musika - erein argitaletxea · • musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen...

47
Marta Agirre Alaitz Amezua Lehen hezkuntza Bigarren zikloa 3 Musika I I r r a a k k a a s s l l e e a a r r e e n n g g i i d d a a l l i i b b u u r r u u a a erein

Upload: others

Post on 20-Jul-2020

22 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Marta Agirre

Alaitz Amezua

Lehen hezkuntza Bigarren zikloa3Mus i k aIIrraakkaasslleeaarreenn ggiiddaalliibbuurruuaa

erein

Page 2: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

MartaAgirre

AlaitzAmezua

Lehen Hezkuntza Bigarren zikloa3MusikaIIrraakkaasslleeaarreenn ggiiddaalliibbuurruuaa

Page 3: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

1. argitalpena: 2013ko urrian

Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2013-VI-4)

Diseinua eta maketazioaEreinAzala eta barruko ilustrazioak:Ivan Landa

© Marta Agirre, Alaitz Amezua© EREIN. Donostia 2013

ISBN: 978-84-9746-822-0L. G.: SS-1503/2013Erein argitaletxeaTolosa Etorbidea 10720018 DonostiaT 943 218 300 F 943 218 311e-mail: [email protected]: Gertu inprimategiaZubillaga industrialdea 920560 OñatiT 943 78 33 09 F 943 78 31 33e-mail: [email protected]

Obra honen edozein erreprodukzio modu, banaketa, komunikaziopubliko edo aldaketa egiteko, nahitaezkoa da jabeen baimena,legeak aurrez ikusitako salbuespenezko kasuetan salbu. Obra honenzatiren bat fotokopiatu edo eskaneatu nahi baduzu, jo CEDROra(Centro Español de Derechos Reprográficos, www.conlicencia.com; 91 702 19 70 / 93 272 04 47).

Page 4: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Aurkibidea

KKAANNTTUU--KKOONNTTAARRII MMUUSSIIKKAA--HHEEZZKKUUNNTTZZAAKKOO PPRROOIIEEKKTTUUAAKantu-kontari proiektua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Proiektuaren ikasmaterialak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

LLEEHHEENN HHEEZZKKUUNNTTZZAAOinarrizko gaitasunak eta musika-hezkuntza. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Lehen hezkuntzako helburu orokorrak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Metodologia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

LLEEHHEENN HHEEZZKKUUNNTTZZAAKKOO BBIIGGAARRRREENN ZZIIKKLLOOAABigarren ziklorako helburu orokorrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Bigarren ziklorako edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Bigarren ziklorako ebaluazio-irizpideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

HHIIRRUUGGAARRRREENN MMAAIILLAA� Hirugarren mailarako helburu didaktikoak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

� Hirugarren mailarako edukien taula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

� Unitateetako atalen azalpen orokorra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

� Hirugarren maila unitatez unitate . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

1. Unitatea: Klik batean . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

2. Unitatea: Fandangoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

3. Unitatea: Soms els cavalliers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

Page 5: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

4. Unitatea: Obladi-oblada. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Gaitasunak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

5. Unitatea: Kankana. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

6. Unitatea: Bravo, bravissimo! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

Gaitasunak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

Edukiak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

Jarduerak eta iradokizun didaktikoak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

Ebaluazio fitxa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

� Hirugarren mailarako ebaluazio-irizpideak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153

Page 6: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

KKAANNTTUU--KKOONNTTAARRIIMMUUSSIIKKAA--HHEEZZKKUUNNTTZZAAKKOO

PPRROOIIEEKKTTUUAA

Page 7: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Kantu-kontari proiektua

KANTU-KONTARI musika-hezkuntza proiektua Lehen Hezkuntzara zuzendua dagoen mu-sika-hezkuntzako egitasmoa da. Proiektu hau bat dator Euskal Autonomia Erkidegoan inda-rrean den Oinarrizko Hezkuntzaren Curriculumarekin, eta han proposatzen diren gaitasunetatikabiatzen da.

KANTU-KONTARI proiektuaren xedea musika irakasteko eta ikasteko prozesuaren barruaneginiko irakurketa berezian oinarritzen da:

• Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilikmugatu behar.

• Musika arte-adierazpentzat hartzen da, eta beste arte-adierazpenekin harremanetan jarrikoda.

• Musika ez da irakasgai arin eta osagarritzat hartuko; aitzitik, hainbat ezagutza eta gaitasunlantzeko aukera ematen duen ikasgaitzat baizik.

• Metodologiak, ikasketa esanahidunaren mesedetan eta haurraren garapen orokorra bilatuz,arreta handiz hautatu eta landuko ditu bitartekoak.

• Musika-ikasketaren abiapuntua ikaslearen hurbileko errealitatean sustraituko da.

• Euskal ondarea ez da ikuspuntu folkloristatik landuko, maila pedagogikoa emango zaio etahorretan oinarrituko da.

• Euskaraz sorturiko materiala da.

• Musika historikoak leku nabarmena izango du, haurrek duten musika-estiloen balantza ore-katzeko asmoz.

• Egungo beharrei erantzungo die, bizi ditugun errealitateak eta horien eraginak kontuan iza-nik.

• Informazioa eta teknologia digitalaren erabilera bultzatuko da.

Era horretara, KANTU-KONTARI proiektuak, Oinarrizko Hezkuntzan proposatzen diren hel-buruak betetzeko asmoz eta landu behar diren gaitasunak bultzatzeko xedez, musikaren alorre-rako material argia eta zehatza sortu du.

Ziklorako eta maila bakoitzerako helburuak zehatz-mehatz azaldu dira, antolaketa eraginko-rragoa izan dadin.

Edukien aukeraketa zaindua, indarrean den Curriculumean oinarritua da, eta, haurraren intere-sen eremutik abiatuta, interes esparrua zabaltzea izan du helburua. Bestalde, eduki horiek uni-tatez unitate aurkezten dira, lantzen diren gaitasun eta proposatzen diren iradokizundidaktikoekin batera.

“Dinamiko” hitzak laburbiltzen du metodologia. Jardueren eta iradokizun didaktikoen eskain-tza zabalak KANTU-KONTARI proiektuko ikasmaterialak taldearen dinamikara egokitzeko

6

Page 8: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

aukera ematen du, gaitasunak argi azalduta eta ebaluazio prozedurak ardatz hartuta betiere.Horri guztiari esker, irakaslearen partaidetza eta aukeraketa pertsonalizatua da, eta aldi berean,irakasle bakoitzaren ekarpenetara irekia aurkezten da. Horrenbestez, KANTU-KONTARIproiektuaren ametsa egi bihurtzea, hein batean, irakasle eta ikasketa-taldearen balio eta gogoa-ren esku gelditzen da.

Ebaluazioari dagokionez, ebaluazio-prozesu etengabearen ideia, ikasleen ikaskuntzari eta ira-kasleen esku-hartzeari lotua, unitate bakoitzeko fitxetan jasota dago. Ebaluazio fitxa horiek eba-luazio argi eta zehatza egiteko diseinatuta daude, eta ikasturte amaierako ebaluazio-irizpideekinosatzen da.

Proiektuaren ikasmaterialak

KANTU-KONTARI bigarren ziklorako proiektua ikasmaterial hauek osatzen dute:

– Paperezko euskarrian:

Ikaslearen liburua, ikasturte bakoitzeko bat. Ikasleek ardatz izango dute liburu hori ikasturteosoan zehar. Sei unitatek osatzen dute, eta unitate bakoitza bost ataletan banatuta dago: aur-kezpen-orria eta aurkezpen-kanta; hainbat ingurunetako soinu-parametroen azterketa; mu-sika-hizkuntza atala, artearen atala eta musika-adierazpenaren atala.

Ikaslearen lan-koadernoa, ikasturte bakoitzeko bat. Ikasleek jasotako ezagutzetan trebatzekoeta horiek finkatzeko izango da lan-koadernoa. Ikaslearen liburuko eskemari jarraituz, ba-karka egiteko ariketa osagarriak eskaintzen dira.

Txirula koadernoa, ziklo bakoitzeko bat. Liburuaren eta lan-koadernoaren bitartez jasotakomusika-ezagutzak txirularekin trebatzeko, finkatzeko, barneratzeko eta musika eginez go-zatzeko izango du ikasleak koadernoa hau.

Irakaslearen gidaliburua, ikasturte bakoitzeko bat. Ikaslearen liburuko eta lan-koadernokoariketen azalpenak modu sekuentzialean eskaintzeaz gain, hainbat iradokizun didaktikoeransten dira. Bestalde, helburuek, edukiek, horien sekuentzializazioak, lantzen diren gaita-sunek eta ebaluazio-fitxek osatzen dute gidaliburua.

– Euskarri digitalean:

Irakaslearen gidaliburua, ikasturte bakoitzeko bat. Gidaliburu hori sarean zintzilikatutaegongo da, pdf formatuan.

Audio diskoa, ikasturte bakoitzeko bat. Ikaslearen liburuko eta lan-koadernoko ariketen pis-tek osatzen dute.

7

Page 9: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

LLEEHHEENN HHEEZZKKUUNNTTZZAA

Page 10: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Oinarrizko gaitasunak eta musika-hezkuntza

Eskakizun konplexuei erantzuteko eta askotariko lanak behar bezala egiteko ahalmenean oina-rritzen da oinarrizko gaitasuna. Horrenbestez, gaitasunek trebetasun praktikoak, ezagutzak, mo-tibazioa, balio etikoak, jarrerak, emozioak eta gizarte-arloko nahiz portaeraren alorreko osagaiakhartzen dituzte, eta gizakiek batera erabiltzen dituzte horiek guztiak lanak modu eraginkorreanegiteko. Eskolako eguneroko dinamikan zaila da gaitasun bat besteetatik bereiztea, denak lan-tzen baitira, neurri batean. Hona hemen zortzi gaitasun, horietako bakoitzak musika-ezagutzaren jabetze-prozesuan dueneragina zehaztuz eta argituz.

Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna

Arte-hezkuntzaren bidez haurrak hobeto ezagutzen du bere ingurua; gizakiak, musika-baliabi-deen edo baliabide plastikoen bitartez, mundua islatzeko sortu dituen arte-adierazpenen hain-bat arlo landuko dira musikako gelan.Bestalde, teknologia artearen ikaskuntzaren ekintza-esparrua zabaltzen duen tresnatzat hartubehar da, informazio- eta adierazpen-eremuak hobeto ezagutzeko eta horiekin lan egiteko au-kera ematen digun tresnatzat.Osasun-kulturarako gaitasuna honako jardueren bidez lantzen da musikako gelan: kantua, psi-komotrizitatea eta instrumentuen bidez egiten den soinua. Jarduera horietarako behaketa, espe-rimentazioa, gogoeta eta gorputzaren kontrol handia behar da. Gelan egiten diren ekintzenbitartez, soinua, isiltasuna eta musikaren erabilerak osasunean, ingurugiroan eta gizakien bizi-kalitatean duen eraginari buruz gogoeta egin eta ondorioak ateratzen dira.

Ikasten ikasteko gaitasuna

Musika-hizkuntzak hamaika aukera eskaintzen dizkigu gaitasun hau lantzeko: dantza-interpre-tazioan, musika-tresnen bidez edo ahozko interpretazioetan, ikasleek memoria-estrategiak landubehar dituzte, beren ahalmen intelektualei etekina atera, egin beharreko lana aurreikusi eta an-tolatu, eta muga emozionalak gainditu. Bizitza osoan zehar musika ikasten jarraitzeko motiba-zioa eduki beharko dute, eta musikari dagozkion erabakiak hartzeko behar adina entrenamendueta ezagutza nahikoak izan behar dituzte oinarrizko eskolaldia amaitzean.

Matematikarako gaitasuna

Arte-proiektu askotan problema teknikoak konpondu behar izaten dira, eta, horretarako, mate-matikaren pentsamendu-tresnak eta -baliabideak erabili behar izaten dira. Bestalde, musikareneta matematikaren arloen arteko loturak nabarmentzen dituzten gaien bitartez ere landuko da gai-tasun hau musika-gelan. Adibidez: musikaren metrika, proportzionaltasuna, eskalak eta bitar-teak, serie harmonikoak, matematiken erabilera konposizio musikalen hainbat arlo kalkulatueta eratzeko, eta akustikari dagozkion matematikako eta fisikako hainbat kontzeptu ulertzeko.

10

Page 11: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna

Musikak komunikaziorako gaitasuna lantzen lagunduko du, gaiari lotutako testu eta dokumentubereziak irakurri eta ulertuz, hainbat kultura-testuingurutan diskurtso mota jakin batzuk erabi-liz (azalpenak eta arrazoitzeak gehienbat) eta musika-hiztegi berezia barneratuz eta erabiliz.

Informazioa lantzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna

Eskolaldi osoan zehar modu arautuan txertatu behar dira baliabide teknologikoak, behar beza-lako eragina izan dezaten bai musikaren arloan bai beste arloetan ere. Adin honetako ikasleakoso ohituta daude irudi eta soinuak baliabide teknologikoen bitartez manipulatzen. Gelan sor-tutako soinuak eta irudiak grabatu egingo dira, ondoren aztertzeko edo beste ekoizpen handia-goetan erabiltzeko. Informazio-iturri digitalen erabilera ere landuko da hainbatmusika-jardueretan.

Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna

Taldeko kide guztien lankidetasuna eta koordinazioa behar da musika-gelan egiten diren jardueraguztietan (taldean abestu, dantza edo musika-tresnekin musika egin). Beraz, derrigorrez norbe-raren ideiak adierazi eta gainerako pertsonenak entzun beharko dituzte ikasleek, besteen lekuanjartzeko gai izan beharko dute, eta solaskidearen ikuspuntua ulertzen saiatuko dira. Era horre-tako trebetasun asko eta asko landuko dira musika egitean.

Musika-gelan egiten diren jarduerek gaitasun honetan sakontzeko aukera emango dute, norbe-raren eta gainerakoen ahalmenak errespetuz onartuz eta beste kultura eta errealitate soziokul-turaletako musika eta adierazpen kulturalak ezagutuz eta horiez gozatuz.

Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna

Musikako ikasgaian, inguruko musikarekiko interesa sentitzeko, musika entzuteaz gozatzeko etamusika modu aktiboan egiteko beharrezkoak diren ezagutzak eta trebetasunak menderatzen di-renez, laguntza handikoa da kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna barneratzeko.

Inguru soziokulturalekiko harremanetarako beharrezkoa den jakinduria eskuratzen du ikasleakmusikako ikasgaiaren bidez, eta bere errealitate kulturalean parte hartzen laguntzen dio ikas-gaiak, artearen aurrean kritiko izateko jarrera indartuz.

Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna

Honako hauek dira gaitasun honek eskatzen dituen trebetasun eta jarrerak: irmotasunez, eran-tzukizunez, akatsetatik ikasteko eta arriskuak hartzeko prest egonez, norberaren irizpideei ja-rraituz, erabakiak hartuz eta ebaluatuz, banakako edo taldeko proiektuak prestatzeko eta aurreraateratzeko autonomia eta ekimena izatea.

Egoera horiek musika-gelako dinamikan sortzen dira, betiere ikasleari erabakiak hartzeko au-kera ematen zaionean, arriskuak hartzera bultzatzen denean, akatsak egitearen beldurra uxatzendenean, eta bere aukera eta ahalmenak nabarmendu eta baloratzeko espazioak sortzen direnean.

11

Page 12: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Lehen hezkuntzarako helburu orokorrak

175/2007 Dekretutik hartuta:1.Oro har, ikusizko kulturako eta musika-kulturako arteek eta produktuek ideiak, sentimen-duak eta bizipenak jakinarazteko eta adierazteko eskaintzen dituzten aukerak ulertzea. Arteeta produktu horiek Euskal Herriko eta orohar herri guztietako ondarea eratzen duten ele-mentutzat hartzea, eta, horrela, artea eta kultura ezagutzen eta gozatzen laguntzea.

2.Arte-hizkuntzen tekniken, baliabideen eta arauen oinarrizko ezagutza eta jakintza izatea.Teknologiek eskaintzen dituzten aukerak irakastea, sorkuntzetan eta haien erantzunak egi-ten erabiltzeko, eta, horrela, maila bateko autonomia lortzea arte-hizkuntzaren bidezko ko-munikazioan.

3.Arte-adierazpenen teknikak, baliabideak eta arauak ikertzea eta aztertzea, ikusizko kulturakoeta musika-kulturako lanetan, lan horiek hobeto ulertzeko eta lan horiez gehiago gozatzeko,eta erreferente estetiko berriak garatzeko aukera izateko. Horrez gainera, arte-hizkuntzareneremua zabaltzea.

4.Pentsaera dibergentearen eta konbergentearen trebetasunak eta norberaren eta besteren ideiaketa sentimenduak berregiteko ekimena, irudimena eta sormena erabiltzea, beharrezko pro-zesuak antolatuz, arte-ekoizpeneko lanetan erabili ahal izateko.

5.Gai izatea sorkuntza-proiektuak eta -lanak garatzean emaitza jakin batzuk lortzeko egin be-harreko prozesuen plangintza egiteko, ebaluatzeko eta doitzeko, eta horrek guztiak eska-tzen dituen erronken jakinaren gainean egotea. Horrez gainera, arazoak sortuz gero, jarreraeraikitzailez konpontzea.

6.Arteen eta ikusizko kulturako eta musika-kulturako produktuen funtzio sozialak eta erabi-lerak ezagutzea, eta norberaren eta besteen esperimentuetan ezagutzea, produktu horiekhainbat garai eta kulturatan izan dezaketen eta izan duten zeregina ulertzeko eta norberarenkultura-ondarea eta inguruko beste kulturen ondarea ezagutzeko.

7. Ikusizko arte-ekoizpenak eta musika-ekoizpenak eta ekoizpen horiek sortu diren garaiareneta tokiaren ezaugarriak lotzea, ekoizpenen arte-balioa ulertzeko, bai eta garai edo gizarte-talde baten adierazpen gisa ekoizpenek izandako balioa ere. Horrela, arte-ekoizpenaren etaekoizpenak ingurune fisikoan eta gizarte-ingurunean duen oihartzunaren eta esanahiaren ba-lioa ezagutzeko bideak eta kritika-prozesuen artekoak irekiko dira.

8.Taldeko arte-jardueretan parte hartzea, besteren ekimenei eta ekarpenei laguntzea eta ekimeneta ekarpen horiek aintzat hartzea, errespetatzea eta elkartasunez jokatzea, arte-emaitza onalortzen lagunduko duten lankidetzako eta talde-laneko trebetasunak garatzeko eta, gizarte-aren alderditik begiratuta, garapen pertsonala izateko.

9.Norberaren artelanetan konfiantza izatea, lanak egiten gozatzea eta norberaren eta taldearenhazkunderako egiten duen ekarpena aintzat hartzea, autoestimua sendotzeko eta ideiak etasentimenduak adierazteko gaitasuna hobetzeko.

