ms-dos edit programıcayfer.bilkent.edu.tr/~cayfer/kkb/100-121.pdfsatır bloklarını başka...

0 - Kitap Hakkında100

MS-DOS

EDIT

Programı

8 Her MS-DOS kullanıcısı, az da olsa, bir EDİTÖRkullanmayı bilmelidir. AUTOEXEC.BAT, CONFIG.SYSdosyalarında zaman zaman da olsa değişiklikyapmanız gerektiğinde yardım istemek zorundakalmamanız için en az bir editör kullanmayı bilmenizgerekir. MS-DOS EDITOR (kısaca EDIT) sanırım bu işiçin en uygun olanıdır.

Tüm Zamanların

En İyi

Kelime İşlemcisi

• Portatiftir.• Bilinen her dildeki karakterleri kullanabilir.• Grafik kavramların tümünü destekler.• 1 puntodan 945.527.876 puntoya kadar tüm yazı stillerini destekler.• Enerji kesintilerinde belleğinde bir kayıp olmaz.• Kullanımı çok kolay öğrenilir.• Hareketli parçaları olmadığı için son derece güvenilir bir çalışması

vardır.• Bakımı çok kolay ve ucuzdur.• 5 yıl garantilidir.• Enerji harcamadığı ve radyasyon yaymadığı için çevre dostudur.

0 - Kitap Hakkında 101

EDIT KOMUTUMS-DOS EDIT programını başlatmak için kullanılan komuttur. Kullanımamacı basit metin dosyaları yaratmak, bunlar üzerinde değişiklikyapmaktır. EDIT programı bir kelime işlemci değildir ancak basit birkelime işlemci gibi de kullanılabilir.

EDIT programının kullanılmasını anlatmak için sanırım en iyi yol,doğrudan kullanmaya başlamak... Kitabın bu bölümünü okurken lütfenbilgisayarınızın başına geçiniz ve anlatılan her şeyi LÜTFEN AYNENuygulayınız. Anlamadığınız bir nokta olursa lütfen devam etmeyiniz.Deneyerek, bozarak anlamadığınız o bölümü anlamaya çalışınız.

Şimdi, içinde örnek bir dosya yaratmak üzere geçici bir dizin yaratalım :

MD \GECICI

Sonra, çalışma dizinimizi bu yeni dizin yapalım :

CD \GECICI

Şimdi editör programını başlatalım; ancak başlatırken bir dosya adıvermemiz gerekir. Ortalıkta (bu dizinde) şimdilik herhangi bir dosyaolmadığına göre, EDIT programı yeni bir dosya yaratmalıdır.Vereceğimiz dosya adı da işte bu yeni yaratılacak dosyanın adıdır.

EDIT DENEME.TXT

Ekranda, bir sonraki sayfadaki formu görmelisiniz.

Eğer ''Bad command or file name '' mesajını alıyorsanız,

\DOS\EDIT DENEME.TXT veya\DOS5\EDIT DENEME.TXT veya\DOS6\EDIT DENEME.TXT

komutlarını deneyiniz. Eğer hata mesajı ısrar ediyorsa, bilgisayarınızdaEDIT programı yüklü olmayabilir ya da bu program \DOS veya \DOS6veya \DOS5 dizininde yer almıyor demektir. DIR komutu ile EDIT.COMdosyasının yer aldığı dizini bulunuz, komutunuzun başına bu dizininadını koyunuz (\DIZINADI\EDIT DENEME.TXT gibi).

CD \ komutlarını deneyiniz. MS-DOS DIR EDIT.COM /S sürümünüz uygunsa, dosyayı bulmanız kolay olur.

Bütün bunlara rağmen programı çalıştıramıyorsanız, ya kitabın burayakadar olan kısımlarını iyi okumadınız ya da bilgisayarınızın MS-DOSİşletim Sistemi'nde bir gariplik var demektir (çok eski bir sürümolabilir). Bence bilgisayarı aldığınız firmadan teknik destek isteyin.

Neyse, programı çalıştırmayı başaran okuyucularla devam edelim....


TİPİK BİR MS-DOS EDIT EKRANI

Şimdi karşımızda boş bir sayfa olduğunu düşünün ve lütfen AYNEN şusatırları yazın. Aynen yazmanız, örneği izlemeniz açısından önemlidir.

ABCDEF 123456 BU PROGRAMI KULLANMAK COK KOLAY XYZ #$% Kucuk harfleri de kullanin lutfen ! 123456 abcdef

Her satırın sonunda ENTER tuşuna basmayı unutmadınız, değil mi?Dikkat ederseniz Türkçe harf kullanmadık. Kullanabilirdik; ama tümokuyucularımızın bilgisayarlarında Türkçe karakterler olduğuna emindeğilim.

Her bir karaktere basışımızda, imleç bir sağa ilerledi. Satır sonlarınıENTER tuşu ile belirttik ve imleç biz ENTER tuşuna basar basmaz bir altsatırın sol başına geçti; yani SATIR BAŞI komutu ENTER tuşuyla verildi!

Mousekullananlar içinyukarı-aşağıdolaşmak içinklik noktaları

Boş dosyadaimleç

Yardım içinbasmanızgereken tuşuhatırlatıyor ! Menü için Alt

tuşunabasmanızıhatırlatıyor

Programınmenüsü

Editörtarafındankullanılandosyanın adı


Şu anda ekranda görmeniz gereken görüntü aynen şöyle olmalı :

Son satırın sonkarakteriniyazdıktan sonraENTER tuşunabasmayıunutmayınız !

Şimdi klavyeden 789rakamlarını basınız,ekrandaki görüntüdeğişecektir.

