mundakako emakumeen eta gizonen berdintasunerako ... · biztanleriaren egoera sozioekonomikoak eta...
TRANSCRIPT
MUNDAKAKO EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUNERAKO DIAGNOSTIKOA ETA I. PLANA
2018ko abendua
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 2
AURKIBIDEA ---------------------------------------------------
2
1. MUNDAKA eta EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUNA---------------- 3
A. SARRERA----------------------------------------------------------------- 3
B. MUNDAKA ZENBAKITAN ----------------------------------------------------------- 4
o Biztanleria ---------------------------------------------------------------- 4
o Immigrazioa -------------------------------------------------------------- 5
o Lan-merkatua ----------------------------------------------------- 6
o Errenta pertsonala ---------------------------------------------------------- 10
o Udalerriaren baliabideak eta zerbitzuak --------------------------------------- 10
2. LAN-PROZESUA --------------------------------------------------- 14
3. DIAGNOSTIKOAREN EMAITZAK ---------------------------------------- 24
A. BERDINTASUNAREN BARNE-EGOERA ---------------------------------------- 24
o Udaletxeko langileak --------------------------------------------- 24
o Egoera politikoa ------------------------------------------------ 26
o Komunikazio inklusiboa ------------------------------------------------- 28
o Datuak, arloen arabera ------------------------------------------------------ 30
B. HERRITARREI EGINDAKO INKESTA ------------------------------------------------- 44
C. BERDINTASUNAREN INGURUKO EGOERAREN ETA PREMIEN MAPA -------- 47
D. BERDINTASUNAREN HASTAPENAK ---------------------------------------------------------- 63
4. MUNDAKAKO EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUNERAKO I. PLANA -- 64
A. PLANAREN IKUSPEGIA ------------------------------------------------------------ 64
B. ESPARRU TEORIKOA ETA LEGE-ESPARRUA -------------------------------------------- 66
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 3
C. MUNDAKAKO I. PLANAREN EZAUGARRIAK --------------------------------- 74
D. 2018-2022 EKINTZA-PLANA ---------------------------------------------------- 75
E. PLANAREN KUDEAKETA -------------------------------------------------------------- 86
1. MUNDAKA ETA EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUNA
A. SARRERA
Emakumeek eta gizonek gizartean tradizioz izandako rola asko aldatzen ari da azken
hamarkadetan eta, benetako berdintasunaren alde aurrera egiten ari garen arren, oraindik ere
emakumeen eta gizonen arteko desparekotasuna dago eta arazo bat da, gaur egungo
gizartean.
Datu askok erakusten dutenez, emakumeak egoera okerragoan daude, eta argi ikusten da
hainbat egoeratan: genero-indarkeria; erabaki-postuetara heltzeko aukera gutxiago izatea;
eskubideak, baliabideak, onura sozial eta ekonomikoak eskuratzeko, kontrolatzeko eta
erabiltzeko aukera gutxiago izatea; garapen pertsonal eta profesional okerragoa; parte-hartze
soziopolitiko txikiagoa; etxeko eta zainketako lanetan asko jardutea, etab.
Egoera horretaz jabetuta, Mundakako Udalak berdintasunaren arloko jarduketa batzuk jarri
nahi ditu abian eta, horretarako, datuak bildu ditu, herriko emakumeen eta gizonen arteko
berdintasunaren egoera ezagutzeko. Datu horiek bilduta, Berdintasunerako I. Plana prestatu
nahi du.
Horretarako, emakumeen eta gizonen egoerari buruzko diagnostikoa egin da, zeinak aukera
emango duen gai horretako premien mapa bat izateko eta berdintasun-plana egiteko ildo
estrategikoak hautemateko.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 4
B. MUNDAKA ZENBAKITAN Jarraian, Mundakako herritarrei buruzko abiapuntuko datu batzuk adieraziko ditugu, sexuaren
arabera banatuta. Nagusiki datu soziodemografikoak eta lan-merkatuari buruzkoak emango
ditugu, emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren ikuspegitik egon daitezkeen
desparekotasunak eta premiak agerian jartze aldera.
Biztanleria
Mundakak 1.824 biztanle ditu; horietatik, 958 emakumeak dira eta 866 gizonak (Eustaten
2018ko urtarrilaren 1eko datuen arabera). Herriak 4,01 km²-ko azalera du eta, beraz,
464,09 bizt./km²-ko biztanle-dentsitatea.
Biztanleriari buruzko datuen arabera, piramide erregresiboa ematen du; hau da, zabalagoa da
goiko taldeetan oinean baino, jaiotza-tasaren beherakada eta herritarren etengabeko
zahartzea direla eta.
Biztanleria-datuak, 2017ko urtarrilaren 1ean
Iturria: Eustat
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 5
Urtea Udalerria Eskualdea Bizkaia EAE
Haurren tasa: 0-14 urte bitarteko biztanleria (%)
2017 12,41 14,11 13,37 14,05
Zahartze-tasa. 65 urteko edo gehiagoko biztanleria (%)
2017 25,26 22,89 22,19 21,70
Gehiegizko zahartze-tasa. 75 urteko edo gehiagoko biztanleria (%)
2017 12,79 11,70 11,32 10,85
Jaiotza-tasa gordina (‰)
2017 9,13 7,87 7,42 7,78
Kanpoko migrazioaren saldoa (‰)
2017 1,07 6,98 4,67 4,89
Hazkunde begetatiboaren tasa (‰)
2017 -6,45 -3,21 -2,87 -2,08
Biztanleria atzerritarra (%)
2017 3,12 6,65 5,90 6,52
Iturria: Geuk egina, Opendata zerbitzuaren datuetan oinarrituta
Aurreko taulako indizeek zahartzaroari eta jaiotza-tasari buruzko joerak erakusten dituzte,
eskualdearen, lurraldearen eta komunitatearen arabera. Nabarmentzeko modukoa da
hazkunde begetatiboaren tasa, kanpoko migrazioaren saldoa eta biztanleria atzerritarraren
indizea txikiagoak direla eskualdean, Bizkaian eta EAEn baino, eta gainerakoetan baino jaiotza-
tasa handiagoa dagoela. Ikus dezakegun moduan, Mundakak hazkunde begetatibo negatiboa
dauka.
Immigrazioa
Migratutako biztanleak biztanleriaren % 3,12 dira (58 pertsona); horietatik, % 48,28
emakumeak dira eta % 51,72 gizonak.
Tasek adierazten dutenez, eskualdean, Bizkaian eta EAEn baino ehuneko txikiagoak dira.
Urtea Udalerria Eskualdea Bizkaia EAE Biztanleria atzerritarra (%)GUZTIRA 2017 3,12 6,65 5,90 6,52 Biztanleria atzerritarra (%)EMAKUMEAK, biztanleria atzerritarraren guztizkoari dagokionez
2017 48,28 50,44 50,24 49,83
Biztanleria atzerritarra (%)GIZONAK, biztanleria atzerritarraren guztizkoari dagokionez
2017 51,72 49,56 49,76 50,17
Iturria: Geuk egina, Opendata zerbitzuaren datuetan oinarrituta
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 6
Lan-merkatua
Biztanleriaren egoera sozioekonomikoak eta lan-merkatuak garrantzi handia dute gaur egun;
horregatik, atal berezia prestatu dugu, informazio hori jasotzeko.
Informazio hori beste lurraldeekin eta, adierazle bera egon denean, eskualdean antzeko
biztanleria duten udalerriekin alderatu da: Busturia (1640 biztanle, 821 emakume eta 819
gizon) eta Muxika (1475 biztanle, 718 emakume eta 757 gizon), Bizkaia eta EAE. Lehenik eta
behin, Lanbiden argitaratutako langabezia-tasa eguneratuena bildu da. Iturri horren arabera,
Mundakako biztanleen langabezia-tasa % 6,8 da, eta oso antzekoa da emakumeen eta gizonen
artean (0,2ko genero-alborapena).
LANGABEZIA-TASA (2018ko urria)
GUZTIRA Emakumea
k
Gizonak Genero-alborapena
EAE 11,4 13,4 9,5 3,9 Bizkaia 12,6 14,4 10,8 3,6
Mundaka 6,8 6,9 6,7 0,2 Muxika 9 6,8 11,1 -4,3 Busturia 12,1 11,7 12,5 -0,8
Iturria: Geuk egina, Lanbidek emandako datuetan oinarrituta.
Ikus daitekeenez, Mundakako datuak hobeak dira, hala Bizkaiarekin eta EAErekin alderatuta
nola Busturiako datuekin alderatuta. Muxikari dagokionez, emakumeen langabezia-tasa
antzekoa da, baina gizonena Mundakakoa baino aski txikiagoa da. Nabarmentzekoa da gizonek
langabezia-tasa handiagoa izatea Mundakarekin alderatutako bi udalerrietan; hain zuzen ere,
Muxikan aldea nabarmena da.
Mundakan langabezia-tasak izandako bilakaeraren datuei dagokienez, datu hauek beha
ditzakegu:
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 7
Datu horien arabera, Mundakako emakumeen langabezia-tasa pixkanaka jaitsi da azken
urtean, eta gizonena aldakorragoa da.
Bestalde, Lanbidek emandako datuen arabera, 2018ko urrian 64 kontratu egin dira, eta
horietako 23tan emakumeak kontratatu dituzte (% 36).
Jarduera-sektorearen arabera ikusita, hala urrian nola irailean egindako kontratuen kopuruak
eta horren bilakaerak agerian jartzen dute udalerriaren errealitate ekonomikoa.
Nabarmentzekoa da ur-hornikuntza eta hondakinen kudeaketaren arloetan gizonen
kontratazioak ugaritu direla eta, halaber, merkataritzako (hala handizkakoa nola txikizkakoa)
arloan izan da ugariena gizonen kontratazioa, erreferentziako hilabeteetan; aldiz, sektore
berean, emakumeen bilakaera negatiboa izan da. Bestalde, emakumeen kontratazio ugarienak
ostalaritzan, nagusiki urrian, eta osasun-arloan eta gizarte-zerbitzuetan izan dira. Emakumeen
kontratazioaren bilakaera negatiboa izan da langileak kontratatzen dituzten etxeetan, eta
gizonena administrazio publikoan eta osasun-arloan eta gizarte-zerbitzuetan.
Kontratu-kopurua, jardueraren arabera (2018ko urria, 2018ko iraila, bilakaera)
Kontratua
URR. 2018 IRA. 2018 BILAKAERA
G E Guz. G E Guz. G E
Guz.
Nekazaritza, abeltzaintza, basogintza eta arrantza 0 0 0
0 0 0 0 0 0
Erauzteko industriak 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Manufaktura-industria 4 1 5 4 1 5 0 0 0 Energia elektrikoaren, gasaren eta
lurrunaren hornikuntza 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Ur-hornikuntza 14 0 14 2 0 2 12 0 12 Eraikuntza 4 0 4 2 0 2 2 0 2
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 8
Handizkako eta txikizkako merkataritza; konponketa 8 1 9
8
3
11
0
-2
-2
Garraioa eta biltegiratzea 3 0 3 2 0 2 1 0 1 Ostalaritza 6 11 17 3 5 8 3 6 9 Informazioa eta komunikazioak 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Finantza- eta aseguru-jarduerak 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Higiezinekin lotutako jarduerak 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Jarduera profesional, zientifiko eta teknikoak 0 1 1 0 0 0 0 1 1 Administrazio-jarduerak 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Administrazio publikoa 0 1 1 1 1 2 -1 0 -1 Hezkuntza 0 1 1 0 1 1 0 0 0 Osasun-jarduerak eta gizarte-
zerbitzuetakoak 0 6 6 1 5 6 -1 1 0
Artearen, jolasaren eta entretenimenduaren arloko jarduerak 1 0 1
0 0 0 1 0 1
Bestelako zerbitzuak 1 1 2 0 0 0 1 1 2 Langileak kontratatzen dituzten etxeak 0 0 0 0 2 2 0 -2 -2 Lurraldetik kanpoko erakundeak eta
organismoak 0 0 0
0
0
0
0
0
0 Guztira 41 23 64 23 18 41 18 5 23
Iturria: Lanbide
Adinari dagokionez, eta kontuan hartuta jarraian dagoen grafikoa, ikus daiteke 30 urtetik
aurrera emakumeen kontratazioa nabarmen jaisten dela, bereziki 45 urtetik aurrera. Alabaina,
30 urtera arte, emakumeen kontratuak gehixeago dira.
Datuek adierazten dutenez, gazteek zailtasun handiagoak dituzte lan-merkatuan sartzeko.
Kontratu-kopurua, adinaren arabera (2018ko urria)
Iturria: Lanbide
3 5 4 6 50
40
13
24
05
1015202530
< 20 urte 20-24urte
25-29urte
30-44urte
45urtetik
gorakoak
Emakumeak
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 9
Langabetuen kopuruari dagokionez, sexuaren eta adin-taldearen arabera, aurreko urteko
azken hirugarren hiruhilekoaren aldean, Mundakan, Busturialdean, Bizkaian eta EAEn, datu
hauek ditugu (azken zutabea 2018ko hirugarren hiruhilekoaren langabezia-tasari dagokio):
Prestakuntza-mailari dagokionez, gizonen kasuan, lan-kontratu gehienak batxilergoa dutenei
egin zaizkie; haien ondoren, eskola-graduatua eta Bigarren Hezkuntzako lehenengo etapa
dutenei..
Emakumeen kasuan, bestelako joera ikusten da; lehenik eta behin eskola-graduatua eta
Bigarren Hezkuntzako lehenengo etapa dutenak daude eta, haien atzetik, batxilergoa dutenak,
baina oso hurbiletik jarraitzen diete erdi-mailako prestakuntza profesionala, diplomatura,
lizentziatura eta gradua dutenek.
Kontratu-kopurua, ikasketa-mailaren arabera (2018ko apirila eta maiatza)
Iturria: Lanbide
Errenta Pertsonala
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 10
Ondorengo taula honek emakumeen eta gizonen guztizko errenta pertsonalaren arteko aldea
erakusten du, EAE, Bizkaia, eskualdea eta erreferentziako udalerriak kontuan hartuta.
Mundakan, emakumeen eta gizonen errenta gainerakoen errentaren oso gainetik dago, baina
genero-alborapena handia da, oraindik ere, 7.997 €-koa, hain zuzen ere.
Genero-alborapena 6.566 €-koa da Muxikan eta 10.118 € EAEn.
Guztizko errenta pertsonala € (2016)
Emakumeak Gizonak Genero-
alborapena
EAE 15.578 25.696 10.118 Bizkaia 15.078 25.031 9.953
Eskualdea 15.859 23.692 7.833
Mundaka 19.667 27.664 7.997 Muxika 16.567 23.133 6.566 Busturia 14.512 23.134 8.622
Iturria: Geuk egina, Opendata zerbitzuaren datuetan oinarrituta
Udalerriaren baliabideak eta zerbitzuak
Iturria: Mundakako Udala www.mundaka.org
Udalerri baten baliabide eta zerbitzuek berdintasuna lortzen lagundu dezakete, pertsonen
bizitza errazten baitute, adibidez, bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzen lagunduta.
Horrez gain, kontuan hatzen badugu oraindik ere emakumeek egiten ditugula zainketa-lanak,
baliabide eta zerbitzuok ezinbesteko aliatuak izango dira berdintasuna lortzeko.
Kultura-instalazioak
LIBURUTEGIA JUAN KZGUNEA GAZTELEKU LUDOTEKA
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 11
TRIBISARROSPE KULTUR ETXEA
Osasun-arreta
MUNDAKAKO KONTSULTATEGIA LARRIALDIAK FARMAZIAK
Kirol-instalazioak
ALEJANDRO
MALLONA UDAL KIROLDEGIA ISLA KALE KIROLDEGIA
PILOTALEKU IREKIA
Kiroleko beste zerbitzu batzuk:
• 7-14 urteko haurrentzako kirol-eskola munizipalak: eskubaloia, futbola, atletismoa,
txirrindularitza eta multikirola.
• Mantentze-gimnasia helduentzat
• Jarduera fisikoak eta kirol-jarduerak egiteko orientabide-zerbitzua
• Mundakako uretan nazioarteko surf-txapelketak egiten dira eta bederatzi aldiz izan da
munduko zirkuituko proben egoitza.
Ikastetxeak
• CEP Mundaka LHI
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 12
• EIC Mundakako Haurreskola PHE
• Gernikako Institutua (Gernika-Lumo)
• IES I. Arozena- Barrueta Tar Benito BHI (Bermeo)
• Lanbide Hastapena eta Sustapena Udal Ikastegia (Bermeo)
• Hizkuntza Eskola Ofiziala (Bermeo)
Lana
BEHARGINTZA ESTATUKO LAN ZERBITZU PUBLIKOA
Beste baliabide eta zerbitzu batzuk
• Euskara zerbitzua
• Zaharrentzako zentroa
• Ludoteka
• Gure Etxea egoitza
• Bihotz Sakratua egoitza
• Santa Maria Parrokia
• Posta
• Ertzaintza (Bermeo)
• Suhiltzaileak (Gernika-Lumo)
Elkarteak
• Gaztezar Dantza Taldea
• Egunsenti Dantza Taldea
• Lamiak
• Katillotxu Emakume Elkartea
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 13
• Atorrak
• Mundakako Txistulariak
• Mundakako Abesbatza
• Mundakako Surf Taldea
• Mundakako Tropela
• Arraun Elkartea
• Abante Brass Band
• Ehiza Taldea
• Eskupilota
• Guraso Elkartea
• Urdaibai Esku Baloi Taldea
• Katillotxu Futbol Taldea
• Gaur Dala Bihar Elkartea
• Kayak Surf
• Txilipitxeroak
Enpresak
Era berean, udaletxeak enpresa-sare handia du (81 enpresa daude erregistratuta, udalaren
webgunearen arabera) askotariko jardueretan.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 14
ABIARAZTEKO BILERA
ELKARRIZKETAK INFORMATZAILE
NAGUSIEI
TEKNIKARIAK PRESTATZEA BIGARREN MAILAKO ITURRIAK
AZTERTZEA
INKESTA HERRITARREI
DIAGNOSTIKOA EGITEA
EGIAZTATZE-SAIOA
POLITIKARIAK PRESTATZEA
BERDINTASUN PLANA EGITEA
HERRITARREI AURKEZTEA
2. LAN-PROZESUA
Partaidetzako lan-prozesua izan da, herritar guztiei zabaldua, eta prestatutako dokumentuak
teknikariekin, politikariekin eta herritarrekin egiaztatu dira.
