220

ระบบสรยะ � เวลา 3 ชวโมง

ระบบสรยะ ประกอบดวยดวงอาทตยและบรวาร ซ งเปนเพยงจดเลกๆ จดหนงในกาแลกซทางชางเผอก มลกษณะคลายไขดาวหรอฉาบ เสนผานศนยกลางประมาณ 1 ปแสง 1) สบคนขอมลเกยวกบสวนประกอบของระบบสรยะได 2) อธบายสวนประกอบของระบบสรยะได 3) อธบายความสมพนธภายในระบบสรยะ และผลตอสงแวดลอมและสงมชวตทอยบนโลกได 1) กาเนดระบบสรยะ 2) วตถในระบบสรยะ

11) ) ข�นนาเขาสบทเรยนข�นนาเขาสบทเรยน (1) นกเรยนเปรยบเทยบความสมพนธของนกเรยนกบระบบสรยจกรวาล โดยใชคาถามตอไปน:

เร�องท�40

☯☯☯☯ สาระสาคญ

หนวยการเรยนรท� ����

☯☯☯☯ สาระสาคญ

☯☯☯☯ จดประสงคการเรยนร

☯☯☯☯ สาระการเรยนร

☯☯☯☯ กจกรรมการเรยนร

หมายเหต

แผนฯ ของหนวยการเรยนรท 6 จะมท:งหมด 5 เรอง (5 แผน) โดยเรองท 45 ปญหานาคด เรองท 46 อภปรายขยายความ และเรองท 47 บทอานเสรมความร มไดจดทาแผนไวให เพราะเปนกจกรรมเสรมและทบทวนประจาทกทายหนวยฯ ซ งข:นตอนการปฏบตกจกรรมไดระบไวแลวในหนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐาน วทยาศาสตร ม.3 ของบรษท อกษรเจรญทศน อจท. จากด

221

� นกเรยนอยตาแหนงใดของหอง โรงเรยน หมบาน ตาบล อาเภอ จงหวด ประเทศ ทวป โลก ระบบสรยะ กาแลกซ และเอกภพ แนวตอบ ใหนกเรยนระบตามความเปนจรง (2) นกเรยนวเคราะหขอความตอไปน: "เดดดอกหญา สะเทอนถงดวงดาว" หมายความ วาอยางไร แนวตอบ ทกสงทกอยางทมความสมพนธกนท:งทางตรงและทางออม ไมวาจะเปนสงเลกๆ นอยๆ (3) ครแจงจดประสงคการเรยนร (4) นกเรยนทาแบบทดสอบกอนเรยน หนวยการเรยนรท 6 เพอประเมนความรพ:นฐาน ของนกเรยนแตละคน

22) ) ข�นกจกรรมข�นกจกรรม (1) นกเรยนจดกลมกลมละ 5 คน โดยคละเพศและความสามารถ ครแจงใหนกเรยนทราบวาผลงานของนกเรยนคอผลงานของกลม และกาหนดบทบาทหนาทของนกเรยนตามหมายเลขทไดรบ ดงน: หมายเลข 1 ศกษาใบงาน รบ - สงอปกรณ หมายเลข 2 และ 3 ทากจกรรม และสรปผลการทากจกรรม หมายเลข 4 บนทกผล และตอบคาถามในการทากจกรรม หมายเลข 5 นาเสนอผลการทากจกรรมหนาช:นเรยน (2) แตละกลมศกษาเรองระบบสรยะจากหนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐาน วทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนรท 6 เรองท 40 (3) แตละกลมรวมกนอภปรายการทากจกรรมตามใบงานท 40 แลวใหนกเรยนทากจกรรม และลงมอปฏบตกจกรรมสงเกตและบนทกการทากจกรรม ตามหนาททไดรบมอบหมาย (4) นกเรยนแตละกลมนาเสนอผลการทดลองทากจกรรม และอภปรายผลการทากจกรรม

33) ) ข�นสรปข�นสรป (1) ครและนกเรยนรวมกนอภปรายผลการทากจกรรม เพอใหไดผลสรปกจกรรม แนวสรป ระบบสรยะ ประกอบดวยดวงอาทตยและบรวาร ซ งเปนเพยงจดเลกๆ จดหนงในกาแลกซทางชางเผอก มลกษณะคลายไขดาวหรอฉาบ เสนผานศนยกลางประมาณ 1 ปแสง (2) ครและนกเรยนรวมกนอภปราย ปฏสมพนธภายในระบบสรยะและผลตอสงแวดลอม และสงมชวตบนโลก

222

11) ) ส�อการเรยนรส�อการเรยนร (1) ใบงานท 40 เรอง ระบบสรยะและวงโคจรของโลก (2) อปกรณตามใบงานท 40 (3) หนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐานวทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนร 6 เรอง ระบบสรยะ ของบรษท อกษรเจรญทศน อจท. จากด

22) ) แหลงเรยนรแหลงเรยนร (1) หองสมด (2) อนเทอรเนต (3) ทองฟาจาลองกรงเทพฯ

11) ) วธวดและประเมนผลวธวดและประเมนผล (1) สงเกตพฤตกรรมรายบคคล (2) ประเมนพฤตกรรมการปฏบตกจกรรมกลม (3) ตรวจใบงานท 40 (4) ตรวจแบบทดสอบกอนเรยน หนวยการเรยนรท 6 (5) ประเมนความรพ:นฐานรายบคคลตามคะแนนการทาแบบทดสอบกอนเรยน หนวยการเรยนรท 6

22) ) เคร�องมอวดและประเมนผลเคร�องมอวดและประเมนผล (1) แบบสงเกตพฤตกรรมรายบคคล (อยในภาคผนวก หนา 297) (2) แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตกจกรรมกลม (อยในภาคผนวก หนา 298) (3) ใบงานท 40 เรอง ระบบสรยะและวงโคจรของโลก (4) แบบทดสอบกอน-หลงเรยน หนวยการเรยนรท 6 (อยในภาคผนวก หนา 292) (5) แบบประเมนความรพ:นฐานรายบคคล (อยในภาคผนวก หนา 303)

