modÜller...en az 5 yılda bir 14.5.2013 12 Özlem ÖzkiliÇ İş ba ş müfettişi- kimya yük....

14.5.2013

1

Özlem ÖZKILIÇ

İş Baş Müfettişi- Kimya Yük. Müh. 15 Mayıs 2013

Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik

Seveso II Direktifi

BKÖP – Güvenlik Raporu

Özlem ÖZKILIÇ

Kimya Yük. Müh.

İş Başmüfettişi

İş Teftiş İstanbul Grup Başkanlığı

Özlem ÖZKILIÇ


Seveso II Direktifi Amacı

Seveso II Direktifi Odak Noktası

Güvenlik Raporu Nedir? Amacı

Seveso II Direktifi Modüller

Büyük Kaza Senaryoları Hazırlanması

14.5.2013

2

Özlem ÖZKILIÇ


ÇSGB ve ÇSB Seveso II

AB Kurum İçi Eğitim Projeleri

2012-2013

Özlem ÖZKILIÇ


G2G projesi kapsamında Hollanda’nın ;

• ÇSGB İş Teftiş Kurulu Başkanlığı’na bağlı 20 İş Baş Müfettişi, İş

Müfettişi ile İş Müfettişi Yrd.

• ÇŞB bağlı 20 Çevre Denetmen ve Çevre İl Müdürlüğü Uzmanı

eğitim almıştır.

14.5.2013

3

Özlem ÖZKILIÇ


Eğitim konusu: Kantitatif Risk Değerlendirmesi, LUP, GIS Planlama,

Sonuç Analizi Modelleme Teknikleri, Güvenlik Raporu, GYS (SMS),

BKÖP ve özellikle Seveso denetim faaliyetinin nasıl gerçekleştirildiği

olmuştur.

Özlem ÖZKILIÇ


6

Hollanda DCMR Ajansında ÇSGB İş Teftiş

Kuruluna bağlı 4 müfettiş eğitim almıştır.

14.5.2013

4

Özlem ÖZKILIÇ


Refinaries

Chemical plants

Storage

Ayrıca Hollanda’da ki 3 Seveso

Kuruluşunda örnek denetim

faaliyeti gerçekleştirilmiştir.

Özlem ÖZKILIÇ


Eğitimi veren kuruluşlar:

INERIS –Fransa, D’Appolania –Italya, STC- Almanya, AWN –İngiltere, REC -Macaristan

14.5.2013

5

Özlem ÖZKILIÇ


Denetim faaliyetini gerçekleştirecek ve Güvenlik Raporu, BKÖP, Acil Eylem

Planlarını inceleyecek 120 ÇSGB, ÇŞB, İl Müdürlükleri, AFAD, Sanayi Odaları,

İtfaiye vb. müfettiş, denetmen ve uzmanına eğitim verilmektedir.

Özlem ÖZKILIÇ


• SEVESO II Direktifinin temel amacı, yüksek operasyonel

risk taşıyan tesislerin emniyetle işletilmesi için;

• Yüksek riskli kazaların oluşma ihtimalini

azaltmak,

• Böylesi bir risk oluştuğunda, ortaya çıkan iş

sağlığı ve güvenliği zararları ile mal

hasarlarını en aza indirgemektir.

14.5.2013

6

Özlem ÖZKILIÇ


SEVESO II Direktifinin kısımları şunlardır:

Kaza Belirlenmesi,

Risk değerlendirmesi,

Risk kontrol önlemlerinin belirlenmesi,

Güvenlik Yönetim Sisteminin oluşturulması,

Acil durum planlanması,

Kamunun bilgilendirilmesine imkan tanımak.

Özlem ÖZKILIÇ


- Artan Risk

Sonuçların Şiddeti

Gö

rece (R

ela

tif) Olu

şm

a S

ıklığ

ı

Minör (Önemsiz)

Riskler Risk değerlendirmesi

yapıldıktan sonra ortadan

kaldırılması gereken

çok yüksek riskler

Yasa,Tüzük,

Yönetmeliklerle

belirlenmiş

(regüle edilmiş)

