MIRË SE VINI NË MIRË SE VINI NË KUMBRIAKUMBRIA

NJË UDHËZUES I LIGJEVE NJË UDHËZUES I LIGJEVE ANGLEZEANGLEZE

Familja Page Martesa 1 Divorci 1 Përgjegjësitë prindërore 1 Abuzimi në familje 1 Shtatzënia dhe abor 2 Dhuna për shkak të nderit 2 Gjym mi gjenital femëror (GGF) 2

Ligji i brendshëm Alkooli 3 Pirja e duhanit 3 Licenca e televizorit 3 Huazimi i parave 3 Sjellja an -shoqërore 3 Rendi publik 4 Hedhja e mbeturinave 4 Sjellja e pahijshme publike 4 Ndalimi dhe kontrollimi 4 Përdorimi i trotuareve 4 Shkeljet e trafi kut rrugor janë gjëra të lla si: 5 Të drejtat tuaja në punë janë: 6

Veprat penale në Angli përfshijnë Sulmi 7 Armët e zjarrit 7 Armët 7 Krimet seksuale 7 Pros tucioni 7 Krimi i urrejtjes 8 Trafi kimi i qenieve njerëzore 8 Drogat 8 Pastrimi i parave 9 Mizoria e kafshëve 9 Media sociale 9 Vjedhja 9

Agjencitë që mund të ofrojnë mbështetje 10 shtesë dhe ndihmë përfshijnë:

MIRË SE VINI NË KUMBRIAMIRË SE VINI NË KUMBRIA

Parathënia e Komisarit të Policisë dhe Krimit Peter McCall

“Mirë se erdhët në Udhëzuesin e Informacionit të Konsumatorit të Kambrias për Ligjin në Angli, që synon të ndihmojë ata prej jush që kanë zgjedhur të vendosen në Kambria, për të kuptuar bazat e Ligjit Anglez. Ai mbulon çështje të lla si ligji familjar, ligji në shtëpi, trafi ku rrugor, të drejtat tuaja në punë dhe kriminalite .

Të jetosh në një vend tjetër përveç a j tëndit mund të sjellë shumë mundësi të mëdha, por ndonjëherë mund të ofrojë disa sfi da të mëdha. Prandaj, unë do të rekomandoja që të t’i kush-toni pak kohë leximit mbi pikat kryesore të Udhëzuesit në mënyrë që të mos e gjeni veten në një situatë të vësh rë duke e shkelur ligjin pa e kuptuar atë.

Ekziston gjithashtu një seksion shumë i dobishëm që siguron informata se çfarë ndihme dhe përkrahje ka në dispozicion nga partnerët dhe agjencitë, nëse keni nevojë për të.

Së fundi, do t’ju uroja një qëndrim të sigurt dhe të këndshëm në Kambria.”

MartesaÇdokush i moshës 16 vjeç e lart mund të martohet. Kjo përfshin dy çifte të kundërta‐seksi dhe çifte të të njëjtit seks.Është e paligjshme të martohesh me më shumë se një person në të njëjtën kohë.

DivorciNëse nuk dëshironi të martoheni, mund të shkurorëzoheni nën rrethana të caktuara. Këto rrethana përfshijnëkurorëshkelje, sjellje të paarsyeshme ose nëse jetoni veç për një periudhë kohe larg.

Përgjegjësitë prindëroreDuhet të jeni përgjegjës dhe ta mbani fëmijën tuaj të sigurt. Një prind nuk duhet ta lërë fëmijën vetëm dhe pambikëqyrje në shtëpi ose kudo tjetër në çdo kohë. Një fëmijë nën moshën 16 vjeç nuk duhet të mbetet vetëm gjatënatës. Ju mund të ndiqeni penalisht, nëse goditni fëmijën tuaj ose një fëmijë që është nën kujdesin tuaj. Në veçanti,nëse e goditni fëmijën tuaj në kokë, i shkundni ata ose i goditni duke përdorur ndonjë gjë, atëherë ju keni thyerligjin. Goditja e fëmijës suaj është fizikisht dhe mendërisht e dëmshme dhe mund t’i prekë ata më vonë në jetë. Juduhet ta dërgoni fëmijën tuaj në shkollë nga mosha 5 vjeçare: kjo përcaktohet nga ligji dhe nëse nuk e bëni kjo për‐bën një vepër penale. Nëse një fëmijë nuk ndjek rregullisht shkollën, prindërit mund të ndiqen penalisht. Kjo do tëvaret nga niveli i frekuentimit dhe rrethanat në shtëpi.