10.Euskal kultura-ondarea eta beste herri batzuetako ondarearen arte-adierazpenak ezagutzeaeta balioestea eta adierazpen-moduak gordetzeko eta berritzeko egindako lana aintzat har-tzea. Kontuan hartzea zer-nolako aberastasuna ematen duten hainbat kulturatako pertsone-kin trukea izateak.

12

Page 13: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Metodologia

Asko eta asko dira irakasleak aukeratu ditzakeen hezibide edo metodoak. KANTU-KONTARIproiektuaren kasuan hauek dira erreferentetzat hartutako hezibide nagusiak: musika-irakas-kuntzan hainbeste erabiltzen diren metodo aktibo-historikoak, hezibide aktiboa, eta gidatutakoikasketa-prozesuaren hezibidea. Musika-irakaskuntzarako metodo aktibo-historikoen artean hauexek erabiliko dira gehien: Orff-enheziketa-eredua (musika-instrumentuen bidezko adierazpenean oinarrituta), Wuytacken hezi-keta-eredua (irudien bidez sormena eta irakurketa bultzatzen ditu landu beharreko arlo musi-kalak ikusi eta ulertzeko), Willemsen heziketa-eredua (kantu laburren irakurketa eta erabileraeskalako bitarteak lantzeko), Dalcroze eredua (mugimenduan oinarritutako ariketak) eta Ko-dalyren heziketa-eredua (folklorearen erabileran oinarritua).Adierazpen-hezibide aktiboek adierazpenen bidez azaltzen diren edukiak eskuratzeko aukeraametan dute, eta, ikasketa emankorra eta esanguratsua lortzeko baldintzak betetzen direnean, ka-litatezko ikasketa prozesu bat bermatzen du. Hauexek dira aipatutako baldintzak: esanahi logi-koa, psikologikoa eta ikasketarako gogoa izatea.Gidatutako ikasketa-prozesuaren hezibideak irakatsi eta deskubritzeko ekintzak bateratu egi-ten ditu, laguntza pedagogikoen bidez ikaslea bera izan dadin ikasketa-edukiei forma ematendiena.Hezibide horien bat-egiteak oso irakaskuntza aktiboa bultzatzen du, sormen handikoa eta per-tsona bakoitzaren beharrei egokitua, diziplinartekotasuna betetzen duena eta globalizatzailea.Hezibide horiek honako jardueretan gauzatzen dira: ahozko interpretazioa, instrumentuen bi-dezko interpretazioa, gorputz-adierazpena, dantza, entzunaldiak, partitura edota idazkera kon-bentzionala zein ez-konbentzionala abiapuntutzat hartutako interpretazioak, adierazpengrafikoak, hautemateko jolas musikalak, soinuak bereiztea, ezberdintzea, imitatzea, sormen mu-sikalerako pentsatutako jarduerak eta abar; unitate didaktiko bakoitzean zehaztuta egongo dirahoriek guztiak.Banakakotasuna da hezkuntza-ekimenen oinarrizko printzipio bat. Taldearen aniztasunaren arra-zoiak berriz asko izan daitezke: ezagutzak, trebetasunak, gaitasunak, arrazoi soziokulturalak, etaabar. Hori dela-eta aniztasunaren trataerarako lehen urratsa zaindu da musika-ikasketaren abia-puntua ikaslearen hurbileko errealitatean sustraituz eta bakoitzaren pentsamendutik abiatuz.Eskaintzen den materialak hainbat erritmotara egokitzeko aukera ematen du. Jarduerak disei-natzeko, hainbat mailatako lanaren eskakizuna hartu da kontuan. Jarduerak zailtasun maila batbaino gehiagoko ekarpenekin osatzen dira; hainbat mailatan oinarritutako lanak elkartuz osatukodira, beraz.KANTU-KONTARI proiektuak era askotako ekarpenez osatutako musika-lan eta dantza-lanesanguratsu eta motibatzaileak sortzeko aukera eskaintzen du, eta, horretarako, hainbat lan-erritmo eta dinamiketara egokituko ditu. Horrenbestez, musikako edukiak ikasle bakoitzarenezagupen mailatik abiatuta antolatuko dira, eta beharrezkoak diren ekintza metodologikoenbidez ikasleen beharretara egokituko dira, ikasleriaren interes eta gaitasunen arabera, betieretaldearen elkarkidetzarako joera indartuz.

13

Page 14: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

LLEEHHEENN HHEEZZKKUUNNTTZZAAKKOOBBIIGGAARRRREENN ZZIIKKLLOOAA

Page 15: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Bigarren ziklorako helburu orokorrak

1. Musika-kulturako arteak eta produktuek ideiak, sentimenduak eta bizipenak jakinaraztekoeta adierazteko eskaintzen dituzten aukerak ulertzea. Arte eta produktu horiek gertuko etabeste testuinguruetako hainbat kulturatako pertsona eta artisten esperientziekin lotzea, ar-teaz eta kulturaz gozatuz.

2. Arte-hizkuntzen tekniken, baliabideen eta arauen ezagutza eta jakintza izatea. Teknologiekeskaintzen dituzten aukerak erabiliz arte-ekoizpenetan nork bere ideiak, behaketak, bizipe-nak, musika esperientziak, etab. erakutsiz.

3. Musika-ekoizpenen teknika errazak, baliabideak eta arauak ikertzea eta aztertzea eta ekoiz-pen horietako hizkuntzen elementuak ezagutzea, arte-hizkuntzaren eremuak zabalduz.

4. Musika-adierazpenetarako era askotako materialak, naturako elementuak, tresnak, euska-rriak, ahotsa, gorputza… probatzea eta erabiltzea, norberaren eta besteen ideiak eta senti-menduak irudikatzeko.

5. Gai izatea sorkuntza-proiektuak eta lanak garatzean emaitza jakin batzuk lortzeko egin be-harreko prozesuen plangintza egiteko, eta horrek guztiak eskatzen dituen erronken jakina-ren gainean egotea. Horrez gainera, arazoak sortuz gero, jarrera eraikitzaileen bitartezkonpontzea. Prosezu honi buruz gogoeta egin eta iritziak ematea.

6. Musika-kulturako produktuen funtzio sozialak eta erabilerak ezagutzea, produktu horiekhainbat garai eta kulturatan izan dezaketen eta izan duten zeregina ulertzeko eta norbera-ren kultura-ondarea eta inguruko beste kulturen ondarea ezagutzeko.

7. Musika-ekoizpenak eta ekoizpen horiek sortu diren garaiaren eta tokiaren ezaugarriak lo-tzea, ekoizpenen arte-balioa ulertzeko, bai eta garai edo gizarte-talde baten adierazpen gisaekoizpenek izandako balioa ere.

8. Taldeko arte-jardueretan parte hartzea, besteen ekimenei eta ekarpenei laguntzea eta ekimeneta ekarpen horiek aintzat hartzea, errespetatzea eta elkartasunez jokatzea, arte-emaitza onalortzen lagunduko duten lankidetzako eta talde-laneko trebetasunak garatzeko.

9. Norberaren artelanetan konfiantza izatea, lanak egiten gozatzea eta norberarem eta taldea-ren hazkundeari egiten dion ekarpena aintzat hartzea, autoestimua sendotzeko eta ideiaketa sentimenduak adierazteko gaitasuna hobetzeko.

10. Euskal kultura-ondarea eta beste herri batzuetako ondarearen musika-adierazpenak ezagu-tzea eta balioestea. Kontuan hartzea zer-nolako aberastasuna ematen duten hainbat kultu-ratako pertsonekin trukea izateak.

16

Page 16: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Bigarren ziklorako edukiak

175/2007 Dekretutik hartuta:1. Eduki multzoa. Musika entzumenaren bidez hautematea eta ulertzea.

• Soinuen altuera eta iraupena entzunez horiek bereiztea, izendatzea eta grafikoki irudikatzea.• Musika-adierazpeneko kode konbentzionalaren erabilerak eta oinarrizko funtzioak uler-tzea.

• Hainbat estilo eta kulturatako musika-konposizioak modu aktiboan entzutea eta zenbaitezaugarri bereizgarri ezagutzea: melodikoak, erritmikoak, dinamika eta agogika.

• Melodiak, erritmoak, harmoniak, formak eta tinbreak musika-konposizioetan duten fun-tzioa ezagutzea.

• Barne-entzumena eta entzutezko barne-oroimena sendotzea. • Tresnen tinbrea entzumenaren bitartez bereiztea, eta hainbat taldetan sailkatzea soinuarenekoizpen-iturriaren eta soinu-ezaugarrien arabera.

• Tresna- eta/edo ahots-taldeen soinu-ezaugarriak identifikatzea eta elkarren artean lotzea.• Musika osatzen duten elementuen oinarrizko kontzeptuak: melodia, erritmoa, harmonia,forma.

• Errepikatzen diren, elkarren artean desberdintzen diren eta azkenean abesti edo musika-adibide bihurtzen diren musika-esaldien eta -zatien identifikazioa.

• Kontzertuei eta musika-emanaldiei buruzko balorazioa eta iritzia.• Ohiko soinue ezaugarriekin antza handirik ez duten soinu-ezaugarri berriak aurkitzeko in-teresa.• Musika entzuteko arretaz eta isilik egotea.• Zarata-egoerako eta kutsadura akustikoko egoerak identifikatzea.

2. Eduki multzoa. Musika-adierazpena, -interpretazioa eta -sorkuntza.• Soinu gozatuak bilatzea, bereiztea eta eskaintzea, eta jarrera egokia edukitze ahozko adie-razpenetan eta tresna bidezko adierazpenetan.

