Mirosław DzielskiMirosław Dzielski(1941-1989) (1941-1989)

BiografiaBiografia

• filozof, publicysta i polityk,

• urodzony 14 listopada 1941 r. w Krakowie,

• dzieciństwo spędził w Bochni, kształcił się jednak w Krakowie,

• w latach 1959-66 studiował fizykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, a po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w Zakładzie Filozofii Nauk Przyrodniczych Instytutu Filozofii UJ, z którym związany był do końca życia,

• w 1974 r. obronił doktorat.

Działalność publicystyczną rozpoczął na łamach krakowskiego "Studenta" na początku lat 70., wtedy też nawiązał kontakt z grupą krakowskich publicystów i filozofów.

Debiutował artykułem Pan Einstein ("Student" 9/1970). Zajmował się filozofią nauki (Nauka w poszukiwaniu sensu, "Znak" 2/1980), metafizyką - zwłaszcza czasu i przestrzeni (rozprawa doktorska: Newtona i Leibniza koncepcje czasu i przestrzeni, 1975) - etyką, zwłaszcza Kanta i Sokratesa (Wiara Sokratesa, "Znak" 6/1977), teorią cywilizacji. Od 1979 pisał, pod pseudonimem Adolf Romański, do czasopisma "drugiego obiegu": "Merkuriusz Krakowski i Światowy", gdzie opublikował m.in. manifest Kim są liberałowie (4/1979).

W stanie wojennym wydawał od I 1982 (sygnując artykuły własnym nazwiskiem) podziemne pismo "13 grudnia" (od 1984 - "13").

Działalność Działalność publicystycznapublicystyczna

Współpracował również m.in. Współpracował również m.in. z:z:

"Arką",

"Tygodnikiem Powszechnym",

"W drodze",

"Przeglądem Katolickim",

"Ładem",

"Królową Apostołów”,

"Kapitalistą Powszechnym".

Okładka pisma w latach 20. XX w.

W działalność opozycyjną włączył się w końcu dekady, publikując w podziemnym piśmie „Merkuriusz Krakowski i Światowy” głośny tekst: "Jak zachować władzę w PRL?", w którym proponował komunistom zawarcie ugody na zasadzie rezygnacji z utopii socjalistycznej i wprowadzenia zasad liberalizmu ekonomicznego, w zamian za pozostawienie im władzy politycznej. Wtedy tez zaczął formułować koncepcję „antykomunizmu twórczego”, polegającego na stanowczej opozycji wobec ideologicznej utopii przy gotowości do politycznej ugody z reżimem.

Działalność opozycyjnaDziałalność opozycyjna

• został doradcą Komisji Robotniczej Hutników NSZZ "S„ w końcu r. 1980,

• w 1981 członkiem Sekcji Informacji Zarządu Regionu NSZZ "Solidarność" Małopolska i redakcji jej pisma "Goniec Małopolski",

• od lipca 1981 rzecznikiem prasowym Zarządu Regionu,

• w czerwcu 1981 r. z jego inicjatywy na UJ założono Klub Inicjatyw Gospodarczych,

SolidarnośćSolidarnośćPo powstaniu "Solidarności" początkowo nie zamierzał się angażować w działalność związkową. Stało się jednak inaczej.

• we wrześniu 1981 r. rozważany był jako kontrkandydat J. Onyszkiewicza na stanowisko rzecznika prasowego I Krajowego Zjazdu Delegatów NSZZ "S" w Gdańsku,

• w stanie wojennym ukrywał się przez kilka tygodni,

• od marca 1982 r. współpracował z krakowskim pismem podziemnym "13 grudnia", szybko został jego naczelnym redaktorem i głównym publicystą; zaangażował się też w niezależną działalność edukacyjną, wygłaszając odczyty w klasztorach i kościołach.

Solidarność (c.d.)Solidarność (c.d.)

