1

บรรยายโดย อ.พงศ์�สฎา เฉลิ�มกลิ��น มหาวิ�ทยาลิ�ยราชภั�ฏนครปฐม

มงคลิ ๓๘ ประการ

2

มงคลิ ค$อเหตุ&แห(งควิามส&ข ควิามก*าวิหน*าใน

การด,าเน�นช-วิ�ตุ ซึ่/�งพระพ&ทธเจ้*าได*ทรงแสดงไวิ*

ให*พ&ทธศ์าสน�กชนได*พ/งปฏ�บ�ตุ�น,ามาจ้าก

บทมงคลิส3ตุรท-�พระพ&ทธเจ้*าตุร�สตุอบป4ญหา

เทวิดาท-�ถามวิ(า ค&ณธรรมอ�นใดท-�ท,าให*ช-วิ�ตุ

ประสบควิามเจ้ร�ญหร$อม- มงคลิช-วิ�ตุ“ ”

มงคลิ ๓๘ ประการ

“ มงคลิช-วิ�ตุ ม- ๓๘ ประการ”

3

๑ . การไม(คบคนพาลิลิ�กษณะของคนพาลิม- ๓ ประการค$อ

๑ . คิ�ดชั่�ว คิ�อการม�จิ�ตคิ�ดอยากได�ในทางท�จิร�ต

ม�คิวามพยาบาท และม�จิฉาท�ฐิ� คิ�อเห็$นผิ�ดเป็'นชั่อบ

๒ . พ)ดชั่�ว คิ�อคิ*าพ)ดท�ป็ระกอบไป็ด�วยวจิ�ท�จิร�ตเชั่+น

พ)ดเท$จิ พ)ดส่+อเส่�ยด พ)ดคิ*าห็ยาบ และพ)ดเพ�อเจิ�อ

๓ . ท*าชั่�ว คิ�อท*าอะไรท�ป็ระกอบด�วยกายท�จิร�ตเชั่+น

การฆ่+าส่�ตว/ ล�กขโมย ฉ�อโกง ป็ระพฤต�ผิ�ดในกาม

4

๒ . การคบบ�ณฑิ�ตุ บ�ณฑิ�ตุ ห็มายถึ4งผิ)�ทรงคิวามร) � ม�ป็5ญญา ม�จิ�ตใจิท� งาม และม�การด*าเน�นชั่�ว�ตท�ถึ)กต�อง ร) �ด�ร) �ชั่� ว ม�ล�กษณะด�งน�9คิ�อ

๑. เป็'นคินคิ�ดด� คิ�อการไม+คิ�ดละโมบ ไม+พยาบาทป็องร�ายใคิร คิวาม กต�ญญู)ร) �คิ�ณ

๒. เป็'นคินพ)ดด� คิ�อวจิ�ส่�จิร�ต พ)ดจิร�ง ไม+พ)ดห็ยาบ ถึากถึาง น�นทาว+าร�าย ๓. เป็'นคินท*าด� คิ�อท*าอาชั่�พส่�จิร�ต ม�เมตตา ท*าทานเป็'นป็กต�น�ส่�ย อย)+ในศี�ลธรรม

6

๔ . การอย3(ในถ��นอ�นสมควิรถ��นอ�นสมควิรควิรประกอบด*วิยส��งแวิดลิ*อม ๔ อย(างได*แก(

๑.อาวาส่เป็'นท�ส่บาย ห็มายถึ4งอย)+แล�วส่บาย ส่ะอาด อากาศีด� ไม+ม�อบายม�ข

๒.อาห็ารเป็'นท�ส่บาย ห็มายถึ4งอาห็ารการก�นอ�ดมส่มบ)รณ/

๓.บ�คิคิลเป็'นท�ส่บาย ห็มายถึ4งท�ท�ม�คินด� จิ�ตใจิโอบอ�อมอาร� ม�ศี�ลธรรม

๔.ธรรมะเป็'นท�ส่บาย ห็มายถึ4งม�ท�พ4งด�านธรรมะ ม�ท�ฟั5งธรรม ม�ว�ดอย)+ในละแวกน�9น

7

๕ . เคยท,าบ&ญมาก(อนการท,าบ&ญ น�9นม�ห็ลายว�ธ� แต+พอส่ร�ป็ได�ส่�9นๆด�งน�9คิ�อ

๑ . การท*าทาน

๒ . การร�กษาศี�ล

๓ . การเจิร�ญภาวนา

8

๖ . การตุ�?งตุนชอบการตุ�?งตุนชอบ ห็มายถึ4งการด*าเน�นชั่�ว�ต

อย+างม�เป็Aาห็มาย ด�วยคิวามถึ)กต�องและส่�จิร�ต อย)+ในส่�มมาอาชั่�พ ม�แผินการท�จิะไป็ให็�ถึ4งจิ�ดห็มายน�9นด�วยคิวามไม+ป็ระมาท ม�การเตร�ยมพร�อม และม�คิวามอดทนไม+ละท�9งกลางคิ�น

