mozaiek 31def website

mozaiekstadsvernieuwingsmagazine leuven

jaargang 10 nr. 31 augustus 2013

fris stadsgroen

opgefriste eeuwelingen & nieuwe parken

picknickplekken getest door kinderen

de financiële waarde van de kampioen

interview met landschapsarchitect geert meysmans

- mozaiek 31 I blz. 2 -

concept en realisatie

redactie

fotografie

schepen van communicatie

directeur communicatie

met dank aan

contactgegevens

volgend nummer

communicatie stadsvernieuwing stad leuven

geert antonissen, karlien stroeykens, wendy maes

geert antonissen, karlien stroeykens, eric dewaersegger

els van hoof

alfons verdyck

stad leuven: dienst ruimtelijke ontwikkeling, kruidtuin: cel beheer, ontwerp en educatie, ruimtelijk en duurzaamheidsbeleid, data- en facilitair beheer, college van bur-gemeester en schepenen, agsl, okra landschapsarchitecten, h+n+s landschapsarchitecten, het ‘central park 3010’ team, geert meysmans landschapsarchitectuur, oona, lisse, otis, nora

communicatie stadsvernieuwingstadskantoorprofessor van overstraetenplein 1B-3000 [email protected], tel. 016 272 272 www.leuven.be/stadsvernieuwing

november 2013

Beste leuvenaar

net zoals leuven continu verandert en vervelt, vernieuwt ook het magazine dat de historische transformatie van onze stad beschrijft. maar net als de stad zelf gebeurt dit zonder zichzelf te verloochenen. het hoofdthema - de stadsvernieuwing - blijft het uitgangspunt, maar voortaan is mozaïek groter en dikker en zal hij twee keer per jaar verschijnen.

het eerste nummer van deze mozaïek nieuwe stijl, zoomt in op een aantal groen-gebieden van onze stad. iedereen is het er over eens dat groen in de stad een noodzaak is: het tempert de hitte in de zomer, het filtert fijn stof, het geeft voedsel aan mens en dier, het bevordert de gezondheid en het wordt boven alles door bijna iedereen als mooi en aangenaam ervaren. maar tegelijk staan we niet altijd stil bij de grote menselijke en financiële inspanningen die nodig zijn om al dat groen te plaatsen en te onderhouden.

uit deze mozaïek blijkt ook dat groen modegevoelig is. door nieuwe inzichten en veranderende voorkeuren kiezen we steeds weer andere planten. in dit magazine lees je de meest recente evoluties en de visie van de stad op groen. uiteraard ligt er veel nadruk op de nieuwe projecten - anders zou dit geen stadsvernieuwingsma-gazine zijn - maar tegelijk is er ook heel wat aandacht voor de manier waarop we vandaag omgaan met onze historische groene plekken en krijg je als uitsmijter een interview met een landschapsarchitect die al deze evoluties tracht te verduidelijken.

net als de vorige mozaïeken pretendeert deze mozaïek geen academische volledig-heid, zo ontbreekt bijvoorbeeld de grote toegankelijke tuin van het lemmensinsti-tuut, maar kan hij je hopelijk wel zin geven om deze nazomer ook minder bekend leuvense groen op te zoeken.

veel lees-en kijkplezier. reacties zijn nog meer dan anders welkom [email protected].]]


waarom is groen niet altijd noodza-kelijk ... volgens deze

landschapsarchitect?

welke straat ruimt plaats voor het sluispark?

enig idee wat de favoriete picknick-plekken zijn van de kids?

waarom staan deze korven in de kruidtuin?

kan de historische stadsmuur nog een rol spelen in de hedendaagse

stadsontwikkeling?

blz 36. interview

blz 18. getest door de kids

blz 30. het sluispark

blz 06. historische parken

blz 04. cijfermania

» parken met een grote natuurwaarde. blz. 23 » hoe maakt de dijle leuven

groener? blz. 26 » central park 3010. blz. 34

en verder ondermeer ...


Cijferstad

are. de grootte van het serrecomplex in het heuvelhofpark waar de stedelijke groendienst planten kweekt. leuven heeft als één van de laatste steden nog een eigen plantenkweekdienst.

het aantal werknemers dat bij de groendienst werkt, inclusief de 8 mensen van de 10 stedelijke be-graafplaatsen.in totaal beheren ze samen bijna 300 ha openbaar groen (parken, pleinen, plantsoenen enzovoort).

omdat 1 cijfer soms meer zegt dan 1000 woorden.

de hoeveelheid pesticiden die de stedelijke groendienst normaal van-af 2015 zal gebruiken. de stad werkt al jaren met steeds minder onkruid-verdelgingsmiddelen. zo is de deel-gemeente kessel-lo nu al volledig pesticidenvrij. deze manier van werken is welis-waar arbeidsintensiever en maakt hier en daar wat meer onkruid zicht-baar, maar zorgt voor minder ge-zondheidsrisico’s.

het aantal schapen dat de stad bijhoudt op verschillende plekken in de stad als levende, sympathieke grasmaaier. ieder jaar zijn er ook ongeveer een der-tigtal lammetjes. Je vindt ze terug op de kesselberg, de keizersberg, in de abdijen van park en vlierbeek en in de dijlemeander.

35

134

0

22


het aantal (laan-)bomen dat de stad beheert op het openbaar domein. in dit cijfer zijn de bomen in de parken, begraafplaatsen en dergelijke niet meege-teld, evenmin als de bomen op privéterrein, op de gronden van de ku leuven enz. Jaarlijks plant de stad er gemiddeld 300 bij. het aantal kapvergunningen varieert. soms zijn dit er slechts 20 per jaar, maar op andere momenten kan dit oplopen tot 150. dat is bijvoorbeeld sporadisch het geval bij de heraanleg van een bepaalde straat. de bomen worden dan wel bijna altijd vervangen door beter aan de situatie aangepaste exemplaren.

het aantal stadsbijenkolonies van de stad. deze staan in de fruittuin van de kruidtuin waar ze cruciaal zijn voor de vruchtvorming en de goede zaadproductie van vele planten-soorten. ze tellen ongeveer 100.000 zachtaardige bijen per kolonie.daarnaast werkt de stad ook sa-men met imkers bij de drie abdijen (vlierbeek, abdij van park en kei-zersberg) om het bijenbestand in leuven te verbeteren.

het aantal m² hagen dat de stad on-derhoudt.

52.612het aantal mensen dat in de zomer continu bezig is met het maaien van het gras in de stad. deze zijn onderverdeeld in 7 ploegen die elk een deel van de stad beheren. daarvoor kunnen ze gebruik maken van 8 grote grasmaaiers (tractor-tjes) en 28 klassieke grasmaaiers voor plekken waar een grote ma-chine niet bij raakt.in totaal beheert de stad dan ook meer dan 80 ha (of ongeveer 150 voetbalvelden) gras dat om de tien dagen opnieuw moet gemaaid wor-den.