Metodologian, teknika kualitatiboak eta bigarren mailako iturrien bilaketa eta azterketa
uztartu ditugu. Hau izan da prozesu metodologikoa:
Erabilitako teknikei dagokienez, elkarrizketa sakonak egin dizkiegu informatzaile nagusitzat jo
ditugun eragile sozialei, galdeketa bat egin diegu herritarrei eta idatzizko zenbait dokumentu
aztertu ditugu, esaterako, administrazioaren webgunea eta dokumentazioa.
ABIARAZTEKO BILERA: 2018ko irailaren 6an gauzatu zen, Gizarte Ekintza, Helduak eta
Berdintasuna arloko zinegotziarekin.
PROZESUA
KOMUNIKATZEA
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 15
Bilera horren helburua Mundakako berdintasunerako diagnostikoa eta plana egiteko prozesua
abiaraztea zen.
Hartan, gauzatu beharreko prozesua adostu genuen.
ELKARRIZKETAK
Udala, aurrez aurrekoak: guztira aurrez aurreko 11 elkarrizketa egin genituen, udaleko
informatzaile nagusitzat hartu genituen 6 emakume eta 6 gizoni. Gizarte Zerbitzuen
Mankomunitateko bi emakume ordezkarirekin ere bildu ginen.
EMAKUMEAK GIZONAK Administrari Laguntzailea
1 0 Alkatea eta Kontuen Batzorde Bereziko presidentea
0 1 Udaltzain-laguntzailea
0 1 Idazkaria
0 1 Gizarte Zerbitzuak
2 0 Kirola eta Euskara arloko zinegotzia
1 0 Herri Lan eta Zerbitzu arloko zinegotzia
0 1 Kultura, Turismoa, Merkataritza eta Gazteria arloko zinegotzia 1 0
Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna arloko zinegotzia
1 0
Hirigintza, Lurralde Antolamendua eta Ingurumena arloko zinegotzia
0 1
EH Bilduko zinegotzia (oposizioa) 0 1
GUZTIRA 6 6
Elkarrizketaren gidoiaren helburua lanean eta hurbileko ingurunean berdintasunaren arloan
zer egoera zegoen jakitea zen; horretarako, ekintzak, errealitateak eta etorkizuneko planak
izan ditzakeen jarduketa-ildoak aztertu ziren.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 16
Udaleko teknikariei genero-adierazle batzuei buruzko informazioa eskatu zitzaien, bai eta
berdintasunaren hastapenekin lotutako gai hauei buruzkoa ere:
• Sexuaren arabera banatutako datuak dauden
• Idatzizko dokumentazioan, berdintasunaren ikuspegia kontuan hartzen den hizkuntzari
eta irudiei dagokienez
• Generoko berariazko prestakuntza jaso den
• Emakumeen eta gizonen berdintasuna sustatzeko jarduerarik egin den
• Bere osaeran sexuak orekatuta dauden partaidetzako organorik ba den
• Laguntza eta diru-laguntzetan generoko gizarte-klausulak txertatzen diren
Gizarte-erakundeak, telefono bidez: halaber, telefono bidezko 13 elkarrizketa egin dizkiegu, 6
emakume eta 7 gizoni, udalerriko informatzaile nagusi modura, 15 elkarteren ordezkariak
diren aldetik (horietako baten batek zenbait elkarte ordezkatzen ditu).
EMAKUMEAK GIZONAK Lamiak 1 0 Mundakako Txistulariak 1
0 Mundakako Surf Taldea 0 1 Mundakako Tropela 0
1 Arraun Elkartea 0
1 Urdaibai Eskubaloi Taldea 0 1 Guraso Elkartea 1 0 Gaur dela bihar 1
0 Kayak Surf 0 1 Egunsentia Dantza Taldea 0
1 Katillotxu Emakume Elkartea 1 0 Mundakako Eskola 1
0 Atorrak 0 1 Mundakako Abesbatza 0
1 Abante Brass Band 0 1
GUZTIRA 6 9
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 17
HERRITARREI EGINDAKO INKESTA: Herritarren premiak jaso genituen aurrez aurreko eta
onlineko galdetegi baten bidez.
Inkesta hau erabili genuen:
Herritarrek eta gizarte-eragileek lehenetsitako premiak eta proposamenak ildo hauen barruan
daude:
� Estereotipoak eta iritzi sexistak gainditzeko sentikortzea (eskoletan, gazteei eta gizarte
osoari).
� Gizonak etxeko eta zainketako lanetan nahas daitezen lortzea.
� Mendekoentzako baliabideak eta programak hobetzea (adingabeak, adinekoak,
desgaitasunen bat dutenak, etab.).
� Emakumeen lan-baldintzak hobetzea.
� Erabakiak hartzen diren tokietan emakume gehiago egotea lortzea (esaterako,
batzordeetan, zuzendaritzetan, etab.).
� Enpresen malgutasuna hobetzea bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzeko eta
zerbitzu publikoen ordutegiak hobetzea.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 18
� Talde eta jatorri guztietako emakumeen parte-hartzea hobetzea eta baliabideak
eskuragarri izan ditzaten laguntzea.
� Emakumeen aurkako indarkeriaren arreta eta prebentzioa hobetzea.
Guztira, 89 emakumek eta 14 gizonek egindako 103 galdetegi bildu genituen.
BIGARREN MAILAKO ITURRIAK AZTERTZEA: gizarte-azterketa egiteko, zenbait erakundek
emandako bigarren mailako iturrien zerrenda bat aztertu genuen. Hauek dira erakunde horiek:
• Mundakako Udala
• EUSTAT - Euskal Estatistika Erakundea
• Eusko Jaurlaritzaren Opendata zerbitzua
• Lanbide
• Garapen
• INE - Estatistikako Erakunde Nazionala.
Bestalde, komunikazioa genero-ikuspegitik aztertzeko, lagin bat hartu da webgunetik eta
idatzizko dokumentaziotik: Talatik aldizkaria...
TEKNIKARIAK PRESTATZEA
1. taldea: urriaren 23a, asteartea, 10:30etik 12:30era
8 pertsonak hartu zuten parte, 2 gizon eta 6 emakume:
• Administrari 1 (emakumea)
• 2 administrari laguntzaile (emakumeak)
• Brigadako arduradun 1 (gizona)
• 2 garbitzaile (emakumeak)
• Idazkari eta kontu-hartzaile 1 (gizona)
• Kiroleko teknikari 1 (emakumea)
2. taldea: urriaren 23a, asteartea, 13:00etatik 15:00etara
7 pertsonak hartu zuten parte, 3 gizon eta 4 emakume:
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 19
• Administrari laguntzaile 1 (emakumea)
• 2 administrari (emakumeak)
• 3 udaltzain (2 gizon eta emakume 1)
• Brigadako kide 1 (gizona)
POLITIKARIAK PRESTATZEA
azaroaren 21a, asteazkena, 09:00etatik 11:00etara
7 pertsonak hartu zuten parte, 4 gizon eta 3 emakume:
• alkate 1 (gizona)
• Kirola eta Euskara arloko zinegotzi 1 (emakumea)
• Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna arloko zinegotzi 1 (emakumea)
• Hirigintza, Lurralde Antolamendua eta Ingurumena arloko zinegotzi 1 (gizona)
• Herri Lan eta Zerbitzu arloko zinegotzi 1 (gizona)
• Oposizioko zinegotzi 1 (gizona)
• Kultura, Turismoa, Merkataritza eta Gazteria arloko zinegotzi 1 (emakumea)
Prestakuntzen edukia antzekoa izan zen: berdintasunaren inguruan sentikortzea,
desberdintasunak mantentzeko mekanismoekin lotutako oinarrizko kontzeptu batzuk
barneratzea eta berdintasuna lortzeko estrategiak ikastea zuten helburu.
EGIAZTATZE-SAIOA
Egiaztatze-saioan 4 pertsonak hartu zuten parte, Murgibeko dinamizatzaileaz gain.
Udaletik, alkatea, Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna arloko zinegotzia, idazkari eta
kontu-hartzailea eta administrari laguntzaile bat egon ziren.
Egiaztatze-saio horrek bi ordu iraun zuen eta, bertan, berdintasun-planaren zirriborroa aztertu
eta aldaketa batzuk proposatu ziren, zeinak behin betiko Berdintasun Planean jasoko diren.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 20
HERRITARREI AURKEZTEA WORLD CAFÉ
Herritarrei aurkezteko ekitaldian, 20 pertsonak eta Murgibeko dinamizatzaileak hartu zuten
parte.
20 horietatik 17 emakumeak dira eta 3 gizonak.
• AMPA: 2 emakume
• Urdaibai Eskubaloi Taldea: 2 emakume
• Egunsenti Dantza Taldea: emakume 1
• Katillotxu Futbol Taldea: emakume 1
• Katillotxu Emakume Elkartea: emakume 1
• Lamiak: emakume 1
Ordezkari horietako batzuk bi elkarteren izenean etorri ziren.
Gainera, hauek ere parte hartu zuten:
• Alkatea: gizon 1
• Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna arloko zinegotzia: emakume 1
• Herri Lan eta Zerbitzu arloko zinegotzia: gizon 1
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 21
• Elkarterik ordezkatzen ez duten 13 parte-hartzaile: 12 emakume eta gizon 1
• Murgibeko dinamizatzailea: emakume 1
Saio horretan, lehen aldiz eta labur-labur aurkeztu genuen Berdintasun Planaren lan-prozesua
eta zirriborroa.
Jarraian, bertaratutakoak 3 taldetan banatu genituen, Mundakako 1. Berdintasun Planaren
zirriborroa banatu genuen eta parte-hartzaileek horri buruz eztabaidatu zuten; azkenik, talde
guztien bateratze-lana egin eta ekarpen batzuk jaso genituen.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 22
PROZESUA KOMUNIKATZEA
Prozesu osoan zehar, udalak hainbat aldiz eman die gertaera garrantzitsuen berri herritarrei,
eta haien partaidetza behar izan denean ere jakinarazi die:
Hasieran, Mundakako Berdintasunerako diagnostikoa eta I. Plana prestatzeko prozesua
hasiko zela jakinarazteko:
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 23
Lehenago aipatu ditugun partaidetzako inkesten bidez: online (udalaren webgunean:
www.mundaka.org) eta udalerriko toki estrategikoetan utzitako inprimakien bidez:
liburutegietan, dendetan...
Ahoz
WhatsApp aplikazioaren bidez
Elkarteei berdintasunerako diagnostikoaren eta planaren zirriborroa aurkezteko world
café delakoan parte hartzeko eskatu zitzaien, bi mezu elektronikoren bidez, bat
deialdia egiteko eta bestea gogorarazteko.
Bando bidez, berdintasunerako diagnostikoaren eta planaren zirriborroa aurkezteko
world café delakoan parte hartzeko eskatu zitzaien herritarrei.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 24
Hilabete batez, entzunaldi publikoa egin zen udalaren webgunearen bidez, Mundakako
berdintasunerako diagnostikoari eta I. Planari buruz.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 25
3.DIAGNOSTIKOAREN EMAITZAK
Atal honetan, honako hauek jaso ditugu: genero-adierazle batzuen emaitzak, teknikariei eta
zenbait arlotako profesionalei eskatutakoak; gizarte-eragileek gauzatutako jarduerak; eta
berdintasunaren hastapenekin lotutako gai hauek:
• Sexuaren arabera banatutako datuak dauden.
• Idatzizko dokumentazioan, berdintasunaren ikuspegia kontuan hartzen den hizkuntzari
eta irudiei dagokienez.
• Generoko berariazko prestakuntza jaso den.
• Emakumeen eta gizonen berdintasuna sustatzeko jarduerarik egin den.
Halaber, elkarrizketetan, herritarrei egindako galdeketan, teknikariekin eta politikariekin
egindako egiaztapenean eta herritarrei egindako world café aurkezpenean agertutako premiak
eta proposamenak jasotzen dira.
A. BERDINTASUNAREN BARNE EGOERA
UDALETXEKO LANGILEAK
Mundakako Udalaren plantilla organikoan, 2018ko ekitaldian, guztira 20 langile zeuden;
horietatik, 14 emakumeak ziren eta 6 gizonak. Hau da, proportzioa 70/30 da, eta emakume
gehiago daude.
Udalarekiko duten loturaren arabera, 7 karrerako funtzionarioak dira (4 emakume eta 3 gizon),
6 lan-kontratuko langile finkoak (3 emakume eta 3 gizon) eta 7 aldi baterako lan-kontratuko
langileak (7 emakume). Ikus daitekeenez, emakumeen eta gizonen arteko antzerako
proportzioa dago karrerako funtzionarioetan eta lan-kontratuko langileetan, baina
enpleguaren behin-behinekotasunak gehiago eragiten die emakumeei.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 26
Jarraian, Udalaren plantilla osoari buruzko datuak daude jasota, lanpostuaren eta sexuaren
arabera.
Lanpostuetan nolabaiteko bereizketa horizontala ikusten da; izan ere, gizonek tradizioz
maskulinoak izan diren postuak dituzte, esaterako, idazkaria, zerbitzuez arduratzen den
ofiziala, askotariko eginkizunetarako langilea. Emakumeak, berriz, administrari laguntzaile,
administrari eta garbitzaile postuetan daude.
Kulturako eta kiroleko bi koordinatzaile daude, bata gizona eta bestea emakumea; polizia
laguntzaileei dagokienez, bi gizon eta emakume bat. Gainerako lanpostuetan, gizonak soilik
edo emakumeak soilik aurkitzen ditugu.
Udaleko langileak
GUZTIRA
Emakumeak Gizonak
kop. kop. % kop. % Idazkari eta kontu-hartzaileak 1 0 0 1 100 Administraria 3 3 100 0 0 Kulturako eta kiroleko koordinatzailea
2 1 50 1 50
Administrari Laguntzailea 4 4 100 0 0 Zerbitzuez arduratzen den ofiziala
1 0 0 1 100
Askotariko eginkizunetarako langilea
1 0 0 1 100
Udaltzain-laguntzailea 3 1 33,3 2 66,6 Garbitzailea 5 5 100 0 0 GUZTIRA 20 14 70 6 30
Iturria: Mundakako Udala (2018)
Aurreko taulatik honako hau ondoriozta dezakegu:
• Emakumeen eta gizonen ordezkaritza (70/30) ez da zuzena, gaur egun aplikatzekoa
den legeriaren arabera.
• Gizarte osoan bezala, hemen ere lanbideen bereizketa horizontala ikus daiteke; hain
zuzen ere, emakumeek tradizioz beren rolari esleitu zaizkion postuak dituzte,
esaterako, administrariak, garbitzaileak, etab. Gizonek, berriz, beren postu
tradizionalak, hots, ofizialak, langileak, etab.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 27
Bestalde, Udalak beste zerbitzu batzuk ditu azpikontratatuta eta, haietan, parekotasuna dago
eta rol tradizionaletatik gehiago aldentzen dira. Hauek dira:
- Abokatu bat (gizona) - Arkitekto bat (emakumea) - Bi aparejadore (emakume bat eta gizon bat)
EGOERA POLITIKOA
Mundakako Udalean, bi talde politiko daude: EAJ (6 ordezkari) eta EH Bildu (3 ordezkari).
Udalean 7 batzorde daude:
• Hirigintza, Lurralde Antolamendua eta Ingurumen batzordea
• Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna batzordea
• Ogasun eta Barne Araudi batzordea
• Kontuen Batzorde Berezia
• Kultura, Turismoa, Merkataritza eta Gazteria batzordea
• Herri Lan eta Zerbitzu batzordea
• Kirola eta Euskara batzordea
Mundakako Udalbatza 10 pertsonak osatzen dute (9 ordezkari politiko eta idazkari eta kontu-
hartzaile bat): 6 gizon eta 4 emakume. Horrek esan nahi du % 60 gizonak direla eta % 40
emakumeak.
Alkatea gizona da.
Horrekin lotuta, nabarmendu behar da 2005ean Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako
Legea (otsailaren 18ko 4/2005 Legea) onartu zela, eta horren 3. artikuluaren 7. paragrafoan,
ordezkaritza orekatua izatearen beharra adierazten dela: «Euskal aginte publikoek neurri
egokiak hartu behar dituzte emakumeen eta gizonen presentzia orekatua lor dadin erabakiak
hartzeko eremu guztietan. Lege honen ondoreetarako, pertsona anitzeko administrazio-
organoetan ordezkaritza orekatutzat, hain zuzen, sexu biek % 40ko ordezkaritza, gutxienez,
dutenean joko da».