• Ahotsa, gorputza eta tresnak zaintzeko ohiturak hartzea.• Abestiak, kanonak eta pieza instrumental errazak aho batez interpretatzea eta buruz ikas-tea.

• Gure ingurune soziokulturaleko abesti-bilduma bat lortzea.• Ahozko interpretazioaren, tresna bidezko interpretazioaren, dantzen eta mugimendu-segidaezagunen eta asmatuen banaka zein taldean koordinatzea eta sinkronizatzea.

• Hainbat grafia mota dituzten abesti eta pieza instrumental errazak irakurtzea eta interpre-tatzea.

• Zeinu konbentzionalen bidez musika irudikatzea: pentagrama, notak, nota-irudiak eta isi-luneak, sol giltza, konpasa…

• Interesa eta ardura izatea interpretazio- eta sorkuntza-jardueretan.• Emandako musika-oinarrietatik abiatuta, erritmo- eta melodia-eskemak inprobisatzea.• Erritmo- eta harmonia-laguntza errazak sortzea, abesteko eta pieza instrumentaletarako.• Emandako elementuak elkartuz, musika-piezak sortzea. • Koreografiak asmatzea, abesti eta musika-pieza laburretarako.

17

Page 17: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Bigarren ziklorako ebaluazioa175/2007 Dekretutik hartua:1. Arte-gertaerak hainbat gizarte eta garai historikotako kulturaren oinarrizko elementutzat etakomunikazio-eta adierazpen-modu unibertsaltzat hartzea.1.1. Jardueretan musika edo ikusizko arteak erabiltzeko interesik baduen. 1.2. Artearen eta kultura-produktuen alderdi komunikatiboa erabiltzen duen.1.3. Beharrei erantzuteko behar dituen musika-materialak edo ikusizko materialak behar be-

zala aukeratzen dituen.1.4. Artelan jakin batek egiten dion ekarpena adierazten duen.

2. Adierazpen- eta komunikazio-asmoak garatzea, teknikak eta oinarrizko prozedurak modukontzientean erabiliz.2.1. Musika-hizkuntzaren edo ikusizko hizkuntzaren kodeak ezagutzen eta erabiltzen dituen.2.2. Komunikazioan arte-hizkuntzen oinarrizko elementuak erabiltzen dituen.2.3. Soinu-parametroetan edo ikusizko parametroetan desberdintasunak bereizten dituen.2.4. Kalitatezko lana eskaini nahi izaten duen.

3. Arte-ekoizpen motak ikustea eta ulertzea, eta prozesuak ondorioztatzen eta zergatik gertatzendiren jakiten saiatzea.3.1. Aztertzen ari diren artelanak entzuteko edo ikusteko arreta jartzen duen.3.2. Artelan bat aurkeztu ondoren, lan horren garrantzizko zenbait osagai hautematen di-

tuen.3.3. Lan baten aurkezpenean azaldutako oinarrizko ideiak ateratzen dituen.3.4. Lanaren musika-xehetasunak edo ikusizko xehetasunak azaltzen dituzten argudioak era-

biliz iritzia ematen duen.4. Ideiak, sentimenduak, bizipenak… sormenez eta modu originalean irudikatzea.

4.1. Musika-produktua edo ikusizko produktua egiteko irudimena erabiltzen duen.4.2. Lan bat interpretatzeko edo berregiteko baliabiderik erabiltzen duen.4.3. Inprobisatzeko edo sortzeko baliabiderik erabiltzen duen.4.4. Musika-lanari edo ikusizko lanari originaltasuna emateko ideiarik aurkezten duen.

5. Osatuko den proiektuari buruz gogoeta egitea, eta proposamenaren eta norberaren interesenarabera antolatzea.5.1. Arte-ekoizpenean egin beharreko egokitzapenak egiteko baliabiderik erabiltzen duen.5.2. Artelana egiteko egin beharreko urratsak antolatzen dituen.5.3. Arazoak konpontzeko irtenbideak bilatzen dituen.5.4. Ikaskuntza prozesuan jarrera kritiko eta eraikitzailea duen.

18

Page 18: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

6. Ikusizko irudien eta irudi soinudunen esanahiak eta erabilerak identifikatzea eta bereiztea, al-derdi kulturalak, sozialak eta pertsonalak kontuan hartuta.

6.1. Artearen gizarte-funtzioez jabetzen den.

6.2. Musika-mezuen eta ikusizko mezuen esanahia hautematen badakien.

6.3. Musika-produktu edo ikusizko produktu berriak eginkizun jakinetara egokituta egiten di-tuen.

6.4. Bere kultura-ondarea eta beste kulturen ondarea ezagutzeko interesik baduen.

7. Ikusizko hainbat ekoizpenetako eta musika-ekoizpenetako alderdi nabariak arrazoi teknikoe-kin, materialekin… lotzea, eta garai historiko eta kultural jakin bateko adierazpentzat hartzea.

7.1. Lanak dagokien garai historikoarekin edo kulturalarekin erlazionatzen dituen.

7.2. Musika-gertaeraren edo ikusizko gertaeraren oinarrizko ezaugarriak ezagutzen dituen.

7.3. Lan ezezagunak errespetatzen dituen eta ikusmina sortzen dioten.

7.4. Hitzez adierazten dituen artelanari buruzko ideiak eta sentimenduak, eta egoki azaltzendituen.

8. Taldean artelanak egiten parte hartzea, arauak errespetatuz, proposamenak eginez eta kon-ponbideak bilatuz.

8.1. Taldeko ardurak onartzen dituen.

8.2. Lana egiteko bete beharreko jarraibideei arreta jartzen dien.

8.3. Lana modu harmonikoan egiten laguntzen duen.

8.4. Jarduerak taldean egitea atsegin duen.

9. Arteen bidez adierazteko eta komunikatzeko aukerak aintzat hartzea eta ongizatearen eta ga-rapen pertsonalaren iturritzat hartzea.

9.1. Lanaren azken urrats gisa lana berrikusten duen.

9.2. Lana helburuekin bat eginda azaltzen duen.

9.2. Musika-adierazpeneko edo ikusizko adierazpen moduak komunikatzeko bitarteko gisaerabiltzen dituen.

9.4. Bere adierazpen-baliabideak eta ezagutza teknikoa uztartzen dituen.

10. Hainbat kulturatako arte-adierazpenak lotzea, eta bakoitzaren berezitasunak aintzat hartzea.

10.1. Hainbat motatako kultura-adierazpenak bereizten dituen.

10.2. Kultura arteko jardueretan parte hartzen duen.

10.3. Hainbat arte-adierazpenen zergatiari buruz galdetzen duen.

10.4. Zeinahi kulturaren arte-jarduera errespetatzen duen eta atsegin zaion.

19

Page 19: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

HHIIRRUUGGAARRRREENN MMAAIILLAA

Page 20: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

HIRUGARREN MAILARAKO HELBURU DIDAKTIKOAK

� Euskal Herriko eta Europako kultura-ondarearen musika-adierazpenak eta beste arte-ondarebatzuk ezagutzea, baloratzea eta horiez gozatzea.

� Kantatuz, dantzatuz, musika eginez, musika entzunez, gertuko testuinguruko eta beste kul-tura batzuetako arte-adierazpenak ezagutzea eta barneratzea.

� Arte-ekoizpenen bidez norberaren ideiak, sentimenduak eta bizipenak konfiantzaz agertzea.

� Musika-hizkuntzaren kode eta parametroak ezagutzea. Jolasen bidez musikan trebatzea.

� Dantza, entzumen aktibo eta interpretazio jardueren bitartez, musika-ekoizpenen egitura etaezaugarriak ulertzea eta barneratzea.

� Teknika errazak eta musika-hizkuntzako elementuak erabiliz musika- eta dantza-ekoizpe-nak sortzea.

� Haurraren inguruan sor daitezkeen soinuak eta isiltasun-egoerak bereiztea, aztertzea, sail-katzea eta adieraztea, eta soinu-iturriak ezagutzea, aztertzea eta identifikatzea. Soinuak gurebizitzan duen lekuaz eta garrantziaz jabetzea norberaren eta inguruko giroa hobetzeko pro-posamenak eginez.

� Musika-adierazpenerako tresnak ezagutzea, bereiztea eta erabiltzea: eguneroko tresnak, aho-tsa, musika-tresnak, norberaren gorputza... Baliabide horiek erabiliz arte-ekoizpenetan partehartzea, banaka edo taldean.

� Arte-adierazpenetarako beharrezkoak diren baliabideen erabilera zuzena.

� Musika- edo dantza-ekoizpen bat gauzatzeko behar den lana egitea, bai taldean bai banaka.Prozesuaren fase guztietan parte hartzea, ideiak sortzen, hobetzeko proposamenak plantea-tzen eta trebatze ariketak egiten, jendaurrean lana aurkeztu ahal izateko.

� Lan egiteko erritmo egokiari eustea eta besteei laguntzea.

� Musika-ekoizpenen garaiaren eta tokiaren ezaugarriak ezagutzea eta ulertzea, eta gure kul-tura-ondareko hainbat ezaugarrirekin alderatzea.

22

Page 21: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

23

ED

UK

IEN

TA

UL

A

ABES

TIA

ENTZ

UN IN

GURU

AM

USIK

A-HI

ZKUN

TZA

IRAK

URRI

MUS

IKA-

HIZK

UNTZ

A EN

TZUN

Errit

moa

Mel

odia

Errit

moa

Mel

odia

ZEU

ARTI

STA

DANT

ZATU

1.KL

IK B

ATEA

N

Klik batea

nAi

repo

rtua

(inte

ntsi

tate

a)Pu

ltsua

eta

aze

ntua

Do e

skal

aDi

m. e

ta C

resc

.Do

4, m

i 4, s

ol4.