18.234

5

36


de keizersberg. een vrij recente publieke groene long op een historisch beladen plek.


historisChe

parken

ringmuren van de stad en de parken die ontstaan zijn door het openstellen van kasteeltuinen.

de romantiek is zoals je weet al even gepasseerd. daarom zijn er nieuwe inzichten

- geheel volgens de toenmalige romantische visie - aangelegd.

toch zijn er drie soorten historische parken die Leuven typeren: de exemplaren rondom de

abdijen die soms nog zeer recent publiek geworden zijn, de parken op de voormalige

Wanneer je lang genoeg wacht, krijgt uiteraard ieder park een historische waarde.

in de manier waarop we vandaag met deze rustpunten in de stad omgaan. een overzicht.

de meeste van deze parken stammen uit de 19de eeuw en zijn vormelijk


Leuven kent vier (voormalige) abdijen die niet alleen bekendheid genieten omwille van hun historische gebouwen, maar ook omwille van hun genereuze groengebie-den die vandaag allemaal toegankelijk zijn. Vooral de groenruimten rond de abdijen van Park en Keizersberg zijn in volle ver-andering.

abdij van parkde abdij van park is een beschermd landschap. om deze rijkdom te behouden

en te versterken renoveert men niet alleen gebouwen, maar werkt de stad ook het opgemaakte landschapsbeheersplan uit tot concrete plannen die in ver-schillende fasen zullen worden uitgevoerd.

de maïsakker zal omgevormd worden in een hooiland.

de zeer weidse noordzijde van de site blijft open zodat de zichten be-waard blijven. enkel aan de randen komen er bomen en struiken die de sporen enigszins verbergen.

achter het neerhof bevindt zich de oude moestuin. de stad onderzoekt of en hoe de moestuin toegankelijk kan gemaakt worden.


de huidige tennisterreinen zullen verdwijnen. in plaats daarvan komt er een natuurpark dat de molen-beek linkt met de rest van de site.

de tuinen rond de abdij worden ook heringericht. dit gebeurt in de geest van de rest van het project. het historische karakter blijft be-waard … met oog voor een heden-daags gebruik.

indeling van de wegen de wegen en paden krijgen een her-kenbare bestrating: de hoofdwegen krijgen net als de dreef kasseien, de secundaire wegen worden halfverhard en kleine graspaadjes geven toegang tot de meer afgelegen plekken.

zonne-energiede stad onderzoekt een nieuwe afras-tering voor de weiden. omwille van het klimaatneutrale karakter dat de stad in de toekomst nastreeft, zullen de poorten en de schrikdraad gevoed worden door zonne-energie.

ingroening fietsbrugom de technische constructie ietwat te verstoppen, zal de aanloop naar de fietsbrug richting de hoegaardsestraat ingegroend worden. Bovenaan blijft het opvallende zicht op de abdij.

natuurgeïntegreerde spelelementenin plaats van klassieke speeltoestellen bekijkt men waar het mogelijk is om gebruik te maken van de bestaande natuurelementen om de kinderen op te laten ravotten.

de vijvers geven ruimte en rust aan het gebied. vandaag staan de vijvers en de directe omgeving ge-kend als ecologisch zeer interes-sant. zo broeden hier verschillende watervogels die de vijvers gebrui-ken als rustpunt tijdens de trek of tijdens de winterperiode. er is in het recente verleden - on-dermeer met de hulp van de vrien-den van de abdij van park - reeds hard gewerkt aan de oevers. zo kunnen verschillende diersoorten deze plek vandaag gebruiken als paai- en broedplaats.de vijvers zelf laat men regelma-tig leeglopen. dit is een vorm van historisch vijverbeheer die op zich goedkoop en ecologisch is en zorgt voor minder slib zodat het water helderder wordt en er meer water-planten kunnen groeien. tegelijk kan men het visbestand in de vijver bijsturen.


het is sinds de openstelling in 2010 één van de meest verrassende plaatsen bin-

nen de ring: de onverwachte zichten, de natuurlijke rijkdom en de historische over-blijfselen geven de keizersberg dan ook een unieke eigenheid.

nieuwe verbinding vanuit de Vaartkomde eerste maanden was het park zeer moei-lijk bereikbaar voor mensen die rond de vaartkom woonden en werkten. om dit eu-vel grotendeels op te lossen, bouwde de stad een nieuwe toegang vanaf de vaart-kom. deze bestaat uit twee delen.

op de hoek van de straten ‘achter de lat-ten’ en ‘wolvengang’ vertrekt er een nieuwe trappenpartij die het hoogteverschil van ne-gen meter overbrugt en boven uitkomt op de tramweg - het voetweggetje dat langs de keizersberg loopt tot onder de pijlers van de ring. halverwege de trap is een bordes met een mooi uitzicht.

verderop de tramweg is er een doorsteek naar het park. een nieuwe trap breekt eerst de bestaande keermuur door en loopt als pad verder door drie nieuwe openingen die gemaakt werden in de gemetselde boogvor-men van de vestingsmuur. het pad volgt de helling van het terrein en sluit finaal aan op de nieuwe paden die eerder op de keizers-berg zelf al werden aangelegd.

archeologievoor de abdij op de keizersberg stond, be-vonden er zich twee belangrijke gebouwen die neerkeken op de stad: de hertogelijke burcht en de commanderij van de tempe-liers. op basis van oude documenten weten we dat de toegang tot deze gebouwen ver-trok aan de plek waar nu de trap ligt. voor de aanvang van de werken aan de huidige toegang, is er dan ook een archeologisch

foto’s van links naar rechts en van onder naar boven

1. één van de historische

relicten in het park 2. de schapen van de stad

in de boomgaard 3. de afsluiting die de

grens vormt tussen de tuin van de abdij en het

openbaar park 4. de toegang tot het park vanuit de vaartkom via de

nieuwe trap

keizersbergonderzoek gebeurd om deze eventueel te reconstrueren. door de verzakkingen van de voorbije eeuwen, bleek het niet langer mo-gelijk om het precieze tracé te vinden. toch was het onderzoek niet helemaal zinloos. zo vond men een onaangeroerde afvalput uit de 16de eeuw ... een cadeau voor archeo-logen die op deze manier een beter inzicht verwerven hoe onze voorouders leefden en wat ze aten. zo identificeerde men onder-meer de botjes waardoor het duidelijk werd welke dieren er in het toenmalige klimaat leefden.

allemaal beestjesvandaag huizen er in de taluds en hellingen van de keizersberg ook heel wat dieren. naast de vrij unieke spaanse vlag, een mooie vlinder, is vooral de hazelworm een speciale bewoner. dit diertje lijkt voor het ongeoe-fende oog op een slangetje, maar is eigenlijk een pootloze hagedis. door de open beplan-ting van de taluds, vindt dit koudbloedige dier voldoende zonlicht om zich op te war-men. daarenboven vindt hij op deze plek zijn geliefkoosde menu: naaktslakken, spinnen, wormen en insecten.

Plantende stad onderhoudt het groen op de kei-zersberg op dezelfde ecologische wijze als in de vele andere parken in de stad. dat merk je ondermeer aan het graas- en maaibeheer.]]

de aanleg van de nieuwe toegang tot de keizers-

berg is gerealiseerd door de volgende partners

Bouwheer

stad leuven

ontwerpteam ontwerpbureau pauwels

financiering stad leuven

europa (interreg & roi)


stadsparkin het sint-donatuspark - beter gekend als

het stadspark - bepalen de muur en de cen-trale toren nog steeds grotendeels de struc-tuur en de werking van het park. Beide zijn echter in slechte staat. vandaar dat de voor-bereidingen volop bezig zijn om deze eeu-wenoude relicten te herstellen en terug een plaats te geven in onze hedendaagse stad.

lange ademhistorische monumenten herstellen is niet eenvoudig … niet in het minst omdat de be-ginsituatie niet altijd helder is: de stabiliteit

van de restanten moet bestudeerd worden, er moet grondig onderzoek gedaan worden naar de verschillende materialen die in de loop der tijden zijn gebruikt en hoe die van-daag op elkaar inspelen, men moet kiezen welk tijdperk het meest waardevol was enz. vandaar ook dat dit projecten zijn van lange adem.

funderingendat is ook het geval voor de historische re-licten in het leuvense stadspark: de centrale toren en de muur die beide restanten zijn van

afbeeldingen links: de aanleg rondom de toren in het stadspark © Barbara van der wee architects foto in grijze kader: resten van de stadsomwal-ling op de hertogensite

Na jaren van achteruit-gang krijgt één van de be-kendste ruïnes van de stad - de toren in het stadspark en de bijbehorende muur - weer zicht op een interes-sante toekomst.


globale visie op Leuvense stadswallen

de toren en de muur in het stadspark zijn één van de vele restanten van de oude stadsomwalling. om deze oude structuren terug zichtbaar te maken, ontwikkelt de stad een globale visie die, in de mate van het mogelijke, deze restanten integreert binnen nieuwe projecten. daarbij focust men niet alleen op de stenen, maar ook op het omliggende landschap.

