musika da bavsvebiold.eqe.ge/uploads/grifireba/grifirebulebi_2011/music/... · 2019-01-23 · 4 iii...

musika da bavSvebimaswavleblis wigni

III klasi

maia oTiaSvili

`wyarosTvali~2011

avtori da jgufis xelmZRvanelimaia oTiaSvili

musikaluri redaqtorinana valiSvili

literaturuli redaqtoribaia asieSviliTamar faSaliSvili

mxatvariTinaTin mRebriSvili

fsiqologilia qurxuli

dakabadonebapaata mamforiakaxaber wurwumiazaza gelaSvili

kompiuteruli uzrunvelyofa:Tamaz gabisoniarevaz tatiSvili

fonogramebis avtorebi:Tamaz gabunialevan mizandarievgeni WavWaniZemixeil vawaZe

audio reJisorimixeil kilosaniZemixeil vawaZe

redaqtorebiirina miqaZenana RvinianiZe

„wyarosTvali“tel: 74 63 69899 76 10 39; 899 30 16 84el-fosta: [email protected]

ISBN

© maia oTiaSvili© „wyarosTvali“ 2011

3

s a r C e v i

erovnuli saswavlo gegma � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �4

Sinaarsisa da miznebis ruka � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �9

audio masalis sia � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �11

ra aris musika? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �13

„Si na vor gil��“ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �15

„mzeo Ti baT vi sa“ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �18

kon tra ba si � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �20

mes xu ri „mze Si na“ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �21

sad cxov ro ben „mxi a ru li no te bi“? � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �23

di la mSvi do bi sa!�� 25

vi o li nos ga sa Re bi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �28

mxiaruli noti – mi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �30

saaxalwlo simRera � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �32

larWemi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �35

mxiaruli noti – sol � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �36

`kiria lesa~ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �37

`daTunia drunCa~ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �40

stumrad `basti-bubus~ studiaSi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �52

`Tavisufleba~ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �54

erTad vimReroT gundSi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �57

`kidevac daizrdebian~�� 59

mxiaruli noti – do � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �62

uCa biWi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �64

pilili � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �66

`ano da vani~ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �67

musikaluri Sejibri � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �69

mxiaruli noti – re � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �70

edelvaisi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �71

hoboi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �74

patara musikosebi � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �75

mxiaruli noti – fa � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �77

`ra dila Tendeba��~ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �79

mxiaruli noti – la � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �81

stumrad `amer-imerTan~ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �83

mxiaruli noti – do � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �86

TuSuri garmoni � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �88

`mTidan simReriT movdivarT~ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �90

musikaluri Sejibri � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �93

do-dan�� do-mde � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �94

`To lia~ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �95

kla vi a tu ra� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �100

usi naT lo di ri Jo ri � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �102

E-I-E-I-O – ia-ia-o � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �104

stum rad `mze Tam zes Tan~ � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �106

sko lis him ni � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �108

pa ta ra ma ta re be li � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �110

sanoto danarTiA � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �115

damatebiTi sarekomendacio resursebis nusxaA � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �121

4

III klasi

musika

standarti

wlis bolos misaRwevi Sedegebi mimarTulebebis mixedviT

praqtikuli unar-Cvevebi komunikacia, interpretaciamusikaluri nawarmoebis

aRqma konteqstSi

mus.III.1. moswavles SeuZlia musikaluri enis naswavli elementebis amocnoba da maTi gamoyeneba ritmul-in-tonaciur savarjiSoebSi�

mus.III.2. moswavles SeuZlia simRera marto da sxvebTan erTad�

mus.III.3. moswavles SeuZlia mimarTos gamoxatvis sxva-dasxva formas garkveuli ganwyobilebis gadmosace-mad�

mus.III.4. moswavles SeuZlia musikaluri damwerlobis naswavli niSnebisamocnoba�

mus.III.5. moswavles SeuZlia sakuTari saswavlo saqmi-anobis organizeba�

mus.III.6. moswavles SeuZlia jgufSi muSaoba�

mus.III.7. moswavles SeuZlia sakuTari damokidebulebis gamoxatva mosmenili musi-kaluri nawarmoebis mimarT�

mus.III.8. moswavles SeuZlia naswavli musikaluri ter-minebis gamoyeneba�

mus.III.9. moswavles SeuZlia monawileobis miReba sxva-dasxva saxis RonisZiebaSi�

mus.III.10. moswavles aqvs un-ari, pativiscemiT moekidos sxvis Semoqmedebasa da azrs�

mus.III.11. moswavles esmis da SeuZlia warmoaCinos, rom musika grZnobebisa da ganwyobilebebis gamoxatvis saSualebaa�

mus.III.12. moswavles Seu-Zlia ganasxvavos xelovnebis dargebi da xelovnebasTan dakavSirebuli profesiebi�

mus.III.13. moswavles SeuZlia mosmenili nawarmoebis yo-veldRiurobasTan dakavS-ireba�

mus.III.14. moswavles Seu-Zlia erTmaneTisgan ganasx-vavos naswavli musikaluri sakravebi�

wlis bolos misaRwevi Sedegebi da maTi indikatorebi

mimarTuleba: praqtikuli unar-Cvevebi

mus.III.1. moswavles SeuZlia musikaluri enis naswavli elementebis amocnoba da maTi gamoyeneba ritmul-intonaciur savarjiSoebSi.

Sedegi TvalsaCinoa, Tu moswavle:

l ganasxvavebs musikaluri bgeris xangrZlivobas gamRerebis, instrumentze dakvris dros;l ganasxvavebs nel da Cqar Sesrulebas, xmamaRal da xmadabal xmovanebas musikaluri fragmentebis mosmenisas;l ganasxvavebs registrebs sxvadasxva simaRleze gaJRerebuli musikaluri frazis mosmenisas (maRali – dabali);l ganasxvavebs or- da samwilad metrs cekvis, moZraobis saSualebiT (valsi, polka);

5

l simRerisas, musikis mosmenisas gamoyofs maxvilebiT taqtis Zlier dros;l gamoxatavs musikis ritms fexis dartymiT, taSiT;l TanaklaselebTan erTad ahyveba musikas, ùkravs~ sxvadasxva ritmul naxazs saTamaSo instrumentebisa da yoveldRiuri moxmarebis sagnebisgan Semdgar ànsamblSi”, òrkestrSi”�

mus.III.2. moswavles SeuZlia simRera marto da sxvebTan erTad.


l simReriT imeorebs musikalur frazebs, melodiebs;l TanaklaselebTan erTad asrulebs popularul melodiebs, erTxmian da martiv orxmian simRerebs maswavleblis daxmarebiT;l asrulebs mravalxmiani simReris erT xmas gabmuli banis fonze;l mReris martiv simRerebs im ucxo enaze, romelsac swavlobs;l sworad reagirebs sadiriJoro Jestebze (Cumad, xmamaRla, nela, Cqara, erTad, Tavidan)�

mus.III.3. moswavles SeuZlia mimarTos gamoxatvis sxvadasxva formas garkveuli ganwyobilebis gadmosacemad.


l xmis, moZraobis, cekvis, mimikis, Jestis, TamaSis saSualebiT gamoxatavs ama Tu im ganwyobilebas;l gamoxatavs amave ganwyobilebas instrumentTan Sexebis, xmauris, taSis, naxatis saSualebiT; l gaiTamaSebs sxvebTan erTad raime ambavs musikaluri nawarmoebidan miRebuli ganwyobilebis gadmosacemad;l gaiTamaSebs martiv etiudebs Sesabamisi improvizaciuli teqstis damatebiT;l sxeulis moZraobiT gadmoscems musikiT gamowveul emocias�

mus.III.4. moswavles SeuZlia musikaluri damwerlobis naswavli niSnebis amocnoba.


l amoicnobs da xatavs violinos gasaRebs; l ganarCevs da asaxelebs sanoto sistemis xazebs; l amoicnobs, asaxelebs da wers notebs xuTxazian sanoto sistemaze�

mus.III.5. moswavles SeuZlia sakuTari saswavlo saqmianobis organizeba.


l moitans gakveTilisTvis saWiro nivTebs;l aqtiuradaa Cabmuli gakveTilis msvlelobaSi;l monawileobs gamokiTxvaSi;l svams kiTxvebs;l Caiwers davalebas�

mus.III.6. moswavles SeuZlia jgufSi muSaoba.


l muSaobs sxvebTan erTad;l exmareba Tanaklaselebs;

6

l yurs ugdebs gansxvavebul azrs;l emzadeba jgufuri warmodgenisaTvis�

mimarTuleba: komunikacia da interpretacia

mus.III.7. moswavles SeuZlia sakuTari damokidebulebis gamoxatva mosmenili musikaluri nawarmoebis mimarT.


l amoicnobs da asaxelebs nacnob melodias/musikalur Temas;l mosmenisas taSiT, simReriT, moZraobiT, cekviT ahyveba musikas;l axasiaTebs konkretul musikalur fragments melodiis, tempis, xmovanebis siZlieris, metris mixedviT;l ganasxvavebs vokalur da instrumentul nawarmoebebs;l imeorebs musikalur saqcevs, melodias, damaxasiaTebel ritmul naxazsl `diriJorobs~ mosmenisas;l musikiT gamowveul ganwyobilebas, emocias gadmoscems naxatSi�

mus.III.8. moswavles SeuZlia naswavli musikaluri terminebis gamoyeneba.


l iyenebs naswavl terminebs saubris dros da saWiroebis SemTxvevaSi ganmartavs maT;l svams kiTxvebs axali terminis, sityvis mniSvnelobis dazustebis mizniT�

mus.III.9. moswavles SeuZlia monawileobis miReba sxvadasxva saxis RonisZiebaSi.


l monawileobs klasis RonisZiebebSi;l monawileobs da eswreba skolis saangariSo koncerts; l dadis TeatrSi, koncertze, muzeumSi�

mus.III.10. moswavles aqvs unari, pativiscemiT moekidos sxvis Semoqmedebasa da azrs.


l dadebiTad afasebs Tanaklaselebis mier gamovlenil nebismier unars – simRera, cekva, xatva, ritmis grZnoba, weris unari;l acdis sxvebs pasuxis dasrulebas;l koreqtulia azris gamoTqmis dros�

mus.III.11. moswavles esmis da SeuZlia warmoaCinos, rom musika grZnobebisa da ganwyobilebebis gamoxatvis saSualebaa.


l saubrobs imaze, ra ganwyobilebas uqmnis esa Tu is musikaluri nawarmoebi;l musikaluri sakravis tembrs ukavSirebs konkretul ganwyobilebas;l ganwyobilebis Sesabamisad asrulebs nacnob melodias, simReras; l saubrobs imaze, risi gamoxatva surda avtors konkretul nawarmoebSi�

mimarTuleba: musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi

mus.III.12. moswavles SeuZlia ganasxvavos xelovnebis dargebi da xelovnebasTan dakav-

7

Sirebuli profesiebi.


l asxvavebs xelovnebis sxvadasxva dargs - musikas, mxatvrobas, qandakebas, cekvas, poezias;l akavSirebs xelovnebis dargebTan Sesabamis profesiebs da aRwers maT saqmianobas (magaliTad, musika – kompozitori – wers musikas);l asaxelebs xelovnebis ama Tu im dargis or an met nimuSs da am dargis gamomsaxvel saSualebebs, masalas�

mus.III.13. moswavles SeuZlia mosmenili nawarmoebis yoveldRiurobasTan dakavSireba.


l svams kiTxvebs mosmenil nawarmoebTan dakavSirebiT; l paralels avlebs mosmenil da wakiTxul, nanax nawarmoebebs Soris;l akavSirebs musikaluri nawarmoebebis siuJets, teqsts yoveldRiur movlenebTan (mgzavroba, TamaSi, amindi��)�

mus.III.14. moswavles SeuZlia erTmaneTisgan ganasxvavos naswavli musikaluri sakravebi.


