Mitolojik Midilli-Lesbos

Dr. Vural Yiğit28.02.2016

1

MİDİLLİ ADASI• Midilli (Lesvos veya Lesbos) Ege Denizinin

kuzeydoğusunda bulunan, Yeşil bir adadır.

• Türkiye'nin Ayvalık ilçesine yakın olan ada, Girit ve Eğriboz'dan sonra Ege’nin en büyük üçüncü adasıdır.

• Başkenti Mytilene'dir. Alcaeus ve Sappho gibi ünlü şairlerin memleketidir.

• Kadın şair Sappho'ya atfen, Lésboslu anlamına gelen lezbiyen sözcüğü, 1800'lü yıllardan itibaren kadın eşcinsel anlamında kullanılır olmuştur.

2

EDREMİT KÖRFEZİ VE MİDİLLİ

3

MİDİLLİ YERLEŞİMİ

4

MİTOLOJİK MİDİLLİ • MİDİLLİ, M.Ö. 3000 yılından başlayan tarihi ile Ege

Denizi’nin en eski yerleşimlerinden biridir.

• Lesvos adı, mitolojik kahramanı ve Ada’nın ilk kralı güneşin oğlu Makaras’ın kızından gelmektedir.

• Bir başka söylenceye göre, Teselya’lı kahraman Lapithos’un oğlu Lesvos’tan almıştır.

• Homeros, İlyada ve Odysseia destanlarında Lesvos’tan çok defa bahsetmiştir.

• Midilli’nin hemen karşısındaki Anadolu kıyılarına da “Midillililer’in Sahili” adı verilmişti.

• Midilli’nin kurmuş olduğu koloniler ise daha uzak bölgelere, Trakya, Çanakkale Boğazı ve Eceabat’a kadar uzanıyordu.

5

MİDİLLİ SÖYLENCELERİ• Antik çağlarda, Midilli’ye ait, iki ayrı Arion veya Orion

söylencesinden söz edilir:

• M.Ö. 8. yüzyılda Lesbos'ta Arion adında bir ozan yaşarmış.

• Dili öyle tatlı, çalgısı öyle dokunaklıymış ki ünü, Midilli'den çok ötelere yayılmış.

• Günün birinde Ada ona dar gelmiş ve Arion'a da dünyayı göreyim deyip Korinthos'a gitmiş.

• Ora halkını da büyülemiş, üstelik Korinthos'un yöneticisi Periandros'u da dost edinmiş.

• Tarihçi Heredot, "Gitar çalmakta eşi yoktur, duyduğuma göre de dithyrambosu söyleyen ilk kişidir" der.

6

ARİON’NUN YOLCULUKLARI• Mitolojik kahraman Arion, sanatıyla yalnız ün değil, ayni

zamanda çok para da kazanmış.

• İtalya'yı, Sicilya'yı gezmek hevesine kapılmış. Orada da bir süre kalıp servetler topladıktan sonra, dost Periandros'unyanına dönecek olmuş.

• Tarano'dan gemiye binmiş, yolculuk için Korinthos'lu bir geminin tayfasıyla pazarlığa girişmiş. Çünkü en çok bu şehir adamlarına güvenirmiş.

• Ne var ki denize açılınca gemiciler onu suya atıp paralarının üstüne oturmayı kurmuşlar.

• Arion, bir gece önce düşünde Apollon'u görmüşmüş. Buna güvenerek en güzel elbiselerini giymiş ve güverteye çıkarak saz çalmayı başlamış.

7

YUNUS (Dolfin) TAKIMYILDIZI

• Arion, Öyle güzel çalmış, öyle dokunaklı söylemiş ki Apollon'un kutsal hayvanları yunus balıkları belirmiş çevrede toplanmış ve ozanı dinlemeye koyulmuşlar.

• Arion ezgisini bitirince denize atlamış, hemen yunus balığının biri onu sırtına almış ve kaçırmış.

• Tanrı Apollon, bu işe çok sevinmiş ve Arion'unsazıyla üstünde yolculuk ettiği yunusu gökteki bir yıldıza dönüştürmüş.

• Böylece Yunus Takımyıldızı oluşmuş.

8

Delfin-Yunus söyleni veTakımyıldızı

9

BİR BAŞKA SÖYLEN• Tanrı Poseidon'un oğlu Orion veya Arion, bir avcıdır.

• Kendisine gönlünü kaptıran Eos tarafından, Delos'agötürülür.

• Burada Artemis‘in avcı kızlarından birine aşık olur.

• Buna kızan Artemis, Orion'un üstüne, bir akrep salar ve akrep, Orion'u topuğundan sokarak öldürür.

• Artemis, akrebi bir burç, Orion'u da gökte bir yıldız haline getirir.

• Orion yıldızının, Akrep burcundan her zaman uzaklaşması bundandır.

