mİkro İktİsat - pegem.net 1 - tanitim.pdf · economicus dİlek erdoĞan kurumlu müfettişlik...

E C O N O M I C U S

DİLEK ERDOĞAN KURUMLU

Müfettişlik

Uzmanlık

Denetmenlik

Banka Sınavları

Kontrolörlük

Kaymakamlık

Hâkimlik

Konu Anlatımlı

Örnekler

Yorumlar

Uyarılar

Pratik Bilgiler

Özgün Sorular ve Açıklamaları

Çıkmış Sorular ve Açıklamaları

KPSS ve kurumsınavları için

özgün soru ve konuanlatımından oluşan

TEK KİTAP

MİKRO

İKTİSAT

Dilek Erdoğan KURUMLU

KPSS MİKro İKTİSaT

ISBN 978-605-318-861-2

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayım ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SorULar'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

10. Baskı: Ağustos 2017, Ankara

Yayın-Proje: Şafak TangıçDizgi-Grafik Tasarım: İlknur Öztürk

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105

Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

SUNU

Değerli adaylar;

Toplumda en değerli beşerî sermayemiz olan sizler, yıllarca girdiğiniz sınavlardan sonra yeni bir sınavla daha karşı karşıyasınız. Devlet kurumlarına atanmak, özellikle uzman ve müfettiş olabilmek için önce KPSS barajını geçmeli ve o kadrolara KPSS Alan Bilgisi'nden alacağınız puanlarla başvu-ru hakkı elde etmelisiniz. Zor bir süreçle karşı karşıyasınız fakat bu sürecin sonunda elde edeceğiniz mevkileri düşünürseniz bu güçlüklere çok daha rahat katlanabilirsiniz.

Çok önemli olan bu süreçte, Alan Bilgisi'nde biliyoruz ki hepinizin en büyük korkularından biri "iktisat". Analizleri, formülleri, yorumları... İktisatta her gün yeni bir şey keşfeder; bu engin denizde istediğiniz kadar açılabilirsiniz! Fakat bizim amacımız bu denizde sizi kaybetmek değil, güvenli bir yolla sonuca ulaştırmaktır. Bu amaçla hazırlanan kitabımızda size en pratik ve en kolay test yöntemleriy-le iktisadı öğretmek ve her şeyden önemlisi korkulan değil sevilen bir iktisat dersi sunmak hedeflen-miştir. Ayrıca sadece KPSS soruları değil, kurumların müfettişlik ve uzmanlık sınav soruları da dikkate alınarak KPSS sonrası da kütüphanenizde bulunması gereken bir kitaba dönüştürülmüştür.

2017 KPSS alan iktisada gelen sorulara göre konu dağılımı;

3 Mikro İktisat → 11

3 Makro İktisat → 11

3 Para - Banka-Kredi → 4

3 Uluslararası İktisat → 4

3 Büyüme ve Kalkınma → 4

3 Türkiye Ekonomisi → 4

3 İktisadi Doktrinler Tarihi → 2

İktisat alanından gelen toplam soru sayısı 40'tır. Her yıl gelen sorularla beraber KPSS 2017 iktisat soruları ve çözümleri kitaplarımıza eklenmiştir.

Yayında emeği geçen herkese sonsuz teşekkür eder, tüm sınavlarınızda başarılar dilerim.

Dilek ERDOĞAN KURUMLU

İÇİNDEKİLER

1. BÖLÜM İktisada Giriş

İKTİSAT BİLİMİNDE BAZI KAVRAMLAR ...............................................................3ÜRETİM İMKANLARI EĞRİSİ ................................................................................5

Fırsat Maliyeti .....................................................................................................6

Marjinal Dönüşüm Oranı ....................................................................................7

Bağımlı-Bağımsız Değişken ...............................................................................8

TOPLAM, ORTALAMA VE MARJİNAL DEĞERLER ..............................................9

Ceteris Paribus ................................................................................................10

Kısmi Denge Analizi .........................................................................................10