Abuzimi në familjeAbuzimi në familje është kur një person dëmton një person tjetër me të cilin ata kanë (ose kanë pasur) një lloj mar‐rëdhënieje. Ata nuk kanë nevojë të jenë partnerë heteroseksualë dhe nuk kanë nevojë të jetojnë në të njëjtënbanesë. Gratë dhe burrat mund të përjetojnë abuzim familjar. Kjo përfshin dhunën e femrave ndaj meshkujve dhedhunën midis partnerëve ose ish‐partnerëve në marrëdhëniet e të njëjtit seks. Shkalla e veprave penale që mundtë klasifikohen si abuzim në familje është e gjerë dhe mund të përfshijë abuzime fizike, seksuale, emocionale osemendore. Policia do t'i trajtojë të gjitha rastet e abuzimit në familje si përparësi e lartë. Ata do të sigurojnë që, samë shumë që të jetë e mundur, çdo incident i raportuar të plotësohet me një përgjigje të menjëhershme nga ofi‐cerët e policisë. Prioritet fillestar për oficerët e policisë që ndjekin një incident të abuzimit në familje është siguriadhe mirëqenia e viktimës, familjes së tyre dhe çdo personi tjetër të pranishëm. Kur ka dëshmi të mjaftueshme, per‐soni përgjegjës do të akuzohet dhe mund të paraburgoset për t'u paraqitur në gjykatë.

Familja

Page 1

Dhuna për shkak të nderit

Dhuna për shkak të nderit është një term që përshkruan një krim ose incident, i cili është ose mund të jetë bërë përtë ruajtur ose mbrojtur nderin e perceptuar të familjes dhe/ose komunitetit. Kryesisht, por jo gjithmonë, kryhetkundër grave dhe vajzave, nga familja ose komuniteti i tyre. Ata që kryejnë 'krime nderi' shpesh e bëjnë këtë sepsebesojnë se viktima ka bërë diçka që ka sjellë turp në familje ose komunitet. Policia do ta trajtojë seriozisht çdo ra‐port të dhunës për shkak të nderit dhe do të kryejë një hetim tërësor. Martesa e detyruar është një formë e dhunëspër shkak të nderit dhe është vepër penale në Angli detyrimi ose përpjekja për ta detyruar dikë që të martohet.

Gjymtimi gjenital femëror (GGF)Gjymtimi gjenital femëror (nganjëherë i referuar si "prerja" ose "rrethprerja e femrës") i referohet disa proceduraveqë mund të ndryshojnë ose të shkaktojnë dëmtim të organeve gjenitale femërore për arsye jo mjekësore. Praktikaështë jashtëzakonisht e dhimbshme dhe mund të shkaktojë probleme serioze shëndetësore, si kryerja e procedurësashtu edhe në jetën e mëvonshme. Praktika është e paligjshme në Britani të Madhe. Është gjithashtu e paligjshmetë caktosh që GGF të kryhet jashtë vendit.

Page 2

Shtatzënia dhe abortiInformacion mbi shtatzëninë mund të gjendet në Your pregnancy and baby ‐ Pregnancy and baby guide ‐ NHSChoices (Shtatzënia juaj dhe foshnja – Udhëzuesi i shtatzënia dhe foshnjës ‐ Zgjedhjet e NHS) ose mund të kontak‐toni direkt me NHS duke telefonuar 111. Nëse vendosni të mos vazhdoni me shtatzëninë dhe po konsideroniabortin ose përfundimin duhet të kërkoni këshilla mjekësore menjëherë. Alternativat për abortin mund të gjendennë faqen e internetit www.lifecharity.org.uk/Pregnancy.