Şimdi, oktuşlarınıkullanarak,imleci ekrandagezdiriniz!Sonunda imleçbirinci satırınsonundaki 6rakamının birsağında kalsın.

Dikkat ederseniz, imleci 6.ve boş satırın altınaindiremezsiniz. Çünküoralarda satır yok!

İMLECİ EKRANDA DOLAŞTIRMAK İÇİN


Çeşitli MS-DOS EDIT komutlarının bir özetini bölüm sonunda bulacaksınız.

İşte dosyada değişiklik (karakter ekleme) yaptınız!Birinci satırın sonunda artık 789 var.

Şimdi imleci, 3.satırdaki X harfininüzerine getirip Deltuşuna basınız,X gitti değil mi?

İmleç, YZ ile başlayan satırınüzerinde iken Ctrl-Y tuşlarınabirlikte basınız.Bu satır tamamen yokolacaktır.

Şimdi, oktuşlarıyla imlecison satırdaki aharfinin altınagetiriniz.

Arkasından,klavyede Instuşuna basınız.Dikkat edin!imlecingörünüşüdeğişti!

oldu!

Klavyeden prstuv harflerini basınız!

Dikkat ederseniz yeni bastığınız buharfler, ekrandaki abcdef harflerininüzerine yazıldı.

Ins tuşuna bir basışınızda üzerineYazma konumuna, bir dahakibasışınızda da Araya Eklemekonumuna geçersiniz.Bu tuşla bolca çalışın, fakat sonundaekrandaki son satır 123456 prstuv olarakkalsın.

ARAYA KARAKTER EKLEMEK İÇİN

KARAKTER VE SATIR SİLMEK İÇİN


Şimdi, değişiklik yaptığımız bir dosyanın yeni şeklini diske nasıl kaydederiz, onu görelim...

EDIT programı ile bir dosya üzerinde çalışırken, aslında o dosyanın birkopyası üzerinde çalıştığınızı unutmayın. Yaptığınız hiçbir değişiklikyapt ığınız anda dosyaya işlenmez. Bir başka deyişle, iki saatboyunca, uzun uzun düzeltmeler ve eklemeler yaptığınız bir çalışma,elektrik kesilmesi veya reset durumunda boşa gidecektir.

Bir dosya edit ederken, sık sık Alt-F ve S ave komutuyla dosyanızıdiske kaydediniz.

Temel EDIT komutlarını bir özetlemek gerekirse ...

Ok Tuşları İmleci birer karakter yukarı, aşağı, sağa ve sola hereketettirir.

PgUp, PgDn Bir ekrandan uzun dosyalarda, sayfa sayfa ileri-gerigitmek için kullanılır

Del tuşu İmlecin bulunduğu yerdeki karakteri siler ve sağındakitüm karakterleri sola yanaştırır. Eğer Del tuşuna satırsonunda basarsanız, bulunduğunuz satır ve altındakisatır birleşir. (Deneyiniz.)

Ins tuşu Yazdığınız karakterlerin, eski karakterlerin üzerine miyazılacağını yoksa araya mı ekleneceğini belirler. Bu tuşkullanıldığında, imlecin aldığı şekil hangi konumdaolduğunuzu belirtecektir. (Deneyiniz.)

Alt-F tuşunabastığınızda açılanyeni menü

Alt tuşuna basarak ekranınen üstündeki menüye geçin.F tuşuna bastığınızda Filesözcüğünün altında bir kutuaçılacaktır. Bu yeni menüdenExit anlamında X tuşunabasın ! (Editörden ÇıkışKomutu)

1Loaded file is not saved. Save it now?< Yes > < No > < Cancel > < Help >

X tuşuna bastığınızda ekranınortasına görüntülenecek menü...Üzerinde çalıştığınız dosyanın henüzdiske kaydedilmediği konusundauyarıyor ve şu anda dosyayıkaydetmek isteyip istemediğinizisoruyor.Evet anlamında Y girerseniz, dosyayeni hali ile saklanacak; Hayıranlamında N girerseniz yaptığınıztüm değişikliklerden vazgeçilerekdosya eski halinde bırakılacaktır.Hemen ardından EDIT programındançıkılacaktır.

2


şeklindeki imleç, yazdıklarınızın araya ekleneceğini,

şeklindeki imleç ise, yazdıklarınızın eskilerin üzerinekaydedileceğini belirtmektedir.

Ctrl-Y tuşu İmlecin bulunduğu satırı tamamen siler.

Şimdi de, bazı ileri düzey EDIT komutlarından sözetmek istiyorum.İlginizi çekmiyorsa bu kısımları atlayabilirsiniz.

ShiftBulunduğunuz satır seçilir (başka bir deyişle :işaretlenir). Ardarda her basışınızda birer satır altainerek seçme işlemi devam ettirilir. Bu seçilensat ırlar ı daha sonra ara belleğe kopyalayıp sonra dadosyada başka bir yere kopyalayabilirsiniz.Ekranda, seçilen satırlarda renk değişikliği olduğundan,seçilmiş satırlar kolay algılanır.

Ctrl Ins

Daha önce, Shift-Aşağı Ok tuşu ile seçilmiş satırları arabelleğe (Clip Board) kopyalar. Seçilmiş satırlaryerinde kal ır. Satır bloklarını başka noktalarakopyalamak için kullanılır.

Shift Del

Daha önce, Shift- Aşağı Ok tuşu ile seçilmiş satırları arabelleğe (Clip Board) kopyalar. Seçilmiş satırlar eskiyerlerinden silinir. Satır bloklarını başka noktalarataşımak için kullanılır.