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 28
Bestalde, 24. artikuluan xedatutakoaren arabera, «Euskal herri-administrazioek sustatu behar
dute emakumeen eta gizonen presentzia orekatua izan dadila profesionalen, enpresaren,
gizarte-ekonomiaren, sindikatuen, politikaren, kulturaren eta bestelako arloetako elkarte eta
erakundeen zuzendaritzako organoetan. Horretarako, gehitu edo egokitu ahal izango dituzte
elkarte eta erakundeoi adierazitako helburua betetzearen arabera dagozkien diru-laguntzak».
Aipatutako batzordeen presidenteei dagokionez, 3 emakumeak dira (% 43) eta 4 gizonak
(% 57); beraz, ordezkaritza orekatua dago, EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako
4/2005 Legearekin bat etorriz.
Arlo moten arabera genero-alborapen nahiko handia dago; hain zuzen ere, emakume gehienak
tradizioz feminitatearekin lotutako arloetan baitaude, esaterako: Gizarte Ekintza, Helduak eta
Berdintasuna arloa eta Kultura, Turismoa, Merkataritza eta Gazteria arloa. Kirola eta Euskara
batzordea emakume baten ardurapean dago eta, seguruenik, genero-alborapen gutxien duena
da. Bestalde, gizonak tradizioz maskulinitatearekin lotu izan diren arloetan daude, esaterako:
Hirigintza, Lurralde Antolamendua eta Ingurumena arloa, Ogasun eta Barne Araudi arloa,
Kontuen Batzorde Berezia eta Herri Lan eta Zerbitzu arloa.
Iturria: Mundakako Udala (2018)
BATZORDEAK ARDURA
Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna
Emakumea Kultura, Turismoa, Merkataritza eta Gazteria
Kirola eta Euskara
43%57%
0 0
Emakum.
Gizon.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 29
Hirigintza, Lurralde Antolamendua eta Ingurumena
Gizona Ogasun eta Barne Araudia
Kontuen Batzorde Berezia
Herri Lan eta Zerbitzuak
Iturria: Mundakako Udala (2018)
KOMUNIKAZIO INKLUSIBOA
• Diagnostikoa, hein batean, Udalean hizkuntza inklusiboa erabiltzen den aztertzean
oinarritzen da. Horretarako, www.mundaka.org webgunea aztertu dugu, genero-
ikuspegia kontuan hartuta, betiere.
Dokumentazioa genero-ikuspegitik aztertu ondoren, ondorio hauek atera ditugu:
• Orokorrean hizkuntza inklusiboa erabiltzen da, gaztelaniaz benetako generikoak edo
izen abstraktuak eta, dagokionean, bi generoak erabiltzen baitituzte; baina une jakin
batzuetan maskulinoa erabiltzen da generiko gisa:
Webgunean hau ikus daiteke, adibidez:
o «El verano es animado y bullicioso ya que son muchos los que se acercan a la
localidad atraídos por el buen ambiente y la belleza del lugar».
o «En Mundaka la playa de Laidatxu es un bonito arenal al abrigo del viento del
norte recomendada para familias con niños».
o «Este recorrido comienza junto al asentamiento romano de Forua, lugar
ocupado por los romanos entre los siglos I-III D.C.».
o «Esta famosa ola atrae cada año a numerosos surfistas de todo el mundo que
llenan de color las aguas con sus tablas».
o «Escuelas deportivas municipales para niños entre 7-14 años».
Era berean, Talatik aldizkarian hau irakur dezakegu:
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 30
o «Ante la negativa de algunos de los propietarios de los terrenos por los que
discurre el nuevo paseo…».
o «A los escoceses les llamó la atención la claridad de su agua…».
o «En esta prueba participan nadadores de toda clase y condición y cada año son
más los aguerridos nadadores que se animan».
o «Tras el verano consultará con los vecinos éste y otros aspectos relevantes del
pueblo».
o «La consulta se realizará a los mayores de 18 años empadronados en
Mundaka…».
• Bestalde, barrak erabiltzen dituztela ikusi dugu, baina ahalik eta gutxien erabiltzea
gomendatzen da. Adibidez: enterado/a; trabajadores/as…
• Hori guztia hobetzeko, pertsonen datuei buruzko informazioa beti sexuaren arabera
bereiztea gomendatzen da.
.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 31
DATUAK, ARLOEN ARABERA
GIZARTE-ZERBITZUAK
Jarraian agertzen diren datu guztien iturria: Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitatea
Gizarte-zerbitzuak Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitatean erkidetuta daude,
zeina 18 udalerrik osatzen duten: Arratzu, Busturia, Ea, Elantxobe, Ereño, Errigoiti, Forua,
Gautegiz Arteaga, Gernika-Lumo, Ibarrangelu, Kortezubi, Mendata, Morga, Mundaka,
Murueta, Muxika, Nabarniz eta Sukarrieta.
Gaur egun, mankomunitatearen presidentea emakumea da.
Batzorde Nagusian 24 ordezkari daude (2 gizon), eta Batzorde Iraunkorrean 7.
Mankomunitateak 11 pertsona ditu zuzenean kontratatuta: 10 emakume eta gizon 1.
Hezitzaileen taldea 4 pertsonak osatzen dute eta horietako 3 emakumeak dira.
Idazkari eta kontu-hartzailea gizona da.
Etxez etxeko laguntzan 30 pertsona daude azpikontratatuta eta ez dago gizonik; emakume
koordinatzaile bat dago.
Immigrazioko teknikaria emakumea da.
Lege-aholkularitza eta psikologoa azpikontratatuta daude eta biak emakumeak dira.
6 gizarte-langile daude, guztiak emakumeak, eta 3 arlo nagusi hauetaz arduratzen dira:
• Adinekoak eta landa-ingurunea
• Emakumeak
• Haurrak, nerabezaroa eta familia
Duela urte batzuk, Landa Garapeneko Urremendi Agentziak berdintasun-plan bat egin zuen,
non mankomunitateko zenbait udalerrik parte hartu zuten. Plan hori gauzatzeko epea
agortuta dago, jadanik.
Egituratuta ez dauden arren, banakatutako datu batzuk jaso ziren.
Mankomunitateak ez du berdintasuneko jarduerarik egiten, udalerri bakoitza arduratzen da
bereak egiteaz.
Alabaina, zinegotziek berdintasunaren arloko prestakuntza jaso dute, Eudelen eskutik:
«POLITIKA PENTSATZEA. TOKIKO EMAKUME HAUTETSIEN HARRERARAKO LIBURUA». Hiru
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 32
orduko prestakuntza horretan 15 emakumek hartu zuten parte, eta horietako 2 Mundakakoak
ziren.
ZAINDUZ proiektua (www.busturialdeazainduz.eus), Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen
Mankomunitateak eta Bizkaiko Foru Aldundiaren Gizarte Ekintza Sailak sustatua, adineko
mendekoak zaintzen dituzten pertsonei arreta eta laguntza emateko programa da; horretan
parte hartzen dutenak zainketen garrantziaz jabetzen dira eta zainketa-lanak errazteko
ezagutzak eta teknikak ikasten dituzte.
2017an, Mundakan, bi prestakuntza-ekintza gauzatu ziren ZAINDUZ proiektuaren barruan.
Mankomunitateari dagokionez, 2017an, 353 espediente aktibo zeuden Mundakan, eta
horietatik 48 gehitu ziren urte horretan. Diagnostiko honen hasieran alderatzeko aipatu
ditugun udalerriei dagokienez, 2017an, Busturian 323 espediente zeuden, 26 urte
horretakoak, eta Muxikan 213, 24 urte horretakoak.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 33
Espediente aktiboak Mundakan (erabiltzaileak), adinaren eta sexuaren arabera, 2017an
Emakumeak Gizonak
2017an, Mundakan 17 familiak (49 erabiltzaile) jaso zuten esku-hartze sozial intentsiboa,
Busturian 25ek (68 erabiltzaile) eta Muxikan 8k (24 erabiltzaile).
Eta izapidetutako mendekotasun-balorazioko eskabide-kopuruari dagokionez, koadro
hau daukagu:
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 34
HERRIA 2016 2017
MUNDAKA 36 31
BUSTURIA 20 35
MUXIKA 20 14
MANKOMUNITATEA 377 360
Ikus daitekeenez, Busturian nabarmen ugaritu dira eskabideak, baina gainerako kasuetan
pixka bat gutxitu dira.
Etxez etxeko laguntza-zerbitzuaren erabiltzaileak behatzen baditugu, koadro hau
daukagu:
HERRIA 2016 2017
MUNDAKA 10 10
BUSTURIA 13 14
MUXIKA 4 7
MANKOMUNITATEA 126 154
Horretan, ikus dezakegu Mundakan eta Busturian egonkor mantendu dela, eta
Mankomunitatearen batezbestekoan handitu egin dela.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 35
Telelaguntzako zerbitzua arreta iraunkorreko baliabidea da bakarrik bizi direnentzat
edo familiarekin bakarrik bizi diren arren ordu asko bakarrik ematen dituztenentzat; 60
urtetik gorakoek eta behar beste autonomia ez dutenek eska dezakete.
Zerbitzu horrek funtzionatzeko, telefono bat eta etxe bakoitzean instalatzen den ekipo
informatiko bat erabiltzen dira. Telelaguntzako zerbitzua dutenak erraz jar daitezke
harremanetan Eusko Jaurlaritzaren arreta-zerbitzuarekin, eguneko 24 orduetan.
Zerbitzu hori Eusko Jaurlaritzaren eskumenekoa da eta Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen
Mankomunitateari egin behar zaio eskabidea.
UDALERRIA 2017 ESKABIDEAK GUZTIRA
MUNDAKA 14 43
BUSTURIA 5 26
MUXIKA 6 28
MANKOMUNITATEA 128 587
Gizarte Larrialdietarako Laguntzak (GLL) prestazio ekonomikoak dira, oinarrizko
gastu espezifikoei aurre egiteko behar beste baliabide ez dituztenentzat.
EAEko Aurrekontu Orokorrek finantzatzen dituzte. Mankomunitateko Gizarte Zerbitzuek
izapidetzen eta ordaintzen dituzte.
UDALERRIA 2017 GLLak jasotzen dituzten
bizikidetza-unitateen
kopurua
ZENBATEKOA
€
MUNDAKA 13 11.615,21
BUSTURIA 18 22.171,12
MUXIKA 14 12.201,34
MANKOMUNITATEA 246 262.087,59
Bestalde, Mundakako parrokiak «Pan de los pobres» izeneko laguntza-proiektua du, zeinaren
bidez dirua eta janaria ematen dieten premia handia dutenei.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 36
Genero-indarkeriari dagokionez, «Genero-indarkeriako egoeretan dauden emakumeentzako
harrera-protokoloa», 2017ko urrikoa.
Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legearen (otsailaren 18ko 4/2005 Legea) arabera,
sexuaren ziozko edozein ekintza bortitz joko da emakumeen aurkako indarkeriatzat, baldin eta
ekintza horrek emakumeari kalte fisiko, sexual edo psikologikoa edo sufrimendua ekartzen
badio edo ekar badiezaioke. Jokaera horien artean sartuko dira emakumea ekintza horiek
egitearekin mehatxatzea, hertsapenak egitea edo askatasuna arbitrarioki kentzea, bizitza
publikoan edo pribatuan.
Busturialdeko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitateak parte hartzen duen Etxeko eremuan tratu
txarren eta sexu-indarkeriaren biktima diren emakumeentzako arreta hobetzeko Eskualdeko
Jarduketa Protokoloan, fenomeno hori honela definitzen da:
«Etxeko tratu txarrak eta sexu indarkeria emakumeen aurkako bi indarkeria mota
dira eta adin, gizarte-talde, kultura eta herrialde guztietan gertatzen dira. Gainera,
gizarte-arazo larria dira, zenbait arrazoi direla medio: gure populazioan duen
intzidentzia handia, eragiten dituzten ondorio fisiko eta psikiko larriak –hala zuzenean
jasaten duten emakumeengan nola zuzenean nahiz zeharka jasaten duten
haurrengan–, eta gizarte osoarentzat dakarren kostu sozial eta ekonomiko handia.
Eraso horien izaera dela-eta –nagusiki familiako edo maitasunezko harreman batean
gertatzen dira eta, tradizioz, horrelako jokabideak sozialki oso onartuak izan dira;
gainera, eraso horien ondorioak alderdi anitzekoak dira–, biktimak
babesgabetasuneko egoera berezian egoten dira, sarritan. Horregatik, funtsezkoa da
erakundeen aldetik diziplina anitzeko esku-hartze koordinatua antolatzea, zeinak
babesa eta arreta integrala bermatuko dien, zenbait arlotan: osasun-arloa, poliziala,
judiziala, soziala eta tokikoa».
Indarreko legerian oinarrituta eta aurretik aipatutakoekin bat etorriz, Busturialdeko Gizarte
Zerbitzuen Mankomunitateak arreta egokia bermatu behar die emakumeen aurkako genero-
indarkeriako egoerei. Helburu horrekin, elkarte horrek Genero-indarkeria egoera bizi duten
emakumeentzako arretarako Plana prestatu du.
Proiektuak hiru atal nagusi ditu:
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 37
− Arreta-plana:
Lehenengo puntu honetan, barneko esku-hartzeko protokoloak eta guztien lan-tresnak
ezartzen eta koordinatzen dira, halako moldez non Mankomunitateko profesional guztiek esku
hartzeko irizpide berberei jarraitzen dieten emakumeen aurkako indarkeriako kasuetan.
− Emakumeentzako harrera-etxeak:
Bigarren atal honetan, emakumeentzako harrera-etxeen barne-araudia jasotzen da.
Gizarte Zerbitzuei buruzko Legearen (abenduaren 5eko 12/2008 Legea) 22. artikuluaren 1.9.1.
atalean ezarritakoaren arabera, lehen mailako arretako zerbitzuek harrera-etxeen baliabideak
izango dituzte.
Era berean, Emakumeen eta gizonen berdintasunerako Legearen (otsailaren 18ko 4/2005
Legea) 57. artikuluan, harrera-etxeek eta larrialdi-zerbitzuek bete beharreko baldintzak
ezartzen dira. Araudi hori irailaren 11ko 148/2007 Dekretuan (etxeko eremuan tratu txarren
biktimak diren emakumeen harrerarako baliabideak arautzen dituena) dago garatuta.
− Erakunde arteko koordinazioa
Gizarte Zerbitzuek funtsezkotzat jotzen dute esku-hartzea diziplina anitzekoa izatea;
horregatik, indarkeriaren biktima diren emakumeak artatzen dituzten elkarteen arteko
koordinazio-bideak ezartzen dira.
Halaber, 2010eko azaroaren 24ko «Etxeko eremuan tratu txarren eta sexu-indarkeriaren
biktima diren emakumeentzako arreta hobetzeko Eskualdeko akordioa» dute; hari buruz
diote zahartuta geratu dela eta eguneratu beharra dagoela.
Hauek dira jarduketa-akordio horren printzipio nagusiak:
a) Laguntza integrala eta pertsonalizatua
b) Berdintasuna
c) Prebentzioa
d) Adingabekoen interesa defendatzea
d) Ahalduntzea eta normalizatzea
f) Eraginkortasuna eta zalutasuna
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 38
g) Ahalik eta gutxien biktimizatzea
Gainera, tartean dauden esparruen zereginak adierazten dira akordioan. Hauek dira
esparruok: osasuna, polizia, esparru judiziala, abokatuen elkargoak, gizarte-zerbitzuak eta
tokiko esparrua.
KIROLA
Mundaka udalerri kirolzalea da; aurreko kirol-teknikariak (dagoeneko erretiratuta dago) gogor
egin zuen lan kirola sustatzeko. Gaur egun, kiroleko teknikaria emakumea da.
Udalak askotariko kirol-jarduerak gauzatzen ditu, udalerriko udal-zerbitzuen eta elkarteen
laguntzarekin.
Udalerrian programatutako kiroletan emakumeak gehiengoa dira. Ohikoagoa da gizonek
bakarka egitea kirola.
Eusko Jaurlaritzaren MUGIMENT proiektuan parte hartzen dute. Proiektu horren helburua
euskal gizarte aktiboa lortzea da; horretarako, jarduera fisikoa sustatzeko ekimenak bateratu
eta sedentarismoa murriztu nahi da, geldirik dauden pertsonak mugi daitezen lortzeko
neurriak lehenetsita.
Proiektu horren bidez, Mundakan adinekoak erakarri nahi dira nagusiki, bereziki gizonak.
Udaleko teknikaria astero edo bi astero kontsulta medikoaren ondoko bulegoan egoten da;
hala, medikuek bulego horretara bidaltzen dituzte pertsonak, eta hortik seguruenik kiroldegira
bidaliko direla.
Emakumeak aktiboak dira kiroldegiko jardueretan, mantentze-gimnasiaren bidez; horretan, 90
urteko emakume batzuk ere parte hartzen dute.
Bizkaiko Foru Aldundiak kiroldegitik kanpo antolatu zuen programa batean gimnasia eta
luzaketak egiten ziren eta emakume asko joaten ziren. Hasieran, Aldundiko teknikariek ematen
zuten eta, gero, udaleko langileek hartu zuten horren ardura.
