Prof.Dr. Snežana Petrović, dipl.maš.inž.Izvršni direktor EKOENERGO INŽENJERING BeogradZoran Mojić, dipl.maš.inž. Generalni direktor EKOENERGO IŽENJERING Beograd

KATASTAR MALIH HIDROELEKTRANA -sadašnje mogućnosti i buduća rešenja

UVOD

MHE :

Oblik investicionog ulaganja (siguran, kamatonosan)

OIE (Hidroenergija i energija biomase su obnovljivi izvori energije sa najznačajnijim energetskim potencijalom).

Energetski objekat (Energetski objekti se grade u skladu sa zakonom kojim se uređuje prostorno planiranje i izgradnja objekata, tehničkim i drugim propisima, a po prethodno pribavljenoj energetskoj dozvoli koja se izdaje u skladu sa Zakonom o energetici, 2004.

Za izgradnju energetskih objekata, uz zahtev za izdavanje gradjevinske dozvole prilaže se energetska dozvola u skladu sa posebnim zakonom-Zakon o izgradnji i planiranju, 2009.

Vodoprivredni objekat (objekat za korišćenje voda-Zakon o vodama,2010.)

KATASTAR-osnov za ocenu hodropotencijala MHE?!

Mala hidroelektrana MHE (Zakon o energetici)- hidroelektrana snage do 10 MW.

Energetski potencijal vodotokova i lokacije za izgradnju malih hidroelektrana određene su (svojevremeno) dokumentima:

„Katastar malih hidroelektrana na teritoriji SR Srbije van SAP” iz 1987. godine(„Energoprojekt - Hidroinženjering” i Institut „Jaroslav Černi” -856 lokacija)

Katastar malih hidroelektrana u Autonomnoj pokrajini Vojvodini,(„Hidroinvest” DTD, 1989. godine)-13 lokacija

Odstupanja u odnosu na Katastar

Izuzetno je moguće graditi objekte MHE i na drugim lokacijama uz saglasnost Ministarstva rudarstva i energetike

Razlozi za odstupanje od Katastra:

Promena hidro-geoloških uslova,

Promena stanja izgrađenosti objekata i infrastrukture

Promene nastale u uređenju i korišćenju prostora,

Nemogućanost izgradnje MHE

Očekivana snaga bi bila osetno manja od navedene u katastarskom listu.

Cilj: maksimalno iskorišćenje energetskog potencijala

KATASTAR MHE-sadašnje mogućnosti

Nepouzdana procena hidropotencijala u Republici Srbiji.

Štetne posledice koje posledično nastaju:

Narušavanje investicione klime,

Nemogućnost kvalitetnog upravljanja resursima (vodnim, energetskim)

Potreba preispitivanja podataka iz Katastra uz neophodno ažuriranje

Potreba aktiviranja vodnog informacionog sistema

Potreba unošenja validnih podataka u generalne planove

Primer odstupanja od katastaskih podataka u postupku izdavanja energetske dozvole

Broj u Katastru

Naziv MHE

Sliv Opština

Reka Inst.proticaj m3/s

Pad( m)

Snaga (kW)

God.proizv. (kWh)

Zapremina akum.

Tip turbine

Broj turbina

75 Krepoljin

Dunav Žagubica

Mlava 7500 21,5 1380 5130 0,1 Tube 2

1900

Opštine sa najvećim potencijalom za izgradnju malih hidroelektrana

Broj lokacija za izgradnju MHE

Procenjena snaga (kW)

Moguća proizvodnja (MWh)

Opština

64 34.300 121.203 Ivanjica

35/36* 33.284/17417* 109.692/76286* Raška*(bez nac. parka)

40 25.925 94.026 Pirot

40/250( 16%) 23.458/123873(19%)

78.394/549363 (14,3%) Kraljevo

47 18.800 73.971 Prijepolje

9 17.576 60.210 Zaječar

22/38( 58%) 17.045/20112(85%) 72.212/89498(80,6%) Crna Trava

20 15.825 55.100 Novi Pazar

8 15.690 58.850 Bela Palanka

Broj lokacija za izgradnju MHE

Procenjena snaga (kW)

Moguća proizvodnja (MWh)