Shift InsAra bellekteki (Clip Board) satırları imlecin bulunduğuyere kopyalanır.

EDIT programının daha bir çok özelliği ve yeteneğivardır, fakat onları burada anlatmayacağım. Dahaayrıntılı bilgiler edinmek isteyenler için daha kapsamlıkitaplara başvurmalarını veya HELP EDIT komutunukullanmalarını öneririm


VİRÜSLER

9


VİRUSLER !!! Tüm PC kullan ıc ı lar ının başının derdi !

Bilgisayar virüsleri aslında birer programdır; yalnızca kötü niyetlikişiler tarafından yazılmışlardır.

Virüs programları iki tip olur :

Yalnızca espri yapan şakacı virüsler, Bilgisayardaki kayıtlara zarar veren virüsler.

Virüs kelimesi, belkide bu tip programlar için verilebilecek en iyiisimdir. Çünkü bu programlar, aynı mikrobiyolojik virüsler gibi,bulaşırlar, ürerler ve bulaştıkları bilgisayara az veya çok zarar verirler.

Virüsten korunmak için dikkat etmeniz gereken bazı temel noktalarvardır.

Aşı Bilgisayarınıza virüs bulaşmasını, tamamen olmasa da,önemli ölçüde önleyen anti-virüs programlarından birinikullanın ve bu programın elinizden geldiği kadar güncelbir kopyasını elinizde bulundurun.

Hijyen Her elinize geçen programı bilgisayarınıza yüklemeyin.Mutlaka yüklemek istediğiniz bir program elinizegeçtiğinde mutlaka virüs kontrolu yapın. Özellikle oyunprogramlarına çok dikkat edin.

ErkenTeşhis

Bilgisayarınıza virüs bulaştığını hissettiğiniz anda buvirüsten kurtulmanın yollarını arayın. Kısa dönemdekurtulamayacağınızı düşünüyorsanız, virüslü olabilecekprogramları kullanmayı hemen durdurun ve değerlibilgilerinizi yedekleyin; ama sakın eski yedeklemedisketlerinizi kullanmayın.

VİRÜSPROGRAMLARINASIL ÇALIŞIR ?

Virüs programları genellikle bir uygulama ya da oyun programınınekinde gelir. Bilgisayarınıza yüklediğiniz bu programı çalıştırdığınızda,virüs programı da çalışmış olur. Virüs programı çalıştığında,bilgisayarınızda bulunan eski programlarınızdan birini ya da birkaçını,rasgele seçer ve kendisini bu sağlıklı programların arkasına ekleyerekbulaşırlar. Artık eskiden temiz olan bu programlardan biriniçalıştırdığınızda virüs programı kontrolu eline alacak ve tekrar başkabir program seçerek ona da bulaşacaktır. Böylece büyük bir hızlabilgisayarınızdaki programlar arasında yayılacaktır.

Virüs programı, normal bir program gibi, kontrolu ele geçirdiğinde(yani çalışmaya başladığında) programcısının istediği her şeyiyapabilecek durumdadır. Kimisi bilgisayarın tarihinin ayın 13'ü ve Cumagünü olup olmadığını kontrol eder, kimisi programcısının doğum günüolup olmadığını kontrol eder. Koşulları beğenirse numarasını yapar.Bazıları dosya siler, bazıları dosya isimlerini değiştirir, bazısı basit birşaka yapar, bazısı bilgisayarın bir daha açılamaması için sistemdosyalarında değişiklik yapar.


DİSKİN NERESİNEBULAŞIRLAR ?

Bazı virüs programları, kendilerini uygulama programlarının EXE veCOM dosyalarına ekleyerek yerleşirler ve bulaşırlar. Bu tip virüslergöreceli olarak kolay yakalanır ve kolay temizlenirler.

Bazı virüslerse kolay erişilmeyen sistem alanlarına bulaşırlar. (Bootsektörü, FAT gibi alanlar). Bu tip virüslerin yakalanmaları ve özellikledosyalara zarar vermeden temizlenmeleri oldukça zordur.

Hangi yolla bulaşırlarsa bulaşsınlar, virüs programcıları ve anti-virüsprogramcılarının arasındaki savaş, gittikçe kızışmakta ve karşılıklıolarak ilginç yöntemler geliştirilmektedir. Tüm savaşlar gibi, bu savaşında bedelini masum kullanıcılar ödüyor.

BİLGİSAYARINIZAVİRÜSBULAŞTIĞININASILANLARSINIZ?

Bilgisayarınızda alışkın olduğunuzun dışında mesajlar gördüğünüzdebilgisayarınızda garip kilitlenmeler olduğunda virüs bulaştığındankuşkulanabilirsiniz. Bu arada, bazı virüs programları da dobra dobrabulaştıklarını haber verirler.

Bir çok virüs, yazılma teknikleri nedeniyle bellekten 1024'ün tamsayıkatı kadar bellek harcarlar ve bunu CHKDSK programının raporundahissedersiniz. Virüssüz bir bilgisayarda çalıştırılan CHKDSK programınınrapor ettiği 655,360 total bytes memory satırındaki sayı tam 640KiloByte'dır (640 * 1024). Eğer bu sayı 653,312 olarak karşınızaçıkarsa, çok büyük olasılıkla bilgisayarınzda virüs var demektir. (Bellektam 2KByte azalmış görünüyor).

IBM PS/2 serisi kişisel bilgisayarlarda, CHKDSK programı her zaman 1Keksik bellek rapor eder. Bu normaldir. Bazı bilgisayarlarda da,donanımın parametrelerinin özelliklerinden dolayı, bellek tam 1 KByteeksik görünebilir. Bu da normaldir.

