muhammed hamidullah - İslâm tarihine giriş

8/3/2019 Muhammed Hamidullah - slm Tarihine Giri

1/49

SLM TARHNE GRMuhammed Hamidullah


2/49

SLM TRHNE GRSunuMtercimin nszBirinci Blmslam Tarihi Kavram1. Konu ve Balang

2. Allah'n Melik smi Ve nsankinci BlmTarih, Takvim Ve slm Tarihi1. Tarih ve Takvim:2. Hz. brahim ve Takvim (Astronomi)3. Nebiler ve Melikler Tarihi4. Peygamberimizin Atalar: Hz. brahim ve Hz. smailnc BlmArap Yarmadas'na Gnderilen Nebiler Ve slm'dan nce Mekke1. Arap Yarmadasna Gnderilen Nebiler:A) Neb ve Rasl Terimleri:B) Hz. smail (a.s.)C) Tevrat, ncil ve Kurbn

D) Hz. Salih (a.s.)E) Hz. Hd (a.s.)F) Hlid b. Sinan el-Abs2. slm'dan nce Mekke ve Hz. smail'in OullarA) smail, Zemzem ve Mekke'nin KuruluuB) Kabe'nin Yapm ve Ynetimi:C) Mekke'de Ynetimin rgtlenmesi:Drdnc BlmHz. Muhammed'in Doumu Ve Mekke'nin Siyas Durumu1. Nebilerin DoumuA) Hz. Musa'nn DoumuB) Hz. sa'nn DoumuC) Hz. Muhammed'in Doumu

2. Hz. Muhammed'in Doumunda Mekke:A) Mekke'nin Siyas Yaps (On Bakanlk Sistemi):B) Hz. Peygamberdin Ailesinin Mekke Devletindeki Grevi3. Konu ile lgili SorularBeinci BlmHz. Muhammed'in Doumu Srasnda Mekke'nin Din Durumu Ve Peygamberlik2. lk Vahiy ve lk yetler4. Konu ile lgili Sorular:Altnc BlmHz. Muhammed'in Hayatnn Siyas Y N Ve Mekke Devri1. Peygamber-Sultanlar (Davud, Sleyman ve smail)2. Hz. Peygamberdin Mekke'deki Siyas Tavr (Mekke slm Devleti)3. Konu ile ilgili Sorular:

Yedinci BlmMedine'ye Hicret Ve Sonular1. Mslmanlarn Kardelii2. Medine'nin Savunulmas3. Dnyann lk Yazl Anayasas4. Medine slm Devleti'nin rgtlenii5. Konu ile ilgili SorularSekizinci BlmMekke Mrikleri Ve Medine Yahudileriyle likiler1. Medine Devletini Benimsemeyenler2. Hz. Peygamber Devrinde slm'n Yayl3. Mekke Devletiyle Ekonomik likiler4. Bedir Sava

5. Ben Kaynuka ve Ben Nadir Yahudileriyle likiler6. Hendek Sava


3/49

7. Ben Kureyza Yahudileriyle likiler8. Hudeybiye Sulhu ve Mekke'nin Fethi9. Konu ile ilgili SorularDokuzuncu BlmHz. Muhammed'in Vefat Ve Hilfet Meselesi1. Yalanc Peygamberler (Mseylime ve Esved)

2. Hz. Peygamberdin Hastalnda Hilfet Tartmalar3. Veliahdlk ve Hz. Ali4. Ensar ve Hilfet Meselesi5. Muhacirler ve Hilfet MeselesiOnuncu BlmHz. Ebu Bekir'in Halfe Seilmesi Ve Baz Uygulamalar1. Muhacirler ve Ebu Bekir'in Hilfeti Meselesi2. Ensar ve Ebu Bekir'in Hilfeti Meselesi3. Hz. Fatma'nn Miras Talebi ve Ebu Bekir'in Halifelii4. Hz. Ebu Bekir'in lk UygulamalarOnbirinci BlmHz. Ebu Bekir'in Halifeliinin Meruiyeti1. Hilfetin Kureylilii

2. Hz. Ebu Bekir'in Halifelii ve lk Hristiyanlkla Bir Mukayese3. Konu le lgili Sorular:


4/49

SLM TRHNE GRSunuElinizdeki eser, Prof. Dr. Muhammed Hami-dullah tarafndan Erzurum'da slm limler Fakltesi'nde verilenderslerden oluup, rahmetli Do.Dr. Ruhi zcan tarafndan dilimize evirilmi ve 1976 ylnda Erzurum'da "slm

Tarihi Dersleri" adyla teksir halinde yaynlanmtr.[1]

Eser, ders hviyetinde olmakla birlikte, zellikle basit

anlatm ve sorularyla genel okuyucu iin de ilgi ekici yanlara sahiptir.

Yayna hazrlarken mtercimin nevi ahsna mnhasr ksaltmalar ve transkripsiyonuna, lkemizde in

olunmadndan dolay dikkate alnmamtr. Ders balklar ve alt balklar tarafmzdan konulmu, baz nemli

konulara ait kaynaklar yazarn dier eserlerinden de karlatrmak gayesiyle dipnotlarda gsterilmitir.

Baz ekil deiiklikleri yaparak yayna hazrladmz bu deerli eserin okuyuculara yararl olacan umuyor,

mtercime Yce Allah'tan rahmet diliyoruz. Bu arada Beyan Yaynlar'na da byle bir eseri gn na

karmasndan dolay teekkr ediyoruz.

stanbul, 1994 Vecdi AKYZ[2]

Mtercimin nsz1- Prof. Dr. Muhammed Hamidullah Hocamzn, Fakltemiz ikinci snflarna haftada iki saat olarak verdii bu

dersler, ilk ders hari tamamen banda alnp, sonra terceme edilmitir. lk dersi de ricamz zerine muhterem

Hocamz, Arapa yazl olarak verdi.

2- Tercemede derslerin says, iki saatlik ders bir ders hesab edilerek kaydedilmitir. Zira Hoca, iki saatlik dersibirletirerek bir arada kesintisiz veriyordu. Buna gre, tercemede yer alan onbir ders, yirmiiki saatlik derstir.

3- Kur'n yetlerinin meallerinde merhum Hasan Basri antay Hocamzn, ciltlik Kur'n- Hakim ve Mel-i

Kerim adndaki tefsiri esas alnmtr. Hadis tercemelerinde muayyen bir esere istinad olunmamtr.

4- Hocann verdii derslerin tamam metin olarak yer almaktadr. Dipnotlar, mtercimin ilavesidir.

Mays 1975 Do.Dr. Ruhi zcan[3]

Birinci Blmslam Tarihi Kavram1. Konu ve BalangAlemlerin Rabbi Allah'a hamd, Rasullerin efendisiyle, ailesine ve arkadalarnn hepsine salt ve selm olsun".

slm Tarihi, ilk yaratlla; yani kainatn btnyle yaratcsna halen de olduu gibi teslimiyetleriyle; slmlanyla

balar. u halde slm, devamllk ve uml dinidir. Yaratln balangcndan, Adem'den (a.s.) kyamet kopana

kadar uzanp devam eder ve btn lemi kapsamna alr. Mesela, Nuh (a.s.) sadece milleti peygamber olarak

gnderildii kendi (mmeti)nin deil, bizim de nebmizdir. Musa (a.s.) ve sa (a.s.) Peygamberler de sadece


5/49

Yahudi ve Hristiyanlarn deil, ayn zamanda, slm'n nebsidirler. Madem ki slm, kesintisiz, devamllk ve

istisnasz uml dinidir, o halde tarihi de sonsuzdur.[4]

2. Allah'n Melik smi Ve nsanAllah'n en gzel isimlerinden olan "Melik" ismi, Allah'la yarattklar arasndaki balar tanmlamasndan dolay,

belki de dier isimlerinden daha aktr. Allah kendine "el-melikl-kud-ds"[5]

yani "Mlk ve melektun yegne

sahibi, [6]eksiklii gerektiren hereyden pk ve mnezzehdir" demektedir. Kendisi iin madem ki bu ismi

semitir, remz (sembolik) olarak bu ismin dier zelliklerinin de, anlamamz iin kullanlmas gerekir. Yoksa

kendisini hakikatte ne ise, ylece belirtse, hibir ey anlamamz mmkn olmayacaktr. Allah ite bunun iin

kendini tantma hususunda insan toplumunda anlalan kelimeleri kullanmtr. Yoksa Yce Allah, bu kelimelerin

ifade ettii mnlardan ok daha benzersiz, yksektir. Buna gre bir melik olarak kendisinin ar (taht),

askerleri (cundullah), hazneleri, mlk ve hatta baehri (Metropole; ummulkur, ehirlerin anas) ve saray

(beyt-i haram) vardr.

Melikler, (Sultan) hizmetkrlara i grdrrler. Benzersiz Yce Allah, kendisine bir nib (vekil) ve halef; halfeseecei zaman bunu srf iradesiyle; zorlamayla yapmad: (Yarattklarna) seme ans vererek:"Benim hilfetim

emnettir.[7]

Bu hilfetimi artlaryla kim zerine almak istiyor sizlerden?" deyince, yaratlm olanlar: "artlar nelerdir?"

sorusunu sorup: "artlar takdir etmek Benden, mes'liyet sizden" diye cevap alnca korktular ve: "Y Rabb,

nasl olur, Sen takdir edersin de biz mes'l oluruz?" dediler. Bunu Yce Allah yle ifade ediyor: Onlar bunu

yklenmekten ekindiler, bundan endieye dtler. nsan[8]

(a gelince: O, tuttu) bunu srtna yklendi. nk o

ok zulmkr ve ok cahildir.[9]

nsann gayb hakknda cahil olduunda phe yoktur. Fakat Allah'n hibir eye zulmetmediinin cahili deildir.

Allah'n efkat (ve merhameti) yaratp yze bldn, yzde birini btn yaratlmlara verip, geriye kalanyzde doksan dokuzunu da kendisine braktn renmiti. Alemdeki btn sevgi bu yzde bir paradandr:

Anann yavrusuna, dostun dostuna, iyilik sevenin iyilikte bulunduuna vs. kar olan muhabbeti hep bu

cmledendir. nsan, Allah'n (anann ocuuna olan muhabbetinden 99 defa daha fazla yaratklarna kar

sevgisinin okluundan) vazifeyi edadaki kusurdan dolay kendisine ceza vermeyecei, bunun ancak hata ve

yanllklar yapan ocuuna annenin terbiye kabilinden verdii ceza gibi olabilecei kanaatindeydi.

te bylece insan, kendi istei ile Allah'n halefi; halfesi oldu. Halfe olarak da en stn yaratk oldu ve hatta

kendisinin nnde melekler eil(ip secde et)diler. slm Tarihi ite o zamandan itibaren balar. [10]

kinci BlmTarih, Takvim Ve slm Tarihi1. Tarih ve Takvim:Tarih kelimesi nereden geliyor? Bazlar, Farsa "mhrz" tbiri nce "muerrh" eklinde Arapalatrld, sonra

da bu son kelimeden mastar ve ayn kke dayanan dier kelimelerin (mtaklarnn) tretilmitir olduu

kanaatinde-dirler.

Ancak, u dier gr daha doru olabilir: Zaman ezel ve ebed; ba ve sonu bulunmayan bir eydir. Fakat

insan zaman birimlemeyi arzu eder. Bu konuda gkyzndeki Ay' en iyi bir vesile olarak bulur: nk Ay yay

gibi domakta, daire halini aldktan sonra yava yava noksanlap kaybolmaktadr. Iksz hale gelip sonra son


6/49

derece dzenli ve dier eylerde bir benzeri olmayan vaziyette yine daha nce olduu gibi yay eklinde

domaktayd. Bundan dolay insan, snrsz, nihayetsiz (hadsiz) eyi (zaman) vakitlendirmek iin ay semitir.

Arapa takmir (aylamak), gkteki ay ve bu ayn eitli durumlar vastasyla vakti tahdit mnsnadr. Sonra bir

ay, gnlere ve haftalara blnd.

Bugnk malumatmza gre, bunu nce Bbilliler yaptlar. Btn dillerde durum byledir. Mesel ngilizce'de

"noon" gkteki ay, "month" ise (30 gn mnsna) ay demektir. Almanca "mond" gkteki ay, "monat" da (30

gn) ay manasnadr. Sami dillerde de vaziyet byledir. "Erh", brnice ve Gney Arap Yarmadas lehesinde,

gkteki ay manasnadr. Bu kelimeye Yemen'deki kitabelerde rastlamaktayz. Gkteki ayla "vakit tahdidi" an-

lamndaki "tarih" kelimesi bu kktendir.[11]

2. Hz. brahim ve Takvim (Astronomi)Bir Bbilli olan, Bbillilerin nebisi brahim'in (a.s.) bu ilmi; astronomiyi bildiine dair hayatyla ilgili baz

eylerden mlumattar oluumuzu garib karlamamak gerekir.

Yl, ay, gn hesabn ilk ortaya koyanlarn Bbilliler olduu sylenir. nceleri kamer yl kullanyorlard. Bunun

ziraata ve drt mevsime tamamen mutabk olmadn grnce, her kamer ylda bir kere yl 13 ay oluyor,

bylece kamer ylla, mevsimler veya gne yl arasndaki uyumsuzluu gidermi oluyorlard. Bu ileme, Arapa

bir tbir ile nes' deniyor. Eski kavimler bu ilemi bilmekteydiler. Hz. Peygamber (a.s.) de nesf ilemli yl hesabn

kulland ve vefatndan 3 ay nce veda haccmda, bundan byle mslmanlara nes ileminin yasak olduunu

tebli etti; bu husustaki "Nes' (geciktirmek) ancak kfrde bir arttr (..)[12] mealindeki yeti okudu. Hz.

Peygamber'in (a.s.) hayatnn tarihini tesbit, nesf ilemini dikkate alarak yaplabilir. nk mesel, Bedir Sava

kamer yla gre olan Ramazan aynda deil nesf ilemli yldaki Ramazan aynda olmutur.

