microsoft word - oksİ-gaz İle kesme

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP

(MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

METAL TEKNOLOJİSİ

OKSİ-GAZ İLE KESME

ANKARA 2005

i

Milli Eğit im Bakanlığı tarafından gelişt irilen modüller;

• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğit im Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaşt ırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik gelişt irilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve gelişt irilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğit im Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmışt ır.

• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğit im öğretim sırasında gelişt irilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

• Örgün ve yaygın eğit im kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

• Basılmış modüller, eğit im kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıt ılır.

• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında sat ılamaz.

i

AÇIKLAMALAR........................................................................................................iii GİRİŞ ............................................................................................................................1 ÖĞRENME FAALİYETİ-1..........................................................................................3 1. OKSİJENLE KESME...............................................................................................3

1. 1. Oksijenle Kesmenin Tanımı..............................................................................3 1.2. Kesmede Kullanılan Gazlar ...............................................................................4 1.3. Kesmede Kullanilan Üfleç Memelerinin Tanım, Çeşitleri ve Ölçüleri .............5 1.4. Kesme Üflecinin Yardımcı Elemanları..............................................................7 1.5. Malzemelerin Kesilebilme Özellikleri ...............................................................7 1.6. Oksijenle Kesmede Alinacak Güvenlik Önlemleri ............................................8 1.7. Kesme İçin Alev Ayarının Yap ılması ................................................................9

1.7.1. Alev Ayarı...................................................................................................9 1.7.2. Alev Ayarının Yap ılması ............................................................................9 1.7.3. Kesme Alevi................................................................................................9

UYGULAMA FAALİYETİ ...................................................................................10 DEĞERLENDİRME...............................................................................................13

ÖĞRENME FAALİYETİ-2........................................................................................15 2.KESME....................................................................................................................15

2.1. Kesme Hızının Tanımı .....................................................................................15 2.2. Kesmenin Yapılışı............................................................................................15

2.2.1. Ön Isıtma...................................................................................................16 2.2.2. Basınçlı Oksijene Yol Verme ...................................................................16 2.2.3. Kesme Yönü..............................................................................................16 2.2.4. Kesmenin Durması Halinde Kesmeye Yeniden Başlayabilme.................16 2.2.5. Gerektiğinde dikiş başlangıcı için delik açma ..........................................17

2.3. Oksijenle Düz Kesme.......................................................................................17 2.3.1. Düz Kesme Yöntemleri.............................................................................17 2.3.2. Düz Kesme Yapma ...................................................................................17

2.4. Kesme Üfleci İ le Elle Düz Kesme ...................................................................17 2.4.1. Kesme İşlemindeki Üfleç Açıları..............................................................17 2.4.2. Kesme Hareketleri.....................................................................................17 2.4.3. Kesilen Yüzeyleri Temizleme...................................................................18 2.4.4. Kesme İşlemi Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar...................................18

UYGULAMA FAALİYETİ ...................................................................................19 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME.........................................................................22 PERFORMANS TESTİ ..........................................................................................23

ÖĞRENME FAALİYETİ-3........................................................................................24 3.OKSİJENLE DAİRESEL KESME..........................................................................24

3.1. Dairesel Kesme Yöntemleri .............................................................................24 3.2. Dairesel Kesme Yapma....................................................................................24 3.3. Oksijenle Oyuk Açma Yöntemleri...................................................................24 3.4. Oksijenle Kesme Makinaları............................................................................25

İÇİNDEKİLER

ii

3.4.1. Yarı Otomatik Makineler: .........................................................................25 3.4.2. Otomatik Makineler: .................................................................................25 3.4.3. CNC li Kesme Makineleri: .......................................................................25

3.5. Oksijenle Kesme Hataları ................................................................................25 3.6. Kesme Üfleci İ le Elle Dairesel Kesme ............................................................25

3.6.1. Dairesel Kesme İşlemi Yapma..................................................................26 UYGULAMA FAALİYETİ ...................................................................................27 PERFORMANS DEĞERLENDİRME...................................................................32

CEVAP ANAHTARI..................................................................................................33 MODÜL DEĞERLENDİRME...................................................................................34 KAYNAKLAR...........................................................................................................35

iii

AÇIKLAMALAR KO D 521MMI053

ALAN Metal Teknolojisi

DAL/MESLEK Tüm Meslekler İçin Ortak

MO DÜLÜN ADI Oksi Gaz İle Kesme

MO DÜLÜN TANIMI Oksi Gaz ile kesme konularının işlendiği öğrenim materyalidir.

SÜRE 40/32

Ö N KOŞUL Oksi gaz kaynağı ile telsiz dikiş çekme modülünü almış olmak

YETERLİK Oksi gaz ile kesme yapmak

MO DÜLÜN AMACI

Genel Amaç: Gerekli ortam ve ekipman sağlandığında tekniğe uygun olarak oksi gaz ile düz ve dairesel kesme yapabileceksiniz Amaçlar 1-Tekniğe uygun olarak kesme üfleci ayarı yapabileceksiniz 2-Tekniğe uygun olarak kesme üfleçi ile elle düz kesme yapabileceksiniz 3-Tekniğe uygun olarak kesme üfleç ile elle dairesel kesme yapabileceksiniz

EĞİTİM ÖĞRETİM O RTAMLARI VE DONANIMLARI

Kaynak postası kaynak yardımcı elemanları keski üfleci ve takımları

Ö LÇME VE DEĞERLENDİRME

1-Her öğrenme faaliyetinden sonra çoktan seçmeli test soru ile kendinizi değerlendiriniz. 2-Modül sonundaki uygulama sorusu ile öğretmeniniz tarafından değerlendirileceksiniz.