concreet zijn er niet alleen plannen voor het stadspark en het handbooghof, maar ook voor de ziekenhuissite sint-pieter en sint- raphaël. daar bestudeert men nu al hoe de resten van de stadsomwalling kunnen geïn-tegreerd worden in het nieuwe project.

de oorspronkelijke stadsmuur. er is aan bei-de de voorbije decennia wel gewerkt, maar de gedeeltelijke instortingen bewezen dat dit niet altijd even oordeelkundig gebeurde.

muurvandaag bestudeert men hoe men deze muur - die voor verschillende bewoners van de charles de Beriotstraat de scheidings-muur van hun tuin is – kan herstellen en stabiliseren. dat gebeurt op een zeer tech-nologisch vooruitstrevende manier. zo gaat men bijvoorbeeld ook “endoscopische” on-derzoeken in de monumenten uitvoeren: men brengt letterlijk een cameraatje in de monumenten om te kijken in welke staat ze zich bevinden. daarnaast zijn er ook kern-boringen en stabiliteitsonderzoeken die er allemaal samen voor moeten zorgen dat de restauratie van deze muur aan het begin van de 21ste eeuw professioneler zal verlopen dan de voorgaande.

torenook de toren zelf krijgt een extra leven. hij blijft er als een ruïne uitzien, maar zal toch grondig aangepakt worden. eén van de meest opvallende ingrepen is het vrijmaken van de waardevolle binnenkamer die “ont-dekt” is bij de instorting van het complex in 2004. deze zal tijdens de restauratie her-steld worden en zal via een wandelparcours zichtbaar worden voor bezoekers. daar-naast komt op een deel van het complex een groendak met zorgvuldig uitgekozen plan-ten, die voorkomen op oude ruïnes.de funderingen zelf verdwijnen weer onder de aarde. hierdoor is het monument niet al-leen stabieler, maar herstelt men ook de oor-spronkelijke verhoudingen van het complex. op deze manier verzoent men op een feil-loze manier de historische bedoelingen met de hedendaagse noden. de werken aan de toren starten normaal gezien dit najaar.]]

restauratie van de res-tanten van de voormalige

stadsomwalling en ont-werp van de omgeving in het stadspark van leuven

Bouwheer

stad leuven

ontwerpteam Barbara van der wee

architects

specialistisch onderzoek teresa patricio

stabiliteitsstudie

triconsult

landschapsproject erik dhont

financiering

vlaamse overheid stad leuven

provincie vlaams-Brabant

erfpacht toren herita vzw


Al deze parken hebben een gelijklopende geschiedenis. Het waren ooit privédomei-nen die oorspronkelijk buiten de stad lagen en voor de fusie door de gemeente Kessel-Lo zijn verworven. Ook het Heuvelhofpark bijvoorbeeld behoort tot deze opvallende Kesselse collectie.

de groendienst van de stad werkt vol-gens de principes van het harmonisch parken groenbeheer . in mensentaal wil dit zeggen dat ze - samen met een hele reeks partners en buurtbewo-ners - onderzoeken hoe ze een gezond evenwicht kunnen vinden tussen de duurzaamheid en diversiteit van onze parken enerzijds en de beleefwaar-de voor de bezoekers anderzijds. dit evenwicht is uiteraard verschillend per park.het park michotte dat oorspronkelijk het domein vormde rond het land-huis van (de ouders van) professor michotte, is het eerste park waar ze dit concreet toepassen. deze plannen behelzen geen enorme ingrepen, maar onderzoeken hoe de groendienst de komende jaren met een reeks kleinere aanpassingen de ecologische en be-leefwaarde van dit park kan vergroten. eén van de eerste ingrepen zijn de nieuwe speeltoestellen voor 6 tot 12-ja-rige kinderen die de stad gaat plaat-sen. na samenspraak met de buurt is ook besloten om de petanquebaan, een prieeltje en de zitbanken te hou-den en verder alles zo natuurlijk moge-lijk aan te leggen.]]

park michottepark heideberg De Bron

Domeinparken

ook aan de Bron - het kasteeldomein op de flanken van een heuvelrug in kessel-lo - is de voorbije jaren hard gewerkt. deze plek is vrij uniek omdat er op verschillende plaatsen grondwa-ter aan de oppervlakte komt dat poel-tjes vormt.

deze poeltjes dreigden echter te ver-loederen. om dit te voorkomen werkte de stad samen met een aantal partners waaronder het regionaal landschap dijleland vzw. ze haalden het slib er uit en herstelden het ondergrondse bui-zensysteem dat het water regelt. zo is er vandaag weer meer zuurstof en licht in de poeltjes en kunnen ze her-opleven.

op de flanken van de heuvel tenslotte zijn er ook een reeks aanplantingen gebeurd.]]

het kasteelpark heideberg ligt tegen de heuvelruggen van Boven-lo. deze groenoase staat rondom een in het oog springend geel kasteel en kent grosso modo twee delen: een ecolo-gisch rijk lager gelegen gedeelte - met ondermeer uitzonderlijke paddestoe-len zoals de kleurrijke wasplaten- en een armer en meer gefragmenteerd bovengedeelte (achter het kasteel).de kinderen van de plaatselijke jeugd-organisatie en de brede omgeving ma-ken er met veel plezier gebruik van de soms indrukwekkende hoogteverschil-len.sinds twee jaar geldt voor het park en de ruime omgeving een nieuw ruimte-lijk uitvoeringsplan. dankzij dit zoge-naamd “ruimtelijk uitvoeringsplan voor openruimtegebieden met geïntegreer-de bebouwing” tracht men ook op langere termijn de kwaliteiten van het groen in combinatie met het histori-sche centrale gebouw te versterken.]]

meer infowww.leuven.be/orgB


Op de voormalige ringmuur rond de stad is niet alleen de ring aangelegd, maar ook ver-schillende belangrijke groenlo-caties. Naast het bekende groen op de Tiense- en Schreursvest is er de laatste jaren ook veel aandacht voor het specifieke onderhoud van de Remy- en de Ruelensvest.

Vestparkenremyvest

ook de ruelensvest is ontstaan in de 19de eeuw en vormt vandaag een opvallende plek temidden de drukke stedelijke ring. deze groenzone is niet alleen een fijne fietsroute, ze herbergt ook een opvallend rijke biodiver-siteit.

deze natuurlijke rijkdom is het resultaat van een jarenlang volgehouden hooilandbeheer. zo maaide de stedelijke groendienst maar twee keer per jaar: één keer in de zomer en één keer in het vroege najaar.

op die manier worden er een heleboel voe-dingsstoffen afgevoerd, waardoor de domi-nantie van de grasmat afneemt. hier pro-fiteren andere (bloeirijkere) kruidachtige planten van. vandaag groeien er dan ook al margrieten, rolklaver en andere bloemrijke planten.

deze trekken dan op hun beurt ook een he-leboel bijen en vlinders aan.]]

ruelensvest

de remyvest is aangelegd eind 19de eeuw als een echte flaneerboulevard. deze aanleg komt vandaag weer tot leven door het spe-cifieke hooilandbeheer.

dit hooilandbeheer geeft niet alleen meer kansen aan bloemrijke planten, maar ver-beeldt ook weer het oude ontwerp: de ge-maaide paden bijvoorbeeld liggen precies op dezelfde plek als de oude dolomietpaden en het hooiland bevindt zich op de toenma-lige gras- en plantsoenplaatsen.

op die manier combineert de stedelijke groendienst geschiedenis met ecologie.]]

wiskunde op de luibank

volgens de overlevering bestudeerde gemma frisius - een befaamde 16de eeuwse wis- en sterrenkundige - van op het hoog-ste punt van de remyvest - de luibank - de sterren. de man ligt ondermeer aan de basis van de driehoeksmeting en is dus niet alleen verantwoordelijk voor de hedendaagse cartografie, maar ook voor menige nachtmerrie in het leuvense.


van waar komen de leuvense palmbomen?

heb je je ooit al eens afgevraagd van waar de palmbomen komen die regelmatig op leuvense straten en pleinen verschijnen? het zijn de erfgenamen van een oud kweekprogramma.ongeveer 100 jaar geleden beslisten de voorgangers van de stedelijke groen-dienst om - geheel volgens de victoriaanse traditie - de grenzen van de natuur te negeren en palmbomen te kweken in ons vrij bar klimaat.dankzij de toen nog nagelnieuwe serres kon men deze voor het eerst ‘s winters laten overleven, zodat ze ‘s zomers het brandende middelpunt konden vormen van de vele bloemperkmozaïekjes in de stad. de stad is deze collectie blijven verzorgen zodat ze nu - een eeuw later - nog steeds over een mooie collectie beschikt die regelmatig in het straatbeeld ver-schijnt.