Bbilliler yldzlara tapyorlard. Bayramlar da yldzlara balyd. Hz.brahim, neb olmadan nce bile bu puta

tapcla itirak etmek istemedi. Bu cmleden olarak, babas ve akrabas, bayramlarna itirak etmesi iin

kendim arnca "Yldzlara bir bakt da, ben hakikat hastaym dedi.[13]

Kendisinin neblik erefine ulamas yine

astronomi; yldz ilmiyle idi: Grd bir yldza "Bu mu benim Rabbim?"; yldz batp gidince "Ben byle batp

gidenleri (lh diye) sevmem"; sonra ay doar halde grnce "Bu mu benim Rabbim?" demi, fakat o da batp

gidince "Andolsun eer Rabbim bana hidyet etmemi olsaym, muhakkak sapanlar gruhundan olacakmm"

demitir. Sonra gnei doar vaziyette grnce de "Bu mu benim Rabbim? Bu hepsinden de byk", batnca "Ey

kavmim! (Bunlarn hepsi fni mahlklar) ben sizin (Allah'a) e koageldiiniz nesnelerden katiyyen uzam"

demitir.[14] brahim (a.s.) Rabbine selm bir kalple ynel(ip gel)ince, kendisini rasullkle ereflendirdi ve sonra

ona daha fazla ikramda bulundu: "Biz ibrahim'e (hakikati nasl rettiysek) gklerin ve yerin byk mlkn de

(hkmranln) ylece gsteriyorduk.[15]

3. Nebiler ve Melikler TarihiBeeriyetin cennetten indikten sonraki tarihi, nebilerin ve meliklerin tarihidir. Bazlarn bize Kur'n haber

verirse de, haber vermedikleri daha oktur. bnu'l-Arab, el-Futhtu'l-Mekkiy-ye'de, Hz. Peygamber'den "Yce

Allah yzbin dem yaratt. Biz imdi sonuncu demin neslin-deniz.", Ahmed b. Hanbel ise Msned'inde "Allah

yzyirmidrtbin neb gndermi, yzonbeine kitap vermitir. Ben onlarn sonuncusuyum" buyurduunu

rivayet eder. Birinci hadisi ben elimizdeki hadis kitaplarnda bulamadm. slm Tari-hi'nin tanmn bilmek iin,

bu nebilerin tarihini bilmek gerekir. Oysa bunlarn isimlerini dahi bilecek imknmz yoktur. Kur'n, bazlar

hakknda bilgi verdiini, bazlar hakknda birey sylemediini kaydeder.


7/49

Anlaldna gre, bunlardan sekiz tanesi ileri gelenleriydi. Bunu; slm Peygamberi'nin (a.s.) mracda

ykseklere karldnda, kendileriyle gklerde karlamasndan karyorum. Birinci gkte Adem'le, ikinci gkte

sa ve Yahya'yla, nc gkte dris'le, drdnc gkte Yusufla, beinci gkte Harun'la, altnc gkte Musa'yla,

yedinci gkte brahim'le karlat; hepsine selm olsun. Kur'n'da da bu nebilerin hepsinin miralarna iaret

olunmaktadr.

Adem (a.s.) cennette iskn edilmitir. Bu onun miracdr. Yahya (a.s.) ile sa (a.s.) muasrdrlar, ayn millete

gnderilmi olmakta mtereklikleri vardr. Bir miracn vukuu her ikisi iin de miratr. Elimizdeki ncil'e gre sa,

Yahya'dan din ilimleri renmitir. Kur'n, sa hakknda "Bilkis Allah onu ykseltip kendisine kaldrmtr[16]dris hakknda "Biz onu pek yce bir yere ykselttik.[17] Yusuf hakknda eer Rabbi'nin burhann grmemi

ol$ayd[18] der. Harun ile Musa da muasrdrlar ve neblikte mterektirler. Musa yle diyor: "Onunla srtm

kuvvetlendir (beni destekle). Onu iimde ortak kl.[19]

Yine Musa ile ilgili olarak bilgi veren Kur'n, derken Rabbi

o daa tecelli edince [20] der. brahim'le ilgili olarak, az nce de kaydedildii zere Kur'n, "Biz ibrahim'e

(hakikati nasl rettiysek) gklerin ve yerin byk mlkn de ylece gsteriyorduk [21] diyor.

Birini gemek isteyen insan, nce onunla eit olmaldr. Bundan dolay, rasullerin efendisinin nce Adem ve

dier byk nebilerin derecelerine ulamas gerekiyordu. Bunlarn sonuncusu yedinci gkteki Hz. brahim idi.Sonra daha ykseldi ve meleklerin en ileri geleni Cibril'in snr olan Sidret'-Mnteh'ya[22] ulat. Cibril bu snr

geemiyordu. Sidre'yi getii takdirde Allah'n nurlar ile yanard. Peygamberimiz Muhammed (a.s.), Sidre'yi

geride brakmakla Cibril'i gemi oluyordu. lerleyerek, Allah'a yakn meleklerin, Allah'n emirlerini yazarlarken

kalemlerinin kard sesi iittii yere geldi. Allah'a yakn melekleri de geip cennete, Allah'n huzuruna vard:

"iki yay kadar, yahud daha yakn oldu.[23]

Hz. Muhammed'e (a.s.): "Dierlerinde ayr ayr bulunan eylerin hepsi

Onda topland" diyebiliriz.[24]

4. Peygamberimizin Atalar: Hz. brahim ve Hz. smailslm tarihinde Hz. brahim'in (a.s.) yeri byktr. "Size daha evvel mslman adn o vermitir[25] Hz. brahim'inbabasnn ismi Kur'n'a gre Azer, Tevrat'a gre Trah'tr. Bu iki isim zerindeki aratrma, bizi u sonuca

gtryor: Eski Yunanca'da "trah" kelimesine karlk "ser" kelimesi kullanlmaktayd. Arapa'da "ser"

kelimesi "zer" yaplmtr. Buna gre, Hz. brahim'in babasnn ismi hususunda bir ihtilf bahis mevzuu deildir.

Ayrca Kur'n birey sylemedii halde, Tevrat, Hz. ibrahim'in dier karlarndan smail ve shak'tan baka

ocuklar olduunu da kaydeder.

slm Nebisi Hz. Muhammed (s.a.)'in dedelerinden olan olu smail'i Mekke'de iskn eden odur.

Hem Tevrat ve hem de Kur'n Hz. brahim'in oullarndan nce smail'in, sonra shak'n doduunu haber

verirler. Tevrat'n ifadesine gre, eski devirlerde insann yeni ele gelen (hsl olan; hatta doan) her eyi Allah'akurban etmesi, Allah'n emriydi. Sadece ilk toprak mahsulleri ve ilk hayvan (inek, koyun vs.) yavrular deil, ilk

insan yavrular hakknda da bu hkm yrrlkteydi.

Sanki Hz. brahim bu emri unutmu, Allah da ona bunu ryasnda hatrlatmt: 'Oulcazm, ben seni ryamda

boazlyor gryorum. Bak artk ne dnyorsun?' deyince olu: 'Babacm, sana verilen emir ne ise yap.

Allah dilerse ben sabredenlerden bulacaksn' dedi. [26]

Bugnk Tevrat "Allah, Allah iin sevgili yegne olu shak' kurban olarak boazlamasn, brahim'e emretmiti"

diyor. Bu yette "shak" kelimesinin sonradan sokulan bir kelime olduu ok aktr. shak, sureti katiyyede tek

oul deildi, olmad; Babasnn ikinci oluydu. smail ondan nce de vefat etmemitir, ki bu sebeple shak tek

oul olarak tavsif olunabilsin. Mezkr durum Tevrat'ta aktr: "lk olunu boazla". Bu smail'dir.[27] Bu bbda

Kur'n: "Sonra gelen (nebiler ve mmetjler arasnda ona (iyi bir nm) braktk[28]

diyor. "ki amca oullan;


8/49

Araplarla Yahudiler arasndaki nefret, Tevrat'n tahririyle mezkr yetteki smail isminin yerine shak isminin

konulmas da dahil birok tarihi rezaletlerin sebebidir" diyebiliriz.

Bunun delilleri vardr: Hacc zamannda Araplar arasnda (slm ncesinde) kurban (deti) vard. Yahudiler

arasndaysa shak'm kurbandan kurtuluu sebebiyle bayram yoktur. Chiliyet devri (slm ncesi)nde bile

Araplar, smail'in Mi-n'daki kurban edilme olayn, eytann nasl brahim'i aldatmak istediini, brahim'in nasl

talar attn bilmekteydiler. (Bunun hatras olarak hacc vakti Min'da kere cemreler atlr.) Araplarn Hz.

brahim'i ve Hz. smail'i bildiklerinin delili de udur: Buhrfnin rivayetine gre Hz. Peygamber, Mekke'yi hicretin

sekizinci ylnda fethedince, Kabe'ye girdi ve ierisinde resimlerle karlat. Meleklerin, Meryem ile olu sa'nn,

brahim ve smail'in resimleri vard. Kabe'nin yapl, bilindii gibi slm'dan nceydi. Bu resimlerin slm'dan

nce Kabe'ye yaplm olmas, bu husustaki iddiamzn Mslman olmayanlar iin de balayc olduunu

gsterir. Tevrat'ta zikri gemiyor diye, Allah'n ve brahim'in emriyle smail ile Hacer'in Mekke'ye yerlemeleri

olay bir efsanedir denemez. Tevrat, srailoullarmn; bir tek kabilenin tarihidir. Dier kabilelere ait, hussen

rakibleri olan smailoullaryla ilgili olaylardan bahsetmemesi, kolay anlalabilen ve akla yatkn bir keyfiyettir.

Kim ne derse desin, Mesih'in (sa) doumundan takriben ikibin yl nce Hcer, kk ocuu smail ile Mekke'de

yerleti. Kur'n'n belirttii gibi Mekke'de smail'den sonra neb gnderilmedi. Fakat dier Araplara nebilergnderilmistir. Mesel, Yemen'e Hz. Hd[29] Kuzey Arap Yarmadasndaki kendi kavmi Semd'a Hz. Salih,[30]gnderilmitir. Allah bu kavmi korkun bir sesle cezalandrd, evlerinde olduklar gibi lekaldlar.

Bunlardan baka, Peygamberimiz Muham-med'den naklen Semhd, Kastlln ve dierlerinin rivayetine gre,

Medine'ye Hlid b. Sinan el-Abs adnda bir neb gelmitir.[31]

nc BlmArap Yarmadas'na Gnderilen Nebiler Ve slm'dan nce Mekke1. Arap Yarmadasna Gnderilen Nebiler:A) Neb ve Rasl Terimleri:Daha nce Allah'n Hz. Adem'den Peygam-berimiz'e kadar ok sayda nebiler gnderdiini belirtmitik.

Gnderilen btn nebilerden, btn meliklerden ve btn insanlardan sz edebilmemiz mmkn deildir.

nk Allah, gnderdii baz nebilerin bir ksmnn isimlerini Kur'n'da zikretmi, dier bazlarn zikretmemitir.

Hz. Peygamber (a.s.), nebilerin saylarn ve Allah'n kendilerine kitap verdii peygamberin adedini zikretmitir.

Ben sadece, Arap Yarmadasndaki nebilerden bahsedeceim. nk Peygamberimiz de burada domutur.

Bu nebilerden bahsetmeden nce, bir nokta zerinde durmak istiyorum: Allah baz nebilere huss bir kitap

vermi, bazlarna ise kitap vermemitir. Biz, deten kendisine kitap verilmemi olana "neb", kendisine kitap

verilmi olana da "rasl" diyoruz. Kanaatimce bu stlahlar doru deildir. nk bu iki kelimeyi Kur'n, birbirin-

den farksz olarak zikrediyor. "Rasl" kelimesini, kendisine maruf bir kitap verilmemi kii iin kullanr. Mesel

"Kitab'da Musa'y da an. nk o, ihlsa erdirilmi (bir zat) idi.[32] Rasl bir Neb idi"[33] yeti ile, bundan iki yet

sonra "Kitab'da smail'i de ydet. nk o, vaadinde sdkt, rasl bir neb idi[34]

denilmektedir. Biz, Hz. smail'e

kitap verildiini bilmiyoruz. Hz. smail'e kitap verildiine ne Kur'n ve hatta ne de Tevrat iaret eder. Hz.

brahim'e kitap verildii hususunda sarahat vardr: "brahim ile Musa'nn sahifelerinde de vardr. [35]

Hz. smail (a.s.) hakknda da rasl kelimesi kullanld iin kendisine kitap verilene rasl, verilmeyene neb

demenin doru olmad kanaatindeyim. nk hussen Hz. smail (a.s.), Arap Yarmadas'ndaki rasllerden;

nebilerden biriydi.[36]


9/49

B) Hz. smail (a.s.)Yce Allah, Hz. brahim'e (a.s.), zevcesi Hcer ve olu smail'i Mekke'ye gtrmesini emredince, ikisini getirip bir

yere brakt ve bu yer daha sonra Mekke beldesi oldu.

u halde, Hz. smail'i (a.s.) Arap Yarmadas'na yerleen ilk neb olarak biliyoruz. Arap Yarnadas'nda Hz.

brahim'den (a.s.) nce de nebler, din teblii iin bulunmu olabilirler, fakat onlar hakknda hibir malmatmz

yoktur.

Yukardaki iki yette kendilerine hem rasl ve hem de neb denen Hz. Musa (a.s.) ve Hz. smail'in (a.s.)

zikredilmeleri arasnda ok kk bir fark vardr.

Kur'n, Hz. Musa (a.s.) hakknda O, ihlsa erdirilmi (bir zat) idi. Rasl bir Neb idi[37] demekte, Hz. smail (a.s.)

hakkda ise O, vaadinde sdkt, rasl bir neb idi.[38] buyurmaktadr.

Hz. smail'in (a.s.) vaadine sadk olduunu Kur'n tasrih etmektedir. Yani birey vaadedince, vaadinde

duruyordu; vefalyd. Maalesef Hz. smail'in hayat hakknda, bu hususta neler yapm olduunu bize anlatacak

bilgiye sahip deiliz. Neler vaadetmi, sonra bu vaadlerine nasl sadakat gsterdii hakknda Kur'n'da da,

hadislerde de tafsilat bulamyoruz.

Kur'n'da ve hadisin dnda Tevrat'ta da konu ile ilgili herhangi bir bilgiye rastlamyoruz.

Bugn elimizdeki Tevrat, sadece ailenin; sriloullar'nn tarihidir. srail, Hz. Ykub'un (a.s.) lkabdr. Tevrat

bylece yalnzca Hz. Ykub'un oullarndan bahsetmi oluyor. Hz. smail (a.s.) Hz. Ykub'un (a.s.) amcasdr.