Opština

8 11.216 25.850 Despotovac

30 10.974 45.391 Brus

19 10.706 30.180 Knjaževac

32 10.185 38.438 Vranje

22/69 (31,9%) 10.141/12562 (80,7%) 38.985/54936 (71%) Kuršumlija

16 9.875 35.318 Priboj

30 9.800 36.099 Trgovište

13 9.785 30.937 Valjevo

10/64 (15,6%) 9.305/ 20465 (45,4%) 27.419/ 92764 (30%) Tutin

16/16 (100%) 8.945/7794 (115%) 24.380/33124 (73,6%) Žagubica

17 8.675 34.553 Bosilegrad

19 8.625 32.877 Čajetina

17 8.320 29.720 Leskovac

21 8.310 36.832 Nova Varoš

Broj lokacija za izgradnju MHE

Procenjena snaga (kW)

Moguća proizvodnja (MWh)

Opština

27 8.170 32.543 Surdulica

13 7.990 28.262 Vlasotince

19/62 (30,6%) 7.640/17166 (44,5%) 27.395/77250 (35,4%) Bajina Bašta

12 7.070 27.500 Niš

8/88 ( 9%) 6.740/13720 (49%) 20.050/60804 (33%) Boljevac

12 5.346 17.928 Užice

15/48 (31.2%) 5.325/12868 (41,4%) 19.862/56652 (30,6%) Ljubovija

7 4.730 10.230 Negotin

11 4.690 16.578 Vladičin Han

6 4.655 20.283 Arilje

14 4.515 19.459 Babušnica

1 3.000 13.700 Novi Sad

1 850 4.700 Vrbas

1 620 2.270 Bečej

1 1.220 8.190 Bela Crkva

Potencijal MHE SO Crna Trava-kategorizacija

≤ 100kW 7,90% 100-200kW 29%

200-500kW 26,30% 500-1000 31,60%

≥ 1 MW 5,30%

Buduća rešenja

Prostorni plan Srbije (2010.):

podaci iz Katastra malih hidroelektrana često ne odgovaraju

stvarnom stanju na terenu

ne bi ih trebalo striktno primenjivati u današnjim uslovima

potrebna tehno-ekonomska I ekološka evaluacije rešenja

utvrdjivanje optimalnog korišćenja raspoloživog potencijala vodotoka.

Katastar se može koristiti kao dokumentaciona podloga za pripremu izgradnje MHE uz neophodnost prethodne provere stanja u prostoru ihidrologiji.

· Program ostvarivanja strategije razvoja energetike Srbije od 2007-2012. godine (Izmene i dopune - Novembar 2009.

detaljna revizija lokacija predviđenih Katastrom MHE – utvrdjivanje precizne liste izvodljivih lokacija za izgradnju malih hidroelektrana

Put ka lokacijskoj dozvoli

Prostorni planovi :

1) Prostorni plan Republike Srbije;

2) Regionalni prostorni plan;

3) Prostorni plan jedinice lokalne samouprave;

4) Prostorni plan područja posebne namene.

Planski osnov za izgradnju malih hidroelektrana - direktnaprimena prostornih planova jedinica lokalne samouprave i prostornih planova područja posebne namene

Male hidroelektrane se mogu graditi i na poljoprivrednom zemljištu, uz prethodno pribavljenu saglasnost ministarstva nadležnog za poslove poljoprivrede.

Primer - SO Ljubovija

Vlada Republike Srbije -donela maja 2010. godine odluku

o izradi Regionalnog prostornog plana za područje Kolubarskog i Mačvanskog upravnog okruga

nosilac izrade Prostornog plana je Republička agencija za prostorno planiranje.

Plan će biti izrađen u roku od 12 meseci

Valjevo, Šabac, Ub, Osečina, Lajkovac, Mionica, LJig, Bogatić, Loznica, Vladimirci, Koceljeva, Mali Zvornik, Krupanj i LJubovija.