33) ) เกณฑการวดและประเมนผลเกณฑการวดและประเมนผล (1) แบบสงเกตพฤตกรรมรายบคคล นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 จงจะถอวาผานเกณฑ (2) แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตกจกรรมกลม นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 จงจะถอวาผานเกณฑ (3) ใบงาน นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 จงจะถอวาผานเกณฑ

☯☯☯☯ ส�อ/แหลงการเรยนร

☯☯☯☯ การวดและประเมนผล

223

1) การประเมนความรพ:นฐานรายบคคล จะประเมนจากคะแนนทไดจากการทาแบบทดสอบกอนเรยน เพอนามาใชในการจดกลมของนกเรยน และใชสาหรบปรบการสอนของครใหเหมาะสมกบพ:นฐานความรของนกเรยน 2) คะแนนทไดจากการทาแบบทดสอบกอนเรยน หนวยการเรยนรท 6 ใหบนทกลงในแบบประเมนพฒนาการในการเรยนรรายบคคล (อยในภาคผนวก หนา 303) เพอเกบไวเปรยบเทยบกบคะแนนจากการทาแบบทดสอบหลงเรยน สาหรบใชพจารณาพฒนาการในการเรยนรของนกเรยนแตละคน

☯☯☯☯ ขอเสนอแนะ

224

�������� จดประสงคการเรยนรจดประสงคการเรยนร 1. อธบายสวนประกอบของระบบสรยะได 2. อธบายความสมพนธภายในระบบสรยะได

�������� คาช�แจงคาช�แจง ใหนกเรยนปฏบตกจกรรมตามคาแนะนา

อปกรณการทดลองอปกรณการทดลอง 1. กระดาษตดเปนระบบสรยะ 2. กระดาษตดเปนรปโลก 3. กรรไกร

วธการสรางแบบจาลอวธการสรางแบบจาลองง

1. แบบจาลองระบบสรยะ ทาแผนระบบสรยะ (ดคาอธบายเพมเตมในภาคผนวกหนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐานวทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนร 6 เรอง ระบบสรยะ ของบรษท อกษรเจรญทศน อจท. จากด) 2. แบบจาลองวงโคจรของโลก สรางแบบจาลองวงโคจรรอบโลก (ดคาอธบาย เพมเตมในภาคผนวกหนงสอเรยนสาระ การเรยนร พ:นฐานวทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนรท 6 เรอง ระบบสรยะ ของบรษท อกษรเจรญทศน อจท. จากด) 3. อภปรายกบเพ�อนวาแบบจาลองน�ใชสาธตอยางไร 3.1 ทาไมมกลางวนกลางคน 3.2 ทาไมอณหภมและชวงเวลากลางวนในฤดรอน และฤดหนาวจงแตกตางกน

ใบความรท� 40

ระบบสรยะและวงโคจรของโลก

225

การอภปราย 3.1 เกดจากการเคลอนทของโลกและดวงอาทตย บรเวณใดทโลกหนเขาหาดวง

อาทตยกจะเปนชวงกลางวน และบรเวณใดทหนออกกจะมดเปนเวลากลางคน ดงภาพ

3.2 ถาบานของนกเรยนอยทางซกโลกเหนอ เมอซกโลกดานน:หนเขาหาดวงอาทตย

บรเวณน:จะอบอนจนถงรอน เรยกวา ฤดรอน ในเวลาเดยวกนทางซกโลกใตจะหนออกหางจากดวงอาทตยทาใหบรเวณดงกลาวหนาวเยน จงเปนฤดหนาว เมอเวลาผานไปคร งปกจะเปลยนไปตามการโคจรของโลก

เฉลย ใบงานท� 40

ระบบสรยะและวงโคจรของโลก

ตอบ

ตอบ

แสงอาทตย

ฤดรอนทางซกโลกเหนอ

ซกโลกเหนอ

ดวงอาทตย ซกโลกเหนอ

ฤดหนาวทางซกโลกเหนอ

226

ดาวเคราะหในระบบสรยะ � เวลา 3 ชวโมง

ระบบสรยะประกอบดวยดาวเคราะห 9 ดวง ไดแก ดาวพธ ดาวศกร โลก ดาวองคาร ดาว- พฤหสบด ดาวเสาร ดาวยเรนส ดาวเนปจน และดาวพลโต ซ งหมนรอบตวเองพรอมๆ กบโคจรรอบดวงอาทตย แตละดวงจะมขนาดและระยะหางจากดวงอาทตยแตกตางกน ถาใชโลกเปนหลกในการแบงดาวเคราะหตามระยะของดวงอาทตย สามารถแบงได 2 ประเภท คอ ดาวเคราะหวงใน และดาวเคราะหวงนอก 1) สบคนขอมลเกยวกบดาวเคราะหในระบบสรยะได 2) บอกตาแหนงของดาวเคราะหในระบบสรยะได 3) อธบายลกษณะดาวเคราะหตางๆ ในระบบสรยะได 1) โลก 2) ดาวเคราะหวงใน 3) ดาวเคราะหวงนอก

11) ) ข�นนาเขาสบทเรยนข�นนาเขาสบทเรยน (1) ครใหนกเรยนสงเกตแผนภาพระบบสรยะ แลวถามนกเรยน โดยใชคาถามตอไปน: � โลกอยในลาดบทเทาไรในระบบสรยะ � ถาใหโลกเปนจดอางอง ดาวเคราะหดวงใดอยใกลดวงอาทตยมากกวาโลก � ถาใหโลกเปนจดอางอง ดาวเคราะหดวงใดทอยถดโลกออกไป แนวตอบ โลกอยในลาดบท 3 ในระบบสรยะ ดาวเคราะหทอยใกลดวงอาทตยเทยบกบโลก คอ ดาวพธ และดาวศกร และดาวเคราะหทถดจากโลกออกไป คอ ดาวองคาร ดาวพฤหสบด ดาวเสาร ดาวยเรนส ดาวเนปจน และดาวพลโต (2) ครแจงจดประสงคการเรยนร