Bundan dolay hem kendisinin ve hem de oullarnn hayatndan Tevrat'ta bahsedilmiyor. Fakat Hz. smail'in

doumu hakknda baz tafsilat buluyoruz. Mesel, Tevrat yle der: "Allah, smail'in annesi H-cer'e bir melek

gnderip, Allah'n mbarek kjld bir oul dnyaya getireceini mjdeler. Hcer de, saylar gkteki yldzlar

kadar olmas iin ben ocuklarm hakknda bereket niyaz ederim der." Hz. smail hakknda Tevrat'ta yle bir

zikir de vardr: "Hz. brahim vefat edince, iki olu; smail ve shak, defninde hazr bulundular." Bundan baka Hz.

smail (a.s.) ve oullar hakknda Tevrat'ta bir kayt yoktur. Bu bakmdan, Hz. smail ile ilgili olarak zikredilen

vaadde sadkatten maksadn ne olduu hakknda geni bir bilgiye sahip deiliz.[39]

C) Tevrat, ncil ve Kurbnnsan, Kur'n, ncil ve Tevrat arasnda bir mukayese yaptnda, bu kitap arasnda byk farkllklar grr.

phesiz bir mslmana gre Allah kelm, Kur'n'dr. Hristiyanlara gre Kur'n, Allah kelm deildir, Allah

kelm ncil ile Tevrat'tr. Yahudilere gre ise, Kur'n ve ncil Allah kelm deildir; Allah kelm, sadece Tevraftr.

Fakat Mslmanlar, Hristiyanlar ve Yahudilerin inanlar hakknda grlerimizi aklamak yerine, btn

bunlarn dnda sadece hakikati bilmek isteyen kii gibi bu kitab mtla edersek, bu kitaplar arasnda

farklar olduunu grrz.

Tarafsz bir gzle bakldnda Tevrat'n bir aile tarihi, ncil'in bir adamn yani sa'nn hayatnn, KuVn'm ise

beeriyetin tarihi olduu grlecektir.

Baka bir ifadeyle, Yahudiler ailelerinin tarihine, Allah'n kelm adn verdiler. Hristiyanlar, dinlerini tesis eden

kiinin hayatna (mesel, neb'nin hayat hikyesine) Allah kelm adn veriyorlar. Mslmanlar ise, beeriyetin

hidayetiyle ilgili hkmlere Allah kelm ismini veriyorlar.[40]


10/49

D) Hz. Salih (a.s.)Arap Yarmadasndaki nebilerden biri de Hz. Salih (a.s.) idi. Yarmadann kuzeyinde yaamaktayd. Hz. Salih'in

yaad yere, bugn "Me-dinu Salih" deniliyor. "Medin", beldeler demektir. Yani Hz. Salih'in ikmet ettii

beldeler anlamna gelmektedir. Hz. Salih'in kesin olarak ne zaman yaadn bilemiyoruz. Fakat Kur'n bu ko-

nuda baz bilgiler vermektedir.

Konu ile ilgili bir yette "Dalardan evler yontuyorsunuz[41] deniliyor. Asrmzda ilim adamlar bu "Medinu

Salih" blgesine gitmiler ve orasnn, yette tavsif edildii gibi olduunu grmlerdir. Bunlardan bir ksm

Hristiyan ve Yahudilerden, bir ksm ise Mslmanlardand.

Fransz Hkmeti bu blgede aratrmalar yapmas iin bir heyet gndermiti. Heyettekiler, resimler ekip,

haritalar izip, sonra byk bir kitap halinde almalarn yaynladlar. Fransz heyeti, bu blgede insanlarn

oymu olduu, bugne kadar gelmi olan maaralar buldular. Maaralarda da baz insan kemiklerine

rastlamlard. Maaralarda bir dnem insanlarn bulunduu, bu izlerden; kalntlardan anlalyordu. Grdk-

lerinden u hkm karmlard: Maaralar, Kur'n'n syledii gibi ev deil, fakat l insanlar iin yaplmmezarlard. Daha sonra bu blgeye bir Pakistanl mslman ilim adam da gitti. Bu Prof. Dr. Rn idi. Blgede

inceleme gezisi yapp maaralara girdi. Maaralarn i taraflarnda, kaplarn bulunduuna dellet eden izlere

raslad. Tahtadan olmas muhtemel olan kaplar imdi mevcut olmamakla beraber, kaplarn kapatlp

kilitlendii, dayaklanp srglendii fikrini veren izler buldu. Bilinenden farkl olarak kapnn ieriden

kilitlemesini temin eden bir sisteme rastlad. Eer bu maaralar mezar olsayd bu kilitleme emareleri, ieride

deil darda olmalyd. Fakat kilitleme emareleri, ieride ikmet eden insann kapya dayanak olmas iin

ieriden kulland bir sistemin varln gstermekteydi. Bu ilim adam, kapnn i tarafnda, oyulmu bir

dayaklama yeri bulmutu. Bunun mns, bu maaralarn, canl insanlar iin iskn mahalli olarak kullanlm

olduu, ller iin mezar olmadklaryd. Bu gibi incelemeler, Kur'n'n "Dalardan evler yontuyorsunuz [42]

mnsmdaki yetinin doruluunu isbt etmektedir. Kur'n "Dalardan mezarlar yontuyorsunuz"

dememektedir.[43]

E) Hz. Hd (a.s.)Arap Yarmadas nebilerinden biri de Hz. Hd'dur. Yarmadann gneyinde yaamtr. Kabri bugne kadar

gelmitir.

Hz. Salih (a.s.) ile Hz. Hd'un (a.s.) mmetlerinin nasl kfir olduklar, bunun iin Allah'n kendilerine nasl azap

verip helak ettii hakknda Kur'n'da baz bilgiler vardr.

Hz. Salih'in mmetinin ad "Semd", Hz. Hd'un mmetinin ad da "d"dr. Kur'n, iki d bulunduunu, birinin

eski d, dierinin yeni d olduunu belirtir. Birinci d hakknda "evvelki d[44]

demekte, ikinci d hakknda ise

tafsilt vermemektedir.[45]

F) Hlid b. Sinan el-AbsArap Yarmadas nebilerinden birinin ad Kur'n'da zikredilmemi, fakat hadiste zikredilmitir. Sahih hadis

kitaplar, yani Buhr ve Mslim'de de zikri gemiyor, fakat tarihiler, bu nebiyle ilgili bilgileri Hz. Muhammed'in

(a.s.) verdiini sylyorlar. Tarihilerin verdii malumata gre, bu neb Medine'liydi. Bu neb, Medine'de yanar

dalarn bulunduu devirde yaamt. Bugne kadar yanarda kalntlarnn bulunduu Medine'deki bublgelere "harr" veya "lva" denilmektedir. Harr, hararet kelimesinden gelmektedir.


11/49

Yanardalardan lvlar ktnda, toprak zerindeki baz talar yanmtr. Bu olaya "harr" denilir. Lva da,

ngilizce lava denilen kelimedir; dadan, yerin altndan fkran ey demektir. Arapa'daki lva kelimesinin

ngilizce'deki lava kelimesinden alnm olduu kanaatinde deilim. Zira Arapa'daki bu kelime, Hz. Peygamber

(a.s.) devrinde vard; oysa ngilizce o zamanlarda henz mevcut deildi. Kuzey Arap Yarmadas'ndaki Hz. Salih

(a.s.) ve Gney Arap Yarmadas'ndaki Hz. Hd'dan (a.s.) uzun uzadya bahsetmeyeceim. Fakat Mekke ile Hz.

smail (a.s.) ve oullar zerinde biraz tafsilatlca durmak istiyorum. nk Peygamberimiz (a.s.), Mekke'dedodu.

[46]

2. slm'dan nce Mekke ve Hz. smail'in OullarA) smail, Zemzem ve Mekke'nin KuruluuHz. brahim (a.s.) olu Hz. smail'i, su ve zi-raatin olmad bu yere brakp Filistin'e dnnce, bildiiniz gibi

Hcer'in (a.s.) beraberindeki yiyecekler, ksa bir zaman sonra bitmiti. Bir mucize hasl olmu ve Zemzem kuyusu

ortaya kmt. Ksa bir zaman sonra, bu blgeden Arap kabilelerinden Curhum kabilesi mensuplarndan bir

ksm geerken, daha nce su bulunmayan bu mahalde, suyun olduunu grdler. Hcer'den bu blgeyeyerlemek zere izin istediler. Hz. Hacei onlarn bu isteklerini kabul ederek, "fakat bu su yun mlkiyeti bana

aittir, size ait deildir" deyipbu artla yerleebileceklerini syledi. Bu artla yerlemeyi kabul ettiler ve bir nevi

kk ky vcuda geldi. Cumhur kabilesi burada Hz. smail (a.s.) bula erince, bu beldeden evlendi. Kur*n'-da

zikri gemeyen, fakat doru olmas mmkn baz haberler rivayet edilmektedir.

Hz. brahim (a.s.) zaman zaman, mesel ylda bir defa Mekke'ye geliyor, zevcesi Hcer ile olu smail'i ziyaret

ediyordu. Bir geliinde smail ava kmt; evde yoktu. smail'in hanm kapya kp, Hz. brahim'e kim olduunu

sordu. Hz. brahim (a.s.) adn sylemedi ve smail'in nerede olduunu sordu. Gelini, smail'in ava gittiini

syledi. Fakat, Hz. brahim'e misafirperverlik gstermedi; birey takdim etmedi. Hz. brahim (a.s.) de Filistin'e

geri dnd. Fakat dnmeden nce, gelinine "Kocan dnnce kendisine, kapnn eiini deitirmesini syle"

demiti. Hz. smail (a.s.) geri dnp olup biteni renince "O babamd" demi ve zevcesini boamt. Hz. smailbu olaydan sonra ayn kabileden bir baka kadnla evlendi. Hz. brahim (a.s.) tekrar ziyaret iin geldiinde Hz.

smail'in yeni hanm yine kendisini tanmyordu, fakat ona ihtimam gsterip, misafirperverce davranp, her

trl lzm geleni takdim etmiti. Bundan evvel miydi, sonra myd bilmiyoruz; fakat bu dnemde Hz. brahim

Mekke'ye gelip, olu smail'in yardmyla Kabe'yi bina etti. [47]

B) Kabe'nin Yapm ve Ynetimi:Anlaldna gre bu yap; Allah'n evi, hacc iin bir ziyaret mahalli olmutu. O asrda ylda bir defa m, daha

fazla m, yoksa ylda bir defadan daha da az m hacettikleri hakknda bilgimiz yoktur. Fakat bildiimiz, Hz.

brahim'in (a.s.) Kabe'yi bina edip Filistin'e dnd, Hz. smail'in Kabe'nin mutevelisi (nzn; bakan) olduudur.

nce mtevelli smail (a.s.) idi. Ondan sonra onun olu mtevelli oldu, daha sonra torununa intikal edip, bu

devralma devam edip gitti. Bu mtevelliliin babadan oula intikalinin ne kadar srdn bilmiyoruz. Ancak

sonralar mhim bir hdise oldu. Gney Arabistan'dan; Yemen'den Huz'a kabilesi Mekke'ye urad. Su

bulunduundan dolay, bu kabile Mekke'ye yerlemek istedi. Fakat Mekke'de bulunan Curhum kabilesi, onlarn

yerlemesine engel olmak istedi. ki kabile arasnda sava kt. slm Tarihi kitaplar ki ben Egn kitabnda da

ayn eyi grdm Hz. smail'in (a.s.) oullarnn, bu harp srasnda tarafsz kalp, hibir kabile tarafnda savaa

katlmadklarn kaydeder. Sava, Huz'a kazanr. Curhum'lular ldrrler, dierlerini de Mekke'den karrlar.

Mekke'ye mlik olarak oraya yerleirler. Bundan sonraki asrlarda, Kabe'nin nezretinin Hz. smail'in oullarnn

deil, Huz'a kabilesi bakannn elinde bulunduunu gryoruz. Bunun Huz'a'mn kazand zafer sebebiyle

olmas mmkndr. Kabe nezretinin, Huz'a kabilesi bakannn elinde bulunmas uzun asrlar, t Kusayy


12/49

devrine kadar devam etti. Bilindii gibi Kusayy, Peygamberimiz Muham-med'in dedelerindendi. Kabe'nin idaresi

kendisinde deildi. Fakat bir hadisenin vukuundan sonrao, Kabe'nin mtevellisi oldu:

Kusayy, Huz'a kabilesinin bakannn kzyla evlendi. Kabe'nin nzn, kabile bakannn oluydu. Bu kii iki

ierdi. Bir gn yine iti, sarho oldu. Daha ok iki imek istiyordu, fakat paras yoktu ve bu vazifeyi (Kabe

nazrln, iki paras mukabilinde) satt. Kusayy, kabile bakannn bu oluna dier baz eylerle bir tulum iki

vererek, bu vazifeyi satn ald. Bu, Arap hikyele-rindendir, Kur'n'da yoktur.

uras mhimdir: nceleri vazife, ziyaretilere Kabe'nin kapsn amakt. Anahtar da kabile reisinin elindeydi.

Huz'a kabilesinin reisi lnce, Kusayy, bu anahtar sebebiyle, Kabe'nin mtevellisi oldu. Huz'a kabilesi

Kusayy'dan bu vazifeyi almak istedi. Kusayy ve yardmclanyla, Huz'a kabilesi arasnda bu sebepten harp kt.

Ku-sayy'n annesi, dier bir kabile olan Kud'a kabi-lesindendi. Bu kabileden adamlar gelip harpte, Kusayy iin

savatlar. Neticede Huz'a yenildi, Mekke'den karld. Kusayy ile yardmclar Mekke'nin hkim sakinleri

oldular. Kusayy, zekiydi. Her yl Arap Yarmadas'nm her yerinden Mekke'ye hacc iin ok sayda ziyaretinin

geldiini biliyordu. Yabanclarn, Huz'a kabilesinden sonra, kendisinin Kabe nazrlnda bulunuunu kabul

etmeyebileceklerini de dnp, ne yapmas gerektiini aratrd ve "Rifde" messesesini kurdu. Bunun icab

olarak, akrabasna, dostlarna rica edip para ve mal toplattrd. Toplanan bu mallarla, btn haclar arlanacak,onlara izzet ve ikramda bulunulacakt. Haclar, Kussayy'danmisafirperverlii, izzet ve ikram grnce, "senden

nceki reis, bize byle muamele etmek yle dursun, bilkis bizlerden para ve mal toplard" demiler ve

Kusayy'n, Kabe nazrl vazifesini benimsemilerdi.[48]

C) Mekke'de Ynetimin rgtlenmesi:te bu, Mekke'de hkmet idaresinin balangcdr. Yani Mekkeli sakinlerin, bakanlar Kusayy'a mal

vermelerini, bakanlarnn bu toplanan mal, istedii gibi kullanmasmdaki ml dzeni kastediyorum. Bylece

Mekke'de vergili dnem balam oldu. Kusayy, kabile bakan olarak beldesinde messeseler eklinde dier

baz dzenlemelere de gitti. Bir taraftan para ve mal toplanyordu (rifde), bir taraftan da dier messeselervcut buluyordu.

te "mavere" oluturulan bu messeselerden biriydi. Kusayy kendisine Kabe'nin nnde bir ev yapt.