Datu-bilketari dagokionez, kiroldegian izena emanda dauden pertsonen kopurua soilik dago
sexuaren eta adinaren arabera bereizita. Izena emanda dauden emakumeak 345 dira eta
gizonak 444.
Kirol-jarduerak hedatzeko, blog bat eta udalaren webgunea daude. Hizkuntzaren eta irudien
erabilera inklusiboa egiten saiatzen dira.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 39
Kiroleko zinegotzia emakumea da.
Jarraian, udalerriko zenbait kirol-jardueratan izen emanda dauden edo parte hartzen duten
pertsonen datuak jasoko ditugu:
JARDUERA
Sexua
Adina
ORDUTEGIA EMAKUMEAK GIZONAK
HIPOPRESIBOAK
Mistoa
18 urtetik gorakoak
09:10-9:55
18:45-19:30
14 0
HELDUAK OSASUN PARKEA
Mistoa
55 urtetik gorakoak
10:00-11:00 16 0
MANTENTZEA
Mistoa
25-55 urte
10:00-11:00
20:00-21:00
25 0
MANTENTZEA
Mistoa
55 urtetik gorakoak
11:00-12:00 16 0
ESKOLA-KIROLA
Mistoa
Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. maila
16:30-17:30 17 15
MULTIKIROLA - FUTBOLA Mistoa
Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. maila
17:30-18:30 5 10
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 40
ARETO-FUTBOLA
Gizonak soilik
19:00-22:00 +- 12
ESKUBALOIA
Emakumeak
+-12
ESKUBALOIA Gizonak +-12
Udalerrian tradizio handia du nesken eskubaloiak. Hala, 400 kide inguruko eta 320 jokalariko
elkarte bat dago, eta horien % 65 emakumeak dira.
Mutilek nahiago dute futbola, baina Mundakak ez dauka talderik; horregatik, beste herri
batzuetara joaten dira.
Duela bost urtetik, areto-futboleko senior talde bat dago herrian, eta emakumeek ez dute
horretan parte hartzeko interesik agertu.
Neskek eta mutilek egiten dituzten beste kirol-jarduera batzuk ere badaude: patinak, skatea...
Defentsa pertsonaleko 3 ikastaro egin dira, eta batez ere emakumeek hartu dute parte.
Laguntzak taldeka ematen dira.
Aurten ez da emakumeen pilota-partidurik egon.
Ekaineko lehenengo asteburuan, Bizkaiko Foru Aldundiak sustatuta, «Kirolari atea zabalik»
jarduera egiten da. Jarduera horretan, gimnasioko makinak kalera ateratzen dira, futboleko
ateak pilotalekuetan jartzen dira eta abar. Helburua kirola ezagutzera ematea eta emakumeak
eta gizonak kirola egitera bultzatzea da.
Surfari dagokionez, orain arte ez da emakumerik egon; orain hasi dira kirol horretan aritzen.
Kirolaren arloko erronka gizonek modu egituratuagoan egin dezaten lortzea da; hau da,
programatutako jardueretara joan daitezen lortu nahi da. Gizonek gehiago egiten dute aire
zabaleko kirola, txirrindularitza, etab. Eguraldi txarra dagoenean, kiroldegira joaten dira, baina
beren kabuz, hots, ez dira programatutako jardueretara joaten.
Udalak ez du berariazko jarduerarik gauzatu emakumeen kirola sustatzeko; hain zuzen ere,
kirolerako guneetan jarduera programatu gehien egiten dutenak dira (gizonak, berriz, beren
kabuz joaten dira gimnasiora). Halaber, ez da kanpainarik egin kiroleko indarkeriaren aurka eta
emakumeen kontrako indarkeriaren aurka sentikortzeko eta prebenitzeko.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 41
EUSKARA
Euskararen arloan ez da desparekotasunik hauteman gizonen eta emakumeen artean.
Euskarako teknikaria gizona da, gaur egun.
Haurrei eta gazteei zuzendutako arloa da.
Bermeon, udalak diruz lagundutako euskaltegi bat dago eta hala gizonak nola emakumeak
joaten dira hara.
Euskaraldian, emakume gehiagok parte hartu dute, baina partaidetza nahiko orekatua izan da.
HEZKUNTZA
Udalerrian Lehen Hezkuntzako ikastetxe bat eta haur-eskola bat daude:
• CEP Mundaka LHI
• EIC Mundakako Haurreskola PHE
Udalerriko Lehen Hezkuntzako ikastetxean, irakasleek eta zuzendaritza-taldeek baterako
hezkuntzako prestakuntza jaso dute eta hizkuntzaren erabilera ez-sexista egiten dute.
Udalerriko ikastetxeetan, egunero lantzen dira berdintasuna eta baterako hezkuntza, eta
arreta berezia jartzen da horretan martxoaren 8an eta azaroaren 25ean.
Halaber, egunero eta ziklo guztietan egiten da lan erantzunkidetasuna eta zainketa-lanak
sustatzeko.
Genero-ikuspegia testu-liburuetan txertatzeari dagokionez, nabarmendu behar da ez direla
erabiltzen.
Udala eta ikastetxeak koordinatzeko Eskola Kontseilu bat dago, zeinetan 2 gizon eta 27
emakume dauden.
Hala haur-eskolan nola Lehen Hezkuntzan, sartzeko ordutegi malgua dute eta goizeko
8:00etatik sar daitezke.
KULTURA
Udalak aldizkari bat dauka, udal-informazioa hedatzeko: TALATIK
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 42
Udalerriko elkarte-sare zabaletik, 9 kultura-arlokoak dira.
Ekipamendu eta gune kultural hauek nabarmendu behar dira:
• Ludoteka
• Gazteleku
• Tribisarrospe Kultur etxea
• Liburutegia
• Txistu gela
• Kiroldegia
• Mallona kiroldegia
Emakumeen aurkako indarkeria prebenitzeko eta desagerrarazteko sentikortze-kanpaina
batzuk egin dira; hauek azpimarratu behar dira:
• Mikromatxismoak
• Pertsona toxikoak
ENPLEGUA
Emakumeek lan-merkatura sartzeko aukera-berdintasuna izan dezaten Enpleguaren arloak
hartutako neurrien kopuruari eta motari dagokienez, hauek nabarmendu behar dira:
• Emakumeen aldeko ekintza positiboak. Erakunde batzuen eskaintzak, emakume
langabetuei soilik zuzendutakoak:
o Lanberri programa: emakume talde bat IKTetarako konpetentzietan
prestatzea, haien enplegagarritasuna hobetzeko.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 43
• «Txertatu» programaren «Emakumeen eta gizonen arteko aukera-berdintasunean
oinarrizko prestakuntza» modulua ematea; 17 eta 29 urte artean dituzten 14 gaztek
parte hartu dute (9 mutil eta 5 neska).
• Orientabidean eta Enplegu-zentroan «Genero-berdintasuna» tailerra ematea (3
ordukoa).
• Kartelak eta publizitatea: kontuan hartzen da genero-ikuspegia kartelak, inprimakiak
eta abar diseinatzean.
• Prestakuntza: sektore maskulinizatuetan eta feminizatuetan genero-berdintasuna
sustatzeko prestakuntzak proposatzea.
GAZTEAK
Diagnostiko hau egitean, udalerriko gazteak (15 eta 30 urte artean) 208 ziren, 112 gizon eta
96 emakume.
Udalerrian Gazteleku bat dago.
Udaleko Gazteria arloak ez du berariazko jarduerarik egin emakumeen eta gizonen
berdintasuna sustatzeko.
HIRIGINTZA ETA INGURUMENA
Arloan jarduketa edo arau bat diseinatzeari dagokionez, aurretiaz ez da diagnostikorik egin
emakumeen eta gizonen premia desberdinei buruz, eta ez dago diseinatutako ekintzen
genero-inpaktuari buruzko aurreikuspenik. Era berean, Udalean ez da hirigintzako plangintzari
eta diseinuari buruzko diagnostikorik egin genero-ikuspegitik, eta ez dago araudirik
hirigintzako esku-hartzeetako diseinu-irizpideei dagokienez, emakumeen segurtasuna
bermatzeko.
Hiri Antolamendurako Plan Orokorra egin zenean, herritarren parte-hartzea sustatu zen. Fase
bakoitzaren aurkezpena eta world café delakoa egin ziren. Besteak beste, kaleko argiztapena
aldatu zen eremu batzuetan, baina horrek lotura handiagoa izan zuen energia-
eraginkortasunarekin lotutako kontuekin udalerriko puntu beltzen azterketa batekin baino;
hala ere, horren ondorioz toki batzuetako argiztapena hobetu zen. Partaidetzako prozesu
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 44
horretatik ez ziren lortu sexuaren arabera bereizitako datuak. Partaidetza txikia izan zen, % 15
ingurukoa.
Urremendi elkarteak Landa Garapeneko Eskualdeko Plan bat dauka. Elkartearen batzarrean
38 pertsonak hartzen dute parte, horietatik 28 gizonak dira eta 10 emakumeak.
Landa Garapeneko Eskualdeko plan horretan, 8 ekintzak heltzen diote genero-ikuspegiari.
Ez da kontuan hartzen hizkuntza eta irudi ez-sexisten erabilera hirigintzari buruzko
webgunearen atalean.
Hauek dira gaur egun kale-izendegian dauden emakume- eta gizon-izenak, haien kopuruari
eta proportzioa eta kargua:
• 5 EMAKUME:
o Santa Katalina kalea
o Santa Katalina plazatxoa
o Belen zeharkalea
o Karmen kalea
o Sorkunde kalea
• 6 GIZON: o Kepa Deuna
o Andoni Deuna
o Joseba Deuna
o Juan Bautista Longa
o Juan Tribisarrospe
o Jose Maria Egileor
• ABIZENEI DAGOKIENEZ, GIZONAK SOILIK: adibidez, ALKATE MALLONA
Azken 10 urteotan, ez da emakume-izenik sartu kale-izendegian eta gaur egun ez dago
emakumeen omenezko monumentu edo eraikinik; halaber, ez da aurreikusten emakume-
izenik sartzea kale-izendegian, monumentuetan eta eraikiko diren hiri-espazio berrietan.
B. HERRITARREI EGINDAKO INKESTA
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 45
Herritarrei egindako inkesta bi bideren bitartez gauzatu genuen:
• On-line
• Udalerriko toki estrategiko batzuetan utzitako inprimakiak
Hartatik, 103 erantzun jaso ziren, 89 emakumeren eta 14 gizonen aldetik. 83 erantzun (71
emakume eta 12 gizon) online jaso ziren eta 20 (18 emakume eta 2 gizon) inprimakien bidez.
HERRITARREN INKESTAREN EMAITZAK Era batera edo bestera, 89 emakumek eta 14 gizonek erantzun diote proposatutako inkestari.
Parte-hartzaileen profila 18 eta 75 urte artekoa da (adina onlineko inprimakian soilik jaso zen,
idatzizkoan ez).
Benetan nabarmena da gizonen eta emakumeen parte-hartzean dagoen aldea, hala online
nola inprimaki bidez; hain zuzen ere, parte hartu duten emakumeak % 86 izan dira eta gizonak
% 24:
1. GRAFIKOA: emakumeen eta gizonen parte-hartzea. Guztizko kopuruak (kop.=103)
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 46
2. GRAFIKOA: Guztizko kopuruak (kop.=83)
Ikus dezakegunez, adin-tarte guztietan emakume gehiagok hartu dute parte, eta tarte
batzuetan alde handia dago, gainera.
3. GRAFIKOA: Emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren arloko premia hauetatik, zeinek dute lehentasuna
zuretzat? Zenbat aldiz aukeratu den (erantzun bat baino gehiago hautatzeko aukera). Guztizko kopuruak.
PREMIAK EMAKUMEAK
GIZONAK GUZTIRA
1. Estereotipoak eta iritzi sexistak gainditzeko sentikortzea (eskoletan, gazteei eta gizarte osoari)
56 13 69
2. Gizonak etxeko eta zainketako lanetan nahas daitezen lortzea
14 4 18
3. Mendekoentzako baliabideak eta programak hobetzea (adingabeak, adinekoak, desgaitasunen bat dutenak, etab.)
29 7 36
4. Emakumeen lan-baldintzak hobetzea 36 4 40 5. Erabakiak hartzen diren tokietan emakume gehiago egotea
lortzea (esaterako, batzordeetan, zuzendaritzetan, etab.) 39 9 48
6. Enpresen malgutasuna hobetzea bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzeko eta zerbitzu publikoen ordutegiak
51 7 58
Emakumeak Gizonak
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 47
hobetzea 7. Talde eta jatorri guztietako emakumeen parte-hartzea
hobetzea eta baliabideak eskuragarri izan ditzaten lortzea 16 2 18
8. Emakumeen aurkako indarkeriaren arreta eta prebentzioa hobetzea
43 8 51
ERANTZUNAK, GUZTIRA 284 54 338
Hirugarren grafiko horretan, ehunekoei begiratuta, nabarmendu behar da pertsona
gehienenentzat (hala emakumeak nola gizonak) lehentasuna dela eskoletako haurrak, gazteak
eta gizarte osoa sentikortzea estereotipo eta iritzi sexistei buruz. Berdintasun Planak oso
kontuan hartu beharko du alderdi hori, horri buruzko zenbait sentikortze-kanpaina gauzatzeko.
Kanpaina horien helburua estereotipo horiek gainditzea eta oraindik ere gizartean dauden iritzi
sexisten inguruan hausnartzea izan behar da.
Emakumeen ustez, bigarren lehentasuna enpresen malgutasuna eta zerbitzu publikoen
ordutegiak hobetzea da, bizitza pertsonala, familia eta lana uztartu ahal izateko; ondoren,
emakumeen aurkako indarkeriaren arreta eta prebentzioa hobetzea lehenesten dute.
Gizonentzat, berriz, bigarren aukera erabakiak hartzen diren tokietan emakumeen presentzia
handitzea da eta, gero, emakumeen aurkako indarkeriaren arreta eta prebentzioa hobetzea.
Gutxien hautatutako aukerak, hala emakumeen nola gizonen aldetik, hauek dira: talde eta
jatorri guztietako emakumeen parte-hartzea hobetzea eta baliabideak eskuragarri izan
ditzaten eta gizonak etxeko eta zainketako lanetan nahas daitezen lortzea.
Halaber, bereziki emakumeentzat, oso garrantzitsua da emakumeen lan-baldintzak hobetzea,
bai eta erabakiak hartzen diren tokietan presentzia handitzea ere.
Eta, emakumeentzat gizonentzat baino gehiago, garrantzitsua da mendekoentzako baliabideak
eta programak hobetzea.
C. BERDINTASUNAREN INGURUKO EGOERAREN ETA
PREMIEN MAPA
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 48
Jarraian, berdintasunaren egoera eta herriko emakumeen eta gizonen, teknikarien, politikarien
eta gizarte-eragileen proposamenak jasotzen dira. Proposamen horiek diagnostiko honetan
jasotzeko, elkarrizketak gauzatu dira aurrez aurre eta telefono bidez, eta world café delakoan
esandakoak ere kontuan hartu dira. Guztiak lau esparru handitan bildu dira, EAEko
Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako IV. Planean jasotako printzipio eta esku-hartzeko
ildoen arabera.
• GOBERNU ONA
• EMAKUMEAK AHALDUNTZEA
• EKONOMIAK ETA ANTOLAMENDUA ERALDATZEA ESKUBIDEAK BERMATZEKO
• EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIARIK GABEKO BIZITZAK
BERDINTASUNAREN EGOERA UDALEAN
Gobernu ona
• Berdintasun Planarekiko motibazio falta
• Udalak ez du jarduera berezirik egin berdintasunaren alorrean.
• Martxoaren 8aren eta azaroaren 25aren inguruan antolatzen da, baina koordinazio
gutxirekin. Batez ere puntu lila eta Eudelek bidalitako manifestua irakurtzea.
• Ez dago berdintasuneko teknikaririk.
• Udaleko lanpostu nagusietan gizonak daude.
• Hizkuntza ez-sexista erabiltzen saiatzen dira; baliabide gutxi dituzte. Ez dute irizpide
bateraturik, baina dokumentuak idaztean eta kartelak egitean, kontuan hartzen da.
• Ez dira sexuaren arabera bereizitako datuak jasotzen, aurreko urtean edukiontziei,
barrakei eta abarri buruz egindako 5 galderako inkestan izan ezik.
• Berdintasunari buruzko hitzaldi batzuk.
• Orain arte ez da egon berdintasunerako aurrekonturik. Udalerri txikia da eta gastu
finko asko ditu. Diru gehiena Mankomunitatera doa.
• Udal-aldizkaria: TALATIK
• Ez dute berdintasunaren arloko prestakuntzarik egin.
• Kartelak berrikusi dira, hizkuntzaren eta irudien erabilera inklusiboa egiteko.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 49
• Aldunditik datozen berdintasun-klausulak dituzte kontratazio eta lizitazioetarako:
o Batetik, bateratze-neurriak:
BATERATZE-NEURRIAK: APLIKATZEKO
KONPROMISOA
Lanera sartzeko eta handik irteteko ordutegiak eta jateko
eta abarrerako atsedenaldiak malgutzea.
BAI/EZ
Barne-prestakuntza lan-ordutegian edo horren zati
batean egitea.
BAI/EZ
Zerbitzuak eta zereginak berriz esleitzea, familiako
ordutegia lanekora egokitzeko.