A. A

rteta

P. Sa

rasa

te

(Sok

a ig

urtz

ia)

2.FA

NDAN

GOA

Alha

mbra

Leho

ien

patio

a(ir

aupe

na)

Anak

rusa

Liga

tura

Re5.

Kald

eroi

aDo

4, m

i 4, s

ol4,

do5.

D. V

eláz

quez

M. d

e Fa

lla(H

aize

egu

rra)

3.SO

MS

ELS

CAVA

LLIE

RS

Milà etxea

(Ped

rera)

Ram

blak

(altu

era)

Bita

rtea

Pika

tua

Liga

tua

Re4,

fa4,

la4.

A. G

audí

E. G

rana

dos

(Sok

a ko

lpat

ua)

4.OB

LADI

-OBL

ADA

Tower brid

geHo

uses

of

parli

amen

t(3

par

amet

roak

)

Si3.

Da c

apo

Re4,

fa4,

la4,

re5.

D. H

ockn

eyE.

Elg

ar(H

aize

met

ala)

5.

KANK

ANA

Eiffe

l dorrea

Mon

tmar

tre(3

par

amet

roak

)To

nua

eta

tonu

erdi

aM

p.Do

4-so

l 4.C.

Mon

etC.

Deb

ussy

(Sok

a pu

ntea

tua)

6.

BRAV

O,BR

AVIS

SIM

O!

Koliseo

aAg

ripar

en p

ante

oia

(3 p

aram

etro

ak)

Irudi

en e

tais

ilune

en z

uhai

tza

Mi 5.

Rit.

eta

rall.

La4-

mi 4.

Mic

hela

ngel

oG.

Ver

di(O

pera

ren

elem

entu

ak)

Page 22: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

BBIIGGAARRRREENN ZZIIKKLLOORRAAKKOO MMEETTOODDOOLLOOGGIIAA::

BBIIGGAARRRREENN ZZIIKKLLOORRAAKKOO JJAARRDDUUEERREENN AANNTTOOLLAAKKEETTAA OORROOKKOORRRRAA

1.1. Atala

Europako hainbat lurraldetako arte-ondarearen aberastasuna ikasgelara eraman nahi izan da jar-duera honekin. Lurralde askotako kultura artistikoaren elementu esanguratsuenez baliatzeazgain, euskal herri-musikaren ondareko abestiak eta doinuak erabili dira hitzak aukeratutako lu-rralde eta gaiaren beharretara egokituz.Abestia nola ikasi erakutsiko du irakasleak. Abestia ikasteaz gain, dantza, antzerkia, gorputz-perkusioa, musika-tresnen erabilera, gorputzaren bidezko adierazpena eta ahotsaren erabilerabultzatzen du jarduera honek. Atal honetako jolasaren bitartez haurraren autonomia eta ekimena indartu nahi da.

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

1.2. Atala

Europako hainbat tokitan ikusiko ditugu Iaio eta Kliku: Euskal Herrian, Andaluzian, Bartzelo-nan, Londresen, Parisen eta Erroman hirugarren mailan, eta Brandenburgon, Budapesten, Var-sovian, zirkulu polar artikoan, Pragan eta Vienan laugarren mailan. Eraikin famatuak bisitatukodituzte, hainbat hizkuntzatan hitz egingo dute, arteaz, arkitekturaz… beste kultura batzuetanmurgilduko dira.Ahozko adierazpena bultzatu nahi du jarduera honek. Musikarekin lotuta dauden hainbat gairiburuzko kontzeptuak eta terminologia ezagutu eta erabiltzeaz gain, haurraren ahozko adieraz-pena ohiko jarduera bihurtzea da atal honen helburua. Aldi berean, haurraren arlo artistikoa bultzatu nahi da jarduera plastikoen bitartez. Teknologia berrien erabilera ere indartu nahi da, informazioa, musika eta irudizko artxiboenerabilera bultzatuz. Atal honetako jolasen helburua haurraren irudimena bultzatzea eta konfiantzan oinarritutakobanakako partaidetza eta talde-dinamika indartzea da.

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.� Informazioa lantzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

24

Page 23: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

2. Atala

Hona hemen atal honen helburu nagusia: soinu-iturriak, soinu-parametroak, zaratak, musikaketa isiltasunak hainbat testuingurutan duten lekuaz jabetzea. Soinuak entzun, ezagutu, bereizi,deskribatu eta sailkatu egingo dira jardueretan, gogoetaren eta partaidetzaren bidez. Ikasleak, bere iritziak denen aurrean azaltzeaz gainera, besteen iritziak eta gogoetak ere entzuneta kontuan hartuko ditu; era horretara, haurraren autonomia eta autoestimua indartuko dira.

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

3.1. Atala

Musika-hizkuntza islatzen duten elementu abstraktuak, matematikaren pentsamendu-tresnaketa -baliabideak erabiltzea oinarrizkoak dira musikaren irakaskuntzan: besteak beste, soinuareniraupena eta idazkera, hainbat kontzeptu erritmikoren arteko proportzionaltasuna, forma geo-metrikoen trazatuak, gauzen diseinuak, neurri eta kokapenen erabilera…

Atal honetan modu isolatuan lantzen dira erritmoari lotutako kontzeptu horiek: irakurketan, en-tzumen aktiboan eta sormenean oinarritutako jardueretan.

Musika-elementuen irakaskuntzak eragin handia du haurraren ikasteko eta lan egiteko ohiture-tan, eta, atal honetako jardueren bitartez, arteak eta bereziki musikak gure bizitzan duen eragi-naz jabetzeko aukera izango du.

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.� Matematikarako gaitasuna.� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norbere autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

3.2. Atala

Aurreko atalean bezala, musika-hizkuntzaren bitartez islatzen duten elementu abstraktuak, ma-tematikaren pentsamendu-tresnak eta baliabideak erabiltzea oinarrizkoak dira musikaren ira-kaskuntzan: besteak beste soinuaren altuera eta idazkera, hainbat kontzeptu melodikoren artekoproportzionaltasuna, forma geometrikoen trazatuak, gauzen diseinuak, neurri eta kokapenenerabilera, tarteen eta distantziaren erabilera… Atal honetan modu isolatuan lantzen dira melodiari lotutako kontzeptu horiek: irakurketan, en-tzumen aktiboan eta sormenean oinarritutako jardueretan.Musika-elementuen irakaskuntzak eragin handia du haurraren ikasteko eta lan egiteko ohiture-tan, eta atal honetako jardueren bitartez, arteak eta bereziki musikak gure bizitzan duen eragi-naz jabetzeko aukera izango du.

25

Page 24: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.� Matematikarako gaitasuna.� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

3.3. Atala

Musika-hizkuntzako ataletan jasotako ezagutzetan trebatzeko eta horiek finkatu eta barneratzekoariketak izango ditu ikasleak atal honetan. Ariketa osagarri horiek bakarka egiteko eskaintzen dira.Ikasitakoa sendotzeaz gain, atal honek aniztasuna lantzeko tarte bat eskaini nahi dio irakasle-ari. Ariketak banaka egitekoak direnez, irakasleak aukera izango du beharra duten ikasleei arloedo gairen bat indartzen laguntzeko, besteak lanean dauden bitartean.

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.� Matematikarako gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

4. Atala

Haurraren jakin-minaren eta interesen esparrua indartzeko eta zabaltzeko beharrari erantzun nahidio atal honek, beste era batzuetako arte-adierazpenak aurkeztuz. Haurraren egunerokotasune-tik gertu egon litezkeen informazio-atal txikiekin motibatu eta ikasteko modu berriak indartu nahidira jarduera honen bitartez.Jarduera horien bitartez, haurra jabetuko da eguneroko gauzak arte-adierazpen askotan agertzendirela eta, hainbat kasutan, arte-adierazpenak gauzatzeko erabiltzen direla. Aurkezten diren ele-mentuak haurraren interes-esparrutik hartuz eta gizakiaren bilakaeraz gogoeta egiteko eta nor-beraren iritziak indartzeko eta besteen aurrean adierazteko gonbita egingo die.

GAITASUNAK

� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.� Informazioa lantzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

5. Atala

Komunikazioak, berdintasunak, bizikidetzak, globalizazioak, kontsumoak… gure bizitzan duenlekuaz eta garrantziaz jabetzeko atala da hau: hainbat egoeratan arlo horiek eta bertako osagaiakaztertu eta ulertzeko helburua du, horiek gugan duten eragina aintzat hartuz eta horiekiko jarrereiburuz gogoeta eginez. Erabilera egokiak ezagutu, aukerak aztertu eta hainbat jarrera zaintzarengarrantziaz hausnarketa eginez norberaren eta ingurunearen kalitatea hobetzea bilatzen du jar-duera honek.Haurrak garatu behar dituen gaitasunen alderdi soziala landu nahi da atal honetan, gehienetanere komunikazioarekin, soinuarekin eta musikaren munduarekin lotura duten gaiak erabiliz.

26

Page 25: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

6.1. Atala

Europako musika historikoaren ondarean murgiltzea da atal honen helburua. Musika historiko-aren protagonista nagusien bizitza ezagutu, garai artistiko nagusiak ezagutu, eta, aldi berean, hau-rraren autonomia bultzatu, sorkuntza-proiektu batean parte hartzeko teknologia digitala erabil-tzeko eskatuz.

GAITASUNAK

� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.� Informazioa lantzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna.