Evindeki byk bir odada mavere iin toplanlyordu. Burasn "Dru'n-Nedve" olarak isimlendirmilerdi.

"Nedve" kelimesi, konumak mnsn ifade eder. "Dr" da ev demek olduuna gre, dru'n-nedve, "istir

mahiyette konuma evi" anlamna gelmektedir. Bilindii gibi Parlamento kelimesi de konumak anlamna gel-

mektedir. Bylece Kabe erevesinde "hacc", "rifde" (mal ve parann toplanmas) ve insanlar arasnda

"istiare" eklinde, Mekke'de ilk messeseler teesss etmiti. Bunlar yannda "liva" (sancak) vazifesi de

gerekliydi. Sava olduunda, sancan kabile reisinin elinde bulunmas icb ediyordu. Kusayy lm

yatandayken, bu vazifelerin tamamn bir oluna vermedi, her vazifeyi bir baka olu ve onun soyuna vererek

vazifeleri taksim etti. Daha sonralar bu vazifelere ilvelerde bulunuldu ve slm'dan nce Peygamberimiz Mu-

hammed (a.s.) devrinde, bunlar on ayr vazife halinde gryoruz. Tarihiler bu vazifeleri "Umur aera" (On

vazife, on i) olarak adlandryorlar. Yani Mekke'de on vezirden (bakandan) teekkl eden bir bakanlk sistemi

vard. Gariptir ki, bunlarn bir bakanlar yoktu ve her bir bakan dierine eitti. Bunlarn nasl istiarede

bulunduu, yani bu bakanlarn hepsi bir araya gelerek mi istiarelerde bulunuyor, yoksa her biri istedii gibi

tasarrufta m bulunuyordu, bunlar hakknda elimizde pek bilgi yoktur. Bu oluumlar Mekke Devleti'ni meydana

getirmekteydi. Fakat topraklar ok geni deildi; sadece Mekke beldesi zerinde hkm vard. Bu on bakandan

biri de Peygamberimiz Muhammed (a.s.) kabilesinden; Ben Himdendi (Himoullar).[49]


13/49

Drdnc BlmHz. Muhammed'in Doumu Ve Mekke'nin Siyas Durumu1. Nebilerin DoumuNebilerin doumunun, sadece mslman-larca deil fakat dier mmetlerin; milletlerin nazarnda da nemli bir

yeri vardr. Bir muayyen nebinin doumunun ise, kendisinin mmeti olanlar iin zel bir anlam vardr. Bizim

btn nebilerin, Kur'n'da zikredilenlerin tamamnn bile, doumlar ile ilgili olan harikulade olaylar bilmemiz

imknszdr. Bunun iin burada sadece peygamberle ilgili bilgileri nakletmekle yetineceiz. [50]

A) Hz. Musa'nn DoumuKur'n ve tarih kitaplar, Hz. Musa'nn (a.s.J anne ve babasnn Msr'da oturduklarn syler. Kur'n ve Tevrat'a

gre, o zamanki Msr kral ki lkab Firavun idi, Yahudi ailelerden doacak btn erkek ocuklarn kz ocuklar

deil ldrlmesini emretmiti.

Bu konuda Tevrat unu kaydeder: Bu ldrme ii, nce btn yllar kapsamaktayd. Dahasonra Firavun, erkek

ocuklarn bir sene ldrlp, bir sene ldrlmemesini emretmiti.

Hz. Harun (a.s.), erkek ocuklarn ldrlmedii, kardei Hz. Musa (a.s.) ise ldrld sene domutu. Bunun

iin, doduktan sonra annesi ldrlmesinden korkmu ve onu sandk gibi bir yapnn iine koyup Nil nehrine

brakmt. Ne gariptir ki bu sandk nehirde yol alp Firavun'un ikmethanesi nne kadar gelmiti. Kur'n'm da

iaret ettii gibi, tarih kitaplar diyor ki: Firavun'un zevcesi Asiye, ykanmak iin nehir kenarndayd. Tevrat,Asiye, Firavun'un zevcesi deil, fakat kzyd demektedir.

Asiye, ister Tevrat'n iddia ettii gibi Firavun'un kz, isterse slm kitaplarn (kesinlikle) syledikleri gibi

Firavun'un zevcesi olsun, suda yzen bu sand grnce, yanndaki cariyelerine, onu dar karmalarn

emretmiti. Sand anca iinde bir erkek ocuun bulunduunu grd. ocua efkat duydu. Cariyelere,

ocukla beraber sand saraya gtrmelerini emretti. ahsen kanaatim udur ki, yeni domu bir ocua kar

duyulan bu efkat, bu acma ve bu yakn sevgi, yetikin kadnlarda (kz kraln kz olsa bile), kzlardan daha

fazladr. Bu nedenle Kur'n'm "Asiye, Firavun'un zevcesiydi" ifadesi, daha dorudur.

ocuk kraln sarayna gidince, onun iin bir stanne bulmak gerekiyordu. ehirde st anne aradlar ve Hz.

Musa'nn annesini stanne olarak buldular. Kur'n'm da belirttii gibi, Hz. Musa'nn annesi, kzndan nehre

brakt bu sand takip etmesini, sanda ne olup bittiini gzetlemesini istemiti. Kz, sandn saraya

getirildiini grm, daha sonra saraydan insanlarn kp, 'Bir stanne aranyor' dediklerini iitince 'Ben,

stanal stlenecek bir kadn biliyorum' demi ve bylece annesi Hz. Musa'ya st emzirmekle mkellef

klnmt. Bylece bir mucize vuku buldu: Hz. Musa (a.s.), Yahudilerin doan erkek ocuklarnn ldrld bir

senede dodu, fakat bu ocuklarn ldrlmesini emreden kraln himayesinde byd. [51]

B) Hz. sa'nn DoumuHz. sa'nn doumuyla ilgili olarak Kur'n'-da fazla bilgi yoktur. Ancak Kur'n'dan unlar reniyoruz: Meryem

anamz, hmile kald zaman evli deildi ve ailesinin evinden ayrlp le gitti. Hz. sa (a.s.) orada dodu. ldetek bana idi. inde bulunduu durumdan ok mteessir olmu ve "keke daha nce lm, unutulup gitmi


14/49

olsaydm, daha iyi idi" diye dnmt. Bu srada "Aasndan ona u nida geldi: "Tasalanma, Rabbin senin alt

(yan)nda bir su ark vcuda getirmitir. Hurma aacn kendine doru silk, stne derilmi, taze hurma

dklecektir.[52]

Artk ye, i, gz(n) aydn olsun. Eer beerden herhangi birini grrsen'ben, o ok esirgeyici

(Allah'a) oruadadm.[53] Onun iin bugn hi kimseye katiyyen sz sylemeyeceim,' de. [54] Ayrca bu melek,

"bir ey sormak istiyorsanz, ocua sorun" demesini sylemiti. Kur'n, Meryem'le konumak isteyenlerin

ktn, onun da 'ocukla konuun' dediini, onlarn 'Henz beikte bulunan bir sabi bebek ile nasl konuuruz?'dediklerini kaydederek diyor ki: "sa dile gelip, dedi ki: Ben hakikat Allah'n kuluyum. O bana kitap verdi. Beni

Nebi yapt[55] Bu, Kur'n'da Hz. sa'nn doumundaki mucize olarak bildiklerimizin tamamdr.

Bu hususta ncil'in sylediklerine gemeden nce, bebek iken, Hz. sa'nn syledii "Ben hakikat Allah'n

kuluyum" ifadesi zerinde durmak istiyorum. Biliyorsunuz ki Hristiyanlar, "sa, Allah'n oludur, Allah'n kulu

deildir" diyorlar. Onlara gre sa, ilhtr; den ncsdr. Fakat bununla beraber bugn elimizde bulunan

ncil'de; Matta ncili'nde Hz. sa yle diyor: "Ben Allah'n kuluyum ve bununla iftihar ederim."

Hz. sa'nn (a.s.) doumuyla ilgili ncil'de sylenenler, hemen hemen Kur'n'nki gibidir. Yani sa'nn babas

yoktu, dolaysyla douu dikkat ekmiti. ncil'de konu ile ilgili u bilgiler vardr: Meryem anamz evliydi, fakat

Meryem'in ebeveyni sa'y dnyaya getirinceye kadar, Meryem'i nikhlsna henz teslim etmemilerdi.Meryem'in nikhls olan dlger Yusuf, nikhlsnn hamile olduunu duyunca, onu boamak istedi. Bu srada

meslei dlgerlik olan Yusufa melek gelerek, "Boama, Meryem, ileride ok mehur olacak bir ocua

hamiledir" dedi ve Yusuf da bylece Meryem'i boamaktan vazgeti; zevcesi Meryem'i alp Beyt Lahm denilen

yere gitti ve sa orada dodu. ncil devamla diyor ki: " ateperest (mec-s) gelerek, biz husus mn ifade

eden, gkte bir yldzn doduunu grdk. Bu yldz, ancak byk insanlardan birinin doumunda ortaya kar.

Biz kimin doduunu aratryoruz, nk bu ocuk Yahudilerin kral olacaktr dediler. Aratrmalarna devam

ettiler, bebek olan sa'y grnce, onun ayaklarn ptler, geri dnp memleketlerine gittiler." Bunlar ncil'in

Hz. sa (a.s.)'mn douu konusunda mucize kabilinden zikrettikleridir.[56]

C) Hz. Muhammed'in Doumu

imdi Hz. Peygamberimizin (a.s.) douunda nelerin mucize olarak meydana geldiini grelim:

Siyer kitaplarnda u kssa yer alr:

Hz. Peygamberimizin (a.s.) doumundan haftalar ncesi, babas Abdullah vefat etmiti. Doum n gelince, evde

mine'den baka kimse yoktu. Hibir kimseye haber verilmedii halde, Amine, doumda kendisiyle beraber

olmak zere, baz kadnlarn geldiini grd. Bu gelen kadnlarn hibirini de tanmyordu. Birine kim olduunu

sorunca, "Asiye'yim", dierine sorunca "Meryem'im" dedi. Dierleri de eski devirlerdeki byk hanmlarn

isimlerini sylemilerdi. Doum nnda bir saf melek geldi. Kitaplar, bu meleklerin kanatlar olduunu zikreder.

Melekler kanatlarn atlar ve doum nnda hi kimsenin, Ami-ne'nin avret yerini grmemesini temin ettiler veoul bylece dodu. Ana dnyaya getirdii bebeini ilk grdnde, ocuu ba yerde secde ediyordu. Bir

parman da yukar doru kaldrm, sanki "ehed en l ilahe illallah" (Allah'tan baka ilh olmadna ehdet

ederim) diyor gibiydi. Birka dakika sonra bulut gelip ocuu rtt. Bulutun iinden, "ocuu ykayn" vs. gibi,

yeni doan ocua neler yaplyorsa onlarn yaplmasn emreden sesler geldi. Bir zaman sonra bulut gidince,

Amine validemiz, ocuun bir kumaa sarlm olduunu ve kendisinden, ykanm ocuktan suyun damlad

gibi, sularn damladn gryordu; sanki ocuk ykanm ve sarlmt. Bir dier bulut gelip ocuu rtt. Bulut

iinden yle bir ses geldi; "ocuu gtrn, yerdeki btn mahluklar, hayvanlar vs. O'nu grsn. ocuu

gklere karn, gklerdeki melekler vs. btn mahlukat O'nu grsn; ocuu sulara gtrn, sulardaki btn

mahlukat, balklar vs. O'nu grsn; zira O, onlarn nebsidir, btn mahrukatn O'nu bilmesi lzmdr." ocuk

annesinin gz nnden kayboldu. Bir mddet sonra bulut ve ocuk geri geldi; melekler ocuu alp geri

getirdiler. Bu hususla ilgili olarak zikredilen baka kssalar da mevcuttur. Fakat biz Peygamberimizin doumuyla

ilgili olarak tecelli eden mucize kabilinden olanlar zerinde duruyoruz. Peygamberimizin doumu srasnda ran,


15/49

Bizans vs. gibi dier memleketlerde de mucizeler hasl oldu. Bu olaylar siyer kitaplarnda geni olarak

anlatlmtr.

mine'nin, doumu srasnda Asiye ve Meryem'in geldiklerini grnn mns nedir? Kitaplarmz bu hususta,

"doum esnasnda yannda bulunmak zere geldiler" demekte, baka bir-ey zikretmemektedir. Benim bu

konuyla ilgili yle bir kanaatim var:

Byk bir memurun yerine bir baka ahs tayin edildiinde, eski memur, yeni vazifesini devreder. Sonra eski

vazifeli yerinden ayrlr. Bu insan ve cemiyet hayatnda, bilinen bir hdisedir. u halde nebiler de byledir.

Neblik bir-vazifedir; herhangi bir zta bu vazife verilmitir- Daha sonra yeni bir neb gelir. Bir nceki neb,

kendisinden sonra gelen nebiye vazifesini devreder. Fakat doum halini, erkeklerin grmesi caiz olmadndan,

nceki nebiler, mine'nin doumunda hazr bulunmadlar ve (onlarn yerine) kadnlar gelip hazr bulundular. Hz.

Musa'nn zevcesi hakknda birey bilmiyoruz. Fakat Hz. Musa (a.s.) devrinde byk ehemmiyeti hiz olan kadn

Asiye idi. Bunun iin Asiye, Hz. Musa'nn temsilcisi, Meryem anamz da Hz. sa'nn temsilcisi olarak doumda

hazr bulundular. Doum esnasnda hazr bulunan dier hanmlar da, dier nebilerin temsilcileri olarak hazr

bulunmulard. Bu, dier hanmlar hakknda kitaplarmzda pek malumat yoktur. [57]

2. Hz. Muhammed'in Doumunda Mekke:A) Mekke'nin Siyas Yaps (On Bakanlk Sistemi):[58]Peygamber efendimizin doumuna rastlayan yllarda Mekke'deki hayat ile ilgili daha nce baz bilgiler vermitik.