CentrumparkenIn het historische hart van Leuven is er meer groen dan het stads-park alleen. Enkele voorbeelden.

ramberg Van Dalecollege kruidtuin

“den botanieken hof” is de klassieker onder de leuvense groenplekken. op een terrein van ca. 2 ha bevindt zich sinds het begin van de 19de eeuw een uiterst rijke verzameling bomen, hees-ters en struiken. iedere zomer is er “zomer in de kruidtuin”, een artistiek evenement dat kunst tracht te koppe-len aan de natuurpracht van de tuin.]]

het van dalecollege – één van de vele universiteitscolleges en een voormali-ge wijngaard – heeft een goed bewaar-de tuin die de ku leuven open stelt als park. door dit park loopt een toeristi-sche wandelroute die deze tuin via het pieter van dalepad verbindt met de wolvepoort in de schapenstraat. in ruil voor het recht van doorgang dat de ku leuven verleende, legde de stad ver-lichting op het hele traject aan.]]

het rambergpark – oorspronkelijk een tuin van een woning in de naam-sestraat – is een stil verborgen wijk-park, tussen de naamsestraat, het van dalecollege, de ramberg en het pater damiaanplein. het ligt pal in het cen-trum en is toch zeer rustig. via een doorgang in een muur kan je doorwandelen naar het van dalecol-lege.]]


straffe bomen In de Leuvense geschiedenis zijn er heel wat bekende bomen met specifieke ver-halen. Denk maar aan de bomen op de Grote Markt: de moeraseik en de Mei-boom. Maar daarnaast zijn er nog enkele klassiekers in het stadscentrum.

Groot verdriet Jeezekesboom Vrijheidsboom

deze boom heb je ongetwijfeld al in het echt gezien: de mooie honing-boom in de aan de straat gelegen binnentuin van het atrechtcollege in de naamsestraat. het atrechtcollege was heel lang een soort internaat voor meisjesstudenten. zij mochten daar geen bezoek krijgen van jongens, die altijd afscheid namen aan deze boom. omdat er heel wat tranen vloeiden, kreeg de boom de toepasselijke bij-naam ‘boom van ’t groot verdriet’. de echte naam ‘honingboom’ ontleent de boom dan weer aan de overvloedige nectarproductie waarop veel bijen en andere insecten afkomen.]]

misschien denk je bij deze naam on-middellijk aan één van de bekendste bruine kroegen van leuven? het café ontleent zijn naam effectief aan een eikenboom die hier in de 14de eeuw stond. in die boom was een kapelle-tje met een … christusbeeld erin. het beeld vond ondertussen een onderko-men in museum m en de eik werd ver-vangen door een lindeboom]].

in mei 1975, 30 jaar na het einde van de tweede wereldoorlog, plantte de stad leuven een vrijheidsboom – een eik – op het margarethaplein, als her-denking aan de leuvense politieke ge-vangenen in de concentratiekampen. deze ondertussen flinke boom pronkt nog altijd naast de bushalte op het to-taal heraangelegde plein.]]

wat kost een boom?

een boom is veel geld waard, meer dan je misschien vermoedt. de vereniging van openbaar groen heeft een rekenwijze opgesteld om op een uniforme manier de waarde van een boom te bepalen. dat kan bijvoorbeeld nuttig zijn om een schadevergoeding te berekenen bij een verkeersongeval, vandalisme, strooizout enz.

vijf factoren bepalen de waarde van een boom: de op-pervlakte van de stam, de soortwaarde van de boomsoort, de plek waar de boom staat, de gezondheidstoestand en de plantwijzewaarde.

een doorsnee boom is al snel ongeveer 1000 euro waard. maar de waarde van uitzonderlijke bomen - zoals de beschermde plataan in de deelgemeente wijgmaal die op blz. 44 beschreven staat - loopt al snel op tot 40.000 euro.


piCkniCkplekken Getest Door kinDeren


natuurlijk kan je in alle parken van deze Mozaïek picknicken.

Maar sommige interessante plekken om je dekentje te leg-

gen, staan niet in dit magazine vermeld, omdat ze recent

niet vernieuwd werden bijvoorbeeld of omdat het geen klas-

sieke parkjes zijn. om toch een paar tips te geven, stuurden

we onze kinderen naar drie van deze locaties om ze op hun

manier grondig en vrolijk te testen. een kort verslag.


noormannenpark >“ok. de volle rode appels kwamen niet van de bomen in het noormannenpark, maar van de winkel. toch staan er in dit parkje veel appelbomen. leuk is dat. zeker om-dat dat ook goed is voor de dieren. Bevers hebben we deze keer niet gezien, vogels des te meer. verder kan je in dit park ook fantastisch tuimelen.

van boven naar beneden in het zachte gras rollen is dan ook het leukste wat er is. we hebben ook gezien dat je er kan bar-becueën. dat leek ons wel prettig, maar we moesten nog naar twee andere plek-ken ... een volgende keer dan maar”]]

picknickscore 9,5/10

museum m >“dit was geen gewoon parkje. het leek wel alsof we gingen winkelen, toen we plots in het midden van een cool gebouw stonden waar je bijna overal kon doorwandelen. we konden op één van de bankjes gaan zitten, maar wij hadden ons dekentje mee.

tofkes. zeker als je weet dat we hier ons favoriete nagerechtje aten: de meisjes een ijsje met mango en de jongen een echte stracciatella. die hadden we net daarvoor gekocht bij een kraampje daar niet ver vandaan.”]]

picknickscore 8/10


< Dijlepark“we zijn geen prinsesjes en een prins, maar deze plek is echt wel romantisch: zulk een schattig parkje met een grappig bruggetje er midden in. na het eten zijn we dan ook nog een hele tijd blijven bel-len blazen, zodat het allemaal nog roman-tischer werd.

toen we op het brugje stonden, zagen we wel waar al dat gekwaak vandaan kwam. de hele vijver zat vol kikkers. gelukkkig moesten we ze niet kussen, want voor je het weet zat het er toch nog vol prinsen.]]

picknickscore 9/10


cadol


rijke en gevarieerde collectie planten en dieren huisvesten.

aangenaam zijn om in te vertoeven, maar die ook een opvallend

deze biologische weelde is vaak het gevolg van een bewust beheer.

doorheen de stad liggen verschillende groengebieden die niet alleen

natuurwaarDeeen Grote

parken met


Cadol


wie in de winter het buurtpak ca-dol langs de Broekstraat in he-

verlee bezoekt, kan volledig omringd zijn door water ... en toch droge voe-ten hebben. op de meest natte plek-ken van dit waterwingebied, plaatste de stad namelijk robuuste steigers van gegalvaniseerd staal. het typeert de aanleg van dit park dat volledig aange-past is aan deze waterrijke omgeving.

Water bepaalt het hele parkeen groot deel van het water dat door de leuvense kranen stroomt, komt van de molenbeekvallei. in cadol en de na-bijgelegen abdij van park borrelt er namelijk heel wat drinkbaar water op dat we met zijn allen drinken. toch is hier meer dan water. Beide plekken zijn vandaag ook parken die grotendeels toegankelijk zijn, welis-waar met de nodige voorzieningen en beperkingen.

het ontwerp van dit buurtpark speelt mooi in op het water. niet alleen door het plaatsen van technische hulpmid-delen als de eerder geciteerde stei-gers, maar ook door uitgegraven poe-len waarin waterdieren en -planten zich rustig kunnen ontwikkelen en de inplanting van de “paden’ (de gemaai-de delen) op de hoger gelegen delen.