l amoicnobs sakravebs solo JReradobis dros;l ganasxvavebs sakravebs masalis mixedviT;l xatavs instruments an mis romelime nawils�

programis Sinaarsi

ritmul-intonaciuri savarjiSoebi:

l musikaluri enis elementebi: melodia (diatonuri, 4-8 taqti), ritmi (mTeli, naxevari, meoTxedi, mervedi grZliobebi, pauza), dinamiuri niuansebi (Forte, Piano, Creschendo, D iminuendo), tempi (Allegro, Adagio, Presto, Moderato), metri (orwiladi, samwiladi), keTilxmovani, arakeTilx¬mo¬vani JReradoba�

simRera:

l simRera TanxlebiT; l erTxmiani da martivi orxmiani simRerebi, sabavSvo, xalxuri simRerebi, melodiebi popularuli nawarmoebebidan, magaliTad, ”cangala da gogona”, ”mumli muxasa”, `moxevis qalo Tinao”, ”visia, visia qali lamazi”; j� kaxiZe - ”mzis simRera”; m� aroSiZe - `kanfetebis Tovli”, i� boboxiZe – "gogo ana"; a� basilaia – "cisartyelebi", `soflis maSeneblebi"; j� kaxiZe, v� kaxiZe – "alilo"; v� gokieli – wiTelqudas simRera; g� cabaZe – "saaTi"; m� daviTaSvili - `patara guguli”; g� huseini – ”Cücələrim~ (`jujalarim"); v� Sainski - `От улыбки"; l� bekmani -”В лесу родилась ёлочка”; r� rojersi - `The Lonely Goatherd”; Sotlandiuri simRera - `My Bonnie"da sxv�

ganwyobilebis gadmocema:

l xmiT, moZraobiT, mimikiT, JestiT, cekviT, TamaSiT;l etiudebis Sesruleba�

musikaluri damwerloba:

8

l violinos gasaRebi; l sanoto niSnebi xuTxazian sistemaze;l mTeli, naxevari, meoTxedi grZliobis notebi�

musikaluri terminebi:

l melodia, ritmi, grZlioba, pauza, ritmi, tempi, tembri;l tempebi: Allegro - Cqara, Adagio - nela, Presto - Zalian Cqara, Moderato – zomierad;l dinamiuri niuansebi: Forte - xmamaRla, Piano - xmadabla, creschendo - xmovanebis gaZliereba, diminuendo - xmovanebis Sesusteba;l kompozitori, folklori, piesa, koncerti, repeticia, orkestri, diriJori, solisti, akompanementi, baleti, opera, Teatraluri/saopero/sabaleto dasi, moqme-deba/aqti, antraqti, aria, ansambli, dueti; l naswavli sakravebis saxelwodebebi�

muSaobis formebi:

l jgufuri, wyvilSi, individualuri�

RonisZiebebi:

l klasis zeimi; l skolis saangariSo koncerti�

musikaluri nawarmoebis aRqma konteqstSi:

l informacia Seswavlili da mosmenili nawarmoebebis Sesaxeb: Seqmnis istoria, siuJeti, avtori;l ganwyobilebis amocnoba, saubari STabeWdilebebze;l xelovnebis dargebis gacnoba: musika, mxatvroba, qandakeba, poezia, mwerloba�� am dargebis konkretul profesiebTan, adamianebTan dakavSireba�

sakravebi:

l xalxuri da klasikuri instrumentebis amocnoba formiT da JReradobiT, magaliTad: Wiboni, Cangi, daira, hoboi, zarebi, kontrabasi, samkuTxedi�

rekomendebuli mosasmeni masala:

l xalxuri simRerebi, fragmentebi qarTuli da ucxouri nawarmoebebidan, sabavSvo musikaluri programuli piesebi, fragmentebi cnobili musikaluri nawarmoebebidan, magaliTad, dasakravi Congurze, `qarTluri mravalJamieri"; `Tebrone midis wyalzeda”, `morbis aragvi”, sagalobeli `RmerTi ufali"; z� faliaSvili - kiazos scena da mowodeba xalxisadmi `Tavisufleba~ operidan `daisi", cekva ̀ qarTuli~ operidan ̀ abesalom da eTeri"; d� arayiSvili - abdul arabis ariozo, dueti rusudanTan da cekvebi operidan `Tqmuleba SoTa rusTavelze”; afxazuri simRera `saluman axawa~ (ansambl `naninas~ SesrulebiT); n� sulxaniSvili - `mestviruli"; j� kaxiZe - `iavnana~ kinofilmidan `iavnanam ra hqmna", i� s� baxi - brandenburgis koncerti #2, III nawili – blokfleita, hoboi; d� skarlati - sonata, 159, do maJori; a� vivaldi - `gazafxuli", I nawili, koncertebis ciklidan `weliwadis droni"; v� a� mocarti - uvertiura operisaTvis `figaros qorwineba"; l� beThoveni - safortepiano koncerti #1, III nawili; e� grigi - `dila~ siuitidan `per-giunti”; k� debiusi - `Tojinebis kek-uoki"; i� Strausi - `radecki marSi~ da sxv�

9

paragrafis dasaxeleba

gakv

eTil

i

mus

.III.1

. mo

swav

les

Seu

Zlia

mu

sika

lu

ri

enis

nas

wavl

i el

emen

teb

is

amo

cno

ba d

a ma

Ti

gam

oye

neba

rit

mul

-int

ona

ciu

r s

avar

jiS

oeb

Si�

mus

.III.2

. mo

swav

les

Seu

Zlia

sim

Rer

a ma

rt

o d

a sx

vebT

an e

rT

ad�

mus

.III.3

. mo

swav

les

Seu

Zlia

mim

arT

os

gam

oxa

tvi

s sx

vad

asxv

a f

or

mas

gar

kveu

li

gan

wyo

bil

ebis

gad

mosa

cem

ad�

mus

.III.4

. mo

swav

les

Seu

Zlia

mu

sika

lu

ri

dam

wer

lo

bis

nasw

avl

i n

iS-

nebi

s am

oc

noba

�

mus

.III.5

. mo

swav

les

Seu

Zlia

sak

uT

ari

sas

wavl

o s

aqmi

ano

bis

or

gan

i-z

eba�

mus

.III.6

. mo

swav

les

Seu

Zlia

jg

uf

Si m

uSa

oba

�

mus

.III.7

. mo

swav

les

Seu

Zlia

sak

uT

ari

dam

oki

deb

ul

ebis

gam

oxa

tva

mo

smen

ili

musi

kal

ur

i na

war

moeb

is m

imar

T�

mus

.III.8

. mo

swav

les

Seu

Zlia

nas

wavl

i mu

sika

lu

ri

ter

mine

bis

gam

oy-

eneb

a�

mus

.III.9

. mo

swav

les

Seu

Zlia

m

ona

wil

eobi

s mi

Reb

a sx

vad

asxv

a sa

xis

Ro

nisZ

ieba

Si�

mus

.III.1

0. m

osw

avl

es a

qvs

una

ri,

pat

ivis

cem

iT m

oek

ido

s sx

vis

Semo

q-me

deb

asa

da

azr

s�

mus

.III.1

1. m

osw

avl

es e

smis

da

Seu

Zlia

war

moaC

ino

s, r

om

musi

ka g

r-

Zno

bebi

sa d

a g

anwy

obi

leb

ebis

gam

oxa

tvi

s sa

Sual

ebaa

�

mus

.III.1

2.

mosw

avl

es

Seu

Zlia

g

anas

xvav

os

xel

ovn

ebis

d

arg

ebi

da

xel

ovn

ebas

Tan

dak

avSi

reb

ul

i pr

of

esie

bi�

mus

.III.1

3.

mosw

avl

es

Seu

Zlia

mo

smen

ili

nawa

rmo

ebis

yove

l-

dR

iur

oba

sTan

dak

avSi

reb

a�

mus

.III.1

4. m

osw

avl

es

Seu

Zlia

er

Tma

neT

isg

an g

anas

xvav

os

nasw

avl

i mu

sika

lu

ri

sakr

aveb

i�

ra aris musika? 1 X X X X X X X X

`Sina vorgil~ 2-3 X X X X X X X X X X

`mzeo TibaTvisa~ 4 X X X X X X X X X X X

kontrabasi 5 X X X X X X

mesxuri `mze Sina~ 6 X X X X X X X X X X

sad cxovroben `mxiaruli notebi~?

7 X X X X X X X X

dila mSvidobisa!�� 8-9 X X X X X X X X X X

violinos gasaRebi 10 X X X X X X X X

mxiaruli noti – mi 11-12 X X X X X X X X

saaxalwlo simRera 13-14 X X X X X X X X X X

larWemi 15 X X X X X X

mxiaruli noti – sol 16 X X X X X X X X

`kiria lesa~ 17-18 X X X X X X X X X X

`daTunia drunCa~ 19-21 X X X X X X X X X X X X

`kanfetebis Tovli~ 22-23 X X X X X X X X X X

`Tavisufleba~ 24 X X X X X X X X X X

mxiaruli noti – si 25 X X X X X X X X

erTad vimReroT gundSi 26 X X X X X X X X X X X X

`kidevac daizrdebian��~ 27-28 X X X X X X X X X X

mxiaruli noti – do 29 X X X X X X X X

`uCa-biWi~ 30-31 X X X X X X X X X X

pilili 32 X X X X X X

`ano da vano~ 33-34 X X X X X X X X X X

musikaluri Sejibri 35 X X X X X X X X X X X X

mxiaruli noti – re 36 X X X X X X X X

edelvaisi 37-38 X X X X X X X X X X

hoboi 39-40 X X X X X X

patara musikosebi 41 X X X X X X X X

mxiaruli noti – fa 42 X X X X X X X X

`ra dila Tendeba��~ 43-44 X X X X X X X X X X

10

mxiaruli noti – la 45 X X X X X X X X

stumrad `amer-imerTan~ 46-47 X X X X X X X X X X X X

mxiaruli noti – do 48 X X X X X X X X

TuSuri garmoni 49 X X X X X X X X X X X X

`mTidan simReriT movdivarT��~

50-51 X X X X X X X X X X

do-dan do-mde 53 X X X X X X X X

`Tolia~ 54-55 X X X X X X X X X X

klaviatura 56 X X X X X X

usinaTlo diriJori 57 X X X X X X X X X X X X

ia-ia-o 58 X X X X X X X X X X

stumrad `mzeTamzesTan~ 59 X X X X X X X X X X X X

skolis himni 60 X X X X X X X X X X

patara matarebeli 61-62 X X X X X X X X X X

paragrafis dasaxeleba

gakv

eTil

i

mus

.III.1

. mo

swav

les

Seu

Zlia

mu

sika

lu

ri

enis

nas

wavl

i el

emen

teb

is

amo

cno

ba d

a ma

Ti

gam

oye

neba

rit

mul

-int

ona

ciu

r s

avar

jiS

oeb

Si�

mus

.III.2

. mo

swav

les

Seu

Zlia

sim

Rer

a ma

rt

o d

a sx

vebT

an e

rT

ad�

mus

.III.3

. mo

swav

les

Seu

Zlia

mim

arT

os

gam

oxa

tvi

s sx

vad

asxv

a f

or

mas

gar

kveu

li

gan

wyo

bil

ebis

gad

mosa

cem

ad�

mus

.III.4

. mo

swav

les

Seu

Zlia

mu

sika

lu

ri

dam

wer

lo

bis

nasw

avl

i n

iS-

nebi

s am

oc

noba

�

mus

.III.5

. mo

swav

les

Seu

Zlia

sak

uT

ari

sas

wavl

o s

aqmi

ano

bis

or

gan

i-z

eba�

mus

.III.6

. mo

swav

les

Seu

Zlia

jg

uf

Si m

uSa

oba

�

mus

.III.7

. mo

swav

les

Seu

Zlia

sak

uT

ari

dam

oki

deb

ul

ebis

gam

oxa

tva

mo

smen

ili

musi

kal

ur

i na

war

moeb

is m

imar

T�

mus

.III.8

. mo

swav

les

Seu

Zlia

nas

wavl

i mu

sika

lu

ri

ter

mine

bis

gam

oy-

eneb

a�

mus

.III.9

. mo

swav

les

Seu

Zlia

m

ona

wil

eobi

s mi

Reb

a sx

vad

asxv

a sa

xis

Ro

nisZ

ieba

Si�

mus

.III.1

0. m

osw

avl

es a

qvs

una

ri,

pat

ivis

cem

iT m

oek

ido

s sx

vis

Semo

q-me

deb

asa

da

azr

s�

mus

.III.1

1. m

osw

avl

es e

smis

da

Seu

Zlia

war

moaC

ino

s, r

om

musi

ka g

r-

Zno

bebi

sa d

a g

anwy

obi

leb

ebis

gam

oxa

tvi

s sa

Sual

ebaa

�

mus

.III.1

2.