9

๗ . ควิามเปAนพห3ส3ตุ คิ�อเป็'นผิ)�ท�ฟั5งมาก เล+าเร�ยนมาก เป็'นผิ)�รอบร) � โดยม�ล�กษณะด�งน�9คิ�อ

๑.ร) �ล4ก คิ�อการร) �ในส่�งน�9นๆ เร�องน�9นๆอย+างห็มดจิดท�กแง+ท�กม�ม

อย+างม�เห็ต�ม�ผิล ร) �ถึ4งส่าเห็ต�จินเร�ยกว+าคิวามชั่*านาญ

๒.ร) �รอบ คิ�อการร) �จิ�กชั่+างส่�งเกตในส่�งต+างๆ รอบต�ว เชั่+นเห็ต�การณ/แวดล�อมเป็'นต�น

๓.ร) �กว�าง คิ�อการร) �ในส่�งใกล�เคิ�ยงก�บเร�องน�9นๆ ท�เก�ยวข�องก�น ส่�มพ�นธ/ก�นเป็'นต�น

๔.ร) �ไกล คิ�อการศี4กษาถึ4งคิวามเป็'นไป็ได� ผิลในอนาคิตเป็'นต�น

10

๘ . การรอบร3*ในศ์�ลิปะศ์�ลิปะ คิ�อส่�งท�แส่ดงออกถึ4งคิวามงดงาม และม�คิวามส่�นทร�ย/

ถึ�าท+านอยากเป็'นคินม�ศี�ลป็ะ คิวรต�องฝึCกให็�ม�คิ�ณส่มบ�ต�เห็ล+าน�9ไว�ในต�วคิ�อ

๑.ม�ศีร�ทธาในคิวามงดงามของส่�งต+างๆ

๒.ห็ม�นส่�งเกตและพ�จิารณา

๓.ม�คิวามป็ระณ�ต อารมณ/ละเอ�ยดอ+อน

๔.เป็'นคินส่�ข�ม ม�คิวามคิ�ดส่ร�างส่รรคิ/

11

๙ . ม-วิ�น�ยท-�ด-วิ�น�ย ก$คิ�อข�อก*าห็นด ข�อบ�งคิ�บ กฎเกณฑ์/เพ�อคิวบคิ�มให็�ม�คิวามเป็'นระเบ�ยบน�นเอง ม�ท�9งว�น�ยของส่งฆ่/และของคินท�วไป็ ส่*าห็ร�บของส่งฆ่/น�9นม�ท�9งห็มด ๗ อย+างห็ร�อเร�ยกว+า อนาคิาร�ยว�น�ย ส่+วนของบ�คิคิลท�วไป็ก$ม� ๑๐

อย+าง คิ�อการละเว�นจิากอก�ศีลกรรม ๑๐ ป็ระการ ได�แก+

๑.ไม+ฆ่+าชั่�ว�ตคิน ห็ร�อส่�ตว/ ๖ . ไม+พ)ดส่+อเส่�ยด น�นทาว+าร�า ๒.ไม+ล�กทร�พย/ ๗ . ไม+พ)ดไร�ส่าระ เพ�อเจิ�อ ๓.ไม+ป็ระพฤต�ผิ�ด ๘ . ไม+โลภอยากได�ของเขา ๔.ไม+พ)ดโกห็ก ๙ . ไม+คิ�ดร�าย ผิ)กใจิเจิ$บ

๕.ไม+พ)ดจิาห็ยาบคิาย ๑๐.ไม+เห็$นผิ�ดเป็'นชั่อบ

12

๑๐ . กลิ(าวิวิาจ้าอ�นเปAนส&ภัาษ�ตุ คิ*าว+าวิาจ้าอ�นเปAนส&ภัาษ�ตุในท�น�9ม�ได�ห็มายถึ4งเพ�ยงว+าต�องเป็'นคิ*าร�อย

กรอง ร�อยแก�ว เป็'นคิ*าคิมบาดใจิม�คิวามห็มายล4กซึ้49งเท+าน�9น แต+รวมถึ4งคิ*าพ)ดท�ด� ม�ป็ระโยชั่น/ต+อผิ)�ฟั5ง ซึ้4งส่ร�ป็ว+าป็ระกอบด�วยล�กษณะด�งน�9