Genel Denge Analizi ........................................................................................10

TEST-1 KURUM SORULARI ................................................................................11

TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ..........................................................12

TEST-2 .................................................................................................................13

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ...........................................................................................15

2. BÖLÜM Tüketici Dengesi Analizi

TÜKETİCİ VE TÜKETİCİ TERCİHLERİ ................................................................19

Tüketici Tercihleri .............................................................................................19

Homo - Economicus .........................................................................................19

Fayda ve Fayda Fonksiyonunun Özellikleri .....................................................19

KARDİNAL FAYDA TEORİSİ ................................................................................20

Toplam Fayda ..................................................................................................20

Marjinal Fayda .................................................................................................20

Azalan Marjinal Fayda Kanunu ........................................................................21

ORDİNAL FAYDA TEORİSİ ..................................................................................27

Farksızlık Eğrisi ................................................................................................27

Bütçe Kısıtı .......................................................................................................30

Tüketici Dengesi (Fayda Maksimizasyonu) .....................................................31

TÜKETİCİ DENGESİNİN DEĞİŞMESİ .................................................................35

Fiyatlardaki Değişmeler ...................................................................................35

Fiyat Tüketim Eğrisi .........................................................................................36

Bireysel Talep Eğrisi .........................................................................................36

Gelirdeki Değişmeler ........................................................................................37

Gelir Tüketim Eğrisi ..........................................................................................37

viPEGEM AKADEMİ

Engel Eğrisi ......................................................................................................37

Zevk ve Tercihlerin Değişmesi .........................................................................39

HİCKS VE SLUTSKY YAKLAŞIMI ........................................................................39

Fiyat Etkisi ........................................................................................................39

Gelir Etkisi ........................................................................................................39

İkame Etkisi ......................................................................................................39

Hicks'ci Yaklaşım .............................................................................................40

Slutsky Metodu ................................................................................................40

NORMAL, LÜKS, DÜŞÜK VE GİFFEN MALLARINDA GELİR VE İKAME ETKİLERİ ................................................................................41

TELAFİ EDİLMİŞ TALEP EĞRİSİ .........................................................................42

TEST-1 KURUM SORULARI ................................................................................44

TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ..........................................................48

TEST-2 .................................................................................................................54

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ...........................................................................................56

3. BÖLÜM Talep - Arz Analizi ve Piyasa Dengesi

TALEP ANALİZİ ................................................................................................... 63

Bireysel Talep Eğrisi ........................................................................................ 63

Piyasa Talep Eğrisi .......................................................................................... 63

Talep Kanunu .................................................................................................. 63

Talebi Etkileyen Unsurlar ................................................................................ 64

Talep Fonksiyonu ............................................................................................ 64

Talep Edilen Miktarın Değişmesi ..................................................................... 67

Talebin Değişmesi ........................................................................................... 67

ARZ ANALİZİ ....................................................................................................... 69

Bireysel Arz Eğrisi ........................................................................................... 69

Piyasa Arz Eğrisi ............................................................................................. 69

Arz Kanunu ..................................................................................................... 69

Arz Fonksiyonu ............................................................................................... 69

Arzı Etkileyen Unsurlar ................................................................................... 69

Arz Edilen Miktarın Değişmesi ........................................................................ 70

Arzın Değişmesi .............................................................................................. 70

PİYASA DENGESİ VE PİYASA DENGESİNİN DEĞİŞMESİ ............................... 71

Walras Fiyat İntibakı........................................................................................ 72

Marshall Miktar İntibakı ................................................................................... 72

DEVLETİN PİYASAYA MÜDAHALESİ................................................................. 73

Taban Fiyat Uygulaması ................................................................................. 73

Tavan Fiyat Uygulaması .................................................................................. 73

Vergiler ............................................................................................................ 75

vii PEGEM AKADEMİ

Sübvansiyonlar ............................................................................................... 76Tarife ve Kotalar .............................................................................................. 77