AlkooliAlkooli mund të shitet vetëm në mjedise të licencuara në Angli dhe Mbretërinë e Bashkuar dhe mund të blihetvetëm nga personat e moshës 18 vjeç e lart. Blerja ose përpjekja për të blerë alkool për një person nën moshën 18vjeç është një vepër penale. Shitja e alkoolit një personi nën moshën 18 vjeç është një vepër penale. Ju mund tëprovoni se jeni mbi 18 vjeç dhe jeni në gjendje të blini alkool duke treguar disa dokumente zyrtare, për shembull,një letërnjoftim/kartë identiteti kombëtare ose pasaportë apo patentë shoferi.

Pirja e duhanitJu duhet të jeni mbi 18 vjeç për të blerë cigare dhe produkte të tjera të duhanit. Produktet e duhanit përfshijnëcigaret, purot, duhanin e që rrotullohet me duar, cigaret elektronike dhe duhanin që përtypet. Është e paligjshme tëpihet duhan në shumë vende publike dhe në të gjitha vendet e punës ose blerja e produkteve të duhanit për tëgjithë nën moshën 18 vjeç. Produktet e duhanit duhet t’i blini vetëm nga një dyqan.

Licenca e televizoritNëse keni një televizor në shtëpinë tuaj për të regjistruar ose shikuar programe televizive, ndërsa ato shfaqen drejt‐përdrejtë në televizor, atëherë duhet të keni një licencë për të. Ju nuk keni nevojë për një licencë televizpti nëse njëtelevizor nuk mund të marrë programe televizive dhe përdoret për shikimin e DVD‐ve ose për të luajtur lojëra kom‐pjuterike.

Huazimi i paraveJu duhet të merrni para hua vetëm nga një huadhënës i miratuar.

Sjellja anti‐shoqëroreËshtë veprimi në një mënyrë që shkakton ose ka të ngjarë të shkaktojë alarm ose shqetësim për njerëzit e tjerë.Sjellja anti‐shoqërore mund të përfshijë:

• Zhurmë• Sjellje të pahijshme të tilla si bërtitje, sharje dhe zënie• Kërcënimin e fqinjëve dhe të tjerëve• Abuzimin verbal• Sjelljen abuzive me qëllim të shkaktimit të shqetësimit ose frikës ndaj njerëzve të tjerë, për shembull, të

moshuarve ose personave me aftësi të kufizuara• Derdhjen e artikujve të mbetjeve shtëpiake në rrugë, vendet e përbashkëta dhe kopshtet.• Dëmtimin e pronës

Page 3

Ligji i brendshëm

Rendi publikJu nuk duhet të merrni pjesë në aktivitetet e mëposhtme në vendet publike:

• Pirjen e alkoolit në rrugë ose në ndonjë vend publik: pirja e alkoolit në rrugë është e paligjshme në disa vende

• Mbledhje në grupe të mëdha/turma: kjo mund të shihet si kërcënuese dhe duhet të shmanget nëse është emundur.

• Bërtitjen, ulëritjen dhe mallkimet në publik• Kërcënimet ose sjelljet abuzive ndaj të tjerëve• Çdo sjellje që mund të shihet si kërcënuese, agresive që do të shkaktonte që një person të ndihej i pikëlluar.

Sjellja në këto mënyra ka gjasa të çojë në arrestimin tuaj nga policia dhe të akuzimit për vepra penale. Nëse arrestoheni, duhet të bashkëpunoni me policët.

Hedhja e mbeturinaveJu mund të merrni një gjobë fikse për hedhjen e mbeturinave dhe nëse nuk e paguani atë, atëherë duhet tëpaguani një gjobë më të lartë. Hedhja e sasive të mëdha të mbeturinave konsiderohet një çështje më serioze dheduhet të paguani gjoba me shumë më të rënda, nëse dënoheni për këtë.