Bu dnemde Mekke toplumunda en dikkate deer unsurun on bakanlk eklinde oluan toplumsal yap

olduunu belirtmitik.

Bu on bakanlk arasnda, meden ve kltrel seviyesi yksek olmayan yerlerde bulunmayan baz zellikler

gryoruz.

1- Bu on bakanlk arasnda yer alanlardan birisi de "sefir" (mnfir) idi. Mekke devleti, bir dier kabile ile

grecei zaman, bu grmeye "sifre" bakanl vazifesini yrten gider, bakas gitmezdi. Yine bir kabile,

kendisiyle iftihar ettiinde, Mekkeliler bu "mnfiY'i; yani eliyi gnderir ve bu eli "hayr, biz sizden daha

yksek seviyeliyiz" vs. gibi mdfaada bulunurdu. Biz, o zamanki bu vazifenin, bir hariciye bakanl olduunu

syleyebiliriz. slmiyetten nce bu vazife, Hz. mer (r.a.) de idi.

2- Enk adnda dier bir vazife daha vard. ki taraf arasnda kabilecek krc hdiselerden sonra, taraflardan

birinin dierine tazminat demesi gerektiinde, bu tazminat miktarm, enk bakan tayin ederdi. Bu vazife,

slm'dan nce Hz. Ebu Bekir (r.a.)'deydi.

3- Bir dier vazife de dru'n-nedve ile ilgiliydi. Mekke devletini ilgilendiren bir umm mesele olursa, ya krktanfazla olanlar, aralarnda toplanrlar ve maverede bulunurlard. Bu, bir eit parlamento idi. Dru'n-nedve'nin

mnas; mavere evi danma meclisi demektir.

4- Mera" denilen bir dier vazife daha vard. Dru'n-nedve'de birey kararlatrlrsa, bu karar mera

bakanna gn d eriyorlar di. Bakan bu karar kabul ederse o karar tatbik ediliyor; kabul etmezse, tatbik

edilmiyordu. Bunun mnsnn ne olduunu kitaplarmz zikretmiyor. Olabilir ki, iki ksm mavere vard; birisi

yksek meclis olan senato, dieri alt meclis olan dru'n-nedve idi.

5- Daha nce, Kusayy dnemini anlatrken belirttiimiz gibi, bir de maliye vazifesi, yani vergi toplama ve elde

edilen para ve mallar, haclara izzet ve ikramda kullanma bakanl mevcuttu. Bu vazifeyi "rifde" olarak

isimlendiriyorlard. Mns, ml yardm demekti.


16/49

Bunlar yannda baka vazifeler de vard:

a- Bu vazifelerden bazs, dine, ibdete, yani putlara, Kabe'ye ibadete aitti.

b- Bazs da asker hususlara, mesel "liva" (sancak) vs. gibi meselelere aitti.

Asker mevzuda piyade askerlerle, atl (svari) askerler arasnda fark vard.

slm'dan nce piyade askerlerle ilgili vazife

Eb Sfyan'dayd. Svari askerlerle ilgili vazife ise, Hlid b el-Veld'in elindeydi. Gariptir ki svari askerlerinin iki

komutan vard. Bunlardan birisi bakomutand, dieri bunun yardmcs ve maviriydi. Bakomutan Hlid b. el-

Veld, yardmcsysa, krime b. Eb Cehil idi. nk svariler savata ikiye ayrlyor, biri bir tarafta, dieri dier

tarafta arpyor ve iki komutana ihtiya duyuluyordu. Eski Atina'da da bir ehir devleti vard ve svarilerin iki

kumandan bulunuyordu. Bu komutana onlar "hippark" diyorlard. "Hip", at; "park" da komutan demektir.

Bylece hippark, at komutan yani svari komutan, anlamna gelmektedir. Hip kelimesinin Farsa'da da "at"

anlamna geldiini gryoruz.[59]

B) Hz. Peygamberdin Ailesinin Mekke Devletindeki GreviBtn bunlardan sonra akla u soru geliyor. Mekke Devletinde Peygamberimizin ailesinde hangi vazife vard?

smail ve Hcer'le ilgili bir mucize olarak vcut bulan Zemzem kuyusu, Kabe'nin nndeydi. Kusayy, Huz'a

kabilesini, bu beldeye; mntkaya hkim olmak iin Mekke'den karrken, Huzallar, Mekke'den karken,

Zemzem kuyusunu (kum vs. ile) doldurdular ve daha sonra insanlar, Zemzem kuyusunun nerede olduunu

bulamadlar. Bylece ok uzun yllar geti. Nebimizin dedesi Abdlmuttalib bir gn ryasnda "Zemzem

kuyusunu kaz" diyen bir ziyareti grr. nce buna pek ehemmiyet vermez. Fakat ikincive nc defalar yine

ryasnda Zemzem kuyusunu kazmahsm diye bir ziyareti srar eder. nc defada Abdlmuttalib "Nereyikazaym?" diye sorunca, ziyareti kazaca yeri tarif eder. Uykudan uyandktan sonra, Kabe'nin nndeki bir yeri

kazmaa balar. Bu kaz esnasnda insanlar ne yaptn sormular. O da Zemzem kuyusunu kazdn sylemi,

bunun zerine herkes glp onunla elenmi, orada Zemzem'in bulunmadn sylemilerdi. Kazmaya devam

edince, suyun bulunduunu gsteren emareler grnd. Bunun zerine Kurey kabilesi "Bu kuyu, Mekke

Devleti'ne aittir, senin ahsna ait deildir" dediler ve kuyuyu kazmasna engel oldular. Mekkeli-ler aralarnda

grtler ve bir hakemden bu hususta hkmn ne olabileceini sormay kararlatrdlar. Bu kuyu, kuyuyu

kazann m olmaldr, yoksa btn bir ehir halkna m it olmaldr? Bu hususta hakeme mracaat edeceklerdi.

Hakem olarak bir ztn ismi hakknda ittifak edip ona mracaat etmeyi kabul ettiler. Bu zt, uzak bir yerdeydi.

Yolda, lde, ilerinde Abdulmuttalib de bulunduu bu kafilenin suyu bitti. lde su yok, yol uzak, lm

muhakkakt. nce bulunduklar yerden ayrlmak istediler; hepsi lp kalacana gre, hepsi kendisi iin bir kabir

kazd. lk len dierleri tarafndan gmlecek ve sadece en son len kabre gmlemiyecekti. Bylece, hepsinin

mezarsz lmesi yerine, birinin mezarsz kalmas daha uygun grlmt. Fakat daha sonra Abdlmuttalib

"Burada lm beklemeyelim, devam edelim, belki yolda su bulabiliriz, bulamazsak yolda lelim" dedi ve

devesine bindi. Deve ayaa kalknca, devenin yatt yerde bir su gz olduunu grdler. Bylece bir keramet,

bir istidrac olarak Abdulmuttalib'den bu halini grnce yanndakiler "Artk seninle su hususunda ihtilf etmeyiz,

bu lde sana bu suyu veren Allah, Mekke'de de Zemzem'i vermitir" dediler ve beraberce Mekke'ye geri

dndler. Bylece Abdulmuttalib, Zemzem'in sahibi oldu. Bu ekilde, Abdulmuttalib, Mekke Devleti'nin

bakanlar arasna onuncu bakan olarak girdi. Kendisinden nce, dokuz vazife vard. Abdulmuttalib vefat edince,

Zemzem vazifesini olu Eb Tlib'e vasiyet etti. Oniki ocuu arasndan Ebu Tlib'i semi ve miras olarak ona

Zemzem kuyusunu vermiti. Eb Tlib, cmert bir insand. Daima insanlardan bor alrd. Hatta ailesi ve

misafirler iin dahi kfi gelecek mal ve paras bulunmazd. Bor ald kiiler arasnda, kardei Abbs da vard.Bir defasnda Ebu Tlib, kardei Abbs'dan ald borcu bir yl sonra deyeceini sylemiti. Fakat deyemeyince


17/49

ikinci, daha sonra da nc yl deyeceini syledi. Abbs da, "Eer bir yl sonra da borcunu demezsen,

borcun yerine Zemzem'i senden alrm" dedi. Bylece Zemzem'in mlkiyeti Ab-bs'a geti. Abbs,

Peygamberimizin doumunda O'nun kabilesi Him'den; bu ekilde Mekke'de bakan olarak bulunuyordu ve

Ben Him kabilesinin temsilcisiydi.[60]

3. Konu ile lgili Sorular1. Soru: Asiye'nin Firavun'a zevcelik yapmad, hirette de Peygamberimizin zevcesi olaca syleniyor. Bu

hususta ne dersiniz?

Cevap: Kur'n, Firavun'un zevcesinin ms-lman olduunu, Hz. Musa'y sudan aldn syler. Biz, Kur'n'n

ifadesine inanrz. Kur'n'a zt den dier kitaplarn ifadelerine inanmayz.

2. Soru: Hz. Hatice'nin vefatnda, Peygamberimizin, Asiye ile evleneceini syledii rivayet ediliyor, ne dersiniz?

Cevap: Hadis kitaplarnda byle bir hadis grmedim. Belki vardr, fakat ben hi rastlamadm.

3. Soru: Medine'ye bir peygamberin gnderildii syleniyor, ismi nedir acaba?

Cevap: Bu Nebnin ismi Semhd'nin, Tr-hu'1-Medne ismindeki eserinde zikredilmektedir.[61]

4. Soru: Peygamberimizin doumunda annesi Amine'nin baz harikuladelikler grdn belirtiyorsunuz. Baz

hadis kitaplarnda ise Amine'nin mrik olarak ld kaydediliyor. Acaba bunlar nasl bad a trl abilir?

Cevap: Ben "mine mslmand" demedim. Buhr'nin Sahh'inde yle bir hadis vardr: Peygamberimiz bir gn

Ebv denilen yere gider. Oradaki bir kabrin yanma gelir ve yannda bulunan sahabe, gzlerinden yalarn aktn

mahadeeder ve sorar. Hz. Peygamber (a.s.) yle der: "Bu, annemin kabridir. Allah'tan, annemin kabrini zi-

yaret etmek iin izin istedim, buna izin verdi. Sonra annem iin istifarda bulunaym diye izin istedim, fakatAllah buna izin vermedi.[62]

Bu hadisten, meselemiz hakknda hkm karabiliriz. Kyamet gnnde Allah mine'yi affedip balayabilir.

Fakat Allah, Peygamberimizin, annesi iin af ve gufran taleb etmesine izin vermemitir. Bildiimiz budur.

5. Soru: Asiye'nin, nehirden Hz. Musa'y alp bilhare, st annesi olarak, kendi annesine emzirmesi iin

verdiinden Firavun'un haberi var myd?

Cevap: Bu hususta ak bir bilgi olmamakla beraber, mutlaka haberi vard. Zira saraya her giren kan eyden

kraln gizli adamlar vastasyla mutlaka haberi olur. Hatta Asiye, Firavun'a hibir ey sylemese bile bunu

Firavun, gizli adamlar vastasyla yine bilirdi.

6. Soru: Nehirden Hz. Musa'nn sandktan alndn, Firavun bildii, o sene de btn yeni doan erkek ocuklar

ldrtt halde, acaba neden dolay Firavun bu bebein yaamasna msade etti?

Cevap: Kralienin istei (forsu) sebebiyle, Kur'n'daki: "Bunun zerine Firavun'un adamlar onu yitik olarak

ald(lar). nk o, akbet kendileri iin bir dman ve bir tasa olacakt[63] yetinde kanaatimce Firavun'un

hdiseleri bildiine dair iaret vardr.

Sonra dier bir yette de, Musa'nn (a.s.) Msr'da bir adam ldrp Medyen denilen yere gidip bilhare Msr'a

dndnde Firavun'un kendisine: "Biz seni terbiye edip bytmtk" dedii kaydedilir. Buradan da,

Firavun'un Musa'dan daha bebekliinden itibaren haberinin olduunu anlyoruz.

7. Soru: Kur'n'da Hz. t'in (a.s.) peygamberliine dir bir kayt var mdr?


18/49

Cevap: Kur'n'da bir zikir yoktur. Hadis kitaplarnda zikredilmektedir. Bir hadiste, Hz. Adem'e on sahife, Hz. t'e

u kadar, dierlerine bu kadar vs. gibi ifadeler vardr.

8. Soru: Hz. Peygamberin doumu esnasnda meydana gelen baz harikulade olaylarla ilgili hususlar, baz

tarihiler, zayftr diye kitaplarna almyorlar. Bu hususta siz ne dersiniz?

Cevap: Zayf diye iddiada bulunana, dvasn isbat etmek der: sbat yk davacnndr. Ben bunlar muteber

sret kitaplarnda grdm; el-Mevhibu'1-Lednniyye gibi... Tekrar edeyim; bu hdiseler birer remz; semboldr;

baka bir lemle ilgilidir. Melein gelmesi, gklere gidilmesi vs. gibi olaylar semboldr. Bunlarn nasl olduunu,

mhiyetlerini, dnyadaki llerimizle bilemiyoruz. Bunlarn hepsi, Allah'n Peygamber'i-ne ikramda

bulunduuna dellet ediyor. Mesel, Asiye ve Meryem'in lm olduklarn biliyoruz. yleyse nasl gelmilerdi?

Bu ve bunlara benzer hususlar, bizim iin birer remz ve sembolik olaydr. Eer bunlar sembolik kabul etmezsek,

dierbaz mucizelere muhta oluruz; mesel, Allah'n lleri diriltmesi vs. gibi.

9. Soru: lde, Hz. Meryem'in Hz. sa'y dnyaya getirdikten sonra, bir melein "seninle konuurlarsa, sen, 'ben

bugn oruluyum' dersin" dediini sylediniz. O zaman orulular konumazlar myd?

Cevap: Evet konumazlard. Hatta bugn Hindistan'daki Brahmanlar da byledir. Gandi, oru tutar vekonumazd. Fakat Gandi buna bir are bulmutu. Kendisine siyas bir soru sorulduunda, soruya szle deil,

yazyla karlk veriyordu.[64]

Beinci BlmHz. Muhammed'in Doumu Srasnda Mekke'nin Din Durumu Ve Peygamberlik1. Mekke'nin ve Hz. Muhammed'in Peygamberlikten nceki Din Hayat

Peygamberimiz (a.s.) doduunda Mekke'de bir eit devlet vard. Fakat bu devletin bir bakan yoktu; hkmetbir topluluun elindeydi.

nsanlar din ynden putperest idiler. lerinde hrstiyanlar da vard. lerinden en az birinin hibir dininin

olmad; yani mlhid olduu sylenir.