6.2. Atala

Atal honetan aurkeztutako egileen obra nagusiak modu ludikoan lantzen dira, jolas, irudi, dan-tza, antzerki eta abarren bitartez. Dantza eta gorputz-adierazpena erabiltzen dira nagusiki mu-sika-ezagutza barneratzeko; haurrek doinuen altuerak, erritmoak, musika-formak, tinbreak… be-renganatuko dituzte, gorputz-mugimenduaren eta gorputz-adierazpenaren bitartez.

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

7. Atala

Aurreko atalean landutako musika-tresnei eskainiko zaie tarte hau, eta musika klasikoan, herri-musikan edota pop/rockean erabiltzen diren musika-tresna erabilienak ezagutuko dira. Haurrakmusika-tresnak ezagutzeaz gain, aztertu, alderatu, izenak ikasi eta musika-tresna familietan sail-katuko ditu, horien izenak ere ikasiz. Bestalde, musika interpretatzeko lekuak aztertuko dira(opera-antzokia), eta baita musika-tresnak taldekatzeko moduak ere (bakarlaria, bakarlaria etaorkestra, ganbara orkestra eta ganbera musika-taldeak).

GAITASUNAK

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

27

Page 26: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

HHIIRRUUGGAARRRREENN MMAAIILLAA UUNNIITTAATTEEZZ UUNNIITTAATTEE

11.. UUNNIITTAATTEEAA

Klik batean

Page 27: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna: 1.2, 2 eta 5 ataletan.

� Ikasten ikasteko gaitasuna: 1.1, 3.1, 3.2, 3.3 eta 6.2 ataletan.

� Matematikarako gaitasuna: 3.1, 3.2 eta 3.3 ataletan.

� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna: 1.2, 2, 4, 5 eta 6.1 ataletan.

� Informazioa tratatzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna: 1.2, 4 eta 6.1ataletan.

� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna: 3.1, 3.2, 5, 6.1 eta 6.2 ataletan.

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna: 1.1, 1.2, 3.1, 3.2, 3.3, 4, 6.1, 6.2eta 7 ataletan.

� Norberaren autonomiarako eta ekimenerako gaitasuna: 1.1, 3.1, 3.2, 3.3, 4, 6.1, 6.2eta 7 ataletan.

EDUKIAK

1. Eduki multzoa: musika entzumenaren bidez hautematea eta ulertzea.

� Inguruko soinuak identifikatu eta aztertzeko jakin-mina bultzatzea.

� Aireportuan sortzen diren soinuak, zaratak, isiltasun- eta musika-egoerak ikertzea eta ezau-garriak bereiztea.

� Aireportuko soinuak identifikatzea, eta intentsitatearekin lotutako ezaugarriak entzunez be-reiztea, izendatzea eta grafikoki irudikatzea.

� Ahotsa baliabide gisa erabiliz hizkuntza musikalean trebatzea.

� Gorputz-perkusioaren eta dantzaren bitartez hizkuntza musikalean trebatzea.

� Barne-entzumena eta entzutezko barne-oroimena sendotzea.

� Musika-tresnak ikusiz eta entzunez ezagutzea eta bereiztea eta dagokien musika-tresnenfamilian sailkatzea.

• Harizko musika-tresnak, arkuarekin igurtziz jotzen direnak: biolina, biola, biolontxe-loa eta kontrabaxua.

� Hainbat estilo eta kulturatako musika-konposizioen entzumen aktiboa egitea zenbait ezau-garri bereiziz: melodikoak, erritmikoak, dinamika eta agogika.

• Klik batean,XVIII. mendeko doinu alemaniarra, Eskala osoa abesti txikia, Uso zuriaeta Sarasateren Euskal gutizia.

� Musika osatzen duten oinarrizko kontzeptuen (melodia, erritmoa, forma, tinbrea, agogika,dinamika) funtzioak ezagutu, ulertu eta identifikatzea.

29

Page 28: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

30

� Musika-lanetan errepikapena eta kontrastea abiapuntu hartuta egindako musika-sekuentziaerrazak ezagutzea: soinu-serieak entzun, identifikatu eta barneratzea.

� Entzundako musikak eta musika-emanaldiak deskribatzea eta horiei buruzko balorazioa etairitzia azaltzea.

� Komunikazio-prozesuan beharrezkoak diren baldintzak ezagutzea, eraginkorra izatekoproposamenak egitea eta eguneroko bizitzan erabiltzea.

� Zarata-egoerako eta kutsadura akustikoko egoerak identifikatzea eta horrelako egoerakekiditeko proposamenak egitea.

2. Eduki multzoa: musika-adierazpena, -interpretazioa eta -sorkuntza.

� Ahotsa interpretaziorako baliabide gisa erabiliz hizkuntza musikalean trebatzea.

� Gorputz-perkusioa eta dantza interpretazio-jardueretan baliabide gisa erabiliz hizkuntzamusikalean trebatzea.

� Musika interpretatzeko erabiltzen diren baliabideak (ahotsa, gorputza, gauzakiak eta mu-sika-tresnak) zaintzeko ohiturak.

� Abestiak, kanonak eta pieza instrumental errazak aho batez interpretatzea eta buruz ikas-tea:

• Klik batean, XVIII. mendeko doinu alemaniarra, Eskala osoa abesti txikia eta Usozuria.

� Euskal kultura-ondarearen eta beste kultura batzuen abestien eta dantzen bilduma bat lor-tzea.

� Ahozko interpretazio, tresna bidezko interpretazio, dantza eta mugimendu-segida ezagu-nen eta asmatuen banakako eta taldeko koordinazioa eta sinkronizazioa.

• Klik batean,XVIII. mendeko doinu alemaniarra, Eskala osoa abesti txikia, Uso zuriaeta Sarasateren Euskal gutizia.

� Grafia konbentzionalak eta ez-konbentzionalak dituzten partiturak idaztea, irakurtzea etainterpretatzea.

� Musika-hizkuntzako eduki berri hauek barneratzea:

• Kortxeak solte, kortxeako isilunea, Do eskala, intentsitatea aldatzeko zeinuak: cres-cendo (cresc.) eta diminuendo (dim.).

� Emandako erritmo-oinarriaren gainean eskema erritmikoak inprobisatzea.

� Emandako melodia-konpasak konbinatuz, musika-piezak sortzea.

� Mugimenduak inprobisatzea, hainbat soinu-estimuluri erantzuteko.

� Musika egiteko norberaren aukeretan konfiantza izatea eta interpretazio-jardueretan partehartzea.

Page 29: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

� Entzun eta ikasi Klik batean abestia.

� Dantzatu Klik batean doinuarekin.Zuzenean dantzarekin hasi aurretik, interesgarria litzateke dantzako pausuaren ostinatua gor-putz-perkusioarekin trebatzea doinua abesten den bitartean. Lehenik, txaloekin egin daiteke,eta, ondoren, aulkian eseri eta oinekin.

JARDUERAK

1.1. Klik batean abestia (�1)

31

Page 30: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Ikasleak bi taldetan banatu: batak dantzaren doinua abestuko du, eta besteak dantza egingodu. Dantza biribilean erlojuaren orratzen norabidean egingo dute. Abestia errepikatzean dan-tzaren norabidea aldatu daiteke, erlojuaren orratzen aurkako norabidean, edota, nahi bada, au-rrekoz atzera ibili, dantzaren pausoak era berean aldatuz.Amaitzean, abeslarien eta dantzarien tadeak txandatuko dira.– 1. pausua:

a) Eskuineko oina aurrera pauso bat emanez.b) Ezkerreko oina eskuineko oinaren atzera bildu.d) Ezkerreko oina eskuineko oinaren atzera biltzearekin batera eskuineko oina aurrerajauzi bat eginez.

– 2. pausua: pauso bera ezkerreko oinarekin.

Azkuek biltzen duenez, “Scottish” doinua dantza eskoziar ezagunaren erritmo berarekin dan-tzatzen da, eta jende askok batera dantzatzen dut, batzuetan berrogei izatera ere iristen dire-larik.

Klik batean doinuarekin dantzatzeko:

32

Page 31: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

1.2. Iaio eta Klikurekin bidaiatzera goaz.GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturarako gaitasuna.

� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

� Informazioa lantzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

� Hitz egin orrialdean ageri diren elementuei buruz, irakasleak egiten dituen galderei erantzu-nez:Non daude Iaio eta Kliku? Begiratu mundu-bolan bihotz gorria non dagoen, eta asmatukoduzu. Eta zu, non bizi zara?Ikasturte honetan Iaio eta Klikuk Europan zehar bidaiatuko dute. Bidaiatu al duzu inoiz?Nora?Zer garraio agertzen dira orrialdean? Zenbat garraio mota ezagutzen dituzu? Aipatu batzuk.Zer garraiotan bidaiatu duzu? Zein dira ohikoenak? Eta zein ez?...Garraioez gain, irudimenarekin ere bidaiatu daiteke, baina gaur egun bada ordenagailua era-biliz bidaiatzeko beste modu bat. Zein da? Internet.Bilatu al duzu inoiz Internetez beste lurralderen bateko informaziorik?

� Proposatu gogoeta: Etxean ba al duzue Internet bidez komunikatzeko aukerarik? Eta ikastolan? Non gehiagoerabili dezakegu Internet? Zer gailuren bidez konekta gaitezke Internetera? Zertarako erabildaiteke Internet? Noiz hasi zen erabiltzen? Nola transmititzen da informazioa?... Aipatu Internet erabiliz egin daitezkeen bost gauza.Nahi bada, “Zertan ari naiz?” jolasa egin daiteke. Haur bat ikasleen aurrera irtengo da, eta ordenagailu aurrean “zerbait” egiten ari dela adie-raziko du keinuen bidez, jarduera horri dagozkion soinuak imitatuz. Beste ikasleek zertan ari den asmatu beharko dute, egindako keinuei eta imitatutako soinueierreparatuz. Asmatu duenak hartuko du txanda.