Područje Kolubarskog i Mačvanskog upravnog okruga

Katastarski podaci-LJUBOVIJABr.u katastru

Naziv MHE

Sliv Opština Reka Instal.proticaj m3/s

Pad m

Snaga KW

God.proizvodnja KWh

Zapremina akumulacije

Tip turbine

Broj turbina

671 Sekulići Drina Ljubovija Krupinska 0.312 43.0 100 494,000 0.00 Francis 2

672 Uzovnica Drina Ljubovija Uzovnička 0.405 93.0 440 1,590,000 0.00 Francis 2

673 Pavlovići Drina Ljubovija Uzovnička, Rujevačka

0.284 69.0 145 535,000 0.00 Francis 2

674 Mikuljak Drina Ljubovija Gračanička 0.936 36.0 260 980,000 0.00 Francis 2

675 Stepanovići Drina Ljubovija Gračanička, Postenjska

0.700 81.0 415 1,562,000 0.00 Francis 2

676 Piperići Drina Ljubovija Gračanička, Kozlenska

0.177 148.5 190 720,000 0.00 Pelton 2

677 Ravanica Drina Ljubovija Ljuboviđa 1.950 30.0 545 2,046,000 0.00 Francis 2

2

679 Dikline Drina Ljubovija Ljuboviđa, Miljački p.

0.282 114.5 235 748,000 0.00 Pelton 2

680 Drmnik Drina Ljubovija Ljuboviđa, Orovička

0.434 54.0 180 681,000 0.00 Francis 2

681 Stepanovići Drina Ljubovija Ljuboviđa, Orovička

0.246 85.0 155 579,000 0.00 Pelton 2

682 Vrhpolje Drina Ljubovija Bukovička 0.174 113.5 145 546,000 0.60 Pelton 2

683 Vujići Drina Ljubovija Trešnjica 1.000 58.0 420 1,573,000 0.50 Francis 2

684 Liporavan Drina Ljubovija Trešnjica 0.932 120.0 785 2,932,000 0.45 Pelton 2

685 Gredina Drina Ljubovija Trešnjica, Dubrašnjica

0.690 153.0 775 2,893,000 0.00 Pelton 2

686 Radojčići Drina Ljubovija Trešnjica, Trebuča

0.219 114.0 175 661,000 0.00 Pelton 2

VOS

Prosečne godišnje sume padavina

VOS

Prosečni specifični oticaj

HIDROENERGETSKI POTENCIJALOPŠTINE LJUBOVIJA(Master plan)-rezime

UKUPNO(kom)

NETO PAD(m)

INSTALISANA SNAGA (kW) PROIZVODNJA ELEKTRIČNE ENERGIJE

(kWh)

Sliv reke Ljuboviđe 17 856,77 4346 19,73∙106

Sliv reke Trešnjice 10 1102 4865 22,125∙106

Sliv Bukovičke reke 2 190 326 1,61∙106

Sliv reke Gračanice 10 814 1726 7,75∙106

Sliv Uzovničke reke 6 682 719 3,037∙106

Sliv Krupinske reke 2 195 215 1,99∙106

Sliv Grabovičke reke 1 80 89 0,41∙106

UKUPNO: 48 3919,77 12.286 56,652∙106

Revizija procene hidropotencijala

UKUPNO

(kom)

NETO PAD

(m)

INSTALISANA SNAGA (kW)

PROIZVIDNJA ELEKTRIČNE

ENERGIJE

(kWh)48 3919,77 12.286 56,652∙106 Master plan EE

15 5.325 19,862∙106 Prema Katastru

31,25% 43,34% 35,06%

Položaj kišomernih stanica na slivnom području reke Ljuboviđe do VZ "Zeleni Vir

Zaključak:

Katastar MHE se ne može smatrati merodavnom osnovom za procenu hidropotencijala;

Neophodni su inovirani podaci o hidropotencijalu kao uslov za racionalno i odgovorno upravljanje resursima;

Kategorisati objekte MHE (do 1 Mw, od 1 do 10MW i preko 10 MW) i predvideti proceduru za svaku od njih.

Potrebno je ukladiti nadležnosti i obezbediti usaglašenu metodologiju za realizaciju objekata MHE;

Isključiti neodredjenost koja proizvodi komisijska razmatranja posebnih slučajeva;

Obezbediti više javnosti u radu i integrisati postojeće rezultate i podatke. Aktivirati vodni informacioni sistem; Uneti validne podatke u generalne planove; Omogućiti potencijalnim investitorima pouzdane informacije i preciznu

proceduru za realizaciju posla.