CHKDSK programının kullanılışı 10. bölümde anlatılmaktadır.

Virüs bulaşıp bulaşmadığı en sağlıklı şekilde VİRÜS TARAMAprogramları yardımıyla anlaşılır. Ancak bu yöntem % 100 garantilideğildir. Virüs taraması ve temizliği yaparken bilgisayarınızı mutlakatemiz bir MS-DOS sistem disketiyle açınız.

Virüs tarama programları, diskinizde, programın tanıdığı birkaç yüzvirüsün izinin olup olmadığını kontrol eder. Eğer bilgisayarınıza taramaprogramınızın tanımadığı bir virüs bulaşmışsa, onu kolay kolayyakalayamazsınız.

VİRÜSLER NASILTEMİZLENİR ?

Teorik olarak, en sağlıklı temizleme metodu, bilgisayarın diskini veelinizdeki tüm disketleri, virüssüz olduğuna emin olduğunuz bir işletimsistemi kullanarak formatlamaktır. Teorik olarak dedim, çünkü kimsebu tür bir temizleme yoluna gitmeyi kolay kolay kabul etmez. Dahayumuşak bir yöntem, virüs kurtarma programlarıyla virüslüprogramların içinden virüs kodlarını temizlemeye çalışmaktır. Buyöntem genellikle başarılıdır. Virüs temizleme programları, temizlemeyibaşaramadıkları programlar konusunda kullanıcıyı uyarırlar, kullanıcı buprogramı siler ve temiz disketlerden yeniden yükler ve mutlu son!

Bazı virüslerin temizlenmesi birkaç saniye alırken, bazılarınıntemizlenebilmesi için diskteki tüm dosyaların özel tekniklerle başka birbilgisayara aktarılması, virüslü bilgisayarın formatlandıktan sonrasilinen dosyaların geri yüklenmesi gerekmektedir. Bu yöntem doğalolarak kayıtlı bilgi ve program çokluğuna göre saatlerce bilesürebilmektedir.


Virüs taraması ve temizliği yaparken bilgisayarınızıkesinlikle temiz bir MS-DOS sistem disketi ile açınız.

VİRÜSTEN NASILKORUNURSUNUZ ?

Olabildiğince başkalarının disketlerinden program yüklemeyiniz.Özellikle oyun programlarına dikkat ediniz. Virüs tarama programlarınınher virüsü yakalayamadığını aklınızdan çıkarmayınız.

Virüs tarama programlarının son sürümlerini yakından izleyiniz,buldukça son sürümden TEMİZ bir kopya edininiz ve sık sık çalıştırınız.

MEM veya CHKDSK komutuyla hergün bellek raporunuzu kontrol ediniz.Toplam bellek (total memory) olarak 653,312 Byte görürseniz dikkat!!!

Bilinen en berbat virüs bilgisayarınıza bulaşacakmış gibi hazırlıklıolunuz. Bunun için orijinal ve virüssüz olduğuna emin olduğunuz birMS-DOS disket takımını YAZMAYA KARŞI KORUNMUŞ (write protected)olarak bir kenarda devamlı bulundurun. Tabii, bunun yanısıra bir devirüs temizleme ve tarama programı gene yazmaya karşı korunmuş birdisket üzerinde elinizin altında sürekli olarak bulunsun.

VER İDOSYALARINAV İRÜS BULAŞMAZ !

Virüsler ancak başka programlara asalak olarak bulaşırlar. Veridosyalarına bulaşmazlar, bu nedenle veri dosyalarınızın yedekleri herzaman güvenlidir. Bu nedenle diskinizi yedeklerken, mümkünse veridosyaları ile program dosyalarını ayrı ayrı disketlere yedekleyiniz.

Veri dosyalarına virüs bulaşmaz derken veri dosyalarına zarar vermezlerdemek istemedim. Bu ayrıma dikkatinizi çekerim.

V İRÜSLERB İLG İSAYARINIZINDONANIMINAZARAR VEREMEZ !

Zaman zaman disk veya disket sürücülerin virüs yüzünden arızalıymışgibi davrandıklarına rastladım; ancak bu durum, doğal olarak, virüsetkisinin yok edilmesiyle ortadan kalktı. Virüsler bilgisayarınızı çalışmazduruma getirebilir, ancak donanımınızı bozamaz.

Bu bölümde virüslere bazı örnekler vermek isterdim ama ne yazık ki çoksayıda virüs programı var ve her ay da yenileri ortaya çıkmakta. Buradaverebileceğim örnekler deneyimsiz kullanıcıları yanıltabilirdi.

V İRÜSLERDEN TAMAMEN KAÇAMAZSINIZ ! BUGÜNEKADAR B İR ÇOK T İCAR İ PROGRAM; ÜRET İC İLER İTARAFINDAN FARKINDA OLMAKSIZIN V İRÜSLÜ D İSKET-LERLE P İYASAYA SÜRÜLDÜ. SANIRIM V İRÜSLERLE BAŞETMEN İN EN İY İ YOLU ONLARLA B İRL İKTE YAŞAMAYIÖĞRENMEK .. .


BİLİNMESİ GEREKMEYEN,

AMA YARARLI

KAVRAM ve KOMUTLAR

10 Kitabın bundan sonrası meraklılar için.

Bu bölümde günlük kullanım sırasında rastlanan bazıkavram ve ilgili komutlardan söz etmek istiyorum.Bilgisayarla ilgili bir sorununuz olduğu zaman sizeyardımcı olan daha deneyimli kişiler AUTOEXEC.BAT,CONFIG.SYS, PATH, PROMPT gibi bazı terimlerkullandığında aslında nelerden söz ettiklerini bilmekistiyorsanız bu bölüme bir göz atın.