Sjellja e pahijshme publikeSjellja që do të ishte e ligjshme nëse kryhet në mënyrë private, mund të bëhet kriminale nëse kryhet në publik dheshihet nga anëtarë të tjerë të publikut. Sjellja seksuale e cila ndodh në një vend publik ose shfaqja e pjesëve privatetë trupit në një vend publik është një krim. Kjo do të rezultojë në arrestimin tuaj dhe potencialisht pjesëmarrjen nëgjykatë.

Ndalimi dhe kontrollimiNjë oficer policie mund t'ju kontrollojë, nëse ata dyshojnë në mënyrë të arsyeshme se keni artikuj që nuk duhet tëkeni të tilla si drogë, armë ose mallra të vjedhura. Policia do t'ju bëjë të vetëdijshëm për disa kritere nëse do të kon‐trolloheni dhe këto përfshijnë

• B ‐ Baza për kontrollin ‐ çfarë u jep atyre një dyshim të arsyeshëm• O ‐ Objektivi‐ Për çfarë po kontrollojnë?• K ‐ Kartela e garancisë, nëse nuk janë në uniformë• I – Identifikimi i vetes. Ky është numri i tyre i jakës dhe nuk është nevoja të jetë emri i

tyre• C – Në cilin komisariat policie punojnë• E ‐ E drejta juaj për një kopje të procesverbalit që jeni kontrolluar.• F ‐ Fuqia ligjore që policia po kërkon• J ‐ Ju do të informoheni se ju jeni ndaluar për të bërë kontrollin. Duhet të

bashkëpunoni me këtë kontroll, pasi ju mund të arrestoheni nëse nuk e bëni këtë.

Përdorimi i trotuarevePër arsye sigurie, ju këshillojmë të përdorni trotuaret e këmbësorëve që ofrohen. Ju duhet të kaloni te semaforët nëvendet ku ato ndodhen. Ju mund të ecni anash çdo rruge në Angli përveç autostradave.

Page 4

Shkeljet e trafikut rrugor janë gjëra të tilla si: • Mosndalimi pas një aksidenti• Ngarja me shpejtësi• Ngarja nën efektin e pijeve ose drogave• Shkaktimi i vdekjes nga ngarje e pakujdesshme ose e rrezikshme• Ngarja e rrezikshme• Ngarja gjatë përdorimit të një telefoni celular• Ngarja e pakujdesshme• Ngarja pa sigurim automjeti• Ngarja pa patentë ose kur jeni i shkualifikuar• Ngarja përmes një drite të kuqe• Ngarja pa përdorimin e rripit të sigurimit• Ngarja pa MOT (Kontrolli teknik)• Ngarje me defekte në automjetin tuaj

Nëse kryeni ndonjë nga këto vepra ju mund të merrni një gjobë, pikë dënimi, të ndaloheni nga ngarja ose të shkoninë burg në varësi të asaj se sa serioze është vepra penale.

Pikat e ndëshkimit janë shenjat që mbahen në patentën tuaj për një periudhë prej vitesh varësisht se sa serioze kaqenë vepra penale. Nëse merrni më shumë se 12 pikë brenda një periudhe 3 vjeçare, atëherë do të shkualifikohenipër një minimum prej 6 muajsh. Nëse e keni kaluar testin tuaj brenda dy viteve të fundit ju mund të diskualifikoheninga ngarja me vetëm 6 pikë dënimi në patentën tuaj.

Nëse dëshironi të drejtoni një automjet në Angli, do t'ju duhet:

• Një patentë e vlefshme: për të ngarë një automjet ligjërisht në Angli ose kudo në Britaninë e Madhe juduhet të jeni të paktën 17 vjeç dhe duhet të kaloni një test teorie dhe një prove ngarjeje praktike. Nëse vininë Angli me një leje/patentë të huaj ju do jeni në gjendje ta përdorni atë patentë për 12 muaj, për sa kohëqë ajo është ende e vlefshme në vendin ku është lëshuar. Pas 12 muajve ju duhet të kryeni një test të plotëtë ngarjes së makinës në Mbretërinë e Bashkuar për të vazhduar ngarjen e makinës në MB.