İSG riskleri Oluşma sıklığı az fakat

sonuçları açısından

Katastropik olan riskler

Seveso Direktifi temel

olarak bunlarla ilgilenir

14.5.2013

7

Özlem ÖZKILIÇ


1. Tesislerdeki teknik tedbirler

2. Büyük Kaza Önleme Politikası (BKÖP)

– Yazılı belge halinde olmalı

– İnsan sağlığı ve çevre için yüksek koruma düzeyi hedeflemeli

3. Güvenlik Yönetim Sistemi (GYS)

– Personel ve Teşkilat yapısı

– Tehlikelerin Tanımlanması ve Risk Değerlendirme

– İşletim Kontrolü

– Değişim Yönetimi

– Acil Durum Hazırlık

– Güvenlik Performansının İzlenmesi

– Denetim ve Yönetim İncelemesi

Özlem ÖZKILIÇ


Sanayi Kuruluşları

Bildirim yapmak,

Büyük kazalar hakkında yetkili otoritelere bilgi vermek,

Halkın ulaşımına açık olacak bilgi için prosedür oluşturmak,

Büyük kaza önleme politikasını oluşturmak,

Dahili Acil Durum Planlarını hazırlamak,

Güvenlik raporu hazırlamak.

14.5.2013

8

Özlem ÖZKILIÇ


Yetki ve Sorumluluklar

Merkezi Düzeyde;

• Çevre ve Orman Bakanlığı

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

Yerel Düzeyde;

• Valilikler (İl Özel İdareleri, İl Çevre ve Orman

Müdürlükleri)

• Belediyeler

• İtfaiye

Özlem ÖZKILIÇ


Çevre ve Orman Bakanlığı

Bildirim sistemi kurmak ve resmi kayıt sistemi oluşturmak,

İşletmeciler tarafından büyük kaza önleme politikasının hazırlanmasını sağlamak,

Dahili acil durum planlarının işletmecilerce, Harici acil durum planlarının yerel yönetimlerce hazırlanmasını sağlamak,

Domino etkisine sahip risk grubu kuruluşların belirlenmesi için bir sistem oluşturulmasını sağlamak,

İşletmecilerin, büyük kazalar hakkında yetkili otoritelere bilgi vermesini sağlamak,

Büyük kazaların araştırılması için prosedürler oluşturmak,

Halkın ulaşımına açık olacak bilgi için prosedür oluşturmak,

Etkin bir denetleme ve yürürlüğe sokma/uygulama sistemini kurmak,

Raporlama sistemini kurmak ve raporlamayı sağlamak

14.5.2013

9

Özlem ÖZKILIÇ


Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı

Kazaları incelemek,

Domino etkisini incelemek ,

Güvenlik raporlarının değerlendirilmesi, onaylanması, bu doğrultuda işletmeciye bilgi verilmesi,


Etkin bir denetleme ve yürürlüğe sokma/uygulama sistemini kurmak.

Özlem ÖZKILIÇ


Yerel Yönetimler

(İl Özel İdareleri, Belediyeler)

Harici acil durum planlarını hazırlamak,

Risk arz eden kuruluşlar ya da kuruluş gruplarının belirlemek için bir sistem kurmak,


Halkın ulaşımına açık olacak bilgi için prosedür oluşturmak

14.5.2013

10

Özlem ÖZKILIÇ


Madde miktarındaki artışla

kapsama girdiyse 1 yıl

Diğer durumlarda, kuruluş

çalışmaya başlamadan

önce

ÇSGB İş Teftiş Kurulu

Başkanlığına gönderir

Üst Seviyeli Kuruluş

Mevcut

faaliyetler için

yönetmelik

yürürlük

tarihine kadar

Özlem ÖZKILIÇ


Mevcut

faaliyetler için

yönetmelik

yürürlük

tarihine kadar

Madde miktarındaki artışla

kapsama girdiyse 1 yıl

Diğer durumlarda, kuruluş

çalışmaya başlamadan

önce

ÇOB,ÇSGB, TADYGM,

Belediye/Valilik

14.5.2013

11

Özlem ÖZKILIÇ


ÇŞB Belediye/Valilik

Taslak Plan

30 Gün için

Kamuya açılır

6 ay içinde

hazırlar

TADYGM

Belediye/Valilik

planın son halini

Üst seviyeli kuruluş için;

TC Acil Durum Yön. Gen. Md

Yazılı

talimat

Özlem ÖZKILIÇ


Dahili Acil Durum Planları (İşletmeci )

Harici Acil Durum Planları(Belediye/Valilik)

BKÖP Belgesi

Güvenlik Raporu

(ÇSGB’nin gerek görmesi Halinde)

3 yılı aşmayan

aralıklarla

En az 5 yılda bir

14.5.2013

12

Özlem ÖZKILIÇ


İşletmeci tarafından büyük kazaların önlenmesi ve

zararların azaltılması için alınan önlemlerin

yetersiz olduğunun tespiti durumunda, Çevre

ve Orman Bakanlığı ve/veya Çalışma ve Sosyal

Güvenlik Bakanlığı, kuruluşu veya tesisi kapatır

veya ilgili bölümlerin işletilmesini durdurur.

