An ARCADIS company

POLITYKA TRANSPORTOWA W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ Modele finansowania nowoczesnych inwestycji transportowych Krzysztof Kałuża

Model finansowy zakładający współpracę z sektorem prywatnym przy projektach infrastrukturalnych jest skuteczną formą rozwoju tego sektora na całym świecie. Mamy nadzieję na popularyzację tych modeli na szerszą skalę również w Polsce.

Źródło: http://designalog.files.wordpress.com/2012/04/los-angeles-union-station-master-plan-by-unstudio-eek.jpg

I. Modele finansowania projektów infrastrukturalnych II. Charakterystyka wybranych modeli III. Etapy projektu IV. Studia przypadków - szanse i zagrożenia V. Podsumowanie

Spis treści

Źródło: http://designalog.files.wordpress.com/2012/04/los-angeles-union-station-master-plan-by-unstudio-eek.jpg

Modele finansowania projektów infrastrukturalnych I.

Modele finansowania

Model tradycyjny vs Partnerstwo publiczno-prywatne:

Model tradycyjny Partnerstwo publiczno-prywatne

Koncentracja na pojedynczym etapie/ poszczególnych etapach Koncentracja na całym „cyklu życia” danego projektu

Zapewnianie środków finansowych należy do zadań podmiotu publicznego

Zapewnianie środków finansowych należy do zadań partnera prywatnego (w całości lub części)

Stałe obciążenie finansowe podmiotu publicznego

Obciążenie finansowe dla podmiotu publicznego (wynagrodzenie partnera prywatnego) przybiera różne formy, a cały mechanizm zależy od poziomu wydajności i jakości realizowanego przedsięwzięcia

Wszystkie rodzaje ryzyka spoczywają na podmiocie publicznym

Ryzyko związane z przedsięwzięciem dzieli się pomiędzy podmiot publiczny i partnera prywatnego

I.

Modele realizacji i finansowania oparte na PPP

Żródło: Modele PPP i ich zastosowanie w sferze finansowania rozwoju infrastruktury transportu w krajach UE (A. S. GRZELAKOWSKI, 2009):

Model brytyjski Model kontynentalny Stworzenie specjalnego programu dla wdrażania i rozwoju PPP - PFI

Odpowiedź na precyzyjnie określone potrzeby i cele polityczne sektora publicznego

Ustalenie krajowych standardów dla przetargów Oparcie na ustalonych podstawach prawnych

Dotyczy wszystkich systemów infrastruktury Priorytetem jest infrastruktura transportowa

Ocena projektów na bazie wskaźników wartości pieniądza (VfM) przy zastosowaniu formuły PSC (public sector comparator)

Ocena dokonywana przez powoływane w trybie ad hoc komitety i komisje

Procedury nadzoru ustalone przez ministra skarbu Techniczne wsparcie, doradztwo i nadzór

Partnerstwo typu brytyjskiego

Mobilizacja sektora publicznego

I.

Udział modeli PPP na rynku inwestycji UE I.

Źródło: Market Update Review of the European PPP Market in 2011:

Udział PPP w poszczególnych krajach UE I.

Żródło: Market Update Review of the European PPP Market in 2011:

Charakterystyka wybranych modeli II.

Stosowane wskaźniki porównawcze w modelu brytyjskim II.

Skanowanie Projektu PPP

Kompleksowa analiza efektywności wykonania projektu w proponowa-

nym kształcie

Komparator publiczno-prywatny

Etap prekwalifikacji i rozpisania przetargu

Komparator sektora publicznego

Wybór partnera prywatnego, na

poszczególnych etapach wyłaniania najlepszej

z ofert

Walidacja założeń opłacalności Inwestycji

Żródło: Modele PPP i ich zastosowanie w sferze finansowania rozwoju infrastruktury transportu w krajach UE (A. S. GRZELAKOWSKI, 2009):

Stosowane formy realizacji PPP II.

Build, Own,

Operate (BOO)

Design, Bid, Build

Design, Build

Build, Operate,

Transfer (BOT)

Design, Build,

Finance,

Operate

(DBFO)

Private

Contract Fees

Long Term

Lease

Agreement

Finansujący Pożyczka Kapitał

S.P.V.

Doradcy

Techniczny,prawny,finansowy

Firma Administrująca Zarządzająca Eksploatacją

Projektant i Wykonawca

Partner Prywatny

Partner Publiczny

Przykładowy model struktury projektu

II.

Formy opłat za użytkowanie infrastruktury transportu II.

Firma prywatna (z koncesją) 1) Odrębne koncesje BOT(F, UK, ESP, IRL, GR, HU, PL)

Firma publiczna (z koncesją) 1) Sieć płatnych autostrad (F,I, P, ESP częściowo) 2) Kompleksowe oddzielne projekty (DK, SWE)

Prywatne koncesje 1) UK, FIN „shadow tolls” DBFO

Inne pozabudżetowe formy finansowania 1) Metody niemieckie (DBF) 2) Metody holenderskie (D&B i F) 3) Metody belgijskie „Intercommunales”

Tradycyjne publiczne finansowanie 1) „Winiety” (CH, CZ, SK, PL) 2) Fundusz drogowy ( L, NL, PL ) 3) Typowo „tradycyjne” metody (D, UK, ESP, DK,I)

Żródło: Modele PPP i ich zastosowanie w sferze finansowania rozwoju infrastruktury transportu w krajach UE (A. S. GRZELAKOWSKI, 2009):

Etapy projektu III.

