yoğun hareket programı önemlidir. Ameliyat ve yoğun hareket programı önemlidir. Ameliyat yaralanmadan sonra çok kısa süre içerisinde yapılmışsa yaralanmadan sonra çok kısa süre içerisinde yapılmışsa eklem sertliği gelişme riski artar.eklem sertliği gelişme riski artar.

• -         Greft Sıkışması: Eğer kemikte açılan tünellerin -         Greft Sıkışması: Eğer kemikte açılan tünellerin yeri uygun değilse, yeni yerleştirilen greft hareketler yeri uygun değilse, yeni yerleştirilen greft hareketler sırasında eklem içerisinde sıkışabilir. Sıklıkla dizin tam sırasında eklem içerisinde sıkışabilir. Sıklıkla dizin tam olarak açılması engellenir. Bu problem nadiren fizik olarak açılması engellenir. Bu problem nadiren fizik tedaviden fayda görmekle birlikte genelde yeni ameliyat tedaviden fayda görmekle birlikte genelde yeni ameliyat gerektirir.gerektirir.

Ameliyat Sonrası Süreç NasıldırAmeliyat Sonrası Süreç Nasıldır

• Hasta hekimin tercihine ve kullanılan anestezinin Hasta hekimin tercihine ve kullanılan anestezinin tipine bağlı olarak aynı gün içerisinde taburcu tipine bağlı olarak aynı gün içerisinde taburcu edilebilir ya da ertesi güne kadar hastanede edilebilir ya da ertesi güne kadar hastanede tutulabilir. Ameliyat sonrasi dize açısı tutulabilir. Ameliyat sonrasi dize açısı ayarlanabilir bir dizlik takılır. Hasta kendisini ayarlanabilir bir dizlik takılır. Hasta kendisini rahat hissettiği andan itibaren bir çift koltuk rahat hissettiği andan itibaren bir çift koltuk değneği ile ayağa kalkabilir ve ağrı değneği ile ayağa kalkabilir ve ağrı oluşturmayacak kadar yük vererek ameliyatlığı oluşturmayacak kadar yük vererek ameliyatlığı bacağın üzerine basarak yürüyebilir. bacağın üzerine basarak yürüyebilir. Mobilizasyonla beraber egzersizlerde başlanır ve Mobilizasyonla beraber egzersizlerde başlanır ve hasta tarafından düzenli olarak yapılması istenir hasta tarafından düzenli olarak yapılması istenir

• Yaklaşık birinci haftada rehabilitasyon programına Yaklaşık birinci haftada rehabilitasyon programına başlanır ve kullanılan greft ve fiksasyon malzemesine başlanır ve kullanılan greft ve fiksasyon malzemesine göre değişebilen 3-6 aylık bir program uygulanır.göre değişebilen 3-6 aylık bir program uygulanır.

• Masa başı işte çalışan hastalar ameliyat sonrası birinci Masa başı işte çalışan hastalar ameliyat sonrası birinci haftada iş başı yapabilir ancak ayakta durmayı gerektiren haftada iş başı yapabilir ancak ayakta durmayı gerektiren işlerde 4-6 haftadan önce çalışmaya başlama tavsiye işlerde 4-6 haftadan önce çalışmaya başlama tavsiye edilmez. Eğer ağır iş yapılması gerekiyorsa işe dönüş edilmez. Eğer ağır iş yapılması gerekiyorsa işe dönüş zamanı 2-4 aydan önce olmamalıdır. Sportif aktivitelere zamanı 2-4 aydan önce olmamalıdır. Sportif aktivitelere dönüş açısından bakılacak olursa 4. ayda hızlı yürüyüşe, dönüş açısından bakılacak olursa 4. ayda hızlı yürüyüşe, 4-5. aylarda bisiklete, 5. ayda düz koşuya, 6-8. aylarda 4-5. aylarda bisiklete, 5. ayda düz koşuya, 6-8. aylarda ise diğer sportif faaliyetlere başlama mümkündür.ise diğer sportif faaliyetlere başlama mümkündür.

ÖÇB İle İlgili Akılda Tutulması ÖÇB İle İlgili Akılda Tutulması GerekenlerGerekenler

•               ÖÇB diz eklem stabilitesinin %90’nı ÖÇB diz eklem stabilitesinin %90’nı sağlar.sağlar.

                  Diz yaralanmaları ortopedik Diz yaralanmaları ortopedik travmaların önemli bir oranını teşkil eder travmaların önemli bir oranını teşkil eder ve ameliyat gerektiren spor ve ameliyat gerektiren spor yaralanmalarının çoğu dizle ilgilidir.yaralanmalarının çoğu dizle ilgilidir.

•         Sporcularda görülen diz yaralanmalarında Sporcularda görülen diz yaralanmalarında dizdeki dört ana bağdan ÖÇB ve iç yan bağ en dizdeki dört ana bağdan ÖÇB ve iç yan bağ en sık yaralananlarıdır.sık yaralananlarıdır.

•         ÖÇB tamiri oldukça sık yapılır ve rutin ÖÇB tamiri oldukça sık yapılır ve rutin ameliyatlardandır. Amerikada her yıl 100000 ameliyatlardandır. Amerikada her yıl 100000 erişkinden 60’ında yeni ÖÇB yırtığı sebebiyle erişkinden 60’ında yeni ÖÇB yırtığı sebebiyle ameliyat uygulanmaktadır. Ülkemizde bu tür bir ameliyat uygulanmaktadır. Ülkemizde bu tür bir istatistik yoktur.istatistik yoktur.

•         ÖÇB tamiri oldukça başarılı bir ameliyattır. ÖÇB tamiri oldukça başarılı bir ameliyattır. Sporcuların yaklaşık %90’ı altı ay içerisinde aktif Sporcuların yaklaşık %90’ı altı ay içerisinde aktif spora dönerlerspora dönerler