Özlem ÖZKILIÇ


İşletmeci tarafından güvenlik raporunun ve dahili

acil durum planının süresinde teslim edilmediği

durumda, Çevre ve Orman Bakanlığı ve/veya

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, kuruluşu

veya tesisi kapatır veya ilgili bölümlerin

işletilmesini durdurur.

Kapatma veya durdurma kararı, nedenleri ve

alınması gereken tedbirlerle birlikte işletmeciye

bildirilir.

14.5.2013

13

Özlem ÖZKILIÇ


4857 sayılı İş Kanunu

10.06.2003 tarihli

1475 sayılı İş Kanunu

01.09.1971 tarihli

30.06.2012 tarihli 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

Özlem ÖZKILIÇ


İşletmeye başlanmadan önce, büyük endüstriyel

kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin

büyüklüğüne göre büyük kaza önleme politika

belgesi veya güvenlik raporu işveren tarafından

hazırlanır.

Güvenlik raporu hazırlama yükümlülüğü bulunan

işveren, hazırladıkları güvenlik raporlarının

içerik ve yeterlilikleri Bakanlıkça

incelenmesini müteakip işyerlerini işletmeye

açabilir.

14.5.2013

14

Özlem ÖZKILIÇ


YAPTIRIMLAR

İdari

Para

Cezası

İşin

Durdurulması

İSG Kanunu

Madde: 26

İSG Kanunu

Madde: 25

Özlem ÖZKILIÇ


İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve

şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati

tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike

giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu

tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile

çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya

tamamında iş durdurulur.

14.5.2013

15

Özlem ÖZKILIÇ


Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve

yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin

yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği

işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamış olması

durumunda iş durdurulur.

Özlem ÖZKILIÇ


Büyük kaza önleme politika belgesi hazırlamayan

işverene 53.900 Türk Lirası,

Güvenlik raporunu hazırlayıp Bakanlığın

değerlendirmesine sunmadan işyerini faaliyete

geçiren, işletilmesine Bakanlıkça izin verilmeyen

işyerini açan veya durdurulan işyerinde faaliyete

devam eden işverene 86.240 Türk Lirası,

14.5.2013

16

Özlem ÖZKILIÇ


İşin durdurulması yükümlülüklerine göre

işyerinin bir bölümünde veya tamamında

verilen durdurma kararına uymayarak

durdurulan işi yönetmelikte belirtilen

şartları yerine getirmeden devam ettiren

işverene fiil başka bir suç oluştursa dahi

on bin Türk Lirası,

Özlem ÖZKILIÇ


14.5.2013

17

Özlem ÖZKILIÇ


Güvenlik Raporu’nun Rolü

• Mevzuat Rolü : Herhangi bir tetkikçi veya denetçinin

başvuracağı başlıca belge/doküman olması, işverene

verilen İşletme Belgesi/ÇED’in tamamlayıcı bir parçası

olarak, burada belirtilen hususlara uyulduğu takdirde

işletmenin iş ve proses güvenliği açısından sorunsuz

bir şekilde çalışacağının teyit edilmesi.

• Bilgi Kaynağı Rolü: Tesisin emniyetle işletilmesi için

gerekli olan tüm bilgiyi ihtiva etmesi, iş ve proses

güvenliğinin sürekli olarak geliştirilmesine imkan

tanıması.

Özlem ÖZKILIÇ


European Commission - Joint Research Centre -

Institute for the Protection and Security of the

Citizen - Major Accident Hazard Bureau

http://mahbsrv.jrc.it/ http://mahb.jrc.it/

Güvenlik Raporu- BKÖP ve birçok bilgi…

14.5.2013

18

Özlem ÖZKILIÇ


Tesis yönetiminin güvenli teknoloji kullandığını

ispatlaması yeterli görülmemektedir.