DATE ve TIME KOMUTLARI

Bilgisayarınızın XT serisinden (Intel 8088 merkezi işlem birimi ileüretilmiş) olduğunu hiç sanmıyorum; artık o bilgisayarlar pekkalmadı... O nedenle bilgisayarınızın pille desteklenen (bilgisayarkapalıyken bile çalışmaya devam eden) bir saat-takvim devresiolduğunu kabul ediyorum. Bu devre yardımıyla, bilgisayarınızın saat vetakvimi bir kez ayarlandıktan sonra, bilgisayarınız her açılışta doğrusaat ve tarihle karşınızda olacaktır.

Bilgisayarınıza saatin kaç olduğunu sormak isterseniz vermeniz gerekenkomut TIME komutudur.

C:\>TIMECurrent time is 1:56:12.46aEnter new time:

Bu komutu verdiğinizde şimdiki zamanı (bilgisayarınızın tuttuğuelektronik saate göre tabii) öğrenebilirsiniz. Bu arada isterseniz saatinayarını GEÇİCİ OLARAK değiştirebilirsiniz. Bunun için

Enter new time :

mesajının karşısına ss:dd:nn olarak (saat:dakika:saniye) yeni ayarınızıgirebilirsiniz. Sistem saati bu verdiğiniz saat:dakika:saniye'den itibarensayılmaya devam edecektir. Ancak dikkatli olun, bu ayar değişikliğigeçicidir.

Eğer saat ayarını değiştirmek istemiyorsanız, yalnızca ENTER tuşunabasmanız yeterlidir.

Bilgisayarınızın saat ayarını kalıcı olarak değiştirmekistiyorsanız bunun nasıl yapılacağını bilgisayarınızın elkitabına bakarak veya satın aldığınız şirketten telefonlayardım isteyerek yapabilirsiniz.

Bilgisayarınıza günün tarihini sormak isterseniz vermeniz gerekenkomut DATE komutudur.

C:\>DATECurrent date is Mon 05-23-1994Enter new date (mm-dd-yy):

Bu komutu verdiğinizde şimdiki tarihi (bilgisayarınızın tuttuğuelektronik takvime göre tabii) öğrenebilirsiniz. Bu arada isterseniztakvim ayarını GEÇİCİ OLARAK değiştirebilirsiniz. Bunun için

Enter new date:

mesajının karşısına aa-gg-yy olarak (ay-gün-yıl) (eğer CONFIG.SYSdosyasında COUNTRY deyimi varsa ve uygun değer verilmişse gg-aa-yy da olabilir) yeni ayarınızı girebilirsiniz. Sistem takvimi bu verdiğiniztarihten başlayarak tutulmaya devam edecektir. Ancak dikkatli olun, buayar değişikliği geçicidir.

Eğer takvim ayarını değiştirmek istemiyorsanız, yalnızca ENTER tuşunabasmanız yeterlidir.

Bilgisayarınızın takvim ayarını kalıcı olarak değiştirmekistiyorsanız bunun nasıl yapılacağını bilgisayarınızın elkitabına bakarak veya satın aldığınız şirketten telefonlayardım isteyerek yapabilirsiniz.


AUTOEXEC.BAT

Dosyas ı

MS-DOS İşletim Sistemi'yle çalışan bir bilgisayarı ilk açtığınızdakarşınıza bir sürü mesaj çıkacaktır. Çoğunluğu anlaşılmaz gibi görünenbu mesajlar aslında AUTOEXEC.BAT dosyasında sıralanmış olankomutların çalıştırıldıkça verdikleri mesajlarıdır.

AUTOEXEC.BAT dosyası bir komut dizisi dosyasıdır. Bu dosyanın içine,bilgisayar ilk açıldığında otomatik olarak çalıştırılmasını istediğinizkomutlara ait satırları yerleştirebilirsiniz. (Büyük olasılıkla bu iş zatenönceden sistemizi kuran uzmanlar tarafından sizin için yapılmıştır.)

AUTOEXEC.BAT dosyası ancak C: diskinizin (daha doğrusubilgisayarın açılması aşamasında, işletim sistemininyüklendiği sürücünün) root dizininde bulunursa anlamlıdır.

Şimdi tipik bir AUTOEXEC.BAT dosyasının içindeki satırlara teker tekerbakalım...

ECHO OFFPATH C:\DOS;C:\;C:\WINDOWSSET TEMP=C:\tempC:\GMOUSE\MOUSE.COMSCAN C:PROMPT $P$GECHO BILGISAYAR HAZIR

AUTOEXEC SATIRI ANLAMI

ECHO OFF AUTOEXEC.BAT dosyasındaki komutlarıçalıştırırken komutların adları listelenmesin.(kalabalık etmesin diye..)

PATHC:\DOS;C:\;C:\WINDOWS

Herhangi bir program çalıştırılmak üzere birkomut verildiğinde, program dosyasını önceC:\DOS dizininde ara, orada bulamazsan C:\dizinine bak; orada da bulamazsanC:\WINDOWS dizinine bak.

Dizin listesindeki dizin isimlerinin noktalıvirgül ile ayrılmış olduğuna dikkatiniziçekerim.

PATH KOMUTU


SET TEMP=C:\temp TEMP isimli sistem değişkenine (EnvironmentVariable) C:\temp karakter dizisini yerleştir.(Bu örnekteki TEMP değişkeni WINDOWSprogramı tarafından kullanılır, her programbu tip sistem değişkeni kullanmaz,kullananlar da genellikle gerekli komutuAUTOEXEC.BAT dosyasına kendileriyerleştirirler)

C:\GMOUSE\MOUSE.COM Bilgisayara takılı olan farenin (mouse)çalışması için gerekli olan programı yükle. Buprogram C: diskindeki GMOUSE adlı dizindeyer alan MOUSE.COM adlı dosyada.