เร�องท�41

☯☯☯☯ สาระสาคญ

หนวยการเรยนรท� ����

☯☯☯☯ จดประสงคการเรยนร

☯☯☯☯ สาระการเรยนร

☯☯☯☯ กจกรรมการเรยนร

227

22) ) ข�นกจกรรมข�นกจกรรม (1) นกเรยนจดกลม กลมละ 3 คน โดยคละเพศและความสามารถ ครช:แจงใหนกเรยนทราบวาผลงานนกเรยนคอผลงานของกลม (2) นกเรยนแตละกลมศกษาเรองดาวเคราะหในระบบสรยะจากในหนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐาน วทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนรท 6 เรองท 41 (3) นกเรยนแตละกลมรวมกนอภปรายเกยวกบดาวเคราะหในระบบสรยะ แลวหาขอสรปของแตละกลม พรอมทาใบงานท 41 (4) ครสมตวแทนนกเรยนของแตละกลมมาอภปรายหนาช:นเรยนตามหวขอตาแหนงของ ดาวเคราะหในระบบสรยะ และลกษณะดาวเคราะหตาง ๆ ในระบบสรยะ

33) ) ข�นสรปข�นสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปเกยวกบตาแหนงของดาวเคราะหในระบบสรยะ และลกษณะดาวเคราะหตางๆ ในระบบสรยะ แนวสรป ระบบสรยะประกอบดวยดาวเคราะห 9 ดวง ไดแก ดาวพธ ดาวศกร โลก ดาวองคาร ดาวพฤหสบด ดาวเสาร ดาวยเรนส ดาวเนปจน และดาวพลโต ซ งหมนรอบตวเองพรอมๆ กบโคจรรอบดวงอาทตย แตละดวงจะมขนาดและระยะหางจากดวงอาทตยแตกตางกน ถาใชโลกเปนหลกในการแบงดาวเคราะหตามระยะของดวงอาทตย สามารถแบงได 2 ประเภท คอ ดาวเคราะหวงใน ประกอบดวย ดาวพธ และดาวศกร และดาวเคราะหวงนอก ประกอบดวย ดาวองคาร ดาวพฤหสบด ดาวเสาร ดาวยเรนส ดาวเนปจน และดาวพลโต

11) ) ส�อการเรยนรส�อการเรยนร (1) ใบงานท 41 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ (2) แผนภาพดาวเคราะหในระบบสรยะ (3) หนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐานวทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนรท 6 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ ของบรษท อกษรเจรญทศน อจท. จากด

22) ) แหลงเรยนรแหลงเรยนร (1) หองสมด (2) อนเทอรเนต (3) ทองฟาจาลองกรงเทพฯ

☯☯☯☯ ส�อ/แหลงการเรยนร

228

11) ) วธวดและประเมนผลวธวดและประเมนผล (1) สงเกตพฤตกรรมรายบคคล (2) สงเกตพฤตกรรมการปฏบตงานภายในกลม (3) ตรวจใบงานท 41

22) ) เคร�องมอวดและประเมนผลเคร�องมอวดและประเมนผล (1) แบบสงเกตพฤตกรรมรายบคคล (อยในภาคผนวก หนา 297) (2) แบบสงเกตพฤตกรรมการปฏบตงานภายในกลม (อยในภาคผนวก หนา 300) (3) ใบงานท 41 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ

33) ) เกณฑการวดและประเมนผลเกณฑการวดและประเมนผล (1) แบบสงเกตพฤตกรรมรายบคคล นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 จงจะถอวาผานเกณฑ (2) แบบสงเกตพฤตกรรมการปฏบตงานภายในกลม นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 จงจะถอวาผานเกณฑ (3) ใบงาน นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 จงจะถอวาผานเกณฑ

☯☯☯☯ การวดและประเมนผล

229

�������� จดประสงคการเรยนรจดประสงคการเรยนร 1. เพอศกษาการโคจรของดาวเคราะห 2. เพอศกษาความสมพนธระหวางขนาดของดาวเคราะหกบความเรวในวงโคจรรอบดวงอาทตย 3. เพอศกษาความสมพนธระหวางขนาดกบความหนาแนนของดาวเคราะห 4. อธบายการเกดสรยปราคาได

�������� คาช�แจงคาช�แจง ใหนกเรยนปฏบตกจกรรมตามคาแนะนา

อปกรณการทดลองอปกรณการทดลอง 1. ตารางเวลาโคจรของดาวเคราะห 2. กราฟความสมพนธระหวางขนาดกบความเรวในวงโคจรรอบดวงอาทตยของดาวเคราะห

วธทาการศกษาวธทาการศกษา ใหนกเรยนแตละกลมศกษาขอมลจากตารางเวลาโคจรของดาวเคราะหและกราฟความสมพนธระหวางขนาดกบความเรวในวงโคจรรอบดวงอาทตยของดาวเคราะห ดงภาพดานลาง

ดาวเคราะห ระยะหางจากดวงอาทตย เวลาท�โคจรครบ 1 รอบ (ป)

พธ 0.4 0.25 ศกร 0.7 0.6 โลก 1.0 1.0

ใบงานท� 41

ดาวเคราะหในระบบสรยะ

230

สรปผลการศกษาขอมลในตารางและกราฟความสมพนธสรปผลการศกษาขอมลในตารางและกราฟความสมพนธ .......................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................

คาถามหลงการทากจกรรมคาถามหลงการทากจกรรม 1. เพราะเหตใดขอมลของดาวเคราะหทแสดงในตารางจงไมนามาแสดงลงในกราฟเหมอนกบดาวเคราะหดวงอนๆ 2. ขนาดของดาวเคราะหทมความสมพนธกบความเรวในวงโคจรรอบดวงอาทตยหรอไม

�������� กจกรรมท� กจกรรมท� 22 ดาวเคราะหในระบบสรยะ

อปกรณการศกษา ตารางเปรยบเทยบขนาด และความหนาแนนของดาวเคราะหท:ง 9 ดวง วธการศกษา ใหนกเรยนแตละกลมศกษาขอมลตารางเปรยบเทยบขนาด และความหนาแนนของดาวเคราะหท:ง 9 ดวง ดงตาราง

ดาวองคาร ดาวพฤหสบด

เวลาโค

จรครบร

อบ (ป

ของโลก

)

ดาวยเรนส

ดาวเนปจน

ดาวพลโต

ระยะหางจากดวงอาทตยเปรยบเทยบกบโลก (ลาน กม.)