Bu teknolojiyi yönetmek için de aynı zamanda Yönetim

Sistemi kurduğunu ispat etmesi gerekmektedir.

Bu sisteme Güvenlik Yönetim Sistemi denilmektedir.

Özlem ÖZKILIÇ


• Tesisteki iş güvenliği düzenlemelerinin o anki

durumunu dökümante ederek, mevcut durumun

kayıt altına alınmasını sağlamalıdır.

• Güvenlik Raporu içeriği ile, raporu okuyan ve

değerlendirenlere aşağıdaki konularda tatmin ve

tahmin yürütme şansı tanımalıdır;

– Tesiste hangi teknik veya insana dayalı

faaliyetler gerçekleştirilmektedir,

– Bu faaliyetler nasıl yönetilmektedir,

– Bir acil durum oluştuğunda iş ve proses

güvenliği nasıl yönetilmektedir.

14.5.2013

19

Özlem ÖZKILIÇ


Özlem ÖZKILIÇ


Güvenlik Raporunun ana bileşenleri şunlardır:

Tesisin tanımlanması, yürütülen faaliyetler

Risk değerlendirmesi

Tehlikelerin ve majör kazaların tespit edilmesi

Risk kontrol önlemleri

Güvenlik Yönetim Sistemi

Acil durum müdahale planı

İmkan ve kabiliyetlerin gösterilmesi, kanıtlanması

Kontrol önlemleri

14.5.2013

20

Özlem ÖZKILIÇ


Madde 6

İşletmecinin Genel Yükümlülüğü

İşletmeci, büyük kazaları önlemek ve önleyemediği durumlarda bunların etkilerini

çevre ve insanlara en az zarar verecek şekilde sınırlamak için gerekli tüm

tedbirleri almakla yükümlüdür.

Özlem ÖZKILIÇ


1. Tesislerdeki Teknik Tedbirler

2. Büyük Kaza Önleme Politikası (BKÖP)

– Yazılı belge halinde olmalı

– İnsan sağlığı ve çevre için yüksek koruma düzeyi hedeflemeli

3. Güvenlik Yönetim Sistemi (GYS)

– Personel ve Teşkilat yapısı

– Tehlikelerin Tanımlanması ve Risk Değerlendirme

– İşletim Kontrolü

– Değişim Yönetimi

– Acil Durum Hazırlık

– Güvenlik Performansının İzlenmesi

– Denetim ve Yönetim İncelemesi

14.5.2013

21

Özlem ÖZKILIÇ


A. Büyük Kaza Önleme Politikası

B. Organizasyon & Personel

C. Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

D. İşletim Kontrolü

E. Değişimin Yönetimi

F. Acil Durum Hazırlığı

G. İzleme Performansı

H. Denetleme & Değerlendirme

Özlem ÖZKILIÇ


A. Büyük Kaza Önleme Politikası

B. Organizasyon & Personel

C. Büyük Kazaların Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

D. İşletim Kontrolü

E. Değişimin Yönetimi

F. Acil Durum Hazırlığı

G. İzleme Performansı

H. Denetleme & Değerlendirme

Modüllerin tamamını karşılayan prosedürler var mı?

Prosedürler içerik olarak yeterli ve tatmin edici mi?

Alınan önlemler ile uyumlu mu?

Uygulamaya ne kadar geçilmiş? Ne kadarı kağıt üzerinde kalmış?

Uluslararası standartlara ne kadar uyum var?

14.5.2013

22

Özlem ÖZKILIÇ


• Yönetmelik Ek III Madde:3.2

• Büyük Kazaların Belirlenmesi ve

Değerlendirilmesi:

• Normal ve normal olmayan işlemlerden

kaynaklanan büyük tehlikelerin, sistematik bir

şekilde belirlenmesi için prosedürlerin

benimsenmesi ve uygulanması ve bu

tehlikelerin olasılığı ve şiddetinin

değerlendirilmesidir.

Özlem ÖZKILIÇ


• Tehlikeli Ekipman

Gruplandırma,

• Kimyasal

Maruziyet

değerlendirme

1. Tehlikeli Madde

Bilgileri

• Proses Tehlike

Analizi,

• ATEX

Direktifleri

Uygulanması

2. İşletim Kontrolü

3. Güvenilirlik

Bakım

çalışmaları için

risk

değerlendirmesi

yapılması

4. Güvenli Bakım

Tesiste veya

proseste meydana

gelebilecek

Katastrofik

Olayların

Değerlendirilmesi

Prosesteki

Güvenlik

Sistemlerinin

Değerlendirilmesi

6. Büyük Kaza

Senaryoları

HAZOP, HAZID,

Proses FMEA vb.