TÜKETİCİ VE ÜRETİCİ RANTI ........................................................................... 77HÜKÜMET MÜDAHALELERİ VE ETKİNLİK ....................................................... 81

Taban - Tavan Fiyat Tespiti ve Etkinlik ............................................................ 81Vergilendirme ve Etkinlik ................................................................................. 82Serbest Dış Ticaretin İthalatçı Ülkenin Refahını Artırması .............................. 82Serbest Dış Ticaretin İhracatçı Ülkenin Refahını Artırması............................. 83Tarife ve Kotaların Dara Kaybı ........................................................................ 84Tarife ............................................................................................................... 84Kota ................................................................................................................. 85

TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................... 88TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ......................................................... 91TEST-2 ................................................................................................................ 95TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .......................................................................................... 98

4. BÖLÜM Esneklik

TALEBİN FİYAT ESNEKLİĞİ ............................................................................. 103

Talebin Fiyat Esnekliğinin Hesaplanması ...................................................... 103

Talebin Fiyat Esnekliğinin Yorumları ............................................................. 104

Esneklik ve Eğim ........................................................................................... 106

Doğrusal Bir Talep Eğrisi Üzerinde Esneklik ................................................. 108

Talebin Fiyat Esnekliğinin Belirleyicileri ......................................................... 108

ESNEKLİK VE TOPLAM HASILAT .................................................................... 109

FİYAT - TÜKETİM EĞRİSİ VE ESNEKLİK ........................................................ 110

TALEBİN GELİR ESNEKLİĞİ .............................................................................111

Talebin Gelir Esnekliğinin Hesaplanması .......................................................111

Talebin Gelir Esnekliğinin Yorumları...............................................................111

Engel Eğrisi ve Esneklik ................................................................................ 112

GELİR TÜKETİM EĞRİSİ VE ESNEKLİK ......................................................... 113

TALEBİN ÇAPRAZ ESNEKLİĞİ ........................................................................ 114

Talebin Çapraz Esnekliğinin Hesaplanması .................................................. 114

Talebin Çapraz Esnekliğinin Yorumları.......................................................... 114

ARZ ESNEKLİĞİ ............................................................................................... 115

Arz Esnekliğinin Hesaplanması .................................................................... 115

Arz Esnekliğinin Yorumları ............................................................................ 115

Piyasa Dönem Esneklikleri ........................................................................... 116

TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................. 117

TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ....................................................... 119

TEST-2 .............................................................................................................. 121

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ........................................................................................ 125

viiiPEGEM AKADEMİ

5. BÖLÜM Üretim Teorisi

ÜRETİM TEORİSİ .............................................................................................131

Üretim Fonksiyonu ........................................................................................131

Piyasa Dönem Esneklikleri ...........................................................................131

Sabit - Değişken Girdi ...................................................................................131

ÜRETİM TEORİSİNİ AÇIKLAYAN ANALİZLER ................................................132

Kısa Dönem Üretim Fonksiyonu ...................................................................132

Toplam - Ortalama - Marjinal Ürün ................................................................132

Azalan Verimler Yasası .................................................................................132

Üretim Safhaları ............................................................................................133

Eş - Ürün Analizi ...........................................................................................134

Eş Maliyet Doğrusu (Maliyet Kısıtı) ...............................................................136

ÜRETİCİ DENGESİ VE DENGENİN DEĞİŞMESİ ............................................137

ÖLÇEĞİN VERİMİ .............................................................................................138

İKAME ESNEKLİĞİ ...........................................................................................139

UZUN DÖNEM ÜRETİM FONKSİYONLARI .....................................................140

Cobb - Douglas Üretim Fonksiyonu ..............................................................140

Doğrusal Üretim Fonksiyonu .........................................................................141

Leontief Üretim Fonksiyonu ..........................................................................141

CES Üretim Fonksiyonu ................................................................................142

TEST-1 KURUM SORULARI .............................................................................145

TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ .......................................................148