• Taksa e rrugës: Është e paligjshme të ngasësh pa taksuar automjetin tënd.• Sigurimi: Drejtimi i automjetit pa sigurim motorik është në kundërshtim me ligjin. Ju duhet të kontrolloni

politikën tuaj të sigurimit për të siguruar që ju ose kushdo tjetër që përdor automjetin është i siguruar për tabërë këtë.

• MOT (Kontrolli teknik): Një MOT është një vërtetim që vërteton se automjeti juaj është i përshtatshëm për rrugën. Është e paligjshme të ngasësh pa MOT.

Kufiri i pirjes së pijeve në Angli është 35 mikrogramë alkool në 100 ml frymëmarrjeje. Ju mund të jeni mbi limitinpas një pije. Ju mund të jeni akoma në kufirin e ditës pasi keni pirë më shumë. Në Angli, shumica e njerëzve nukpinë alkool fare nëse ata ngasin atë ditë dhe kufizojnë marrjen e tyre në qoftë se do ngasin ditën tjetër. Të gjithagomat në makinën tuaj duhet të jenë të përshtatshme. Thellësia e shkeljes në një gomë nuk duhet të bjerë nën sas‐inë ligjore që, për makinat, është 1.6 mm.

Punësimi përgjithësisht përkufizohet si një marrëveshje ku punëdhënësi do të paguajë punonjësin për të kryerpunën për ta. Kjo marrëveshje mund të bëhet me shkrim ose gojarisht.

Page 5

Të drejtat tuaja në punë janë:• Një deklaratë me shkrim mbi kushtet e punësimit brenda 2 muajve nga data e fillimit.• E drejta për të marrë pagesa të parave me çdo pagë të fituar.• E drejta për t'u paguar me pagë minimale kombëtare.• E drejta për të mos marrë ndonjë zbritje të paligjshme nga paga juaj.• E drejta për pagë pushimi, e cila është 28 ditë në vit për punonjësit me kohë të plotë. Punonjësit me kohë të

pjesshme kanë të drejtë në një shumë proporcionale.• E drejta për leje lindjeje të paguar për gratë dhe partneri i gruas do të ketë të drejtën e pushimit të atësisë.• E drejta për të mos u diskriminuar.• Nëse jeni shkarkuar, keni të drejtë për një shpjegim me shkrim se pse e humbët punën nga punëdhënësi,

nëse keni punuar atje për dy vjet. Sidoqoftë, gratë që janë shtatzëna ose në pushimin e lehonisë kanë të drejtë për një arsye të shkruar, pa marrë parasysh se sa kohë kanë punuar atje.

• Nëse jeni të përjashtuar padrejtësisht ju keni të drejtë të kërkoni kompensim për aq kohë sa keni punuar atje për dy vjet.

• Punëtorët me kohë të pjesshme kanë të njëjtat të drejta si punëtorët me kohë të plotë.• Nëse nuk jeni i sigurt nëse ndonjëra nga këto vlen për ju, mund të kontaktoni: Citizens Advice Bureau (Zyrën

e Këshillimit të Qytetarëve) përmes faqes së tyre të internetit www.cas.org.uk ose telefononi Bureau (Byronë) tuaj lokale në zonën tuaj

• The Advisory, Conciliation and Arbitration Service (Shërbimi këshillëdhënës, i pajtimit dhe i arbitrazhit) i njohur edhe si (ACAS) përmes faqes së internetit www.acas.org.uk ose telefononi në 0300 123 1100.