10

ORİON BURCU

11

SAPPHO• Sappho, Lesbos Adasında, Eresos’ta doğmuş, Antik

lirik şair ve Afrodit kültü rahibesidir.

• Doğumu yaklaşık olarak MÖ. 630 ile 612 yılları arasında ve ölümü ise, MÖ. 570 civarında kabul edilmektedir.

• Eusebius, Sappho'nun 45. Olimpiyatın ikinci yılında (MÖ. 600) en verimli çağını yaşadığından bahser.

• Dokuz Betik + (Onuncu Bölüm) olmak üzere 182 şiiri, günümüze ulaşmıştır.

12

Rahibe Sappho

13

SAPPHO’NUN KADERİ• Bu dönemin en tanınmış şairi olan Sappho’nun

bir bütün halinde günümüze kadar ulaşan şiirleri bulunmaktadır.

• Gençlik yıllarını doğduğu yer olan Lesbos’danuzakta, Sicilya’da geçiren Sappho, geri döndüğünde Afrodit’e tapınan bir grup kadının (Rahibe) öğretmeni haline gelir.

• Söylenceye göre, sevdiği adam tarafından reddedilince kendisini uçurumdan atarak intihar etmiştir.

14

SAPPHO BAŞI• Roma Dönemi portre

örneklerinden olan Sappho Başı.

15

SAPPHO’NUN ŞİİRLERİEy kipros’lu kız, sen benimsin artık…

Senin lâyemut (ölümsüz, ölmez) vücudunu,

Herperos’un meşalesindeki ışığın içinden aldım…

Tatlı fısıltıların, fırtınadan sonra yorgun denizin kırık sesi gibi,

Faniyim…

Fakat mabutların (kendisine ibadet edilen, ilah) çanağından

Kevser şarabı içtim.

Üzerindeki tüllerin mavi dalgalarını kaldırıyorum.

Kehkeşandan yatağının üstünde sarı bir nilüfer gibisin,

Misk kokulu…

Elim seni okşarken, gözlerin kapanıyor güzel şey!16

Midilli Tarihi• Arkeolojik kazılardan, Adada geç Neolitik dönemden

itibaren yerleşimler bulunduğu anlaşılmaktadır.

• M.Ö 1393 – 1184 yılları arasında adayı Akalılar ele geçirir.

• Truva Savaşından sonra, M.Ö 1110’lu yıllarda Aiolyönetimine girer.

• Aiol’lerin Adanın eski sakinleri ile karışıp, Ege uygarlığının önemli bir merkezi olarak gelişti.

• Arkaik döneminde (M.Ö 7 – 6. Yüzyıllarda) Adada ticari faaliyetlerinin yanı sıra önemli bir kültürel gelişimler de kaydedilmiştir.

17

Midilli Tarihi• Adanın siyasal tarihi, Anadolu’daki İyonya ile

pareleldir.

• Persler'e boyun eğen Midillililer, daha sonra ayaklandılar ve Delos Konfederasyonu'na katıldılar.

• İ.Ö. 428'de Midilli, Atina egemenliğine karşı ayaklandı.

• Daha sonra İskender İmparatorluğu'nun, Mısır'daki Ptolemaios hanedanının yönetimine girdi.

• Roma İmparatorluğu'nun sınırları içinde kalan Midilli, İmparatorluğun ikiye bölünmesi üzerine Bizans'ın payına düştü.

•18

MİDİLLİ’NİN YAZGISI• Klasik dönemde Peloponnes savaşları ile Midilli’nin en

parlak devri başlar. Zenginliği ve gücü nedeniyle Atina ve Isparta arasında rakip kutuplar oluşturur.

• Sonraki dönemlerde Büyük İskender ile ittifak kuran ada, onun ölümünden sonra Ptolemeon devletine bağlanır.

• Nihayet M.S. 88 yılında Roma İmparatorluğunun ve devamında Bizans’ın bir parçası olur.

• M.S, 1204’ten 1261’e kadar Latin haçlıların akınlarına uğrayan ada 1355 yılında Bizansa verdikleri destek nedeniyle kral Paleologos tarafından Cenovalı Gateluzosailesine teslim edilir.

19

OSMANLI DÖNEMİNDE MİDİLLİ• Adadaki Latin hakimiyeti, 1462’de Fatih Sultan

Mehmet’in Adayı fethi ile sona erer.

• Osmanlı egemenliği, Birinci Balkan Savaşına kadar, (1912) yani tam 450 yıl boyunca devam eder..

• Barbaros Hayrettin, kardeşi Oruç Reis Midilli doğumludur.

• Midilli’de Osmanlı devletinin tersanesi vardı.

• Osmanlı donanmasının en büyük denizcileri buradan sefere çıkardı.

• Çanakkale Boğazı girişinde bulunan Midilli, stratejik önemini her zaman korudu.