TEST-2 ..............................................................................................................151

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ........................................................................................155

ix PEGEM AKADEMİ

6. BÖLÜM Maliyet Analizi

ÜRETİM MALİYETLERİ ................................................................................... 163

Açık Maliyetler .............................................................................................. 163

Zımni - Örtük Maliyet .................................................................................... 163

İktisadi Kâr - Muhasebe Kârı ........................................................................ 163

KISA DÖNEM MALİYET ANALİZİ .................................................................... 164

Toplam Maliyetler ......................................................................................... 164

Ortalama Maliyetler ...................................................................................... 165

Marjinal Maliyet ............................................................................................ 166

UZUN DÖNEM MALİYET ANALİZİ .................................................................. 170

Ölçek Ekonomileri ........................................................................................ 170

Dışsal Ekonomiler ........................................................................................ 171

Maliyet - Çıktı Esnekliği ................................................................................ 172

Alan Ekonomileri .......................................................................................... 173

TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................ 174

TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ...................................................... 176

TEST-2 ............................................................................................................. 179

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ ....................................................................................... 182

7. BÖLÜM Tam Rekabet Piyasası

TAM REKABET PİYASASI ...............................................................................187

Tam Rekabet Piyasasının Özellikleri ............................................................187

Tam Rekabetçi Firmanın Talep Eğrisi ..........................................................187

TAM REKABETE KISA DÖNEM FİRMA DENGESİ .........................................189

TR - TC Yaklaşımı ........................................................................................189

MR - MC Yaklaşımı ......................................................................................189

KISA DÖNEM ARZ EĞRİSİ VE KAPANMA NOKTASI .....................................191

TAM REKABETTE UZUN DÖNEM DENGESİ .................................................192

UZUN DÖNEM ENDÜSTRİ ARZ EĞRİSİ ........................................................193

TEST-1 KURUM SORULARI ............................................................................195

TEST-1 KURUM SORULARI ÇÖZÜMLERİ ......................................................199

TEST-2 .............................................................................................................204

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .......................................................................................206

xPEGEM AKADEMİ

8. BÖLÜM Eksik Rekabet Piyasaları

MONOPOL(TEKEL) .........................................................................................213Monopol Türleri ............................................................................................213

Monopolde Talep Eğrisi ................................................................................214

Monopolde Toplam, Ortalama ve Marjinal Hasılat Eğrileri ...........................214

Monopolde Firma Dengesi ...........................................................................216

Tekelci Gücü (Lerner Endeks Değeri) ..........................................................216

Monopolde Fiyat Farklılaştırması .................................................................218

Monopolü Düzenleme Politikaları ................................................................220

MONOPOLCÜ REKABET PİYASASI ...............................................................221

Monopolcü Rekabette Firma Dengesi ..........................................................222

Tam Rekabet ve Tekelci Rekabetin Uzun Döneminin Karşılaştırılması ...........223

OLİGOPOL .......................................................................................................224

Cournot Modeli .............................................................................................224

Tepki Eğrileri ................................................................................................225

Bertrand Modeli ............................................................................................226

Edgeworth Modeli ........................................................................................227

Chamberlin Modeli .......................................................................................227

Stackelberg Modeli ......................................................................................228

Sweezy Modeli (Dirsekli Talep Teorisi) .........................................................228

Anlaşmalı Oligopoller (Kartel) ......................................................................229

Fiyat Önderliği ..............................................................................................229

Oyun Teorisi .................................................................................................229

DÜOPOL MODELLERİN KARŞILAŞTIRILMASI ..............................................231



TEST-2 .............................................................................................................244

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .......................................................................................247

xi PEGEM AKADEMİ

9. BÖLÜM Faktör Piyasaları

FAKTÖR TALEBİ ..............................................................................................251

Marjinal Ürün Değeri ....................................................................................251

Marjinal Ürün Hasılatı ..................................................................................251

Faktör Talebini Etkileyen Unsurlar ...............................................................252

Firmanın Kâr Maksimizasyonunda Emek Talebine İlişkin Kuralı ..................252