Çdokush mund të jetë viktimë e krimit ‐ nuk ka rëndësi se çfarë moshe, race apo gjinie jeni. Viktima është kushdoqë është dëmtuar nga një krim, qoftë fizikisht, emocionalisht apo financiarisht. Nëse jeni bërë viktimë e krimit junuk duhet të frikësoheni; t'i tregoni dikujt: sa më shpejt t'i thoni dikujt, aq më shpejt do ndaloni atë që po ndodhme juve dhe kështu që ju mund të merrni ndihmë. Kjo mund të jetë si biseda me një anëtar familjeje, ose një mikqë do të flasë me policinë. Si viktimë e krimit ju keni të drejta, duke përfshirë të drejtën e informimit për rastin tuajdhe për t’u mbështetur. Ju duhet të trajtoheni në mënyrë të drejtë dhe me respekt nga të gjithë ata që punojnë nëkëtë çështje, duke përfshirë nëse çështja vjen në gjykatë. Nëse jeni nga një krim në Angli, ose e njihni dikë që ështëprekur; ka shumë organizata të ndryshme që mund të japin ndihmë, mbështetje dhe këshilla, disa prej të cilave janëtë lira për t’u telefonuar. Shumica janë konfidenciale. Ato mund t'ju ndihmojnë të rifitoni besimin dhe t'ju bëjnë tëndjeheni më të rehatshëm në jetën tuaj të përditshme. Disa nga këto organizata janë të shënuara në pjesën eprapme të kësaj broshure.

Page 6

SulmiSulmi është një goditje nga një person tek një tjetër. Ai zakonisht ka formën e një sulmi fizik. Sulmi nuk ka nevojë tëshkaktojë dëmtime për të parë atë si një sulm në ligj. Një sulm mund të kryhet duke përdorur duart dhe këmbëtose armët si shkopinj, tulla ose thika. Ai gjithashtu klasifikohet si sulm nëse dikush pështyn mbi ju ose kërcënon tëndërsejë qenin e tyre mbi ju. Sulmi i rëndë e bën krimin më serioz. Sulmi mund të përkeqësohet në disa mënyra,për shembull, me përdorimin e një arme; nëse viktima është i moshuar ose fëmijë; ose nëse viktima është sulmuarnë shtëpinë e tyre.

Armët e zjarritAnglia nuk ka një "kulturë armësh". Në Angli, ju lejohet të posedoni armë vetëm nëse keni licencë. Posedimi i njëarme pa licencë është një shkelje shumë serioze dhe mund të rezultojë në një dënim me burg.

Armët Armët janë objekte që mund të shkaktojnë dëm dhe ato përfshijnë objekte të tilla si thika dhe armë zjarri. Ju kurrënuk duhet të mbani armë, sidomos thika, në vende publike. Dënimi maksimal për posedimin e thikës është 5 vjetnë burg. Nëse ju merrni pjesë në një sulm dhe dikush vdes duke u sulmuar nga një thikë, ju mund të dënoheni meburgim të përjetshëm. Kjo mund të jetë edhe nëse nuk ishit personi i cili e përdori thikën, por e dinit se një persontjetër i përfshirë në sulm e kishte thikën dhe mundi ta përdorte atë gjatë sulmit.

Krimet seksualePërdhunimi ndodh kur dikush bën seks me një tjetër pa pëlqimin e tyre. Çdokush mund të përdhunohet. Nuk karëndësi se çfarë gjinie, moshe apo çfarë ngjyre të lëkurës keni. Përdhunimi mund të ndodhë midis të huajve, miqveose familjes dhe mund të ndodhë brenda një marrëdhënieje dhe/ose martese. Mosha e pëlqimit për aktivitetin sek‐sual në Angli është 16 vjeç. Është një vepër penale shtyrja e një personi tjetër që të përfshihet në veprimtari sek‐suale pa pëlqimin e tyre. Është një shkelje për çdo person, mashkull apo femër, që të sulmojë seksualisht një persontjetër. Nëse keni qenë viktimë e një vepre seksuale ju mund të merrni ndihmë dhe këshilla nga agjencitë e më‐poshtme:

• Rape Crisis England and Wales (Kriza e Përdhunimit Angli dhe Uells) ‐ 0808 802 9999• Victim Support (Mbështetja e viktimave) ‐ 0808 168 9111• Policia e Cumbria ‐ 101 (jo‐urgjent) 999 (urgjent)

ProstitucioniProstitucioni konsiderohet si një biznes apo praktikë e angazhimit në marrëdhëniet seksuale në këmbim të pagesësose ndonjë përfitimi tjetër. Të dy ata që merren me prostitucion dhe ata që kërkojnë të blejnë seks mund të jenëpërgjegjës ndaj ndjekjes penale.