20

Piri Reis'in Haritasından Midilli ve Çevresi

21

Venedikli Giacomo Franco Tarafından 1597 Yılında Çizilen Midilli Haritası

22

MİDİLLİ’DEN ZORUNLU GÖÇ• 1912 yılında başlayan Balkan savaşı sonrasında,

Midilli Yunanlılar tarafından işgal edildi.

• Savaş sonrası yapılan Londra anlaşması (30 Mayıs 1913) ile Midilli tamamen Yunanlılara bırakıldı.

• Yunanlıların Adada uyguladıkları baskı ve etnik temizlik kampanyası sonucu, Ada Türklerinin büyük kısmı, baskılara dayanamayarak zorunlu bir göç sonrası, Anadolu’ya geçerek yerleştiler.

• Bunlardan biri de, 1745 yılından beri Adada yaşayan ve İzmir, Foça’ya göç eden «Midilli» Ailesiydi.

23

MİDİLLİ’DEM ÇIKTIK YOLA• Midilli ailesinin, Adadaki ve göç

sonrası yaşamları tarihi bir belgeseldi.

• Bu aileden, eski arkaşım Akın Doğu’nun Dayısı olan ve İzmir, Foça’da yaptırdığı okullar ve sosyal tesislerle tanınan hayırsever işadamı Reha Midilli'nin anılarından yola çıkarak, bir kitap haline getirdik.

• Sayın Reha Midilli, Mayıs 2012

yılında vefat etti.

• «Midilli’den Çıktık Yola» Adlı kitap, Akın Doğu’nun katkılarıyla 2013 yılında basıldı.

24

MİDİLLİ’DEN ÇIKTIK YOLA• 1913 yılında Midilli Adası'ndan, Anadolu'ya göç ederek,

köklerinin bulunduğu Midilli soyadını almış olan ailenin soy geçmişinin bilinen 250 yıllık bir öyküsü vardı.

• Midilli Ailesi'nin kökleri, 1725 yılında Urfa'da doğan, askerlik görevi için Midilli Adası'na gelip buraya yerleşen Bekir Ağa ile başlıyordu.

• Antik çağlardan başlayarak, Midilli Adası, İzmir ve Foça'nın, Marsilya'ya kadar uzanan mitolojik geçmişi,

• Osmanlı döneminde Adada yaşananlar,

• Ve Türkiye Cumhuriyeti kuruluş yıllarından, bugüne aile çevresindeki olaylar kitapta yer alıyordu.

25

MİDİLLİ’YE DOĞRU• 2012 Yılının Mayıs ayında, Midilli Ailesinden

56 Yıllık arkadaşım Akın Doğu ile birlikte, Ailenin köklerini yerinde görmek için Midilli Adasına gitmeğe karar verdik.

• Foça’dan yola çıkarak, Ayvalık’tan feribot ile Midilli Adasına geçtik.

• Amacımız, Kollani Körfezine yukarıdan bakan «Vassilika» Köyüne gitmekti.

• Midilli ailesinden bir gurup daha önce köyü ziyaret etmişti.

26

Midilli’ye Doğru Yola çıktık

27

28

Midilli Uzaktan Görüldü

29

Mytilini Kalesii

30

BAŞKENT MYTİLİNİ LİMANI

31

Midilli-Mytilinii

32

VASİLİKA KÖYÜNE DOĞRU

Vassilika Köyü

33

VASİLİKA YOLUNDA

34

VASİLİKA YOL AYRIMI

35

VASİLKA KÖYÜ

36

KÖY YOLUNDA İLERLİYORUZ

37

38

AKIN DOĞU İLE BİRLİKTE AİLE YADİGARI KAHVEHANE ÖNÜNDE

39

AİLENİN OTURDUĞU EVİN KALINTISI

40

Vasilika köyünde büyük bir göç yaşanmış ve köy boşalmıştı.

41

Vasilika Türk Mezarlığının üzerine kurulu terkedilmiş okul binası

42

VASSİLİKA KİLİSESİ

43

Köy meydanında yerli halk, bizi sevgi ve neşeyle karşıladı.

44

45

Vasillika halkı Midilli Ailesini unutmamıştı. Önceki yıllardaki Ziyaret sırasında, içinde Reha Midilli ve Akın Doğu’nun da bulunduğu bir hatıra fotoğrafı, köy kahvesinin aynasında duruyordu.

46

Midilli, Vasilika Köyünden ayrılma zamanı geldi.

47

Kalloni Körfezi Aşağılarda görünüyordu

48

Kalloni Körfezi

49

Başkent Mytilline’ye geldik.

50

εβίβαEvíva,Yesu

51

ELVEDA MİDİLLİ

52

KAYNAKLAR

• Yiğit. V., «Midilli’den çiktık Yola» Ege Basımevi, 2013

• http://www.msxlabs.org/forum/yunan-mitolojisi/309616-orion.html#ixzz41GZC3wfI

• https://tr.wikipedia.org/wiki/Midilli_

• www.turyolonline.com

53