mosw

avl

es

Seu

Zlia

g

anas

xvav

os

xel

ovn

ebis

d

arg

ebi

da

xel

ovn

ebas

Tan

dak

avSi

reb

ul

i pr

of

esie

bi�

mus

.III.1

3.

mosw

avl

es

Seu

Zlia

mo

smen

ili

nawa

rmo

ebis

yove

l-

dR

iur

oba

sTan

dak

avSi

reb

a�

mus

.III.1

4. m

osw

avl

es

Seu

Zlia

er

Tma

neT

isg

an g

anas

xvav

os

nasw

avl

i mu

sika

lu

ri

sakr

aveb

i�

11

audio masalis sia

I diski

1. viqtor doliZe _ cekva `qarTuli~, operidan `qeTo da kote~. asrulebs

xalxur sakravTa orkestri

2. `Sina vorgil~ _ svanuri xalxuri simRera

3. mixeil glinka _ opera `ruslan da liudmila~. uvertiura

4. iakob boboxiZe _ `mzeo TibaTvisa~. asrulebs hamlet gonaSvili

5. `mze Sina~ _ mesxuri xalxuri simRera. asruleben: TinaTin Jvania, nana val-

iSvili, natalia zumbaZe

6. JorJ bize _ `karmeni~: toreadoris marSi. aranJireba sayvirisaTvis

7. bize-SCedrini _ `karmen-siuita~: bolo moqmedebis intermeco

8. iohan sebastian baxi _ koncerti ori klavesinisaTvis, c-moll9. volfgang amadeus mocarti _ `figaros qorwineba~. uvertiura

10. volfgang amadeus mocarti _ `jadosnuri fleita~. uvertiura

11. larWemis Canaweri

12. Ò, Sole Mio~ _ asrulebs luCano pavaroti

13. kaxuri xalxuri simRera àrTanuli alilo~. asrulebs folkloruli ans-

ambli `mTiebi~

14. megruli xalxuri simRera `kiria lesa~. asruleben: beso WiTanava, alan da

veronika miuratebi (ansambli `merexi~)

15. zaqaria faliaSvili _ opera `daisi~. kiazos scena II moqmedebidan da gundi

`Tavisufleba~

16. ludvig van beThoveni _ IX simfonia. gundi finalidan, òda sixarulisadmi~

17. iohan Strausi _ `sparsuli marSi~

18. rei Carlzi _ àmerika~

19. ùCa biWi~ _ lazuri xalxuri simRera. asrulebs bavSvTa folkloruli an-

sambli `laSarela~

20. àWaruli~ _ fragmenti suxiSvilebis siuitidan àsa farTi~

21. pilili. lazuri xalxuri sakravi

22. sergei prokofievi – `klasikuri simfonia~, I nawili

23. rihard Strausi _ koncerti hoboisaTvis

24. zaqaria faliaSvili _ opera `daisis~ uvertiura

25. zaqaria faliaSvili _ opera `daisi~. cangalas kupletebi

26. xalxuri (aWarul-SavSuri) simRera `jilvelo~. ansambli `patara georgika~

27. lui armstrongi _ `Wonderfull day~28. lui armstrongi _ `Summer time~29. qarTluri xalxuri simRera `daTos ferxuli~

30. TuSuri sacekvao `liqokeli~. garmoni

31. TuSuri melodiebi. garmonze ukravs lela TaTaraiZe

32. TuSuri xalxuri simRera `mTidan simReriT movdivarT~. asrulebs ansambli

`patara georgika~

33. juzepe verdi _ marSi operidan àida~

34. `Cakrulo~ _ qarTuli xalxuri simRera. asrulebs saxelmwifo ansambli

anzor kavsaZis xelmZRvanelobiT, solistebi: ilia zaqaiZe, rostom saginaS-

vili

35. raWuli sacekvao. qalTa folkloruli ansambli `mzeTamze~

12

II diski

1. riCard rojersi _ `do, re, mi...~ _ simRera kinofilmidan `musikis hangebi~

2. meri daviTaSvili _ `mananas simRera~ kinofilmidan `manana~

3. meri daviTaSvili _ `mananas simRera~. `minus~ fonograma

4. TinaTin kopaliani _ `danislula zecis kide~. `minus~ fonograma

5. iakob boboxiZe _ `mofrinavs fifqi TeTri~. asruleben elene raqviaSvili da

irakli uCaneiSvili

6. `В лесу родилась Елочка~. asruleben: ia gabunia, maia oTiaSvili

7. `В лесу родилась Елочка~. `minus~ fonograma8. maia oTiaSvili _ `daTunia drunCa~. zRapari. solisti maia oTiaSvili

9. maia oTiaSvili _ `daTunia drunCa~. `minus~ fonograma

10. maka aroSiZe _ `kanfetebis Tovli~. asrulebs nukri kapanaZe `basti-bubus~

studiis bavSvebTan erTad

11. maka aroSiZe _ `kanfetebis Tovli~. `minus~ fonograma

12. `kidevac daizrdebian~ _ `minus~ fonograma

13. vaxtang kaxiZe _ àno da vano~

14. vaxtang kaxiZe _ àno da vano~ _ `minus~ fonograma 15. riCard rojersi _ èdelvaisi~. asrulebs mariam mamulaSvili

16. riCard rojersi _ èdelvaisi~. `minus~ fonograma

17. giorgi gordeziani _ `ra dila Tendeba~. asrulebs ia gabunia

18. giorgi gordeziani _ `ra dila Tendeba~. `minus~ fonograma

19. maia CxeiZe _ `Tolia~. asrulebs ana orjonikiZe

20. maia CxeiZe _ `Tolia~. `minus~ fonograma

21. `JuJuna wvima~ _ gitaris TanxlebiT (I xma): maia oTiaSvili, Tamaz gabunia

22. `JuJuna wvima~ _ gitaris TanxlebiT (II xma)

23. `JuJuna wvima~ _ gitaris TanxlebiT (I-II xma)

24. `Wrelo pepela~ _ gitaris TanxlebiT (I xma): maia oTiaSvili, Tamaz gabunia

25. `Wrelo pepela~ _ gitaris TanxlebiT (II xma)

26. `Wrelo pepela~ _ gitaris TanxlebiT (I-II xma)

27. sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi ilia II _ sagalobeli `kirie

eleison~. asrulebs wmida samebis sapatriarqo taZris gundi, regenti svimon

jangulaSvili, solistebi _ mariam roiniSvili da paata cecxlaZe

28. inglisuri simRera E-I-E-I-O29. inglisuri simRera E-I-E-I-O _ `minus~ fonograma30. maia oTiaSvili _ demirelis saxelobis dawyebiTi skolis _ `sxivis~ _ himni.

asruleben amave skolis moswavleebi

31. meri daviTaSvili _ ̀ patara matarebeli~. asrulebs Temur TaTaraSvili ̀ bas-

ti-bubus~ studiis bavSvebTan erTad

32. meri daviTaSvili _ `patara matarebeli~ _ `minus~ fonograma

33. v. Sainski _ `Rimili~

34. v. Sainski _ `Rimili~ _ `minus~ fonograma

35. g. huseini _ `jujalari~ _ `minus~ fonograma

13

ra aris musika?mi z a ni: Se mo qme de biT pro ce sSi aqti uri mo na wi le obis, axali te rmi ne bis swo rad ga azreba-ga-

mo ye ne bis, xe lo vne bis da rge bisa da pro fe si ebis urTi erTda ka vSi re bis unar-Cve ve bis ga nvi Ta reba; mo sme nili na wa rmo ebis yo ve ldRi uro ba sTan da ka vSi reba; mu si kis mo sme-ni sas sa ku Tari da mo ki de bu le bis pla sti kiT ga dmo cema (ce kva)

re s u r si: au d i o k a s e ta; mo swavlis wigni xa n g r Z l i v o ba: 45 wu Ti

pa ta ra di ri Jor ma ke so-ta sos Txov na Se us ru la da sva neTs es tum ra� sa Cuq rad Ta vi si da we ri li II kla sis sa xel mZRva ne lo, ori au di o ka se ta da „mos wav lis wig ni“ wa u Ro� ga i xa res go go eb ma, am de ni la ma zi qar Tu-li xal xu ri da sa bav Svo sim Re ra, sa cek vao da kla si ku ri mu si ka rom mo is mi nes� ar mo e lod nen wig nSi Ta vi an Ti Ta vis xil vas�� si xa ru li sa

da ga o ce bi sa gan aRar icod nen, ra eq naT� „mos wav lis wig nic“ gul das miT da aT va li e-res da ma Sin ve kiT xva, ga fe ra de ba da sim Re ris teq ste bis Ses wav la da iw yes� yve la ze Za li an „mu si ka lu ri leq si ko ni“ mo e wo naT:

– sad Se ag ro ve am de ni uc xo sit yva, Ta nac TiT qmis yve la ber Znu li! ar go nav te bic xom ber Zne bi iy vnen? sa o ca ria��

– sa in te re soa, Tvi Ton sit yva „mu si ka“ ras niS navs? – ikiT xa ke som�di ri Jor ma go go ebs ga da xe da, wig ne bi Ta da no te biT sav se uzar ma za ri Can Ta gax-

sna da sqel ta ni a ni wig ni amo i Ro�– es mu si ka lu ri leq si ko nia, yve la ze mniS vne lo va ni sit yva ro gor ga mom rCa?! ax-

la ki an ba nis mi xed viT sit yva „mu si ka“ mov Zeb noT� go go eb ma sxa pas xu piT Ca a rak ra kes an ba ni da aso-bge ra „man-ze“ Se Cer dnen�– ho, m, m, m – ai, vi po ve, – Tqva di ri Jor ma da wa i kiT xa�� go go e bi ga fa ci ce biT us men-

dnen – ra i me ar ga mog vrCe so�– mu si ka ber Znu lad mu ze bis xe lov ne bas niS navs�� – ra sa in te re soa, ese igi mu si ka mu zi sa gan war mod ge ba? – ikiT xa ta som�– di ax, mu ze bi sa gan – Zvel ber Znul mi To lo gi a Si sim Re ris, po e zi is, xe lov ne bi sa

da mec ni e re bis mfar ve li qal Rmer Te bi sa gan! zev si sa da mne mo si nes asu le bi sa ber-ZneT Si olim pos mTa ze cxov rob dnen da mo na di me Rmer Tebs sim Re riT, po e zi i Ta da cek viT at kbob dnen� sul cxra mu zas mo ix se ni e ben: ev ter pe, era to, Ta lia, ka li o pe, klio, mel po me ne, ter psi qo ra, po li him nia da ura nia�

ke som ki dev er Txel ga da Sa la wig ni, mu si ki sa da mu ze bis gan mar te ba wa i kiT xa da di ri Jors sTxo va: es am be bi bav Svebs au ci leb lad mo u ye vi da me sa me kla sis sa xel-mZRva ne lo Si Se i ta neo�

