mri nevi mri nevi minimulti - roma-service nevi minimulti didaktik: o alava te genel taj uso kipo...
TRANSCRIPT
mri neviminimultimri nevi
minimulti
Jupajda, Jupajdi, o dschend adaj hi!
2. rik
mri nevi minimulti
O kurkoAsaj cija! Pisin o kurkoskere divesa latsche ando kalenderi!
tscheterteko
srida
kurko
hetvin
keden
subota
paraschtuja
Didaktik: O kurkoskere divesa te akarel taj ando tschatscho redo upre te pisinel te dschanel.
minimulti nevi mriDidaktik: I tradicija ande avre vilagi te prindscharel te siklol.
rik 3
Boschitscha ande avre vilagi
I Antonia andar i Italija phukal: Ande sako kher jek barikani betschuja lakes. I latschi Befana ando 6. jeneri o diptscha anel. Nafele tschave tschak angara uschtiden. Amen kivaninas amenge: „Buon Natale!“
I Yvonne andar i Francija phukal: Andi Kedveschni Rat – 24.12. – baro kascht ando kamin aun dschivdschardo ol. Epasch i rat andi khangeri dschas. Pere Noel o diptscha andi rat usar o 24.12 upro 25. decemberi anel. Amen kivaninas amenge: „Joyeux Noel!“
O Costas andar i Grecija phukal: Amen tschave boschitschon usar jek kher uso kija kher dschas taj boschitschane dschija dschilavas. Ada amen „Kalanda“ akaras. Amen fajgi, draki taj pekipe uschtidas. Boschitschano kascht nan amen ham o diptscha ando 31. decemberi uschtidas, o di le Dschelne Blasijusistar.
O Pablo andar i Espanija phukal: Ande sako gav jek betschuja kerdi taj upre terdschardi ol. I Maria taj o Josef sikade on, afka sar te dschivnahi. Use amende i boschitscha jek soralo taj loschando mulatintschago hi. Amen has, pijas taj khelas i cili rat. O tschave phus ando botschkori pheren taj ojs palikeripe o Trin Dschelne Kiraltscha diptscha ando botschkori tschin.
Tafka latsche gentschal?Dschanes o palvakeriptscha upre adala phutschajiptscha?
Ko anel le tschavenge andi Italija o diptscha?So uschtiden nafele tschave andi Italija?
Sar andi Francija „Latschi Boschitscha“ kivanim ol? Kada uschtiden o tschave andi Grecija o diptscha?
So hi o barikanipe uso betschuji andi Espanija?So o tschave ando botschkori pheren taj so on vaschoda uschtiden?
mri nevi minimulti Didaktik: O alava te genel taj uso kipo use te tschil te dschanel.
4. rik
O Memo genelFeschtin o alav taj o kipo, savo use kerinel, le glajchi feschtoha.
kher matschka
dschi-veskero mursch
kirhaj
borso
kermuso
rik 5
minimulti nevi mriDidaktik: O alava te prindscharel tajlatsche use te tschil te dschanel.
FoschingGen latsche! Tschi o alava ando tschatsche mesuji ande.
anavengere alava – keripeskere alava – ajgenschoftakere alava
anavengere alava keripeskere alava ajgenschoftakere alava
tschohano, tschohani, pojaceri, cowboy, kiralkija, khelav, urtschav, dschilavav,
prik urtschav, loschanav man, schukar, loschando, kalo, feschtimo, somnakun
Butschalin ande tri heftlina:Pisin o anavengere alava afka: jek tschohano – but tschohane
Pisin o keripeskere alava afka: me khelav – amen khelas
Pisin o ajgenschoftakere alava afka: schukar – schukareder – lek schukareder
6. rik
mri nevi minimulti Didaktik: Le pojaceri afka te feschtinel, sar phendo ol taj pedar o prik urtscharipe te vakerel te dschanel.