Dikkat ederseniz, bu MOUSE programınıçalıştıran komut, yalnızca MOUSE olarak değil,\GMOUSE\MOUSE olarak verilmiş. Bununnedeni şu : GMOUSE dizini PATH komutundatanımlanmamış. Yalnızca MOUSE komutuvermiş olsaydık, MS-DOS bu komuta ilişkinMOUSE.COM dosyasını , sırasıyla C:\DOS, C:\ve C:\WINDOWS dizinlerinde arayacak veburalarda bulamayınca da "Bad Commandor fi le name" mesajıyla komutubulamadığını öne sürecekti.

SCAN C: SCAN programını (Virüs taraması yapan,oldukça yaygın olarak kullanılan bir program)C: diski için tarama yapacak şekilde çalıştır.(İyi bir alışkanlık, ne dersiniz?)

PROMPT $P$G Sistem hazır işaretini (PROMPT) çalışmadiskinin ve çalışma dizininin adını gösterecekşekilde düzenler.

Bu komuttan sonra, hazır işaretleri,C:\WINDOWS>, C:\> gibi çalışma dizininigösteren bir görünüm kazanırlar.

ECHO BILGISAYAR HAZIR Ekrana BILGISAYAR HAZIR mesajını yaz.Sadece o kadar !

PROMPT KOMUTU


Bilgisayarda yüklü olan programlara ve bilgisayarın üzerine takılı olan çeşitlikartların cinslerine bağlı olarak, oldukça karmaşık görünümlü AUTOEXEC.BATdosyaları olabilir.

@echo offC:\DOS6\SHARE.EXE /L:500 /F:5100LH /L:0;1,42384 /S C:\DOS6\smartdrv.exe 1024C:\DOS6\mscdex.exe /V /D:MSCD001 /M:15 /L:hset blaster=a220 i7 d1 t4set sound=c:\sbproC:\SBPRO\SBP-SET /M:12 /VOC:12 /CD:12 /FM:12 /LINE:15PATH C:\DOS6;C:\WIN31;C:\GMOUSE;C:\SYSTEMPROMPT $L$P$Gset TEMP=C:\WIn31\TEMPcd \netLH /L:2,26176 ipx/o16bnetxcd \loginlogin ugur gibi........

CONFIG.SYS

Dosyas ı

MS-DOS İşletim Sistemi'nin anlaşılması ve kullanılması en zor sistemdosyasıdır. Temel olarak, standart olmayan aksesuar ve yazılımlarıngerek duyduğu işletim sistemi işlevlerini yerine getirecek yazılımlarınbelleğe yüklenmesinde kullanılır. Tanımı da pek anlaşılır cinsten olmadıama sanırım en yakın tanım buydu.

CONFIG.SYS dosyasının önemi, özel bellek düzenlemesi gerektirenuygulama programları kullandığınızda ortaya çıkar. Özellikle bazı oyunprogramları 4 MegaByte hatta 8 MegaByte bellekli bir bilgisayarınızolmasına rağmen, bellek yetersizliğinden yakınabilecektir. Böyle birdurumda çözümünüz CONFIG.SYS dosyasında yatmaktadır. Eğerbilgisayarınız 80386SX veya daha üstün bir modelse, en kısa zamandaMS-DOS 6 sürümüne geçmenizi öneririm. Çünkü bu sürüm MS-DOS,MEMMAKER adlı bir destek programına sahiptir ve bu programbelleğin en verimli şekilde kullanılabilmesi için gerekli işlemleri veCONFIG.SYS düzenlemelerini otomatik olarak yapmaktadır.

CONFIG.SYS içinde yer alan satırları anlamak için PC teknolojisinidonanım ve yazılım özellikleri ile çok iyi tanımak gerekir. Ancak az daolsa yakınlık sağlamak için burada tipik bir CONFIG.SYS dosyasınıtanıtmak istiyorum.

CONFIG.SYS dosyası ancak C: diskinizin (daha doğrusubilgisayarın açılması aşamasında, işletim sistemininyüklendiği sürücünün) root dizininde bulunursa anlamlıdır.


DEVICE=C:\DOS\HIMEM.SYSDEVICE=SMARTDRV.EXE 1024DEVICE=SETVER.EXEDEVICE=\DOS\ANSI.SYSDOS=HIGHBUFFERS=60,0FILES=100FCBS=16,0LASTDRIVE=E

CONFIG.SYS SATIRI ANLAMI

DEVICE=C:\DOS\HIMEM.SYS 80386 veya daha üst model Merkezi İşlemBirimi (CPU) olan bilgisayarlarda 1MegaByte'ın üzerinde kalan belleğin EMS(Extended Memory Specification)standardında kullanılmasını sağlayan programıçalştıran komut. Windows 3.1 bu programınkullanılmasını gerektirir. Eğer CONFIG.SYSdosyanızda HIMEM.SYS yüklenecekse bu satıren başta olmalıdır.

DEVICE=SMARTDRV.EXE 1024 Belleğin kullanılmayan kısımlarınının disk önbelleği (disk cache memory) olarakkullanılmasını sağlar. Özellikle Windowsuygulamalarında hız kazandırır.

DEVICE=SETVER.EXE Eski MS-DOS sürümlerini gerektirenuygulamalarınız varsa bu deyimi kullanarakproblemi giderebilirsiniz. Bir denemeye dener.Gerekmiyorsa boşuna yükleyip bellek harca-mayın.