– ax la ki cek vi sa da sim Re ris mu ze bi – ter fsi qo re da ev ter pe mew viv nen, – Tqva di ri Jor ma, mu si ka Car To da pa ta reb ma mo il xi nes��

terfsiqore _ cekvis muza

evterpe _ musikis muza

14

mu si ka lu ri gan tvir Tva: viq tor do li Ze – cek va „qar Tu li“, xal xur sak rav Ta or-kes tris Ses ru le biT� bav Sve bi cek va ven�

in for ma cia:mu ze bi – ber Znul mi To lo gi a Si Tav da pir ve lad sim Re ris, mog-

vi a ne biT xe lov ne bi sa da mec ni e re bis mfar ve li qal Rmer Te bi, po-e tu ri STa go ne bis wya roa� ho me ro si „ili a da Si“ ax se nebs, xo lo he si o de „Te o go ni a Si“ asa xe lebs cxra mu zas: klio – is to ri is, mel po me ne – tra ge di is, Ta lia – ko me di i sa da msu bu qi po e zi is, ev ter pe – mu si kis, sat rfi a lo po e zi is, ter psi qo re – cek vi sa da gun du ri sim Re ris, ka li o pe – epi ku ri po e zi i sa da mWer met yve le-bis, era to – li ri kul-sat rfi a lo po e zi is, ura nia – as tro no mi-is, po li him nia – him nis, mi mi kis�

sxva das xva dros mu zebs Ta vi si Se sa ba mi si at ri bu te biT ga mo sa-xav dnen, zo gi er Ti mu za xe lov ne bis ama Tu im dar gis sim bo lo dac iq ca:

era to – say va re li, ga mo i sa xe bo da ki Ta riT�ev ter pe – gam xa re be li, ga mo i sa xe bo da or ma gi fle itiT�ter psi qo re – vi sac cek va uxa ria, ga mo i sa xe bo da su ro Ti da kus

bak nis li riT�klio – ma uw ye be li� ga mo i sa xe bo da pa pi ru sis grag ni liT an

grag ni le bis zar dax SiT�Ta lia – ga fur Cqnu li, ga mo i sa xe bo da ko mi ku ri niR bi Ta da su ros gvir gvi niT�mel po me ne – mom Re ra li, ga mo i sa xe bo da va zis foT le biT mor Tu li daf nis gvir gvi niT,

tra gi ku li niR bi Ta da kom bliT (sas ce no xe lov ne bis sim bo lo)�ka li o pe – xmat kbi li; di di mu si ko se bis – li ni si sa da or fe o sis de da�po li him nia – mra val xmo va ni�ura nia – ci u ri�

leq si ko ni:mu si ka – xe lov ne bis dar gi, ro me lic si nam dvi les asa xavs mu si ka lu ri mxat vru li for me-

bi Ta da gan saz Rvru li we siT or ga ni ze bu li mu si ka lu ri bge re bis meS ve o biT� yve la ze me tad uax lov de ba met yve le bas� mu si ka Se iZ le ba iyos er Txmi a ni (mo no dia) da mra val xmi a ni (po li-fo nia)� mu si ka fiq sir de ba sa no to dam wer lo bis sa Su a le biT� Ses ru le bis mi xed viT mu si ka aris sak ra vi e ri, vo ka lu ri da vo ka lur-sak ra vi e ri�

zev si – ber Znul mi To lo gi a Si uze na e si Rmer Ti; cis, qu xi lis, el vi sa da wvi mis RvTa e ba� mra va li Rmer Ti sa da gmi ris mSo be li� mi si at ri bu te bia fa ri (egi da), skip tra, zog jer ar wi-vi� ro ma ul mi To lo gi a Si Se e sa ba me ba iu pi te ri�

olim pos mTa – sa ber ZneT Si Rmer Te bis sam yo fe li�mne mo si ne – ber Znul mi To lo gi a Si mex si e re bis qal Rmer Ti, ro mel sac zev si sa gan cxra mu-

za Se e Zi na�ho me ro si – Zv� w� aR� VIII sa u ku ne, ber Ze ni po e ti, ev ro pis kon ti nen tze pir ve li li te ra tu-

ru li na war mo e be bis – „ili a da sa“ da „odi se as“ – av to ri, brma ae di – sa xal xo mTqme li, qmni-da da Tvi Ton ve as ru leb da Ta vis na war mo e bebs ki Ta ris Tan xle biT� ho me ro si Tavis poemebSi ax se nebs Tqven Tvis uk ve cno bi li le gen da ru li kol xe Tis me fis „ae tis qve ya nas“ da „ai a i es“ – ai e tis dis kir kes kun Zuls� ho me ro sis po e me bis gav rce le bas xe li Se uw yves ho me ri deb ma – raf so deb ma�

raf so di – moxetiale momRerali Zvel saberZneTSi, agrovebda da asrulebda epikur sim-Rerebs�

aedebi – ZvelberZnulad momRerali� Txzavdnen da asrulebdnen epikur simRerebs (Zv� w�aR-iT VIII-VII ss) simebiani sakravis akomponementiT�

he si o de – Zve li ber Ze ni po e ti (VIII-VII ss�), ho me ros Tan er Tad Zve li ber Znu li po e zi is fu-Zem de be li� av to ri po e me bi sa „Te o go nia“, „sa mu Sa o ni da dRe ni“, „he rak les fa ri“�� „Te o go ni-a Si“ pir ve lad ai sa xa ho me ro sam de li in for ma cia Rmer Ti sa da sam ya ros war mo So bis Se sa xeb�

muza kiTariT� Zv� w� 445 w�

15

„Si na vor gil...“mi za ni: mar to da sxvebTan erTad mReris, rit mul-in to na ci ur sa var ji So eb Si axa li mu si ka lu-

ri ele men te bis ga mo ye ne bis unar-Cve ve bis gan vi Ta re ba; sa no to sis te mis ele men te bis vi zu a lu rad ga az re ba-ga Ta vi se ba; mu si kis mos me ni sas sa ku Ta ri da mo ki de bu le bis plas-ti kiT gad mo ce ma (di ri Jo ro ba); mos me ni li da Ses wav li li mu si ka lu ri ma sa lis yo vel-dRi u ro bas Tan da kav Si re ba�

re sur si: au di o ka se ta; mos wav lis wig ni xan grZli vo ba: 90 wu Ti

mxi a ru li no te bi: mas wav le be li ki dev er Txel ga am Re re bi nebs bav Svebs Svid nots da aux snis rom isi ni me sa me klas Si sa no to niS-ne bis we ra sa da kiT xvas Se is wav li an�

– aqam de no te bi Cve ni say va re li gmi re bi iy vnen: do – uf ro si Za mi ko; re – um cro si; mi – prin ce sa; fa – sof lis bi Wi; sol – mze; la – mTva re; si – ku di a ni var skvla vi; Cvenc maT Tan er Tad vTa ma-Sob diT, vcek vav diT, vmRe ro diT� ax la mu si ka lu ri an ba nis se ri o-

zu lad Ses wav lis dro dad ga� ma nam de ki sa no to niS ne bis we ras mi veC vi oT da Se vas ru-loT sa var ji So – „da xa te da ga a fe ra de no te bi“:

mi Ti Te ba: am sa var ji So e biT bav Svebs sa no to sis te mi sa da no te bis mar Tlwe ris uf ro ad-vi lad aR saq me lad, Se sa wav lad da Se say va reb lad vam za debT� mas wav le bels sur vi li sa mebr Se uZ lia, gak ve Ti lis ne bis mi er mo nak veT Si, es sa var ji So e bi kla si ku ri an sxva mu si kis fon-zec Se as ru le bi nos�

in to na ci ur-rit mu li sa var ji So:

mi Ti Te ba: sa var ji Sos bav Sve bi mas wav le bel Tan er Tad ta Si Ta da sim Re riT as ru le ben:I va ri an ti: mRe ri an da Tvla ze – sa mi, oT xi – taSs uk ra ven�II va ri an ti: mRe ri an no te bis da sa xe le biT da oT xi ve Tvla ze taSs ayo le ben�

mo vi a re sim Re riT��me o re di las ke som da ta som di ri Jo ri XI sa u ku nis ek le si a Si wa iy va-

nes� zaf xu lis cxe li dRe id ga – 28 iv li si� am dRes so fel ka la Si „kvi-ri ko bas“ dRe sas wa u lob dnen� wmi da mo wa me e bis kvi ri ke sa da iv li tas

pa tiv sa ce mad sa lo cav Si did Zal xalxs mo e ya ra Ta vi� ma le cek va-sim Re ris xma ga is ma� pa ta ra di ri Jor ma

yu re bi cqvi ta da mom Rer le bi sa ken ga e mar Ta: ek le-si is ezo Si, uS bis fon ze, sva nur Co xeb sa da qu deb Si ga mow yo bil aTi o de kacs fer xu li Ca e ba da mRe rod a� Tan da Tan rit mi aC qar da da es uc na u ri ne li fer xu-li cec xlo van cek va-sim Re ra Si ga da i zar da� gar Se-mom yof ni taSs uk rav dnen, Se Za xi le bi Ta da sim Re riT svaneTi

16

hyve bod nen� di ri Jo ri aR frTo van da, ma Sin ve mo i mar jva no tis fur ce li da sim Re ris me lo dia Ca i we ra�

– ra ena ze mRe ri an? – hkiT xa go go ebs� – sva nu rad! sva nu ric xom qar Tve lu ri enaa da Cvenc yve lani – qar Tle li, ka xe li,

ime re li, gu ru li, aWa re li, meg re li, sva ni, raW ve li, leC xu me li, Tu Si, fSa ve li, xev-su ri, mo xe ve, mes xi, ja va xi – qar Tve le bi varT da qar Tul ena ze vswav lobT sko la Si, – mok led aux snes go go eb ma�

– ra kar gi az ri mo mi vi da Tav Si! amis Sem deg Cems mos wav le ebs sxva das xva kuT xis sim Re rebs vas wav li, maT So ris, sva nurs, meg rul sa da la zurs! ra to mac ara? Za li-an sa in te re so iq ne ba! – da Cven ma di ri Jor ma iq ve da iw yo sva nu ri sim Re ris teq stis Ses wav la�

axa li sim Re ris Ses wav la: sva nu ri xal xu ri sim Re ra „Si na vor gil“�Si na vor gil, vor gil vo i sa, voi, Si na vo ge ge�Si na vor gil, vor gil vo i sa, voi, Si na vo ge ge� /2-jer an 4-jer/

oi sav re ro ra ma i da,oi sa oru di lo ra ma i da� /2-jer an 4-jer/

Si na vor gil, vor gil vo i sa, voi, Si na vo ge ge�Si na vor gil, vor gil vo i sa, voi, Si na vo ge ge, ooo��

mu si ka lu ri gan tvir Tva: mi xe il glin ka – ope ra „rus lan da li ud mi las“ uver ti u-ra� Ta ma Si „di ri Jo ro ba na“�

in for ma cia:qar Tu li sa li te ra tu ro ena mwig nob ro bis ena iyo da aris am Ja ma dac� sva nu ri, meg rul-

Wa nu ri, anu za nu ri, qar Tve lu ri um wer lo ene bia� sva nu ri oc da a Ti sa u ku nis win cal ke di a-leq tad (ena ka vad) ga mo e yo er Ti an qar Tul enas, meg ru li – oci sa u ku nis win� mar Ta lia, maT de da qar Tul Tan sa o ca ri si ax lo ve da er Ti a no ba akav Si rebT, mag ram wi na re qar Tu lis (pra-qar Tu lis) uZ ve le si enob ri vi for me bi da Ta vi se bu re be bi Se i nar Cu nes

„kvi ri ko ba“ – wmi da mo wa me Ta kvi ri ke sa da iv li tas sa xe lo bis dRe sas wa u li� qris ti a no-bam del sa er To qar Tul war mar Tul pan Te on Si me sa me ad gi li kvi ri as eWi ra� is mo ri ge Rmer-Tis erT-er Ti mTa va ri xel qve i Ti iyo da RmerTs xme le Tis mar Tva Si ex ma re bo da, mi wa ze sa-mar Tli a no bas ga na geb da� ami tom mas xmel Tmo u ravs eZax dnen� mo sa mar Tle kvi ria Zi ri Ta dad war mog vid ge ba mi wi e ri cxov re bis, oja xis mfar ve lad� mTi u leb sa da sva nebs kvi ria mris xa ne Rmer Tad war mo ed gi naT: is au ci leb lad das ji da yve las, vinc ar da i cav da dad ge nil nor-

mebs� kvi ria ber Znu lad „ufals“ niS navs� ie so qris tes Tan sa xe lis Ta na zi a-ro bis gar da, qar Tvel mTi el Ta war mod ge niT, kvi ria uf lis mar jv niv zis da mi si Ta na mo kar vea� ami to mac iwo de ba „kvi ria ka ra vi a nad“�

wmi da mo wa me ni – kvi ri ke da de da mi si iv li ta – mci re azi is qa laq li ko-ni a Si cxov rob dnen, di di gva ris Ca mo ma val ni da sim did ris pat ron ni iy vnen� ro ca ur ju lo im pe ra tor ma di ok le ti a nem (284-305) mar Tlmor wmu ne Ta dev-na da iw yo, de da-Svi li se liv ki a Si ga i xiz na, mag ram iqa ur ma mmar Tvel ma aleq-san drem, qris tes er Tgu le bi saT vis, sa mi wlis yrma kvi ri ke da iv li ta sik-vdi liT da sa ja (xse ne ba – 28 iv liss axa li sti liT)� kvi ri ke sa da iv li tas mi-marT lo cu lo ben oja xu ri bed ni e re bi sa da sne ul yrma Ta gan kur ne bi saT vis� wmi da kvi ri kes xe lis mte va ni zug di dis erov nul mu ze um Sia dab rZa ne bu li�

si ax le: sva nu ri xal xu ri sim Re ra „Si na vor gil“�wmida ivlita da

wmida kvirike

18

„mzeo Ti baT vi sa“mi za ni: mar to da sxvebTan erTad mReris, rit mul-in to na ci ur sa var ji So eb Si axa li mu si ka-

lu ri ele men te bis ga mo ye ne bis unar-Cve ve bis gan vi Ta re ba; sa no to sis te mis ele men-te bis vi zu a lu rad ga az re ba-ga Ta vi se ba; mos me ni li na war mo e bis yo vel dRi u ro bas Tan da kav Si re ba; mu si kis mos me niT ga mow ve u li STa beW di le bis we ri lo biT gad mo ce ma�


mxi a ru li no te bi: do ma Jo ris gam Re re ba� Se vas ru loT sa var-ji So – „da xa te da ga a fe ra de no te bi“:

in to na ci ur-rit mu li sa var ji So:

mi Ti Te ba: sa var ji Sos bav Sve bi mas wav le bel Tan er Tad ta Si Ta da sim Re riT as ru le ben� taSs uk ra ven mxo lod me oT xed no teb Tan,