O Hansi ojs pojaceri Pepo prik pe urtschel taj upre jek foschingiskero mulatintschago dschal.
Erschtivar pri seleni holev le tschute punktenca urtschel. Akor pro gad le feschtime kockenca taj la parna menjaha urtschel.
Akan pre orandschi hamischne bal taj pro lolo pojaceriskero nak upre tschil. Akan pro muj lole taj parne feschtoha feschtinel.
Upre pro schero tschil peske o Hansi jek kali kalapa jeka bara tschuta bokretaha. Akan meg pre lolikane vasta taj pre brauni botschkori urtschel.
O Hansi loschanel pe, kaj pe asaj latsche prik urtschija taj upro foschingiskero mulatintschago dschal.
O pojaceri PepoFeschtin man afka, sar ando tekst terdschol!
rik 7
minimulti nevi mriDidaktik: I poesija latsche te genel taj te hajol te dschanel.
Dschiv delJohannes R. Becher (1891-1958)
Dschiv del. Perel loke o dschiv.
Perel upro schutscho kascht.
Dschiv del,taj akan igen sorale.
Upri phuv paschlol, parno, kovlo udud.
Upro cile khera paschlol o dschiv, o dschiv.
O dschiv nikas na dukal.
Perel o dschiv hor ando vodschi ande.Dschiv del. .
Jaj, schaj dschiveskero mursch ojahi.
Dschiv del.Me dschav ando dschiv, taj pal mande,
o dschiv i joma use utscharel. Me tutar dschav.
Dschiveskere fali o dschiv upre baunintscha.I bok na vrischtschanel ando dschiv buter
asaj sorale.Dschiv del.
8. rik
O dschiveskero murschJek dialogoskero khelipe!
1. pojaceri:2. pojaceri:
1. pojaceri:2. pojaceri:
1. pojaceri:
2. pojaceri:1. pojaceri:
2. pojaceri:1. pojaceri:
2. pojaceri:
1. pojaceri:2. pojaceri:1. pojaceri:2. pojaceri:1. pojaceri:
1. pojaceri:
Peter:
Eva:Peter:
Eva:
Peter:
Eva:Peter:
Eva:
Eva, ada na tecinel mange! Dschas andi bar taj bauninas dschiveskero mursch?He, latscho gondo! Urtschas amen tate taj dschas andi bar. He Peter. Ham ma pobister papal tre vasta! Lejctivar o vasta pobistertschal taj akor nasvalo ujal. Palikerav Eva, kaj upre mande dikes! Me papal o vasta pobistertschomahi!Me mindschart morkoja taj piri andar i kojnha manca la.Angara taj jek schepruja andar i komora hulinav. Me imar upre amaro dschiveskero mursch loschanav man. Te me na dschanav le buter te uscharel!
mri nevi minimulti Didaktik: O dialogo te genel taj te khelel te dschanel.
minimulti nevi mriDidaktik: O tekst latsche te genel te dschanel taj o skatch palal te khelel.
rik 9
1. pojaceri:2. pojaceri:
1. pojaceri:2. pojaceri:
1. pojaceri:
2. pojaceri:1. pojaceri:
2. pojaceri:1. pojaceri:
2. pojaceri:
1. pojaceri:2. pojaceri:1. pojaceri:2. pojaceri:1. pojaceri:
1. pojaceri:
Kedveschne kherodaschtscha, adaj jek staklo paj diken.Kedveschne kherodaschtscha, ma diken upro staklo taj na schunen use. Mint tumen sapane ovna! So tuke akan ande pelo! Ada nan tschatscho! Te ando cirkus o pojacertscha le pajiha khelde, akor o cile sapane ovna! Use amende ham ada nan afka! Amen godschar pojacertscha hi!Tu pedar mande vakeres, vaj?Na hat. Ham te tu asaj godschar sal, akor aja buti te putrinel dschaneha. He!Dikes ada staklo paj? Me le upro stolo terdschara taj jeka kalapaha use le utschara. Oda, ko o staklo, oni i kalapa upre te asdel, ar te pil dschanel, oda akor o godschareder amendar hi. So, odo ham na dschal!