Page 7

Veprat penale në Angli përfshijnë

Krimi i urrejtjesKrimi i urrejtjes" është një krim i kryer kundër një personi ose prone që është i motivuar nga zemërimi ose urrejtjandaj grupeve të caktuara të mbrojtura. Ju jeni viktimë e një krimi të urrejtjes nëse besoni që dikush ju ka vënë nëshënjestër për shkak të:

• Racës• Fesë• Orientimit seksual• Identitetit transgjinor• Aftësisë së kufizuar

Krimi i urrejtjes mund të marrë një numër formash, duke përfshirë, por pa u kufizuar në:

• Vrasje• Sulm fizik• Dëmtim i pronës, p.sh. grafiti, zjarrvënie, vandalizëm• Sjellje frikësuese ose kërcënuese, duke përfshirë thirrje të turpshme ose gjeste• Letra ofenduese, fletushka, postera• Abuzime verbale ose fyerje duke përfshirë thirrjen nofkash• Ngacmime dhe abuzime online• Ju mund të raportoni një incident jo urgjent në polici: Duke telefonuar 999 në rast urgjence ose 101 për

situata më pak urgjente. Përmes formës së raportimit të krimit të urrejtjes në internet, në faqen e internetittë Policisë ose përmes AWAZ Cumbria ‐ awazcumbria.org

• Organizata të tjera që mund të ndihmojnë janë;

Trafikimi i qenieve njerëzoreTrafikimi i qenieve njerëzore është një biznes kriminal dhe shpesh lidhet me aktivitete të tjera të organizuara kriminale si prostitucioni, abuzimi me drogat dhe pastrimi i parave. Njerëzit e trafikuar mund të jenë të ekspozuarndaj shfrytëzimit për shkak të statusit të tyre të imigracionit dhe gjendjes ekonomike dhe mund të jenë të nën‐shtruar ndaj kërcënimeve dhe dhunës. Nëse besoni se keni qenë viktimë e trafikimit, kontaktoni policinë ose Trafficking Awareness Raising Alliance (Aleanca për Ngritjen e Ndërgjegjësimit të Trafikimit) në 0141 276 7724.

DrogatMarrja e drogës mund të ndikojë seriozisht shëndetin tuaj dhe mund të rezultojë në vdekje. Ekzistojnë dy lloje tëdrogave të kontrolluara me ligj: ato që janë gjithmonë të paligjshme (p.sh. kanabis, heroinë, ekstazë, kokainë, khatetj.) edhe ato që janë të paligjshme nëse nuk keni një recetë të vlefshme nga një mjek ose dentist (p.sh. morfinë,metadon etj.). Është ilegale të zotërosh droga të kontrolluara ose të furnizosh droga të kontrolluara me dikë tjetër.Ju mund të dërgoheni në burg nëse furnizoni drogë. Është e paligjshme të rritni bimët e kanabisit ose të kujdesenipër bimë të kanabisit të dikujt tjetër Është e paligjshme të përfshiheni në bërjen e barnave të kontrolluara. Substancat e reja psikoaktive të cilat njihen gjithashtu si "nivele ligjore" janë shumë të rrezikshme dhe ju nuk duhett'i merrni ato. Nëse i furnizoni me një person tjetër, mund të shkelni ligjin.

Page 8

Pastrimi i paraveMbajtja dhe përdorimi i parave të fituara nga veprimtaria kriminale është një krim.

Mizoria e kafshëveËshtë një vepër penale shkaktimi i një vuajtje ose dëmi ndaj kafshëve. Nëse zotëroni një kafshë ju duhet:

• Siguroni një ambient të rehatshëm dhe të pastër• Siguroni rregullisht shtrat të pastër dhe të freskët• Siguroni ushqim dhe ujë të përshtatshëm• Siguroni trajtim për një kafshë të sëmurë ose të lënduar

Media socialeKrimet e mediave sociale përfshijnë dërgimin e mesazheve kërcënuese ose abuzive dhe/ose imazheve tek një per‐son tjetër nëpërmjet Twitter, Facebook apo ndonjë tjetër media sociale. Këto mund të klasifikohen si komunikimetë dëmshme, shkelje të ngacmimeve ose, ndonjëherë, krime të urrejtjes. Ju mund të raportoni ndonjë nga këtoçështje në polici, si dhe t'i raportoni ato në faqet e mediave sociale. Ata mund të ndërmarrin veprime kundërshkelësit ose duke hequr mesazhin fyes ose duke mbyllur llogarinë e kryerësit.