Eğer, MS-DOS İşletim Sistemi’nizin sürümü 6veya daha yukarıysa ve siz MS-DOS 5BACKUP, RESTORE programlarınıkullanmak istiyorsanız, bu satır CONFIG.SYSdosyanızda yer almalıdır.


DEVICE=\DOS\ANSI.SYS Bazı programlar ekrandaki karakterlerinözelliklerliyle oynamak istediklerinde (renkdeğiştirme, yanıp sönen şekilde görüntüleme,alt çizgili ve bunun gibi) ANSI standardındakomutlar kullanırlar. Eğer böyle biruygulamanız varsa bu deyimi CONFIG.SYSdosyanıza eklemelisiniz. (\DOS dizinindeANSI.SYS isimli dosya olmalı).

DOS=HIGH MS-DOS İşletim Sistemi'nin, belleğin 640KiloByte ile 1 MegaByte arasında kalan 384KiloByte'lık alanından da olabildiğince kullan-masını sağlayan programdır. Belleği en uygunşekilde kullanmaya yöneliktir.

BUFFERS=40,0FILES=60FCBS=16,0

Bir anda açık olabilecek dosya sayısı, budosyaların okunup yazılmaları sırasındakullanılacak bellek bloklarının sayısınısınırlayan deyimlerdir. Bu değerleri aynenkullana-bilirsiniz. Özel bir nedeni olmadıkçadaha farklı değerler gerekmeyecektir. Çokkritik bellek sorunları olan bir uygulamaprogramına rastlarsanız, 40 ve 60 sayılarınıazaltarak denemenizi öneririm.

LASTDRIVE=E Kullanılabilecek son sürücü adını sınırla-maktadır. Tek başına kullanılan bilgisayarlardapek anlamlı değildir ama bu sınırı dartutarsanız, az da olsa bellek kazanırsınız. Oaçıdan E uygundur.


CHKDSK KOMUTU

Diskinizde bir gariplik olduğunu hissederseniz bu program size sornhakkında bir ölçüde fikir verecektir. Yalnızca CHKDSK veyaCHKDSK C: şeklinde kullanıldığında hiçbir zararı olmaz. Sorunolmayan bir diskte, CHKDSK programının size vereceği rapor şöyleolacaktır :

C:\>CHKDSK C:

Volume MS-DOS_6 created 05-12-1994 5:06p Volume Serial Number is 1CAD-90C7

251,314,176 bytes total disk space 46,436,352 bytes in 6 hidden files 507,904 bytes in 115 directories 165,990,400 bytes in 3,418 user files 38,367,232 bytes available on disk

4,096 bytes in each allocation unit 61,356 total allocation units on disk 9,367 available allocation units on disk 655,360 total bytes memory 582,624 bytes free C:\>

Bu listedeki değerli bilgiler şunlard ır :

- Disk en son 12 Mayıs 1994 saat 17:06’da formatlanmış.

- Toplam disk kapasitesi 251,314,176 Byte mış,

- 6 adet gizli dosya, toplam 46,436,352 Byte yer harcıyormuş. (Bubilgisayarda Windows yüklü olduğu için gizli dosyalar bu kadar çok yerkaplıyor).

- Bu diskte 115 tane dizin varmış ve bu dizinlerin isimlerinin saklanmasıiçin 507,904 byte harcanmış.

- Bu diskte toplam 3,418 dosya varmış ve diskte toplam 165,990,400Byte yer kaplıyorlarmış.

- Diskteki boş alan büyüklüğü 38,367,232 Byte mış (yaklaşık 38MegaByte).

- Bilgisayarın ana belleği (RAM kapasitesi) 655,360 Byte (640 KiloByte =640 * 1024) imiş. İşte size kuyruklu bir yalan! Bu örnekCHKDSK raporunu aldığım bilgisayarın belleği 16 MegaByte idi. 640KiloByte gibi küçücük bir bellek kapasitesi de ne demek? Bununnedenini daha sonra MEM komutunu işlerken anlatacağım.

- 655,360 Byte bellekten 582,624 Byte'lık bölümü şu anda boşmuş; yaniuygulama programlarının kullanabileceği standart bellek kapasitesi582,624 Byte. Demek ki, 655,360 ile arasındaki fark kadar bellek MS-DOS İşletim Sistemi tarafından kullanılmaktadır.

Bu bilgisayardabayağı iyi diskvarmış!


CHKDSK komutunu verdiğiniz bazı zamanlarda, CHKDSK raporununbir yerlerinde (genellikle başlarında)

Errors found, F parameter not specifiedCorrections will not be written to disk

3 lost allocation units found in 2 chains.12,288 bytes disk space would be freed

cümlelerine rastlarsınız. Bu mesaj size CHKDSK komutunun /Fparametresini kullanmanızı öneriyor, çünkü diskte bazı sorunlar varmışve bu parametreyi kullanarak tekrar çalıştırırsanız 3 kayıp disk bloğunudoğru yerlere bağlayarak, size 12,288 Byte kazandıracağını söylüyor.

Eğer aynı l istede

Allocation Error, size adjusted. File allocation table bad - Drive C: First cluster number is invalid, entry truncated ..... is cross-linked on allocation unit

gibi mesajlar da varsa, bu 12,288 byte kazana-cağınızşeklindeki öneriye KESİNLİKLE İNANMA-YINIZ !Hemen teknik destek isteyiniz.