Tvla ze – sa mi, oT xi, anu me o re, me oT xe, me eq vse da mer ve taq teb Si�

sim Re ris gan me o re ba: „Si na vor gil“�

mzis sxi vi mu si ka Si:„ma ra di u li mzis sxi vi mu si ka Si“ – ase uwo da vol fgang ama de us mo carts

rus ma kom po zi tor ma da pi a nis tma an ton ru bin Ste in ma� ari an ada mi a ne bi, rom le bic Ta vi an Ti Se moq me de biT na Tel, wa ruS lel kvals to ve ben de da-mi wa ze� isi ni sa u ku nis ada mi a ne bi ari an� rub ri kiT „mzis sxi vi mu si ka Si“ ga-vec no biT ga mo Ce nil mu si kos Ta da mom Re ral Ta Se moq me de bas�

`mzeo Ti baT vi sa��~cno bi li qar Tve li sa o pe ro mom Re ra li, „sa qar Tve los bul bu lad“ wo de bu li va-

no sa ra jiS vi li mSob li ur ka xeTs – ana gas – xSi rad stum rob da� ma Ti sax li dan yo-vel Tvis sim Re ris xma ga mo di o da� sof le le bi tkbe bod nen da ama yob dnen sa xel gan-Tqmu li Ta na me ma mu liT� ma ri a mi sa da sa ra jiS vi le bis ezo ebs er Ti Ro be hyof da� ma ri a mi Ro bes Tan ij da, va nos sim Re ras us-men da da Se nat ro da:

– ne ta vi amis de das, ase Ti sa a ma yo Svi li rom hyav so!ga vi da xa ni� ma ri a mic gax da de da da sam Sob los sa si qa du lo

Svi le bi aRu zar da� er Txel mis ma vaJ ma de das Tan Cas vla da ag vi-a na� ma ri am ma Tbi lis Si Ca a kiT xa, mag ram iqac ver na xa� da dar di a-ne bu li de da ma ta reb lis ku pe Si ij da da so fel Si brun de bo da� fiq re bi axal gaz rda ka cis sim Re ram ga u fan ta: vi Rac fan dur ze uk rav da da ga nu me o re be li, RvTa eb ri vi xmiT mRe ro da� us mi na, us mi na ma ri am ma da une bu rad aR mox da:

19

– ne tav Sens de das, ase Ti Svi li rom ga uz rdi xa ro! ba qan ze Ca mo sul ma ma ri am ma Tva li moh kra mom Re rals�� axal gaz rda ka ci ga mo Ce ni-

li qar Tve li mom Re ra li ham let go naS vi li iyo, xo lo ma ri a mi ham le tis de da, bav Sve-bi siy va ru liT mar go be bi as rom ve Zax diT�

da us ru leb lad Se iZ le ba isa ub ro am di de bul ada mi an ze: uaR re sad did su lo va ni, ga naT le bu li, ke Til So bi li pi rov ne ba, ro mel sac ga nu zom lad uy var da sa qar Tve-lo, Ta vi si xal xi, bu ne ba, po e zia� gas tro le bi dan ise ar dab run de bo da, yva vi le bis Tes li an ner gi rom ar Ca mo e ta na� Tbi lis Si, mis ezo Si, ax lac dgas si ri i dan Ca mo-ta ni li iS vi a Ti ji Sis leR vis xe� So re ul qvey neb Si mog za u ro bi sas sul gem ban ze id ga, aT va li e reb da ga re mos, cas Seh yu reb da, To li ebs esa ub re bo da – da iy ri da xe-lis gul ze pu ris nam ce cebs da To li e bic mi si xe li dan ken kav dnen� es am ba vi yve las ao ceb da�

ham let go naS vi lis iS vi a Ti xmi saT vis sim Re re bi da vo ka lu ri na war mo e be bi da we-res oTar Taq Ta qiS vil ma, ia kob bo bo xi Zem, eTer We li Zem, xo lo gia yan Cel ma ham le-tis xma Ta vis me-3 sim fo ni a Si ga mo i ye na� ga lak ti o nis leq sze Seq mni li ia kob bo bo-xi Zis ula ma ze si sim Re ra „mzeo Ti baT vi sa“ ham let go naS vil ma Se as ru la� es sim Re ra ga lak ti o nis, ia kob bo bo xi Zi sa da ham let go naS vi lis er Tob li vi Se dev ria�

mu si ka lu ri gan tvir Tva: ia kob bo bo xi Ze – „mzeo Ti baT vi sa“, as ru lebs ham let go-naS vi li�

mi Ti Te ba: bav Sve bi Tval da xu Wu li us me nen sim Re ras� me o re mos me ni sas mas wav le be li ava-lebs: – mo us mi ne sim Re ras, gad mo e ci Se ni az ri da gan wyo bi le ba da we re�

ÌÆÄÏ ÈÉ Á À È Å É ÓÀ, ÌÆÄÏ ÈÉ Á À È Å É ÓÀ,ËÏ Ý Å ÀÃ ÌÖ á Ë Ì Ï Ú Ò É ËÉ ÂÒÀ À ËÓ ÛÄ Å Ä Ã Ò Ä ÁÉ,ÉÂÉ, ÅÉÍÝ ÌÉ Ú Å À Ò ÃÀ ÃÉ ÃÉ ÓÉ Ú Å À Ò Ö Ë ÉÈ,×ÒÈÄ Á ÉÈ ÃÀ É × À ÒÄ – ÀÌ ÀÓ ÂÄ Å Ä Ã Ò Ä ÁÉ.ÔÀ Í ã ÅÀ-ÂÀ Í Ó À Ý Ã Ä Ë ÛÉ ÈÅÀ Ë ÍÉ ÌÉ Ö Ò É Ã ÄÍ,ÓÖ ËÉ ÌÏ Ö Å Ë É ÍÄ ÉÓ ÄÅ ÛÄ Í Ì É Ä ÒÉ,ÃÉ ËÀ ÂÀ Ö È Ä ÍÄ ÉÓ ÄÅ ÝÉ Ö Ò É Ã ÀÍ,ÓÖ ËÉ ÖÌ À Í Ê Ï ÈÀ ÌÉ ÄÝ ÛÅÄ Í É Ä ÒÉ.áÀ Í ÌÀ ÖÍ Ã Ï Á À Ò ÌÀ, ÂÆÀ ÒÏÌ ÛÄ Ä Ù Ä ÁÀ,Öá Å ÀÃ ÌÏ É Ô À ÍÀ ÓÉ Ó á ËÉ ÃÀ ÝáÄ Ã Ò Ä ÁÉ,ÌÞÀ × ÒÉ ØÀ Ò Ô Ä á É ËÉ ÌÀÓ ÍÖ ÛÄ Ä á Ä ÁÀ,ÌÆÄÏ ÈÉ Á À È Å É ÓÀ, ÀÌ ÀÓ ÂÄ Å Ä Ã Ò Ä ÁÉ.

/ga lak ti o ni/

si ax le: rub ri ka – „mzis sxi vi mu si ka Si“; ia kob bo bo xi Zis „mzeo Ti baT vi sa“�

erato – lirikul-satrfialo poeziis muza

20

kon tra ba si

mi za ni: mar to da sxvebTan erTad mReris, rit mul-in to na ci ur sa var ji So eb Si axa li mu si ka-lu ri ele men te bis ga mo ye ne bis unar-Cve ve bis gan vi Ta re ba; sa no to sis te mis ele men te-bis vi zu a lu rad ga az re ba-ga Ta vi se ba; mu si kis mos me ni sas sa ku Ta ri da mo ki de bu le bis gad mo ce ma; sak ra ve bis tem bre bis amoc no ba-Se da re ba



in to na ci ur-rit mu li sa var ji So e bi: ori ve sa var ji Sos gan-me o re ba ta Si Ta da sim Re riT�

sim Re ris gan me o re ba: „Si na vor gil“�

kon tra ba si: – I da II klas Si mra val sak ravs ga ve ca niT� ga ix se neT da Ca moT va leT nas-

wav li sak ra ve bi – sa la mu ri, wi ko-wi ko, fle i ta, vi o li no, vi o lon Ce-lo, fan du ri, Con gu ri, for te pi a no, gu das tvi ri, do li, dip li pi to, gi ta ra, ar fa, qsi lo fo ni, saq so fo ni, Can gi, say vi ri, Wi a nu ri – amaT-gan ro me li mi e kuT vne ba si me bi an, Ca sa ber da da sar tyam sak ra-

vebs? – ekiT xe ba mas wav le be li, amow mebs da ga nam tki cebs bav-Sve bis cod nas�

– ax la ga vec no biT zo miT yve la ze did sa da xmo va ne biT yve la ze da bal, xe mi an si me bi an sak ravs� kon tra ba si Zve le-bu ri si me bi a ni sak ra vis – vi o la sa gan war mo iS va� ma sac

da ba li re gis tris xmo va ne ba hqon da� Ta na med ro ve kon-tra ba si Ce los msgav si, oT xsi mi a ni, zo miT uf ro di-di, si maR liT or met ram de sak ra via� kon tra bass fex ze

mdga ri an ma Ral skam ze dam jda ri uk ra ven� kon tra ba si gav rce le bu lia sa es tra do or kes treb sa da an sam bleb Si�

mas wav le be li bav Svebs uC ve nebs kon tra ba sis fo tos da sTxovs, ga-mo ic non, ro mel sak ravs hgavs igi; ro mels uf ro ma Ra li re gis tris xmo-va ne ba aqvs – vi o li nos, Ce los Tu kon tra bass�

mu si ka lu ri gan tvir Tva: rim ski-kor sa ko vis „bzi ki“, sen-san sis „vi ri“ da „spi lo“� mas wav le be li as me ni nebs vi o li nos, Ce lo sa da kon tra ba sis Ca na we rebs da sTxovs ga-mo ic non: ro mel sak ravs ro go ri re gis tri, xmo va ne ba aqvs – da ba li, sa Su a lo Tu ma-Ra li, bo xi Tu wvri li�

mu si kis is to ri i dan:mu si ka lur ma xe lov ne bam da sa no to sis te mam sa bo loo srul yo fam de

di di da sa in te re so gza gan vlo� mu si kis war mo So bis Se sa xeb sxva das xva mo-saz re ba ar se bobs: mu si ka war mo iS va aRel ve bu li met yve le bis in to na ci e bis sa fuZ vel ze; na dir-frin ve lis sa siy va ru lo Za xi li sa gan; pir vel yo fi li ada mi a nis Sro mis rit mi sa da bge ri Ti sig na le bi sa gan; ma gi u ri Se loc vis ri-tu a li sa gan�� Ta na med ro ve mec ni e reb ma, ar qe o lo gi u ri da eT nog ra fi u li ma sa le bis Ses wav lis sa fuZ vel ze, ase Ti da as kvna ga a ke Tes: mu si kis war mo So-ba-gan vi Ta re bis xan grZliv pro ces Si gan sa kuT re bu li ro li eni We ba pir vel-yo fi li ada mi a nis sin kre tul kom pleqss – xe lov ne bis wi na etaps, ro me lic

kontrabasi

viola

21

aer Ti a nebs mu si kis, met yve le bi sa da cek vis ele men tebs� pir ve la-di qa o su ri, di di di a pa zo nis Sem cve li bu ne bis xme bis mim baZ ve li bge re bis ri gi Se ic va la mxo lod ram de ni me ton ze age bu li mya ri da mer ye vi bge re bis ga az re bu li ur Ti er Tqme de biT� gaC nda si me-bi a ni, Ca sa be ri da da sar tya mi sak ra ve bi, ro mel Tac gan saz Rvru li bge raT ri gi hqon daT�

mo naT mflo be lur sa zo ga do e ba Si mu si ka Ca mo ya lib da ro gorc xe lov ne bis da mo u ki de be li dar gi� er Tma neTs ga mo e yo xal xu ri da pro fe si u li mu si ka� pir ve li pro fe si u li mu si ko se bi gaC dnen Su-mer Si, eg vip te Si, ba bi lon Si, si ri a Si, pa les ti na Si, in do eT Si, Ci-neT Si, sa ber ZneT Si, ami er kav ka si a sa da Sua azi a Si� isi ni Ta vad iy-vnen kom po zi to re bic da Sem sru leb le bic� Tan da Tan gan vi Tar da da Ca mo ya lib da mec ni e ru-li az ri mu si kis es Te ti ki sa (pla to ni) da mu si kis akus ti kis (pi Ta go ra) Se sa xeb�

leq si ko ni: re gis tri – la Ti nu rad (registrum) si as niS navs – ada mi a nis xmis an sak ra vis xmo-va ne bis si maR le� ar se bobs da ba li, sa Su a lo da ma Ra li re gis tris bge re bi�

si ax le: kon tra ba si

mes xu ri „mze Si na“mi za ni: mar to da sxvebTan erTad mReris, rit mul-in to na ci ur sa var ji So eb Si axa li mu si ka-

lu ri ele men te bis ga mo ye ne bis unar-Cve ve bis gan vi Ta re ba; sa no to sis te mis ele men te-bis vi zu a lu rad ga az re ba-ga Ta vi se ba; mu si kis mos me ni sas sa ku Ta ri da mo ki de bu le bis plas ti kiT gad mo ce ma (di ri Jo ro ba)�



in to na ci ur-rit mu li sa var ji So e bi: ori ve sa var ji Sos gan-me o re ba ta Si Ta da sim Re riT�

sim Re ris gan me o re ba: „Si na vor gil“

mo vi a re sim Re riT��zaf xu li mi i wu ra� di ri Jo ri ga mo em Svi do ba ke so-ta sos da ge zi

Tbi li si sa ken ai Ro� gza Si gul ma ve Rar mo uT mi na da mes xe Ti sa ken ga-da ux via – ga ax sen da, bag rat pa pa mes xu ri sim Re re bis Ses wav las rom Seh pir da�

di di si xa ru liT Sex vda bag rat pa pa mo u lod nel stu mars� Se mod go mis pi ri id ga, yur Ze ni uk ve SeT va lu li yo� bag ra ti Wir na xu lis da sa bi na veb lad ad ri a nad em za de-bo da�

– bag rat pa pa, di di xniT ar Se ga wu xebT, ma le swav la da iw ye ba, uam ra vi saq me maqvs – bav Svebs axa li sim Re re bi, sa in te re so am be bi un da Ca vu ta no da vas wav lo�

– Za li an kar gi, bev ri dro arc me maqvs, dRes mes xur „mze Si nas“ gas wav li� sva neT Si „li le“ xom mo is mi ne? isic mzis sa di de be li him nia� qar Tve le bi sa qar Tve los yve la kuT xe Si um Re ri an mzes� ax la mo mis mi ne da ba ni Se miw yve�

bag rat pa pa am Rer da�� di ri Jo ri Tan gab mul bans am bob da, Tan sim Re ras no teb ze iwer da�� ax la Cvenc mo vis mi noT da Se vis wav loT es uZ ve le si sim Re ra�

berZeni qalebi kiTariTa da liriT

22

I mTqmeli

mze Sina da mze gareTa,mzev, Sin Semodio�

Cven vaJi Segvmatebia,mzev, Sin Semodio�

Sin ar aris vaJis mama,mzev, Sin Semodio�

vaJis mamas mouxdebamzev, Sin Semodio�

TeTri kaba atlasisa,mzev, Sin Semodio�

cxenze jdoma, jiriToba,mzev, Sin Semodio�

II mTqmeli







23

axa li sim Re ris Ses wav la: mes xu ri „mze Si na“�

mi Ti Te ba: bav Sve bi us me nen Ca na wers� me lo di is kar gad Ses wav lis Sem deg mas wav leb-lis dax ma re biT swav lo ben bans� am gak ve Til Si aris pir ve li mcde lo ba bav Svi saT vis ba nis ga az re bu lad, da mo u ki deb lad swav le bi sa�

mu si ka lu ri gan tvir Tva: bav Sve bi us me nen frag ments bi ze-SCed ri nis si u i ti dan „kar me ni“, „di ri Jo ro ben“ an afe ra de ben no tebs�

si ax le: mes xu ri „mze Si na“

fsi qo lo gi u ri gan sji saT vis: sa qar Tve los sxva das xva kuT xis xal xu ri mu si ka lu ri xe lov ne bis mra val fe rov ne ba war mo a Cens qar Tve li eris ma Ral mu si ka lur kul tu ra sa da tra di ci ebs, mos wav le ebs ex ma re ba qar Tu li po li fo ni is, sa qar Tve los Ta na med ro ve Tu is-to ri u li kuT xe e bis TviT myo fa di mu si ka lu ri fol klo ris ni mu Se bis JRe ra do bis Sec no-ba-gac no bi e re ba Si; mo ma val Si – erov nu li cno bi e re bis Ca mo ya li be ba sa da ga Ta vi se ba-gaR-rma ve ba Si� xal xu ri mu si ka moq me debs bav Svis pi rov nu li fa se u lo be bis Ca mo ya li be ba ze� mdi da ri Se mec ne biT-sa ga nam naT leb lo ma sa lis sa fuZ vel ze uvi Tar de baT sxva das xva epo qis mu si kis coc xa li aR qmis una ri, es Te ti ku ri gan cde bi, grZno be bi� es ki maT ex ma re ba kar gad Se ic non tra di ci e bi, wes-Cve u le be bi, erov nu li ara ma te ri a lu ri kul tu ris Ri re bu le be bi da gax dnen qvey nis su li e ri fa se u lo be bis Rir se u li dam cvel ni�

sad cxov ro ben „mxi a ru li no te bi“?mi za ni: sa no to sis te mis ele men te bis vi zu a lu rad ga az re ba-ga Ta vi se ba; Se moq me de biT pro-

ces Si aq ti u ri mo na wi le o ba; mos me ni li na war mo e bis yo vel dRi u ro bas Tan da kav Si re ba (ki no fil mi); mu si kis mos me ni sas sa ku Ta ri da mo ki de bu le bis gad mo ce ma

re sur si: au di o ka se ta; mos wav lis wig ni xan grZli vo ba: 45 wuTi

sad cxov ro ben mxi a ru li no te bi?– „mu si kis mos me nis Sem deg yo vel Tvis ukeT vmu Sa ob“, – am bob da udi de si ger ma ne li

mwe ra li da mo az rov ne io han vol fgang go e Te� Cven or wel wad Si ram de ni mSve ni e ri mu si ka mo vis mi neT da ram de ni la ma zi sim Re ra vis wav leT� vus men diT mu si kas da�� vmRe-ro diT, vcek vav diT, vxa tav diT, va fe ra deb diT, viT vli diT, ap li ka ci ebs vWri diT� we-ra-kiT xva uk ve vis wav leT, ax la ki mu si ka lu ri an ba nis Sev swav lis droc dad ga!

sad cxov ro ben mxi a ru li no te bi? – Cve u leb riv, isi ni xa zeb ze cxov ro ben� mas wav le be li da fa ze av lebs xuT xazs da bav Svebs ekiT xe ba: – bav Sve bo, daT va leT, ram de ni xa zia�– xu Ti, – upa su xe ben bav Sve bi�– es ma Ti sax lia! aqam de Cven cal ke ul xaz ze – er Tze, or ze, oT xze – vxa tav diT da

va fe ra deb diT no tebs� am sa var ji So e bis dax ma re biT Tqven Za li an ga gi ad vil de baT no te bis swo rad da zus tad mo xaz va� mxi a ru li no te bi iwe re ba xa zeb ze da xa zebs Sua� am xuT xazs sa no to sis te ma ewo de ba� me sa me klas Si Cven Se vis wav liT Svi di mxi a ru li no tis we ras�

mas wav le be li sTxovs bav Svebs, swo rad ga av lon xu Ti pa ra le lu ri xa zi�

mu si ka lu ri gan tvir Tva: bav Sve bi us me nen ri Card ro jer sis sim Re ras – `do, re, mi��~ – ki no fil mi dan „mu si kis han ge bi“ da as-ru le ben sa var ji Sos – „da xa te da ga a fe ra de no te bi“�

mu si kis is to ri i dan:kla si ku ri mu si kis sa Ta ve e bis Zi e bas ma inc an ti ku ri xa nis sa ber Zne-

24

Tam de miv ya varT� swo red Zve li ber Znu li mu si ka da e do sa fuZ vlad ev ro pu li mu si kis gan vi Ta re bas� Sem Txve vi Ti ar aris, rom Ta na med ro ve mu si kis Te o ria da har mo nia TiT qmis mTli a nad ber Znu li mu si ka lu ri ter mi ne bi Taa ga je re bu li�

an ti ku ri xa nis ber Znul mu si ka Si ori mi mar Tu le ba ga mo i yo fa: ma ma kac Ta da bav SvTa sa gun do mu si ka da vo ka lur-sak ra vi e ri er Txmi a ni li ri ku li sim Re re bi ki Ta ris, fle i tis, li ris, ar fis, av lo sis (sa la mu ris msgav si sak ra vi, Se mo su-lia azi i dan) Tan xle biT�

Zv� w�aR� VII sa u ku ne Si kun Zul les bos ze gan vi Tar-da sak ra vi e ri xe lov ne ba – ar fis msgav si Svid si mi a ni ki Ta ra (ki-Ta ra sa er Tod mwyem sur sak ra vad iT vle bo da, ro me lic er Txmi an re Ci ta ti ul me lo di ebs mih yve bo da da ritms aR niS nav da)� 675 wels les bos ze ter min drem da a ar sa pir ve li ber Znu li sa mu si ko sko la� ber Znul tra ge di a Si mTa var rols mu si ka as ru leb da, mTa var mu si-ka lur rols – gun di, li ris an fle i tis Tan xle biT� da mo u ki de be-li, dax ve wi li sa xe vo ka lur ma sa sim Re ro li ri kam sa ber ZneT Si Zv� w� aR� VII-VI ss�-Si mi i Ro (io ni e li da eo li e li mu si ko se bi – ter pan dre, ari o ni, sa fo, anak re on te)�

Zvel ber Znu li er Txmi a ni mu si ka mTli a nad da mo ki de bu li iyo po e zi a ze� Zve li Ci nu ri, ia po nu ri, po li ne zi u ris msgav sad, isic xuT sa fe xurs ey rdno bo da – c, d, e, f, g, a, rom leb zec iq mne bo da uZ ve le si me lo di e bi� dro Ta gan mav lo ba Si Ca mo ya lib da Svid sa fe-xu ri a ni wyo ba – c, d, e, f, g, a, h� ga ma Sed ge bo da ori di a to nu ri tet-ra qor di sa gan – sit yva sit yviT – oT xi si mi sa gan� sak rav zec oT xi si mi ise iyo gan la ge bu li, rom I da IV er Tma neT Tan wmin da kvar tas qmin da�

ga nas xva ve ben io ni ur, do ri ul, fri gi ul, li di ur, miq so li di ur, eo li ur da hi pof ri gul ki lo ebs�

an ti ku ri xa nis mu si ka lur xe lov ne bas mec ni e ru li sa fuZ ve li Cv� w�aR�mde VI sa u ku ne Si ber Zen ma fi lo so fos ma pi Ta go ram Ca u ya ra� pi Ta go ras gzas gah yvnen, _ mu si ka lu ri az rov-ne bis ar si da da niS nu le ba Se is wav les, _ aris to te lem, pla ton ma, plu tar qem, pto le me us-ma� Ta vi si dro is udi des ber Zen mu si kis mcod ned da Te o re ti ko sad gvev li ne ba aris to te-les mo wa fe aris toq se ne (da ax� 350w� Cv� w�aR�), ro mel mac ga ag rZe la da da a mu Sa va pi Ta go ras mi er daw ye bu li ma Te ma ti kur-akus ti ku ri Te o ria� gan sa kuT re biT aR sa niS na via mi si naS ro mi mu si ka lu ri rit mis Te o ri a Si�

an ti ku ri xa nis mu si ka lu ri kul tu ra sru li ad mo i cav da xal xur mu si kas� ad re u li Su a-sa u ku ne e bis mu si ka lu ri Te o ria an ti ku ri xa nis mis ti kur-ide a lis tur na az revs ey rdno ba�

leq si ko ni:no ti – la Ti nu rad mu si ka lu ri bge ris pi ro bi Ti gra fi ku li ni Sa ni�me na da – di o ni ses mxe va li, uk ravda av los ze�

si ax le: xuT xa zi a ni sa no to sis te ma

fsi qo lo gi u ri gan sji saT vis: mu si kas Tan, mis is to ri as Tan Ta na zi a ro ba xels uw yobs bav Svebis zo gad in for mi re bu lo bas, ase ve, ma Ti in te leq tis gan vi Ta re ba sa da sis te mu-ri cod nis mi Re bis moT xov nilebis ga mo mu Sa ve bas� la ko n u rad da mos wav li saT vis ga sa ge bi eniT war mod ge ni li in for ma ci is gac no ba da ex ma re ba bavSvs mu si kis ro li sa da mniS vne lo bis gan saz Rvra Si, mu si ka lur xe lov ne bas Tan zi a re ba sa da Se sa ba mi si in te re sis Tan da Ta no biT gaR vi ve ba-gaR rma ve ba Si�

menada ormagi avlosiT

25

di la mSvi do bi sa!..mi za ni: mar to da sxvebTan erTad mReris, rit mul-in to na ci ur sa var ji So eb Si axa li mu si ka lu-

ri ele men te bis ga mo ye ne bis unar-Cve ve bis gan vi Ta re ba; sa no to sis te mis ele men te bis vi zu a lu rad ga az re ba-ga Ta vi se ba; gak ve Ti lis Se moq me de biT pro ces Si aq ti u ri mo na-wi le o ba; xe lov ne bis dar ge bi sa da pro fe si e bis ur Ti er Tda kav Si re ba (kom po zi to ri, po e ti, Sem sru le be li); mu si ka lu ri na war mo e bis yo vel dRi u ro bas Tan da kav Si re ba (ki-no fil mi); mu si kis mos me niT ga mow ve u li STa beW di le bis we ri lo biT gad mo ce ma�

re sur si: au di o ka se ta; mos wav lis wig ni� xan grZli vo ba: 90 wu Ti


axa li in to na ci ur-rit mu li sa var ji So:

mi Ti Te ba: bav Sve bi mas wav le bel Tan er Tad sim Re ri Ta da ta SiT as ru le ben axal sa var ji-Sos da ime o re ben wi na ors� mas wav le be li sTxovs, Se a da ron isi ni da ipo von gan sxva ve ba�

sim Re re bis gan me o re ba: „Si na vor gil“; „mze Si na“

„di la mSvi do bi sa!“ – am sa Ta u riT cno bi li qar Tve li kom po zi to ris me ri da vi TaS-vi lis sa bav Svo sim Re rebs ga vec no biT�

– „mu si ki sa gan pir ve li udi de si STa beW di le ba mi vi Re, ro ca mSob leb ma ope ra Si wa-miy va nes da „abe sa lom da eTe ri“ vna xe – ga og ne bu li vu yu reb di da vis men di am sa oc-re bas� eq vsi wli sa ma mam pir vel samu si ko sko la Si mi miy va na� kon ser va to ri is de re-fan Si er Ti meloti, saT va li a ni Zia Seg vxvda� ma mas ga mo e la pa ra ka, me re usay ve du ra: ase Ti sus ti xe le bis mqo ne pa ta ra ro gor ga i me te mu si kis sas wav leb la do� ma mam ma-inc sTxo va, Cem Tvis sme na ga e sin jaT da saq me Ce mi sa mu si ko sko la Si mi Re biT dam Tav-rda� mxo lod Sem deg Si ga vi ge, rom es Zia di di za qa ria fa li aS vi li iyo,“ – ase igo nebs kom po zi to ri me ri da vi TaS vi li Ta vis bav Svo ba sa da pir vel STa beW di le bebs� an dria ba lan Ci va Zis mo wa fe Sem deg Ta va dac ga mo Ce ni li kom po zi to ri gax da� usaz Rvrod uy-vars sa qar Tve lo, Ta vi si xal xi, is to ria, xal xu ri sim Re ra� mu si kis gar da ga ta ce-bu lia mog za u ro biT – fe xiT mo i a ra mTe li sa qar Tve lo, mi si yve la kuT xe-kun Wu li� Ta vis mo wa fe eb sac ama ves as wav lis da ur Cevs: bev ri imog za u ron, axa li na xon, axals ga ec non� es, pir vel rig Si, jan mrTe lo bis, xolo me o re mxriv, pro fe si is ukeT da uf-le bi sa da Sec no bis sa win da ria�

sim Re re bi – „di la mSvi do bi sa“, „da vi ba ne pi ri“, „es saw ya li kur dRe li“, „am Cvens

26

dro Sebs“, „anao, ana-ba nao“, sa bav Svo ope re bi – „na car qe qia“ da „qa ja na“, mu si ka kino-filmisaTvis `manana~, mul tfil me bi saT vis – „Cxik vTa qor wi li“, „wu na da wru wu na“, „na xe var wi wi la“, „rwyi li da Wi an Wve la“ me ri da vi TaS vi lis sa u ke Te so na war mo e be bia� mi si sa o ca ri sa bav Svo sim Re re bi, qar Tu li sa bav Svo sa sim Re ro xe lov ne bis mo cim ci-me mar ga li te bi, yve las bav Svo bas gvax se nebs� ram de ni Ta o ba ga i zar da am sim Re reb-ze! ko le ge bi mas xSi rad ia kob go ge baS vils ada re ben da eub ne bi an: rac go ge baS vil ma bav Sve bi saT vis „de da eniT“ SeZ lo, Sen igi ve mu si ka Si Se ni sa bav Svo sim Re re biT ga a ke-Teo� swo red ami to mac Rir se u lad da im sa xu ra ia kob go ge baS vi lis sa xe lo bis pre mia�

sa bav Svo mu si kis aRi a re bu li os ta ti, sa qar Tve los sa xal xo ar tis ti, rus Ta ve lis pre mi is la u re a ti dRe sac ag rZe lebs Se moq me de biT da pe da go gi ur moR va we o bas�

ax la mo vis mi noT da Se vis wav loT „ma na nas sim Re ra“ ki no fil mi dan „ma na na“:

miyvars xtunva-TamaSi, TamaSi,yvelaferze Zalian, Zalian,mosawyenad, miTxariT,aba sada mcalia!deli, dela, delasa, da�

misamReri: Citebs miusimRereb,Wik-Wik-Wik-Wik – mercxalo,manana var, icodeT,sxvebSi ar SegecvaloT�

Tuki cotas vicelqeb, vicelqeb,ise javrobs mamiko, mamiko,TiTqos patarobisas TviTon celqi ar iyo,deli, dela, delasa, da�

misamReri: Citebs miusimRerebWik-Wik-Wik-Wik – mercxalo,manana var, icodeT,sxvebSi ar SegecvaloT�

mi Ti Te ba: sim Re ris Ses wav las ori gak ve Ti li eT mo ba� mas wav le bels Se uZ lia, ga mo i ye nos qve moT mo ce mu li in for ma cia „mu si kis is to ri i dan“ da erT-erT gak ve Til ze ori o de sit-yviT bav Svebs uam bos, ro gor gaC nda sa no to dam wer lo ba; Tan mu si ka mo as me ni nos da no te bi ga a fe ra de bi nos�

mu si ka lu ri gan tvir Tva: bav Sve bi us me nen in tro duq ci as bi ze-SCed ri nis si u i ti dan „kar-me ni“� me o re mos me ni sas mas wav le be li sTxovs maT mo us mi non mu si kas da Ta vi an Ti STa beW di-le ba-gan wyo ba da we ron�

mu si kis is to ri i dan: Sua sa u ku ne e bis mu si ka lu ri cxov re ba mTli a nad ek le sia-mo nas treb sa da

RvTis msa xu re bas ukav Sir de bo da� epis ko pos ma wmin da am bro sim da ad gi na ber Zne bi sa gan na ses xe bi oT xi Zi ri-

Ta di, av Ten ti ku ri ki lo� uf ro mniS vne lo va ni re for ma ga a ta ra ro mis pap ma gri go ri did ma – av Ten ti kur ki lo ebs da u ma ta oT xi pla ga lu ri ki lo, ri Tac dax ve wa da ga na vi Ta ra sa sim Re ro-vo ka lu ri sko la – Can tus pla nus, e�w� gri go-ri a nu li qo ra li� Tu an ti ku ri xa nis ber Znul mu si ka Si mu si ka lu ri met ri ga-ni saz Rvre bo da po e tu ri teq stiT, gri go ri a nul qo ral Si me lo dia er Tgva-ro van rit mul na xaz ze da fuZ ne bu li no te biT ga im Re re ba – rit mu li mra-

val fe rov ne ba uka na plan ze ga da dis� dro Ta gan mav lo ba Si gaC nda moT xov na, Seq mni li yo mu si ka lu ri bge re bis

Ca we ris sis te ma – no ta cia� jer ki dev an ti ku ri xa ni dan ad re ul Su a sa u ku-ne e bam de ar se bob da ber Znu li an ba nis oc da oT xi aso Ti ga mo sa xu li no te bis Ca we ris an ba nu ri – aso i Ti – sis te ma� aso aR niS nav da cal ke ul mu si ka lur bge ras, tons da mSve niv rad gad mo scem da er Txmi an me lo di as� mog vi a ne biT no te bis Ca sa we rad dam kvid rda gri go ri a nu li sis te ma – e�w nev me bi da ber-Znu li an ba nis Svi di aso� nev me bi mom Re ral ka cu nebs mog va go neb da, rom-le bic cvlid nen me lo di is mi mar Tu le bas, xa si aTs, mag ram ar xer xde bo da grZli o bis aR niS vna� mu si ka lu ri no ta cia ar iyo srul yo fi li da Sec vlas sa Wi ro eb da�

muza arfiT�Zv� w� 440 w�

28

vi o li nos ga sa Re bimi za ni: mar to da sxvebTan erTad mReris, rit mul-in to na ci ur sa var ji So eb Si axa li mu si ka-

lu ri ele men te bis ga mo ye ne bis unar-Cve ve bis gan vi Ta re ba; sa no to sis te mis ele men te-bis vi zu a lu rad ga az re ba-ga Ta vi se ba; Se moq me de biT pro ces Si aq ti u ri mo na wi le o ba; mu si kis mos me ni sas sa ku Ta ri da mo ki de bu le bis gad mo ce ma


mxi a ru li no te bi: do ma Jo ris gam Re re ba�

in to na ci ur-rit mu li sa var ji So e bi: sa mi ve sa var ji Sos gan me o re ba ta Si Ta da sim-Re riT�

29

sim Re re bis gan me o re ba: „Si na vor gil“, „mze Si na“, „ma na nas sim Re ra“.

vi o li nos ga sa Re bi:mas wav le be li sTxovs bav Svebs, rve u leb Si ga av lon xu Ti pa ra le lu ri swo ri

xa zi. – Cven uk ve vi ciT, rom es xu Ti xa zi no te bis sax lia. ro ca sax li da ke ti lia,

ri Ti un da ga va RoT? – ga sa Re biT, ga sa Re biT! – mu si ka Si aseT ga sa Rebs „vi o li nos ga sa Re bi“ hqvia. ro gorc ki vi o li nos

ga sa Rebs xa ze bis win da xa tavT, „sax li Ri aa“ da Ta vi suf lad SegiZ liaT gan a la goT Svi di no ti.

mas wav le be li xa tavs vi o li nos ga sa Rebs.– ax la vi o li nos ga sa Re bis ga mo xat va-da we ra vis wav loT. ro mel nac nob sak ravs

mo ga go nebT ga sa Re bi?