๑ . ต�องเป็'นคิ*าจิร�ง คิ�อข�อม)ลท�ถึ)กต�อง ม�ห็ล�กฐิานอ�างอ�งได�

๒ . ต�องเป็'นคิ*าส่�ภาพ คิ�อพ)ดด�วยภาษาท�ส่�ภาพ

๓ . พ)ดแล�วม�ป็ระโยชั่น/ คิ�อม�ป็ระโยชั่น/ต+อผิ)�ฟั5งในทางด�

๔ . พ)ดด�วยจิ�ตท�ม�เมตตา คิ�อพ)ดด�วยจิ�ตใจิท�ม�คิวามป็รารถึนาด�

๕ . พ)ดได�ถึ)กกาลเทศีะ คิ�อพ)ดในส่ถึานท� และในเวลาท�เห็มาะส่ม

เคิร�องบ�นไม+ส่ามารถึต�ดแกMส่ได�

13

๑๑ . การบ,าร&งบ�ดามารดาท+านว+าพ(อแม(น�9นเป็ร�ยบได�เป็'นท�9ง คิร)ของล)ก เทวดาของล)ก

พรห็มของล)ก และอรห็�นต/ของล)ก กล+าวคิ�อ พ+อแม+ได�คิอยอบรมส่�งส่อนล)ก คิอยป็กป็Aอง คิ��มคิรอง เล�9ยงด) ให็�การศี4กษาเล+าเร�ยน ส่+งเส่�ยเท+าท�ม�คิวามส่ามารถึจิะให็�ได� ไม+ถึ�อโกรธเม�อล)กป็ระมาท ด�งน�9นพ+อและแม+จิ4งเป็ร�ยบเป็'น อาห&ไนยบ&คคลิ คิ�อเป็'นเห็ม�อน

พระท�คิวรแก+การเคิารพน�บถึ�อและร�บของบ)ชั่า

14

๑๒ . การสงเคราะห�บ&ตุรการสงเคราะห�บ&ตุร พ+อ แม+ ม�ห็น�าท�ท�ต�องให็�ก�บล)กของเราคิ�อ ๑ . ให็�ได�คิ)+คิรองท�ด� (ใชั่�ป็ระส่บการณ/ของเราให็�คิ*าป็ร4กษาแก+ล)ก )๒ . มอบทร�พย/ให็�ในโอกาส่อ�นคิวร (การท*าพ�น�ยกรรม ก$ถึ�อว+าเป็'นส่�งถึ)กต�อง )๓ . ให็�การศี4กษาห็าคิวามร) � ๔ . ห็�ามไม+ให็�ท*าคิวามชั่�ว ๕ . ป็ล)กฝึ5ง ส่น�บส่น�นให็�ท*าคิวามด�

15

๑๓ . การสงเคราะห�ภัรรยา

การสงเคราะห�ภัรรยา ม�ด�งน�9๑.ยกย+องน�บถึ�อว+าเป็'นภรรยา คิ�อการแนะน*าเป็Nดเผิยว+าเป็'นภรรยา

๒.ไม+ด)ห็ม�น คิ�อไม+ด)ถึ)กภรรยาเม�อท*าไม+ถึ)ก ห็ร�อเร�องชั่าต�ตระก)ล การศี4กษาว+าต*า

๓.ไม+ป็ระพฤต�นอกใจิภรรยา ห็ร�อเท�ยวห็าคิวามส่*าราญก�บห็ญ�งบร�การ ๔.มอบคิวามเป็'นให็ญ+ให็�ในบ�าน คิ�อการมอบธ�ระทางบ�าน๕.ให็�เคิร�องแต+งต�ว คิ�อให็�คิวามส่�ขเร�องการแต+งต�ว

16

๑๔ . ท,างานไม(ให*ค��งค*าง สาเหตุ&ท-�ท,าให*งานค��งค*างน�?น สร&ปได*ด�งน-? ๑.ท*างานไม+ถึ)กกาล ๒.ท*างานไม+ถึ)กว�ธ� ๓.ไม+ยอมท*างาน หลิ�กการท,างานให*เสรDจ้ลิ&ลิ(วิงม-ด�งน-? ๑.ฉ�นทะ คิ�อม�คิวามพอใจิในงานท�ท*า ๒.ว�ร�ยะ คิ�อม�คิวามต�9งใจิ พากเพ�ยรในงานท�ท*า ๓.จิ�ตตะ คิ�อม�คิวามเอาใจิใส่+ในงานท�ท*า ๔.ว�ม�งส่า คิ�อม�การคิ�ดพ�จิารณาทบทวนงานน�9นๆ

17

๑๕ . การให*ทาน การให*ทาน คิ�อการให็�ท�ไม+ห็ว�งผิลตอบแทนโดยห็มายให็�ผิ)�ได�ร�บได�พ�นจิากท�กข/ แบ+ง

ออกเป็'น ๓ อย+างได�แก+ ๑.อาม�ส่ทาน คิ�อการให็�ว�ตถึ� ส่�งของ ห็ร�อเง�นเป็'นทาน ๒.ธรรมทาน คิ�อการส่อนให็�ธรรมะเป็'นคิวามร) �เป็'นทาน ๓.อภ�ยทาน คิ�อการให็�อภ�ยในส่�งท�คินอ�นท*าไม+ด�ก�บเรา ไม+จิองเวร ห็ร�อพยาบาท