Bu tip kayıp bloklar, MS-DOS İşletim Sistemi'nin yapısındankaynaklanmaktadır ve doğaldır. Aynı zamanda da zararsızdır. EğerCHKDSK tarafından serbest kalacak diye reklamı yapılan disk alanıMegaByte'lar düzeyine çıkarsa o zaman Norton Disk Doctor isimliprogramla düzeltmeye çalışın. Eğer CHKDSK /F komutuyla düzel-tirseniz, diskinizde bir sürü FILE0001.CHK’e benzer isimde dosyaoluşur. Bu dosyaları sildiğinizde de söz konusu kayıp disk alanınıkazanırsınız.

CHKDSK programını arada sırada çalıştırıp diskinizi kontrol edin amaher zaman onun önerdiklerini yapmayın. Kayıp disk alanı birkaç yüzKiloByte düzeylerine çıkıncaya kadar hiç ellemeyin. (Belki de bu düzeyehiç çıkmayacaktır). Eğer bıçak kemiğe dayanırsa, Norton Disk Doctorisimli programı bulup onunla halletmeye çalışın. Eğer MS-DOSsürümünüz MS-DOS 6.2 ise CHKDSK yerine SCANDISK komutunudeneyiniz. Bu tip işleri ilk kez yapacaksanız, yanınızda kesinlikle MS-DOS konusunda deneyimli birisi bulunsun!


MEM KOMUTU

Bilgisayarınızın bellek (RAM) yapısıyla ilgili bir rapor üretmek içinkullanılır. 80386 tipi kişisel bilgisayarların piyasaya çıkmasıyla bellekkullanımı konusunda da bir kargaşa başladı. XMS bellek (ExtendedMemory), EMS bellek (Expanded Memory), Standart bellek(Conventional Memory), Üst bellek (Upper Memory Area) gibi oldukçakarmaşık yapılar ortaya çıktı. İşin kötü tarafı, uygulama programlarıbu bellek düzenlemeleri arasında ayrım yapmaktadır. Bazı programlarbelleğin EMS standardında düzenlenmesini istemekte, başkaları daXMS şeklinde düzenlenmesini gerektirmektedir. (Bu tip düzenlemelergenellikle CONFIG.SYS dosyası aracılığıyla yapılmaktadır).

Kişisel bilgisayarlar, IBM firmasının, Intel 8080 merkezi işlem birimikullanarak ürettiği ilk PC'den bu yana aşağı yukarı aynı tasarımçerçevesinde gelişmektedirler. Bunun en önemli nedeni "PCuyumluluk" dan vazgeçemememizdir. O yıllarda, ilk IBM PC'yitasarlayan mühendisler sanırım 640 KiloByte'ın her türlü programıçalıştırmaya yeterli olacağını düşünmüşler ve bellek üst sınırı olarak640 KByte'da karar kılmışlar. Ama birkaç yıl içinde onların bileöngöremediği değişiklikler olmuş, bu üst sınır çok dar gelmeyebaşlamıştır.

PC uyumluluğun en önemli koşulu 640 KiloByte sınırına uyan donanımgeliştirmektir. 640 KiloByte'ın üzerindeki bellek adresleri standart dışıyöntemlerle yönetilecektir. İşte bu nedenle MS-DOS kendisini yalnızca640K belleğin yönetiminden sorumlu olarak görmekte ve CHKDSK gibikomutlarda bellek durumunu rapor ederken, bu sınırın üstünde kalanbellek bölümlerine bakmamaktadır bile.

Fazla teknik ayrıntılara girmeden, 4 MByte belleği olan birbilgisayarda, bu belleğin nasıl gruplandırıldığını bir şekille gösteripdevam etmek istiyorum.

Bilgisayarınızın belleğinin nasıl düzenlendiğini merak ediyorsanız MEMkomutunu kullanabilirsiniz. Tabii bu programının ürettiği raporuanlayabilirseniz...

16384 K 1088 K 1024 K 640 K 0 K

Standart Bellek UMB XMS veya EMS veya XMS+EMSHIGH

Memory


C:\>MEM

Memory Type Total = Used + Free---------------- ------- ------- -------Conventional 640K 71K 569KUpper 0K 0K 0KReserved 384K 384K 0KExtended (XMS) 15,360K 14,336K 1,024K---------------- ------- ------- -------Total memory 16,384K 14,791K 1,593K

Total under 1 MB 640K 71K 569K

Total Expanded (EMS) 1,024K (1,048,576 bytes)Free Expanded (EMS) 1,024K (1,048,576 bytes)

Largest executable program size 569K (582,464 bytes)Largest free upper memory block 0K (0 bytes)MS-DOS is resident in the high memory area.

C:\>

Bu noktada size olası bellek düzenleme gereksinimleriniz için yalnızca birkaç ipucuvereceğim :

Uygulama programlarınız XMS(Extended Memory) gerektiriyorsa,

CONFIG.SYS dosyasındaDEVICE=HIMEM.SYS gibi bir deyim olmalı.

Uygulama programlarınız EMS(Expanded Memory) gerektiriyorsa,

CONFIG.SYS dosyasındaDEVICE=EMM386.EXE gibi bir deyimolmalı.

640 K sınırı ile başınız dertteyse, CONFIG.SYS dosyanızda DOS=HIGH gibibir deyim olmalı.

Ne tip bellek düzenine gereksiniminizolduğunu bilmiyorsanız ama bellekdüzeni başınız dertteyse,

MS-DOS 6.2 kullanın ve MEMMAKERprogramını çalıştırın. Bu programınsoracağı tüm sorulara yalnızca ENTERtuşuna basarak yanıt verin.

ms-dos edit programıcayfer.bilkent.edu.tr/~cayfer/kkb/100-121.pdfsatır bloklarını başka...

Documents