Bu insanlar, putperestliklerine ramen bir ilha inanyorlard. Putlar, Allah huzurunda bize efaat edecekler

diyorlard.

Hz. Peygamberimiz (a.s.) bu putperest aileler arasnda dnyaya geldi. Peygamberimizin, krk yanda Rasl

olarak gnderilene kadar din hayatnn tafsilt hakknda pek birey bilmiyoruz. Hayatnn dier ynleriyle ilgili

olarak malumatmz varsa da, din hayat hakknda fazla ey bilinmiyor. Tarihiler, onun putlara hibir zaman

tapmadn, putlara ibadette bulunmadn teyit ediyorlar. Byle olmas mmkndr. nk, kendilerine

"hanf' denilen bir topluluk da putlara tapmamaktayd. Mekke'de putlara ibadet etmenin, insana lyk

olmadna inanan insanlar vard. Dier bir syleyile, ehirde, insanlarn fikr seviyesi ok gelimiti ve bundan

dolay da putlara ibadet etmeye vs. (gibi aslsz eylere) inanmak istemiyorlard.[65] Peygamberimizin ibadetle

ilgili hareketlerinin nasl olduunu; duada m bulunuyordu, Kabe'nin nnde mi dua ederdi, yoksa baka eyler

mi yapard, bilemiyoruz.

u kadar var ki, Buhr'de Peygamberimizin peygamber olmadan nce, aure gnnde yani Muharrem aynn

onuncu gn oru tuttuu kaydolunur; Bunun sebebini bilemiyoruz. Zira aure orucu Yahudilere aittir ve

Msr'dan kurtulularyla ilgili yaptklar bir ibadettir.

Hicretten sonra Raslullah, Medine'ye gelince, Yahudilere neden aure gn oru tuttuklarn sordu. Yahudiler,

"Firavun'un elinden kurtuluumuzu kutlamak iin bu orucu tutuyoruz" dediler. Bunun zerine Peygamberimiz


19/49

"yleyse bu orucu tutmakta biz sizden daha fazla hak sahibiyiz" diyerek, m'minlerden, aure gn oru

tutmalarm istedi. Peygamberimiz (a.s.) bu szyle sanki, "Bu orucu tutan Musa'dr. Madem ki Musa kardeim

bu orucu tutmutur, benim de bu orucu tutmam gerekir" demek istemektedir.

Fakat hicretten nce Mekke'de Peygamberimiz niin aure gn oru tutmutu? Bu bilinmiyor. Buhar sadece,

"Mekkeliler aure gn oru tutuyor, Peygamberimiz de onlar gibi oru tutuyordu" demekte, fazla bir bilgi

vermemektedir. Ayrca Mekkeliler niin bu gnde oru tutuyorlard. Bunu da bilmiyoruz. Zira Mekkeliler Yahudi

deillerdi.

bn Kesir'in Tefsirinde, aure gnnn, Hz. Nuh'un tufandan kurtulu tarihi olduu ve Allah'a kr olarak bu

gnde oru sylenir.

Peygamber olmadan nce Raslullah'm yapt ibadetlerden biri de hacdr. Mekkeliler, Kabe'ye haccediyorlard.

O da onlar gibi hacc ibadetinde bulunuyordu. Mekkelilerin hacc esnasnda Min, Arafat ve Mzdelife'ye gidip

yerine getirdikleri hacc mensikini o da yapyordu.

Nbvvetten be sene nce, Kabe'yle ilgili bir hdise cereyan etti. Bu, Kabe'nin ins iiydi. Kabe'nin yklan

duvarlarn in ettiler ve in iine Peygamberimiz de itirak etti.

Binay; Allah'n evinin yapmn tamamladklarnda, Peygamberimiz, bu yerin tek ilha mabet deil de, 360 puta

mekn olduunu grd.

Mmkndr ki o, bu durumdan mteessir olmu ve yle dnmeye balamtr: Bu putlar, zarar verirler mi?

Fayda temin ederler mi? Buna cevap bulamaynca, bu dncesi her geen gn biraz daha derinlemitir.

bn Him'm kaydettiine gre, Peygamberimiz, Mekke'deki bir tacirin dkknna ok gider, onunla fazla

konuurdu. Bu Hristiyanla hangi mevzu hakknda, neler konutuunu zik-retmemekle beraber, zihnini megul

eden yukardaki mevzu hakknda konumas mmkndr.

Halk putperestti. Bir ilh iin Kabe'yi (yeniden) in ettiler, fakat burasn putlarn mekan haline getirdiler.

Bunun gibi mevzularda fikir teatisinde bulunmu olabilirler.

Nbvvetten nce Raslullah'n hunef, (yani hanfler) arasnda dostlar vard.

Kabe'nin yapmyla ilgili olarak unu da zikretmek isterim: Buhr, Sahih'inde yle diyor: "Mekkeliler Kabe'nin

binasn yapnca, etrafna 360 putu yerletirerek Kabe'nin tezyniyle yetinmeyip, Kabe'nin i duvarlar zerine de

resimler izdiler." Bu resimler arasnda Hz. brahim, Hz. ismail, Hz. sa vs. gibi baz peygamberlerin ve Hz. sa'nn

annesi Hz. Meryem'in resimleri de vard.

Tarih bakmdan Hz. smail'in resminin bulunuu, cidden mhimdir. nk Batl msteriklere gre, Hz. brahim

ve Hz. smail'in Tevrat'taki hikyeleri doru, fakat Hz. brahim'in Mekke'ye gidii, Hz. smail'in ve ailesinin Mek-ke'de ikmet edilerinin gerekle ilgisi yoktur; bu Mslmanlarn uydurmasdr.

slm'dan nce Mekkeliler Hz. smail'in resmini yaptklarna gre, onun cedlerinden biri olduunu biliyorlard.

Bu slm'dan nceydi. Byle dnmelerini gerektiren slm hibir bilgileri yoktu.

Peygamberimiz risalet grevini henz almamken Kabe'nin bir putlar mabedi olduunu grm ve insanlarla

grp, dedesi Abdulmutta-lib'in yaptn yapmay dnmt. Bu nedenle Hir maarasna ekilip Ramazan

ay boyunca orada i'tikfta bulundu.

Tarihi Belzur, Abdulmuttalib'in de Ramazan boyunca Hir maarasnda i'tikfta bulunduunu zikreder.

Ayrca, hanflerden Zeyd b. Amr b. Nfeyl'in de slm'dan nce Hir maarasnda i'tikfta bulunduunu

kaydeder. Bu tarih kayda gre, Peygamberimiz azn alarak nce kendisi maaraya gider, zaman zaman da

ailesi; Hatce anamz ona azk gtrrd: Bu belki haftada bir, belki ayda iki defa, vs. olabilir. Tarih kaytlara


20/49

gre Peygamberimiz bu azklarn tek bana yemezdi. O civardan geen yolcular vs. olursa onlar da davet eder,

beraber yerlerdi. Peygamberimizin bu maaradaki i'tikfnda ne yaptn bilemiyoruz. Acaba, dnyor mu,

yoksa ibadet mi ediyordu? Bu hususta kaynaklarda aklk bulamyoruz. Sonra Kabe'ye geliyor, iine giriyor ve

deten hep yapt gibi yapyordu. Kabe'yle ilgili bu davranlar, Mekkelilerin detleriydi. Peygamberimiz de

onlarn yapt gibi yapyordu. Bir yl boyunca neler yaplyordu bilmiyoruz. Fakat, bir sonraki Ramazanda yine

Peygamberimiz maaraya gidiyor, i'tikfta bulunuyor, bu hal bylece devam ediyordu. Anlaldna gre buinzivadan manev bir haz duyuyor ve bu sebepten ayn eyi tekrarlyordu. Bunu be sene tekrarlad.

[66]

2. lk Vahiy ve lk yetlerBeinci sene sonunda Cibril gelerek; "Allah seni Peygamber kld" dedi ve ilk vahiy bylece gelmi oldu. Bu

hdisenin nasl olduu ok bilinen gereklerden biridir. Fakat ben iki hususu zellikle vurgulamak istiyorum:

1) Vahiy, Peygamber aleyhisselma hemen gelmedi. Fakat Peygamber aleyhisselm (Hir maarasnda)

bilemediimiz ekillerde i'tikf esnasnda, yava yava vahye hazrland ve bylece vahye tahamml kudreti

kazanm oldu. Bu inzivalarn sonlarna doru, hangi senelerde olduu geri kaydedilmemekle beraber,Peygamberimiz, tuhaf bir olayla karlatn syleyerek yle diyor: "Karlatm her ta, her aa bana selm

veriyordu. Bana sesleniyor, sesin geldii tarafa bakyordum, fakat kimseyi gremiyordum."

2) lk vahiy uyankken deil, fakat uykudayken geldi. bn Him'n belirttiine gre, ilk vahyi Cibril (a.s.), Hz.

Peygamber'e getirdiinde kendisi uyuyordu. Bu da yine ayn hususa, yani ahtrlmaa; insann ilh vahye

tahamml edebilmee hazrlamyla ilgilidir. Ayrca bu hususun vahy'in zelliiyle de ilgisi olmaldr. Vahy'in ya-

psn bilmediimiz iin bu konuda daha fazla malumat veremiyoruz. Ancak hadis kitaplar sahabeden vahyin

geli anyla ilgili baz enteresan hususlar naklederler.

Vahiy gelirken Peygamberimiz bir arlk hissediyordu. Mesel, devesinin zerindeyse, deve kendisini ekmeye

tahamml edemiyor ve -kyordu. Bu arada vahiy esnasnda devesinin ayaklarnn gerildii, ayaklarnnkrlmasndan sahabenin korktuu kaydedilmektedir. Buhar, vahiy ktibi Zeyd b Sbit'ten unu nakleder: "Bir

gn Peygamberimizin yayndaydm. Kalabalktan Peygamberin uyluu uyluumun zerindeydi. Vahiy inmee

balad. Uyluumun zerinde byk bir arlk hissettim ve buna son derece glkle tahamml edebildim."

Yine Buhr'nin bir baka

rivayetinde, Zeyd b. Sbit'ten bu hususta, "Eer bu uyluk, Peygamberin olmasayd, ayam ayann altndan

ekip alrdm" dedii kaydedilir. Vahiy son derece souk bir gnde bile inse, Peygamberin alnndan sanki ok

scak bir gnm gibi ter boanrd.

Vahyin geliinde Peygamberi grenlerden pek fazla rivayetler varsa da, hepsini deil fakat bazsn, zellikle

vurgulamak istiyorum. Bu konudaki rivayetlerden birine gre Peygamberimiz aleyhisselm bir gn yemektebulunuyordu ve elinde de bir kemik vard. Vahiy gelince hareketsiz kaskat kesildi, kemik de ylece elindeydi.

Vahiy sona erdikten sonra, halen kemik elindeydi. Kemik elinden dmemiti. Sahabeden biri de unu

naklediyor: "Bir gn Peygamberimiz minberde hutbe okuyordu. Vahiy inmee balad. Ayakta hareketsiz kald.

Az sonra bu hal gitti." Bir nakle gre vahiy esnasnda mbarek yz kzarr, bir dier rivayete gre esmerleirdi.

Bu durumlar neyin iaretidir ve nasl deerlendirilmelidir?

Vahye ve peygamberlie inanmayan msterikler, bu konuyla ilgili malum birtakm llerle dnyorlar.

Mesel, ii tp asndan ele alyorlar. Bunlardan biri, Alman tabip Shiprin-gir'dir. Der ki: Kzarmak, terlemek vs.

gibi bu almetler, sar'a hastalnn belirtileridir. Ancak urasn kaydetmek zarureti vardr: Sar'a hastalar,

hastalk tuttuunda hareket ederler, anlalmayan eyler konuurlar. Tp tarihi, sar'allarn, sar'a nbetinde,

anlalr, fayda temin edilir cinsten mesel, din teblii vs. gibi eyler yaptklarn kaydetmemitir. Bu gnk tp daayn eyi syler.


21/49

Fark gayet aktr. Sar al hareket ettii halde, Peygamber aleyhisselm, ayakta yahut otururken hareketsiz

kalmaktayd. Vahiy ve Neblikle hi ilgisi olmayan bu kabil yorumlarla megul olma ihtiyacn hissetmiyoruz.

lk vahiyden sonra sene devaml olarak vahiy kesildi. Tarihi Belzur, ikinci vahiyde Du-h sresinin indiini,

ilk vahiyde ise Kalem sresinin ilk be yetinin geldiini kaydeder. lk vahiy insanlk tarihi ynnden

enterasandr. Anadan doma tahsil grmemi; mm bir insana vahiy geliyor ve okumasn emrediyor: "kra'

bismi rabbik" (Rabbinin adyla oku) diyor. Sonraki yetlerde kalemi ven bir ifade var: "Aileme bi'lkalem,

alleme'l-insne m lem ya'lem" (Kalemle retti, insana bilmedii eyi retti) yani insann btn malumat

kalem vastasyladr. Bu gnk malumatmz (kltrmz), atalarmzdan bize gelen ve bizim bunlara ilve

ettiklerimizdir. Bunlar bize sadece yaz vastasyla, intikal etti.

Peygamber aleyhisselm, ilk vahiyden sonra armt: Bu vahiy miydi? Allah'tan myd, eytandan myd? Zira

ilk defa kendisine vahiy geliyordu. Bu yzden, vaziyete alabilmesi iin uzun bir mddete ihtiyac vard. Bu ilk

vahiyden sonra vahyin gelmesini ok arzulad halde vahiy gelmedi. Gelmeyince zld. Buhr bir rivayetinde,

Peygamberimizin mitsizlik halinde bir gn dan tepesine kp, kendini aa atmay dndn nakleder.

te bu esnada Cibril gelir ve Duh sresi iner. Bylece "Rabbin seni terketmedi, Rabbin senin dmann deil,

sen gerekten peygambersin"mealindeki yetlerle karlar ve peygamberliinin mjdesine ular. Bu sredeki

"ve emm bini'meti rabbike fehaddis" (Rabbinin nimetini an.) yeti mhimdir. Bunda, neblikten daha byk bir

nimeti ve hidyeti Allah'n insana ihsan etmedii anlatlmak istenir. Ayn zamanda bu yet, Peygamberimizin

dini tebli etmesini emreder. Zira, bu yet hem Peygamberimize, hem de Kur'n' her okuyana emir

mahiyetindedir. Daha sonra "ve enzir 'arateke'l-akrabn" (Yakn akrabalarn sakndr) diye bir yet indi. Tebli

hususunda insan nce evinde bulunanlardan, sonra en yakn akrabasndan balamaldr. Daha sonra haber

yayld ve umm bir yet indi: "Ey Muhammedi Artk sana buyurulan aka ortaya koy, puta tapanlara aldr

etme.[67]

Bu husustaki tafsilat hepiniz biliyorsunuz: Peygamberimiz dini tebli ediyor. nsanlarn az kendisine

inanyor. ounlukta olan inanmayanlar, kendisine eziyet veriyordu vs.