18

๑๖ . การประพฤตุ�ธรรมการประพฤตุ�ธรรม ก$คิ�อการป็ฏิ�บ�ต�ให็�เป็'นไป็ แบ+งออกเป็'น กายส&จ้ร�ตุ คิ�อ ๑.การไม+ฆ่+าส่�ตว/ ๒.การไม+ล�กทร�พย/ ๓.การไม+ป็ระพฤต�ผิ�ดในกาม วิจ้-ส&จ้ร�ตุ คิ�อ ๑.การไม+พ)ดเท$จิ ๒.การไม+พ)ดคิ*าห็ยาบ ๓.การไม+พ)ดจิาส่+อเส่�ยด

๔.การไม+พ)ดเพ�อเจิ�อเห็ลวไห็ล มโนส&จ้ร�ตุ คิ�อ ๑.การไม+โลภอยากได�ของผิ)�อ�น ๒.การไม+คิ�ดพยาบาทป็องร�ายผิ)�อ�น

๓.การเห็$นชั่อบ คิ�อม�คิวามเชั่�อคิวามเข�าใจิในคิวามเป็'นจิร�ง

19

๑๗ . การสงเคราะห�ญาตุ� การสงเคราะห�ญาตุ� ท*าได�ท� 9งทางธรรมและทางโลก ได�แก+ ในทางธรรม ก$ชั่+วยแนะน*าให็�ท*าบ�ญก�ศีล ให็�ร�กษาศี�ล และท*าส่มาธ�ภาวนา ในทางโลก น�9นได�แก+ ๑ . ให็�ทาน คิ�อการส่งเคิราะห็/เป็'นทร�พย/ส่�นเง�นทอง เพ�อให็�เขาพ�นจิากท�กข/ตามแต+ก*าล�ง ๒ . ใชั่�ป็Nยวาจิา คิ�อการพ)ดด�วยถึ�อยคิ*าท�อ+อนโยน ส่�ภาพ ๓ . ม�อ�ตถึจิร�ยา คิ�อการป็ระพฤต�ตนให็�เป็'นป็ระโยชั่น/

ก�บเขาอาจิชั่+วยเห็ล�อด�วยแรงกาย ก*าล�งใจิ ๔ . ร) �จิ�กส่มาน�ตตา คิ�อการวางต�วให็�เห็มาะส่มอย+างเส่มอ

ต�นเส่มอป็ลาย ช(วิยญาตุ�ท,างานศ์พ

20

๑๘ . ท,างานท-�ไม(ม-โทษ งานท-�ไม(ม-โทษ ป็ระกอบด�วยล�กษณะด�งต+อไป็น�9 ๑.ไม+ผิ�ดกฎห็มาย คิ�อท*าให็�ถึ)กต�องตามกฎห็มายของบ�านเม�อง ๒.ไม+ผิ�ดป็ระเพณ� คิ�อแบบแผินท�ป็ฏิ�บ�ต�ก�นมาแต+เด�ม คิวรด*าเน�นตาม ๓.ไม+ผิ�ดศี�ล คิ�อข�อห็�ามท�บ�ญญ�ต�ไว�ในศี�ล ๕ ๔.ไม+ผิ�ดธรรม คิ�อห็ล�กธรรมท�9งห็ลายอาท�เชั่+น การพน�น การห็ลอกลวง

21

๑๙ . ลิะเวิ*นจ้ากบาปบาป คิ�อส่�งท�ไม+ด� เส่�ย คิวามชั่�วท�ต�ดต�ว ซึ้4งไม+คิวรท*า ท+านว+าส่�งท�

ท*าแล�วถึ�อว+าเป็'นบาป็ได�แก+ อก�ศีลกรรมบถึ ๑๐ คิ�อ ๑.ฆ่+าส่�ตว/ ๒ . ป็ระพฤต�ผิ�ดในกาม ๓.ล�กทร�พย/ ๔.คิ�ดพยาบาทป็องร�ายคินอ�น ๕.พ)ดส่+อเส่�ยด ๖.พ)ดคิ*าห็ยาบ ๗.พ)ดเพ�อเจิ�อ ๘.โลภอยากได�ของเขา ๙.พ)ดเท$จิ ๑๐.เห็$นผิ�ดเป็'นชั่อบ

22

๒๐ . ส,ารวิมจ้ากการด$�มน,?าเมาว+าด�วยเร$�องของน,?าเมาน�9น อาจิท*ามาจิากแป็Aง ข�าวส่�ก การป็ร�งโดยผิส่มเชั่�9อ ห็ร�ออะไรก$แล�วแต+ท�ด�มแล�วท*าให็�ม4นเมา เชั่+นเบ�ยร/ ไวน/ ไม+ใชั่+แคิ+เห็ล�าเท+าน�9น ล�วนม�โทษอ�นได�แก+