Hmm, o paj latsche islintscha! Patschas, hot o staklo akan schutscho hi? He! Ada naschtig ol! Dik palal!
Haha! Me o godschareder som. Me o paj ar pijom, oni i kalapa upre te asdel.
Jek staklo paj (skatch)Duj pojacertscha ando cirkus.
O 1. pojaceri asal, i tschohanoskeri rovli lel, afka kerel, sar te i tschohanoskeri rovli jek phusakeri rejalina ovlahi taj maschkar i kalapa ari pilahi.
O 2. pojaceri i kalapa upre asdel.O 1. pojaceri sik o staklo paj lel taj ar le pil.
10. rik
mri nevi minimulti Didaktik: Geniptscha ando gendoskero kher 100 te putrinel taj latsche te feschtinel te dschanel.
Dik latsche!Gen taj feschtin o kipo le latsche gendoha taj feschtoha.
14 =
mo
dro
/ 12
= s
elen
o /
19 =
tsch
uto
/ 25
= k
alo
/ 31
= b
rau
ni /
42
= lo
lo /
48 =
pa
rno
14 = mo
dro
/ 12 = seleno
/ 19 = tschu
to / 25 = ka
lo / 31 = b
rau
ni / 42 = lo
lo / 48 = p
arn
o
7+7 14+0
5+9
3+11 12+2
24+24
20–6
20+28
51–3 60–12
8+6
34–20
5+9 3+11
12+2
15+4
22-3
11+8
60–18
30+12
22+20
50–8
18+24
16+26 40+2
46–4 18+13
20+11
16+1
5
40–9
50–19
51–20
22–10
30–18
1+11
7+5
14–2
10+2
8+4 20-8
4+8
Didaktik: O gende latsche aun te dikel taj o tschatscho beto te feschtinel. minimulti nevi mri
rik 11
Amaro pojaceri Peppo but dilinipe kerelAda tschatscho hi, so ov phenel? Feschtin he vaj na!
O Peppo phenel: HE NA
4 . 5 = 21 K A
23 + 14 = 37 M L
24 : 6 = 4 E U
100 – 33 = 67 N V
94 – 41 =43 R M
3 . 9 = 27 U T
81 : 9 = 8 N L
18 + 28 =46 A F
78 – 42 =36 T D
7 . 7 = 48 P I
37 + 14 = 40 T N
99 : 9 = 11 A H
88 – 12 = 76 S I
Pisin o feschtime betovtscha ande adala mesuji!
12. rik Memory Pikin adala duj riktscha upre jek feschtimo papruschi taj tschin o kartschi ar. But voja uso khelipe!
rik 13Memory Pikin adala duj riktscha upre jek feschtimo papruschi taj tschin o kartschi ar. But voja uso khelipe!
dschiveskeri
lobdaschi
dschiveskero
mursch
jegoskeri
gubatscha
dschiv
sanja
kalapavasta
jegoskere
naschipeskere
botschkori
menjakero
khosnokirh
aja
jupa
mri nevi minimulti
14. rik
ReceptoBaro raschajiskero maro
Tuke pekal: 28 dag cukro 28 dag akora 28 dag schutscharde draki 28 dag schutschardo obst 14 dag jaro 2 cile kuki 1 citrona
Butschalin afka: 1. Keverin o cukro taj o kuki latsche le mikseriha. 2. Akan tschi o schutschardo obst, o akora, o schutscharde draki taj eknaj cimt taj citronakero soft use. 3. Akan de te o jaro use. 4. Keverin sa latsche taj de o humer ande jek forma. 5. Pek use 170° o humer 40 minuti andi petscha. 6. Latscho habe!
kalapa: upral modro, telal parno
phak
a: m
odro
kalapa:
upral modro,
telal parno
rik 15
Dschiveskeri tschirikli Tri meschterkija te kerel tuke aja schablona bareder.