BAI/EZ
Lanaldi-murrizketari, eszedentziei, lizentziei eta amatasun
edo aitatasun baimenei buruzko hobekuntzak.
BAI/EZ
o Bestalde, Gauzatze-Baldintza Bereziak Betetzearen Erantzukizunpeko
Adierazpena dago; 9 baldintza dira eta 5.a berdintasunari buruzkoa da:
5.- Emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzeko legezko
betebeharra.- Esleipendun izanez gero eta kontratuaren indarraldian, bere
gain hartzen du emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzeko
betebeharra, EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legean
(otsailaren 18ko 4/2005 Legea) ezarritakoaren arabera, eta ____________
langile dituela adierazten du. Era berean, Berdintasun Plan bat duela
egiaztatzeko konpromisoa hartzen du, halakorik izateko legezko (250 langiletik
gora) edo hitzarmenezko betebeharra izanez gero, eta hori kontratuaren
arduradunari egiaztatuko dio, hark eskatutakoan, kontratuaren indarraldiko
edozein unetan edo, hala badagokio, azken faktura igorri aurretik.
Emakumeak ahalduntzea
• Ez dago ahalduntzeari buruzko eskolarik ez tailerrik.
• Eusko Jaurlaritzaren MUGIMENT programak pertsonak kirol egitera bultzatu nahi ditu,
sedentarismoa saihesteko.
• Udalerrian, emakumeek gizonek baino gehiago hartzen dute parte kiroldegiko kirol
antolatuan.
• Euskaraldian emakume gehiagok hartu dute parte, baina ez dago alde nabarmena.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 50
• Inauterietan ohitura bat dago, non Atorrek ipurdia ukitzen dieten Lamiei (azken aldian,
alderantziz ere gertatzen da eta gorputzeko beste atal batzuk ere ukitzen dituzte);
jokabide hori normaltasunez bizi dute hala emakumeek nola gizonek eta, haien ustez,
«Mundakakoa bazara» soilik uler dezakezu.
• Oraindik ere gizonak soilik sar daitezkeen txokoak daude. «Sociedad Fraternidad
Mundaquesa» Kasinoak 400 kide ditu, guztiak gizonak.
Ekonomiak eta antolamendua eraldatzea eskubideak bermatzeko
• Udala sentikortuta dago bateratze-neurriei dagokienez: ordutegi-malgutasuna,
zainketa-lanetarako erraztasunak... Baina ez dago ezer idatzita.
Emakumeen aurkako indarkeriarik gabeko bizitzak
• Indarkeriaren aurkako kartelak, jaien ingurukoak (jai osasuntsuak)...
• Komunitatearen bidez, genero-indarkeriako egoeran dauden emakumeekin egiten da
lan.
• Ez dago indarkeriako protokolorik; epaitegiek zenbait urruntze-agindu bidali dituzte.
Udaltzainekin gauzatutako oinarrizko gai batzuk.
• Ez dago genero-indarkeriako arazo handirik, egoera gehienak Ertzaintzak konpontzen
ditu. 1-2 kasu urtean. Ez dago daturik, alkateari soilik jakinarazten zaio.
• Estatuko Kostaldeen sailak ibilaldi bat egin du. Argiztapena jarri nahi izan dute baina
jabeek ez dute baimenik eman. Zer ondorio ditu puntu beltz gisa?
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 51
Prozesuan jasotako esaldi batzuek berdintasunari buruz herrian dagoen pertzepzioa
erakusten dute:
o «Mundakan berdintasuna dago, ez dago arazorik arlo horretan: gizonek eta
emakumeek gauza guztietan parte hartzen dute».
o «Ahalduntze tailerrek gizonak beldurtuko lituzkete».
o «Orain gizonen unea da».
o «Gizon batek gaztelaniaz «nosotras» esatea aberrazioa litzateke».
o «Kalean oraindik ere entzuten da: “Emakumea da, nola ez”».
o «Agian Mundakan berdintasunaren irudipenean bizi gara; erresistentziak».
o «Mundakan, gizonek eta emakumeek jarduera guztiz bereiziak egiten dituzte».
o «Emakumeek beti izan dute boterea herrian: gizonak itsasora eta emakumeak
guztiaz arduratzera».
o «Gizonak horrelakoak badira, emakumeek horrela egiten ditugulako da».
o «Nola nahasiko ditugu gizonak berdintasuneko gaietan? “Orain ere zuen
tontokeriekin”».
o «Berdintasunaren gaia oso ondo dago, baina merezimendu-lehiaketa egon
behar da; hoberenak egon behar dira, ez dira emakumeak sartu behar
parekotasun kontuengatik soilik».
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 52
o «Berdintasuna, sarritan, alderdi politikoek propagandarako erabiltzen duten
arma da».
ELKARRIZKETATUTAKO ELKARTEEN DATU OROKORRAK ETA HAIEN
EGOERA, BERDINTASUNARI DAGOKIONEZ
Lamiak
150 kidetik gora ditu, guztiak 16 urtetik gorako emakumeak.
40 urte daramate martxan, baina elkartea geroago sortu zen.
Inauterietan, goizez, Atorrak (gizonak) soilik irteten ziren, eta arratsaldez ez zegoen jarduerarik
programatuta. Hutsune horri erantzuteko Lamiak sortu ziren, emakumezko kideak soilik dituen
elkartea. Atorrekin harreman ona dutela diote, baina bananduta jarraitzen dute.
Inauterietan soilik jarduten dute, abesten eta, batez ere, dantzan.
Ez dute berdintasunaren inguruko berariazko jarduerarik egiten.
Mundakako Txistulariak
Elkartean gizon gehiago daude (10 inguru) emakumeak baino (5-6). Garai batean gaur egun
baino emakume gehiago zeuden.
1960an jarri ziren abian.
Guztiak berdinak direla uste dute, «horregatik, ez dago berdintasunaren inguruko gatazkarik».
Ondorioz, ez dute berdintasunarekin lotutako jarduerak gauzatzeko beharrik ikusten.
Mundakako Surf Taldea
Elkarte hau duela 30 urte inguru sortu zen; 300 kide ditu, 16 eta 66 urte bitartekoak, eta
Mundakatik kanpoko jendeak ere parte hartzen du bertan.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 53
Kideen % 75 inguru gizonak dira eta % 25 emakumeak; adinez nagusiena den emakumeak 45-
50 urte artean ditu.
Gaur egun, Zuzendaritza Batzordean 7 pertsona daude, guztiak gizonak; aurreko Batzordean 2
emakume zeuden.
Jarduera hauek gauzatzen dituzte, besteak beste:
• Barneko lehiaketak
• Haurrentzako jarduerak: surfpadel (padeleko 12 taula erabiliz)
• Erakustaldiak jaietan
• Kostaldeak garbitzea
• Kirolaren egunean, abuztuan, herriko kirol-jarduera guztiak kalera irteten direnean,
portura hurbiltzen dira padelarekin.
Ez dute berdintasuna sustatzeko berariazko jarduerarik egiten: emakumeentzako eta
gizonentzako aldagela bereiziak dituzte, emakumeentzako jantzi bereziak... «Uretara sartu
nahi dena, sartzen da».
Haurrak ikastaroetara eramaten dituzten bitartean surf egiten ikasten duten amak daude.
«Ez dago desberdintasunik gizonen eta emakumeen artean».
Ez dute diru-laguntzarik jasotzen; babesleek eta kideen kuotek finantzatzen dute.
Udalak doan lagatzen dizkio lokalak.
Mundakako Tropela
Zikloturismoko elkartea da, duela 8-9 urte sortua, eta 60 kide ditu, horietatik 5-6 emakumeak.
Emakumeok zikloturismoa praktikatzen hasi ziren, baina gaur egun kideak dira, besterik gabe.
Gauzatzen dituzten jarduerak:
• Asteburuetako irteerak
• Urtero (duela 5 urtetatik), lasterketa bat antolatzen dute Mundakako jaietako
lehenengo asteburuan.
• Haurrentzako jolasak antolatzen dituzte jaietan (aurten hasi dira); hurrengo urterako,
Udalarekin batera ari dira antolatzen. 12-13 urte inguruko haurrek hartzen dute parte.
Ez dute berdintasuna sustatzeko jarduerarik gauzatzen.
Arraun Elkartea
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 54
Klub hau 1975 inguruan sortu zen eta 487 kide ditu: 115 emakume eta 372 gizon
Ez dituzte sexuaren arabera bereizitako datuak jasotzen, baina gaur egun 14 arraunlari gizon,
26 arraunlari emakume eta 22 arraunlari beterano dituzte; azken horiek duela gutxi jarri ziren
martxan, eta talde mistoa den arren, gaur egun arte gizonak bakarrik daude izen emanda.
Haurren arraunketa mistoa da eta, gaur egun, 4 neska eta 14 mutil dabiltza.
Gauzatzen dituzten jarduera nagusiak:
• Gaztetxoak prestatzea: «herrian kirola egiteko aukera izan dezaten».
• Kategoria guztietan lehiatzen dira, kadete eta gazteen kategorietan izan ezik.
Ez dute berdintasuna sustatzeko jarduerarik gauzatzen.
Urdaibai Eskubaloi Taldea
Mundakako eta Bermeoko jendeak osatzen du elkartea.
400 kide inguru dira eta emakume gehiago daude.
Jolasten dutenak 320 inguru dira, 30 taldetan; talde horietatik, 18-20 emakumeenak dira,
jokalarien % 65 baitira.
Gaur egun, zuzendaritzan 9 pertsona daude: 5 emakume eta 4 gizon. Presidentea gizona da.
Kudeaketa errazteko datu-base bat sortzen ari dira, non jokalarien, familien, kideen eta
abarren inguruko informazioa jasoko den.
Ez dute berdintasunaren inguruko jarduerarik gauzatzen; berdintasuna barneratuta daukate
eguneroko lanean. Baina onartzen dute gaur egungo gizartean, orokorrean, lan asko dagoela
egiteko berdintasuna lortzeko.
Barneko komisioak sortzen ari dira: euskara, berdintasuna...
Berdintasunarekin lotutako jarduerak gauzatzeko borondate ona dute.
Guraso Elkartea
70 familia inguru, 155 haur.
Gaur egungo batzordean 10 pertsona daude: 9 ama eta aita 1. Jarduerak gauzatzean, gizonek
gehiago parte hartzen dute. Batzordea bi urtetik behin berritzen da.
Haur bakoitzak urtero ordaintzen du kuota, dituen anai-arreben kopuruaren arabera.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 55
Jarduera nagusiak:
• Eskolaz kanpoko jarduerak: marrazketa, karatea, HEZIKI (Bizkaiko Foru Aldundiaren
jarduera, Lehen Hezkuntzako 1. eta 2. mailako ikasleentzat bereziki diseinatua, zeinak
haurren mugitzeko trebetasunak garatzea eta beren ekintzak autonomiaz kudeatu
ditzaten lortzea duen helburu).
• Eskolaren eguna: puzgarriak, diskofesta...
• Euskararen eguneko maskota, Tiburtzein: aita edo ama bat izaten da.
• Olentzero antolatzea: eskolakoa eta Udalekoa.
• Eskolako txangoen % 20 ordaintzen dute.
Ez dute berdintasunarekin lotutako berariazko jarduerarik egiten: «Eskolan guztiek jarduera
berak egiten dituzte, beraz, berdintasuna dago».
Komunak mistoak bihurtzeko prozesuan daude.
Ez dute berdintasunaren inguruko premia berezirik hautematen.
Gaur Dala Bihar
2015an sortu zen.
257 kide inguru ditu, horietatik 158 (% 61) emakumeak eta 99 gizonak dira. Gizonen parte-
hartze urriaz kexatzen dira.
Zuzendaritza Batzordean 7 pertsona daude: 5 emakume eta 2 gizon. Gaur egun, presidentea,
idazkaria eta diruzaina emakumeak dira.
Udalaren diru-laguntza jasotzen dute, baita Aldundiarena ere, baldintza batzuk beteta.
Gizonak eta emakumeak une desberdinetan joaten dira zentrora: gizonak, batez ere, goizez
joaten dira, egunkaria irakurtzera; emakumeak berriz, arratsaldez, kartetan jolastera, puntua
egitera...
Jarduera nagusiak:
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 56
• Hitzaldiak: hitzaldietarako txandaka emakumeak eta gizonak ekartzeko irizpidea dute.
Hitzaldi hauek nabarmendu behar dira:
o Emilio Olabarria: pentsioei buruz
o Ibarretxe
o Carmen Gallastegi
o Amaia Gorostiza, Eibar taldearen presidentea, «El papel de las mujeres en el
fútbol» (emakumeen rola futbolean)
o Jon Kortazar
o Garbiñe Biurrun
o Josu Urrutia: 52 pertsona bertaratu ziren, eta horietatik 12 soilik ziren gizonak.
o Bernardo Atxaga
o Mikromatxismoak
o «Pertsona toxikoak» hitzaldia, BiziPoz enpresaren eskutik
o Kontsumobide: lotarako arazoak, herentziak eta testamentuak, lapurretak eta
iruzurrak...
• Txango asko, egun batekoak eta bikoak.
• Karta-jokoen txapelketa
• Barreterapiako tailerrak, memoria mantentzeko eta garatzekoak...
Ez dute berdintasunarekin lotutako jarduerarik egiten, baina Udalak antolatzen dituenetan
parte hartzen dute.
Ez dute berdintasunaren inguruko arazorik hautematen Mundakan, «ez dago arazorik».
Kayak Surf
Duela 16 urte inguru sortutako elkartea da, 20 kide inguru ditu, baina 8 soilik jardunean:
guztiak gizonak.
Jarduera nagusia: kayakarekin olatuak hartzera joatea.
Emakume gutxi aritzen da kirol honetan.
Elkarteak ez du berariazko jarduerarik gauzatzen berdintasuna sustatzeko, baina Euskal
Federazioak baditu emakumeak kirol honetan parte hartzera bultzatzeko ekintzak.
Clubaren premia nagusia instalazioekin lotuta dago; horregatik, edozein jarduera egiteko
zailtasunak dituzte.
Ekainean ateak zabaltzeko jarduera egiten dute, non mutiko baino neskato gehiago aritzen
diren, baina ez du jarraitutasunik.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 57
15 urte daramate Mundakan txapelketa antolatzen, eta kirol honetan aritzen diren neska
aipagarriak bertaratzen dira horretara.
Berdintasuna sustatzeko antola daitezkeen jardueretan laguntzeko borondate ona dute.
Egunsenti Dantza Taldea
28 kide: 27 emakume eta gizon 1. Garai batean, gizon gehiago zeuden.
Kideek 20 eta 38 urte artean dituzte.
Jarduera nagusiak:
• Dantzako eskolak haurrentzat
• Urtean behin erakustaldia Mundakan, ekaineko San Pedro jaietan
• Nazioarteko Jaialdia abuztuan
• Bizkaiko Dantzari Eguna
• Busturialdeko Dantzari Eguna
• Doan joaten dira dantzatzera Mundakako Gure Etxea zaharren egoitzara.
Ez dute berdintasuneko berariazko jarduerarik gauzatzen: «Gauzak ondo daude horrela, ez
dago arazorik».
Katillotxu
Duela 20-25 urte inguru sortutako emakume-elkartea; 18-80 urte arteko 245 kide ditu.
Batzordea bi urtetik behin berritzen da.
Hasieratik, helburua emakumeei zuzendutako jarduerak proposatzea izan da; alabaina, azken
aldian, arreta handiagoa jartzen dute beste gai batzuetan, emakumeen aurkako indarkerian,
adibidez.
Mundakako Udalak doan lagatzen die lokala, baina ez dute diru-laguntzarik jasotzen; kideen
kuoten bidez finantzatzen da.
Jarduera nagusiak:
• Gimnastika
• Pilates
• Yoga
• Dantza
• Ehoziri-lana
• Gitarra
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 58
Ez dira berdintasuna sustatzeko ekintza asko egiten, ez da haien helburu nagusietako bat.
Martxoaren 8 inguruan ekintzaren bat gauzatzen dute.
Uste dute Udala gehiago nahastu behar dela martxoaren 8ko eta azaroaren 25 egunetako
antolaketan.
Mundakako Eskola
Mundakako eskolak 2 urtetik 12 urte arteko ikasleak ditu, Haur eta Lehen Hezkuntzan.
Ikasleak mistoak dira, eta honela daude banatuta:
IKASTURTEA NESKAK MUTILAK GUZTIRA
2 urteko gela 5 5 10
3 urteko gela 9 9 18
4 urteko gela 7 6 13
5 urteko gela 4 7 11
LH 1. maila 6 9 15
LH 2. maila 10 10 20
LH 3. maila 9 3 12
LH 4. maila 5 6 11
LH 5. maila 11 8 19
LH 6. maila 11 9 20
GUZTIRA 77 72 149
Ikasleak
18 irakasle daude: 16 emakume eta 2 gizon.
Hezikidetza kontuan hartzen da Bizikidetza Planean. Hilean behin, Berritzegunean mintegi bat
antolatzen da bizikidetzari eta hezikidetzari buruz, Gernikan, eta aholkularitza-enpresa bat
bertaratzen da.
Hezikidetza eguneroko lanean txertatuta dago. Gainera, martxoaren 8aren eta azaroaren
25aren inguruko jarduerak antolatzen dituzte.