๑.ท*าให็�เส่�ยทร�พย/ ๒.ท*าให็�เก�ดการทะเลาะว�วาท ๓.ท*าให็�เก�ดโรคิ ๔.ท*าให็�ล�มต�วไม+ร) �จิ�กอาย ๕.ทอนก*าล�งป็5ญญา

23

๒๑ . ไม(ประมาทในธรรมท�?งหลิาย

ธรรม ในท�น�9ก$คิ�อห็ล�กป็ฏิ�บ�ต�ท�ท*าแล�วม�ผิลในทางด� และเป็'นจิร�งท�พระส่�มมาส่�มพ�ทธเจิ�าได�ทรงโป็รดแนะทางไว� ในท�ป็ระมาทในธรรมน�9นม�ล�กษณะท�ส่ร�ป็ได�ด�งน�9คิ�อ

๑.ไม+ท*าเห็ต�ด� แต+จิะเอาผิลด� ๒.ท*าต�วเลว แต+จิะเอาผิลด� ๓.ท*าย+อห็ย+อน แต+จิะเอาผิลมาก

24

๒๒ . ม-ควิามเคารพ๑.พระพ�ทธเจิ�า ๒.พระธรรม ๓.พระส่งฆ่/ ๔.การศี4กษา ๕.คิวามไม+ป็ระมาท คิ�อการด*าเน�นตามห็ล�กธรรมคิ*าส่อนพระพ�ทธศีาส่นาอ�นๆ

ด�วยคิวามเคิารพ ๖.การส่นทนาป็ราศีร�ย คิ�อการต�อนร�บอาคิ�นต�กะผิ)�มาเย�อนด�วยคิวามเคิารพ

25

๒๓ . ม-ควิามถ(อมตุน๑ . ต�องคิบก�ลยาณม�ตร คิ�อเพ�อนท�ด�ม�ศี�ลม�ธรรม

๒ . ต�องร) �จิ�กคิ�ดไตร+ตรอง คิ�อการร) �จิ�กคิ�ดห็าเห็ต�ผิลอย)+ตลอดเวลา๓ . ต�องม�คิวามส่าม�คิคิ� คิ�อการม�คิวามส่าม�คิคิ�ในห็ม)+คิณะ และร�บฟั5งและเคิารพ

คิวามคิ�ดเห็$นของผิ)�อ�น อย+างม�เห็ต�ผิล

26

๒๔ . ม-ควิามส�นโดษคิ*าว+าส�นโดษไม+ได�ห็มายถึ4งการอย)+ล*าพ�งคินเด�ยว แต+ห็มายถึ4งการพอใจิในส่�งท�ตนม�อย)+ ในของของต�ว ซึ้4งท+านได�ให็�น�ยามท�เป็'นล�กษณะของคิวามส่�นโดษเป็'นด�งน�9 คิ�อ

๑.ยถึาลาภส่�นโดษ ห็มายถึ4งคิวามย�นด�ตามม�ตามเก�ด คิ�อม�แคิ+ไห็นก$พอใจิเท+าน�9น ๒.ยถึาพลส่�นโดษ ห็มายถึ4งคิวามย�นด�ตามก*าล�ง เราม�ก*าล�งแคิ+ไห็นก$พอใจิเท+าน�9น ๓.ยถึาส่าร)ป็ส่�นโดษ ห็มายถึ4งคิวามย�นด�ตามคิวร ซึ้4งโยงใยไป็ถึ4งคิวามพอเห็มาะพอคิวร

27

๒๕ . ม-ควิามกตุ�ญญู3

ควิามกตุ�ญญู3คิ�อการร) �คิ�ณ และตอบแทนท+านผิ)�น� 9น การร*าล4กถึ4งพระคิ�ณ ผิ)�ท�เคิย

ให็�คิวามอ�ป็การะแก+เราด�วยคิวามเคิารพย�ง ม�ด�งน�9 ๑.กต�ญญู)ต+อบ�คิคิล บ�คิคิลท�คิวรกต�ญญู)ก$คิ�อใคิรก$ตามท�ม�บ�ญคิ�ณและตอบแทนพระ

คิ�ณ เชั่+น บ�ดา มารดา อาจิารย/ ๒.กต�ญญู)ต+อส่�ตว/ ได�แก+ส่�ตว/ท�ชั่+วยท*างานให็�เรา เราก$คิวรเล�9ยงด)ให็�ด�เชั่+นชั่�าง ม�า ว�ว

คิวาย ห็ร�อส่�น�ขท�ชั่+วยเฝึAาบ�าน ๓.กต�ญญู)ต+อส่�งของ ได�แก+ห็น�งส่�อท�ให็�คิวามร) �แก+เรา อ�ป็กรณ/ท*า