Tschin o jekoschne falati tra tschiriklatar ar taj feschtin len akor upre jek feschtimo papruschi. Akan tschin o feschtime falati ar taj pikin len afka khetan,
kaj jek loschandi dschiveskeri tschirikli, afka sar le upre ada kipo dikes, ari te al.
kalapa: upral modro, telal parno
phak
a: m
odro
phaka: modro
schnobl: tschuto
pre: tschuto
kalapa:
upral modro,
telal parno
minimulti nevi mri
16. rik
Didaktik: O Del ando kipo la jagatar le Mosesiske sikatscha pe taj vaschoda te o udud jek cajchn taj jek simbol le Devleske ulo.mri nevi minimulti
Me som „oda, savo me som“ – JahveO Moses upro dombo le bakren arakarlahi. Ov upre pro flogo gondolinlahi, savo andi Egiptija ando astaripe dschivlahi. Upre jefkar dikla jek karengero bur, savo
thabolahi. Ham oda bur na thabolahi tel. Ov uso karengero bur gelo taj dikla, so hi. Andar o karengero bur savo thabolahi, jek hango schuntscha: „Moses, Moses! Ma av pasche! Tschi tre botschkori tel, mint tu upre jek dschelno than sal! Me o mangipe tre flogostar schuntschom, vodin len andar i Egiptija ari!“ O Moses darano taj akor phutschla: „Ko tu sal?“ O hango andar o karengero bur, savo thabolahi phentscha: „Me o Del Abraham som, le Isakistar taj le Jakobistar! Me o Jahve som – oda,
savo me som! Afka te akarel man mro flogo, savo la Egiptijatar ari te vodinel kama. Me pomoschina leske. Me mindig adaj leske som!“ Adaj lakes duj gledaloskere kipi le Mosesistar pre bakrenca taj le karengere buriha, savo thabol. Dschanes o desch felertscha te lakel? Dik latsche!
Pisint
scha
go le in
stitut
ista
r la
reli
gijo
nake
ra p
edag
ogik
ake
rik 17
minimulti nevi mriDidaktik: O Del ando kipo la jagatar le Mosesiske sikatscha pe taj vaschoda te o udud jek cajchn taj jek simbol le Devleske ulo.
Me som „oda, savo me som“ – JahveO Moses upro dombo le bakren arakarlahi. Ov upre pro flogo gondolinlahi, savo andi Egiptija ando astaripe dschivlahi. Upre jefkar dikla jek karengero bur, savo
thabolahi. Ham oda bur na thabolahi tel. Ov uso karengero bur gelo taj dikla, so hi. Andar o karengero bur savo thabolahi, jek hango schuntscha: „Moses, Moses! Ma av pasche! Tschi tre botschkori tel, mint tu upre jek dschelno than sal! Me o mangipe tre flogostar schuntschom, vodin len andar i Egiptija ari!“ O Moses darano taj akor phutschla: „Ko tu sal?“ O hango andar o karengero bur, savo thabolahi phentscha: „Me o Del Abraham som, le Isakistar taj le Jakobistar! Me o Jahve som – oda,
savo me som! Afka te akarel man mro flogo, savo la Egiptijatar ari te vodinel kama. Me pomoschina leske. Me mindig adaj leske som!“ Adaj lakes duj gledaloskere kipi le Mosesistar pre bakrenca taj le karengere buriha, savo thabol. Dschanes o desch felertscha te lakel? Dik latsche!
Pisintschago le institutistar la religijonakera pedagogikake
18. rik
Poloke use te dschalKhelen afka:
Terdscharen tumen ande jek karika upre, afka kaj o cile ari te diken!
Duj vaj buteder ischkolaschtscha andi karika terdschon. Poloke jek tschau jeke avreske pasche te al,
savo avral i karika terdschol.