• współtwórca i wiceprezes założonego w 1988 r. Klubu Myśli Politycznej "Dziekania",

• w czerwcu 1986 roku został powołany do Prymasowskiej Rady Społecznej, gdzie opracowywał projekty fundacji na rzecz rozwoju polskiego rolnictwa

• inicjator prawicowego salonu politycznego i popularyzator idei tworzenia towarzystw gospodarczych (czego rezultatem stała się zarejestrowana w grudniu 1988 r. Akcja Gospodarcza),

• współtwórca Krakowskie Towarzystwo Przemysłowe, od jego rejestracji w 1987 będąc jego prezesem.

Tablica poświęcona założycielowi Krakowskiego Towarzystwa Przemysłowego na budynku Herbewa, przy ul. Słowackiego 64 w Krakowie

Kojarzony z umiarkowaną opozycją, brany był pod uwagę przy tworzeniu rządu M. F. Rakowskiego oraz jako kandydat na premiera latem 1989 r.

Od XII 1988 r. członek Komitetu Obywatelskiego przy L. Wałęsie. W I 1989 r. wyjechał na stypendium do USA; z powodu choroby pozostał tam na leczeniu. Zmarł 15 października 1989 r. w Bethesda (Maryland, USA).

Grób Mirosława Dzielskiego

PoglądyPoglądy

Ideową autoidentyfikacją Dzielskiego był liberalizm wyznaczany nazwiskami takich teoretyków wolności, jak A. de Tocqueville, lord Acton, J.S. Mill, F.A. von Hayek i sir K.R. Popper.

Do liberalnego credo, w jego ujęciu, należą

optymistyczna wiara w wolność, rozumność i zasadniczo dobrą naturę człowieka;

indywidualizm;

odraza do przymusu i przeciwstawienie kultowi siły rozumu praktycznego;

realizm społeczny i umiejętność rozstrzygania sporów w drodze dyskusji;

LiberalizmLiberalizm

uznanie konieczności istnienia państwa (liberałowie są "partią porządku"), jednak ograniczonego do funkcji ochrony fizycznej i ekonomicznej wolności jednostki, jako "policjant" pilnujący przestrzegania zasad przez konkurencyjne strony;

aprobata dla demokracji i równości, w sensie odrzucenia wszelkiej kastowości oraz obrony godności istoty wolnej;

uznanie, że postęp dokonywa się zawsze i wyłącznie przez zwiększania wolności;

przekonanie, iż jedną z najważniejszych wolności jest wolność produkowania;

humanizm o religijnych, chrześcijańskich podstawach, a zarazem pluralizm i tolerancja religijna oraz uwarunkowanie stosunku do instytucji Kościoła zakresem Jego doczesnej władzy i potęgi;

Liberalizm (c.d.)Liberalizm (c.d.)

Liberalizm chrześcijańskiLiberalizm chrześcijański

Swoje docelowe stanowisko Dzielski określał najchętniej jako "liberalizm chrześcijański", który stara się przekroczyć racjonalizm i agnostycyzm neoliberałów: Hayeka, Poppera i M. Friedmana, albowiem liberał chrześcijański uważa, że religijność społeczeństwa jest warunkiem zachowania jego wolności, a "kapitalizm to przecież coś znacznie więcej niż wolny rynek, to system konstytuowany również przez wartości chrześcijańskie"

Dla Dzielskiego istotne były głębsze zmiany cywilizacyjne: duchowe, mentalnościowe, gospodarcze, związane z działaniem, jakie określano w XIX stuleciu mianem “organicznego”, czyli rzetelna praca, dążenie do bogacenia się, by uczynić Polskę krajem zamożnym i stabilnym, nie krajem konsumentów, szukających okazji do jak najszybszego zaspokojenia różnych potrzeb, lecz ludzi oszczędnych, gromadzących kapitał i używających go dla pomnożenia bogactwa swojego i narodowego. Działalność gospodarcza była dlań realizacją obowiązków moralnych człowieka i formą uczestnictwa w boskim dziele tworzenia.

Liberalizm chrześcijański (c.d.)Liberalizm chrześcijański (c.d.)

Dla Mirosława Dzielskiego jako liberała najważniejszą sprawą było zdobycie wolności. Nie utożsamiał jej jednak z ustrojem demokratycznym, uważał, bowiem, iż demokracja może ograniczać wolność.