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ

Sevgili Öğrenci Meslek seçimi insan hayat ının en önemli dönüm noktalarından ve hayat ında verdiği

en önemli kararlardan biridir. İnsanların hayatlarının büyük bir bölümü mesleklerinin içinde geçmektedir Meslek

sadece para kazanma aracı değil aynı zamanda kendini ifade etme şeklidir. Sağlıklı meslek seçimi kısının yetenekleri ile doğrudan ilişkilidir. Seçeceği mesleğin gerektirdiği yetenekler ile kendi yetenekleri uyuştuğunda sağlıklı bir meslek seçiminin ilk adımı at ılmış olur. Bu bağlamda öğrenciler, kendi yetenek ve istekleri ile mesleğin gerektirdiği yetenekler hakkında iyi bir araşt ırma yapmanız gerekir.

Oksi gaz kaynağı metal teknolojileri alanının vazgeçilmez dersidir. Etrafımıza

bakt ığımızda yapılan ürünlerin birçoğunun metal teknolojileri ile üretildiğini görürüz. Metal teknolojileri ile üretilen özellikle ağır sanayi kuruluşlarında kesme işlemleri oksi gaz ile yapılmaktadır. Oksı gaz ile kalın sac ve platina, çaplı malzemelerin kesimi yapıldığından meslek içinde vazgeçilmez bir yapıya sahiptir. Oksi-gaz ile kesme teknolojik gelişmeler ve metal teknolojileri var olduğu surece önemini yitirmeyecektir. Oksi gaz ile kesme gelişmiş ülkelerde vazgeçilmez kesme yöntemlerinden olup, önemini korumaktadır. Bu alanda kendini yetişt iren insanlar hayatlarını devam ettirmek için iyi bir meslek sahibi olmanın dışında, toplum içindede saygın bir yer sahibi olmuş olur.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

Uygun atelye ortamı ve donanım sağlandığı zaman tekniğe uygun olarak kesme üfleci alev ayarı yapabileceksiniz.

Oksijen ve yanıcı gazlar hakkında bir rapor hazırlayıp sınıf ortamında sunumunu

yapınız.

1. OKSİJENLE KESME

1. 1. Oksijenle Kesmenin Tanımı

Kesme: Herhangi bir malzemenin iki veya

daha fazla parçaya bölünmesidir. Oksijenle Kesme: Bölünecek parçaların

oksi gaz alevi ile yakılarak bölünmesidir.(Resim 1. 1)

Çeliğin birçok türü oksijenle kesmeye

uygundur. Çelik 1100 C sıcaklığına kadar ısıt ılıp basınçlı saf oksijen ile temas ettirilirse yanmaya başlar. Oksijenle kesmede çeliğin ergimesi kısmen söz konusu olup; iki parça yanma ile birbirinden ayrılmaktadır. Kesmede Kullanılan Oksi Gaz Takımları

Resim1.2: Oksijen Tüpleri Resim1.3: Hortum Resim 1.4: Kesme Üfleci


AMAÇ

ARAŞTIRMA

Resim 1.1: Oksijenle Kesme

4

1.2. Kesmede Kullanılan Gazlar

Oksijenle kesme işleminde yanıcı ve yakıcı olmak üzere iki çeşit gaz kullanılır. Yakıcı olarak oksijen, yanıcı gaz olarak ise asetilen ve propan kullanılır.

Oksijen O2: Havanın %21 ini oluşturan sağlık ve sanayi

sektöründe sık kullanılan renksiz ve kokusuz bir gazdır. Oksijen daha çok havanın sıvılaşt ırılması ve ayrışt ırılması yöntemi ile elde edilir. Oksijen dikişsiz tüplerde depolanır. (Resim 1.5) Kesmede kullanılan gazın saf ve rutubetsiz olmasına dikkat edilir. Alevle kesme işleminde oksijenin iki görevi vardır;

Çeliğin yanma sıcaklığına kadar tavlanmasında kullanılan

alevde Yanma sıcaklığına kadar tavlanmış bölgenin yakılmasında. Oksijen gazı yukarıda belirtilen her iki kullanma yerinde farklı basınçlarda kullanılır

Kesme için öncelikle parçanın tavlanması gerekir. Parçanın tavlanmasına kadar kullanılan oksijen basıncına TAVLAMA BASINCI denir.

Parçanın tavlama sıcaklığına ulaşmasından sonra kesme

alanına basınçlı oksijen gönderilerek hem ısının artması, hem de meydana gelen curufun parçadan uzaklaşt ırılmasında kullanılan oksijen basıncına KESME BASINCI denir.

