Moskova Ayaklanmas�ndan Al�nacak Dersler

Viladimir �liç Lenin

�lk defa 29 A§ustos 1906'da Proletari 'de yay�nland�.

V. �. Lenin, Selected Works, International Publishers, 1967, Cilt I, s.577-583.

[Türkçesi, Pomeroy, Marksizm ve Gerilla Sava³�, Belge Yay�nlar�, Bir-inci Bask�, Eylül 1992, s. 82-91.]

Aral�k 1905'te Moskova (Moskova, 1906)1 adl� kitap tam zaman�nda ya-y�nland�. Aral�k ayaklanmas�ndan al�nacak dersleri bellemek, i³çi partisi içingeciktirilmeyecek önemli bir ödevdir. Yaz�k ki, bu kitap içine bir ka³�k kat-ran dökülmü³ bir bal küpüne benziyor: Eksikli§ine kar³�n çok ilginç malzeme;ama inan�lmayacak kadar gev³ek, inan�lmayacak kadar s�radan yarg�lar. Buyarg�lar� ba³ka bir zaman ele alaca§�z, ³imdilik dikkatimizi günün alevli so-rununa, Moskova ayaklanmas�ndan al�nacak derslere çevirece§iz.

Moskova'daki Aral�k hareketinin ba³l�ca biçimleri sakin grev ve gösteri-lerdi; bunlar i³çilerin büyük ço§unlu§unun faal olarak kat�ld�§� tek sava³mabiçimiydi. Oysa, Moskova'daki Aral�k hareketi, ba§�ms�z ve üstün bir çarp-�³ma biçimi olarak, genel grevin art�k zaman� geçti§ini, hareketin esasl� vekar³� konulmaz bir güçlü [güçle] bu dar s�n�rlar� a³�p daha yüksek bir müca-dele biçimine �ayaklanmaya� yöneldi§ini aç�kça gösteriyordu.

Grev ça§r�s�nda bütün devrimci partiler, bütün Moskova sendikalar� bu-nun bir ayaklanmaya dönü³mesinden kaç�n�lamayaca§�n� kabul etmi³, hattabunu sezmi³lerdi. 6 Aral�kta �³çi Temsilcileri Sovyeti �grevi, silahl� bir ayak-lanmaya çevirmek için u§ra³ma� karar�na vard�. Gene de örgütlerden hiç biribuna haz�r de§ildi. Gönüllü Çarp�³ma Tak�mlar� Birle³ik Meclisi2 bile, ayak-lanman�n uzak bir olas�l�k oldu§unu (9 Aral�kta) söylüyordu; sokak çarp�³-malar�na kat�lan ya da bunlar� yöneten adamlar� olmad�§� belliydi. Örgütlerhareketin büyüyüp geni³lemesine ayak uydurmay� ba³aramad�lar.

1Men³eviklerin 1905 olaylar�na ili³kin yorumu.21905 Kas�m�nda Moskova'da Kara Yüzler'in tehdidini önlemek için kuruldu. Kara Yüz-

ler, devrimci harekete sald�rmak, adam öldürmek, Yahudi k�r�mlar�nda kullanmak üzere

polisin örgütledi§i çetelerdi.

1

Asl�nda, Ekim'den sonra yarat�lan nesnel ko³ullar�n bask�s� sonucunda,grev, bir ayaklanma durumuna geliyordu. Bir genel grev art�k hükümeti ga�lavlam�yordu: Hükümet art�k kar³� devrimci kuvvetler örgütlemi³ti, bunlar as-keri hareket için haz�rd�lar. Ekim'den sonra bütün Rus devriminin geli³imi veAral�k günlerinde Moskova'daki olaylar dizisi, Marx'�n derin önermelerindenbirini aç�kça peki³tirmektedir: Devrim, kuvvetli ve birle³mi³ bir kar³� devrimdo§urarak ilerler, yani dü³man� daha a³�r� savunma çarelerine ba³vurmayave bu yolda daha güçlü sald�r� araçlar� bulmaya zorlar.

Aral�k 7 ve 8: Sakin bir grev, sakin kitle gösterileri.