� Erantzun denon artean “Eta zu, non bizi zara?” galderari. Ondoren marraztu edo itsatsi zureherri/hiriko lekurik gustukoena eta idatzi leku horren izena.

� Amaitzean, irakurri eta erakutsi gelakide guztiei eginikoa.1

1. Ikasleen liburua, 6. or: Ni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . n bizi naiz.

Eta lekurik gogokoena . . . . . . . . . . . . . . da.

33

Page 32: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

34

2. Aireportuko soinuak.

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturako gaitasuna.

� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

� Aztertu aireportuko giroa erakusten duen eszena, eta identifikatu entzuten diren soinuak.Zenbatu entzundako ordenan, eta, ondoren, sailkatu soinu horiek intentsitatearen parame-troaren arabera. (�2) 2

– Intentsitate fortea: hegazkinaren motorren soinua, lurra garbitzeko makinaren soinua.– Erdiko intentsitatea: edarien makinaren pi-a, maletaren gurpiltxoen soinua.– Intentsitate pianoa: egunkariko orria pasatzerakoan ateratzen den soinua, txiklearekin egin-dako globoa lehertzean ateratzen den soinua.

� Idatzi irudi bakoitzari grafia ez-konbentzionaleko zeinua eta dagokion intentsitatea. Azkenkoadroan, marraztu nahi den irudia eta idatzi dagokion intentsitate-zeinua eta hitza. (�3) 3– Intentsitate fortea: bozgorailutik hegazkina ateratzera doala entzuten da.

– Erdiko intentsitatea: freskagarri batek edarien makinatik erortzean ateratzen duen soinua.

– Intentsitate pianoa: maleta ixtean ateratzen den soinua.

� Idatzi nota-irudiak erabiliz marrazki bidez adierazi den erritmo-sekuentzia 4.

2 Ikasleen liburua, 7. or.: Zenbatu entzundako ordenan eta itsatsi zeinua. (�2)3 Lan-koadernoa, 4. or.: 1. Marraztu zeinua eta idatzi dagokion intentsitatea. (�3)4 Lan-koadernoa, 4. or.: 2. Idatzi marrazki bakoitzaren azpian dagokion musika-irudia.

Page 33: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.

� Matematikarako gaitasuna.

� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Irakasleak, beharra ikusiz gero, erritmo-serieak egiteko zailtasun maila ikasleen beharretaraegokitu dezake, besteak beste abiadura, jarraian egiten dituen konpas kopurua… moldatuz. Be-tiere, ikasleek ikasturte amaierarako liburuko ariketak jarraian eta audio diskoko abiaduran egi-teko gai izatea izango da jomuga.

Erritmoa irakurri eta egin:� Azalpen teorikoa.– Berrikusi lehenengo zikloan ikasitakoa:Nota-irudiak: zuria, zuriko isilunea, beltza, beltzeko isilunea, kortxea-bikotea.Bi-lauko konpasa.– Eduki berriak:Kortxea soltea eta kortxeako isilunea.Bi-lauko konpasean, pultsua eta azentua.

Orrialde honetako erritmo-serieak ahotsarekin interpretatzeko pentsatu dira. Kodalyren meto-dologiako erritmo-hitzak erabil daitezke edota Orffek proposatzen dituen erritmora egokitzendiren asmatutako hitzak. Hala ere, nahi izanez gero, beste soinu-baliabideak ere erabil daitezke,hala nola: gauzakiak, perkusio txikiko musika-tresnak, gorputz-perkusioa…

35

3.1. Musika-hizkuntzaren elementuak: erritmoa.

Page 34: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

1. Erritmoekin jolasean.Jolasarekin hasi aurretik, trebatu hiru erritmo-serieak egiten.Irakasleak, behar izanez gero, pultsua mantentzen lagundu beharko du.Ikasleak talde txikietan banatuta eta biribilean eser daitezke.Txandaka, ikasle talde bakoitzak erritmo bana egingo du eta besteek zein erritmo-serie eginduten asmatu beharko dute. Asmatu duen taldeak hartuko du txanda.

2. Erritmoak aldi berean!Ikasleak bi taldetan banatu eta talde bakoitzari erritmo bana egokituko zaio.Bi erritmoak aldi berean egin baino lehen, talde bakoitzak bere sekuentzia landuko du, ba-karka. Irakasleak talde bakoitzak bere sekuentzia ondo egiten duela ziurtatu ondoren, bi tal-deek aldi berean interpretatuko dute.Ariketa amaitzean, talde bakoitzak egin ez duen erritmo-sekuentzia landuko du, lan-prozesuberari jarraituz.

3. Bat-batean asmatu. Erritmo-seriea osatu gabe dago. Aztertu denen artean zer aukera dauden seriea osatzeko. Ikasleak binaka elkartuko dira eta haien artean adostuko dute nola osatu erritmo-seriea.Denen aurrean egingo dute aukeratutako bertsioa. Gainerakoek, begiak itxita, zer nota-irudierabiliz osatu duten asmatu beharko dute, eta taldekide bakarrak egiten badu, baita erritmoanork egin duen ere, ahots-tinbreari erreparatuz.Memoria landu daiteke idatzita dagoen sekuentzia buruz ikasten ahaleginduz eta denen au-rrean interpretatuz.Sormena susta daiteke bat-batean erritmo-seriea osatuz.

Erritmoa entzun eta egin: Entzumeneko ariketak egiten hasi aurretik, komenigarria litzateke erritmo-serieak banan-bananaztertu eta egitea. Horrek identifikazio-lanak errazteaz gainera, erritmoa barneratzen lagundukodie.1. Adi entzun eta argi erantzun. (�4)Erritmo-serieak arretaz entzun ondoren, galdera hauei erantzun beharko diete:

Zein entzun duzu? Zein ez duzu entzun?

Idatzi entzundako ordenan.

2. Kode sekretua. (�5)Erritmoak arretaz entzun ondoren idatzita dauden konpasak, entzundako ordenaren araberaordenatu beharko dituzte.

Zein da kode sekretua?

36

3 2

2 1 3

3 2 4 1

Page 35: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

37

3. Bakoitza bere tokian. (�6)Erritmo-seriea osatu gabe dago. Aztertu denen artean irakasleak egiten dituen galderei eran-tzunez:Zer konpas daude osatu gabe? Konpas horiek zer pultsu falta dute? Zer aukera egon daitezkepultsua osatzeko? Zer aukera eskaintzen dira?... Erritmoa entzun ondoren ikasleek falta diren pultsuak osatuko dituzte.

Orrialde honetako erritmo-serieak hainbat soinu-baliabiderekin interpretatuz grabatu dira.Ariketak amaitzean zer tinbre entzun duten galdetu daiteke.

Page 36: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

38

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.

� Matematikarako gaitasuna.

� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

Irakasleak, beharra ikusiz gero, melodia-ariketak egiteko zailtasun maila ikasleen beharretaraegokitu dezake, hala nola abiadura, jarraian egiten dituen konpas kopurua… moldatuz. Betiere,ikasleek ikasturte amaierarako liburuko ariketak jarraian eta audio diskoko abiaduran egitekogai izatea izango da jomuga.

Melodia irakurri eta egin:

� Azalpen teorikoa.

– Berrikusi lehenengo zikloan ikasitakoa:

Noten izenak eta bakoitzak pentagraman duen lekua (do4-do5)

– Eduki berriak:

Do eskala

Intentsitatean aldaketak: crescendo (cresc.) eta diminuendo (dim.).

3.2. Musika-hizkuntzaren elementuak: melodia.

Page 37: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

39

� Aztertu XVIII. mendeko pieza alemaniarra. (�7)

Aztertu pieza hau interpretatu aurretik, eta, horretarako, erantzun irakasleak egiten dituengalderei:– Tenpoa (Andante)– Ikurra (Sol ikurra)– Konpasa (bi-lauko) eta konpas kopurua (12 konpas).– Nota-irudiak (beltza, kortxea-bikotea, zuria, beltzeko isilunea)– Notak: nondik-nora (Do4-Sol4)– Esaldiak (3) – Intentsitatea (p, cresc. eta f)

� Ikasi XVIII. mendeko pieza alemaniarra.Ikasleak talde txikietan bildu, hirunaka esaterako.Piezako esaldi bat emango zaio talde bakoitzari, eta ikasi egingo dute. Behar badute, lagun-tza eskatuko diote irakasleari.Ondoren, irakaslearen gidaritzapean, pieza osoa abestuko dute; talde bakoitzak dagokionesaldia abestuko du, dagokion unean, eta, horrela, kate bat osatuko dute.

� Lagundu XVIII. mendeko pieza alemaniarra.Asmatu doinu hori laguntzeko ostinato erritmiko bat eta nahi diren soinu-baliabideak erabi-liz interpretatu.

Melodia entzun eta egin: � Ikasi eta abestu Eskala osoa abesti txikia. (�8)

Nahi izanez gero, abestia transportatuz beste eskalak ere landu daitezke.

Page 38: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

Entzumen-ariketak egiten hasi aurretik, komenigarria litzateke melodia-serieak banan-bananaztertu eta egitea. Horrek, identifikazio-lanak errazteaz gain, melodia eta erritmoa barneratzenlagunduko die.

1. Adi entzun eta argi erantzun. (�9) Melodia-serieak arretaz entzun ondoren, galdera hauei erantzun beharko diete:

Zein entzun duzu? Zein ez duzu entzun?