Eskolan batzorde eta egitura hauek dituzte:
• Batzorde pedagogikoa. 6 emakume dira: 4 ziklo-koordinatzaile (Bat ziklo bakoitzeko: 1
haur-hezkuntzan, 1 lehen hezkuntzako lehenengo zikloan, 1 lehen hezkuntzako
bigarren zikloan, 1 lehen hezkuntzako hirugarren zikloan), zuzendaria eta aholkularia.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 59
Ezarri edo gauzatu behar den guztia batzorde horretatik igarotzen da.
• Bizikidetza-batzordea. 4 emakume dira: zuzendaria, aholkularia, ikasketaburua,
irakaslea.
Astean behin elkartzen dira.
• Agenda 21. Ez da batzorde bat, berez. Zuzendariak zuzenean eramaten du batzorde
pedagogikora.
• Ikasleek parte hartzen duten 2 batzorde:
o Agenda 21
o Ikasgelako arduradun eta delegatuekin, zeinekin zenbait gai lantzen diren.
• Eskola-kontseilua:
o Familien aldetik, 15 pertsona: 14 emakume eta gizon 1
o Irakasleak, 10 pertsona: 9 emakume eta gizon 1
o Zuzendaritza-taldetik, 3 pertsona: 3 emakume
o Udaletik, pertsona 1: emakume 1
• Jangelako langileak. Guztiak emakumeak, 9-10 begirale
• Garbiketa: udaleko 2 emakume
Eskolan bainugela mistoak egiteko prozesuan daude, eta obrak egin beharko dituzte
horretarako.
Komunetako sinboloei dagokienez, ikasle batzuekin batera, txorrota ixteko, argia itzaltzeko eta
beste zenbait gauza eskatzen dituzten sinboloak jarri dituzte.
Jolastokien kudeaketan ez dute arazo handirik, haien jolastokia kalea (plaza eta elizaren
inguruak) eta pilotalekua direlako. Pilotalekuan, txandaka aritzen dira, zikloka eta joko-
motaren arabera: eskubaloia, saskibaloia, futbola... Gatazka gehien futbolarekin sortzen da;
txandak ez badira errespetatzen, futbolik gabe gera daitezke 15 egunez.
Irakasle gehienak emakumeak dira, batez ere txikienen hezkuntzari dagokionez. Bileretara ere
batez ere amak joaten dira, baina badirudi institutuan aitak gehiago inplikatzen hasi direla.
Gazteleraz hitz egiten dutenean, badakite hizkuntza zaindu behar dutela, denbora guztian
maskulino generikoa ez erabiltzeko. Zuzentzen saiatzen dira eta euskaraz errazagoa egiten
zaiela onartzen dute.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 60
Duela 3-4 urte familiei bidaltzen zaien kanpo-dokumentazioa berrikusi zuten, hizkuntza
inklusiboaren ikuspegitik. Euskaraz, adibidez, «guraso» esan beharrean, aita eta ama soilik
aipatzen baititu, «familiak» erabiltzen hasi dira, familia bat izan daitekeenaren ulermen
zabalagoa adierazten baitu. Gaztelaniaz, maskulino generiko asko izen abstraktuez, benetako
generikoez eta abarrez ordezkatu zituzten.
Atorrak
Atorrak elkartean 350 kide daude (guztiak gizonak), 18-80 urte artekoak, baina 230 kide
inguruk parte hartzen dute: 180 abesten, 6-8 trikitia, gitarra, mandolina, biolinak eta abar
jotzen.
Atorrak elkartean, gizonak soilik aritu eta kidetu daitezke. «Baina ez dago Alardeetan bezalako
gatazkarik».
Zuzendaritza Batzordean 8-10 pertsona daude.
2007an sortu zen elkartea, baina inauterietan herritik irteteko tradizioa askoz ere zaharragoa
da. 1841eko idazki batean, alkateak «antzina-antzinako» tradizio hori mantentzeko eskatu zion
Bizkaiko Jaunari.
Abesteko tradizioa XX. mende hasierakoa da.
Duela 4 urtera arte diru-laguntza jasotzen zuten; gainera, kuota sinboliko bat dute.
Inauterietan jarduten dute eta goizez irteten dira abestera. Garai batean, abestera beste herri
batera joateko eskatu zieten, baina ezetz esan zuten, Mundakako tradizioa delako.
Inauterien aurretik, elkarrizketak egiten dizkiete eta beti aipatzen dituzte Lamiak, jaietako
ezinbesteko alderdi modura. Haien ustez, jaiak ospatzeko modu hori (Atorrak alde batetik,
gizonak soilik, eta Lamiak bestetik, emakumeak soilik) «berdintasun-eredu bat da, halaber».
HEMENDIK saria jaso zuten (Deia egunkariak ematen kultura- eta kirol-jarduerei ematen dien
sari bat) Atorrek eta Lamiek, elkarrekin.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 61
Entseguak 5 larunbat lehenago hasten dira; gainera, gitarrako eskolak ematen dituzte,
inauterietan irteten direnean jotzeko xedez.
Mundakako Abesbatza
Abesbatza mistoa da eta 35 kide ditu: 20 emakume eta 15 gizon, 35 eta 80 urte artekoak.
Abestu egiten dute, egoera hauetan:
• Elizan
• Zaharren egoitzan
• Herriko tradizio zaharrak: Santa Ageda, Santa Zezilia, Olentzero
• Otsailean, Bizkaiko Abesbatzen Astea, Begoñako Basilikan
• Udaberriko Kontzertuak:
• Mundakako jaiak, beste abesbatza batzuekin batera (abesbatza horien herrietan ere
abesten dute)
• Habaneren kontzertua udan, portuan
• Urdaibaiko Elizetako Organoak elkarteak abesbatza, txistu eta organoko kontzertuak
antolatzen ditu. Aurten, Mundakako organoak 100 urte bete ditu.
Ez dute berdintasuna sustatzeko jarduerarik gauzatzen.
Abante Brass Band
Ez da elkarte bat: ez dute estatuturik, ez dute diru-laguntzarik jasotzen...
Azken 3 urteotan, ez dute ia jarduerarik izan, baina berriz hastea aurreikusten dute.
Fanfarre honetan, 12 kide inguru daude: 7 gizon eta 5 emakume.
Mundakako kaleak girotzen dituzte jaietan.
PREMIAK ETA PROPOSAMENAK
«Plan praktikoa eta errealista izatea»
Gobernu ona
• Berdintasunaren inguruko gaietan prestatzea hala teknikariak nola politikariak, bai eta
udaleko gizarte-erakundeak ere.
• Herritarrentzako sentikortze-kanpainak: genero-betaurrekoak janztea,
berdintasunaren irudipenetik irtetea, berdintasunezko irisgarritasuna lortzea...
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 62
• Emakumeen aurkako indarkeria motei buruz sentikortzea: kanpainak, hitzaldiak,
prestakuntza...
• Komunikazio inklusiboko berariazko prestakuntza, hizkuntza eta irudiak modu ez-
sexistan eta ez-androzentrikoan erabilita.
• Berdintasun-klausulak txertatzea diru-laguntza eta kontratazioetan, modu egituratuan.
• Genero ikuspegia txertatzea azterketetan; adibidez, udalerriko puntu beltzak aztertuta.
Emakumeak ahalduntzea
• Ahalduntze-eskola bat edo, gutxienez, ahalduntzeko tailerrak egiteko premia.
• Genero-estereotipoekin apurtzea haurtzarotik.
• «Aukera librearen» mitoa haustea.
• Kirol-jarduera guztietan parekotasuna lortzea.
Ekonomiak eta antolamendua eraldatzea eskubideak bermatzeko
• Agerian uztea emakumeek lana doan egiten dutela etxean eta zainketa-lanetan.
• Onartzea zainketa-lanak ezinbestekoak direla bizitzaren iraunkortasunerako.
• Onartzea emakumeek beren bizitza profesionala alde batera uzten dutela zainketa-
lanetan aritzeko.
• Gizonak etxeko eta zainketako lanetan erantzunkidetasunez nahas daitezen lortzea.
• Tailerrak egitea bateratzeko neurrien eta etxeko eta zainketako lanak
erantzunkidetasunez antolatzeko premiaren inguruan.
• Hezikidetza lantzea, ez soilik haurtzaroan eta eskolan, baizik eta adin eta gune
guztietan, emakumeen aurkako indarkeria prebenitzeko neurri gisa.
• Belaunaldi eta genero arteko jarduerak ezartzea.
• Udalak jarduera mistoak sustatzea, ez soilik haurrentzat, adin guztientzat baizik.
• Pobreziaren feminizazioa eta Mundakako fabriketako neskato esplotatuen errealitate
historikoa onartzea.
Emakumeen aurkako indarkeriarik gabeko bizitzak
• Azaroaren 25a antolatzeko baliabideak ezartzea.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 63
• Indarkeria sexistaren aurreko erantzun publiko instituzionalerako protokoloa egitea.
• Genero-indarkeriari aurre egiteko sareak antolatzea.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 64
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 65
D.- BERDINTASUNAREN HASTAPENAK
Teknikariekin izandako elkarrizketetan, Udaleko egunerokotasunean zein neurritan lantzen
den berdintasuna aztertu zen. Adierazle batzuen bidez, Mundakan alderdi horren egoera
orokorra ikusteko aukera ematen duten zenbait alderdiri buruz galdetu zen.
SEXUAREN ARABERA BEREIZITAKO DATUAK: ikusi denez, nagusiki eta modu egituratuan, ez
dira sexuaren arabera bereizitako datuak aztertzen eta aurkezten. Alabaina, jarduera hori
gauzatu daiteke, datuak biltzen baitituzte.
HIZKUNTZAREN ETA IRUDIEN ERABILERA EZ-SEXISTA, KOMUNIKAZIO INKLUSIBOA: oro har,
egiten dela uste dute, eta hala da egoera batzuetan, baina, egiaz, alderdi hori ez da asko garatu
barneko komunikazioan; horregatik, indartu eta udaleko lanean modu sistematikoan txertatu
beharko litzateke.
GENEROARI BURUZKO BERARIAZKO PRESTAKUNTZA: Mundakako Berdintasunerako
diagnostikoa egiteko eta I. Plana prestatzeko prozesu honetan, hala teknikariek nola
politikariek sentikortzeko eta oinarrizko kontzeptuei buruzko bi orduko prestakuntza jaso dute.
Dena den, ezinbestekoa da berdintasun-gaietako prestakuntza ematea, udaleko kudeaketan
genero-zeharkakotasuna erraztuko duelako.
BERDINTASUNA BULTZATZEKO JARDUERAK: arlo guztietan berdintasuna sustatzeko jarduerak
egin behar dituzte. Genero-zeharkakotasunak esan nahi du berdintasuna ez dagoela soilik
berdintasun-arloan, baizik eta arlo guztiek aplikatzen dutela genero-ikuspegia.
GENEROKO KLAUSULA SOZIALAK DIRU-LAGUNTZA ETA KONTRATUETAN: kontratazioko
pleguetan berdintasun-klausula batzuk txertatu dira. Klausula horiek modu sistematikoan
aplikatu beharko lirateke.
PARTE-HARTZE OREKATUA: Udalbatzan, gizonen eta emakumeen presentzia nahiko orekatua
da (6 gizon eta 4 emakume), eta gauza bera gertatzen da batzordeen ardurarekin (3
emakumeen ardurapean eta 4 gizonen ardurapean).
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 66
4. MUNDAKAKO EMAKUMEEN ETA GIZONEN BERDINTASUNERAKO I.
PLANA
A. PLANAREN IKUSPEGIA
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako I. Planak erreferentziatzat hartzen ditu
EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako VII. Planaren printzipioak eta lan-
estrategiak.
Gobernu ona
Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legearen (otsailaren 18ko 4/2005 Legea) 3.4.
artikuluan jasotzen den moduan, genero-ikuspegia edo genero mainstreaming-a pixkanaka
txertatzea esku-hartze publiko bidezkoago, gardenago eta zuzenagoa bermatzeko formula
nagusietako bat da, emakumeen eta gizonen berdintasunaren arloan.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 67
Lege horrek bere printzipio orokorretan jasotzen duenez, genero-ikuspegia txertatu behar da
herri-aginteek gauzatutako politika eta ekintza guztietan, desberdinkeriak ezabatzeko eta
emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna sustatzeko (3. artikulua).
Lege horren arabera, hau esan nahi du: «emakumeen eta gizonen egoera, baldintza, jomuga
eta beharrizan ezberdinak modu sistematikoan kontsideratzea, eta, horretarako, politika eta
ekintza guztietan, maila guztietan eta horien plangintza-, egikaritze- eta ebaluazio-fase
guztietan, ezberdintasunak ezabatzeko eta berdintasuna sustatzeko xedea duten helburu eta
jarduketa zehatzak txertatzea».
Emakumeen ahalduntzea
2015ean Nazio Batuetako estatu kideek onartutako 2030erako munduko Agenda berriak eta
Garapen Iraunkorrerako Helburuek XXI. mendearen bilakaera aldatzeko xedea dute, eta
horretarako pobrezia, desberdinkeria eta emakumeen aurkako indarkeriaren moduko erronkei
ekin diete. Alabaina, NBE Emakumeak erakundeak dioen moduan, ezin da arlo horietan
hobekuntzarik egin emakumeak ahaldundu gabe; hau da, ahalduntzea baldintza eta bermea
da, munduan emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna lortzeko gizarte-eraldaketarako.
Ekonomiak eta antolamendua eraldatzea eskubideak bermatzeko
Nazio Batuen Erakundeak adierazten duenez, ekonomiak eraldatzeko eta eskubide ekonomiko
eta sozialak burutzeko beharrezkoa da hiru lehentasunezko eremutan ekitea:
emakumeentzako lan duina, genero-ikuspegia duten gizarte-politikak eta eskubideetan
oinarritutako politika makroekonomikoak. Politika ekonomiko eta sozialek beren agendetan
emakumeen eskubideak jartzen badituzte, giza garapen iraunkorrari laguntzen zaiola kontuan
harturik, lan-ardatz hau proposatzen da, zeinak bide hori posible egiteko NBEren lehentasunei
heltzen dien.
Ildo berean, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Erakunde Arteko Batzordearen
2016ko uztailaren 21eko Erabakiak azaltzen duenez, beharrezkoa da eztabaida publiko bat
sustatzea egungo eredu ekonomikoa eta horrek pertsona guztien eskubideak bermatuko
dituen garapen iraunkorrean daukan eragina aztertzeko.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 68
Emakumeen aurkako indarkeriarik gabeko bizitzak
Emakumeen aurkako indarkeria giza eskubideen urraketa larria da. Emakume izateagatik
jasaten dute indarkeria hori, eredu despareko eta hierarkiko honetan gizonek emakumeei
egiten dizkieten genero- eta botere-diskriminazioen ondorioz; izan ere, gizonekiko
mendekotasun egoeran daude emakumeak.
Emakumeen aurkako indarkeriatzat jotzen dira generoan oinarritutako indarkeria-ekintza
guztiak, emakumeentzat kalte edo sufrimendu fisiko, sexual, psikologiko edo ekonomikorik
ekartzen dutenak, horien barnean sartuta ekintza horiek aurrera eramateko mehatxuak,
hertsapenak edo askatasun-gabetze bidegabea, bizitza publiko nahiz pribatuan.
B. ESPARRU TEORIKOA ETA LEGE-ESPARRUA
Azken urteotan, lege eta arau juridiko asko onartu dira nazioartean, Europan, estatuan eta
toki-mailan, zeinen helburua den Emakumeen eta Gizonen Aukera Berdintasunerako
Eskubidea esplizituki onartzea; horri esker, Berdintasun Plan honek aterki nahikoa zabala
izango du instituzioei eta araudiari dagokienez.
Jarraian, genero-politiken sare teoriko eta legalaren mugarri batzuk nabarmenduko ditugu:
• 7/1985 Legea, apirilaren 2koa, Toki Araubidearen Oinarriak Arautzen dituena
(eguneraketa: 2003/12/21).
• 4/2005 Legea, otsailaren 18koa, EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerakoa.
• EAEko emakumeen eta gizonen berdintasunerako VII. Plana
• 3/2007 Lege Organikoa, martxoaren 22koa, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunari
buruzkoa.
• Herrietan Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasuna Sustatzeko Europako Gutuna.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 69
7/1985 Legea, apirilaren 2koa, Toki Araubidearen Oinarriak Arautzen dituena
(eguneraketa: 2003/12/21).
Lege horren 28. artikuluan, hau aipatzen da: «Udalek beste administrazio publiko batzuei
dagozkienak osatzeko diren jarduerak egin ditzakete eta, batez ere, hezkuntza, kultura,
emakumeen sustapena, etxebizitza, osasuna eta ingurumenaren babesari lotutakoak».
Testuinguru horretan, toki-administrazioak protagonismo argia dauka, baina esku hartzeko
tarte bat uzten da arauetan, zeinari esker udalek jarduerak sustatu eta genero-arloan
herritarren premiak eta helburuak betetzeko zerbitzu publikoak eskain ditzaketen, betiere
beste Herri Administrazio batzuen eskumenak galdu edo oztopatu gabe.
4/2005 Legea, otsailaren 18koa, EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerakoa.