Msterikler, "slm peygamberi Mekke'deyken peygambere benziyordu. Fakat Medine'ye hicret edince sultan

oldu" diyorlar. Peygamberimizin hayatn mtalaa ederek, onun ilk gnden itibaren, "Bana inann, Rum

memleketlerine, Kisra'nn memleketine vs.ye sahip olacaksnz" dediini greceiz. Bunun mnsnn, ilk

gnden itibaren zihinde slm peygamberliinin mevcudiyeti; sadece manev meseleler deil, fakat ayn za-

manda hem din, hem dnya ilerini bir arada gren bir zihniyetin sahibi olduunu grrz. Anlaldna gre,

insan tabiat ve yaratlna; ftratna uyan bir din, her eyi ile mucizelere dayanmaz. Yani Yce Allah "ol" diye

emreder ve btn lem mslman olur. Byle ey olmaz. Bunun tersine, bir tedrc, sebep ve netice kanunu

hkimdir. Bunun iin, Peygamberimizin dnyada hkim olan bu beeri duruma gre hareketi gerekliydi. O

zaman, baz eyler kendisinin imknnda olduu halde, baz eyler imkn dahilinde deildi. Bu cmleden olarak,

Mekke'de dinin teblii mmknd. Fakat sebepleri ve elemanlar olacak ms-lmanlar (yeterli sayda) yoksa,

devlet kurmas ilk zamanlarda mmkn deildi. Bu nedenle Medine'de grdmz, devlet kurmak, eliler gn-

dermek, savamak gibi baz gelimeleri, Mekke devrinde grmyoruz. nk Mekke dneminin artlar veimkanlar farklyd.[68]

4. Konu ile lgili Sorular:1. Soru: Kabe iindeki putlarn saysnn 360 oluunun sebebini neye balyordu Arap mrikleri?

Cevap: Bu sayy nakleden kaynaklar, bunun sebebini kaydetmiyor. Dnlrse, ayr ayr sebepler bulunabilir.

Bazlarna gre doru da olabilir ayn 30 gn vardr. Senenin ise 12 ay vardr. 30'la 12'nin arpmyla bulunacak

olan 360 says, senenin gnlerinin saysdr. Yani bu putlarn her biri, senenin bir muayyen gnne aittir. Hergn ayr bir puta ibadet ediliyor, ayr bir putla muhatap olunuyordu.


22/49

Yine bu cmleden olarak Mekke'nin dnda Mina'da 7 put vardr. Belki bu putlar da haftann gnleriyle

alkalyd.

2. Soru: Hz. brahim (a.s.) zamanndaki hacc ile bizim haccnnz arasnda fark var m?

Cevap: Gerekten byk farklar yoktur. nk Mekkeliler Hz. ibrahim'in emirlerine gre Kabe'ye ibadet ediyor,

onun etrafnda dnyorlard. Bu bakmdan ihtilflarn olmamas gerekir. Ancak, Hz. brahim'in vefatndan sonra

slm devrine kadar geen zaman iinde, aslnda mevcut olmayan baz tasarruflar ilve edilmitir. Bu hususla

ilgili olarak baz bildiimiz taraflar var. Mesel, Peygamberimiz (a,s.) putlarn nnde secde etmemitir. Mekkeli

olmayan baz yabanclarn hacc iin Mekke'ye geldiklerinde bir zikir (ve ibadet) kabilinden Kabe'nin etrafnda

dndkleri nakledilir. Mekkeliler Arafat'a gitmiyorlard. Fakat Peygamberimiz Muhammed gidiyordu. nk Hz.

brahim, Arafat'a gidilmesini emretmiti. Fakat bu mevzuda geni bilgiye sahip deiliz.

3. Soru: Peygamberimiz Muhammed ictihad yapm mdr? Yapmsa, bunlar nasl deerlendirmeliyiz?

Cevap: Kur'n'n "O kendiliinden konumamaktadr[69] yeti dn meselelerle, dini teblile ilgilidir. Biz gayet

kesin olarak biliyoruz ki Peygamberimiz bazan vahyi beklerdi. Bu bekleme esnasnda bazen de kendisi ictihadda

bulunurdu. Bu ictihfad beer; insan idi. Bazan Yce Allah, bu itihad kabul etmeyip kendisine itbdabulunurdu. Mesel, bir gn Peygamberimiz, mriklerin ileri gelenlerinden biriyle konuurken, m bir

mslman geldi ve kendisiyle konumak istediyse de Peygamberimiz o mslmana, "sen biraz bekle" diyerek

mrikle konumasna devam etti. Bunun zerine "Yanna kr bir kimse geldi diye Peygamber yzn asp

evirdi[70]

diye balayan yetler indi.

Yine bu cmleden olarak: Bedir Sava'ndan sonra mslnanlann elinde esirlerle, ganimet mallar vard. Vahiy

gelmedi ve Peygamberimiz ictihadda bulundu: Ebu Bekir'in (r.a.) grn kabul edip, her esiri bir miktar mal

mukabilinde serbest brakt. Bu da beer bir durumdu. Fakat Allah bunun zerine vahiy gnderdi ve "Daha

nceden Allah'tan verilmi bir hkm olmasayd, aldklarnzdan tr size byk bir azap eriirdi [71] yeti indi.

Bu misllerden de anlald zere, Peygamberimiz Muhammed'in (a.s.) ahsiyeti iki tarafldr: Neb oluuitibariyle hata yapmaz, fakat bir de beer; insan ahsiyeti mevcuttur. Bu ikinci beer yn itibariyle

Peygamberimiz ashabna baz konularda "siz dnyev ilerinizi daha iyi bilirsiniz" demektedir. Bu iki hususu

birbirine kartrmamak gerekir.[72]

Altnc BlmHz. Muhammed'in Hayatnn Siyas Y N Ve Mekke Devri1. Peygamber-Sultanlar (Davud, Sleyman ve smail)Bu dersimizde Peygamberimizin slm Dev-leti'nin kuruluunda neler yaptn greceiz. Peygamberimiz

Muhammed'in hayat eitli ynleriyle ele alndnda gayet genitir. Fakat ben, burada sadece siyas ynn ele

almak istiyorum.. nsan tabiat tecrbeden sonra baz eyleri kabule yatkndr. nsan, varlnn ruh ve cesetten

ibaret olduunu renmitir. Her birinin husus ihtiyalar vardr. Eski zamanlarda insan cemiyetlerinde manev

mevzularda baz ahslarn, bedenle alkal madd mevzularda da dier baz ahslarn bahis mevzuu edildiini

gryoruz. Yani biri manev, dieri madddir. Tarihte peygamber ve sultanlar vardr. Bu iki vazifenin ayn ahsta

toplandn gayet az gryoruz. Kur'n- Ke-rim'in ifadesinde bunu hususen Davud ve Sleyman

peygamberlerde gryoruz. kisi de hem neb, hem de sultandlar. Fakat bu iki Neb, rasl deildi. Yani dini

retmek iin husus bir kitaplar yoktu. phesiz Hz. Davud'un (a.s.) Zebur adanda bir kitab vard. Fakat bugn

elimizdeki Zebur, sadece Allah'a hamd ve sena ile dolu bir iir kitabdr, din reten bir kitap deildir.


23/49

Yahudilere gre dinin retildii kitap Hz. Musa'nn kitabdr. Hz. Musa (a.s.) da sultan olmak istedi, fakat

hayatnda bunu baaramad. Bilhare kendisinin yerine geenler, savaarak Filistin'i ele geirdiler ve devlet

bylece Yahudilerin eline geti. Fakat bu devlet nebilerin elinde deildi. Onlarn neb olmayan sultanlar vard.

Kur'n'm sylediine gre, bir defasnda Yahudiler, Nebilerinden bir sultan talep ederler. Neb, Allah'a dua eder

ve Allah da Tlt'u sultan olarak bildirir. Kendilerinin bir nebsi vardr. Fakat bununla beraber bir de sultan

(melik) istiyorlard. Neb'nin ayn zamanda melik olmasn istemiyorlard. Bu nebnin ad slm kaynaklarna gresmail'dir. Yahudilerse Samuel diyorlar. smi Kur'n'da zikredilen sultan Tlt'un, kelime mns yine sultan

(melik) demektir. Bu sultann asl kendi ismi, baka bir ey olmaldr. Tevrat'ta bunun ismi Saul olarak zikredilir.

Kur'n'da ve Tevrat'ta geen bu kssadan da anlald gibi, neblikle melikliin ayn kiide topland ndirdir.

Bunun sadece Hz. Davud ve Hz. Sleyman'da vuku bulduunu, Hz. Musa ve Hz. smail'de ise bu iki vasfn

birletiini gryoruz.

nsan cemiyetleri, dnya ileri iin bir melik (sultan) ve manev iler iin de bir ruhan reis mesel papaz gibi

tayin etmenin; din ve dnya ilerini birbirinden ayrmann zararl olduunu grmtr. Mesel, Rusya, manev

mevzularla hi ilgisi olmayan bir devlettir. Btn ihtimam, madd hususlaradr. Rusya, madd mevzularda

gelimitir; bunda phe yok. Ancak insann ruh ihtiyalar Rusya'da giderilememektedir. Mslman olsun veyaolmasn Rusya'daki insanlarn manev ihtiyalar hi ama hi umursanmamak-tadr. Bunun tamamen tersini

Tibet'te gryoruz. Tibet, in'in istilsndan nce mstakil bir devletti. Devlet bakan ayn zamanda bir din

adam: Lama idi. Lama, sadece din mevzularla ilgilenen; rhib demektir. Lma'nn para kazanmamas lzmd.

aesini ondan bundan ald eylerle bir fakir gibi temin ediyordu. in'in Tibet'i istilsndan be-alt sene nce

Tibet halknn yzde altm Lama, yani rhib olmutu. Yzde krk, ekip biiyor, ticaret yapyor ve yzde altmlk

yekn olan rhibler snfnn yiyeceini temin edip onlara takdim ediyordu. Farzedelim ki, in Tibet'i istil

etmedi ve Tibet'in tamam rhiblerden olmutu. Netice nereye varr? Kim ekip biecekti? Kim para ve gelir

temin edecekti? Zira bu insanlarn tamamna o zaman, alp para kazanmak (dinlerine gre) yasak olacakt.[73]

2. Hz. Peygamberdin Mekke'deki Siyas Tavr (Mekke slm Devleti)

te bunun iin slm Peygamberi Muham-med (a.s.), din ve dnyay bir araya getirip toplamay kararlatrd.

Bundan dolay bize "Rabbena tin fi'd-dny haseneten ve fil hirati haseneh" (Rabbimiz! Bize dnyada da,

hirette de iyilik ver) diye gzel bir dua retti. Bundan dolay, sanki tebliinden itibaren, bu din ve dnyann

birbirinden ayrlamayaca, bunlarn her ikisinin de bir insanda toplanmas gerektiini belirtmitir. Kendisi hem

dini tebli etmiti hem de bir devlet kurmaa almt.

Devlet tesisi iki eit olarak tezahr edebilir:

1) Devleti olmayan bir cemiyet vardr. Bu cemiyette kurulacak devlet iin zel bir metod uygulanabilir.

2) Devlet bulunan bir cemiyet vardr. Bu devleti ele geirmek iin ayr bir metod uygulanabilir.

Daha nce belirttiimiz gibi, Mekke'de bir site (ehir) devleti mevcuttu. Peygamberimiz Mu-hammed, slm

Devletinin Mekke'de olmas iin gayret sarfetti. Medine'de ise hibir devlet yoktu ve Medine'ye hicretten sonra

Mekke Devleti ile ilgili metottan tamamen ayr bir usl takip etti.

Eer bir devletin banda bulunan kii neb, yani slh edici deilse, nebinin, devletin ba olmasn bu devlet

bakannn kabul etmesi gerekir. Aksi halde atma kar ve sava olur. Bildiiniz gibi, Hz. Peygamber (a.s.) dini

tebli etmi ve Mekkelilerden bu dini kabul etmesini talep etmiti. Eer Mekkelilerin tamam, hussen idar

vazifelileri, slm' kabul etseydiler, kendilerini belki de bu grevlerde brakacakt. Zira Peygamberimizin

hayatnda benzeri uygulamalarn yaplm olduunu gryoruz. Mesel, Umn'da bir devlet vard ve karde olan

iki kii de bu devletin sultanydlar. Peygamberimiz kendilerine "Mslman olun, emniyette olursunuz; imdiki


24/49

konumunuzu korumaya da devam edersiniz." mnsnda bir mektup yazp gnderdi. Bu iki kardeten biri

Ceyfer, dieri Esleme adn tayordu. Gerekten de Hz. Peygamber (a.s.), bilhare bunlar slm' kabul edince,

yine kendilerini sultan olarak brakt. Fakat Mekke Site Devleti'ndeki vezirler (bakanlar) mslman olmadlar,

inanmamakta srar edip mslmanlara eziyet ettiler. Onun iin maksada en uygun yegne usul "devlet iinde

devlet" teekkl ettirmekti. Yani yava yava mslmanl kabul edenlerden meydana gelen ve saylar pek

fazla olmayan Mekkeliler, din, hukuk, iktisad, her trl dnyev ihtiyalarnda Peygamberimize mracaatedeceklerdi. Mekke Devleti'ne itaatkr olmayacaklard; Hz. Peygamber de bu ufak topluluun bakan olacakt.

Devlet ve unsurlar nedir"?

Devlet, muayyen bir yere yerlemi, birtakm insanlardan teekkl eden bir topluluktur. Bu topluluu meydana

getiren insanlar arasndaki mnasebetleri dzenleyen bir nizam vardr. Bu cemiyetteki dzen, muayyen birtakm

kanunlarla olur. Hicretten nce Mekke'deki mslmanlar arasndaki ilikilerde toprak hari bir devletin btn

unsurlarn, gryoruz. Bu nedenle Mekke dneminde mslmanlarn devlet iinde devlet oluturduklarn

syleyebiliriz. Hicret'ten nce mslmanlar, Mekke devleti iinde devlet tekil etmilerdir. Hicret'ten sonra

rnslmanlar Medine'ye yerleince Peygamberimiz Medine'de bir devlet tesis etti ve toprak sahibi de oldular.

lk mslmanlann Medine'de yeni bir slm Devleti, Mekke'deyse devlet iinde devlet oluturduklarngryoruz. Medine'ye gemeden nce, Mekke'de bu oluumun nasl meydana geldiini grelim.