Vjedhja Vjedhja është një veprim kriminal ku prona që i takon një tjetri merret gabimisht dhe pa pëlqim. Shembuj të kësaj janë:

• Vjedhja nga një dyqan (Shoplifting)• Thyerja në një shtëpie (Housebreaking)• Heqja e mallrave nga kopshti i dikujt• Vjedhjet e makinave

Nëse jeni në posedim të ndonjë malli që ju e dini ose keni besim të arsyeshëm që janë të vjedhura, atëherë kjo gjithashtu është një krim dhe njihet si rivendosje. Vjedhja si e gjeturështë gjithashtu një shkelje nën Scots Law (Ligji i Skotave).

Page 9

Cumbria Police (Policia e Kumbrias)Telefoni: 999 (urgjent)Telefoni: 101 (jo urgjent)Faqja e internetit: www.Cumbria.police.uk

Refugee Council (Këshilli i Refugjatëve)Telefoni: 020 73466700Faqja e internetit: www.refugeecouncil.org.uk

Victim Support and Domestic Violence support (Mbështetja e Viktimave dhe Dhuna në Familje)Telefoni: 0300 30 31 979 ose 0808 16 89 111E hënë‐premte 8am‐8pmFaqja e internetit: www.victimsupport.org.uk

Let Go ‐ Domestic Violence Service (Lëre të shkojë ‐ Shërbimi kundër Dhunës në Familje)Telefoni: 01228 633640Faqja e internetit: www.impacthousing.org.ukOfron një gamë shërbimesh për ata që jetojnë në marrëdhënie të dhunshme. Ato ofrojnë shërbime të tilla sikëshilltarët e pavarur të dhunës në familje (IDVA) të cilët mund të mbështesin viktimat me planifikimin, këshillimindhe mbështetjen e sigurisë kur kërkohet.

The Bridgeway Centre (Qendra e Bridgeway)Telefoni: 08081186432 (hapur 24 orë në ditë 7 ditë në javë)Faqja e internetit: www.thebridgeway.org.ukOfron një shërbim mbështetës për viktimat e sulmit seksual. Skema përpiqet t'ju ndihmojë nga kriza në besim.

Agjencitë që mund të ofrojnë ndihmë:

Childline (Linja e Fëmijëve) Telefoni: 0800 1111 (e hapur 24 orë në dite, 7 ditë në javë) Faqja e internetit: www.childline.org.ukOfron mbështetje dhe këshilla për fëmijët.

Citizens Advice Bureau (Byroja e Këshillimit të Qytetarëve)Faqja e internetit: www.cas.org.ukKëshilla për të drejtat tuaja. Kjo faqe interneti do t'ju japë detaje rreth asaj se si të kontaktoni Zyrën tuaj lokale përkëshillim të qytetarëve.

The Samaritans (Samaritanët)Telefoni: 08457 909090Faqja e internetit: www.samaritans.orgNjë burim ndihme për njerëzit në nevojë.

Shelter (Streha)Telefoni: 01768 867040Faqja e internetit: info@shelter.org.ukOfron informacion në lidhje me çështjet e strehimit të përgjithshëm dhe qasjen emergjente në shërbimet e stre‐himit.

Cumbria Advice Network (Rrjeti i Këshillave të Cumbrias)Lidhja te faqja e internetit: http://www.cumbriaadvicenetwork.org.uk/can/index.php?option=com_content&view=article&id=92&Itemid=60Përmban shumë lidhje agjencish që mund të ofrojnë ndihmë dhe asistencë për ata që jetojnë në Kumbria.

Page 10

Agjencitë që mund të ofrojnë mbështetje shtesë dhendihmë përfshijnë: