8/3/2019 murat uzunalioglu:cengiz han yasas

1/4

CENGZ HANIN BYK YASASI

THE GREAT YASSA OF JENGHIZ KHAN(http://www.hordenet.org/goldenhorde/great_yasa.htm)

Cengiz Hann Byk Yasasnn bize Makriziden gelen paralar:

1. Zina yapan, evli olup olmadna baklmakszn idam edilir.2. Livatadan sulu her hangi bir kii de idam edilir.3. Kasten yalan syleyen veya byclk yapan veya bakalarnn davranlar

hakknda ispiyonculuk yapan veya kavga eden iki kiinin arasna birinin

yannda dierine kar olarak girenler de idam edilir.

4. Suya ieyen veya suyu kirletenler de idam edilir.5. Her kim mal (veya para) alr ve iflas eder; sonra tekrar mal alr ve yine iflas

eder, sonra yine mal alr ve yine iflas ederse, nc defadan sonra o da idam

edilir.

6. Sahibinin iznini almadan bir esire yiyecek veya giyecek veren de idam edilir.7. Kaan bir kleyi veya esiri bulup sahibi olan kiiye geri vermeyen de idam

edilir.

8. Bir hayvan yenirken, ayaklar balanmal, karn yrtlarak almal ve hayvanlene kadar kalbi elde sklmaldr; fakat eer bir kimse Hz. Muhammetin

inananlarnn yntemi ile hayvan keserek ldrrse, kendisi de kesilerek

ldrlr.

9. Muharebede saldr veya geri ekilme srasnda eer bir kii hurcunu, ya dayayn veya her hangi bir eyasn drrse, arkasndaki adam (attan) inmeli ve

bu den eyi sahibine geri vermelidir; byle (attan) inerek, den eyi sahibine

vermeyen kii idam edilir.

10.Cengiz Han fakirler, Allahn Kurann okuyanlar, avukatlar, doktorlar,limler, kendilerini ibadet ve riyazete adayanlar, mezzinler ve lykayclarnn vergi deme ve i yapma ykmllne zorlanamayacanakarar vermitir.

11.O (Cengiz Han) btn dinlere sayg gsterilmesini ve aralarnda ayrmyaplmamasn emretmitir. Btn bu emirlerini tanrya inanlabilir diye

vermitir.

12.(Cengiz Han) insanlarna, biri prens dieri esir olsa da verenin tadna bakmadyemei yemelerini yasaklad; yemei paylamaya davet etmeden bir dierinin

huzurunda her hangi bir eyin yenmesini yasaklad; her hangi bir kiinin

yoldalarndan fazla yemesini, yemein pitii atei veya insanlarn yemekyedii taba ezip gemesini yasaklad.

8/3/2019 murat uzunalioglu:cengiz han yasas

2/4

13.Bir yolcu yemek yiyenlerin yanndan geerken, (attan) inip onlarla birlikteyemelidir ve onlar yolcuyu engellememelidir.

14.(Cengiz han) ellerini suya batrmalarn yasaklad ve su ekmek iin kapkullanmalarn emretti.

15.(Cengiz Han) tamamen ypranmadan elbiselerini ykamalarn yasaklad.16.(Cengiz Han) ahlaksz her hangi bir eyi sylemeyi yasaklad ve her eyin

ahlakl olduu konusunda srar etti, ahlakl ve ahlaksz arasnda ayrm

yapmad.

17.Her hangi bir mezhebe ayrm gsterilmesini, kelimeleri vurgulayaraksylemeyi, onurlandran unvan kullanmay yasaklad; Sultan veya herhangibiri ile konuulurken yaln olarak ismi kullanlmalyd.

18.Savaa gitmeden nce birlikleri ve birliklerin tehizatlarn ahsen kontroletmelerini, birliklerin sefer iin gereksindikleri her eyi salamalarn veineden iplie kadar her eyi gzden geirmelerini haleflerine emretti veeer askerlerden biri zaruri bir eyi gereksedii takdirde o asker

cezalandrlmalyd.

19.Erkekler dvmek iin gittiinde, onlarn grevlerini yerine getirmek ve iyapmalar iin kadnlarn askeri birliklere refakat etmelerini emretti.

20.Seferden dndklerinde Sultann hizmetinde belirli grevleri stlenmelerinisavalara emretti.

21.Bazlarn kendisi ve ocuklarna seebilmesi iin her yln banda btnkzlarn kendisine takdim etmelerini emretti.

22.Emirleri (prensler/generaller ve noyanlar) askeri birliklerin bana getirdi vebinler, yzler ve onlar iin komutanlar atad.