mu si ka lu ri gan tvir Tva: bav Sve bi us me nen io han se bas ti an ba xis kon certs ori kla ve si ni saT vis c-moll da vi o li nos ga sa Re bis we ra sa da ga fe ra de bas swav lo ben.

in for ma cia: vi o li nos ga sa Re bi sa no to sis te mis erT-er Ti Zi ri Ta di ga sa Re bia, mas „sol“ ga sa Reb sac uwo de ben, vi na i dan pir ve li oq ta vis sol da vi o li nos ga sa Re bic – ori ve sa no to sis te mis me o re xaz ze iwe re ba. vi o li nos ga sa Re bi la Ti nu ri aso GG-s Sec vli li for maa. am ga-sa Reb Si Ta vi suf lad iwe re ba sa Su a lo da ma Ra li re gis tris bge re bi.

mu si kis is to ri i dan:mu si ka Si udi des re for ma to rad gvev li ne ba ita li e li mu si ko si, pe da go gi

da Te o re ti ko si gvi do d’a re co (are co e li, 995-1050 ww). gvi dos re for ma mi-si mra val wli a ni pe da go gu ri moR va we o bis na yo fia: „Cem Tvis uc xoa fi lo so-fo se bis gza, is ar aris Ce mi mi za ni, me vcdi lob da vzru nav, Cems mos wav le ebs mu si kis Ses wav la Se vum su bu qo“. am miz niT Seq mna axa li mar ti vi sa no to sis-te ma – sa no to niS ne bi, Se mo i ta na oT xi (ma nam de xma rob dnen erT xazs) – Sa vi da fe ra di xa zi. yo vel mu si ka lur bge ras, xmas, nots sa no to xaz ze sxva das-xva ad gi li mi u Ci na. no tebs wer da xaz ze da xa zebs So ri sac. 1026 wels gvi do d’a re co ro mis pap ma da i ba ra da rom Si pir ve lad sa ja rod gac xad da mu si ka-

lu ri re for ma. re for ma mo i wo nes da mi i Res mu si ko seb ma da Te o re ti ko seb ma. gvi do d’a re cos dam sa xu re ba ar Se mo i far gle ba mxo lod axa li oT xxa zi a ni sis te mis ga mo-

go ne biT, man ve Se mo i ta na mar cvlo va ni da sa xe le ba pir ve li eq vsi no ti sa. ami saT vis ga mo i ye na im dro i saT vis po pu la ru li la Ti-nu ri him nis sit yve bis pir ve li mar cvle bi, rom le bic Tan mim dev-ru lad em Txve o da di a to nur ga mas; – „ut-qu e ant La xis – re-sonarefibris– mi-ra ges to rum“... ori gi na lu ri iyo gvi dos pe da go gi u ri me To di – swo red am him nis dax ma re biT as wav li da Ta vis mo wa fe ebs mu si kas. VII sa fe xu ri – si – XVI sa u ku ne Si da a ma ta ba va ri el ma mu si kos ma, xo lo XVIII-Si ita li el ma mu si kos ma bo non Ci nim ut Sec va la do-Ti.

am ri gad, mi vi ReT srul yo fi li xuT xa zi a ni sa no to sis te ma, ro me lic dRem de ix ma re ba.

leq si ko ni:nev me bi (Zvel ber Znu lad sun Tqva) _ mu si kis Ca we ris Su a sa uk-

no va ni sis te ma. mi u Ti Teb da me lo di is aR mav lo bas da daR mav lo-bas, ar gan saz Rvrav da bge ris zust si maR les.

qo ra li – 1. sa Su a lo la Ti nu rad da Zvel ber Znu lad _ gun du-ri ga lo ba. 2.ka To li ku ri da pro tes tan tu li mra val xmi a ni ga-lo ba. 3. sa ga lo be li.

qarTuli nevmebi.Wil-etratis iadgari,

X saukune.daculia saqarTvelos

xelnawerTa institutSi

30

mxiaruli noti – mimizani: SemoqmedebiT procesSi aqtiuri monawileobis, terminebis sworad gaazreba-gamoy-

enebis, xelovnebis dargebisa da profesiebis urTierTdakavSirebis unar-Cvevebis ganviTareba; sanoto sistemis elementebis grafikulad gaazreba-gaTaviseba; musikis mosmenisas sakuTari damokidebulebis gadmocema; mosmenili da Seswavlili musikal-uri masalis yoveldRiurobasTan dakavSireba

resursi: audiokaseta; moswavlis wigni xangrZlivoba: 90 wuTi

mogzaurobidan dabrunebuli diriJori Tbilisis konservatorias estumra. kon-servatoria umaRlesi samusiko saswavlebelia, romelSic samusiko skolis dam-Tavrebis Semdeg, agrZeleben swavlas... 2007 wels Tbilisis vano sarajiSvilis sax-elobis konservatorias daarsebidan 90 weli Seusrulda da saiubileo koncertebic

gaimarTa. swored am koncertebs eswreboda diriJori, yuradRebiT usmenda, bavSvebisaTvis sxvadasxva musi-kalur nawarmoebs arCevda. konservatoriaSi gaicno da daumegobrda araCveulebriv biWunas, romelmac zedmi-wevniT icoda musikis istoria, maTematika, astronomia, geografia, fizika, xatva da garegnobiTac Zalian hgav-da Zveli drois swavluls. amitomac Turme mas Tavisma megobrebma piTagora-biWuna Searqves. roca piTa gora-biWunam gaigo, rom patara diriJori bavSvebisaTvis musikis saxelmZRvanelos werda, Zalian dainteresda da daxmareba SesTavaza.

– didebul saqmes akeTebT, neba momeciT, dagexmaroT: me SemiZlia, bavSvebs iolad Sevaswavlo notebis wera-kiTxva.

gaxarebuli diriJori da piTagora-biWuna Cvens Zvel megobrebs – katos, mixos, Tedos, ia-gogos, daTa-baTas, petres, gogo-anas – estum-rnen da pirveli gakveTilic Caatares. bavSvebi yuradRebiT usmendnen ucnaur da Za-lian sayvarel piTagora-biWunas:

– bavSvebo, rogorc ukve iciT, musikaSi Svidi mxiaruli notia, romlebic xuT xaz-ze iwereba da amas sanoto sistema ewodeba, – hyveboda biWuna da Tan dafaze nimuSebs xatavda.

– sanoto niSnebisa da xuTi xazis gamogonebamde, musikas grafikuli niSnebiTa da nevmebiT gamosaxavdnen. nevmebi – patara naxati kacunebi – aRniSnavdnen melo-diis mimarTulebas, mimikebiT gamoxatavdnen musikis xasiaTs, mxiarul da sevdian ganwyobas. bavSvebs uWirdaT nevmebiT Cawerili musikis wakiTxva-mRera. X saukuneSi italielma musikosma da pedagogma gvido d’arecom Tavisi mowa-feebisaTvis gamoigona axali musikaluri damwerloba, riTac gaaadvila musikis Seswavla: Tavdapirvelad SemoiRo oTxi xazi, mogvianebiT daemata mexuTec. sanoto sistema TandaTan daixvewa, ganviTarda da Cvenamde aseTi srulyofili saxiT movida.

dRes SeviswavliT mxiaruli notis – `mi~-s – weras. aba, gavimReroT `mxi aru-li notebi~!

bavSvebma imReres Svidi mxiaruli noti... piTagora-biWunam sTxova, kidev erTxel gaemRerebinaT da mi-ze ga-Cerebuliyvnen.

31

– axla gadaSaleT musikis rveulebi da Tqven TviTon gaavleT xuTi xazi, ise, ro-gorc me gavavle dafaze. manamde ki miTxariT, romeli gasaRebiT iReba notebis sax-li?

– violinos, violinos, – axmaurdnen bavSvebi, gamosaxes violinos gasaRebi da piTagora-biWunam pirvel xazze dawera noti – mi.

– bavSvebo, axla movisminoT musika da davweroT es mxiaruli noti. SeTanxmdnen: mTeli saswavlo weli bavSvebs piTagora-biWuna aswavlida notebis

weras. diriJorma gaixara da SvebiT amoisunTqa – mas xom uamisodac uamravi saqme hqonda...

miTiTeba: saxelmZRvaneloSi Semodis axali personaJi – piTagora-biWuna, romelic bavSvebs gaacnobs sanoto sistemas da Seaswavlis notebis weras. vfiqrobT, bavSvebisaTvis ufro saxaliso iqneba aseTi xerxiT notebis Seswavla da axal gmirTan damegobreba. jer Se-viswavliT notebis xazebze weras, Semdeg – xazebs Soris.

musikaluri gantvirTva: bavSvebi usmenen mocartis operis – `figaros qor-winebis~ – uvertiuras da swavloben notis – mi-s – weras.

musikis istoriidan: piTagora (VI saukune Cv.w.aR-mde) antikuri xanis udidesi berZeni

moazrovne, filosofosi, maTematikosi, bunebismetyveli, antikuri musikalu-ri mecnierebis fuZemdebeli. Tu Zveli Cinelebi, indoelebi, sparselebi, egvip-

telebi, ebraelebi, berZnebi religiur ritualebSi iyenebdnen vokalur da instrumentul musikas, romelSic Serwymuli iyo drama da poezia, piTa-

goram maTematikis, erT-erT yvelaze zusti mecnierebis, saSualebiT daamtkica, rom samyaroSi planetebs, yvela sagans – suliersa Tu usu-

los – Tavisi musikaluri xma aqvs. qaldevelebma da Zvelma kolxebma pir-velebma wamoayenes azri, rom ciuri sxeuli – dedamiwa – marad asrulebs kos-miur himns mudmivi moZraobis Sesabamisad.

piTagora ganixilavda samyaros, rogorc erTxmian monoqords, romlis erTi bolo mimagrebulia sulis absolutTan, e.i. casTan, xolo meore – materiis absolutTan anu miwasTan – simi daWimulia casa da miwas Soris. piTagorele-

bi, planetebis sididisa da siswrafis mixedviT, diatonuri gamis bgerebs arqmevdnen planetebis saxelebs. maTi mosazrebiT, TiToeuli planeta, TavianT orbitaze moZraobisas, eTerul mtverTan xaxunis Sedegad, gamoscemda gansazRvruli tonalobis xmas, xolo Svi-dive zeciuri planetis erToblivi xma iyo maradiuli galoba, himni uzenaesi Semoqmedis – RmerTis mimarT.

Zveli antikuri xanis sakravebs umetesad Svidi simi hqonda. Svidi simi, – adamianis Svid nawilad dayofili sxeuli, anu Svidi planetis analogia. sakravi – lira, qnari, kiTara – adamianis fizikuri sxeulia, simebi – nervebi, musika – suli. piTagoram sakravebs merve simi daumata. piTagoras musikalur-akustikur moZRvrebas mTlianad iziarebdnen antikuri xa-nis berZeni filosofosebi: aristotele, aristoqsene, evklide, eratosfene, didimi, pto-lemeusi, plutarqe.

av to ri sa gan: Cven zo ga dad mi mo vi xi leT pi Ta go ras mec ni e ru li mo saz re be bi mu si ka sa da mu si kis Te o ri a ze, xmo va ne ba sa da su li e re ba ze, swav le ba sa da az-rov ne ba ze. vfiq robT, es ax le bu rad da sxva na i rad gan gaw yobT, da gex ma re baT bav Sveb Tan mu Sa o ba Si, ga iz rde ba Tqve ni Tval sa wi e ri, msof lmxed ve lo ba, ge-mov ne ba; ga giC nde baT sur vi li, Tqven Tvi Ton mo i po voT uf ro me ti in for ma cia da ga iR rma voT cod na.

am udi de si fi lo so fo si sa da ma Te ma ti ko sis (sko la Si dRe sac is wav le ba pi-Ta go ras Te o re ma) pi rov ne bam da ba da idea, sa xel mZRva ne lo Si Se mog vey va na axa li gmi ri – `pi Tago ra-bi Wu na~. ime dia, is bav Sve bi sa Tu mas wav leb le bis say va re li gmi ri gax de ba.

siaxle: mxiaruli noti – mi.

musika da bavsvebiold.eqe.ge/uploads/grifireba/grifirebulebi_2011/music/... · 2019-01-23 · 4 iii...

Documents