Dzielski krytykował socjalizm z punktu widzenia jednostki. Uważał, że w społeczeństwie kapitalistycznym, gdzie produkcja jest zorganizowana przez rynek, każdy, kto chce się wzbogacić pracuje wydajniej, bo dla siebie. Natomiast w socjalizmie, gdzie dochód narodowy jest rozdzielany przez rząd, każdy zamiast pracować na siebie, czeka, aż przypadnie mu w podziale dochód z pracy innego człowieka

Mirosław Dzielski, choć uważał, że instytucja państwa powinna istnieć, chciał ograniczenia jego kompetencji. Według niego państwo powinno się zajmować obroną wolności obywateli, obroną kraju, pilnowaniem porządku. Natomiast opieką społeczną, szkolnictwem, służbą zdrowia czy ubezpieczeniami powinny zajmować się przedsiębiorstwa prywatne. Obawiał się wzrostu potęgi państwa do tego stopnia, że mogłoby ono ograniczyć wolności obywateli. Dlatego rolę państwa powinno się ograniczyć do minimum.

Dzielski o...Dzielski o...

...Bogu:

„W dzisiejszych czasach, w których Bóg jest tak słabo widoczny, potrzebujemy religii nie mniej niż kiedykolwiek”

...wierze:

„Kto szuka dobra jest ... wierzący ”

...wolności:

„...sednem polskości i w ogóle każdej religijności jest doświadczenie metafizycznej wolności wyboru między wartościami naturalnymi i nadnaturalnymi... ”

...Rosji:

„Niezależnie od różnych, jak się wydaje, koniecznych ujemnych procesów cywilizacyjnych towarzyszących rodzeniu się nieideologicznego państwa rosyjskiego, trzeba sobie zdawać sprawę z tego, że powstanie tego państwa stanowi jeden z warunków politycznych odrodzenia się cywilizacyjnego w Europie i nowego porządku europejskiego opartego na trwałych podstawach. ”

...politykach i gospodarce:

„Potrzebni będą politycy, którzy rozumieją twórców bogactwa, którzy nie zablokują im drogi przywilejem, cłem, podatkiem, demagogią, niestabilnym pieniądzem... ”

...socjalizmie:

"Nienawiść przebrana w szaty miłości i wierząca na dodatek szczerze, że jest miłością - oto czym jest socjalizm."

Bibliografia: 

 

1) Chrabota, Bogusław (red.), Widzieć mądrość w wolności. Księga pamięci Mirosława Dzielskiego, Kraków 1991. 

2) Drzyżdżyk, Szymon, ks., Chrześcijaństwo i liberalizm. Mirosława Dzielskiego koncepcja liberalizmu chrześcijańskiego, Bielsko-Biała 2000. 

3) Dzielski Mirosław, Bóg, wolność, własność, Kraków 2001. 

4) Kuniński, Miłowit, Etyczne i religijne podstawy liberalizmu Mirosława Dzielskiego, wstęp do Mirosław Dzielski, Odrodzenie ducha – budowa wolności. Pisma zebrane, Kraków 1995.

 

5) Artykuły prasowe: 

a)      Legutko, Ryszard, Dzielski, „Czas Krakowski” 1995, nr 245 (21-22 października).

b)      Matyja, Rafał, Dzielski jako polityk, „Życie” 1999, nr 245 (930), (19 października).

c)      Syryjczyk, Tadeusz, Dzielski czyli polityka bez polityków, „Nowe Państwo” 2000, nr1/215 (styczeń), s. 7..

d)      Woźniakowski, Henryk, Dzielski jako romantyk, „Przegląd Polityczny” 2000, nr 45, ss.86-91.

e)      Szczerski, Krzysztof, Myśl geopolityczna Mirosława Dzielskiego, „Kwartalnik Konserwatywny” 1998, nr 3 (lato), ss. 136-145.

 

6) Strony internetowe: 

a)      http://www.ktp.org.pl - Krakowskie Towarzystwo Przemysłowe

b)      http://www.psf.org.pl - Polska Sieć Filozoficzna

c)      http://www.omp.org.pl - Ośrodek Myśli Politycznej