Rekabetçi ve Monopolcü Firmanın Talep Eğrisi ...........................................253

FAKTÖR ARZI ..................................................................................................255

Tam Rekabette Faktör Arz Eğrisi .................................................................256

Monopson ve Monopolde Faktör Arz Eğrisi .................................................256

FAKTÖR PİYASASINDA DENGE .....................................................................257

EKONOMİK RANT ...........................................................................................259

Mutlak Rant ..................................................................................................259

Diferansiyel Rant ..........................................................................................259

Mevki Rantı ..................................................................................................259



TEST-2 .............................................................................................................266

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .......................................................................................268

10. BÖLÜM Genel Denge ve Refah Analizi

TÜKETİCİLER ARASI - DEĞİŞİMDE ETKİNLİK ..............................................273

Pareto Optimalite Kriteri ...............................................................................273

Sözleşme Eğrisi ...........................................................................................274

Tüketicilerin Genel Dengesi .........................................................................274

ÜRETİCİLER ARASI ETKİNLİK .......................................................................275

Üretimin Sözleşme Eğrisi .............................................................................275

Üretim İmkanları Eğrisi .................................................................................275

Üreticilerin Genel Dengesi ...........................................................................275

DAĞILIMDA VE ÜRETİMDE GENEL DENGE .................................................276

SOSYAL REFAH KRİTERLERİ ........................................................................276

PİYASA BAŞARISIZLIĞI ..................................................................................277



TEST-2 .............................................................................................................281

TEST-2 ÇÖZÜMLERİ .......................................................................................283

xiiPEGEM AKADEMİ

Kurum Soruları

İDARİ YARGI HAKİMLİĞİ 2006/2008/2010 .....................................................287

KAYMAKAMLIK 2006/2007/2008/2009/2010/2011/2012 ................................289

ZİRAAT BANKASI 2007/2008 .........................................................................300

HALK BANKASI 2008/2009.............................................................................302

SAYIŞTAY 2006/2007/2008/2011/2012 ...........................................................306

GELİR UZMAN YARDIMCILIĞI 2011/2012 .....................................................316

KARMA KURUM SORULARI ...........................................................................320

CEVAP ANAHTARI ...........................................................................................323

ÖNEMLİ NOTLAR ............................................................................................325

KAYNAKÇA ......................................................................................................353

İKTİSADA GİRİŞ

¾ İKTİSAT BİLİMİNDE BAZI KAVRAMLAR

¾ ÜRETİM İMKANLARI EĞRİSİ

¾ TOPLAM-ORTALAMA-MARJİNAL DEĞER

“İktisat öğrenmenin amacı, iktisadi sorunların hazır cevaplarını elde etmek değildir; iktisatçılar tarafından kandırılmamayı öğrenmektir.”

BRİTANYALI İKTİSATÇI JOAN ROBINSON (1960)

2016- 2015

-

Yıllara Göre Çıkmış

Soru Analizleri

2011-

20101

2009-

2008-

2007-

2006-

2005-

2004-

2012-

2013-

2014-

Yıllara Göre Çıkmış Soru Analizleri

20171

SMİTH VE KEYNES “Okuma Parçası”

Adam Smith, insanla birlikte var olan ekonomik sorunu, yani kıtlık sorununu ilk kez bilimsel bir çerçeveye oturtup zamanının ideolojisiyle yani merkantilizm-tarımsal kapitalizm çerçevesiyle açıklayan bilim adamıydı. Smith’in eseri “Ulusların Zenginliği”, kapitalizmin ilk el kitabıydı. Ekonomi, o zamanlar siyasetle çok daha içli dışlı olduğu için adı da ekonomi (economics) değil siyasal ekonomiydi (political economy). Smith, Keynes’in adlandırmasıyla klasik ekonomi okulunun kurucusu sayılıyor. Klasik iktisatçılar, devletin piyasalara karışma-ması durumunda dengenin kendiliğinden oluşacağını, zaman içinde bozulsa bile yeniden kendiliğinden kuru-lacağını savunurlardı.