EN 61508,

EN 61511

SIS, SIL

1. Bow-Tie Modelleme,

2. Büyük Kaza

Senaryosunun

Şablona geçirilmesi,

3. ALARP veya ALARA

seviyesi (kantitatif)

4. Yangın, Patlama,

Toksik Yayılım

Simülasyon

Geçmiş

kazalardan

öğrenme

5. Olay ve Kaza

Analizi

Olay Ağacı

Analizi,

Hata Ağacı

Analizi vb.

RCM, RBI vb.

14.5.2013

23

Özlem ÖZKILIÇ


Avrupa Birliğinin Büyük Kazaları Önleme Bürosu

(MAHB- Major Accident Hazards Bureau)

• SEVESO II Direktifi (96/82/EC) çerçevesinde 2001 yılının

sonlarında bu direktif uygulaması için risk değerlendirme modülü

hazırlama çalışmalarına başlanmıştır.

• Çalışmalar sonucunda “Büyük Endüstriyel Kazaları Önleme

Risk Değerlendirme Metodolojisi” yani “ARAMIS Projesi”

üretilmiştir.

• Tüm modüller endüstirinin kullanımına açıktır ve internetten

modüller indirilebilmektedir.

Özlem ÖZKILIÇ


ORGANİZASYON ADI KISA ADI ÜLKE

1. Institution of Chemical Engineers European Process Safety Centre IChemE-EPSC İNGİLTERE

2. Delft University of Technology - Safety Science Group TUD HOLLANDA

3. Institut National de l’Environ-nement Industriel et des Risques

Accidental Risk Division

INERIS FRANSA

4. European Commission - Joint Research Centre - Institute for the

Protection and Security of the Citizen - Major Accident Hazard Bureau

EC-JRC-IPSC-MAHB İTALYA

5. Faculté Polytechnique de Mons - Major Risk Research Center FPMs-MRRC BELÇİKA

6. Universitat Politecnica de Catalunya - Centre for Studies on

Technological Risk (CERTEC)

UPC İSPANYA

7. Association pour la Recherche et le Développement des Méthodes et

Processus Industriels

ARMINES FRANSA

8. Risø National Laboratory

System Analysis Department

RISØ DANİMARKA

9. Universita di Roma

Dipartimento Ingegneria Chimica

UROM İTALYA

10. Central Mining Institute

Safety Management and Technical Hazards

CMI POLONYA

11. Jozef Stefan Institute - Department of Inorganic Chemistry and

Technology

IJS SLOVENYA

12. Technical University of Ostrava – Energy Research Centre VSB-TUO ÇEK

CUMHURİYETİ

14.5.2013

24

Özlem ÖZKILIÇ


Accidental Risk Assessment Methodology for IndustrieS in the framework of SEVESO II directive

Özlem ÖZKILIÇ


14.5.2013

25

Özlem ÖZKILIÇ


WP1

Senaryo

Tanımlama

WP2

Önem

Değerlendirme

si

S

WP3

Önleme

Yönetimi

Verimliliği

M

WP4

Çevre Güvenlik

Açığı

V

WP5

Risk Seviyesi Karakterizasyonu ve Vaka Çalışmaları ile

Doğrulama

WP0

Proje

Yönetimi

WP6

Yaygınlaştırma

&

Yayma

WP7

Paralel Yeniden

Gözden Geçirme

Özlem ÖZKILIÇ


1. AŞAMA: Tehlikeli Madde Bilgileri

• Tehlikeli Ekipman Gruplandırma

Hangi ekipman için Bow-Tie Modelle yapılacağı bulunur.

Neden bu ekipmanlar seçildi?

Neden bu ekipmanlar

seçilmedi?