Zuiderterrasook de infrastructuur van het park is helemaal aangepast aan het waterrijke karakter van deze plek. aan de ingang bijvoorbeeld is een zonneterras dat aangelegd werd met heel grote beton-tegels en grastegels, waardoor water makkelijk de bodem in kan. de beton-tegels zijn overigens groot genoeg om het lokale feestcomité een paar tenten te laten plaatsen tijdens de buurtfees-ten.

kesselberg

Een overzicht van enkele zeer rijke groen-gebieden in de stad.

heverleebos

rond het kasteel van arenberg genie-ten studenten van een heerlijk groene campus, die naadloos doorloopt in heverleebos. het kasteelpark biedt veel variatie: prachtige monumentale bomen, groene grasperken, fietspa-den, de kabbelende dijle en de voer. op zomerse dagen ben je hier dan ook niet alleen.]]

allemaal beestjesmaar ook andere materialen als de schanskorven - metalen netwerken gevuld met keien - zijn voorzien om de natuur zoveel mogelijk kansen te bieden. op warme dagen zie je er wel eens een salamander langskomen die zich schuilhoudt tussen de keien.

ook aan de grenzen van dit dertig are groot park schuilen vogels en andere dieren in de heraangelegde hagen en bomen.

ter beschikking van stad Leuvenhet park is overigens eigenlijk ei-gendom van de watergroep, maar dankzij een overeenkomst met de stad kan het nu bijna drie de-cennia lang een aangename, esthetische en ecologisch verantwoor-de plek zijn voor de brede omgeving.]]

de kesselberg is een 12 ha groot na-tuurgebied dat zich uitstrekt rond een 75 meter hoge heuvel die samen met andere ‘bergen’ in de omgeving – de keizersberg, de schoolbergen en de lemingsberg – een aaneengesloten heuvelketen in het hageland vormt.het is een beschermd landschap met een rijke variatie aan planten. ook hier zet de stad schapen in om de graslan-den te begrazen. het panoramische uitzicht op de brede omgeving is de moeite waard om de tocht naar boven aan te vatten.]]

;

heverleebos is de grootste groene long van leuven. samen met het aansluiten-de meerdaalwoud vormt het één van de grootste boscomplexen in vlaande-ren. heverleebos groeit voornamelijk als een ‘stadsbos’ waar wandelen en fietsen en spelen gestimuleerd worden door randparkings, wandelpaden en zitbankjes, terwijl in het meerdaalwoud de natuurwaarden primeren.]]

f

arenberg f


GroenGeBieDenronDom De DiJle

worden als fijne verblijfplaatsen voor passanten en omwonenden,

door de beheersing van de rivier voor de stadspoorten, kunnen de oevers vandaag ingericht

vaak met veel groenvoorzieningen.

Project na project wordt de dijle weer een deel van de stad.


De Dijle levend door leuvende dijle leidt nu nog op veel plaatsen een

verborgen bestaan in leuven. een zicht-bare dijle, met groene oevers en een dijle-pad brengt de natuur in de stad. daarom besliste de stad al een aantal jaren geleden om de dijle – waar mogelijk – opnieuw open te leggen. Bij elk stedenbouwkundig pro-ject langs deze rivier groeit zo het dijlepad, een voet- en fietspad langs het water, aan. Bovendien zijn de laatste decennia ook veel inspanningen gedaan om de waterkwaliteit van de dijle te verbeteren. vandaag kan je dan ook al op heel wat mooie plekjes van het water genieten. een selectie:

Barbarahof/Hertogensitehet helleputteplein in het nieuwe woon-project Barbarahof, op de vroegere Boe-renbondparking, loopt achteraan terras-gewijs af naar de dijle-oever. zo heb je er een fijn contact met het water. de dijle is hier tot nader order nog een kleine rivier. eenmaal de werken stroomopwaarts klaar zullen zijn, kan de rivier terug in volle glorie door de stad stromen. ook in het aanslui-tende stadsvernieuwingsproject - de her-togensite - is (het vrijmaken van een deel van) de dijle een essentieel onderdeel.]]

dijleterrassenin de bocht van de dijle langs de dirk Bouts- laan, ter hoogte van de minnepoort, legde de stad terrassen en een uitkijkplatform aan om van het water te genieten. het re-sultaat is een aangename plek waar je op een bank of in het gras van de zon kan ge-nieten. de mooie en warme materialen ge-ven hier een hedendaagse uitstraling. Bij hevige neerslag kunnen de onderste ter-rassen overstromen…]]

Wijgmaalbroek

rietenspark

dijevallei Wilsele

Bruul

Handbooghof

dijlepark

Begijnhof

Masterplan Zuidelijke dijlevallei


De Dijle levend door leuven

Klaverparkin het stadsvernieuwingsproject klaver-park op de voormalige drankenhandel terclavers, is de dijle over bijna 120 meter opengelegd tussen de penitentienenstraat en de mechelsestraat. en ook hier kwamen dijleterrassen naast het dijlefietspad: bre-de trappen en houten zitbanken lopen tot aan het waterpeil, een zwevend zonneter-ras zorgt voor een extraatje. het naastlig-gende park oogt nu nog kaal, maar belooft volgende zomer ook een groen rustpunt te worden.]]

Vaartkomin de omgeving van de vaartkom lag en ligt de dijle vaak onder of achter oude fa-brieksgebouwen en loodsen. de toekom-stige ontwikkelingen voorzien de afbraak van de gebouwen zodat de dijle in de toe-komst duidelijker zichtbaar zal zijn. fietsers zullen hier over het dijlepad en via nieuwe bruggetjes naar het stadscentrum kunnen pendelen. het eerste nieuwe bruggetje is binnenkort een feit: in het verlengde van de Balk van Beel kan je weldra richting de binnenstad over het water!]]

dijlemeander/dijlepadlangs het dijlepad naast de treinsporen in wijgmaal ligt het natuurgebied de “dijle-meander”. een 500 meter lange afgesne-den dijlearm wordt er als een amfibieënpoel onderhouden. de oever is hier afgeschuind en de vegetatie wordt aangepast beheerd waardoor er een brede strook ontstaat met unieke oever- en waterplanten en waar am-fibieën, watervogels en insecten zich graag nestelen. vlinders, vogels en andere dieren voelen zich dan weer meer thuis in een bre-de overgangszone naast de poel.]]

o


frisGroen

en her en der schieten de groententuintjes uit de grond.

er verschijnt steeds meer groen in de stad. er komen nieuwe parken (tijdelijke en definitieve),

Bij verschillende initiatieven werken de stad en buurtbewoners samen.


sluispark

in de vaartkom gaat heel wat aandacht uit naar groen, omdat het de leef-kwaliteit van de buurt versterkt. eén van de nieuwe groengebieden wordt

het sluispark, dat vooral gericht is op de omliggende woningen. de stad zal hiervoor de sluisstraat tussen de hoorn en de dijle verkeersvrij maken zodat het buurtpark langs beide zijden van de huidige straat kan uitgroeien.