Ekonomi biliminin adının siyasal ekonomiden ekonomiye dönüşü büyük ölçüde Alfred Marshall’ın 1890 yılın-da yayımladığı “Ekonominin İlkeleri” adlı kitabından sonra oldu. Bu kitap, artık kapitalizmin yeni el kitabı olmuştu. Neoklasik ekonominin öncülerinden olan Marshall bu bilime matematiği taşıdı.

John Maynard Keynes, Alfred Marshall’ın Cambridge’deki en parlak öğrencisiydi. Kapitalizmin içine düştüğü 1929 bunalımı, Keynes’in yetiştiği klasik ve neoklasik çerçevenin kendiliğinden denge kabulünden uzaklaşmasına ve yeni bir yaklaşım geliştirmesine yol açtı. Keynes, klasiklerin ve neoklasiklerin iddia ettiğinin aksine piyasaların kendiliğinden dengeye gelemeyeceğini ve devletin etkin müdahalesinin gerekli olduğunu savundu. Kapitalizmin yeni el kitabı artık Keynes’in “İstihdam, Para ve Faiz Genel Teorisi” adlı kitabıydı. Zaman ilerledikçe her iki yönde yani klasik ekonomi anlayışında da Keynesyen ekonomi anlayışında da geliş-meler yaşandı. Parasalcılar, yeni klasik iktisatçılar klasik ve neoklasik geleneği geliştirerek savunurlarken Yeni Keynesyenler de Keynesçi ekonomi yaklaşımını geliştirdiler.

Buraya kadar yaptığım açıklamalar gösteriyor ki birbirlerinden yaklaşık 1,5 yüzyıl farkla yaşamış olan Smith ile Keynes, birbirine taban tabana zıt görüşlere sahiptiler. Smith, devletin ekonomiye karışmaması halinde dengenin sağlanacağını savunurken; Keynes, devletin ekonomiye karışımı olmadan dengenin sağlanama-yacağını söylüyordu. Dolayısıyla bir insanın bu iki bilim adamının görüşünü birlikte kabulü bilimsel olarak imkânsız görünüyor.

Ekonomi eğitimi alanlar, bu bilim adamlarının görüşlerini, önermelerini, ekonomik düşünce tarihinin bir parça-sı olarak okurlar. Bunu okumalarındaki amaç kapitalizmin gelişiminde nasıl çözümler arandığını anlamaktır. sağlamaktır. Çünkü tarih çalışmasının doğru yöntemi, bir dönemi incelerken o dönemin koşullarını ve düşünce tarzını kavrayarak incelemektir. Bir başka deyişle bugünkü koşullar ve düşünce biçimiyle sanayi devriminde olup bitenleri anlayıp analiz etmek insanı yanlış yerlere götürür. Smith’i, Ricardo’yu, Marx’ı anlamadan sanayi devrimini anlayamayacağımız gibi, Keynes’i anlamadan iki dünya savaşı arasında kapitalizmin gelişimini ve sorunlarını da anlayamayız. Dolayısıyla bir iktisatçı, Smith’i ve Keynes’i çalışırken bu gözle çalışmalıdır.

Smith’in görünmez ele dayalı ekonomi teorisi artık geçerliliğini yitirmiş olsa da işbölümünün yararlarını anlamak için dönüp onun yazdıklarına bir göz atarız. Keynes’in görüşlerini ne kadar aşmış olsak da likidite tuzağı yaklaşımını gözden kaçırmayız. Eğer bu yaklaşımı gözden kaçırırsak enflasyon ve faizin sıfıra yakın olduğu durumu ideal durum sanmaya devam eder ve Avrupa’nın içine düştüğü durumu bir türlü doğru analiz edemediğimiz için çelişkiler içinde kalırız.

Korkulması gereken şey Smith ve Keynes değil, bilim dışı konulara takılıp kalmaktır.

