1

Sociological Analysis of Trust Culture in Virtual Space

*Seyed Kamaleddin Mousavi

**Masoome Asadnejad-e Ahmadabadi

Abstract

In recent years, trust and trust culture has attracted a large amount of attention in academic circles,

especially after the appearance of the “theory of social trust” constituted by Piotr Sztompka. Actually,

most of researches on social trust have studied the problem in the context of real world, but this paper, is

devoted to analyze “trust culture” in virtual world- the world which is taking an important position in

everyday life of people. Main goal of the present research is to answer 3 questions: Is there any cultural

trust in virtual space? If so, it is interesting to know that in which virtual environments or fields of

interactions it has shaped more strong? And finally, what is the role of virtual space’s structure in

producing “trust culture” within cyber space? In this regard, several hypotheses were organized according

to Sztompka and Henderson’s theories on “social trust”, and then they were tested in Islamshahr city (of

Tehran province) at Dec.2012 among a sample of 383 residents who usually go to coffee-nets of the city.

Some of the main results of the research are:

1. Trust culture was shaped in cyber space; however it is not strong enough.

2. There is significant relation between “cyber space’s structure” and “trust culture”. This relation is

positive and at middle level.

3. Among virtual environments, trust culture has shaped more strong in “Facebook”, “Email” and

“Games” respectively. In this regard, virtual sites such as music and film showed the lowest rate of trust

culture.

Key words: cultural trust, structure of virtual trust, virtual interaction, virtual environments

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

*Dr. Seyed Kamaleddin Mousavi: Assistant Professor of sociology, Shahed University.

Okna8062@yahoo.com

**Masoome Asadnejad-e Ahmadabadi: M.A. in sociology, Shahed University.

asadnezhadm38@yahoo.com

2

ل جامعه شناختی فرهنگ اعتماد درفضای مجازیيتحل

، استاديارجامعه شناسی وعضوهيئت ن موسویيد کمال الديسدکتر

Okna8062@yahoo.com علمی دانشگاه شاهد.

، کارشناس ارشد جامعه شناسی معصومه اسدنژاد احمد آبادی

asadnezhadm38@yahoo.comشاهد، ازدانشگاه

3

ده چکي

فرهنگ اعتماد در فضای مجازی فضا ریيامکان شکل گارزيابی

مطرح یواالتئس ،ن راستايادرو بوده حاضر پژوهش اصلی هدف

آنهم با توجه - ا در فضای مجازیي:آازجمله اينکه بوده اند

شکل تماداساسا فرهنگ اع -ن فضايا های ساختاریيژگيبه و

تعامل های حوزه وها طينکه،درکدام محيا گريد ؟استگرفته

؟شکل گرفته است رومندترين نترنتی فرهنگ اعتماديا

وروابط تشديد اعتماد"و زتومپکا "اجتماعیاعتماد" اتينظر

پژوهش هندرسون به عنوان چهارچوب نظری "درفضای مجازیشده

ی اتفرضي تحقيق براساس ادبيات نظری، بتداا. ستا هبودمدنظر

موردسنجش دريک جامعه نمونه 1931در آذرماه و نيتدو را

مراجعين به کافی نت هيکلق يآماری تحق امعه. جداديمقرار

ازآن و هبود نفر(16171)اسالم شهر واقع دراستان تهرانهای

نمونه گيری به شيوه و نفر 989نمونه ای با حجم ان،يم

. شدندانتخاب اسبمتن ایه دومرحله ای تصادفی وسهمي

فرهنگ اعتماد درفضای مجازی شکل نشان دادن پژوهش ياج ينتا

.می باشدحدمتوسط از تر پايين آن کمیزان يماست اما گرفته

ن يان ساختار فضای مجازی با فرهنگ اعتماد در ايم همچنين،

،البته .وجودداردم ودرسطح متوسط يرابطه مستقيک فضا

" فرهنگ قويتری را با "بعد ذهنی ساختار فضای مجازی رابطه

)ارزشها وباورهای مربوط به اعتماد( نشان داده است اعتماد

.)هنجارها وتجارب مرتبط بااعتماد( نی" آنتا "بعد عي

ط های تعاملیيمحزان فرهنگ اعتماد درمي بعالوه، معلوم شد

زان ين ميباالتربراين اساس، .نددارکديگربا يمعناداری تفاوت

طمحيو ،ليميا ، فيس بوک های طيب در محيمادبترتفرهنگ اعت

عالوه بر –نتايج اين پژوهش شکل گرفته است.بازی وسرگرمی

4

-توسعه دانش نظری درحوزه جامعه شناسی اينترنت وجهان مجازی

نگرش به جهان مجازی به عنوان "فرصت" ونه "تهديد" راتقويت

خواهدکرد.

ط محي ارفضای مجازی،ساخت نگ اعتماد،فرهدی: مفاهيم کلي

مجازی، حوزه تعاملی مجازی

وبيان مساله مقدمه

سخن از"فرهنگ اعتماد" درحقيقت سخن ازاعتمادی است که

دريک محيط اجتماعی رسوب کرده، ته نشست شده، بصورت باور

خودراسامان مربوط به وارزش درآمده، وهنجارها وتجارب عملی

فرهنگ اعتماد" دردنيای عادی تحليل وارزيابی "بخشيده است.

درداخل وخارج گوناگون نزمره تاکنون موردکنکاش محققاوور

شکل گيری امکان صحبت ازدراينجا ليکن است کشور قرارگرفته

ختارمتفاوتی فضايی که سا "فرهنگ اعتماد" درفضای مجازی است.

گمنامی، سيال بودن، خصوصياتی چون با دنيای واقعی دارد،و

نشانه های اجتماعی ای و عدم وجودعاليم زمينهناپايداری،

بگونه ويژگيهای ساختاری اين فضا . است براين فضا حاکم ...و

که برخی محققان درامکان شکل گيری اعتماد دراين فضا است ای

شناخت وتبيين ابعادگوناگون درواقع،با ديده ترديد مينگرند.

دازی ونظريه پر ازمحورهای مطالعهفريب" يکی -"اعتماد

"جامعه شناسی اينترنت وجهان مجازی" است که جامعه درحوزه

می ر )گوردون گراهام، ج بدان پرداخته متعددی شناسان

مجال فراوانی برای همچنان و ...(و ااتوترااستانگروم، ت

از اينرو، سئوال اينجاست که آيا تحقيق دارد. و مطالعه

-ورت می پذيردکه بخش عمده روابط انسانی درآن ص -دراين فضا

5

نيز ميتوان از اعتماد وحتی فرهنگ اعتمادصحبت کرد؟ ومنابعی

برای آن يافت؟ ومکانيزمهای شکل گيری آنرا دنبال نمود ويا

حتی مدل هايی جامعه شناختی برای آن ساخت؟

افراد ويا گروه ها اعتمادپديده اي است كه درتعامالت ميان

، هنجارها، نمادها وها توجه به ارزش با شده و نطفه بندی

قوام مي يابد تابدانجا كه به نشانه هايي معين شكل گرفته و

فرهنگ "صورت يك "فرهنگ" درسطح جامعه نمايان مي گردد.