Te jek tschau ada esbe lija, hot jek avro tschau le aun te astarel kamla,
akor iste mindschart o va upre asdel.
Ada jek cajchn hi, hot leskero poloko use gejipe esbe lija. Oda tschau, savo odole esbe na lija
taj o va odolestar upro dumo esbe lel, ando maschkaripe iste dschal taj o khelipe papal kesdinel.
mri nevi minimulti Didaktik: I rejakcijona te trenirinel.
Probi Probi
Jek hareskero tikno pingujin lakla. Ov pre scherostar phutschel, so leha te kerel. Leskero schero phenel: „Ledsche le andi marhengeri bar!“ Pal duj ori o schero le hareskere papal jeke pingujiniha dikel. Ov phenel leske: „Na phentschom tuke, hot te ledsches le andi marhengeri bar!“ O hareskero phenel: „Me imar odoj somahi, ham akan ando kino leha ladav!“
Didaktik: O probi te genel taj te hajol te dschanel taj te palal te khelel te dschanel.
rik 19
minimulti nevi mri
Jek diveseske o Bobi le Rudi kher rodel. Ov dschi kirati use leste atschino. O brischind te del kesdintscha. O Rudi phenel le Bobiske: „Kaj otscha te dschal kameha, na dikes sar o brischind del? Atsch pedar i rat use mande!“ O Rudi ando kherodaschengero kher dschal taj sa kisetinel peske. Kada ov pal al, nan o Bobi buter adaj. Pal jek ora, avral harangosinel. O Bobi hi. Sapano dschi telal i cipa. „Kaj akan salahi?“, phutschel le o Rudi. O Bobi phenel: „Me sik kher gejom, mre sojipeskere rontschi te hulinel!“
Medieninhaber und Herausgeber: © 2012 HNVŠ Volkshochschule der burgenländischen Kroaten, 7000 Eisenstadt, J. Permayerstr. 9 - http://www.vhs-croates.at
Für den Inhalt verantwortlich: Gärtner-Horvath Emmerich, Roma-SeviceÜbersetzung: Schmidt Josef, Roma-Service Lektorat: Wogg, Mag. MichaelIllustration: Gabriel Jasmine - Layout und Satz: Bunyai, MAS, MSc Stefan - Druck: Wograndl 7210 Mattersburg
Redaktion: Mersich Mirijam, Bunyai, MAS, MSc Stefan, Buranits Helene, Heisinger Mag. Elvira, Omischl-Nagl Ester, Sinkovits Elke, Trenker Veronika, Watzka Brigitte
Erklärung gemäß Mediengesetz: „moj novi minimulti“ ist eine Zeitschrift für SchülerInnen im Burgenland, verfasst in Kroatisch und Romanes. Gefördert vom Bundeskanzleramt aus Mitteln der Volksgruppenförderung.
20. rik jeneri/feberi 2012 / 01
ReclDik tuke o prik urtschime rontschi le tschavendar
latsche aun! Tu len prindschareha.
Pisin o betovtscha ando kocki.
So ande hi:O kurko ........................................................... 2
Boschitscha ande avre vilagi .......................... 3
O Memo genel.................................................. 4
Fosching........................................................... 5
O pojaceri Pepo............................................... 6
Poesija............................................................. 7
O dschiveskero mursch................................... 8
Jek staklo paj (skatch)..................................... 9
Gen taj feschtin.............................................. 10
O Peppo but dilinipe kerel.............................. 11
Memory.......................................................... 12
Memory.......................................................... 13
Recepto.......................................................... 14
Dschiveskeri tschirikli..................................... 15
Me som oda, savo me som - Jahve............... 16
Me som oda, savo me som - Jahve............... 17
Poloke use te dschal...................................... 18
Probi............................................................... 19
Recl............................................................... 20
habeskero
kiraliskeri tschaj
kiraliskero tschau
tschohano
piratGartenstraße 37511 Kleinbachselten