Kaynak: Eğilmez, M., Pazartesi, Mart 23, 2015.

1. BÖLÜM İKTİSADA GİRİŞ

İktisat: İnsan ihtiyaçlarının karşılanmasında kıt kaynakların alternatif kullanım yol-larını inceleyen bir sosyal bilim dalıdır.

İktisat, insanların sonsuz ihtiyaçlarının kıt kaynaklarla karşılanmasında etkin seçe-neklerin neler olduğunu inceler. Çünkü “İnsan ihtiyaçları sonsuz, kaynaklar sınır-lıdır (kıttır).”

Mikro iktisat: Üretim, dağılım, bölüşüm, etkinlik gibi küçük birimler üzerinde duran iktisat dalıdır. Örneğin tüketici maksimizasyonu, gelir, talep, kaynak dağılımı...

Makro iktisat: Büyük ölçekli değişkenlerin incelendiği iktisat dalıdır. Örneğin enf-lasyon, işsizlik, büyüme, milli gelir...

Pozitif iktisat: Değer yargıları içermeyen, test edilebilendir. Örneğin para arzı ar-tınca fiyatlar artar.

Normatif iktisat: Değer yargıları içeren, olması gerekeni açıklayan, test edileme-yendir. Örneğin enflasyon kontrol edilmelidir.

İKTİSAT BİLİMİNDE BAZI KAVRAMLAR

İhtiyaç: Karşılandığında zevk ve haz, karşılanmadığında acı ve üzüntü veren duy-gulardır. İhtiyaçlar sonsuzdur ve sürekli tekrarlanır.

Mal ve hizmetler: İhtiyaçları karşılama özelliği olan nesnelerdir.

Hava gibi sonsuz olan mallar serbest mal; bedeli ve fiyatı olan mallar iktisadî mallardır.

Bir arada kullanılan mallar tamamlayıcı; birbiri yerine geçen mallar ikame (ra-kip); birbiri ile ilişkisiz olan mallar bağımsız mallardır.

İnsan ihtiyaçlarını doğrudan doğruya karşılayan mallar tüketim malı (nihaî mal); dolaylı karşılayanlar üretim (sermaye) malıdır. Üretim sürecinde bir baş-ka mala dönüştürülebilen mallar ise ara mallardır.

“Yeni Türkiyemizi lâyık olduğu mertebeye çıkarmak için mu-hakkak iktisadiyatımıza birinci derece ehemmiyet vermek mecburiyetindeyiz. Çünkü zamanımız tamamen bir “iktisat” devresinden başka bir şey değildir.”

M. K. Atatürk

“İktisat bilim hüvtiyetini kaza-nan ikinci bilim dalıdır.”

A. Smith

Ekonomi ilmi

Mikro ekonomi

Makro ekonomi

Mikro ekonomi

Değer Teorisi

Refah Teorisi

Makro ekonomi

Milli gelir ve istihdam teorisi

Ekonomik büyüme ve kalkınma Teorisi

4PEGEM AKADEMİ

Ayakkabı ve tükenmez kalem nasıl mallardır?A) İkame mallarB) Tamamlayıcı mallarC) Bağımsız mallarD) Düşük mallarE) Lüks mallar

İhtiyacı giderme açısından ilişkisiz olan bu mallar bağımsız mallardır.Cevap C

KPSS

Otomobil ve benzin nasıl mallardır?A) Tamamlayıcı mallarB) İkame mallarC) Bağımsız mallarD) Zorunlu mallarE) Düşük mallar

Tamamlayıcı mallar, bir ihtiyacı giderme özelliğine beraber sahip olunan mallardır. Bu mallarda bir malın kullanımı diğer malın kullanımını gerekli kılar ve birlikte kullanımları daha fazla fayda sağlar.Cevap A

Tüketim: İnsan ihtiyaçlarının dolaysız olarak karşılanması amacıyla mal ve hiz-metlerin kullanılmasıdır. Bunları kullanan birey ise tüketicidir.