14.5.2013

26

Özlem ÖZKILIÇ


KISALTMA METHOD İSMİ YILI GELİŞTİREN

Dow CEI Dow Chemical Exposure Index 1988 Dow Chemicals

Dow F&EI Dow Fire & Explosion Index 1994 Dow Chemicals

ISI Inherent Safety Index 1995 Edwards ve

Lawrence

HIRA-TDI

HIRA-FEDI

Hazard Identification & Ranking

Toxicity Damage Index

Fire Explosion Damage Index

1998 Khan ve Abbasi

I2SI Integrated Inherent Safety Index 1999 Heikkilä

EHS Environment Health &Safety Index 2000 Koller, Fischer ve

Hungerbühler

SREST SREST-Layer-Assessment Index 2003 Shah

SweHI Safety Weighted Hazard Index 2003 Khan

i-Safe Index i-Safe Index 2002-

2004

Palaniappan



Özlem ÖZKILIÇ


Tablo 1 - EQ-CE Matrisi örneği

Tablo 2 -STAT-CE Matrisi Örneği

Tablo 3- CE’nin EQ ve STAT’la İlişkilendirilmesi

.

.

Ekipman

Gruplandırma



14.5.2013

27

Özlem ÖZKILIÇ


Bow-Tie Modellemesi ile

İlişkilendirme

.

.

.



Özlem ÖZKILIÇ


Ünite Seç

Malzeme Faktörü (MF) hesapla

Özel Proses Tehlikesi - F1 Genel Proses Tehlikesi – F2

Ünite TehlikeFaktörü F3= F1xF2

Etki Çapı MPPD

Gerçek Maksimum Olası Ekipman Hasarı - BI

F&EI = F3 x MF

Kayıp Kontrol Faktörü= C1xC2xC3

Hasar Faktörü MPDO

Kullanılan Kimyasalları Belirle

Nh, Nr, Nf Belirle

Dow F&EI İndeksi



14.5.2013

28

Özlem ÖZKILIÇ


Bir kimyasalın risk değerlendirmesi başlıca

dört basamakta yapılır:

Toksisitenin değerlendirilmesi

Doz-cevap ilişkisinin belirlenmesi

DOZ

TEMAS SÜRESİ

Maruziyetin belirlenmesi

TEMAS YOLU

TEMAS SIKLIĞI

Risk karekterizasyonu


• Kimyasal Maruziyet Risk

Değerlendirme

Özlem ÖZKILIÇ


Proses tehlikelerin tanımlanması için birçok yöntem

bulunmaktadır. Bunlardan bazıları;

Tehlike ve işletilebilirlik çalışmaları (HAZOP),

Hata türleri ve etkileri analizi (Proses FMEA),

Olursa Ne Olur? (What If?)

Neden–Sonuç Analizi (Cause -Consequence

Analysis)

vb. yöntemlerdir.

2. AŞAMA: İşletim Kontrolü

Proses Tehlike Analizi

14.5.2013

29

Özlem ÖZKILIÇ


Reaktörler söz konusu ise;

Thermal runaway tehlikesinin modellenmesi gereklidir.



Termal Bilanço Nedir?

Özlem ÖZKILIÇ


Semnov Grafikleri Çizilmelidir. 2. AŞAMA: İşletim Kontrolü


14.5.2013

30

Özlem ÖZKILIÇ




1 ila 5 arasında reaktör tehlike sınıfı belirlenir. Bu sınıfa göre temel proses

üzerine güvenlik bariyerleri çalışması yapılır (SIS, rupture disk vb.)

Özlem ÖZKILIÇ


1999/92/EC (ATEX 137) sayılı Avrupa

Parlamentosu ve Konseyi Direktifi

26 Aralık 2003

Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden

Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik

1994/9/EC (ATEX 100a) sayılı Avrupa

Parlamentosu ve Konseyi Direktifi

26.10.2002

Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan

Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili

Yönetmelik


ATEX Direktifleri Uygulanması

14.5.2013

31

Özlem ÖZKILIÇ


3.AŞAMA: Güvenilirlik

Prosesteki Güvenlik Sistemlerinin Değerlendirilmesi

• Güvenirlilik: Bir cihazın belirli tasarım

limitleri içinde gerekli olması durumunda

kendinden istenilen fonksiyonu yeterli

bir şekilde yerine getirme olasılığı

olarak tanımlanır.

Özlem ÖZKILIÇ


3.AŞAMA: Güvenilirlik

Prosesteki Güvenlik Sistemlerinin Değerlendirilmesi

IEC 61508

Temel Standart

IEC 61511

Proses Endüstrisi

IEC 61513

Nükleer Endüstrisi IEC 62061

PLC-Makine

Emniyeti

IEC 615….