Idatzi entzundako ordenan.

2. Kode sekretua. (�10)Melodia arretaz entzun ondoren, idatzita dauden konpasak entzundako ordenaren arabera or-denatu beharko dituzte.Zein da kode sekretua?

3. Bakoitza bere tokian. (�11)Melodia-seriea osatu gabe dago. Aztertu denen artean irakasleak egiten dituen galderei eran-tzunez: Zer konpas daude osatu gabe? Konpas horietako zein pultsu falta dira? Zer aukera daudepultsua osatzeko? Zer aukera eskaintzen dira?... Ikasleek arretaz entzun eta melodian falta diren pultsuak osatuko dituzte.

Orrialde honetako melodia-serieak hainbat soinu-baliabiderekin interpretatuz grabatu dira. Ari-ketak amaitzean zer tinbre entzun duten galdetu daiteke.

2 3

2 1 3

4 2 3 1

40

Page 39: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

3.3. Musika-hizkuntzaren elementuen errepasoa.

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.

� Matematikarako gaitasuna.

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

� Landu musika-hizkuntzako erritmo eta melodia ataletan ikasitako elementuak lan-koader-noan.

3. Trebatu kortxea solteak eta kortxeako isiluneak egiten.4. Osatu irudi eta isiluneen balio-taula hau.5. Marraztu falta diren nota-irudiak, eta idatzi falta diren noten izenak Uso zuria abestian.6. Ordenatu konpasak egokien deritzozun moduan.7. Osatu zortziko nota-segida hauek.

41

Page 40: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

GAITASUNAK

� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

� Informazioa lantzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

� Aurelio Arteta euskal margolaria izan zen. Bilbon jaio zen XIX. mendean, eta Gerra Zibilazela-eta Frantzian eta Mexikon bizi izan zen. Bilboko Arte Ederretako museoko zuzendariaizan zen.Zer lan mota egiten ditu Aurelio Artetak? Izan al zarete inoiz Bilboko Arte Ederren mu-seoan?...

� Aztertu eta deskribatu Aurelio Artetak margotutako koadroa irakasleak egiten dituen galde-rei erantzunez:Nolako eszena da? Zer nolako musika entzungo dela iruditzen zaizu? Zer musika-tresna ager-tzen dira? Gaur egun egiten al dira horrelako erromeriak?…

� Marraztu gaur egungo musika-emanaldiren bat. 5

4. Aurelio Arteta. Erromerian.

42

5 Ikasleen liburua, 12. or.: Marraztu gaur egungo erromeria bat.

Page 41: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

GAITASUNAK

� Zientzia-, teknologia- eta osasun-kulturako gaitasuna.

� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

� Aztertu Iaio eta Kliku hitzegiten ari direneko soinu-giroa. Nolako soinu-giroa dago? Nolasentiarazten zaitu soinu-giro horrek? Arrazoitu. Nola hobetuko zenuke Iaio eta Klikuren ar-teko komunikazioa? 6

� Egin arbelean bi zerrenda, bata gustukoak zaizkigun soinu-egoerena: itsaso aurrean jolastu,etxeko salan lasai eseri… eta bestea gaizki sentiarazten gaituzten soinu-egoerena: tabernazaratatsu bat, sukaldeko presio-eltzeak…

� Proposatu gogoeta:Zer eragin du soinuak guregan?Aurkitu komunikatzeko soinu-giroa desegokia den egoera gehiago, eta pentsatu nola zu-zendu daitezkeen gure bizi-kalitatea eta komunikazioa hobetzeko.

5. Komunikazioa. Nola hobetu gure ingurua.

43

6 Lan-koadernoa, 8. or.: Nola hobetu daiteke komunikazioa?

Page 42: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

GAITASUNAK

� Hizkuntza-komunikaziorako gaitasuna.

� Informazioa lantzeko eta teknologia digitala erabiltzeko gaitasuna.

� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

� Ikasleei jakinaraziko zaie hurrengo saioan Sarasateri buruzko horma-irudi bat egiten partehartuko dutela. Lan horretarako Sarasateri buruzko daturen bat lortzea eskatuko zaie. Ekartzenduten informazioa ez bikoiztearren, aldez aurretik horma-irudian zer jarri nahi den erabakibehar dela azalduko zaie eta horren diseinuan pentsatu behar dela. Horri buruz hitz egin on-doren, bakoitzak zer ekarpen egingo duen zehaztu beharko du.

Hurrengo saioan, ikasle bakoitzak lortu duen informazioaren berri emango du, eta, ondoren,horma-irudian idatzi edo itsatsiko du.

Amaitzean horma-irudia gelan ipiniko da eta ikasleek Sarasaten eranskailua dagokion mar-koan itsatsiko dute. 7

� Sakontzeko jarduera:

Irakasleak informazio osagarria eskain diezaieke edota faltan sumatutako datuak erantsi.

44

6.1. Pablo Sarasate.

7 Ikasleen liburua, 13. or.

Page 43: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

45

6.2. Euskal gutizia. (�12) (3:10-3:55)

GAITASUNAK

� Ikasten ikasteko gaitasuna.� Gizarterako eta herritartasunerako gaitasuna.� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

� Sarrera gisa:Euskal gutizia Sarasatek idatzitako pieza da, eta abesti herrikoi ezagun baten doinuan oina-rrituta dago. Biolinarekin eta pianoarekin jotzeko obra bat da.Musikagileak nahi duen bezala idazten du, hau da, nahiko librea da, eta, gehienetan, kutsualaia eta birtuosoa du.

� Dantzatu Euskal gutizia lanarekin.Euskal gutiziaren koreografia:Ikasleak hirunaka, biribilean elkarri begira.Besoak gorputzari itsatsita eta burua behera begira.

Eskuineskuagerrian

Ezkereskuagerrian

Page 44: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

46

Page 45: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

� Ikasi Donostiako hiru damatxo abestiaren letra eta abestu.

Donostiako hiru damatxoErrenterian dendari. (bis)Josten ere badakite, bainaardoa edaten hobeki.Eta kriskitin, kraskitin, arrosa krabelin,ardoa edaten hobeki.

47

Page 46: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

� Kultura humanistiko eta artistikorako gaitasuna.

� Norberaren autonomia eta ekimenerako gaitasuna.

IRADOKIZUN DIDAKTIKOAK

� Harizko musika-tresnen familia hari batek edo gehiagok dardara egitean soinua sortzen dutenmusika-tresnek osatzen dute. Hari horiek dardarazteko teknika bat baino gehiago dago: igur-tziz (arkuarekin), pultsatuz (hatzekin edo plektro batekin) eta kolpatuz.

Hariak hainbat materialez egin daitezke.Orkestran lau musika-tresna daude arkuarekin igurtziz jotzen direnak: biolina, biola, bio-lontxeloa eta kontrabaxua. Lotura zuzena dago musika-tresna horien neurriaren eta soinuen altuera artean.Arkuak ere hainbat neurritakoak dira.Arkuarekin jotzen ez denean, hatzekin pizzicato egiten dela esaten da.

� Ordenatu musika-tresna hauen izenen hizkiak, eta idatzi dagokien familiaren izena.8

GAITASUNAK

8 Lan-koadernoa, 9. or.: Ordenatu harizko musika-tresnon izenak eta idatzi familia-izena.

48

7. Harizko musika-tresnak: igurtziz jotzen direnak.

Page 47: Musika - Erein argitaletxea · • Musika-hezkuntza ez da musika-ezagutzaren alderdiak biltzen dituen irakaskuntzara soilik mugatu behar. • Musika arte-adierazpentzat hartzen da,

1.1. Klik batean abestia.

a) Melodia barneratu du eta afinatuz abesten du. ���b) Osagai erritmikoak barneratu ditu eta erritmoa mantenduz abesten du. ���d) Hitzen esanahia ulertzen du eta erraz gogoratzen du testua. ���e) Abestia ikasi du. ���

3.1. Musika-hizkuntzaren elementuak: erritmoa.

a) Errepasatutako elementu erritmikoak gogoratzen ditu. ���b) Bi-lauko konpasa ezagutzen du, ulertzen du eta ondo egiten daki. ���d) Kortxea bat solte eta kortxeako isilunea ulertu idatzi eta egiten badakizki. ���e) Erritmo-eskemen inprobisazioan ikasitakoa erabiltzen du. ���

3.2. Musika-hizkuntzaren elementuak: melodia.

a) Errepasatutako elementu melodikoak gogoratzen ditu. ���b) Do eskala eta zortzi notak badakizki. ���d) Intetsitatea aldatzeko dim. eta cresc. zeinuak ulertu eta erabiltzen ditu. ���e) Abestien eta piezen egiturak antzematen ditu. ���

6.2. Pablo de Sarasate: Euskal gutizia.

a) Trebetasuna du dantza egiteko/mugitzeko, bai banaka bai taldean. ���b) Musikaren eta dantzaren arteko loturaz jabetzen da eta barneratzen du. ���d) Ekarpenak egiten ditu musika/dantza lana hobetzeko. ���e) Ikusmina agertzen du lanak zer testuingurutan osatu diren ezagutzeko. ���

Orokorrean

1. Jardueretan sormena duela erakusten du. ���2. Ondo moldatzen da gelako dinamika eta antolaketan. ���3. Gustukoa du musikaren eta dantzaren bidez interpretazio-jardueretan

parte hartzea. ���4. Arte-adierazpenekiko interesa du. ���

11.. UUNNIITTAATTEEAAEEBBAALLUUAAZZIIOO FFIITTXXAA

Bai

Batzuetan

Ez

49