231

ช�อดาวเคราะห ขนาด

(เปรยบเทยบกบขนาดโลก)

ความหนาแนน

(kg/m2)

ดาวพธ 0.4 5,400 ดาวศกร 0.9 5,300 โลก 1.0 5,500

ดาวองคาร 0.5 3,900 ดาวพฤหสบด 11.2 1,300 ดาวเสาร 9.5 700 ดาวยเรนส 4.0 1,300 ดาวเนปจน 3.9 1,600 ดาวพลโต 0.2 2,100

คาถามทายกจกรรมคาถามทายกจกรรม 1. ใหนกเรยนเขยนกราฟแทงแสดงความสมพนธระหวางขนาดกบความหนาแนนของดาวเคราะห 2. ใชกราฟทนกเรยนสรางข:น มาใชในการวเคราะหคาถามตอไปน: 2.1 จานวนกลมในการจดแบงดาวเคราะห 2.2 สมมตฐานแสดงความสมพนธระหวางขนาดกบความหนาแนนของดาวเคราะห 3. ดาวเคราะหดวงใดทไมเปนไปตามสมมตฐานทต:งไว 4. จากภาพถายทเหนขางลางน: ใหนกเรยนทานายวาภาพใดเปนดาวพฤหสบด และภาพใดเปนดาวองคาร พรอมท:งบอกเหตผลโดยใชสมมตฐานจากคาถามขอ 2.

ก ข

232

�������� กจกรรมท� กจกรรมท� 33 การเกดสรยปราคา

อปกรณการทดลอง 1. กระดาษสขาว ขนาด 30 x 30 เซนตเมตร จานวน 2 แผน 2. ทเจาะกระดาษรปวงกลม 3. ไฟฉาย 4. กรรไกรตดกระดาษ วธทาการทดลอง 1. ใหนกเรยนจบคกบเพอน แลวทาการทดลอง โดยใชทเจาะกระดาษเจาะลงไปตรงกลางของกระดาษแผนท 1 ใหเปนรปวงกลม ดงภาพ 2. ใหนกเรยนคนท 1 จบกระดาษแผนท 1 และแผนท 2 ในลกษณะขนานกนและต:งฉากกบพ:น เวนระยะหางประมาณ 30 เซนตเมตร 3. ใหนกเรยนคนท 2 ใชไฟฉายสองไปทกระดาษแผนท 1 ดงภาพ

อภปรายหลงการทากจกรรมอภปรายหลงการทากจกรรม 1. ภาพทเกดข:นบนกระดาษแผนท 2 มลกษณะอยางไร พรอมท:งวาดภาพ และระบายส 2. เปรยบเทยบอปกรณทใชทดลองกบการเกดสรยปราคา ดงตอไปน: 2.1 ดวงอาทตย เทยบไดกบ .................................................................. 2.2 ดวงจนทร เทยบไดกบ ................................................................... 2.3 โลก เทยบไดกบ ...................................................................

กระดาษแผนท 1 กระดาษแผนท 2

30 cm

30 cm

30 cm

233

�������� กจกรรมท� กจกรรมท� 1 การโคจรของดาวเคราะห

สรปผลการศกษาขอมลในตารางและกราฟความสมพนธ เมอระยะหางจากดวงอาทตยเปรยบเทยบกบโลกมากข:นเวลาทโคจรครบรอบ (ปของโลก) กจะมากข:นดวย

คาถามหลงการทาคาถามหลงการทากจกรรมกจกรรม 1. ความสมพนธระหวางดาวเคราะหทมระยะหางจากดวงอาทตยมระยะใกลเคยงกน

และเวลาในการโคจรครบ 1 รอบ ใกลเคยงกนดงตาราง จงไมสามารถแสดงลงใน กราฟได

2. ไมม เนองจากขนาดของดาวเคราะหทมขนาดเลกจะมความเรวในการโคจรรอบดวงอาทตยเรวข:น

�������� กจกรรมท� กจกรรมท� 1 ดาวเคราะหในระบบสรยะ

1.

เฉลย ใบงานท� 41

ดาวเคราะหในระบบสรยะ

ตอบ

ตอบ

ตอบ

1000

2000

0

3000

4000

5000

6000

พธ

ศกร

โลก

องคาร

พฤหสบด

เสาร

ยเรนส

พลโต

เนปจน

ความหน

าแนน

(กก/ตร

ม.)

ดาวเคราะห

234

2. แบงเปนดาวเคราะหทมความหนาแนนนอยกวา 3000 และมากกวา 3000 กโลกรมตอตารางเมตร ดาวเคราะหทมขนาดใหญกวาโลกจะมความหนาแนนนอยกวาโลก

3. ดาวองคารและดาวพลโต

4. ภาพ ก. เปนภาพของดาวองคารเพราะพ:นผวดาวเตมไปดวยกอนหนคลายกบผวโลก ภาพ ข. เปนพ:นผวดาวพฤหส เพราะมลกษณะคลายกลมแกส

�������� กจกรรมท� กจกรรมท� 33 การเกดสรยปราคา

อภปรายหลงการทากจกรรม

1. ลกษณะแสงทเกดข:นบนแผนท 2 จะมขนาดเทากบรอยเจาะบนกระดาษแผนท 1 2. เปรยบเทยบอปกรณทใชทดลองกบการเกดสรยปราคา ดงตอไปน:

2.1 ดวงอาทตย เทยบไดกบ ..................... ไฟฉาย ................................... 2.2 ดวงจนทร เทยบไดกบ ..................... กระดาษแผนท 1 ....................

2.3 โลก เทยบไดกบ ..................... กระดาษแผนท 2 ....................