Daha nce de kaydettiimiz gibi, Mekkeli-ler, yava yava slm' kabul ediyorlard. Burada enteresan olan bir

husus, bu mslmanlann ounluunun gen yataki insanlardan olumasdr. Bunlarn iinde yal olan Hz. Ebu

Bekir'dir. 38 yandayd. Dier sahabeler arasnda yer alan; Ali, Osman, Talha, Zbeyr, Abdurrahman b. Avf ve

dierleri genti. Enteresan olan ikinci husus, mslmanlara eziyet ektiren Mekkeliler'in ise, bu genlerin

babalar, dedeleri ve akrabalarnn olmasdr. Bu yal insanlarn, nce kendi ocuklar ve torunlarn, Hz.

Muhammed'e (a.s.) uymaktan men etmeye almalar kuvvetli bir ihtimldir. Her asr ve her zamanda olduu

gibi, genler babalarn ve dedelerini dinlemeyince, Hz. Muhammed'e ve mslmanlara eziyet etmeye

baladlar.

Fakat Peygamberimiz onlarla savamak istemedi. Bunun iin eitli metodlarla, dini tebli iin bir hrriyet

ortam elde etmee alt. badet iin hr bir ortam olmasn istedi. Bunu elde edemeyince ashabna,

Habeistan'a gitmelerini syledi. bn Him'n naklettiine gre, bu arada hicret edeceklere "Habeistan'daki

sultann memleketinde kimseye zulmedilmez" demitir. Bir ksm Mekkeliler Habeistana gitmek iin yola

ktlar, fakat hepsi gitmedi.

Mslmanlar Habeistan'a gittikten sonra da, Mekke'de her geen gn mslmanlarn says oald. Bu arada

irk koanlardan mslmanlara yaplan eziyet de fazlalat. Bilindii gibi, mslmanlarla her trl alkay

kesmee; alveri yapmamaa, kz alp vermemeye vs.ye karar verdiler ve bunu bir kda yazp Kabe'ye astlar.

yl boyunca mslmanlann hayatlarn nasl ok g artlar altnda devam ettirebildiklerini tarih kitaplar

yazmaktadr. Yiyecek ey bulamadklarndan ot, hayvan derileri vs.yi yemek zorunda kalmlard. Daha sonra buboykotu bozan baz olaylar cereyan etti ve Peygamberimiz kabilesiyle evine dnd. Bu skntl dnemde

peygamberimizin amcas Ebu Tlib ile hanm, anamz Hatice vefat ettiler.

Peygamberimiz kabile reisi deildi. Fakat amcas Ebu Talip kabile reisiydi. Ebu Tlib'in lmnden sonra, kabile

Ebu Leheb'i, kabile reisi seti. Ebu Leheb, erkek kardeinin olu olan Peygamberimizin ve slm'n en iddetli

dmanlann-dand. Birka gn sonra Peygamberimizi kovdu. Yani, "Muhammed'i ldrmek isteyenler hrdr,

onu ldrenle kabile kar karya gelmiyecektir" dedi. Bu durumda Peygamberimiz, memleketini terketmekten

baka are bulamad ve Taife gitti.

Tarih kaynaklarn kaydettiine gre, peygamberimiz annesi tarafndan akrabalarnn bulunuundan dolay, Taife

gitmiti. Kendilerinden Tifte kalmas ve hr olarak dinini tebli etmesiiin izin istedi. Fakat akrabalar, karsna

iddetli bir dman olarak km, yollara ocuklar karp onu taa tutturmu, memleketlerinden onu

atmlard. Bylece Peygamberimiz Muhammed, hem memleketi Mekke'den, hem de akrabalarnn memleketi


25/49

Tifden kovulmutu. Yani kendisini himaye edecek kimse yoktu. Kendisini ldrmek isteyenlere sonsuz ldrme

hrriyeti verilmiti. mitsizlik iinde Allah'a yneldi. Bu durumda okuduu dua mukaddes bir duadr; tarihiler

(eserlerinde) bu duay zikrederler. Mslmanlar, aresiz kaldklar bir hdise karsnda, bugne dein hep bu

duay okurlar.

Daha sonra Peygamberimiz, Mekke'ye gitti, fakat yabanc olduundan Mekke'ye giremedi, zira kovulmutu. O

zamanki detlere gre, bir insann himayesi talep olunur, o insan da bunu kabul ederse, o insann himayesinde

Mekke'ye girilebilirdi. Gnmzde de yurdu olmayan bir mlteci baka bir devlete girebilmek iin vize (giri izni)

ister. Bu da o zamanlarn vizesiydi. Peygamberimiz, Mekke yaknnda bir ahs grd. Ona "Mekke'de falancaya

gidip Muhammed Mekke'ye girebilmek iin seni himayeci istiyor diye syler misin?" dedi ve bu ahstan msbet

cevap ald. O ahs Mekke'ye gidip alkal kiiyle grtyse de, Mekke'deki bu kii, Peygamberimizin himaye ta-

lebini "hayr, bunu kabul edemem" diyerek reddetti. Bu ahs Peygamberimiz iki defa daha, iki ayr Mekkeliye

gnderdi. nc kii, Peygamberimizi himayesine almay kabul etti. Bu kii, oullan ve akrabalarn gerekli

ekilde silahlandrarak Mekke'nin dna gelip Muhammed'le bulutu ve onu alarak yine Mekke'ye dndler.

Her zaman olduu gibi Peygamberimiz, Kabe'nin etrafnda dnerek tavafn yapt. Bu kii orada Mekkelilere,

"Muhammed benim himayemdedir, ona hi kimse eziyet vereyim demesin" eklinde hitapta bulunarak, durumu

Mekkelilere iln etti.

Artk Peygamberimiz Mekke'de bir yabanc gibiydi. Bir Mekkelinin himayesinde, yabanc memleket

topraklarnda bulunuyor. Bir mlteci ve yabanc olarak Mekke'nin siyas mevzularna karmamas gerekirdi. Bu

cmleden olarak dinini de tebli etmemesi gerekirdi. Peygamberimiz bu durumda bir baka pln dnd: Hacc

mevsiminde Mekke'ye gelen btn Arap kabileleriyle temas kurup, memleketlerine gelmesi iin kendisine izin

vermelerini, mslman olmalarn ve dini tebli etmesine msaade etmelerini, kendisini de himayelerine

almalarn istedi.

bn Him'm verdii bilgiye gre, birinci sene hacc mevsiminde onbe kabile bu teklifleri reddetti. Medineli alt

kiiden mteekkil onaltnc kabile mensublar, slm' kabul ettiler. Bu alt kii Medine'ye dnd ve slm' tebli

ettiler. kinci sene Medinelilerden oniki kii mslman olarak Mekke'ye hacca geldiler ve Peygamberimize slmbatmda bulundular. te burada Peygamberimizin siyas rol balamaktadr. Her biri bir baka kabileden olan

bu insanlar "kendi kabilelerinin nakbi, yani reisleri" olarak isimlendirdi. Bu oniki kiiden birini de "reislerin

reisi" olarak tayin etti. Nakbu'n-nukab (reislerin reisi) Medi-

ne'de adeta melikin (sultann) vekili gibi olacakt. Bu oniki kii "sen veya dier bir mslman Medine'ye gelirse,

bizim misafirimiz ve himayemizde olacaktr" diyerek, kendilerine dinin tebliinde yardmc olmak zere bir ahs

istediler. Peygamberimiz bu isteklerine msbet cevap verdi. nc sene Medine'den yetmiiki mslman gelip

Peygamberimizle Mekke'de bulutular. Peygamberimiz Mekkeli mslmanlardan isteyenlerin Medine'ye gidip

orada yerlemelerine izin verdi.

Mslmanlarn durumu, Mekke mriklerini endielendirdiinden, "Muhammed'i ldrmekten baka are yok"dediler ve Dru'n-Nedve'de toplanarak messir bir komplo pln yaptlar. Pln uydu: "Muhammed'i bir tek kii

ldrmesin. nk bu takdirde Muhammed'in kabilesi katilin kabilesine kar harp aabilir. Her kabileden bir

kii seelim ve Muhammed'i bu seilenlerin hepsi birden ldrsnler. Bu takdirde Muhammed'in kabilesi, btn

kabilelerle harbedemiyeceinden, bu mahzur ortadan kalkm olur. Olsa olsa Muhammed'i ldrenlerden diyet

talep olunur. Diyet de verilebilir."

Her kabileden bir katil aday seilince, haber phesiz ki yaylacakt. Tarihi Belzur'nin nakline gre, baka

kabileden biriyle evli bulunan Peygamberimizin halas, bir le vakti Peygamberimizin evine gelip "bu gece seni

ldrmek istiyorlar" diye haber verir. Peygamberimizin hemen Ebu Bekir'in evine giderek durumu anlatr.

Birlikte Mekke'den kp Sevr maarasna snmaa, bir iki gn sonra da Medine'ye yola kmaa karar verirler.

bn Him burada der ki: Mekkeli mrikler, Peygamberimizden skldklarndan, onu ldrmek istediler. ByleceMekkelilerle, slm arasnda harp balam oluyordu. Madem ki Mekkeliler harp iln etmilerdir, Peygamberimiz


26/49

de kendini mdafaa edebilir ve bu sebeple Mekkelilerle savaabilirdi. Bu hakkyd. Fakat bunun imkn dahilinde

olup olmamas ayr bir husustur. Peygamberimizin ne ordusu, ne hazinesi ve ne de dier vesileleri vard. Bunlar,

Medine'de nasl hazrladn, daha sonra aklayacaz. Fakat siyas bakmdan, bu andan itibaren Mekkelilerle

slm arasnda harp hali balamt. Sanki Mek-kelilere Peygamberimizin doduu yer Mekke'den karlrken

yle diyordu ki: "Burada hkmet etmek sizin hakknz deildir. Bu hak msahamal olana aittir." Bir baka

deyile diyordu: "Sizler fiilen Mekke'nin idaresini elinizde bulunduruyorsunuz, fakat buna hakknz yoktur. Buhak bana aittir, fakat ne yazk ki bunu gerekletirebilecek imkanlara sahip deilim". Medine'de bulunduu

zamanda Peygamberimizin Mekke'nin idaresi, Mekke'nin reisi olduu hususunda hak sahibi bulunduu

fikrinden hareket ettiini gryoruz.[74]

3. Konu ile ilgili Sorular:1. Soru: "Tif Seferinden sonra Peygamberimiz bir mlteci olarak birinin himayesiyle ancak Mekke'de

kalabiliyordu. Hicretten nce mrikler kendisini ldrmeyi dndklerinde, akrabasnn ldrenden ve

kabilesinden intikam almasndan ekiniyorlar di" dediniz. Acaba mlteci olarak

Mekke'ye geldikten sonra, Peygamberimiz yine akrabalarnn himayesine mi girmiti?

Cevap: Hayr, Bu sadece bir korkuydu. Ebu Leheb, Mekkelilerle beraber idi. Fakat kabilenin dier mslmanlar

belki ayr dnebilirdi. Bunun iin katil saysn oaltarak bu tehlikeyi ortadan kaldrmak istemilerdi.

2. Soru: Peygamberimiz hem devlet reisi hem de din reis idi. Daha nceki peygamberlerle mesel, Hz. Davud'la

fark nedir?

Cevap: Nebiler iki ksmdr. Bir ksmna Allah kitap verir, bir ksmna kitap vermez ve kendinden nce

gnderilmi kitab olan peygamberin tebli ettii esaslara gre amel ederler. Mesel Hz. Musa'ya kitap verilmi,

Hz. Davud'a ve Hz. Sleyman'a kitap verilmemi, bunlar Hz. Musa'nn getirdii esaslara gre amel etmilerdir.

Tabir caiz olursa, bunlar Hz. Musa'nn mukallidleridir.

3. Soru: Kabile reislii, seimle mi yoksa verasetle mi idi?

Cevap: Bu hususta pek tafsilat bilmiyoruz. Muhtemeldir ki kabilenin ileri gelenleri toplanyor, zeki, zengin, yal

olan birini kabile reisi seiyorlard. Belki de Kureyliler, Ebu Leheb'i bu vasflarndan dolay kabile reisi

semilerdir. Tarih bilgilere gre, Ebu Leheb cmert bir insand. Mslman deildi, fakat bu vasftan dolay

kabilesince seviliyordu. Bildiimiz bundan ibarettir.[75]

4. Soru: Peygamberimiz Tiften dndnde, haber gnderdii iki kii, onu himayelerine almaktan kamyor,

ncs bunu kabul ediyor. Bu zatlarn adlarn renmek kabil mi acaba?

Cevap: Evet, isimlerini bn Him'n Sret adl kitabndan renilebilir. Birinci ahs mminlerin anas Hz.

Sevde'nin akpabasndand. kinci ahs, annesinin akrabasndand. kisi de bu himayeyi tarihen malum sebeplerle

reddettiler. nc ahs, Hatice anamzn akrabalarndand.

5. Soru: Peygamberimize suikast dzenlendiini, baka kabileden evli olan halas, kendisine haber veriyor. Baka

haber veren yok muydu acaba?

Cevap: Belzur, Ensbu'l-Erf isimli kitabnda olay bu ekilde zikreder. Baz dier tarih, kitaplar da, Cebrail'in

gelip durumdan kendisini haberdar ettiini syler.

6. Soru: Peygamberimizin hem dnyev ilerle ilgili, hem din ilerle ilgili reislii tek kiide; kendisinde mezcedip

toplama karar verdiini sylediniz. Bu kendisinin verdii bir karar myd? Yoksa vahyin emriyle mi bunu

yapmt?


27/49

Cevap: Peygamberimiz phesiz ilhamla hareket eder, fakat tarihi, Peygamberimizin hareketinin nasl tezahr

ettiine dikkat eder. Bunun iin bu sorunun zerinde durmak istemiyorum. [76]

Yedinci BlmMedine'ye Hicret Ve Sonular1. Mslmanlarn KardeliiPeygamberimiz, Medine'ye hicret ettikten sonra, Medine'de gerek

muhammed hamidullah - İslâm tarihine giriş

Documents