23.Emirlerini en yals eer bir kabahat ilemise cezalandrlmak zere hkmdartarafndan gnderilen haberciye -hizmetilerinin en deersizi olsa dahi-

kendisini teslim edecekti ve hkmdar tarafndan verilen cezay uygulamaya

balamadan nce ki bu ceza idam olsa dahi- onun nnde yere kapanacakt.

24.Hkmdar dnda kendilerini her hangi birine muhatap gstermelerini Emirlereyasaklamtr. Her kim kendini her hangi birine hkmdar dnda muhatap

gsterir ise idam edilir ve izin almakszn postasn deitiren her hangi biri deidam edilir.

25.O, iyi zamanda lkedeki btn olaylardan haberdar olabilmek iin srekli postailetiimi kurmasn Sultana emretmitir.

26.Olu aataya yasaya uyulmasn gzlemeyi emrettiMirhond (veya Mirhovend)den:

27.hmalkrlk nedeniyle askerlerin cezalandrlmasn emretti ve topluluk avsrasnda bir hayvann kamasna izin veren avclarn sopayla dvlerek

cezalandrlmasn ve baz durumlarda idam edilmesini emretti.

8/3/2019 murat uzunalioglu:cengiz han yasas

3/4

28.Adam ldrme (cinayetin cezalandrlmas) durumunda, kii para cezasdeyerek fidye verip kendini kurtarabilir ki bu Hz. Muhammete inanan kiiiin 40 altn para (Balysh); ve bir inli iin bir eektir.

bn-Batutadan:

29.Mlknde alnm bir at bulunan kii, bunu ayn cinsten dokuz at ekleyereksahibine iade etmelidir; eer bu cezay deyemiyor ise ocuklar atlarn

yerine alnmaldr ve eer ocuu yok ise, bizzat kendisi koyun gibi

boazlanacaktr.

Vartangdan:

30.Cengiz Han Yasalar, yalan, hrszl ve zinay yasaklar ve kiininkomusunu kendisi kadar sevmesini emreder; insanlarn, bir dierini

yaralamamasn ve saldrlar tmyle unutmalarn, gnll olarak teslimolan lke ve ehirleri balamalarn, Tanrya adanan tapnaklar vergiden

muaf tutmalarn ve yal ve dkn insanlara sayg gstermelerini emreder.Her kim bu emirlere aykr hareket eder ise idam edilir.

Mahakiadan:

31.(Yasa bu kurallar emreder:) bir birini sevmeyi, zina yapmamay,almamay, yalanc tanklk yapmamay, hain olmamay ve yal ve dkninsanlara sayg gstermeyi. Her kim bu emirlere aykr hareket eder ise idam

edilir.

Deiik kaynaklardan:

32.(Cengiz Han Yasas emreder ki) yemek zerinde boulan kii hemenkamptan karlmal ve derhal ldrlmelidir ve ordu komutannn adrnn

eii zerine ayan koyan kimse de idam edilmelidir.

33.mekten kendini alkoyamyor ise, kii ayda kez sarho olabilir; eer kereden fazla yapar ise kabahatlidir; eer ayda iki kez sarho oluyor ise bu

daha iyidir; eer ayda bir kez ise kukusuz daha ok vgye deer; eer kii

hi imiyor ise, bundan daha iyi ne olabilir? Fakat byle bir kii neredebulunabilir? Eer byle bir kii bulunabilir ise, o en yksek dzeyde saygyalayktr. (Riasanovsky bu parann Cengiz Hann vecizelerine -vecize 20- ait

olduunu kabul etmektedir.)

34.Bir cariyeden domu ocuklar meru kabul edilecek ve babalar tarafndanyaplan dalma uygun olarak mirastan paylarn alacaktr. (Avrupadasadece yal olanlarn varis olduu primogenture yasasnn zerine

kmaktadr. ok daha medenidir.) Mlkn datm yaa byk olun yaa

kk ouldan daha fazla almas temelinde olmakta, gen oula babann evhalk miras kalmaktadr. ocuklarn yaa byklkleri annelerinin

sralanna bal olmaktadr; elerden biri her zaman yaa byk olmaldr,bu ncelikle onun evlenme tarihine gre belirlenmektedir.

35.Babasnn lmnden sonra, kendi annesi hari olu babasnn karlarnnhepsini elden karabilir; onlarla evlenebilir veya evlendirerek bakalarnaverebilir.

8/3/2019 murat uzunalioglu:cengiz han yasas

4/4

36.Kanuni miraslar dnda herkes vefat edenin maln kullanmaktan kesinliklemen edilmitir.