ตอบ

ตอบ

ตอบ

ตอบ

ตอบ

235

กาแลกซและเอกภาพ

� เวลา 3 ชวโมง

ดวงอาทตยเปนดาวฤกษดวงหนงในจานวน 100 ลานดวงในกาแลกซ กาแลกซทเราอาศยอย เรยกวา กาแลกซทางชางเผอก ดาวฤกษแตละดวงมขนาดและสแตกตางกน กาแลกซทางชางเผอก เปนเพยง 1 ใน 10,000 ลานกาแลกซ ทประกอบกนเปนเอกภพ 1) สบคนขอมลเกยวกบกาแลกซและเอกภพได 2) อธบายสวนประกอบของกาแลกซและเอกภพได 3) อธบายความสมพนธระหวางกาแลกซและเอกภพได 1) กาแลกซ 2) เอกภพ

11) ) ข�นนาเขาสบทเรยนข�นนาเขาสบทเรยน (1) ครสาธตลกษณะการกาเนดของกาแลกซ จากการทดลองงายๆ โดยมข:นตอนดงน: - เทน:าอนลงในแกวประมาณ 2 ใน 3 สวนของแกว - เทเศษใบชาลงในแกวสงเกตการกระจายตว แลวปลอยใหเศษใบชาชมน:าสกคร - คอยๆ ใชชอนหรอแทงแกวคนเบาๆ สงเกตลกษณะการกระจายตวของเศษใบชา จนกระทงเศษใบชาจมลงสกนแกว (2) ครและนกเรยนรวมกนอภปรายจากการสาธต แลวเปรยบเทยบข:นตอนตางๆ จากการสาธตกบการกาเนดกาแลกซ (3) ครเลานทาน ดาวลกไก ใหนกเรยนฟงแลวรวมกนอภปรายการกระทาของลกไกท:ง 7 ตว

เร�องท�42

☯☯☯☯ สาระสาคญ

หนวยการเรยนรท� ����

☯☯☯☯ จดประสงคการเรยนร

☯☯☯☯ สาระการเรยนร

☯☯☯☯ กจกรรมการเรยนร

236

(4) ครแจงจดประสงคการเรยนร

22) ) ข�นกจกรรมข�นกจกรรม (1) นกเรยนศกษาเรองกาแลกซและเอกภพจากในหนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐาน วทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนรท 6 เรองท 42 (2) รวมกนอภปรายการทากจกรรมตามใบงานท 42 แลวใหนกเรยนทากจกรรม และลงมอปฏบตกจกรรม สงเกตและบนทกการทากจกรรม ตามหนาททไดรบมอบหมาย (3) นกเรยนนาเสนอผลการทดลองทากจกรรม และอภปรายผลการทากจกรรม 3) ข�นสรป ครและนกเรยนรวมกนอภปรายผลการทากจกรรม และสรปผลการศกษา แนวสรป ดวงอาทตยเปนดาวฤกษดวงหนงในจานวน 100 ลานดวงในกาแลกซ กาแลกซทเราอาศยอย เรยกวา กาแลกซทางชางเผอก ดาวฤกษแตละดวงมขนาดและสแตกตางกน กาแลกซทางชางเผอก เปนเพยง 1 ใน 10,000 ลานกาแลกซ ทประกอบกนเปนเอกภพ

นทานดาวลกไก ณ ชายปาแหงหนง มสองตายายอาศยอยในกระทอมเลกๆ หลงหนง ท:งสองเกบผกและของปาขายเล:ยงชพ ตากบยายเล:ยงแมไกไวตวหนง ตอมาแมไกกออกไขและฟกออกมาถง 7 ตว แมไกจะพาลกๆ ออกหากนทกเชา บางวนยายกจะโปรยขาวสกทเหลอตดกนหมอใหกนดวย แมไกและลกไกท:งเจดจงรสกสานกในบญคณของตากบยายทเล:ยงพวกตนมาดวยความเมตตา เยนวนหนงมพระธดงคมาถงชายปา และปกกลดอยบรเวณเชงเขา ตากบยายจงเขาไปนมสการและต:งใจจะทาอาหารไปถวายพระ แตทบานกแทบไมมอาหารเหลออยเลย ตากบยายเกรงวาพระจะไมไดฉนอาหาร จงปรกษากนในคนน:นวาจะฆาแมไกเพอทาอาหารไปถวายพระรปน:น แตกอดสงสารแมไกไมได ท:งลกเจRยบอกเจดตวทตองเปนกาพรา แมไกผานมาไดยนสองตายายคยกนพอด จงตดสนใจสละชวตของตนเพอตอบแทนบญคณของตายาย แมไกเรยกลกๆ มาพรอมหนาแลวเลาเรองท:งหมดใหฟง และสอนลกใหมความรกสามคคกน เชอฟงผเปนพ อยาทะเลาะกน รวมท:งใหมความกตญSรคณ พวกลกไกไดยนดงน:นกรองไหอยางนาเวทนา และเขาไปซกตวในออมกอดแมไกเปนคร: งสดทาย เชาวนรงข:น ตายายกอไฟเตรยมทาอาหาร แตแลวกตองตกใจเมอเหนลกไกท:ง 7 ตวกระโดดเขากองไฟตายตามแมไกไป ทาใหเทวดากบนางฟาแหงความดตางซาบซ: งในความรก และความกตญSของลกไกทมตอแมไก จงรบลกไกท:งเจดไปเปนดาวสองประกายระยบระยบบนทองฟา เพอประกาศถงความด ความรรกสามคคของลกไกท:งเจดตว และเรยกดาวกลมน:วา "กลมดาวลกไก"

237

11) ) ส�อการเรยนรส�อการเรยนร (1) ใบงานท 42 เรอง ทอยของนกเรยนในเอกภพ (2) หนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐาน วทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนร 6 เรอง กาแลกซและเอกภพ ของบรษท อกษรเจรญทศน อจท. จากด