Buurtparkomdat het een echt buurtpark moet worden, vond de stad het van in het begin belangrijk de bewoners ook van dichtbij te betrekken in het hele ont-werpproces. tijdens een open namiddag konden omwonenden hun wensen en ideeën uiten. een kleine kerngroep van deze geïnteresseerden heeft daar-na het ontwerpproces samen met de ontwerpers – okra uit utrecht - van dichtbij opgevolgd.

schetsontwerpop basis van een aantal uitgangspunten die de bewoners selecteerden, is het schetsontwerp opgesteld. door de meest logische wandelen fietsroutes door het park te verharden, ontstaan er verschillende plekken met elk een eigen functie en vormgeving: een speelweide voor balspelen, een buurtplein met een podium en trappen naar de dijle, een notenboomgaard met ligwei-des en een speeltuin .

verschillende grassoorten en bomen zullen het natuurlijke karakter verzoe-nen met een hoog gebruikscomfort van het park.

op dit moment heeft de stad een voorlopig ontwerp goedgekeurd. dit gaat nog voor advies naar verschillende instanties en kan finaal uitmonden in een definitief ontwerp.

computerbeelden en ontwerp

okra landschapsarchitecten


park Belle-vue

het park Belle-vue zal de afronding vormen van het hele stationsproject. dit langgerekte park - van 750 meter lang, maar slechts 50 meter breed -

tussen de tiensesteenweg en de kop van kessel-lo werd eerder al voorge-steld in mozaïek. intussen heeft het ontwerp van dit park enkele aanpassin-gen ondergaan, niet alleen door het uitgebreide participatietraject met de buurtbewoners en school de ark, maar ook door de crisis die de stad noopt om nog voorzichtiger om te springen met de beschikbare middelen.

Basisingrepen blijven overeindde basisstructuur van het park blijft overeind. de drukke martelarenlaan ver-huist naar de spoorwegkant en gaat een halve verdieping lager liggen zodat je mooie zichten krijgt op de ijzeren rivier.

daarnaast komen er ook de twee zogenaamde bastions: verharde pleinen in het park die op de kruispunten liggen van de verschillende voetgangers- en fietsersroutes uit de omgeving. onder één van de bastions komt een on-dergrondse buurtparking voor 46 wagens die zal bereikbaar zijn van op de martelarenlaan.

daarnaast is het intussen ook duidelijk dat het gebouw op de hoek van de martelarenlaan en de koning albertlaan niet alleen een ondergrondse par-king zal bevatten, maar ook onderdak zal bieden aan studenten.

Betaalbaarom het hele project betaalbaar te maken, gaat het park zelf iets soberder en in verschillende fasen aangelegd worden. gelukkig was het oorspronkelijk ontwerp flexibel genoeg om zich aan te passen aan de veranderende om-standigheden.tegelijk zullen enkele elementen voorlopig niet uitgevoerd worden. het gaat dan concreet over de fietsersbrug richting het provincieplein en de fietstun-nel onder de tiensesteenweg. het vlaams gewest gaat wel het kruispunt met de tiensesteenweg heraanleggen zodat dit zowel op korte termijn, als op langere termijn, wanneer het fietspad wel kan doorgetrokken worden richting abdij van park, veilig kan functioneren.

werkende aanbesteding van de werken is voorzien voor 2014 en de werken over de gehele lengte zullen normaal gezien een kleine drie jaar duren. na de werken zal kessel-lo afgezoomd zijn met een uitzonderlijk park.]]

computerbeeld en ontwerp h+n+s landschapsarchitecten


kom op voor je wijk

Dongelstuin

de bewoners van de wijk naast het rietensplein in de deelgemeente wijg-maal grepen de actie ‘kom op voor je wijk’ aan om twee weinig gebruikte grasveldjes om te vormen tot een ont-moetingsplaats voor de buurtbewo-ners. met subsidies van de stad bou-wen ze hier een bloementuin en een moestuin. ze werkten het geheel af met een paar fruitbomen en banken. een aantal vrijwilligers onderhouden de tuintjes en de groendienst staat in voor het gras er rond. van een fijne sa-menwerking gesproken.]]

De nof

Bewoners van de penitentienenstraat en la vignette vatten het idee op om via ‘kom op voor je wijk’ een speel- en leertuin aan te leggen. ze plantten fruitstruiken, laagstammi-ge fruitbomen, en groenten. voor het groenafval legden ze een compost-hoop aan. al doende kunnen de buurt-bewoners leren om zelf een moestuin te onderhouden en op een duurzame manier om te gaan met de natuur. de zelfgekweekte groenten zijn hierbij de kers op de taart.]]

naast de grote (master-)plannen en overkoepelende beleidsvisies hangt de kwaliteit van onze stad ook vaak af van vrij beperkte ingrepen: een speeltuintje, een kunstwerk, een gemeenschappelijke fietsenberging enz.

vandaar dat de stad - onder het motto ”kom op voor je wijk.” - sinds 2000 initiatieven ondersteunt van buurtbewoners die zulke kleinere projecten trachten vorm te geven. het gaat in de eerste plaats om fi-nanciële steun, maar daarnaast zorgt de stad ook voor materiële en logistieke steun (advies, technische hulp, transport,…).

wie geïnteresseerd is kan surfen naar www.leuven.be/komopvoor-jewijk. daar lees je alle voorwaar-den en vind je ondermeer ook een inschrijfformulier. de belangrijkste voorwaarden zijn dat je voorstel te-gemoet komt aan een behoefte in de buurt en dat de realisatie het sa-menleven versterkt. het projectidee moet voorgedragen worden door ten minste 12 buurtbewoners en/of leden van lokale verenigingen.

drie recente projecten die het hele idee typeren:


omdat het definitieve park op de cen-trale werkplaatsen - het treinpark - pas

afgewerkt zal zijn als de sociale koopwonin-gen op de centrale werkplaatsen klaar zijn, en omdat er ondertussen toch al heel wat mensen wonen, ondersteunen de stad en het agsl graag het initiatief van een tijdelijk buurtpark.

enkele buurtbewoners dienden in het kader van de actie ‘kom op voor je wijk’ namelijk een projectvoorstel in om op de centrale werkplaatsen een tijdelijk buurtpark in te richten. de komst van dit buurtpark kan op kortere termijn al mee zorgen voor een tij-delijk alternatief vooruitlopend op het defi-nitieve park.het buurtpark komt voor hal 9: een plek die net gesaneerd is, maar die nog wacht op een projectontwikkelaar voor een toekom-stig woonproject.

faseringtijdens de centrale werkplaatsen op zon-dag van begin mei (cf. volgende blz.) was er een eerste ideeënronde. deze leverde al heel wat, realistische en iets minder realistische, ideeën op: moestuin, schapen, vogelnest-

Central park 3010

kastjes, picknicktafels, vuurplaatsen, bas-ketbalring, zwemvijver, landingsplaats voor luchtballonnen, …

het autonoom gemeentebedrijf stadsont-wikkeling en verschillende stadsdiensten maakten in het voorjaar het terrein al klaar en zaaiden het terrein in met gras en bloe-men.

in een volgende fase, waarschijnlijk tegen het einde van de zomer, zullen buurtbewo-ners met middelen van de actie ‘kom op voor je wijk’ het park inrichten.]]

beelden het ‘central park 3010’

team


intussen zijn de werken aan het definitieve park op de centrale werkplaatsen - het treinpark - gestart. dit park komt centraal op het terrein en is 1,5 ha groot, ongeveer even groot als het leuvense stadspark. het park zelf regelt voor een groot deel de verschillende voetgangers- en fietsverbin-dingen in de buurt. een van de verbindingen- het houten wandelpad – volgt precies hetzelfde tracé als het voormalige uiterste spoor op de site.

in het park komen drie delen: » een open ruimte met zowel een grasvlakte als een spelen sportzone tegenover hallen

4 en 5 » een meer intieme ruimte tussen het woonproject van matexi en de sociale koopwo-

ningen met wandelpaden en bomen » een speeltuin voor peuters en kleuters op de hoek tussen de karel schurmansstraat en

de smidsestraat

het park zal definitief afgewerkt worden wanneer ook de omliggende sociale woningen klaar zullen zijn. vermoedelijk is dit medio 2016.

treinpark

CentraLe WerKPLaatsen

oP Zondag

op 5 mei vond de eerste centrale werk-plaatsen op zondag plaats. de stad en het agsl toonden samen met vele partners de evolutie van de cen-trale werkplaatsen. voor de liefhebbers van het concept : op 8 september is er de derde editie van vaartkomopzondag. het centrale punt is deze keer de hoorn in de sluisstraat.