Diğer

Endüstriler

• TS IEC EN 61508; bütün endüstri kolları için uygulanan çerçeve standarttır.

(Aygıtların sağlayıcıları ve üreticileri ile ilgili standart),

• TS IEC EN 61511; ise endüstriyel prosesler için uygulanan standarttır, (Güvenlik

enstrümanlı sistemlerin tasarımcıları, integratörleri ve kullanıcıları ile ilgili standart)

14.5.2013

32

Özlem ÖZKILIÇ


FC s

fc

s = Selenoid vana (açık/kapalı)

= Hatalı Kapanma fc

SIS FIC

fc

Vote 1oo1

İlave Vana

Safety Instrumented System (SIS)

Güvenlik Enstrümanlı Sistem

Güvenlik Bütünlük Seviyesi

Safety Integrity Level (SIL)

Özlem ÖZKILIÇ


Güvenirlik Merkezli Bakım; sistematik olarak şu

sorulara cevap vermelidir:

Fonksiyonel Sistemler hangileridir,

Fonksiyonel Arıza nedir,

Arıza Modları nelerdir,

Etkiler,

Sonuçlar,

Görevler.

4. Aşama: Güvenli Bakım

Bakım çalışmaları için risk değerlendirmesi yapılması

Örneğin;

Proses

FMEA

kullanılarak

14.5.2013

33

Özlem ÖZKILIÇ


• Bakım sırasında güvenli çalışma sistemi,

Çalışma izni, Güvenlik Denetimi vb. var mı?

• Çalışanlar ve müteahhitlerle iletişim ve

bilgilendirme var mı?

• Tescil ve belgelendirme işlemleri düzgün bir

şekilde yapılmış ve muhafaza ediliyor mu?

• BKÖP ile tutarlı mı?

4. Aşama: Güvenli Bakım

Bakım çalışmaları için prosedürler

Özlem ÖZKILIÇ


• İşyerinde veya başka işyerlerinde, geçmişte

meydana gelen kazalardan neler öğrenildi?

• Firma bu tür kazaları ve nedenleri takip ediyor mu?

• Bu konu ile ilgili yeterli bilgiye sahip yeterli eleman

var mı?

5. Aşama: Olay ve Kaza Analizi

14.5.2013

34

Özlem ÖZKILIÇ


5. Aşama: Olay ve Kaza Analizi

Geçmiş Kazalardan Öğrenme

Hangi proseslerde kaza meydana geldi?

Hangi proses parçasında kaza meydana geldi?

Tekrarlama olasılıkları nedir?

Kaza analizleri için hangi teknikler kullanılıyor?

(Olay Ağacı Analizi, Hata Ağacı Analizi vb…)

Özlem ÖZKILIÇ


Bazı delikler hatalara neden olabilir

Diğer delikler ise gizli koşullardır

Koruma Katmanı Analizi Layer of Protection Analysis (LOPA)

Tehlike

Kayıplar

6. Büyük Kaza Senaryoları

Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların

Değerlendirilmesi

14.5.2013

35

Özlem ÖZKILIÇ


Olay Ağacı Hata Ağacı

LOC

Kazaya Neden Olan Kazanın Sonucu

Sebepler Sonuçlar

Ünite başına

en az 10

LOPA

gerekli!...

Özlem ÖZKILIÇ


Generic Hata Dataları kullanılmalıdır.

Ham datalar kullanılmamalıdır.

Veri kaynakları mutlaka Güvenlik Raporu

içerisinde belirtilmelidir.

http://www.google.com.tr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=dz5cAHW_y0KUwM&tbnid=aqywA0meQ6PRkM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.oreda.com/handbook.html&ei=dwSBUd_pE8qLswaZ64DwDw&bvm=bv.45921128,d.bGE&psig=AFQjCNEoYVT5D-NwJRz84-MQ0agE5IWjzQ&ust=1367496122037774

14.5.2013

36

Özlem ÖZKILIÇ


Aşılan proses

parametresi

SIL Seviyesi

Yüksek Seviye

Alarm

value

ESD aksiyonu

Düşük Seviye Normal Davranış

Temel

Proses

Kontrol

Sistemi

Bent, siper

veya set

Aktif Koruma Seviyesi

Pasif Koruma Seviyesi

Acil Durum Müdahale

Seviyesi

İzole Koruma Seviyesi

Proses Kontrol Seviyesi

Proses Kontrol Seviyesi

K

O

R

U

M

A

H

A

F

İ

F

L

E

T

M

E

Tesis

tasarımı

Operatör

Müdahalesi

Basınç tahliye

vanası, Patlama

kapağı vb.