22) ) แหลงเรยนรแหลงเรยนร (1) หองสมด (2) อนเทอรเนต (3) ทองฟาจาลองกรงเทพฯ

11) ) วธวดและประเมนผลวธวดและประเมนผล (1) สงเกตพฤตกรรมรายบคคล (2) ตรวจใบงานท 42

22) ) เคร�องมอวดและประเมนผลเคร�องมอวดและประเมนผล (1) แบบสงเกตพฤตกรรมรายบคคล (อยในภาคผนวก หนา 297) (2) ใบงานท 42 เรอง ทอยของนกเรยนในเอกภพ

33) ) เกณฑการวดและประเมนผลเกณฑการวดและประเมนผล (1) แบบสงเกตพฤตกรรมรายบคคล นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 จงจะถอวาผานเกณฑ (2) ใบงาน นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 จงจะถอวาผานเกณฑ

☯☯☯☯ ส�อ/แหลงการเรยนร

☯☯☯☯ การวดและประเมนผล

238

�������� จดประสงคการเรยนรจดประสงคการเรยนร อธบายความสมพนธระหวางตวนกเรยนกบเอกภพได

�������� คาช�แจงคาช�แจง ใหนกเรยนปฏบตกจกรรมตามคาแนะนา อปกรณการทดลอง สาเนาทะเบยนบาน วธทาการศกษา ใหนกเรยนแตละคนเปรยบเทยบวารายละเอยดในสาเนาทะเบยนบานของนกเรยนไดกบสงใดในเอกภพ บนทกผลการทากจกรรม บนทกผลการทากจกรรม

แนวคาตอบ ข:นอยกบสาเนาทะเบยนบานของนกเรยน เชน - บานเปรยบเทยบกบโลก - เพอนบานของนกเรยนเปรยบไดกบดาวเคราะหตางๆ ทเปนบรวารรอบดวงอาทตย - ดวงอาทตยเปรยบเทยบไดกบตาบล หรออาเภอ - จงหวดเปรยบเทยบไดกบระบบสรยจกรวาล - ประเทศไทยเปรยบเทยบไดกบเอกภพ

ใบงานท� 42

ท�อยของนกเรยนในเอกภพ

เฉลย ใบงานท� 42

ท�อยของนกเรยนในเอกภพ

239

ดาวฤกษ

� เวลา4 ชวโมง

ดาวฤกษ เปนมวลของกลมแกสรอนรปทรงกลมทสามารถเปลงพลงงานแสง พลงงานความรอน และรงสตางๆ ออกมาได ซ งพลงงานเหลาน: เกดจากปฏกรยานวเคลยรฟวชนเชนเดยวกบการปลดปลอยพลงงานของดวงอาทตย 1) สบคนขอมลเกยวกบดาวฤกษได 2) อธบายองคประกอบของดาวฤกษได 3) อธบายความสมพนธระหวางสกบอณหภมของดาวฤกษได 4) อานแผนทดาวและรจกกลมของดาวฤกษได 1) องคประกอบของดาวฤกษ 2) อณหภมและสของดาวฤกษ 3) ววฒนาการของดาวฤกษ 4) กลมดาวฤกษ 5) แผนทดาว 6) การใชประโยชนจากดาวฤกษ

11) ) ข�นนาเขาสบทเรยนข�นนาเขาสบทเรยน (1) นกเรยนแตละคนบอกวน เดอน ปเกด พรอมใหนกเรยนบอกชอกลมดาวประจาเดอนของตนเองวาอยในจกรราศใด และรวมกนอภปรายวาจกรราศดงกลาวทนกเรยนแตละคนเกดนาจะมาจากสงใด แนวตอบ เดอนมกราคม เรยกวา ราศมงกร เดอนกมภาพนธ เรยกวา ราศกมภ เดอนมนาคม เรยกวา ราศมน เปนตน (2) ครแจงจดประสงคการเรยนร

เร�องท�43

☯☯☯☯ สาระสาคญ

หนวยการเรยนรท� ����

☯☯☯☯ จดประสงคการเรยนร

☯☯☯☯ สาระการเรยนร

☯☯☯☯ กจกรรมการเรยนร

240

22) ) ข�นกจกรรมข�นกจกรรม (1) นกเรยนศกษาเรองดาวฤกษ จากหนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐาน วทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนรท 6 เรองท 43 (2) ครและนกเรยนรวมกนอภปรายเกยวกบดาวฤกษ แลวหาขอสรปของแตละกลม พรอมทาใบงานท 43 (3) ครสมตวแทนนกเรยนของแตละกลมมาอภปรายหนาช:นเรยนตามหวขอดาวฤกษ

33) ) ข�นสรปข�นสรป ครและนกเรยนรวมกนสรปเกยวกบประโยชนและการนาเอาความรทไดจากการศกษาดาวฤกษไปอธบายปรากฏการณทพบเหนในชวตประจาวน แนวสรป ดาวฤกษ เปนมวลของกลมแกสรอนรปทรงกลมทสามารถเปลงพลงงานแสง พลงงานความรอน และรงสตางๆ ออกมาได ซ งพลงงานเหลาน: เกดจากปฏกรยานวเคลยรฟวชนเชนเดยวกบการปลดปลอยพลงงานของดวงอาทตย

11) ) ส�อการเรยนรส�อการเรยนร (1) ใบงานท 43 เรอง ดาวฤกษและดาวเคราะห (2) อปกรณตามใบงานท 43 (3) หนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐาน วทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนรท 6 เรอง ดาวฤกษ ของบรษท อกษรเจรญทศน อจท. จากด

22) ) แหลงเรยนรแหลงเรยนร (1) หองสมด (2) อนเทอรเนต (3) ทองฟาจาลองกรงเทพฯ

11) ) วธวดและประเมนผลวธวดและประเมนผล (1) สงเกตพฤตกรรมรายบคคล (2) ประเมนพฤตกรรมการปฏบตกจกรรมในกลม (3) ตรวจใบงานท 43