Zadania na poszczególnych etapach inwestycji

Przygotowanie

Inwestycji

Konsultacje Programowanie

Przetarg

Etap Realizacji

Etap

Użytkowania

■ Studium wykonalności

■ Prognozy ruchu pasażerskiego

■ Określenie struktury realizacji projektu

■ Modelowanie finansowe

■ Rejestr i alokacja ryzyk

■ Wyznaczenie trasy

■ Określenie parametrów technicznych

■ Wybór modelu finansowania

■ Opracowanie szacunkowego harmonogramu robót oraz strategii realizacji prac

■ Integracja systemów

■ Realizacja prac

■ Monitoring wskaźników produktywności

■ Integracja kontraktów

■ Wyznaczenie strategii utrzymywania obiektów

■ Nawiązanie współpracy pomiędzy najemcą i właścicielem

■ Oddanie do użytkowania

■ Weryfikacja modelu popytu

■ Modernizacja

III.

Studia przypadków - szanse i zagrożenia IV.

Studia przypadków – szanse i zagrożenia IV.

Salvador Metro Brazylia

London Underground

Wielka Brytania

South Hampshire LRT

Wielka Brytania

Thessaloniki LRT Grecja

Latin America Europe Europe Europe

London HS1 Wielka Brytania

Europe

HS1 Przedmiot i zakres analizy projektu i procesów Zakres tematyczny analizy:

I. Analiza ruchu (ocena realizacji założeń prognoz

ruchu, w tym ruchu krajowego, zagranicznego i zgodność z rozkładami, bariery i mozliwość ich przełamywania

II. Analiza komercyjna (atrakcyjność dla pasażerów, partnerów biznesowych, zasadnoścćadekwatność polityki taryf

III. Analiza techniczna i kosztowa (Capex, Opex, analiza efektywności wykorzystania struktury

IV. Weryfikacja analizy ryzyk

Wnioski we wszystkich obszarach i zalecenia

Zakres funkcjonalny z podziałem na tzw. a) Obszary bezposrednio regulowane w ramach projektu

I. Program Zarządzania aktywami projektu II. Zarządzanie Kontraktami (techniczne, komercyjne)

b) Obszary aktywności poza projektem, ale powiązane I. Obiekty komercyjne – handlowe i biurowe II. Infrastruktura teletechniczna III. Parkingi IV. Obiekty logistyczne/przemysłowe

Analiza ryzyk

Wnioski i zalecenia

IV.

Rezultat w postaci wytycznych do programu zwiększenia efektywności funkcjonowania projektu w nowej strukturze

HS1 Przedmiot i zakres analizy projektu i procesów IV.

Studia przypadków - zagrożenia IV.

Niepowodzenia i ich przyczyny

Błędy w fazie przygotowawczej

■ Nieadekwatne szacunki kosztów budowy na etapie studium wykonalności lub/oraz wpływ nacisku partnera publicznego na wyniki analiz

■ Nieodpowiedni rozdział ryzyk pomiędzy partnerem prywatnym a publicznym

■ Bilans zbyt optymistyczny w oszacowaniu wpływów przez Wykonawcę, który często prowadzi do rezygnacji instytucji finansującej (przeważnie banku) przed zakończeniem inwestycji

■ Nierealistyczne wymagania partnera publicznego co do gwarancji

Błędy w fazie wykonawczej

■ Nieadekwatne szacunki czasu budowy oraz zmiany projektowe specyfikacji inwestora

■ Nieadekwatny projekt prowadzący do zwiększenia kosztów oraz wydłużenia czasu budowy; w wyniku czego prognozy stadium wykonalności przestają być aktualne

■ Opóźnienia, a w konsekwencji wzrost kosztów ziemi, zmiana wymagań w przepisach, wzrost kosztów robocizny, itp. w porównaniu do założeń

Podsumowanie V.

■ Stosowane tam gdzie model publiczny nie będzie wystarczająco efektywny

■ W praktyce z reguły droższe z uwagi na pozyskanie finansowania na komercyjnych zasadach – tańsze z punktu widzenia obciąąenia budżetu, ale droższe w wartościach bezwzględnych

■ Oparte o SPV jako dominującą formułę realizacji

■ Działające w warukach zmniejszenia ryzyk politycznych (udział agend rządowych w SPV, transgraniczność, zainteresowanie rządu, samorządu)

■ W miarę wzrostu liczby zrealizowanych projektów zmniejsza się liczba projektów atrakcyjnych (o mniejszym ryzyku)

■ Projekt przed wyborem formuły realizacji powinien zostać poddany weryfikacji rynku

■ Powinno dominować podejście projektowe, a nie modelowe (formuła modelowa, ale projekt niepowtarzalny)

Podsumowanie V.

Obserwacje i wnioski z dotychczasowych realizacji projektów w PPP

An ARCADIS company

Dziękuję za uwagę Krzysztof Kałuża Partner Dyrektor ds. Rozwoju Biznesu Królewska,16 03-913 Warszawa Tel.: +48 (22) 310 22 22 Tel. kom. +48 604 506 401 E-mail: krzysztof.kaluza@echarris.com

Prawa do prezentacji zastrzeżone dla EC Harris