มาห็าก�นต+างๆ เรา ไม+คิวรท�9งคิว�าง

28

๒๖ . การฟั4งธรรมตุามกาลิการฟั4งธรรมน�9น คิวรท*าเม�อม�โอกาส่ เชั่+น ตามว�นส่*าคิ�ญต+างๆ เราส่ามารถึน*ามาใชั่�เพ�อป็ร�บป็ร�งชั่�ว�ตให็�ด�ข49น ท+านว+าเวลาท�คิวรไป็ฟั5งธรรมน�9นม�ด�งน�9คิ�อ

๑ . ว�นธรรมส่วนะ ก$คิ�อว�นพระ ห็ร�อว�นท�ส่*าคิ�ญทางศีาส่นา ๒ . เม�อม�ผิ)�มาแส่ดงธรรม ก$อย+างเชั่+น การฟั5งธรรมตามว�ทย�

ตามส่ถึานท�ต+างๆ ห็ร�อ การอ+านจิากส่�อต+างๆ ๓ . เม�อม�โอกาส่อ�นส่มคิวร เม�อม�เวลาว+าง

ห็ร�อในงานบวชั่ งานกฐิ�น งานว�ดเป็'นต�น

29

๒๗ . ม-ควิามอดทนควิามอดทนน�9นส่ามารถึจิ*าแนกออกได�เป็'นด�งต+อไป็น�9คิ�อ ๑.คิวามอดทนต+อคิวามล*าบาก คิ�อคิวามล*าบากท�ต�องป็ระส่พตามธรรมชั่าต� ๒.คิวามอดทนต+อท�กขเวทนา คิ�อท�กข/ท�เก�ดจิากส่�งขารของเราเอง ๓.คิวามอดทนต+อคิวามเจิ$บใจิ คิ�อการท�คินอ�นท*าให็�เราต�องผิ�ดห็ว�ง๔.คิวามอดทนต+ออ*านาจิก�เลส่ คิ�อส่�งย�วยวนท�9งห็ลายท�9งทางใจิและทางกาย

30

๒๘ . เปAนผู้3*วิ(าง(าย

การท*าให็�เป็'นคนวิ(าง(ายน�9นท*าได�ด�งน�9 ๑ . ลดมานะของต�ว คิ�อการไม+ถึ�อด� ไม+ถึ�อต�ว ๒.ละอ�ป็าทาน คิ�อการไม+ย4ดถึ�อในส่�งท�เราม� เราเป็'น

ห็ร�อถึ�อม�นในอ*านาจิก�เลส่ต+างๆ ๓.ม�ส่�มมาท�ฐิ� คิ�อม�ป็5ญญาท�เห็$นชั่อบ

การเห็$นถึ)กเห็$นคิวรตามห็ล�กอร�ยส่�จิ ๔

31

๒๙ . การได*เหDนสมณะ คิ*าว+า สมณะ แป็ลตรงต�ว ผิ)�ส่งบ (ห็มายถึ4งผิ)�อย)+ในส่มณะเพศี )

คิ�ณส่มบ�ต�ของส่มณะต�อง ป็ระกอบไป็ด�วย ๓ อย+างคิ�อ ๑ . ต�องส่งบกาย คิ�อม�คิวามส่*ารวมในการกระท*าท�กอย+าง รวมถึ4งก�ร�ยา มรรยาท ตาม ห็ล�กศี�ลธรรม ๒ . ต�องส่งบวาจิา คิ�อการพ)ดจิาให็�อย)+ในกรอบของคิวามพอด� ม�คิวามส่�ภาพ ๓ . ต�องส่งบใจิ คิ�อการท*าใจิให็�ส่งบป็ราศีจิากก�เลส่คิรอบง*า

32

๓๐ . การสนทนาธรรมตุามกาลิการได�สนทนาธรรม ท*าให็�ขยายขอบเขตการเร�ยนร) � แลกเป็ล�ยนคิวามร) � และได�ร) �ในส่�งให็ม+ๆ ท�เราอาจิน4กไม+ถึ4ง ห็ร�อเป็'นการเผิ�อแผิ+คิวามร) �ท�เราม�ให็�แก+ผิ)�อ�นได�ทราบด�วย ก+อนท�เราจิะส่นทนาธรรม คิวรต�องพ�จิารณาและคิ*าน4งถึ4งส่�งต+อไป็น�9คิ�อ ๑.ต�องร) �เร�องท�จิะพ)ดด� ๒.ต�องพ)ดเร�องจิร�ง ม�ป็ระโยชั่น/ ๓.ต�องเป็'นคิ*าพ)ดท�ไพเราะ ๔.ต�องพ)ดด�วยคิวามเมตตา ๕.ต�องพ)ดจิาโอ�อวด ยกตนข+มท+าน