تجاربي است كه در ها و برگيرنده هنجارها، ارزش در "اعتماد

فرهنگ مجموع و در شكل گرفته جامعه در اعتمادارتباط با

برها ورفتارهاي مبتني . كنشه اندبوجود آورد اعتماد را

ها، هنجارهاشكل مي گيرند. نيز براساس همين ارزش اعتماد

"اعتماديك 1iازاين چشم انداز است كه درنگاه پيترزتومپكا

پديده فرهنگي است كه برپايه ارزشهاي مشترك معنا مي

)زتومپكا"يابد اربزمانی که تج به نظر وی،(. 111.،ص1981،

افتهيمتقابل مبتنی براعتماد گسترش کنش هایرامون يافراد پ

به ابتدازيکنش های اعتماد آم م شوند،يو در آنها با هم سه

شده ول ينجام به اصول و قواعد هنجاری تبدعی و سرايامور طب

فرهنگ ،سته مثبت و مبتنی بر اعتماديتجارب زاين نهايتا

(.111ص.،همانجاد خواهند کرد)ياعتماد را ا

گر، بدنبال رشد وتوسعه فن آوري هاي اطالعات ازسوي دي

يك دنياي جديد ومجازي دركنار اطات ، شاهد پيدايشوارتب

كه ساختاري –جديد عي وعادي هستيم، واين دنيايدنياي واق

هم بردنياي واقعي تاثير مي گذارد -مخصوص به خود نيزدارد

ه بي گمان، درآينده اي ك رامی پذيرد. هم از آن تاثيراتي و

و ی اجتماعیشتابان بسوي آن درحركتيم، بسياري از نهادها

يادگيري، جامعه پذيري، حوزه هاي زندگي همچون آموزش و

6

مشاركت سياسي، همسرگزيني، انتخابات و خانواده، ازدواج و

اجتماعي و... تحت تاثير اشتغال، سرمايه هاي فردي و

هاي كلنتيجتا ش گرفت و اينترنت ودنياي مجازي قرارخواهند

نويني از اشتغال، همسريابي، آموزش، سرمايه فرهنگي، تجارت،

روابط اجتماعي و...را نظاره گرخواهيم بود. دراين راستا،

وفرهنگ اعتماد نيز ازجمله موضوعاتي است كه اعتماد وضعيت

باتوجه به تاثيرات احتمالي اينترنت وفضاي مجازي برآن مي

نگاهي به ،. خصوصا اينكهتواند موردكنكاش وبررسي قرارگيرد

جامعه ايراني بطور كلي از تحقيقات انجام شده نشان مي دهد

.(41.ص1983پديده "ضعف اعتماداجتماعي" رنج مي برد)گالبي،

مردم به يكديگر، وپايين بودن سطح مساله عدم اعتماد

ها ونهادهاي رسمي كشور موضوعي اعتمادعمومي نسبت به سازمان

شده است ادي تحقيقات داخلي مشاهده است كه درنتايج تعد

– 157،ص.1981-1984ن،)پيمايش ملي ارزشها ونگرشهاي ايرانيا

مسئله بررسی، بنظر ميرسد با اين وصف(. 15،ص.، سياهپوش

توجه قرار چندان مورد دنيای مجازی هنوز آنهم در اعتماد

مجازی مشخص ی واقعی وهاعليرغم تاثير متقابل دنيا نگرفته و

فرهنگ اعتماد بويژه وضعيت اعتماد و جامعه ما در نيست که

چگونه است؟ مجازیفضای در

چهارچوب ويژگيهاي در آنالينتعامالت روابط و بدون ترديد،

هدايت مي و ساختاري اين فضا سازمان مي يابند

پي بردن به اينكه ،و از اين منظر. (41،ص.1986شوند)دهقان،

ازي نقش مثبتي درايجاد وهاي ساختاري دنياي مج آيا ويژگي

هاي مبتني كنش ها، روابط و هدايت هنجارها، ارزش

يا اينكه خود مانعميكنند براعتماد)فرهنگ اعتماد( ايفا

7

مسئله ای در خود ه سهمب زني هستند شكل گيري فرهنگ اعتماد

کنکاش است. خور تامل و

گيهايژآنست كه باتوجه به وي پژوهش مساله اصليبدين ترتيب،

شکل گرفته يا فرهنگ اعتماد درآن ايساختاري فضاي مجازي، آ

درصورتي كه پاسخ مثبت است ميخواهيم بدانيم دركدام و ؟ خير

به چه ميزان؟ و ؟اينترنتی تعاملی های حوزه ها و محيط

مبانی نظری

ی که "فرهنگ" يوه هايجامعه شناسان بر ش امروزه بسياری از

د دارند ،همان گونه که يتاک می دهدوند يبا "کنش" پ را

ز از يندنز از "دوگانگی ساختار" صحبت می کند ،زتومپکا يگ

، همفرهنگ ن معنا کهيد: بديسخن می گو"دوگانگی فرهنگ"

کنش فراهم می کند )مثال انجام ای از منابع را برای مجموعه

و ،دهد ارکنش قرارمیيدراخت م اهدافيرا برای تنظ هايی ارزش

را برای معنا يینمادهاو ل، يص وسايی تخصرا برا هايیهنجار

را یعائروش ان محتوای شناختی ،يرا برای ب يیکدهاو ی،يآرا

،ن کنندهييروی تعيک ني بعنوان هم و ،و...( کنشبرای تداوم

زمانی که کنش به ،همچنين. مطرح استدکننده يمق و بازدارنده

ی وريشکل گ ته نشست می شود صورت فردی و جمعی انباشته و

.(11،ص.1987،)زتومپکا د شکل فرهنگ را موجب می شوديتجد

اجتماعی اعتماد" را ه "شدن يقی نظريکردی تلفيزتومپکا با رو

.کرده استری" فرهنگ اعتماد" در جامعه مطرح يباره شکل گ در

ات يخلق و، جمعی،ت انسانی )کنش های فردیيعاملکه حالياو در

جمع فردی وجمعی )حاصل های هيسرما نودر راستای آ اجتماعی (

ار افراد جامعه قرار دارد(را مطرح می يامکاناتی که در اخت

ثبات و نه های ساختاری )وحدت هنجاری،يزم سازد، از

پاسخگو بودن افراد و ،طيی با محيت ،آشنايشفاف داری،يپا

8

اعتماد همگانی پيدايش ز به عنوان عامل موثر درين نهادها (

. (149،ص.1983،نام می برد)گالبی عتمادفرهنگ ايا همان

کنش ساختار و پيوند حاصل"فرهنگ اعتماد" درنگاه زتومپکا،

فرهنگ با توجه به ارزش ها و هنجارهای خود امکان . است

و را فراهم می آورد،ز آميکنش های اعتماد اعتماد و

ز موجب يته نشست تجارب حاصل از کنش های اعتماد آممتقابال،

فرهنگ اعتمادبدين ترتيب، می گردد. "فرهنگ اعتماد"ش يدايپ

زيسته وعملی هنجارها،ارزش ها وتجارب شامل مجموعه ای از

با اعتماد است. مرتبط

اعتمادساز ی جمعیت اگر ساختارهازتومپکا معتقد اس

نقش اساسی در ظهور فرهنگ اعتماد خواهند داشت.از نظر باشند

ثبات و از: ار اعتماد ساز عبارتندک ساختيژگی های ياو و

و تعهد ،یيت،انس وآشنايشفاف وحدت هنجاری، داری،يپا

توان گفت ب شايد زتومپکادگاه يمطابق د. متقابل یيپاسخگو

ن يخواهد بود که در ا ساختار فضای مجازی زمانی اعتمادساز

، و یيآشنا وحدت هنجاری، ،تيشفاف داری ،يثبات و پانيز فضا

همان اياينترنت ن کاربران يب دری يپاسخگو و تعهديکنوع

وجود داشته باشد. شهروندان جهان مجازی

ساختارجهان مجازی "مکان محور" همانطور که ميدانيم

متولد " ارتباط ميان کاربران"ان يجر نيست بلکه اساسا در

)ثبات سطور قبل مورداشاره دری ژگی هايو ،در واقع می شود.

صورتی که درفضای مجازی وجود در ...(وپايداری، شفافيت و

تشديد روابط، توسعه اعتماد، انند موجباتمی توداشته باشند

در .فراهم سازند فضااين در را "فرهنگ اعتماد" شکل گيری و

داری " در فضای مجازی زمانی است که ي"ثبات و پا ن رابطه،اي

نسبی ثبات از د شده ونزمانم گريکديروابط کاربران با

9

وانند به می تکاربران بدين صورت که، . باشدشده خوردار رب

گر يشتری راجع به همدياطالعات ب ی"يمرور زمان با "خود افشا

و در )همچون ماسکی که بتدريج ازچهره برداشته می شود(کسب

اعتماد کردن در دست داشته باشند.برای شتری يب ، داليلجهينت

هنجارهای واعد وک سری قي"وحدت هنجاری" وجود منظور از

اينترنت بين کاربرانکه توافق بر سر آنها است ارتباطی

شتنا وادايق يموجب تشوميتواند به نوبه خود و وجود دارد

زمينه رابرای و شدهن هنجارهايت ايرعا رش ويافراد به پذ

منظور از .فضای مجازی تسهيل نمايد درفرهنگ اعتماد" ظهور "

کنترل ز از پنهان کاری،يت و پرهز ارائه اطالعايت" ني"شفاف

ط يکاربران با مح ی "ياست. "آشنا الزم ی های غيرسانسورخود و

با تاثير پذيری از حس اعتماد وامنيت در –ز يهای مجازی ن

زمينه اعتماد و جاديدر ا -های آشنا دردنيای واقعی محيط

. واقع شود موثرميتواند "فرهنگ اعتماد" سازی برای ظهور

ه گافمن در يلر در مطالعه ای نظريهمان گونه که م

نترنت مورد بررسی قرار داد يدرا راخود ش ينما مورد "خود" و

ه ي( نظر4111نگ")يلديل گئيکاي"سامانتا هندرسون" وهمکارش "م

فضای مجازی توسعه به را اجتماعی"زتومپکا" در مورد اعتماد

ی مجازی ر فضادموجود گمنامی" "هندرسون به نظر داده اند.

شک ینترنتياکه تعامالت کند ذهن تداعی می در ن معنی رايا

)هندرسون ندتعامالت چهره به چهره ا از زتريبرانگ

که زتومپکا برای "اعتماد یاصول وی .(188،ص.4111،گرانيود

ژگی های يبا و پيوندرا در کرده استه" مطرح يه و ثانوياول

در او بويژه، .دادار ساختاری فضای مجازی مورد مطالعه قر

عنی ياعتماد ری گي شکلعمدۀ نه های زمي و عوامل مورد

ژگی های ساختاری يمعتقد است و "ظواهر" و، "عملکرد" "شهرت"،

10

رات متفاوتی يتاث عواملاين باعث می شوند که هر کدام از

داشته باشند.

ده می شوند مانند يی که ديزهايعنی چ، ي"ظواهر" در مورد

4iiهندرسون ت،يجنس وقوم سن، ،رفتار وادب دن،ب فورم لباس،

ن عامل اعتماد در فضای يت تريمعتقد است "ظواهر" کم اهم

ری "فقدان عالئم ژگی ساختايل ويآن هم به دل ،استمجازی

اهمان سابقه ای ين فضا. در مورد "شهرت" يونشانه ها" در ا

نترنت يازآنجا که ا به زعم وی،که ازگذشته فرد وجود دارد،

، سابقه تيهو ،نام جعل کردن ا برای ساختن وعی ريوس عرصه

"شهرت"ن ظاهرايبنابرا ار افراد قرار می دهديدراخت و...

در فضای مجازی باشد، ورزیه ای برای اعتمادينمی تواند پا

که "اعتبار"، نشان داد 4111درسال مطالعه او جياما نتا

عمل می رظواه "شهرت" درفضای مجازی مهم تراز و "وجهه "

که از "نام مستعار" درفضای مجازی کاربرانیحتی کنند.

توام با مانه ويمی توانند روابط صمهم استفاده می کنند

استفاده از نام مستعار زيرا اعتماد متقابل را شکل دهند،

افرادی که از نام مستعار استفاده و ،با گمنامی تفاوت دارد

ه ای از تعامالت شخصی خچيگران تاريمی کنند می توانند باد

می تواند برای فضای مجازی حتی درنام مستعار داشته باشند.

در مورد اورد.يبه ارمغان ب نيزاعتبار افراد وجهه و

ج حاصله ينتا افراد و کنونی رفتارو اعمال يعنی "عملکرد"

رسون نشان داد که کاربران بر ز مطالعه هندياز آن رفتارها ن

آميز اعتمادمانه ويجاد روابط صميات "عملکرد" در ياهم

ز نشان داده اند که ينگرديقات يتحق برخیاذعان داشته اند.

ط مجازی يژه در محيوبژگی ساختاری" ناهمزمانی ارتباطات" يو

ن يبنابرا ش می دهد.ي"عملکرد" را افزانقش واهميت ل يميا

امل ون عيدوارکننده تريامکی ازي"عملکرد" درنگاه هندرسون،

11

ژگی های يباتوجه به وآنهم اعتماد در فضای مجازی ، جاديا

(134،ص.ساختاری آن است. )همان

در فضای مجازی "متقابلو پاسخگويی تعهد"هندرسون به زعم

ن فضا می شود و "روابط يدرا شتريبهرچه ی" يموجب "خود افشا

هم از منابع ، نيبنابرا ل می کند.يدشده فردی" را تسهيتشد

سهم ،بر"خودافشايی" بواسطه تاثيرش" است و هم ني"اعتمادآنال

دارد. ی مجازیفضا ری "فرهنگ اعتماد" دريی در شکل گيبه سزا

به گران نسبتيجاد اعتماد در ديدر فضای مجازی فرد باهدف ا

ن عمل خود باعث يزند که امی خودش ، به "خود اظهاری" دست

نگ ر فرهنه برای ظهويو زمشده گران به خود اظهاری يق ديتشو

تعهد و پاسخگو ،همين راستا در می گردد. هموارتراعتماد

ی يخود افشاميزان ای مجازی را می توان از بودن افراد در فض

.و مشارکت آنان استنباط کرد

ژگی های ساختاری فضای مجازی يوغالبا ،نکهيتا اينها

نه ای و يفقدان عالئم و نشانه های زم گمنامی، :از قبيل

ژگی های يبه عنوان و و... تيداری و عدم شفافيناپا ماعی،اجت

هندرسونج مطالعه ياما نتا قلمداد می شوند، مخّل اعتماد

-ژه گمنامیيبو -ژگی های ساختاری ين ويا اکثر که نشان داد

ستند بلکه باعث می ياعتماد در فضای مجازی ن نه تنها مخلّ

فعال شده سخگويیپا ووتعهد ، شهرت شوند منابعی چون عملکرد،

انجامند.ين بيبه اعتماد آنالونهايتا

درسون چهارچوب نظری پژوهش را نظرات زتومپکاوهندرمجموع،

نظرات ا الهام ازب ق عمدتايتحقاصلی ات يل داده وفرضيتشک

بررسی وسنجش "فرهنگ اعتماد" با توجه آنهاشکل گرفته است.

از آنجا که به تعريف زتومپکا از اين مفهوم دنبال شده و

هنجارها،ارزش ها مجموعه ای از درنگاه وی "فرهنگ اعتماد"

12

اين در دو ربناب با اعتماد است مرتبط زيسته وعملی وتجارب

ازسوی ديگر،.می گيرد ذهنی مورد بررسی قرار ُبعد عينی و

ثبات و يعنی ازنظر زتومپکا اعتماد ساز یساختار ژگی هایيو

و تعهد ،یيت،انس وآشنايشفاف وحدت هنجاری، داری،يپا

سنجش ساختار مسير مطالعه و می توانند در متقابل یيپاسخگو

عالوه بر اين، نظرات هندرسون فضای مجازی به ما ياری دهند.

فضای مجازی ازقبيل ژگی های ساختاریيو اکثر در مورد اينکه

گمنامی و حتی ناپايداری، عدم شفافيت، فقدان عاليم اجتماعی

ستند بلکه باعث می شوند ين دراين فضا اعتماد نه تنها مخلّ

متقابل و پاسخگويیتعهد ، شهرت چون عملکرد، ديگری منابع

نيز افق انجامندين بيبه اعتماد آنالنهايتا فعال شده و

محيط ها و مساله بويژه درو سنجش را در بررسی تازه ای

.پيش روی ما می گشايد حوزه های گوناگون اينترنتی

متغیرهای تحقیقو مفاهیم

فرهنگ اعتماددربرگیرنده ارزش ها،باورها و تجاربی در مورد اعتماداست که به سهم خودایجاد کننده فرهنگ اعتماد می شود. فرهنگ اعتماد:

و فعاالن دراین پژوهش فرهنگ اعتماددرفضای مجازی موردبررسی قرار گرفته و می خواهیم بدانیم کاربران اینترنت (.441،ص.4831،)زتومپکا

میزی در دنیای مجازی داشته اند . بدین دنیای مجازی چقدر به ارزش ها و باورهای مربوط به اعتماد پایبند هستندو چه اندازه تجارب عملی اعتمادا

ر نظر گرفته شده گویه د 41منظور فرهنگ اعتماد به دو بعدذهنی شامل ارزشها و باور ها وبعد عینی شامل تجارب زیسته تقسیم شد و برای هرکدام

که حاصلجمع نمراِت این دو بعد کمک خواهدکرد تافرهنگ اعتماددرفضای مجازی رادرجامعه موردبررسی تحقیق اندازه گیری نماییم.سطح سنجش

نالین در این تحقیق فاصله ای خواهد بود. متغیر فرهنگ اعتماد ا

نها ،مربوط به اعتمادمی باشد.ارزش ها باورهایارزش هاوهمان بعد ذهنی فرهنگ اعتماد،بعد ذهنی فرهنگ اعتماد: معیار های ی اندکه مردم به ا

نهارادرزندگی شان مهم میدانند. ) ن چیزهای ی هستند که مردم بدانها معتقدند،که البته ممکن . ( 31،ص.4831شارون، معتقدند و ا

باورها نیز ا

ن است که در جامعه رایج اند برای سنجش بعد ذهنی (.31،ص.وبخشی از فرهنگ شده اند)همان است درست یانادرست باشند،ولی مهم ا

گویه 41ودرقالِب بهره جسته " درباره اعتماد،ازشاخصهای ی چون "باورها وارزشهاباتوجه به ادبیات نظری تحقیقدرفضای مجازی وفرهنگ اعتماد

. سطح سنجش این متغیر فاصله ای است.می گرددسنجش گزینه ای 1

13

ورده اند.تجربه های ماد: بعد عینی فرهنگ اعت بعدعینی فرهنگ اعتماد،درواقع تجارِب زیسته ای است که افراد از تعامالت مبتنی براعتماد بدست ا

گاهانه انسان را تجربه زیسته یا زیست جهان می نامند.زیست جهان فقط شامل تجربه های خود ما نیست حاصل از فعالیت ها و کنش های ا

ر و الکمن ،همچنین شامل تجربه های ی نیز می شود که از دیگران و به طور غیرمستقیم نیزکسب کرده ،بلکه به گ فته شوتس ،برگ

کاربران مورد مطالعه،باتوجه به ادبیات نظری تحقیق، ازشاخصهای ی در نجش بعد عینی فرهنگ اعتمادبرای س (.143،ص.4831،ایم)کنوبالخ

نرا 1گویه 41ه ودرقالِب چون "رفتارهاوتجارب زیسته" درزمینه اعتمادبهره جست . سطح سنجش این متغیر فاصله ای است.می سنجیمگزینه ای ا

نهاست.به عنوان مثال ساختار جامعه در واقع یک کلشامل عناصر و اجزای اصلی ساختار ساختار فضای مجازی: و روابط نسبتا پایدار میان ا

نها می مفهوم ساختار فضای مجازی در این تحقیق به کمک (. 38،ص.4831،شود )موسویشامل اجزای اصلی جامعه و روابط نسبتا پایدار میان ا

نها اشاره شده است ابتدا شاخص سازی شده وسپس مورد برخی ویژگی های ساختاری این فضا که در ادبیات نظری توسط محققان اینترنت به ا

شنای ی، وتعهد وپاسخگوی یثبات وپایداری،وحدت هنجاری بررسی وسنجش قرار گرفته است. ویژگیهای ی چون: در قالب مجموعه ای ، شفافیت، ا

نهم به شیوه برش قطبین از کاربران فضای مجازی مورد مطالعه پرسیده میشود."مقیاس افتراق معنای ی"یا"برش از صفات جفتی ومتضاد، ا

رائه یک وضعیت دوقطبی)مانند دو قطبین" که توسط "اوزگود"وهمفکرانش ازیک طرف و"هوف شتتر"ازطرف دیگر ساخته شده عبارتست ازا

ن –صفت فعال ن از پاسخگو خواسته می شود که ارزیابی خود رانسبت به ا

منفعل( در برابر محرکی واحد)مانند یک فرد پاسخگو( که به وسیله ا

یان در مورد ویژگی دراین تحقیق چنانچه نظر پاسخگو(.118،ص.4831بیکر،)درجه ای نشان دهد1رروی یک مقیاس وضعیت یا صفت مربوطه ب

ید های ساختاری فضای مجازی مثبت وگزینه کامال موافق باشد ،باالترین نمره و در غیر این صورت پایین ترین نمره برای هر ویژگی به دست می ا

نست که بنظر که پس از جمِع نمراِت ویژگی های ذکر شده ، می توان نتایج را بر روی یک طیف نمرات نشان داد.کسب نمرات پایین حاکی ا زا

نست که در نگاه کاربران، ساختارفضای مجازی بیشتر یک ساختاِر فاقِداعتماد ویا ظرفیت سازی برای اعتماداست. متقابال کسب نمره باال حاکی ازا

اختار فضای کاربران، ساختار فضای مجازی یک ساختاراعتمادساز می باشد.الزم به ذکر است حداقل و حد اک ثر نمره اخذ شده در رابطه با س

، وسطح سنجش این متغیرفاصله ای خواهد بود. 11و میانگین نظری مقیاس 413و 43مجازی به ترتیب

محیط مجازی ، محیطی است مشتمل بر شبکه های کامپیوتری که در لحظه به مبادله اطالعات با یکدیگر می پردازند. محیط تعاملی مجازی:

نهم شبکه های کامپیوتری با ایجاد محیط های ی چون وب سایت ، چت روم و ... زمینه رابرای ارتباط وتبادل اطالعات وتجربیات میان افراد، ا

د.منظور از محیط مجازی در این پژوهش اخص از فضای مجازی بوده وشامل محیطهای ی ندرخارج ازفضای ارتباط مستقیم و واقعی فراهم می ساز

یت سیاسی اجتماعی،سایت علمی تخصصی،سایت اقتصادی،سایت هنری، فیلم چون چت روم،ایمیل،فیس بوک،وبالگ،سایت بازی، سا

وموسیقی و سایت مذهبی می باشد. ضمنا سطح سنجش این متغیر اسمی خواهد بود.

نالین خود در این حوزه تعاملی مجازی: پژوهش منظور از حوزه های تعاملی اینترنتی موضوعات و زمینه های ی است که افراد عمدتا روابط ا

موزش ویاد گیری، سرگرمی و تفریح ، خرید و فروش،زمینه های دینی و نها برقرار می کنند. این حوزه ها شامل حوزه های ی چون ا

رابرمحورا

ضمنا سطح سنجش این متغیرنیز اسمی می باشد.ستیابی و همسر گزینی خواهد بود.اعتقادی،زمینه های سیاسی اجتماعی و دو

14

قيات تحقيفرض

:تنظيم وارائه می گردد يرز اترضيف ،يات نظریدباباتوجه به

شکل گرفته است درفضاي مجازي فرهنگ اعتماد

زان فرهنگ اعتماد در يان ساختار فضای مجازی و ميم

ن فضا رابطه وجود دارد.يا

يان ساختارفضای مجازی وابعاد فرهنگ اعتماد)ُبعد م

ذهنی وعينی( رابطه وجود دارد

ميزان فرهنگ اعتماد دربين کاربران مرد وزن متفاوت

است

ميزان فرهنگ اعتماد درکاربران وابسته به سنين مختلف

متفاوت است

ط های تعاملی يدر انواع مح زان فرهنگ اعتماديم

نترنتی متفاوت است .يا

در انواع حوزه های تعاملی زان فرهنگ اعتماديم

.نترنتی متفاوت استيا

تحقيق شناسی روش

تحقيقجامعه آماری و شيماين پژوهش روش پيق در ايروش تحق

اسالمشهر در مراجعه کننده به کافی نت ها ه کاربرانيشامل کل

ی که آمار رسمی در مورد ي. از آنجابوده استازاستان تهران

ابتدا آمار ن شهر وجود نداشتينترنت در اين اتعداد کاربرا

چاپخانه ه عکاسان،يکافی نت های دارای مجوز از "اتحاد

نیتخمي گرفته شد. سپس آماروتری" ين های کامپيداران وماش

15

م به کافی نت های يتقق مراجعه مسينترنت ازطريکاربران ا

تی يکه جمع شد وبرآورد محاسبهفعال ودارای مجوز درسطح شهر

ن ييبه منظور تعدرادامه و نفررا شامل می شود. 16171عادل م

جه يدرنت واستفاده ری کوکران، ازفرمول نمونه گيحجم نمونه

ن يری در ايوه نمونه گيش ن شد.يينفرتع 989ق يحجم نمونه تحق

ه ای متناسب بوده يپژوهش به صورت دو مرحله ای تصادفی و سهم

اسالمشهرتعدادی بصورت زليست کامل کافی نت هایاابتدا است.

ه ای متناسب با نسبت يدفی انتخاب و برای هرکافی نت سهمتصا

با سپس آن به کل جامعه آماری در نظر گرفته شد. نيمراجع

1931آذرماهدر مراجعه حضوری به کافی نت های مورد نظر

.ه شدفضای مجازی قرار داد ار کاربرانيدر اخت پرسشنامه ها

ی پژوهشافته هاي

يافته های توصيفی الف:

بررسی جامعه مورد دهد فی نشان میيافته های توصينگاهی به

، سال 4145 ين سنیانگيق جامعه ای است جوان با مين تحقيدرا

ن جامعه از ي%( وسه چهارم ا7443)دادهل يمردان تشک ت راياکثر

% جامعه موردبررسی 31با يتقر ل شده است.ي%( تشک61مجرد ها )

يگاه اجتماعی اقتصادی افرادپا ،پلم داشتهييالت باالی دتحص

%( 9848%( وباال)54گاه متوسط)يک پايز عمدتا ني بررسی مورد

ن يانگ. مياست خوبی برخوردار ، و ازاعتماد اوليهبوده

ساعت 9ش از ين جامعه بيا نترنت دريا استفاده روزانه از

نترنتبا اي کار يی ون سابقه آشنايانگيم دقيقه( و15ساعت و9)

های تعاملی که جامعه طين محيعمده ترسال می باشد. 145ز ين

تهای يعبارتند از:سا شته استت دايموردبررسی درآنها فعال

16

يت سا، %(1644س بوک )يف، %(1349ل )يميا %(،4144علمی تخصصی)

چت روم ،%(7) کامپيوتریبازی ، %(1144قی )هنری، فيلم وموسي

ن يهمچن(.%148) های مذهبیتيسا %(941اقتصادی ) هایتيسا، %(544)

ز درجامعه موردبررسی عبارتيت نيحوزه های اصلی فعال

ح يحوزه سرگرمی وتفر، %(1448ری )يادگيحوزه آموزش ونداز:بود

،%(745د وفروش )يخر، %(341اسی اجتماعی )يس حوزه، %(9941)

.%(946نی )يهمسرگز، %(144نی اعتقادی )يدحوزه

ب: يافته های تحليلی

ی تحليلی پژوهش عمدتا به فرضيات مطرح شده مربوط يافته ها

برای ارزيابی .می پردازيم ناين قسمت بدا که در می گردد

در فضای مجازی فرهنگ اعتمادنکه "تحقيق مبنی براي ه يفرض

که يک آزمون ای تی تک نمونهن آزمو "وجود دارد شکل گرفته و

آزمون جهينت .ص داده شدهيمناسب تشخهاست نمقايسه ميانگي

اس ين نظری مقيانگي( از م3343) ن محاسبه شدهيانگينشان داد م

ز میين ن تفاوت معناداريا بوده و( کوچکتر114) فرهنگ اعتماد

توان اذعان داشتبدين ترتيب می . (14111ی=باشد)سطح معنادار

شکل گرفته در فضای مجازی ک "فرهنگ"ه يبه منزل که اعتماد

کمی ن" فرهنگ اعتماد" يا ميزان اضردرحال حد دارد اما و وجو

کی ي به منظور درستی آزمايی ن تراز حد متوسط است.ييپا

ان ساختار فضای مجازی با فرهنگ يم" تحقيق:ات فرضي ازديگر

ه ين فرضيکه اصلی تر "ن فضا رابطه وجود داردياعتماد در ا

مورد استفاده قرار رسونيهمبستگی پباشدآزمون ز میيق نيتحق

ان ساختار فضای مجازی و يج آزمون همبستگی ميانت گرفت.

فرهنگ مختلف ابعادبا ن وهمچني –ن فضااي فرهنگ اعتماد در

:منعکس شده است 1شماره جدول در -اعتماد

17

فرهنگ باان ساختار فضای مجازی يم پيرسون ج آزمون همبستگیينتا :1جدول شماره

وابعاد آن اعتماد

رهايمتغ

تعداد

N

ضريب

همبستگی

R

سطح

معناداری

Sig.

02000 023.0 383 فرهنگ اعتماد درفضای مجازی -ساختارفضای مجازی

فرهنگ اعتماد در بعد ذهنی -ساختارفضای مجازی

فضای مجازی383 02300 02000

فرهنگ اعتماد در عينی بعد -فضای مجازیساختار

فضای مجازی383 02.0. 02000

(14941ب همبستگی=يضر ،14111)سطح معناداری=فوقج جدول ينتا

وساختار فضای مجازی ن فرهنگ اعتماديب نشانگر آن است که

. استم و در حد متوسط ين رابطه مستقيوا رابطه وجود دارد

های يژگيبا توجه به وساختارفضای مجازی ) ههرچ توضيح اينکه،

تلقی ک فضای اعتمادسازيبه عنوان بيشتر ن فضا(يساختاری ا

ابد. ي ش میيافزا زين اين فضادر اد موجودفرهنگ اعتم گردد،

های ساختاری ژگیيوقدر درداخل فضای مجازی هرچ ،به عبارتی

هنجاری، وحدت ،داریيپاثبات و ی،يآشنا ت،يشفاف ای چون:

توان ي دا کنند ميی پت بهترينده وضعيآ ی دريپاسخگوتعهد و

ابد.يش يز افزاينفضای مجازی در داشت فرهنگ اعتماد انتظار

ک يزی برکدامفضای مجا ساختار" نکته که درادامه، شناخت اين

دارد شتریياثرگذاری ب)عينی يا ذهنی(فرهنگ اعتماد ازابعاد

رابطه ساختارفضای مجازی ازاينرو، وه مورد توجه قرار گرفت

سنجش نگ اعتمادهفر نیيبعد عسپس با بعدذهنی وابتدا

بعد ذهنی ميان دميدهنشان 1جدول شماره همانطور که . دگردي

م و در حد يساختار فضای مجازی رابطه مستق و فرهنگ اعتماد

فضای ساختار هرچقدر بدين معنا که، .ی وجود داردمتوسط

عتمادسازتر تلقی گردد ،ارزش هاواکاربران نظر مجازی از

18

ان آنها يدر مزني اعتماد)بعد ذهنی( باورهای مربوط به

د قرار ييق مورد تايتحق هيب فرضيترتن يبدابد. يش می ايفزا

بعد مورد درج حاصله يبراساس نتا، از سوی ديگر گرفته است.

ب همبستگی= ي، ضر 14111)سطح معناداری=عينی فرهنگ اعتماد

و فرهنگ اعتماد نیيبعد ع ميان (می توان مالحظه نمود 14414

ن رابطه يالی و رابطه وجود دارد زنيساختار فضای مجازی

هرچقدر ساختار فضای درواقع، بوده است.ف يعم و درحد ضيمستق

نی يعد عبتلقی گردد کاربران اعتماد سازتر مجازی از نظر

در ز" آمي ی اعتمادا همان "تجارب وکنشهاي فرهنگ اعتماد

نکته مهم آن است کهابد. يش می يافزانيز اندکی ان آنها يم

ذهنی عدبا ب را تری قوی رابطه فضای مجازی ساختار تيوضع

. شتری رابرآن داردتاثير بي داده ونشان هنگ اعتمادفر

زان فرهنگ يم"نکه يبنی براديگرمه يدر بررسی فرض

"،نترنتی متفاوت استيط های تعاملی اياعتماد در انواع مح

ج ينتا ده شد.يمناسب د ک راههيانس يل واريتحلاجرای آزمون

محيط های ليل واريانس ميان فرهنگ اعتماد وانواع حت آزمون

منعکس می باشد: 4شماره در جدول تعاملی اينترنتی

تحليل واريانس ميان فرهنگ اعتماد وانواع محيط های آزمون: نتايج 2جدول شماره

تعاملی اينترنتی

سطح

معناداری

Sig.

ضريب آزمون

F

درجه آزادی

df

ن يانگيم

مجذورات

MS

مجموع

مجذورات

SS

منبع

راتييتغ

گروهی بين 61174311 631466 3 44941 14115

درون گروهی 1461794764 911475 969

کل 1911814717 984

19

ضريب، 1.115)سطح معناداری= 4جدول شماره ج يتوجه به نتا با

در موجود زان فرهنگ اعتماد يافت ميتوان دريم (44941= فيشر

نترنتی تفاوت جدی و معنا داری بايط های تعاملی ايمح

گردد. د میييق تايه تحقين اساس فرضيا بر و ددار گريکدي

از شر،في آزمون ضريب شدن معنادار به توجه با و ه،درادام

د تا مشخص شود فرهنگ اعتماد ياستفاده گردبی شفه يآزمون تعق

رومندتری ينترنتی درسطح نيط های تعاملی ايک از محيدر کدام

ن يد باالتره نشان دابی شفيج آزمون تعقيشکل گرفته است. نتا

بوده "س بوکيف" ط تعاملیينمره فرهنگ اعتماد مربوط به مح

"بازی و سرگرمی"ط های يمحسپس و "ليميا"ط يوبعد ازآن مح

زان يبا توجه به م بعالوه، دارند. قرار بعدیدر رتبه های

از می بايد رتبه بدست آمده، به ترتيب فرهنگ اعتماد اتنمر

ت يسا علمی ، های تيسا ،ها الگاقتصادی، وب های تيسا چت روم،

دراما، و مذهبی نام برد.های ت يسا ی واسی اجتماعيسهای

در زان فرهنگ اعتماديم" اينکه فرضيه تحقيق مبنی بر مورد

ج بدست ينتا ،"نترنتی متفاوت استيانواع حوزه های تعاملی ا

14161)سطح معناداری= از آزمون تحليل واريانس يک راهه آمده

زان يم حکايت ازآن داشت که ( 44158= شرفي زمونآ ضريب ،

فرهنگ اعتماد در حوزه های تعاملی گوناگونی که کاربران

)حوزه آموزشی، حوزه ت می کننديفعال داخل آنها فضای مجازی

گر يکديتفاوت معناداری با علمی تخصصی، حوزه اقتصادی و...(

ق ابطال می گردد.يه تحقيفرض اين بنابر و شتهندا

سن کاربران نيز با فرهنگ اعتماد رابطه جنس ودر ادامه،

ج بدست آمده)سطح يباتوجه به نتا وسنجش قرار گرفت مورد

روشن شد بين ( 44119= ، نمره آزمون تی 14195معناداری=

. بدين مرد و زن تفاوت جدی و معنادار وجود دارد کاربران

20

اربران مرد ک فرهنگ اعتماد در داخل فضای مجازی، درمعنا که

شکل کاربران زن نيب فرهنگ اعتماد در از رومندترين شتر ويب

ن همچنين مشخص گرديد ميان سن کاربران وميزا است.گرفته

بين دره وجود دارد. يعنی فضای مجازی رابط فرهنگ اعتماد در

است. يزان فرهنگ اعتماد نيز باالتر، مکاربران مسن تر

نتيجه وجمعبندی

ریيامکان شکل گ ارزيابیق ين تحقيصلی در اهدف ا

و توجه به ساختار فرهنگ اعتماد در فضای مجازی آنهم با

با توجه به هدف ن فضا بوده است. يهای ساختاری ای ژگيو

ر فضای ا دينکه: آيز مطرح شدند ازجمله ايق سواالتی نيتحق

ن فضا يهای ساختاری که ا ژگیيمجازی، آنهم با توجه به و

به چه دارد؟ وجود شکل گرفته و ساسا فرهنگ اعتماددارد، ا

نترنتی يحوزه تعاملی ايا ط ويدرکدام محميزان؟ واينکه

فرهنگ حاصله نشان دادج ينتا است؟ تر رومندين فرهنگ اعتماد

ميزان کنيوجود دارد ل اعتماد درفضای مجازی شکل گرفته و

ج ينتا با توجه به .ن" می باشديي" متوسط روبه پا درحد آن

ای واقعی که ينه اعتماد اجتماعی در دنيقات تجربی در زميتحق

، 1983اند) گالبی، ف گزارش کردهيزان اعتماد را در جامعه ضعيم

اد در فضای فرهنگ اعتم نسبیف ضع رسديبنظرم( 1989کمالی،

ای واقعی يف بودن فرهنگ اعتماد در دنيمجازی بازتابی از ضع

ای يز معتقدند دني( ن1338تز)کان و يودر اين رابطه . باشد

ای روزمره يرتر از دنيد محاسبه ناپذيمجازی در مجموع شا

ن قواعد و قراردادهای ه هماياما در مجموع بر پا باشد،

د بتوان ين شايبنابرا ای واقعی شکل گرفته است.ياجتماعی دن

گفت در جامعه ای که قواعد مربوط به فرهنگ بی اعتمادی بر

مات آنها را يو تصم کردهوارد فشار هنجاری يکنوع گران کنش

21

ز ين فرهنگ در فضای مجازی نيا تحت الشعاع قرار می دهد ،

ر قرار خواهد يتحت تاثرخنه کرده و تعامالت مجازی را

ای يدر دن بر اين باورند کهز ي(ن4117داد."نود" و" آتما" )

ای واقعی وجود دارنديی که در دنيزهايهمان چ تقريبامجازی

خته يگر آميکديکی و مجازی به يزيان فجه زيرا ود استموج

اری از کنش های يبس حاکی استزين (4117)مطالعات" اسالتر" اند.

رفتارها و انتخاب های آنان در افراد در جهان مجازی با

-نيهمچندراين رابطه .داردای واقعی همبستگی و همخوانی يدن

به نظر مي توان -مه سنتی خودمانيبا توجه به جامعه ن

ش مدرن اشاره يدنز در مورد اعتماد در فرهنگ های پيآنتونی گ

تعامالت قابل ،ش مدرنيوی معتقداست در فرهنگ های پ کرد.

-چراکه هنوز هستند نان ومبتنی براعتماد"مکان محور"ياطم

مان ومکان درآنهادگرگون نشدهز فهم -روابط بافاصله قيازطر

دراين اب"يبا "حضور و غ تنگی رابطه تنگا اعتماددرنتيجه و

ته اعتمادمبتنی بر"هم يدر نظام های ماقبل مدرن دارد. جوامع

ته متاخر،يمدرننظامهای حال آنکه در حضوری"است،

است. پس "گران ناشناسيبه د" رشخصی ويغ اعتمادبصورت

فرهنگ اعتماد در فضای نسبی ف ،ضع مثل جامعه ما ای جامعهدر

است. يينقابل تب از اين چشم انداز نيزمجازی

نکه ي"ساختار فضای مجازی" کاربران بر اساس اوضعيت در مورد

چقدر ساختار فضای مجازی را اعتماد ساز تلقی کردند نمراتی

(3/57محاسبه شده کاربران )نمره ن يانگيم ونموده کسب را

. نشان داد(71ر)ين متغياس اين نظری مقيانگيتفاوت اندکی با م

ساختارفضای مجازی بلحاظ پاسخگويان، درنگاه ،ازاين رو

زان اعتمادسازبودن نمره ای درحد متوسط داشته است.يم

22

ان ساختار فضای مجازی با فرهنگ اعتماد يم» گر:يه مهم ديفرض

جه آزمون يبا توجه به نت« ن فضا رابطه وجود دارديدر ا

را می جه ين نتيا .مورد تاييد قرار گرفترسون يهمبستگی پ

مبنی ا دهقان استاددانشگاه تهراننظر عليرض توان مويد

ژگی های يفضای مجازی در چارچوب و نکه روابط و تعامالتيبرا

. دانست ت می شونديابند و هداين فضا سازمان می يساختاری ا

، ساختاری که به لحاظ اعتمادسازی درحدمتوسط به عبارت ديگر

رد. يز توليد خواهدکاست طبعا فرهنگ اعتمادی درحد متوسط ن

وجه به در واقع کاربران فضای مجازی تعامالت خود را با ت

ن فضادارند يژگی های ساختاری اينگرش و برداشتی که از و

ن با يهمچن .کرده اندسازمان داده وهمسو با آن اعتمادورزی

نکه ي" زتومپکامبنی برااعتماد ه"شدن اجتماعیيتوجه به نظر

انسان" است تي"عامل های اجتماعی همانانديروی محرکه فراين

مات فردی و جمعی کنش يو تصم ،و البته کنش ها، انتخاب ها

له ساختار های يت های ارائه شده به وسگران در چارچوب فرص

زانی که يبه هرم ييمم بگويرد، می توانيموجود صورت می پذ

تلقی "فرصت"ژگی های ساختار فضای مجازی رايکاربران و

ساختار ت های ارائه شده توسطچارچوب فرصميکنند، در همان

ورزی می مات مبتنی بر اعتماديدست به انتخاب زده و تصم

فرهنگ ميزان مشخصی ازبوجود آورندۀ خود نيرند که ايگ

تلقی شود ديتهد به منزله ساختار چنانچه ولی .اعتماد است

د.نکناجتناب می ازاعتمادورزی انسانها نيز

نی فرهنگ اعتماد با ينی و عابعاد ذهارتباط ميان ادامه، در

د ييتامربوطه ات يفرض سنجش گرديد وفضای مجازی ختارسا

ط يزان فرهنگ اعتماد در انواع محيم»ه ين فرضيهمچن شدند.

ج يبا توجه به نتا زين «نترنتی متفاوت استيهای تعاملی ا

ن فهم ايبرای د شد.ييتايک راهه انس يل واريآزمون تحل

23

و شتريفرهنگ اعتماد ب مجازی طيکه در کدام محمساله

شفه"استفاده شد تعقيبی است از "آزمون شکل گرفته رومندترني

ب در يبترت زان فرهنگ اعتمادين مينشان داد باالتر جهيکه نت

ل ودررتبه بعدی يميط تعاملی ايس بوک وسپس محيفط تعاملی يمح

ه يفرضاست. در ادامه، سرگرمی شکل گرفته ت بازی ويسا

نترنتی يهای تعاملی اواع حوزهگ اعتماد در انزان فرهنيم»

انس يل واريج آزمون تحليبا توجه به نتانيز «متفاوت است

زان فرهنگ اعتماد در يم» ديگر يعنی ه يد نشد. امافرضييتا

جه آزمون تی يبا توجه به نت «متفاوت است مرد وزنکاربران

ان ميلوم شددرهای بدست آمده مع نيانگيبا تامل درم و دييتا

سبت به زنان شکل شتری نيب نيآنال فرهنگ اعتماد کاربران مرد

ميزان فرهنگ اعتماد درکاربران »ه ين فرضيگرفته است. همچن

زبا توجه ين« وابسته به سنين مختلف با يکديگر متفاوت است

بدين د. يد گردييرسون تايجه حاصل از آزمون همبستگی پيبه نت

باالتر فرهنگ اعتماد معنا که درکاربران وابسته به سنين

درپايان بيشتری نسبت به کاربران جوان تر شکل گرفته است.

وبا توجه به نتايج بدست آمده پيشنهاداتی چندمطرح می گردد:

ساختاری موردنظر زتومپکا برای طيق شراين تحقيا .در1

استفاده درفضای مجازی مورد نگ اعتمادجاد و توسعه فرهيا

در نکه زتومپکايگردد با توجه به ا شنهاد میيپ .گرفت قرار

ه های ين سرمايو همچنتی ينشانگان شخص ريخود به تاث هينظر

است، جاد فرهنگ اعتماد اشاره کردهيدرا زين فردی و جمعی

رد.يقات بعدی قرار گيتواند دردستورکار تحقي ن موضوع ميا

ر خطی شدن،يغ ،اری از متخصصان فضای مجازیي.به اذعان بس4

از زيات نشدن ارتباط "فرامتن"ر و يهی انعطاف پذسازماند

ک است. ينده ای نزديژگی های ساختاری جهان مجازی در آيو

24

فرامتن شدن شکل اصلی سازماندهی ارتباطات انسانی در فضای

داری و يشن داری،يامکانات د . بدين معنا کهدمجازی خواهد ش

ر کلی ک ساختايدر وهمه همه ، هادر کامپوترموجود نوشتاری

ژگی يواهند شد و فرامتن را به عنوان وب خيگر ترکيکديبا

ژگی ين ويرايتاث ای مجازی رقم خواهند زد.ياصلی تعامل در دن

کارمی تواند موضوع فضای مجازی در ساختاری برفرهنگ اعتماد

.رديگقات بعدی قرار يتحق

قات که رابطه اعتمادو توسعه يج برخی ازتحقي.باتوجه به نتا9

قات ين تحقيج ايو نتا معکوس گزارش کرده اند ان راريدرا

بی ديران به بازتوليتوسعه درا ندينشان داده که فرا

ن يا ارزيابیشنهاد می شود به يشده است، پ اعتمادی منجر

کی ازيبه مثابه هم نترنت ياايکه آ ه شودموضوع پرداخت

– د فرهنگ بی اعتمادی در جامعهيق توسعه به بازتوليمصاد

ر؟يا خيمنجر می گردد -ح کالن وملیدرسط

---------------

25

فهرست منابع :

نی.:بی،چاپ دوم،تهران يهوشنگ ناترجمه ، قات اجتماعیينحوه انجام تحق( 1987)ترز ال. کريب.1

نی.:بی،تهران يهوشنگ ناترجمه ، قات اجتماعیيش در تحقپيماي(.1967، دی. ای. )دواس.4

ستوده. :زيفاطمه گالبی،تبر ترجمه ،ه جامعه شناختیينظر ،اعتماد( . 1981وتر)يزتومپکا، پ.9

رازه.يش :غالمرضا غفاری،تهران ترجمه ه جامعه شناختی،ينظر ،اعتماد( . 1987وتر)يزتومپکا، پ.1

نی.:چهر صبوری،چاپ هفتم،تهرانومنترجمه ،دگاه جامعه شناسیيده پرسش از د(1988شارون،جوئل).5

مرکز.:تهران محسن ثالثی،ترجمه ته،يامدهای مدرنيپ(1966نی)دنز،آنتويگ.7

.نی:ان،تهرانيناصر موفقترجمه دد و تشخص،تج( 1968دنز،آنتونی)يگ.6

رساله دکترای کرد نسلی،يد بر رويز با تاکيمطالعه اعتماد اجتماعی در شهر تبر(. 1983گالبی، فاطمه).8

جامعه شناسی دانشگاه تهران.

سازمان بردياست با تاکياد اجتماعی در دو حوزه فرهنگ و سقی اعتميمطالعه تطب(. 1989) مالی، افسانهک.3

، رساله دکترای جامعه شناسی دانشگاه تهران.های تخصصی

ری روابط ي:شکل گط مجازیيوه رفتار افراد در محيمطالعه ش(. 1985کبخش، مرسده)يرضاو نيدهقان، عل.11

.43-1(:7)4رانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات ينت، فصلنامه انجمن انتريمانه در اتاق های گپ زنی ايصم

ت ي؛ مطالعه موردی کاربران سامجازی خود و اظهار خود در فضای (.1986)ا، آوا ني رضا -،ديان، حمعبدالله.11

43-11( :19)1رانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات،يکلوپ دات کام، فصلنامه انجمن ا

هينهتهران: ب ايل،قدرت اجتماعی موب (1983ن )يدکمال الديموسوی، س.14

13 -Clayden J. S.(2007)The Development of Trust in Virtual Teams: An Exploratory, Examination of Communication technologies, A

Dissertation Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Doctor of Philosophy,Capella University.

14-Henderson S. &Gilding M. (2004)I’ve Never Clicked this Much with Anyone in My Life:trust and Hyperpersonal Comunication in Online

Friendships ,In New Media & Society,Vol6,4,pp:487-506.

15- Hitsch, G., Hortacsu A., Ariely D. (2005) What Makes You Click: an Empirical Analysis of Online Dating. –USA: University of Chicago,

Department of Economics. Retrived from http://www.aeaweb.org/annual mtg papers/2006/0106 0800 0502.pdf.

16-Sztompka,P. (1998)Trust , Distrust and The Paradox of Democracy ,In European Journal of Social Theory,1(19),pp:19-32.

17-Zornoza A., Orengo V., Penarroja S.(2009)Relational Capital in Virtual Teams: The Role Played by Trust, Social Science Information

,Vol48-no2,pp:257-281.

26

پ ی نوشت ها

------------------------------

1. Sztompka, P.

2. Henderson, S.

با سالم واحترام

هجناب آقای دکتر عبداللهیان سردبیر محترم مجله جهانی رسان

بذل توجه ونکات ارزنده و بجا که توسط داور محترم )داور اول( درباره مقاله ضمن تشکر از عنایت ،

تادرحد توان کلیه "تحلیل جامعه شناختی فرهنگ اعتماد درفضای مجازی" مطرح شده است سعی شد

د4گردن نظرمساعد داور محترم تامی انجام شده با اصالحاتاعمال گردد4 امید است موارد اصالحی

صفحه کاهش یافت 49به صفحه 94از حجم مقاله

فواصل بین کلماتحتی المقدور اصالح

ادغام مقدمه وطرح مساله

مطالبدرمقدمه با حذف مطالعه گونتر هیتچ وحذف واضافه برخی 7وبند اول ص 5اصالح دوبند آخر ص

فرضیات در آخر بخش "مبانی نظری" ناظربرافزودن یک پارگراف جمعبندی

انطباق موارد ومحتوای فرضیات با یافته های توصیفی وتحلیلی

درآخر مبانی نظریونحوه سنجش آنها تحقیقمفاهیم افزودن تعریف عملیاتی

بحث های روش دریافته ها به بخش روش منتقل گردید

جمعبندی به تناسب اصالحات مورد بازنگری واقع شدنتیجه وپس از اصالح موارد فوق،

سالمتیبا آرزوی

دکتر سید کمال الدین موسوی

1939مهر 11

27