Aipatutako Legearen esparruan, lehen tituluak definitzen ditu zein diren, emakumeen eta
gizonen berdintasunaren arloan, administrazio-maila bakoitzak dituen eginkizunak, Autonomia
Estatutuko 10.39 artikuluan, Lurralde Historikoen Legeko 6 eta 7 c) 2. artikuluetan, zein
Estatutuan (9.2 artikulua) eta Erkidegoko arauetan (Europar Batasunaren Ituneko 3.02
artikulua) ezarritakoak dakartzan eskumenetatik abiatuta; izan ere, aipatutako lege eta arauek
betebehar bi ezartzen dizkiete herri-aginteei: bata, emakumeen eta gizonen berdintasuna
benetakoa eta erreala izateko baldintzak bultzatu eta oztopoak eraistea, eta, bestea,
berdintasuna sustatzea herri-aginteen politika eta ekintza guztietan.
Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legeak funtzio hauek esleitzen dizkio Toki
Administrazioari:
• Azpiegiturak, programak eta prozedurak egokitu eta sortzea, genero-ikuspegia
integratze aldera.
• Ekintza positiboko neurriak gauzatzea.
• Programak egitea, Jaurlaritzaren plangintza orokorraren esparruaren barruan eta
foru-aldundiek egiten dituzten programen esparruaren barruan.
• Estatistikak egokitu eta eguneratzea, horien bitartez ezagutzeko emakumeen eta
gizonen artean dagoen desberdintasun egoera eta berdintasuna sustatzeko hartu
behar diren neurriak.
• Toki-eremuan, emakume eta gizonen egoerari buruzko azterlanak eta ikerketak
egitea.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 70
• Emakumeen eta gizonen ezberdintasun-egoerari buruz eta berdintasuna
sustatzeko abiarazi behar diren neurriei buruz sentsibilizazio-jarduerak egitea.
• Toki-araudia nolakoa den eta nola aplikatzen den begiratzea, emakumeen eta
gizonen berdintasun-printzipioaren arabera.
• Herritarrei, eta batez ere emakumeei, informazioa eta orientabidea ematea
emakumeen eta gizonen berdintasunarekin zerikusia duten baliabideei eta
programei buruz, bai eta bereizkeria anizkoitza jasaten duten emakumeei
oinarrizko gizarte-eskubideetarako sarbidea bermatzeko zuzendurik dauden
programa eta zerbitzuei buruz ere.
• Bereizkeria anizkoitza jasaten duten emakumeek oinarrizko gizarte-
eskubideetarako sarbidea izan dezaten programak osatzea edo zerbitzuak ematea,
zerbitzuon izaera dela-eta udal mailan eman beharrekoak direnean.
• Bizitza pertsonala, familia eta lana bateratzea helburu duten baliabide eta zerbitzu
soziokomunitarioak ezartzea, beren izaera dela-eta udal-mailan eskaini
beharrekoak direnean.
• Erakunde publiko zein pribatuekin harremanak finkatzea eta partaidetza eta
lankidetzarako bideak ezartzea, baldin eta erakundeon xedeek edo eginkizunek
toki-eremuan emakumeen eta gizonen berdintasuna erdiesten laguntzen badute.
• Toki-eremuan sexuaren zioz gertatzen diren bereizkeria-egoerak antzematea, eta
egoera horiek errotik kentzeko neurriak hartzea.
• Lege honetan jasotako beste edozein eginkizun, edo bere eskumen-esparruaren
baitan esleitzen zaion beste edozein.
Legeak oinarrizko lau funtzio ezartzen ditu EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako
V. Plana diseinatzeko eta egituratzeko:
• Plana gauzatzean herri-aginteen jarduketa eraendu behar duten oinarrizko
printzipioak ezartzeko funtzioa (Legearen atariko titulua).
• Euskal herri-administrazioen eta -aginteen jarduketan genero-ikuspegia
integratzeko neurri sorta arautzeko funtzioa (I. eta II. Tituluak).
• Zenbait esku-hartzeko arlotan berdintasuna sustatzeko neurriak egituratzeko
funtzioa (III. Titulua).
• Zehapenak arautzea (IV. Titulua).
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 71
EAEko Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako VII. Plana
Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako VII. Planaren xedea botere publikoak gidatzea da,
zertarako eta bizitzaren arlo guztietan emakumeen eta emetasunaren mendekotasuna
mantentzen eta justifikatzen duten balioak aldatzeko; balio horiek gizonak ere mugatzen
dituzte, nahiz eta oraindik botere-egoeran egon, patriarkatuak haien bizitzak ere baldintzatzen
baititu, unibertsala da eta.
Balio aldaketa hori ezinbestekoa da giza garapen iraunkorrerako, eta berekin dakar hainbat
balio berri sortzea eta finkatzea, zeinak ez diren androzentrismoaz, sexismoaz eta matxismoaz
zeharkatuta egongo; aitzitik, emakumeen eta gizonen berdintasuna, emakumeen giza
eskubideak eta herritarren sustapena garatzea eta txertatzea ahalbidetzen duten printzipio
filosofiko, etiko eta politikoek zeharkatuko dituzte.
Oinarri hartuta emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako 4/2005 Legean jasotako
berdintasunaren printzipioa eta arau horren arabera euskal botere publikoen jarduna arautu
behar duten printzipio orokorrak (tratu-berdintasuna, aukera-berdintasuna, aniztasunarekiko
eta desberdintasunarekiko errespetua, genero-ikuspegia txertatzea, ekintza positiboa,
sexuaren araberako rol eta estereotipoak deuseztatzea, ordezkaritza orekatua eta
koordinazioa eta elkarlana), EAEko Emakume eta Gizonen Berdintasunerako VII. Planean
jasotako lan-agendak horietako batzuk sakontzen eta azpimarratzen ditu, proposatutako
jarduketa gidatzeko estrategikoak direlako, eta beste batzuk gehitzen ditu.
• Paradigma feminista
• Genero-ikuspegia
• Intersekzionalitatea
• Emakumeen ahalduntzea
• Giza garapen iraunkorra
VII. Planean proposatutako ekintzen oinarri diren printzipio horiez gain, berme hauek ezarri
dira, jasotako jarduketak operatiboak izan daitezen eta aurreikusitako eragina izan dezaten:
1. Emakumeen eta gizonen berdintasunarekiko benetako konpromiso politikoa.
2. Beharrezko aurrekontu-baliabideak, giza baliabideak eta baliabide teknikoak
berdintasuneko politika publikoen esku jartzea.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 72
3. Politika gardena izatea eta herritarrei kontuak ematea, diru publikoaren bidez
berdintasunari nola laguntzen zaion jakinarazteko.
4. Emakume- eta herri-mugimenduek eta eragile ekonomiko eta sozialek politiken
garapenean parte hartzea eta elkarrizketa izatea, parte hartzeko eredu
demokratikoago batetik, halako moldez non haien ekarpenak aintzat hartuko diren eta
eragina izango duten.
5. Erakunde guztiek eta horiek osatzen dituzten sailek erantzunkidetasuna izatea,
berdintasuna lortze aldera.
3/2007 Lege Organikoa, martxoaren 22koa, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunari
buruzkoa.
Legea 2007ko martxoaren 23an argitaratu zen BOEn eta premisa hau du oinarri, batetik:
emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna «printzipio juridiko unibertsala da eta giza
eskubideei buruzko nazioarteko hainbat testutan onartzen da». Bestetik, Legearen aurreko
berdintasun formala onartzea oinarrizko alderditzat jotzen du eta adierazten du arauzko
ekintza bidez hobetu behar dela, «oraindik bizirik dauden sexu-diskriminazio zuzen eta
zeharkako adierazpen guztiak gainditzeko, eta emakumeen eta gizonen arteko benetako
berdintasuna lortzeko, hori eragozten duten gizarte-oztopo eta -estereotipo guztiak
ezabatuta»
Oinarrizko printzipio hauetan oinarritzen da, besteak beste: «ekintza positiboa, «ordezkaritza
orekatua» eta «zeharkakotasuna».
21.1 artikuluaren arabera, «Toki-erakundeek berdintasun-eskubidea barneratuko dute euren
eskumenak gauzatzean, eta, horretarako, elkarlanean arituko dira gainerako Administrazio
publikoekin». Hala, 3/2007 Legeak Toki Administrazioen berezko eskumenei heltzen die, zeinak
orokorrean esleitzen diren Toki Araubidearen Oinarriak Arautzen dituen Legean (otsailaren 2ko
7/1985 Legea) eta, euskal Udalerrien kasuan, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako
Legean (otsailaren 18ko 4/2005 Legea) ezartzen diren.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 73
Herrietan Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasuna Sustatzeko Europako Gutuna
Europako Udalerri eta Eskualdeen Kontseiluak sustatu zuen Herrietan Emakumeen eta Gizonen
arteko Berdintasuna Sustatzeko Europako Gutuna, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako
Ekintza Komunitarioko V. Programaren esparruan; gutun hori «Europako tokiko eta eskualdeko
gobernuei zuzenduta dago, eta deia egiten zaie hura sinatzeko, emakumeen eta gizonen arteko
berdintasunaren printzipioari buruzko jarrera publikoa hartzeko eta beren lurraldeetan
gutunean zehaztutako konpromisoak aplikatzeko».
EUDEL (Euskadiko Udalen Elkartea) proiektuko kideetako bat da eta Euskadiko gero eta udal
gehiagok sinatu dute gutuna. Gutun horrekin bat egiten duten udalek konpromisoa hartzen
dute bi urtetan berdintasunerako ekintza-plana prestatzeko eta ezartzeko; plana partaidetzan
diseinatu behar da, ebaluazio-irizpide batzuen mende egon beharko da eta hura ezartzeko
beharrezko baliabideak izan behar dira. Gainera, udalek behar beste baliabide izan behar
dituzte plana abian jartzeko. Europako Gutunaren arabera, tokiko eta eskualdeko agintariak
«esku hartzeko mailarik egokienak dira desberdinkerien iraunkortasunari eta errepikapenari
aurre egiteko eta benetako berdintasunezko gizartea sustatzeko»
Arauok berdintasunerako honako printzipio hauetan oinarritzen dira:
(Emakumeen eta gizonen berdintasunerako 4/2005 Legea.
1. – TRATU BERDINA. Debeku da pertsonen sexuan oinarritzen den bereizkeria oro, zuzenekoa
zein zeharkakoa, edozein delarik ere hartarako erabilitako era.
Lege honen ondoreetarako:
a) Zuzeneko bereizkeria gertatzen da pertsona bat sexuaren zioz edo sexuarekin zuzenean
loturik dauden inguruabarrak direla-eta –haurdun egonda edo ama izanda, esaterako–
beste pertsona bat baino modu txarragoan tratatzen denean. Delitu gisa izan dezakeen
tipifikazioa ahaztu gabe, laneko sexu-jazarpena sexuagatiko zuzeneko bereizkeriatzat
jotzen da.
b) Zeharkako bereizkeria dago egintza juridiko, irizpide edo eginera batek, itxuraz neutroa
izanda ere, sexu bereko multzo aski handiago bati kalteak eragiten dizkionean, salbu eta
egintza juridiko, irizpide edo eginera hori egokia eta beharrezkoa denean, eta sexuarekin
loturik ez dauden irizpide objektiboak erabilita justifikatzeko modukoa denean.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 74
Euskal aginte publikoek ezin izango dute inolako diru-laguntza edo laguntzarik eman
sexuaren ziozko bereizkeria eragiten duen edonolako jardueratarako. Sexuaren ziozko
bereizkeria dela-eta administrazio-zehapena edo zigor penala jaso duten pertsona fisiko
edo juridikoak ere egoera berean geratuko dira, dena delako zehapen edo zigorrak dirauen
denboran.
Euskal herri-aginteek bermatu behar dute ezen bereizkeria-egoerak eragin ditzaketen beste
inguruabar batzuk ere tartean direla-eta bereizkeria anizkoitza jasaten duten emakumeek
nahiz emakume-taldeek benetan baliatzen dituztela beren oinarrizko eskubideak.
Inguruabarrok honako hauek izan daitezke: arraza, kolorea, jatorri etnikoa, hizkuntza,
erlijioa, politikari edo bestelako gaiei buruzko iritziak, gutxiengo nazional baten kide izatea,
ondarea, jaioterria, ezintasuna, adina, sexu-joera, edo beste edozein baldintza edo
inguruabar pertsonal edo sozial.
2. – AUKERA BERDINTASUNA. Euskal herri-aginteek neurri egokiak hartu behar dituzte
emakumeek eta gizonek eskubide politikoak, zibilak, ekonomikoak, sozialak eta kulturalak,
eta arauetan aitortu lekizkiekeen gainerako oinarrizko eskubideak, aukera berdinekin
baliatzen dituztela bermatzeko, boterea eta baliabide eta etekin ekonomikoak eta sozialak
eskuratu eta kontrolatzea barne. Lege honen ondorioetarako, berdintasunaz ari garela, zera
esan nahi da: agintea eta baliabide eta onura sozial eta ekonomikoak eskuratzeko abiagune
edo hasierako baldintzak ez ezik, horiek guztiak gauzatzeko eta behar den moduan
kontrolatzeko baldintzez ere ari garela.
Era berean, euskal herri-aginteek bermatu egin beharko dute ez dela oztoporik egongo lege
honetan aipatzen diren eskubideak gauzatzeko eta arautzen diren baliabideak eskuratzeko;
izan ere, Irisgarritasuna Sustatzeko Legean (abenduaren 4ko 20/1997 Legea) oztopo horiek
bertan behera uztea zehazten baita.
3. – ANIZTASUNA ETA EZBERDINTASUNA ERRESPETATZEA. Herri-aginteek beharrezko diren
neurri guztiak abiarazi behar dituzte sexuen berdintasunerako prozesuan errespetatu
daitezen bai Emakumeen eta gizonen artean biologiari, bizi-baldintzei, jomugei eta
beharrizanei dagozkienez dauden ezberdintasunak eta aniztasuna, baita emakumeen eta
gizonen kolektiboen euren barruan dauden ezberdintasunak eta aniztasuna ere.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 75
4. –GENERO-IKUSPUNTUA TXERTATZEA. Euskal herri-aginteek genero-ikuspegia txertatu behar
dute beren politika eta ekintza guztietan, halako moduz non horietan guztietan
ezberdintasunak ezabatzeko eta emakumeen eta gizonen berdintasuna sustatzeko helburu
orokorra ezarriko duten.
Lege honen ondoreetarako, honakoa da «genero-ikuspegiaren integrazioa»: emakumeen
eta gizonen egoera, baldintza, jomuga eta beharrizan ezberdinak modu sistematikoan
kontsideratzea, eta, horretarako, politika eta ekintza guztietan, maila guztietan eta horien
plangintza-, egikaritze- eta ebaluazio-fase guztietan, ezberdintasunak ezabatzeko eta
berdintasuna sustatzeko xedea duten helburu eta jarduketa zehatzak txertatzea.
5. – EKINTZA POSITIBOA. Emakumeen eta gizonen benetako berdintasun eraginkorra lortzea
sustatze aldera, herri-aginteek denboran ondo mugatutako berariazko neurri zehatzak
abiarazi behar dituzte, bizitzaren eremu guztietan sexuaren zioz gertatzen diren egitatezko
ezberdintasunak ezabatzeko edo murrizteko.
6. – SEXUAREN ARABERAKO ROLAK ETA ESTEREOTIPOAK DESAGERRARAZTEA. Euskal aginte
publikoek, inola ere, sexuaren araberako rol sozial eta estereotipo batzuk desagerraraztea
sustatu behar dute, emakumeen eta gizonen arteko desberdintasunaren oinarri baitira eta
horien arabera emakumeei etxeko eremuaren ardura eta gizonei eremu publikoaren ardura
izendatzen baitzaizkie, eta hori, gainera, balorazio eta aitorpen ekonomiko eta sozial oso
ezberdina eginez.
7. – ORDEZKARITZA OREKATUA Euskal aginte publikoek neurri egokiak hartu behar dituzte
emakumeen eta gizonen presentzia orekatua lor dadin erabakiak hartzeko eremu guztietan.
Lege honen ondoreetarako, pertsona anitzeko administrazio-organoetan ordezkaritza
orekatutzat, hain zuzen, sexu biek % 40ko ordezkaritza, gutxienez, dutenean joko da.
C. PLANAREN EZAUGARRIAK
Plan honen helburu nagusia genero-ikuspegia udaleko kudeaketan txertatzea da; horretarako,
abian jarri nahi dira berdintasunerako tokiko politika batzuk, zeinak araudiko berdintasunaz
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 76
harago joan eta aukeren eta emaitzen benetako berdintasun eraginkorra bermatzeko helburua
izango duten.
Ezaugarri hauek ditu:
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 77
D. I. EKINTZA-PLANA 2018-2022
Atal honetan, I. Plan honetako arloei dagokienez 2018-2022 aldian gauzatu beharreko
helburuak eta ekintzak jasoko dira.
Helburuek aldatu nahi den errealitate soziala mugatzen dute, egin beharrekoa lehenesten dute
eta lortutako emaitzak zehazten dituzte, proposatutako adierazleen eta ondorengo
ebaluazioen bidez.
I. Plan honetan, arlo bakoitzeko helburuak zehaztuko dira, eta EAEko Berdintasunerako VII.
Planean jasotako jarduketa-esparruetan bildutako gauzatu beharreko jarduketak txertatuko
dira horietako bakoitzean.
HELBURUAK
G. Gobernu ona E. Emakumeak
ahalduntzea
T. Ekonomiak eta
antolamendua
eraldatzea eskubideak
bermatzeko
V. Emakumeen
aurkako indarkeriarik
gabeko bizitzak
G1. Berdintasunerako
plangintza eta kudeaketa
areagotzea eta hobetzea.