8 Aral�k ak³am�: Akvaryum'un ku³at�lmas�.

9 Aral�k sabah�: Strastnaya Meydan�ndaki kalabal�§a süvarilerin sald�r�s�.

Ak³am: Fiedler binas�na bask�n. Kafalar k�z�yor. Örgütlenmemi³ sokakkalabal�klar� kendiliklerinden, çekine çekine ilk barikatlar� kuruyorlar .

Aral�k 10: Barikatlara ve sokaktaki topluluklara topçu ate³i aç�l�yor. Ba-rikatlar daha bir dü³ünülerek kuruluyor; art�k ³urda burda de§il, gerçektengeni³ ölçüde. Bütün halk sokaklarda, ³ehrin ba³l�ca yerleri bir barikat a§�ylaçevrili. Gönüllü çarp�³ma birlikleri birkaç gün askerlere kar³� inatç� bir ge-rilla sava³� veriyorlar; onlar� büyük kay�plara u§rat�p, Dubasov'u [MoskovaAskeri Genel Valisi] takviye istemek zorunda b�rak�yorlar. Ancak 15 Aral�ktahükümet kuvvetleri üstün duruma geçip, 17 Aral�kta Semyonovsky Alay�ayaklanman�n son kalesi olan Presnya Bölgesini eziyor.

Grevden ve gösterilerden tek tek barikatlara, tek tek barikatlardan kit-lelerin kurdu§u barikatlara ve askerlere kar³� sokak sava³lar�na geçildi. Ör-gütlerin ili³i§i olmadan, geni³ i³çi s�n�f� mücadelesi bir grevden ba³lay�p birayaklanmaya ula³t�. Rus devriminin 1905 Aral�§�nda sa§lad�§� en büyük ta-rihsel kazanç budur; bütün önceki kazançlar gibi bu da büyük fedakarl�klarbahas�na [pahas�na] kazan�ld�. Hareket genel bir siyasal grevden daha yük-sek bir a³amaya ula³t�. Devrime kar³� koymada gericili§i sonuna dek gitmeyezorlad�; böylece, devrimin de, sald�r� araçlar� uygulamakta sonunda [sonuna]dek gidece§i an�, daha bir yakla³t�rd�. Gericilik, barikatlar�, binalar�, kalabal-�klar� bombalamaktan ileri gidemez; ama devrim, Moskova gönüllü çarp�³mabirliklerinden çok daha ilerlere gidebilir, enine boyuna çok da ilerlere. Dev-rim Aral�ktan bu yana çok ilerledi. Devrimi do§uracak buhranlar�n temeliölçülemeyecek kadar geni³ledi: art�k b�ça§�n adamak�ll� bilenmesi gerekiyor.

�³çi s�n�f�. [,] mücadelenin nesnel ko³ullar�ndaki de§i³ikli§i ve grevdenayaklanmaya geçi³ ihtiyac�n�, kendi önderlerinden daha çabuk anlad�. Herzaman olageldi§i gibi uygulama teorinin önüne geçti. Sakin bir grev ve gös-

2

teriler, art�k i³çileri tatmin etmemeye ba³lad�; ³öyle sordular: Bundan sonrane yapmal�? Böylece daha kararl� ve cesur bir hareket istediler. Barikatlarkurulmas� talimat� mahallelere gelmeden çok önce, zaten ³ehrin merkezindebarikatlar kurulmu³tu. Y�§�nla i³çi çal�³t� bunlarda; ama bu bile onlar� tatmin

etmiyordu; bilmek istiyorlard�: bundan sonra ne yapmal�? Etkin çareler isti-yorlard�. Aral�k ay�nda biz, Sosyal Demokrat i³çi s�n�f� önderleri, birlikleriniak�l almaz bir biçimde yay�p, ço§unun sava³a etkin olarak kat�lmamas�na se-bep olan bir ba³komutan gibiydik. Kitleler kararl� ve cesur bir kitle hareketiiçin talimat bekliyorlard� ama alamad�lar.