beeld thv groep infrabo-vectris


Herken deze plek en win dit unieke fiets-

mandje.enig idee waar dit beeld genomen is? mail het antwoord met je naam naar [email protected] en een on-schuldige hand kiest niet minder dan 50 winnaars uit.

dit unieke fietsmandje is niet al-leen een leuk accessoire om je fiets mee te pimpen, het is ook gewoon een uiterst handig hebbeding voor kleine boodschappen. het mandje is ontworpen naar aanleiding van “leuven fietst” en “leuven klimaat-neutraal”. twee projecten die de leefbaarheid van onze stad verder trachten te verbeteren.

meer infowww.leuven.be/leuvenfietst

wedstrijd


interview met landschapsarchitect geert meysmansover de rol van groen in een hedendaagse stad

kwalitatiefGroen is ook

eConomisChnooDzakeliJk

om een staDte laten leVen

‘


gm: “we bekijken bomen bij-voorbeeld nog veel te vaak als meubilair. we zetten ze ergens neer om een architecturaal beeld te maken, maar staan niet stil bij de gevolgen ervan. Bomen hebben bijvoorbeeld nood aan een fatsoenlijke boomspiegel: een stuk grond rondom de stam dat toegan-kelijk is voor lucht en water. die is in de ideale situatie min-stens zo groot als de kruin van de boom en is een wereld op zich die de gezondheid van de boom bepaalt. in onze versteende dorpen en steden hebben ze die ruim-te vaak niet. er bestaan uiteraard wel technische oplossingen, maar die be-perken de keuze en dus de biodiversi-teit van al dat groen.

een zeer mooi voorbeeld hiervan zijn platanen die massaal in vlaamse ste-den zijn ingeplant. op zich zijn dat goede bomen die hun diensten heb-ben bewezen in moeilijke omstandig-heden, maar door hele straten en plei-nen aan te leggen met platanen creëer je geen biodiversiteit in de stad. daar-enboven - en dat is in deze tijden van financiële krapte ook niet onbelangrijk - belast je de stedelijke groendiensten voor vele decennia met grote (snoei -) onderhoudswerken omdat die bo-men snel te groot en teveel schaduw

geven. voor een architectuurbureau of een opdrachtgever geven die platanen natuurlijk snel mooie plaatjes, maar op langere termijn zouden andere bomen wel eens veel interessanter kunnen zijn, zowel ecologisch als economisch.

vandaar dat ik ervoor pleit om land-schapsarchitecten continu bij te scho-len - zodat ze een grotere kennis over een breder gamma aan bomen krij-gen - en ze tegelijk bij de aanvang van ruimtelijke plannen te betrekken. groen in de stad is meer dan de kers

op de taart van een ontwerp. het is een determinerend ele-ment dat pas goed kan zijn wan-neer er van bij de aanvang mee over gedacht wordt.

daarenboven is goed functio-nerend groen ook economisch steeds belangrijker. Je kan dat bijvoorbeeld feilloos aflezen aan eender welke immobiliënbro-chure. daarin zijn de gebouwen steevast gekadreerd door grote, volwassen bomen en ligt er veel nadruk op de aanwezigheid van

tuinen en parken. dat duidt er op dat groen meer is dan een overbodig, ro-mantisch extraatje. de aanwezigheid van bomen en planten is ook econo-misch van levensbelang om een pro-ject verkocht te krijgen.”

Vlaamse klei

gm: “ook op grotere schaal komt er steeds meer aandacht voor ons land-schappelijk groen. tot voor enkele ge-neraties bezagen de meeste vlamin-gen groen als iets dat geoogst moest worden. ons boerenverleden maakte dat we ons landschap bekeken met de bril van een landbouwer. vandaag bekijken we ons platteland en onze stadslandschappen steeds meer met een andere bril. in onze steden zorgt groen niet alleen voor de leefbaarheid,

het zit diep in velen van ons. als we groen in de stad horen, denken we spon-taan aan parkjes met keurig opgeharkte bloemperkjes en vijvers vol wag-

gelende eendjes. maar de realiteit vandaag is heel wat complexer. zowel econo-misch als ecologisch is groen tegenwoordig letterlijk van levensbelang. projecten en steden vallen of staan bij de kwaliteit van het al dan niet aanwezige groen. geert meysmans - tuin-en landschapsarchitect - tracht reeds vele jaren op ver-schillende manieren de hele sector verder te professionaliseren. hij pleit onvoor-waardelijk voor meer en diverser groen, maar vermijdt vakkundig een hele reeks gemeenplaatsen die de ronde doen over groen in de stad: zowel van de klassieke milieubeweging als van zijn collega’s landschapsarchitecten en hun opdrachtge-vers.

Groen maakt onze steden niet alleen leefbaarder,

maar ook meer gestructureerd.‘

Klaverpark


maar ook voor de structuur. ook het groen van de buitengebieden wordt steeds belangrijker voor recreatie en toerisme. ook daar heeft groen met andere woorden een economische waarde.

toch hebben we - in tegenstelling tot duitsland of de scandinavische landen - nog geen landschaps-cultuur die gedragen wordt door een groot deel van de be-volking. in Beieren bijvoorbeeld associëren veel bewoners zich met hun typische biotopen vol bergen en bijhorende planten. ze zijn echt fier op hun land-schappen. wij hebben bijvoor-beeld aan de kust niets gelijk-aardig met de duinen en de typische planten die in de kalk-rijke grond daar groeien.maar ook in onze steden zijn we ons vaak niet bewust hoe veel natuur er is … en vooral hoeveel diversiteit er mogelijk is. het gaat dan niet alleen over grote structuren die vaak door overheden worden beheerd - parken, begraafplaatsen, boomrijen langs wegen enz. - maar ook over klei-ne ingrepen op individuele gebouwen: gevelgroen, groendaken, vogelkastjes enz.”

eigen bomen eerst?

iedere tijd heeft een andere visie op groen. terwijl in de 19de eeuw moe-der natuur zo veel mogelijk door de mens diende gemodelleerd te worden, is vandaag de biodiversiteit vaak uit-gangspunt nummer één. geert meys-mans pleit ervoor om die biodiversi-teit niet alleen te realiseren op zoveel

mogelijk plekken, maar ook zo conse-quent mogelijk … zelfs als het indruist tegen één van de heilige huisjes van de natuurbeweging: het verwijderen van zogenaamde exoten. planten die oor-spronkelijk niet in onze streken groei-den, maar die door de mens hier zijn geïntroduceerd.

gm: “ik begrijp wel vanwaar het idee komt om onze lokale flora te behoe-den voor uitheemse planten. zeker als het over agressieve varianten gaat als Japanse duizendknoop of reuzenbe-renklauw. maar in het algemeen is de negativiteit tegenover eender welke exoot veel te kort door de bocht. die exotische planten kunnen juist bijdra-gen tot de biodiversiteit in onze ste-den. we hebben nu eenmaal niet veel boomsoorten bijvoorbeeld die goed aarden in het microklimaat van onze

binnensteden. dat is logisch aange-zien onze boomsoorten in een an-der klimaat zijn ontwikkeld. wanneer geïmporteerde soorten wel overleven op moeilijke plaatsen is het juist goed dat ze daarvoor ingezet worden. ze kunnen, eventueel in combinatie met de lokale soorten, de biodiversiteit in

onze steden versterken en ze kunnen vaak ook beter overweg met de aanwezigheid van men-sen en activiteiten rondom.

het is dus niet nodig om alle exoten manu militari te verwij-deren. wanneer men dan ook nog eens herbiciden gebruikt, wat jammer genoeg vandaag hier en daar gebeurt door na-tuurverenigingen, dan is dat ui-teraard waanzin.

ach. het is een beetje dezelfde discussie als bij dieren die soms

te veel voorkomen op bepaalde plaat-sen . denk maar aan onze eendjes en ganzen in parken die massaal overle-ven op ons oud brood en zo het na-tuurlijk evenwicht en de biodiversiteit van onze groengebieden verstoren.”