☯☯☯☯ ส�อ/แหลงการเรยนร

☯☯☯☯ การวดและประเมนผล

241

22) ) เคร�องมอวดและประเมนผลเคร�องมอวดและประเมนผล (1) แบบสงเกตพฤตกรรมรายบคคล (อยในภาคผนวก หนา 297) (2) แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตกจกรรมกลม (อยในภาคผนวก หนา 298) (3) ใบงานท 43 เรอง ดาวฤกษและดาวเคราะห

33) ) เกณฑการวดและประเมนผลเกณฑการวดและประเมนผล (1) แบบสงเกตพฤตกรรมรายบคคล นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 จงจะถอวาผานเกณฑ (2) แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตกจกรรมกลม นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 จงจะถอวาผานเกณฑ (3) ใบงาน นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 จงจะถอวาผานเกณฑ

242

�������� จดประสงคการเรยนรจดประสงคการเรยนร บอกความแตกตางและลกษณะเดนของดาวฤกษและดาวเคราะหได

�������� คาช�แจงคาช�แจง ใหนกเรยนจบคกบเพอนในช:นเรยน แลวปฏบตกจกรรมตามคาแนะนา อปกรณ 1. โคมไฟฟา 2. ลกบอล 3. เหรยญบาท วธทาการศกษา 1. ทาการโยนเหรยญบาท เพอแบงงานกนสาธต ใชโคมไฟฟาแทนดวงอาทตย และลกบอลแทนโลก ดงน: บนทกผลการศกษา ...................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... 2. ใหนกเรยนแตละคนเขยนสรปกจกรรมททาลงในกระดาษแผนท 1 สวนแผนท 2 เขยนขอความวจารณคของนกเรยน แลวนาไปใสกลองใบท 1 และ 2 ตามลาดบ 1. ใหนกเรยนบอกความแตกตางและลกษณะเดนของดาวฤกษและดาวเคราะห โดยการศกษาคนควาขอมลจากแหลงเรยนรตางๆ จากน:นนามาจดทาเปนปายนเทศ และนาเสนอหนาช:นเรยน 2. ใหนกเรยนพจารณาภาพถายจากกลองโทรทศนดานลาง แลวจบคกบขอความทสมพนธกน พรอมอธบาย และใหเหตผลประกอบ � ดาวฤกษ �กาแลกซ � ดวงจนทร

ใบงานท� 43

ดาวฤกษและดาวเคราะห

หว ใชแบบจาลองอธบายเกยวกบกลางวน และกลางคนใหคของนกเรยนฟง

กอย ใชแบบจาลองอธบายฤดกาล ใหคของนกเรยนฟง

คาส�ง

243

ก ข ค

ง แคลลสโต แกนนมด ไอโอ ยโรปา

บนทกผลการศกษาบนทกผลการศกษา การบนทกผลการทดลองข:นอยกบการโยนเหรยญ

� ดาวฤกษ ไดแก ภาพ ข และ ค � กาแลกซ ไดแก ภาพ ก � ดวงจนทร ไดแก ภาพ ง

เฉลย ใบงานท� 43

ดาวฤกษและดาวเคราะห

คาส�ง

244

เทคโนโลยอวกาศ � เวลา 4 ชวโมง

เทคโนโลยอวกาศ เปนระเบยบวธการนาความร เครองมอ และวธการตางๆ ทางวทยาศาสตรมาปรบใชใหเหมาะสมกบการศกษาทางดานดาราศาสตร และอวกาศ ตลอดจนสามารถนามาประยกตใชใหสอดคลองกบทรพยากรธรรมชาตและการดารงชวตของมนษย 1) สบคนขอมลเกยวกบเทคโนโลยอวกาศได 2) อธบายเกยวกบความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศ ทใชในการสารวจอวกาศ วตถทองฟา ภาวะอากาศ ทรพยากรธรรมชาต และทใชในการสอสารได 1) ความหมายของเทคโนโลยอวกาศ 2) การเดนทาง สอวกาศ 3) ความกาวหนาของการสารวจอวกาศ 4) ประโยชนของเทคโนโลยอวกาศ

11) ) ข�นนาเขาสบทเรยนข�นนาเขาสบทเรยน (1) ครแสดงแผนภาพชดนกบนอวกาศ ดาวเทยม ยานอวกาศ หรอวดทศนการเดนทางสอวกาศใหนกเรยนด หนงสอพมพทมขาวเกยวกบเทคโนโลยอวกาศ พรอมท:งรวมกนอภปรายถงความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศทเราพบเหนในชวตประจาวน (2) ครแจงจดประสงคการเรยนร

22) ) ข�นกจกรรมข�นกจกรรม (1) นกเรยนจบคกบเพอนในช:นเรยนศกษาเรองเทคโนโลยอวกาศจากในหนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐาน วทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนรท 6 เรองท 44 (2) นกเรยนแตละครวมกนอภปรายเกยวกบเทคโนโลยอวกาศ แลวหาขอสรปของแตละกลม พรอมทาใบงานท 44

เร�องท�44

☯☯☯☯ สาระสาคญ

หนวยการเรยนรท� ����

☯☯☯☯ จดประสงคการเรยนร

☯☯☯☯ สาระการเรยนร

☯☯☯☯ กจกรรมการเรยนร

245

(3) ตวแทนนกเรยนของแตละกลมมาอภปรายหนาช:นเรยนตามหวขอเทคโนโลยอวกาศ

33) ) ข�นสรปข�นสรป (1) ครและนกเรยนรวมกนอภปรายผลการทากจกรรม เพอใหไดผลสรปกจกรรม แนวสรป เทคโนโลยอวกาศ เปนระเบยบวธการนาความร เครองมอ และวธการตางๆ ทางวทยาศาสตรมาปรบใชใหเหมาะสมกบการศกษาทางดานดาราศาสตร และอวกาศ ตลอดจนสามารถนามาประยกตใชใหสอดคลองกบทรพยากรธรรมชาต และการดารงชวตของมนษย (2) นกเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยน หนวยการเรยนรท 6 เพอประเมนผลการเรยนและพฒนาการในการเรยนร