Bunun gibi, Plekhanov'un, bütün oportünistler taraf�ndan benimsenen�krinden daha k�sa görü³lü bir³ey olamaz: Ona göre, grev zamans�zd�, ba³la-t�lmamal�yd� ve �silaha sar�lmamal�yd�lar�. Oysa, tam tersine, daha kararl�,daha sald�rgan ve daha canl� olarak silaha sar�lmal�yd�k; sorunlar� sakin birgrev s�n�r� içinde çözmenin imkans�z oldu§unu, korkusuz ve amans�z bir si-lahl� çarp�³ma gerekti§ini kitlelere anlatmal�yd�k. �imdi art�k siyasal grevlerinyetersiz oldu§unu aç�ktan aç�§a kabul etmeliyiz; silahl� çarp�³madan yana kit-leler aras�nda yayg�n bir tahrike giri³meli ve �haz�rl�k a³amalar�� yaveleriyleya da herhangi bir yolla bu sorunu buland�rmaya kalk�³mamal�y�z. Gelecekdevrimci hareketin ba³ ödevi olarak korkunç, kanl� bir yoketme sava³� gerek-ti§ini kitlelerden gizleseydik hem kendimizi, hem halk� aldatm�³ olacakt�k.

Aral�k olaylar�ndan ö§renece§imiz ilk ders budur. Ba³ka bir ders de, ayak-lanman�n niteli§i, bunu yöneten yöntemler ve askeri birlikleri halk�n yan�naçeken ko³ullarla ilgilidir. Bu son nokta üstüne partimizin sa§ kanad�nda pekçok taraftar� olan bir görü³ egemendir. Ça§da³ askeri birliklerle çarp�³man�nimkans�z oldu§u iddia edilir ve �askerler devrimden yana çekilmelidir� denir.Devrim geni³leyip kitlelere inmezse ve askerleri etkisi alt�na almazsa önemlibir çarp�³ma sorunu olamaz elbet. Askerler aras�nda çal�³mam�z gerekti§i sözgötürmez bir gerçektir. Ama onlar�n kand�r�larak ya da kendileri inanarak,bir ç�rp�da bizden yana geçeceklerini hayal edemeyiz. Bu görü³ün nas�l bey-lik ve cans�z oldu§unu Moskova ayaklanmas� aç�kça gösterdi. Bununla birl-ikte, gerçekten halkç� her harekette oldu§u gibi, askerlerin karars�zl�§�, devr-imci çarp�³ma k�z�³t�§�nda iki taraf� da askerleri elde etme sava³�na sürükler.Moskova ayaklanmas�, gericilikle devrim aras�nda, askerleri elde etmek içingiri³ilen umutsuz, tela³l� bir sava³�n kesin örne§iydi. Dubasov bile Moskovagarnizonunda 15.000 adam�ndan ancak be³ binine güvenilebilece§ini söyle-mi³ti. Karars�zlar� kendi sa�ar�nda tutabilmek için hükümet çe³itli çarelereba³vurdu: yalvard�lar, onlara ya§ çektiler, rü³vet verdiler, cep saatleri, para,vb. verdiler, votkayla sarho³ ettiler, yalan söylediler onlara, gözda§� verdi-ler, k�³lalara kapat�p silahlar�n� ald�lar, bu arada hiç güvenemediklerini hileve ³iddetle temizlediler. Bu bak�mdan hükümetin yan�nda yaya kald�§�m�z�

3

aç�kça ve çekinmeden itiraf etmek yüreklili§ini göstermeliyiz. Bahsi hükü-met kazand�; biz karars�z askerleri elde etmek için böyle etkin, cüretli, geni³kaynakl�, atak bir sava³ için elimizdeki güçlerden yararlanmay� ba³aramad�k.�imdiye dek ordu içinde çal�³m�³t�k ama, bundan böyle, askerleri, kafalar�yla�kazanmak� için çabalar�m�z� kat kat art�raca§�z. Ancak, bir ayaklanma an-�nda askerleri elde etmek için bedensel bir sava³ da gerekti§ini unutursak,zavall� bilgiçler olup ç�kar�z.