33

๓๑ . การบ,าเพDญตุบะตุบะ แป็ลว+า ท*าให็�ร�อน ไม+ว+าด�วยว�ธ�ใด การบ*าเพ$ญตบะห็มายคิวามถึ4งการท*าให็�ก�เลส่ คิวามร� +มร�อนต+างๆ ห็มดไป็ ห็ร�อเบาบางลง ล�กษณะการบ*าเพ$ญตบะม�ด�งน�9 ๑.การม�ใจิส่*ารวมในอ�นทร�ย/ท� 9ง ๖ ได�แก+ ตา ห็) จิม)ก ล�9น กาย และใจิ ไม+ให็�ก�เลส่

คิรอบง*าใจิเวลาท�ร �บร) �อารมณ/ผิ+านอ�นทร�ย/ท� 9ง ๖ ๒.การป็ระพฤต�ร�กษาพรห็มจิรรย/ เว�นจิากการร+วมป็ระเวณ� ๓.การป็ฏิ�บ�ต�ธรรม คิ�อการร) �และเข�าใจิในห็ล�กธรรมเชั่+นอร�ยส่�จิ

โดยม�จิ�ดห็มายส่)ง ส่�ดท�พระน�พพาน

34

๓๒ . การประพฤตุ�พรหมจ้รรย�คิ*าว+าพรหมจ้รรย�ห็มายคิวามถึ4ง การบวชั่ซึ้4งละเว�นเมถึ�น การคิรองชั่�ว�ตท�ป็ราศีจิากเมถึ�น การป็ระพฤต�ธรรมอ�นป็ระเส่ร�ฐิ ท+านว+าล�กษณะของธรรมท�ถึ�อว+าเป็'นการป็ระพฤต�พรห็มจิรรย/น�9น (ไม+ใชั่+ว+าต�องบวชั่เป็'นพระ ) ม�อย)+ด�งน�9คิ�อ ๑ . ม�เมตตา กร�ณา ม�ท�ตา อ�เบกขา ๒ . ชั่+วยเห็ล�อผิ)�อ�น๓ . ศี4กษาป็ฏิ�บ�ต�ในศี�ล ส่มาธ� ป็5ญญา ๔ . ให็�ทาน ๕ . งดเว�นจิากการเส่พกาม ๖ . ย�นด�ในคิ)+ของตน ๗ . เพ�ยรพยายามท�จิะละคิวามชั่�ว ๘ . ร�กษาซึ้4งศี�ล ๘

๙ . ใชั่�ป็5ญญาเห็$นแจิ�งในอร�ยส่�จิ ๔ ๑๐ . ร�กษาศี�ล ๕

35

๓๓ . การเหDนอร�ยส�จ้ อร�ยส�จ้ ห็มายถึ4งคิวามจิร�งอ�นป็ระเส่ร�ฐิ ห็ล�กแห็+งอร�ยส่�จิม�อย)+ ๔ ป็ระการ๑ . ท�กข/ คิ�อคิวามไม+ส่บายกายไม+ส่บายใจิ

๒ . ส่ม�ท�ย คิ�อ เห็ต�ท�ท*าให็�เก�ดท�กข/

๓ . น�โรธ คิ�อคิวามด�บท�กข/ คิวามห็ล�ดพ�น ๔ . มรรคิ คิ�อข�อป็ฏิ�บ�ต� ห็ร�อห็นทางท�น*าไป็ส่)+การด�บท�กข/

การเด�นทางส่ายกลางเพ�อ ไป็ให็�ถึ4งการด�บท�กข/ คิ�อ มรรคิ ๘ ป็ระการ

36

๓๔ . การท,าให*แจ้*งซึ่/�งพระน�พพานน�พพาน คิ�อ ภาวะของจิ�ตท�ด�บก�เลส่ได�ห็มดส่�9น ห็ล�ดจิากอ*านาจิกรรม ซึ้4งก$คิ�อพ�น

จิากท�กข/น�นเอง ท+านว+าล�กษณะของน�พพานม�อย)+ ๒ ระด�บด�งน�9คิ�อ ๑.การด�บก�เลส่ขณะท�ย�งม�เบญจิข�นธ/เห็ล�ออย)+ ห็ร�อการเข�าถึ4งน�พพานขณะท�ย�งม�ชั่�ว�ตอย)+

๒.การด�บก�เลส่ท�ไม+ม�เบญจิข�นธ/เห็ล�ออย)+เลย คิ�อการท�ร+างกายเราแตกด�บแล�วไป็เส่วยส่�ข