Biodiversiteit en toegankelijkheid en parken

exotische planten hebben nog een troef. ze overleven niet alleen makkelij-ker in onze stedelijke omstandigheden, maar ze zijn ook vaak beter aangepast aan menselijke aanwezigheid.

gm:“in stedelijke gebieden is groen een zeldzaam goed. vandaar dat het vrij zeldzame groen zo toegankelijk mogelijk moet zijn voor de bewoners.

het groen in onze buitengebieden wordt

steeds belangrijker voor recreatie en toerisme.

‘Fietspad Vuurkruisenlaan


uiteraard botst die toeganke-lijkheid vaak op de biodiversi-teit van het groen. daarom heb-ben we een soort term bedacht die de verhouding tussen beide moet regelen : het ‘harmonisch parken groenbeheer (hpg)’. dat wil zeggen dat je voor iede-re groenstructuur een analyse maakt van de aanwezige dieren en planten, de milieufactoren (water, licht.) enz. en je daaraan koppelt wat je in de groenzone wil bereiken, welke functies ze moeten herbergen enz. in het beste geval kan je zowel de biodiver-siteit als de toegankelijkheid verhogen, maar vaak moeten er keuzes gemaakt worden. en dat zijn vaak beleidskeu-zes.

in antwerpen bijvoorbeeld wil de stad het aanwezige groen ook letterlijk zo toegankelijk mogelijk houden. zo kan iedereen genieten van de publieke in-vesteringen en is het veiligheidsgevoel bij de passanten gegarandeerd. Bij hedendaagse parken is die openheid eenvoudig te realiseren. ontwerpers zeggen vaak zelf dat ze bewust vrij ongedefinieerde, open landschappen creëren die de gebruikers zelf kunnen invullen.

maar bij zeer veel historische parken als kasteelparken, negentiende eeuw-se stadsparken enzovoort, is die open-heid en transparantie minder vanzelf-sprekend. ze zijn bijvoorbeeld vaak ontworpen met een dichte struiklaag wat een typisch karakter geeft, maar niet vanzelfsprekend is om open zich-ten te hebben.ik vind dat we telkens weer een even-

wicht moeten zoeken tussen open-heid, toegankelijkheid, biodiversiteit en het historische karakter van het groen. anders vervallen we al snel in absurde situaties dat bepaalde histori-sche bruggetjes over vijvers niet meer mogen, omdat ze niet voldoen aan de hedendaagse hellingsgraadvoorschrif-ten voor rolstoelen.

ook onze botanische tuinen - zoals deze in leuven nog in volle glorie staat - heeft een typisch historisch karakter dat andere zaken moet beogen dan zo transparant mogelijk zijn. het is een soort dierentuin voor plantensoorten waar we de technieken onderhouden om bepaalde plantensoorten te kwe-ken. ook dat kan helpen om op termijn de biodiversiteit in de rest van de stad te versterken.”“hedendaagse inwoners verwachten

van een stedelijke groendienst wel veel meer dan een mooie “botaniek”. vroeger moesten deze mensen het aanwezige groen onderhouden, maar van-daag moeten ze het echt wel beheren. zo vinden er vandaag in onze stedelijke groengebie-den bijvoorbeeld ook heel wat evenementen plaats: optredens, kermissen, picknicken enz. om dat alles tot een goed einde te brengen, is er een bewust be-heer nodig. ook de keuze van steeds meer steden en gemeen-

ten - waaronder leuven - om geen pesticiden meer te gebruiken heeft heel wat gevolgen. zo moeten de ont-werpen aangepast worden, moet er duidelijk gecommuniceerd worden waarom er al eens wat “onkruid” ver-schijnt enz.”

soorten groen

gm: “groen in de stad is met andere woorden niet alleen heel belangrijk ge-worden, het is ook een stuk complexer omdat we er met zijn allen zeer veel van verwachten. toch is het belangrijk ook daarin realistisch te blijven. land-schapsbureaus hebben de neiging om fantastische photoshopbeelden te ma-ken met bloemenweiden vol klaprozen die schijnbaar van januari tot decem-ber de stad inkleuren. in realiteit zijn bloemenweiden vaak éénjarigen en gaan onze bloemenweiden vaak snel vergrassen door de hoge stikstofcon-centratie in onze grond. vandaar dat het soms zinvoller is om bloemenak-kers te zetten met meerjarige bloe-men. deze geven het eerste jaar wel geen bloemen, maar blijven op termijn

struiklagen geven kasteelparken vaak een

typisch karakter. ‘Kasteelpark Heideberg


wel overeind. het probleem is natuur-lijk dat -net als bij de platanen- de op-drachtgever en de landschapsarchitect graag zo snel mogelijk het resultaat zien van hun inspanningen.vandaar ook de vele investeringen in tijdelijk groen: bloembakken en bomen in grote zakken bijvoorbeeld. Bloem-bakken wijzen er vaak op dat er iets fundamenteels mis is gegaan in het ontwerp. ze plaatsen groen of bloemen op plaatsen waar groen gemist wordt of misschien zelfs niet thuishoort. want soms is kwalitatief groen … geen groen. op sommige pleinen en markten is het patrimonium zo overheersend en zijn de activiteiten zo intens dat bomen of struiken er geen zin hebben en je beter uitkijkt naar alternatieven als groenda-ken of gevelgroen. Boomzakken daar-entegen zijn een trend die wel zinvol is … als ze op een goede manier ingezet

worden tenminste. de boompjes kunnen zo alvast groeien om in een latere fase - even-tueel op dezelfde he-raangelegde grond - definitief geplant te worden. dat is vooral een optie voor niet te diep wortelende bo-men als els, wilg en berk.”

Burgers

gm :”maar uiteraard is niet alleen een stedelijke overheid verantwoordelijk voor het groen in de stad. ook de burgers zelf groenen de omgeving vaak in met hun tuinen, dakterrassen of desnoods bamboebakken. er is de laatste jaren ook een trend dat bur-gers steeds meer publieke plekken gaan ingroenen. zeker op plekken die door de eigenaars en de overheid (tijdelijk) vergeten zijn, zoals oude in-dustrieterreinen of stedelijke randen. op zich is dat een positief teken waar niet door iedere stedelijke overheid positief wordt op gereageerd.

toch zie je de laatste jaren niet alleen spanningen tussen de overheden en de bewoners over het openbaar groen. Je ziet ook vele inspraakmo-menten die vooral lukken wanneer de bewoners het gevoel hebben dat er naar hen geluisterd is … en wanneer de beslissingen eenmaal genomen ook niet langer gecontesteerd wor-den door individuen.]]

soms is kwalitatief groen … geen groen‘

Grote Markt

geert meysmans kort

• landschaps- en tuinarchitect met eigen bureau•eerder ondermeer medewerker van het bureau radersschall in Bonn.•docent plantenleer, ecologie, beheer en ontwerpen aan de erasmushogeschool Brussel•voorzitter “kubiekeruimte: platform en netwerk voor landschaps- en tuinarchitecten


mozaïek²een fotoverslag van het

onderzoek naar de stabiliteit van de “kampioen van wijgmaal”:

een bundelboom nabij het sportcentrum ymeria die sinds

2010 als monument beschermd is.

op 28 mei onderzocht de firma krin-kels - in opdracht van de stad - de stabiliteit van deze platanenbundel. verschillende hoogtechnologische proeven bepaalden ondermeer de standvastigheid van de wortelkluit, de stabiliteit van de takken enz.uit de proef bleek dat de boom welis-waar hier en daar wat extra verstevi-gingen nodig heeft, maar dat hij mits enkele ingrepen nog jarenlang massa’s fijn stof uit de lucht kan filteren, liters zuurstof kan maken en vooral een uniek beeld schenken aan de omge-ving.]]

meer foto’swww.leuven.be/fotoalbums

mozaiek 31def website

Documents