Fayda: İhtiyaçların mal ve hizmet kullanılarak doğrudan doğruya karşılanması sı-rasında tüketicinin memnuniyetidir ve malların ihtiyaçları giderme özelliğidir.

Üretim: Fayda yaratma faaliyetidir. Üretim faaliyetinde kullanılan unsurlara kay-naklar (üretim faktörleri) denir.

Emek → Bedensel ve zihinsel insan gücüdür.

Sermaye → Üretim sürecine giren mal demetidir.

Toprak → Toprağın altı ve üstündeki tüm doğal kaynaklardır.

Girişimci → Diğer üç kaynağı bir araya getiren, üretimi gerçekleştiren ve riski alan kişidir.

Emek Sermaye Toprak Girişimci

Girdiler (Üretim Faktörleri)

Ücret Faiz Rant Kâr

Faktör Gelirleri

Üretim faktörleri: Emek (iş gücü) Sermaye Toprak (doğal kaynak) Girişimci

Faktör gelirleri: Ücret Faiz Rant Kâr

5 PEGEM AKADEMİ

Kumanda ekonomileri: Fiyat, devlet tarafından belirlenir. Devlet üretim ve tüketim kararlarına hâkimdir. Sosyalizmeözgüdür.

Piyasa ekonomileri: Devlet etkin değildir. Fiyat serbest piyasa modelinde belirlenir. İktisadi ajanlar kendi

çıkarlarını maksimize etmeye çalışırlar. Üretim ve tüketim kararları

A. Smith’in “Görünmez El” prensibine göre piyasa tarafından belirlenir. Özel mülkiyet esastır.

Kapitalizme özgüdür.

Karma ekonomi: Hükümetin piyasa mekanizmasına müdahale etmesi durumunda söz konusu olur.

Piyasada “Ne, nasıl, kimler için üretilecek?” şeklindeki iktisadi mesele kumanda ve piyasa ekonomileri şeklinde kendine cevap bulur.

ÜRETİM İMKANLARI EĞRİSİ

Üretim imkânları eğrisi (transformasyon – dönüşüm eğrisi): Bir ekonomide kaynaklar ve teknoloji veri iken belli bir dönemde üretilmesi mümkün olan maksi-mum mal bileşimlerinin geometrik yeridir. Üzerindeki her nokta üretilmesi mümkün alternatif mal bileşimlerini vermektedir.

0 x malı (ekmek)

y malı (TV)

A, B, C, D → Etkin noktalardır.E → Etkin olmayan noktadır. Eksik istihdam, mevcuttur ve kaynaklar atıldır.

F → Veri teknoloji ve ekonomideki kaynaklarla ulaşılması mümkün olmayan noktadır.

Aşağıdakilerden hangisi iktisadi analizlerde “var olan kaynaklar ve tekno-loji ile üretilebilecek iki nihaî mal ve hizmetin değişik bileşimlerini” gösterir?

A) Üretim olanakları eğrisi

B) Üretim faktörleri

C) Üretim fonksiyonu

D) Kayıtsızlık eğrisi

E) Üretim faktörleri gelirleri

Üretim olanakları eğrisi; bir ekonomideki tüm üretim faktörlerinin üretime koşulması ve hiçbirinin atıl kalmaması varsayımı altında, belirli bir dönemde üretilebilecek nihaî mal ve hizmetlerin alternatif mal bileşimlerini gösterir. Cevap A

Kıt kaynakların etkin kullanı-mı üç ana sorunun yanıtına bağlıdır. Hangi mallar ne miktarda

üretilecek? (Fiyat Teorisi) Üretimde hangi kaynak ve

hangi yöntem kullanıla-cak?

(Üretici Teorisi) Üretim kimler için yapıla-

cak? (Bölüşüm Teorisi)

mİkro İktİsat - pegem.net 1 - tanitim.pdf · economicus dİlek erdoĞan kurumlu müfettişlik...

Documents