Aral�k günlerinde Moskova i³çileri, askerleri kafalar�yla �kazanma� konu-sunda bize büyük dersler verdiler. Sözgelimi, 8 Aral�kta Strastnaya Meyda-n�nda Kazaklar� bir kalabal�k ku³att�§� zaman aralar�na girdiler, arkada³l�kettiler ve onlar� geri dönmeye kand�rd�lar. Gene 10 Aral�kta Presnya bölge-sinde 10.000 ki³ilik bir kalabal�k içinde k�z�l bir bayrak ta³�yan iki i³çi k�zKazaklar�n önüne f�rlay�p �Öldürün bizi. Sa§ kald�kça bayra§� teslim etmeye-ce§iz� diye ba§�rd�klar�nda, Kazaklar da§�l�p atlar�n� sürdüler, arkalar�ndankalabal�k ba§�rd�: �Ya³as�n Kazaklar�. Bu cesaret ve kahramanl�k örnekleri,i³çilerin kafas�ndan hiçbir zaman silinmeyecektir.

Ama Dubasov'un yan�nda nas�l yaya kald�§�m�z�n örnekleri de var. 9 Ara-l�kta askerler Bolshaya Serpukhovskaya soka§�nda, ayaklananlara kat�lmakiçin Marseillaise söyleyerek yürüyorlard�. �³çiler onlar� kar³�lamak için dele-geler gönderdiler. Malakhov [Moskova Askeri Bölgesi Kurmay Ba³kan�] at�n�dörtnala onlara do§ru sürdü. �³çiler geç kalm�³t�, önce Malakhov yeti³ti as-kerlere. Duygulu bir konu³ma yapt�, askerleri karars�zl�§a dü³ürdü, süvarilerleçevirdi ve götürüp k�³laya kapatt�. Malakhov askerlere zaman�nda yeti³ti, bizyeti³emedik; oysa iki gün içinde 150.000 ki³i ça§r�m�za ko³mu³tu, bunlardan,sokaklara devriyeler ç�kar�labilirdi, ç�kar�lmal�yd�. Malakhov askerleri süvar-ilerle ku³att�, bu ara biz Malakhov'u bombac�larla ku³atmay� ba³aramad�k.Yapacakt�k bunu, yapmal�yd�k; bir zamanlar Sosyal Demokrat gazetede de-nildi§i gibi (eski Iskra), bir ayaklanmada sivil ve askeri ³e�erin amans�zcayokedilmesi, ödevimizdir. Bolshaya Serpukhovskaya soka§�nda olanlar, anahatlar�yla belli ki Nesvizhskiye ve Krutitskiye K�³lalar� önünde de tekrar ed-ildi; ayr�ca i³çiler Ekaterinoslav alay�n� �çekme�ye kalk�³t�klar�nda. Alexand-rov'daki istihkamc�lara delegeler gönderildi§inde ve Kolomna'da istihkamc�la-r�n silahlar� al�nd�§�nda da ayn� ³eyler olmu³tur. Ayaklanma süresince karars�zaskerleri elde etme sava³�nda yetersiz oldu§umuzu gösterdik.

Aral�k olaylar� Marx'�n derin önermelerinden ba³ka birini, oportünistle-rin unuttu§u bir önermeyi de do§rular: Ayaklanma bir sanatt�r ve bu sanat�nba³l�ca kural� müthi³ cüretli ve dönmemecesine kararl� bir sald�r�c� olmakt�r.Yeterince sindirememi³iz bu gerçe§i. Bu sanat�, bu her ne bahas�na [pahas-�na] olursa olsun sald�rma kural�n�, ne biz ö§renmi³iz yeterince, ne de kitlelere

4

ö§retmi³iz. Bütün gücümüzle bu kusurumuzu gidermeye çal�³mal�y�z. Siyasalsloganlar sorununda taraf tutmak yetmez; ayr�ca bir silahl� ayaklanma soru-nunda da taraf tutmak gerekir. Buna kar³� olanlar, buna haz�r olmayanlar,gözünün ya³�na bakmadan devrimi destekleyenler aras�ndan at�lmal�, tas�n�tara§�n� yüklenip devrim dü³manlar�n�n, hainlerin, korkaklar�n yan�na gön-derilmelidir; çünkü olaylar�n bask�s�n�n ve çarp�³ma ko³ullar�n�n bizi, dostudü³mandan ay�rmak için, bu ilkeye göre davranmaya zorlayaca§� günler ya-k�nd�r. Sakin ve durgun olun demeyelim; askerler bize �gelsin� diye �bekle-meyelim�. Hay�r! Atak, y�k�c�, silahl� bir sald�r� gerekti§ini, böyle zamanlardadü³mana komuta eden ki³ilerin yokedilmesi gerekti§ini, karars�z askerleri eldeetmek için daha canl� bir sava³ gerekti§ini, evlerin damlar�ndan ba§�rmal�y�z.

Moskova olaylar�ndan al�nacak üçüncü ders, bir ayaklanma için kuvvetle-rin örgütleni³i ve taktikle ilgilidir. Askeri takti§in dayand�§� ³ey askeri tekn-iktir. Bu basit gerçe§i Engels ortaya att� ve bütün Marksistlere kabul ettirdi.Askeri teknik bugünlerde ondokuzuncu yüzy�l�n ortalar�nda oldu§u gibi de-§ildir. Toplara kar³� insan kalabal�klar�yla yürümek, barikatlar� tabancalarlasavunmak delilik olur. Kautsky, Moskova olaylar�ndan sonra Engels'in bu ko-nudaki yarg�lar�n�n yeniden gözönüne al�nmas�n�n tam zaman� oldu§unu veMoskova'n�n �yeni barikat taktikleri� getirdi§ini yazarken hakl�yd�. Bu takt-ikler gerilla sava³� taktikleridir. Böyle bir taktik için gereken örgüt, çok küçükve hareketli birliklerdir; on ki³ilik, üç ki³ilik, hatta iki ki³ilik birlikler. �imd-ilerde be³ ya da üç ki³ilik birliklerden söz edilince, burun k�v�ran Sosyal De-mokratlara rasl�yoruz. Alay etmek, ça§da³ askeri tekni§in getirdi§i ko³ullaralt�ndaki sokak çarp�³mas�n�n ortaya ç�kard�§� yeni taktik ve örgüt sorununubilmezlikten geli³in ucuz bir yoludur. Moskova ayaklanmas�n�n hikayesini iy-ice bir inceleyin beyler, �be³ ki³ilik birlikler� ile �yeni barikat takti§i� sorunuaras�nda nas�l bir ba§lant� oldu§unu göreceksiniz.

Moskova bu taktikleri ilerletti, ama onlar� gerçekten büyük çapta, birkitle çap�nda, uygulamaya yetecek kadar geli³tirmeyi ba³aramad�. Gönüllüçarp�³ma tak�mlar� çok azd�, atak sald�r� slogan� i³çi kitlelerine verilmedi veonlar bunu uygulamad�lar; gerilla müfrezeleri nitelik bak�m�ndan birbirininayn�yd�, silahlar� ve yöntemleri yetersizdi, kalabal�§a önderlik etme yetenek-leri hemen hiç geli³memi³ti. Bütün bunlar� gidermeliyiz; Moskova deneyindenbir³eyler ö§renerek, bunlar� kitleler aras�nda yayarak ve daha da geli³tirme-leri için onlar�n yarat�c� çabalar�n� bileyerek yapaca§�z bunu. Aral�ktan beribütün Rusya'da süregelen gerilla sava³� ve korkunç ³iddet hareketleri elbettebir ayaklanman�n do§ru takti§ini ö§renmekte kitlelere yard�m edecektir. Sos-yal Demokrasi bu ³iddet hareketlerini gözönüne almal� ve onu kendi takti§iylekayna³t�rmal�, örgütleyip kontrol etmeli; bunu, i³çi s�n�f� hareketinin ve geneldevrimci çarp�³man�n ko³ullar�na ve ç�karlar�na indirgemeli; bu ara ayak-

5

lanma s�ras�nda Moskoval� arkada³lar�m�z�n ve ünlü Letonya Cumhuriyeti3

günlerinde Letonyal�lar�n (amans�zca icab�na bakt�klar� gibi) bu gerilla sava-³�n�n �sokak serserisi� sapk�nl�§�n� ac�madan buday�p atmal�d�r.

Son zamanlarda askeri teknikte yeni ilerlemeler oldu. Japon sava³�, elbombas�n� ortaya ç�kard�. Ha�f silah fabrikalar�, pazara otomatik silahlarsürdüler. Bu iki silah da Rus devriminde ba³ar�yla kullan�ld�, ama yeterliolmaktan uzakt�. Teknik geli³melerden yararlanabiliriz, yararlanmal�y�z; i³çimüfrezelerine büyük say�da bombalar yapmay� ö§retmeliyiz; onlara ve bizimçarp�³ma tak�mlar�m�za patlay�c� maddeler, bombalar, otomatik tüfekler eldeetmekte yard�m etmeliyiz. �ehirlerdeki ayaklanmalarda i³çi kitleleri yer al�rsa,dü³mana kar³� kitle sald�r�lar�na giri³ilirse, Duma'dan sonra, Sveaborg veKronstadt'tan sonra büsbütün karars�zla³an askeri birlikleri elde etmek içinbilinçli, ustaca bir sava³a geçilirse, genel çarp�³maya köylerin de kat�lmas�n�sa§layabilirsek, bütün Rusya'n�n gelecek silahl� ayaklanmas�nda zafer bizimolacakt�r.

Öyleyse Rus devriminin büyük günlerinin verdi§i dersleri sindirerek çal-�³mam�z� daha da yay�p geli³tirelim ve ödevlerimizi daha bir cüretle ortayakoyal�m. Çal�³mam�z�n temeli, bu önemli anda ulusun geli³me isteklerine ves�n�f ç�karlar�na kesin bir güvendir. Çarl�k rejimini y�kma, devrimci bir hü-kümet taraf�ndan bir kurucu meclis toplama slogan� alt�nda i³çi s�n�f�n�n,köylülerin ve ordunun gittikçe artan bir k�sm�n� biraraya getiriyoruz, getir-meye devam edece§iz. �imdiye dek oldu§u gibi çal�³mam�z�n esasl� ve ba³l�caözü, kitlelerin siyasal anlay�³�n� geli³tirmektir. Ama bu genel, sürekli ve esasödevin yan�s�ra Rusya'n�n bugün içinde bulundu§u dönemin bize ba³ka özelödevler de yükledi§ini unutmamal�y�z. Bilgiç tasla§� ve dar kafal� olmaya-l�m, bu an için gerekli olan özel ödevleri, bu belli mücadele biçimlerinin özelödevlerini, her zaman ve bütün ko³ullar alt�nda de§i³meden kalan sürekliödevlerimiz var diye anlams�z mazeretlerle, yapmaktan kaç�nmayal�m.

Büyük bir kitle çarp�³mas�n�n yakla³t�§�n� hat�rlayal�m. Silahl� bir ayak-lanma olacak bu. Mümkün oldu§u kadar bir anda olmal� bu. Kitleler silahl�,kanl�, korkunç bir çarp�³maya gireceklerini bilmeli. Ölümü hor görmeliler vezafere güvenmeliler. Dü³mana ³iddetle, canla ba³la sald�rmal�lar; �savunmayok, sald�r� olmal� kitlelerin slogan�; ödevleri dü³man� amans�zca yoketmekolacak; çarp�³man�n örgütü hareketli ve esnek olacak; askerler aras�ndaki ka-rars�z ö§elerin bu yana etkin olarak kat�lmas� sa§lanacak. Bu büyük çarp�³-mada bilinçli i³çi s�n�f�n�n partisi ödevini son kertesine kadar yapmal�.

31905 Aral�§�nda çe³itli Letonya ³ehirleri Çar birliklerine kar³� gerilla sava³�na ba³layan

devrimci i³çilerin, tar�m i³çilerinin, köylülerin silahl� müfrezelerinin eline geçmi³ti. 1906

Oca§�nda da Letonya'daki ayaklanmalar Çar generallerinin ceza seferleriyle bast�r�ld�.

6

V. �. Lenin, Selected Works,International Publishers, 1967, Cilt I, s.577-583.

�lk defa 29 A§ustos 1906'da Proletary 'deyay�nland�.

7

Ayd�nlanma Kütüphanesi

http://www.1001001000.org