G2. Estatistiketan eta
azterlanetan genero-
ikuspegia txertatzea.
E1. Sentikortzea, gure
gizartean oraindik ere
bizirik dauden
estereotipo eta
aurreiritzi sexistak
gainditzeko.
T1. Zainketa bizitzaren
iraunkortasunerako
ezinbesteko baldintza
dela sozialki onartzea.
V1. Emakumeen
aurkako indarkeriaren
prebentzioa
indartzea.
V2. Emakumeen
aurkako indarkeria
EREMUAK HELBURUAK EKINTZAK
GOBERNU ONA 4 18
EMAKUMEAK AHALDUNTZEA 2 10
EKONOMIAK ETA ANTOLAMENDUA ERALDATZEA ESKUBIDEAK
BERMATZEKO
1 1
EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIARIK GABEKO BIZITZAK 2 5
GUZTIRA 9 34
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 78
G3. Komunikazioan
berdintasuna txertatzea,
hizkuntza eta irudiak modu
inklusiboan erabilita.
G4. Kontratu, diru-laguntza
eta hitzarmenetan
berdintasun-klausulak
sartzea.
E2. Emakumeen
autonomia eta
genero-kontzientzia
gara daitezen
bultzatzea.
jasan duten biktimei
laguntza integrala
bermatzea.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 79
GOBERNU ONA
HELBURUA G1. Berdintasunerako plangintza eta kudeaketa
areagotzea eta hobetzea.
EKINTZAK G1.1. Udal-aurrekontuetan berdintasunerako urteko partida bat
esleitzea.
2.500 €.
G1.2. Berdintasunerako Batzordea sortzea, udaleko teknikarien eta
politikarien partaidetzarekin.
0 €.
G1.3. Erakunde publikoetako langile, politikari eta gizarte-
eragileentzako prestakuntza antolatzea eta ematea.
---
G1.4. I. Plana ebaluatzeko sistema prestatzea eta jarraipena egitea. 0 €.
G1.5. Berdintasunerako urteko Ekintza Plana prestatzea. 0 €.
G1.6. Bizkaiko Foru Aldundiko Berdinbidean Bizkaia zerbitzuarekin
koordinatzea.
0 €.
G1.7. Herrietan Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasuna
Sustatzeko Europako Gutuna sinatzea.
0 €.
G1.8. Sexuen arteko parte-hartze orekatua sustatzea balorazio-
batzordeetan (sariak, hautaketa-epaimahaiak...).
0 €.
NORK? Alkatea. Berdinbidean
ADIERAZLEAK
⇒ Berdintasunerako urteko aurrekontua ⇒ Berdintasun Batzordeko partaide-kopurua, sexuaren arabera ⇒ Berdinbidean zerbitzuarekin urtean egindako koordinazio-
bileren kopurua ⇒ Herrietan Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasuna
Sustatzeko Europako Gutuna sinatzea: bai edo ez ⇒ Berdintasunaren inguruan gauzatutako ekintza-kopurua ⇒ Prestakuntza-ekintzetako partaide-kopurua, sexuaren arabera
NOIZ? 18 19 20 21 22
G1.1
G1.2
G1.3
G1.4
G1.5
G1.6
G1.7
G1.8
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 80
GOBERNU ONA
HELBURUA G2. Estatistiketan eta azterlanetan genero-ikuspegia
txertatzea.
EKINTZAK G2.1. Sexuaren aldagaia txertatzea udaleko inprimaki eta datu-
baseetan.
0 €.
G2.2. Kultura-jardueretako, jaietako, kirol-jardueretako eta beste
batzuetako partaidetza-datuak jasotzea, sexuaren aldagaia
kontuan hartuta.
0 €.
G2.3. Sexuaren arabera bereizitako datuak jasotzeko irizpideak
adieraztea elkarteei, halako moldez non diru-laguntzak
justifikatzeko memorietan kontuan hartuko baitituzte.
0 €.
G2.4. Datuen bilketa aztertzea, halako moldez non aukera emango
baitu emakumeen eta gizonen egoera, baldintza, helburu eta
premia berezituak identifikatzeko.
0 €.
NORK? Alkatea eta idazkaria. Berdinbidean
ADIERAZLEAK
⇒ Zenbat inprimaki, datu-base eta memoriatan txertatu den sexuaren aldagaia.
NOIZ? 18 19 20 21 22
G2.1
G2.2
G2.3
G2.4
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 81
GOBERNU ONA
HELBURUA G3. Komunikazioan berdintasuna txertatzea,
hizkuntza eta irudiak modu inklusiboan erabilita.
EKINTZAK G3.1. Hizkuntzaren erabilera ez-sexista eta ez-androzentrikoa
egiteko gida bat sortzea eta hedatzea.
---
G3.2. Urtean behin, udalak eta elkarteek sortutako
dokumentazioaren lagin bat aztertzea.
0 €.
G3.3. Berdintasunari buruzko edukiak hedatzea (webgunean,
Emakundeko orrialderako esteka, etab.).
0 €.
NORK? Berdintasun Batzordea. Berdinbidean
ADIERAZLEAK
⇒ Hizkuntzaren eta irudien erabilera ez-sexista egin duten dokumentuen kopurua.
⇒ Proposatutako zuzenketa-kopurua.
NOIZ? 18 19 20 21 22
G3.1
G3.2
G3.3
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 82
GOBERNU ONA
HELBURUA G4. Kontratu, diru-laguntza eta hitzarmenetan berdintasun-klausulak sartzea.
EKINTZAK G4.1. Berdintasun-klausulak txertatzea diru-laguntza eta
kontratazioetan. 0 €.
G4.2. Genero-ikuspegia txertatzea udaleko langileak kontratatzeko
klausuletan. 0€.
G4.3. Genero-ikuspegia txertatzea herritarrentzako programa
guztietan (kultura, jaiak, gizarte-arloa, hirigintza, etab.). 0 €.
NORK? Alkatea eta idazkaria. Berdinbidean
ADIERAZLEAK
⇒ Berdintasun-klausulak txertatuta dituzten diru-laguntza eta kontratuen kopurua.
⇒ Genero-ikuspegia kontuan hartzen duten programen kopurua.
NOIZ? 18 19 20 21 22
G4.1
G4.2
G4.3
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 83
E. EMAKUMEAK AHALDUNTZEA
HELBURUA E1. Sentikortzea, gure gizartean oraindik ere bizirik
dauden estereotipo eta aurreiritzi sexistak
gainditzeko.
EKINTZAK E1.1. Martxoaren 8a modu integralean eta partaidetzaz antolatzea. ---
E1.2. Haur eta gazteentzako aisialdiko jardueretan, hezikidetza
sustatzeko jarduerak antolatzea. ---
E1.3. Elkarteak genero-arloan sentikortzea, beren jardueretan
genero-ikuspegia txerta dezaten. 0 €.
E1.4. Jarduerak programatzea, herriko gazteetan berdintasunaren
aldeko ikuspegia sustatzeko. ---
E1.5. Gabonetan, ipuin eta jostailu ez-sexisten aldeko kanpainak
antolatzea. ---
E1.6. Jarduerak antolatzea, gizonak erantzunkidetasunez
nahasteko zainketako eta etxeko arduretan. ---
NORK? Berdintasun Batzordea. Berdinbidean
ADIERAZLEAK
⇒ Sexuaren araberako partaidetza, martxoaren 8rako
programatutako jardueretan.
⇒ Sexuaren araberako urteko partaidetza, hezikidetza
sustatzeko jardueretan.
⇒ Sexuaren araberako urteko partaidetza, elkarteak sentikortzeko gauzatutako jardueretan.
⇒ Gizonak zainketan eta etxeko lanetan nahasteko gauzatutako ekintzen kopurua eta horietako urteko partaidetza, sexuaren arabera.
NOIZ? 18 19 20 21 22
E1.1
E1.2
E1.3
E1.4
E1.5
E1.6
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 84
E. EMAKUMEAK AHALDUNTZEA
HELBURUA E2. Emakumeen autonomia eta genero-kontzientzia
gara daitezen bultzatzea.
EKINTZAK E2.1. Emakumeen historia berreskuratzeko jarduerak antolatzea. ---
E2.2. Emakumeen izenak kontuan hartzea gune publiko, kale, plaza
eta eraikin berriak izendatzean. 0€.
E2.3. Emakumeen autoestimua eta ahalduntzea hobetzeko
jarduerak antolatzea. ---
E2.4. Herritarren partaidetzako berdintasunerako foroa sortzea,
gizarte-eragileek osatuta. 0€.
NORK? Berdintasun Batzordea
ADIERAZLEAK
⇒ Emakumeen izenak dituzten kaleen, plazen eta eraikinen
kopurua.
⇒ Emakumeen historia berreskuratzeko gauzatutako jardueren
kopurua eta sexuaren araberako partaidetza.
⇒ Emakumeen autoestimua hobetzeko gauzatutako jardueren kopurua eta partaidetza.
NOIZ? 18 19 20 21 22
E2.1
E2.2
E2.3
E2.4.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 85
T. EKONOMIAK ETA ANTOLAMENDUA ERALDATZEA ESKUBIDEAK
BERMATZEKO
HELBURUA T1. Zainketa bizitzaren iraunkortasunerako
ezinbesteko baldintza dela sozialki onartzea.
EKINTZAK T1.1. Sentikortze-jarduerak antolatzea, agerian jartzeko gizarte-
antolaketa erantzunkidea beharrezkoa dela, eta onartzea
emakumeek historikoki zainketak doan egin dituztela.
---
NORK? Berdintasun Batzordea
ADIERAZLEAK
⇒ Gizarte-antolaketa erantzunkidea beharrezkoa dela
agerian jartzeko antolatutako urteko jarduera-kopurua eta
sexuaren araberako partaidetza.
NOIZ? 18 19 20 21 22
T1.1
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 86
V. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIARIK GABEKO BIZITZAK
HELBURUA V1. Emakumeen aurkako indarkeriaren
prebentzioa indartzea.
EKINTZAK V1.1. Azaroaren 25a (Emakumeen Aurkako Indarkeriaren Nazioarteko Eguna) antolatzea, aldarrikatzea eta konpromisoak hartzea.
---
V1.2. Emakumeen aurkako indarkeria mota guztiei buruz jakinaraztea herritarrei, gizarte-eragileei, haurrei, nerabeei eta gazteei.
---
V1.3. Hala badagokio. salaketa publikoak gauzatzea herrian gertatutako emakumeen kontrako erasoen aurka.
---
V1.4. Jaien programazioan, emakumeen aurkako indarkeriaren kontrako ekintzak antolatzea.
---
NORK? Berdintasun Batzordea
ADIERAZLEAK
⇒ Sexuaren araberako partaidetza, azaroaren 25aren inguruan
antolatutako ekintzetan.
⇒ Sexuaren araberako partaidetza, jaietako programako
jardueretan.
NOIZ? 18 19 20 21 22
V1.1
V1.2
V1.3
V1.4
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 87
V. EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIARIK GABEKO BIZITZAK
HELBURUA V2. Emakumeen aurkako indarkeria jasan duten
biktimei laguntza integrala bermatzea.
V2.1. Indarkeria sexistaren aurreko erantzun publiko instituzionalerako protokoloa egitea.
---
NORK? Alkatea eta Berdintasun Batzordea
ADIERAZLEAK
⇒ Indarkeria sexistaren aurreko erantzun publiko
instituzionalerako protokoloa egitea: bai edo ez
NOIZ? 18 19 20 21 22
V2.1
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 88
E. PLANAREN KUDEAKETA
Koordinazioa eta programazioa
Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Legearen (4/2005 Legea) 10. artikuluan ezartzen
denez, foru- eta toki-administrazioek, bakoitzak bere burua antolatzeko dituen eskumenen
eremuan, beren egiturak egokitu behar dituzte, halako moduz non administrazio bakoitzak
emakumeen eta gizonen berdintasun-politikak bultzatu, programatu, ebaluatu eta horiei
buruzko aholkuak ematen jardungo duen erakunde, organo edo administrazio-unitate bat
izango baitu, gutxienez, dagokion jarduera-eremuan.
Plan honen jarduketa-programako helburuak eta ekintzak lortzeko, plana sustatzeko,
jarraipena egiteko eta ebaluatzeko egiturak eduki behar dira. Egitura hori Berdintasun
Batzordea da (alkatea; Gizarte Ekintza, Helduak eta Berdintasuna arloko zinegotzia; idazkaria;
etab.), eta teknikariek eta politikariek osatu beharko lukete. Gaur egun, udalean ez dago
berdintasuneko teknikaririk, eta ez da aurreikusten epe laburrean halakorik egongo denik.
Hauek dira Udalaren sustatze-egituraren funtzioak.
• Urteko lehentasunak zehaztea, urteko Ekintza Planaren bidez.
• Jarduerak planifikatzea, dauden baliabideen arabera (ekonomikoak, langileei
dagokienak, etab.).
• Jarduerak abian jartzea eta erantzukizunak banatzea.
• Jardueren segimendua eta balorazioa egitea.
Sustatze-egitura horrek aldizkako bilerak egin beharko lituzke (hiru hilean behin), dagozkion
jarduketak planifikatzeko eta abian jartzeko.
Bestalde, interesgarria litzateke berdintasunaren aldeko herritarren partaidetzako foro edo
kontseilu bat sortzea (eskola, guraso-elkartea, emakumeen elkarteak, etab.), udaleko zenbait
erakundek osatuta. Eginkizun hauek izango lituzke:
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 89
a) Udalaren politika bideratzea, emakumeen eta gizonen arteko berdintasuna lortze
aldera.
b) Aukera-berdintasunaren aldeko Udal Jarduketa Planak presta daitezen sustatzea;
horien jarraipena egitea.
c) Toki Administrazioari laguntza ematea jarduketa-ildo orokorrak zehazten eta
aurrekontuetako lehentasunak ezartzen.
d) Kontseiluan parte hartzen ez duten pertsonek eta taldeek proposatutako
iradokizunak eta ekimenak jasotzea. Berdintasuna sustatzeko ideia berritzaileak
sustatzea.
e) Kontseiluari heltzen zaizkion diskriminazio-salaketa arrazoitu guztiak jasotzea eta
organo eskudunetara bideratzea, baldin eta berdintasun-printzipioa urratzen edo
emakumeak iraintzen badituzte.
f) Berdintasuna sustatzeko jarduerak gauzatzen dituzten elkarteen eta gainerako
erakundeen arteko partaidetza, elkarlana eta lankidetza sustatzea.
I. Plan hau programatzeko, Urteko Programa Operatiboak gauzatuko dira aurreko hiruhilekoan.
Berdintasunaren aldeko herritarren partaidetzako foro edo kontseiluaren eta Berdintasun
Batzordearen partaidetza izango da.
• Laneko planak diseinatuko dira, kontuan hartuta helburuak, jarduerak,
nahastutako arloak, egutegia, jardueren kostua eta ebaluazio-adierazleak.
• Aurrekontu bat ezarriko da jarduketa-ildo bakoitzerako, non planifikatutako arlo
bakoitzak aurrekontu-aurreikuspen bat izango duen.
Planaren ebaluazioa
Berdintasun Planaren ebaluazio jarraitua eta urteko memoria egingo dira. Hainbat maila
ebaluatuko dira:
• Gauzatze-maila ebaluatzea: jarraipen kuantitatiboa egingo da, plan operatiboari
jarraikiz, kontuan hartuta aldagai hauek:
o Gauzatua
o Partzialki gauzatua
o Ez da gauzatu
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 90
o Gauzatua, baina ez da planifikatu
o Arrazoiak
• Prozesua ebaluatzea: ezartzeko prozesuaren indarguneak eta hobetu beharreko arloak
aztertuko dira, parte hartzen duten teknikariei, politikariei eta gizarte-eragileei
galdetuta. Arlo hauek nabarmenduko dira: inplikazioa, lanerako eta koordinaziorako
tresnak, komunikazioa, partaidetza-prozesuak, etab.
• Eraginaren ebaluazioa: berdintasun-politikek zer eragin duten aztertuko da, eta
emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren arloan egin den aurrerabidea
neurtuko da.
Bestalde, Planaren jarraipenari buruz Emakundek urtero eskatzen duen galdetegi elektronikoa
beteko da. Prozesua eta eragina ebaluatzeko, galdetegiak, elkarrizketak eta abar egingo dira.
Udal aurrekontua
I. Berdintasun Plana gauzatzeko, 4 urteko aurrekontua gutxi gorabehera 10.000 €-koa da.
Laguntzak eta diru-laguntzak
Diru-laguntzak eskatuko zaizkie Eusko Jaurlaritzako eta Bizkaiko Foru Aldundiko zenbait saili
(Kultura, Hezkuntza, Hirigintza, etab.), jarduerak gauzatzeko.
Mundakako Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako Diagnostikoa eta I. Plana 91
FITXAREN EREDUA
SAILA
HELBURUA
EKINTZA NAGUSIA
EKINTZA BEREZIAK
DESKRIBAPENA
NORI ZUZENDUA
ARDURA
Saila Pertsona/k Arlo laguntzailea/k Pertsona
laguntzailea/k
Noiz Aurrekontua
Jatorria Kopurua
ADIERAZLEAK
AURREIKUSITAKO EMAITZAK
OHARRAK