อ�น เป็'นอมตะในพระน�พพาน

37

๓๕ . ม-จ้�ตุไม(หวิ��นไหวิในโลิกธรรม

คิ*าว+าโลิกธรรม ม�คิวามห็มายถึ4งเร�องราวท�เก�ดข49นอย)+เป็'นป็ระจิ*าบนโลกน�9 ซึ้4งเราไม+คิวรม�จิ�ตห็ว�นไห็วต+อส่�งต+างๆ เห็ล+าน�9 ท+านว+าล�กษณะของโลกธรรมม� ๔ ป็ระการคิ�อ ๑ . การได�ลาภ เม�อม�ลาภผิลก$ย+อมม�คิวามเส่�อมเป็'นธรรมดา ๒ . การได�ยศี ยศีถึาบรรดาศี�กด�Pล�วนเป็'นส่�งส่มม�ต�ข49นมาท�9งน�9น ๓ . การได�ร�บการส่รรเส่ร�ญ ท�ใดม�คินน�ยมชั่มชั่อบ ๔ . การได�ร�บคิวามส่�ข ท�ใดม�ส่�ขท�น� นก$จิะม�ท�กข/ด�วย

38

๓๖ . ม-จ้�ตุไม(เศ์ร*าโศ์ก ท+านว+าม�เห็ต�อย)+ ๒ ป็ระการท�ท*าให็�จิ�ตเราต�องโศ์กเศ์ร*าคิ�อ ๑.คิวามโศีกเศีร�าท�เก�ดเน�องมาจิากคิวามร�ก รวมถึ4งร�กส่�งของ

ทร�พย/ส่�นเง�นทองด�วย ๒.คิวามโศีกเศีร�าท�เก�ดจิากคิวามใคิร+

การท*าให็�จิ�ตใจิไม+โศีกเศีร�าน�9น ม�ข�อแนะน*าด�งน�9 ๑.ใชั่�ป็5ญญาพ�จิารณาอย)+เน�องๆ ๒.ไม+ย4ดม�นในต�วตน ห็ร�อคิวามจิ�ร�งย�งย�น ๓.ท�กอย+างในโลกล�วนเป็ล�ยนแป็ลงอย)+ท�กขณะ

๔.คิ�ดว+าท�กส่�งท�กอย+างล�วนไม+เท�ยงด�วยก�นท�9งน�9น

39

๓๗ . ม-จ้�ตุปราศ์จ้ากก�เลิส

ก�เลิส ก$คิ�อส่�งท�ท*าให็�เก�ดคิวามเศีร�าห็มอง ซึ้4งได�แก+ คิวามโลภ คิวามโกรธ คิวามห็ลง

ท+านได�แบ+งป็ระเภทของก�เลส่ออกเป็'นด�งน�9 คิ�อ

๑ . ราคิะ คิวามอยากได�ในทางไม+ชั่อบ , คิวามเพ+งเล$งจิะเอาของคินอ�นมาเป็'นของต�ว

๒ . โทส่ะ การคิ�ดป็ระท�ษร�าย เน�องด�วยม�ใจิพยาบาทแล�วก$ม�ใจิคิ�ดห็มายท*าร�าย

๓ . โมห็ะคิวามเห็$นผิ�ดเป็'นชั่อบ เชั่+นการไม+เชั่�อในเร�องบาป็ เร�องบ�ญ (ม�จิฉาท�ฐิ� )

คิวามห็ลงผิ�ด ไม+ร) �ตามคิวามเป็'นจิร�ง (โมห็ะ ) เป็'นต�น

40

๓๘ . ม-จ้�ตุเกษมเกษม ห็มายถึ4งม�คิวามส่�ข ส่บาย ห็ร�อส่ภาพท�ม�จิ�ตใจิท�เป็'นส่�ข ในท�น�9ห็มายถึ4งการละแล�ว

ซึ้4งก�เลส่ ท�ท+านว+าไว�ว+าเป็'นเคิร�องผิ)กอย)+ ๔ ป็ระการคิ�อ ๑ . การละกามโยคิะ คิ�อการละคิวามย�นด�ในว�ตถึ� ส่�งม�ชั่�ว�ตท�9งห็ลายเร�ยกว+ากามคิ�ณซึ้4งป็ระ

กอบด�วย ร)ป็ รส่ กล�น เส่�ยง และส่�มผิ�ส่ ๒ . การละภวโยคิะ คิ�อการละคิวามย�นด�ในภพ โดยให็�เห็$นว+าส่�งใดๆในโลกล�วนไม+เท�ยงแท� ๓ . การละท�ฏิฐิ�โยคิะ คิ�อการละคิวามย�นด� โดยให็�ด*าเน�นตามห็ล�กคิ*าส่อนของพระพ�ทธเจิ�า๔ . การละอว�ชั่ชั่าโยคิะ คิ�อการละคิวามย�นด� ในอว�ชั่ชั่าท�9งห็ลาย คิวามไม+ร) �ท� 9งห็ลาย

41

Thank you for your Thank you for your attentionattention