11) ) ส�อการเส�อการเรยนรรยนร (1) ใบงานท 44 เรอง แรงโนมถวงของโลก (2) อปกรณตามใบงานท 44 (3) หนงสอเรยนสาระการเรยนรพ:นฐานวทยาศาสตร ม.3 หนวยการเรยนรท 6 เรอง เทคโนโลยอวกาศ ของบรษท อกษรเจรญทศน อจท. จากด 2) แหลงเรยนร (1) หองสมด (2) อนเทอรเนต (3) ทองฟาจาลองกรงเทพฯ

11) ) วธวดและประเมนผลวธวดและประเมนผล (1) สงเกตพฤตกรรมรายบคคล (2) ประเมนพฤตกรรมการปฏบตกจกรรมกลม (3) ตรวจใบงานท 44 (4) ตรวจแบบทดสอบหลงเรยน หนวยการเรยนรท 6 (5) ประเมนพฒนาการในการเรยนรรายบคคล

22) ) เคร�องมอวดและประเมนผลเคร�องมอวดและประเมนผล (1) แบบสงเกตพฤตกรรมรายบคคล (อยในภาคผนวก หนา 297) (2) แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตกจกรรมกลม (อยในภาคผนวก หนา 298) (3) ใบงานท 44 เรอง แรงโนมถวงของโลก (4) แบบทดสอบกอน-หลงเรยน หนวยการเรยนรท 6 (อยในภาคผนวก หนา 292)

☯☯☯☯ ส�อ/แหลงการเรยนร

☯☯☯☯ การวดและประเมนผล

246

(5) แบบประเมนพฒนาการในการเรยนรรายบคคล (อยในภาคผนวก หนา 303)

33) ) เกณฑการวดและประเมนผลเกณฑการวดและประเมนผล (1) แบบสงเกตพฤตกรรมรายบคคล นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60จงจะถอวาผานเกณฑ (2) แบบประเมนพฤตกรรมการปฏบตกจกรรมกลม นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 จงจะถอวาผานเกณฑ (3) ใบงาน นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 70 จงจะถอวาผานเกณฑ (4) แบบทดสอบหลงเรยน หนวยการเรยนรท 6 นกเรยนตองไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 50 จงจะถอวาผานเกณฑ การประเมนพฒนาการในการเรยนรของนกเรยน จะประเมนเปนรายบคคลโดยพจารณาจากคะแนนการทาแบบทดสอบหองเรยนเทยบกบคะแนนจากการทาแบบทดสอบกอนเรยน เพอดพฒนาการในการเรยนรของนกเรยน และใหสาหรบการดแลนกเรยนทยงมพฒนาการในการเรยนรไมดเทาทควร ซ งการประเมนอาจจะข:นอยกบดลยพนจของคร สภาพของสถานศกษา และปจจยสวนตวของนกเรยนแตละคนดวย

☯☯☯☯ ขอเสนอแนะ

247

�������� จดประสงคการเรยนรจดประสงคการเรยนร อธบายการตกของวตถ และแรงโนมถวงสง - ตา ได

�������� คาช�แจงคาช�แจง ใหนกเรยนปฏบตกจกรรมตามคาแนะนา อปกรณการทากจกรรม 1. ขวดพลาสตกใสพรอมฝา 2. ลกตมขนาดเลก 3. ยางเสน 4. วตถหนก 1 กโลกรม 5. ตาชงขนาดเลก

�������� กจกรรมท� กจกรรมท� 11 การตกของวตถ

วธทาการศกษา 1. นาปลายดานหนงของยางเสนผกกบวตถใหแนน สวนปลายอก ดานหนงพนรอบฝาขวดพลาสตกและผกใหแนนเชนกน 2. นาวตถใสลงในขวดพลาสตกแลวปดฝา 3. จบบรเวณฝาขวดแลวยกข:น 4. จากน:นปลอยขวดใหตกลงในแนวดง สงเกตและบนทกขอมล

บนทกผลการศกษาบนทกผลการศกษา .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................................

�������� กจกรรมท� กจกรรมท� 22 แรงโนมถวงสง - ต�า

1. นาวตถวางบนตาชง จดบนทกน:าหนก และตาแหนงของวตถหางจากพ:น 2. ยกตาชงทมวตถวางอยช:นสงทระดบ 1 เมตร จดบนทกน:าหนกของวตถ 3. ลดระดบตาชงทถอลงทระดบตางๆ ประมาณ 3 ระดบ จดบนทกน:าหนกของวตถทระดบตางๆ 4. สงเกตและเปรยบเทยบผลการทดลอง

ใบงานท� 44

แรงโนมถวงของโลก

248

คาถามทายกจกรรมคาถามทายกจกรรม 1. จงเปรยบเทยบผลการทดลองทไดกบเพอนใน

ช:นเรยนและรวมกนวเคราะหวาแรงโนมถวงมผล อยางไรกบวตถบาง

2. ในชวตประจาวนของนกเรยนจะพบสภาพทคลาย กบในการทดลองไดหรอไม เหตการณใดบาง จงอธบาย

3. จากภาพนกเรยนคดวาเกยวของกบแรงโนมถวงของ โลกอยางไร จงอธบาย

�������� กจกรรมท� กจกรรมท� 11 การตกของวตถ

บนทกผลการทดลอง ครผสอนใหนกเรยนสงเกตสายยางทเกดการหดเขาหรอยดออกเมอปลอยขวดพลาสตกลงจากทสง

�������� กจกรรมท� กจกรรมท� 22 แรงโนมถวงสง - ต�า

ผลการอภปราย ผลการชงน:าหนกจะพบวา เมอระดบความสงตางๆ กน น:าหนกทอานไดจะแตกตางกนดวย คาถามทายกจกรรม 1. แรงโนมถวงมผลตอวตถ โดยดงดดวตถเขาสโลก 2. อยบนรถและรถกาลงแลนลงจากสะพานดวยความเรว 3. แรงโนมถวงจะมากทสดทพ:นผวโลก และจะลดลงเมอสงข:นไปจากผวโลก

เฉลย ใบงานท� 44

แรงโนมถวงของโลก

ตอบ

ตอบ

ตอบ