Kitap özeti

İbn Haldun MUKADDIME

Mukaddime

Mukaddeme (önsöz)

Kitabül-iber’in birinci kitabı

1.Bölüm : Genelde beşeri umran

Birinci mukaddeme

(diğer 5 mukaddimeni

n mukaddimesi

)

İkinci mukaddeme yeryüzünün

umran (topluluk) bulunan

kısımları ve dünyanın başlıca coğrafi

özellikleri

Üçüncü mukaddeme

iklimin insanın fiziksel

özelliklerine tesiri

Dördüncü mukaddeme iklimin insan

ahlakı üzerinde

tesiri

Beşinci mukaddeme

bolluk ve kıtlıkların insanın

beden ve ahlakı

üzerinde tesiri

Altıncı mukaddeme fıtrattan veya

riyazetten dolayı gaybı idrak eden insanların

nevileri

2.Bölüm : bedevi umran ,vahşi millerler ve

kabileler

3.bölüm: geniş

hanedanlıklar,mülk,hilafet,

devlet teşkilatındaki

makamlar

Tarih, bir çağa veya bir nesle , has haberlerin anlatılmasıdır. (sf.195)

Tarih ilmi , geçmişteki kavimlerin ahlakı , nebilerin gidişatı, hükümdarların devletleri ve siyasetleri ile ilgili hallere bizi vakıf kılar, bu şekilde amacı din ve dünya hallerinde ibret ve örnek almak olan kimsenin tarihten faydalanması bu süretle tamamlanmış olur (sf.165)

Mukaddemetarih ilminin fazileti , tarihte takip edilen usullerin tahkiki ve tarihçilerin hata ettikleri noktalara temas edilmiştir.

Zayıf veya sağlam demeyip sadece nakle itimad etmeleri ; bunları asıllarıyla karşılaştırmamaları ; benzerleriyle mukayese etmemeleri

Hikmeti ölçü alarak oluşumların tabiatlarını kavramak suretiyle haberlerde muhakeme ve basireti hakem kılmamaları

Bunları dikkate almadan konuyu ele almalarıdır. (syf.165)

Çoğu kere tarihçilerin, müfessirlerin ve nakil üstadlarının hikayelerde ve vakalarda içine düştükleri hataların sebebi ;

Umran, toplumla kaynaşmak ve ihityaçları gidermek maksadiyle şehire veya bir konaklama yerine inmek ve orada birlikte ikamet etmekten ibarettir. Birlikte yaşamanın sebebi, maişetlerini (geçimlerini) temin ederken tabiatı icabı insanların birbirlerine yardım etme durumunda bulunmalarıdır (sf.208)

Kitabu’l-iber’in Birinci Kitabı dünyadaki umranın tabiatı, ona arız olan bedevilik, hadarilik, tagallüb, kazanma, geçinme, sanatlar, ilimler, bunların benzeri diğer hususlar, bunlara mahsus olan illetler ve sebepler

Haberlerin tenkidinde , doğru olanların asılsız olanlardan ayıklanmasında en güzel ve en güvenilir usül , umranın tabiatını ve ictimai kanunları tanımakla olur. (sf.202)

•Umumi hatlarla beşeri umran, bunun sınıfları ve yeryüzünde kapladığı yerlerin miktarı hakkındadır.

1.bölüm

•Bedevi umran, kabilelerin ve vahşi (ibtidai) cemiyetlerin bahiskonusu edilmeleri hakkındadır.

2.bölüm

•Devletlere, hanedanlıklara, hilafete, mülke ve devlet teşkilatındaki makam ve mertebeler hakkındadır.

3. Bölüm

•Hadari umran , memleketler ve şehirler hakkındadır.

4. Bölüm

•Sanatlar , ilimler, maişet, kazanç ve şekilleri hakkındadır.

5.Bölüm

•İlimler, ilimlerin kazanılması ve öğrenilmesi hakkındadır.

6.bölüm

ibn haldun’un kendi ifadesiyle

kitabın bölümleri: (sf.209)

1. Bölüm Genelde Beşeri Ümran

İnsani ictima (insanların toplum halinde yaşamaları) zoruridir.

Allah teala insanı yaratmış, gıdasız yaşaması ve hayatını devam ettirmesi mümkün olmayacak surete ve biçime sokmuş, fıtratı ile gıdasını aramayı ve kendisine verilen kuvvet ile bunu elde etmeyi ona belletmiştir.

Ancak insanlardan bir kişinin kuvveti,muhtaç olduğu bahiskonusu gıdayı tek başına elde etmeye kafi gelmez.(sf.213)

2.Bölümbedevi umran

• Çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşırlar(sf.323)

• Kazanç ları ve yardımlaşmaları yaşamalarına yetecek miktardadır.bundan fazla değildir. (sf.324)

• Bedeviler hayra hadarilerden daha yakındır.(326)

• Bedeviler hadarilerden daha cesurdur(328)

• Maişetleri için sanat yolunu ya da ticareti meslek edinmişlerdir.

• Zaruri ihtiyaçlarından fazlası için yardımlaşırlar (sf.324)

• Hadarilerin kanuni hükümlerin zorluğu ve baskısı aldtında bulunmaları metanetlerini bozar ve mukavemet kabiliyetini yok eder.

bedevi vs hadari

3.Bölümgeniş hanedanlıklarmülk,hilafet, devlet

teşkilatındaki makamlar

Ibn haldun, mukaddimenin 3. bölümünde ,bugün siyaset sosyolojisi denilen mesele ve mevzuları ele almaktadır. (Uludağ)

Mülk (devlet ) ve güçlü hanedanık kabile ve asabiyetle olur.

ibn halduna’a göre devlet

Devlet oturduktan sonra asabiyete ihtiyaç duymayabilir. (sf.374)

Sahası geniş ve hakimiyeti büyük hanedanlıklar din esasına dayanır. (sf.378)

kalpler batıl heveslere , dünya meyline çağırılırsa, rekabet hasıl olur, ihtilaflar yaygınlaşır.

eğer Hakk’a dönülür, batılı ve dünyayı reddederse , gayeler birleşir, rekabet ortadan kalkar , ihtilaf azalır, yardımlaşma ve dayanışmanın güzel bir şekli ortaya çıkar,bu husustaki işbirliğinin sahası genişler, bu suretle devlet büyümüş olur. (sf.378)

çünkü

Çok sayıda kabileler ve çeşit çeşit cemaatların bulunduğu topraklarda , sağlıklı bir devletin kurulması az vakidir.(sf.386)

Tek başına şana sahip olmak , refaha dalmak , rahatı ve suküneti tercih etmek mülkün tabiatındadır. (sf. 388)

Tek başına şana sahip olunması , refah ve rahatın husule gelmesi ile mülkün tabiatı yerleşince , devlet ihtiyarlamaya başlar.