Acil Durum

Kapatma

Sistemleri

Tesis ve/veya

Acil Durum

Müdahalesi

ESD Trip

Bağımsız Koruma Tabakaları

(Independent Protection Layers)

Nasıl belirlenmiş?

Tüm koruma seviyeleri

düşünülmüş mü?


Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların

Değerlendirilmesi

Özlem ÖZKILIÇ


• İşverenin istenmeyen olayların sistemli bir biçimde

tanımlanmasına yönelik belirli prosedürleri olmak

zorundadır.

• Bu süreçler yaşam döngüsünün tüm aşamaları için

doğrulanabilir olması gerekmektedir.

– Hangi tehlikeler LOC'a sebep olabilir

(doğrudan sebepler),

– Tehlikelerin meydana gelme koşulları,

– Bir LOC'un meydana gelme olasılığı,

– Etkiler ya da sonuçlar.


Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik

Olayların Değerlendirilmesi

14.5.2013

37

Özlem ÖZKILIÇ


Sıvı birikinti

Buharlaşma Alanı

Buharlaşma

Gaz

+ buhar

Set


Tesiste veya proseste meydana gelebilecek Katastrofik Olayların Değerlendirilmesi

Özlem ÖZKILIÇ


Örnek – Patlama Sonucu Aşırı Basınç Konturu – Tesis Binalarına Etkileri

7 kPa

14 kPa

21 kPa

35 kPa

Patlama

Senaryosu

Lokasyonu

Patlama modellemesi yapmaya yarayan bir yazılım ile elde edilir, tesis planı üzerine çizilerek etkilenecek binaların tespit edilmesi sağlanır.



Örnek – Termal Radyasyon Konturu

Tesis içerisindeki kilit sistemlerin etkilenme olasılıkları belirlenir. Yangın sistemleri, kontrol odaları vb…

14.5.2013

38

Özlem ÖZKILIÇ


10-8

10-7

10-6

10-5

Burada hala bazı

riskler mevcut! Örnek – Toksik Gaz Salınım-Gaz Dağılması Sayısal Modelleme

Rüzgar

Yönü!

Toksik Gaz Yayılım Senaryoları

Gaz yayılımı modellemesi yapmaya yarayan bir yazılım ile elde edilir, tesis planı üzerine çizilerek etkilenecek alanların tespit edilmesi sağlanır.



Özlem ÖZKILIÇ


- Bireysel Risk (Ölüm) Olasılığı -Örneğin; 10-6

- İlave olarak Toplumsal Risk Olasılığı

- Aşırı basınç, ısı yayılması ve toksisite eşik değerleri tanımlanması

10-3

10-5

10-7

10-9

10-11

1 10 100

Ola

sılık

Toplumsal Risk

Kabul Edilemez

Toplumsal Risk

Kabul Edilebilir

Ölümcül Kazalar

?



14.5.2013

39

Özlem ÖZKILIÇ

İş Baş Müfettişi- Kimya Yük. Müh. 15 Mayıs 2013 77

Özlem ÖZKILIÇ

İş Baş Müfettişi- Kimya Yük. Müh. 15 Mayıs 2013 78

14.5.2013

40

Özlem ÖZKILIÇ


• Faaliyetlerinden ve faaliyetler çerçevesinde

işlenen veya üretilen maddelerden kaynaklanan

tehlikelerin sistemli bir biçimde belirlemesi ve

düzenli olarak bunların değerlendirmesinin

yapıldığının garanti altına alınmış olması

gereklidir.

– Prosedürler

– Risk değerlendirme yöntemi

– Beceriler

– Yaşam döngüsü (tasarım - işletim – bakım –

Startup/Shutdown)

Özlem ÖZKILIÇ


Özlem ÖZKILIÇ

Kimya Yük. Müh.

İş Baş Müfettişi

İş Teftiş İstanbul Grup Başkanlığı

[email protected]

modÜller...en az 5 yılda bir 14.5.2013 12 Özlem ÖzkiliÇ İş ba ş müfettişi- kimya yük....

Documents