Yanıcı Gazlar İçerisinde hidrojen ve karbon atomları bulunan

gazlardır. Asetilen (C2H2) :Kalsiyum Karpitin su ile temas ettirilmesi ile

elde edilen asetilen çürük sarımsak gibi kokan parlayıcı, çok kolay tutuşan parlak alevle yanan renksiz bir gazdır. Oksijenle birleşt iğinde yaklaşık 3500 C sıcaklık vermektedir. Asetilen tüpleri genellikle 40 lt dir(Resim 1.6).

Depolanırken dikişli veya dikişsiz tüpler kullanılır. Asetilen

tüp renkleri sarıdır. Asetilen tüplere doldurulurken aseton kullanılır. Propan (C3H8): Petrolün damıt ılması ile elde edilir. Piyasada

LPG(Likit Petrol Gazı) olarak ta adlandırılan bu gaz da Hidrojen ve karbon elementlerinden oluşan yanıcı ve parlayıcı bir gazdır.Depolanırken dikişli 45 kğ lık tüpler kullanılır.Tüp renkleri gri kalkan kısımları kırmızıdır.Maliyetin asetilenden az olması propan gazının kullanımını art ırmışt ır..(Resim 1.7)

Resim 1.5:Oksijen Tüpü

Resim 1.6:Asetilen Tüpü

Resim 1.7:Propan

5

Diğer taraftan kesme işleminde kullanılan yanıcı gazlarda aranan özellikleri aşağıdaki

gibi sıralayabiliriz:

Gazın maliyeti Tüpleri Gazın verdiği kalori miktarı. Kesim esnasında ilerleme hızı. Kesmede kullanılan oksijen miktarı. Gazın güvenliği ve kullanma tekniği.

1.3. Kesmede Kullanilan Üfleç Memelerinin Tanım, Çeşitleri ve Ölçüleri

Oksi gaz kaynağında kullanılan ve telsiz dikiş modülünde anlat ılan üfleçlerle kesme yapılmaz. Oksijenle kesme işleminde kullanılan kesme üfleçleri kesme alanını tavladıktan sonra basınçlı oksijende göndermesi gerekmektedir. Bu nedenle kesme üfleçlerinin tümünde kaynatma üfleçlerinden farklı olarak basınçlı oksijen gönderme düzeneği mevcuttur. Kesme üfleçleri enjektörlü ve meme karışımlı olarak ikiye ayrılır. Meme karışımlı üfleçlerde gaz karışımı meme bölümünde olduğu için üflecin görevi sadece;

Yanıcı ve yakıcı gaz karışımını yaparak memeden göndermek, Kesme için kullanılacak oksijeni ayrı bir boru

ve ayrı bir kumanda valfi ile kumanda ederek meme ucuna gönderilmesini sağlanmaktadır (Şekil 1.1)

Oksi gaz kaynak memelerinde olduğu gibi

kesme memeleri de numaralandırma sistemi ile standart hale getirilmişt ir. Kesme memelerini tanımamıza yarayan numaralar meme üzerinde bulunur.

Şekil 1.1:Memeler

6

Aşağıdaki tablolarda meme kesme kapasiteleri verilmişt ir.

KESME MEMELERİ (OKSİJEN - ASETİLEN)

Tablo 1.1:Meme Numarasına Göre Kalınlık, Kesme Hızı ve Basınç Değerleri.

KESME MEMELERİ (OKSİJEN - PROPAN)

Tablo1.2:Meme Numarasına Göre Kalınlık ,Kesme Hızı ve Basınç Değerleri.

Meme anma

numarası

Kesme Kalınlığı (mm.)

Kesme Hızı

(mm./min.)

Kesme O2

Basıncı (bar)

TavlamaOksijen Basıncı (bar)

Asetilen Basıncı (bar)

Kesme Oksijen

Tüketimi (l/h)

Tavlama Oksijen

Tüketimi (l/h)

Tavlama Asetilen Tüketimi

(l/h) 0 3-5 700-500 1,5-2,0 0,7 0,3 600-900 270-390 240-360 1 5-10 660-400 2,5-3,5 0,7 0,35 1680-2100 270-390 240-360 2 10-25 560-300 3,0-4,0 0,7 0,35 1740-2820 390-450 360-420 3 25-40 400-230 3,5-4,5 0,7 0,35 2820-3900 450-540 420-480 4 40-60 380-200 4,0-5,0 1 0,4 3960-4860 450-600 420-480 5 60-100 250-180 4,5-5,5 1 0,4 7740-9000 600-720 540-660 6 100-200 150-110 5,0-6,5 1 0,4 12240-13980 720-930 660-840 7 200-300 125-90 6,5-7,5 1 0,4 18480-21300 930-1080 840-990

Meme anma

numarası

Kesme Kalınlığı

(mm.)

Kesme Hızı

(mm./min.)

Kesme O2

Basıncı (bar)

Tavlama Oksijen Basıncı (bar)

Propan Basıncı

(bar)

Kesme Oksijen

Tüketimi (l/h)

Tavlama Oksijen

Tüketimi (l/h)

Tavlama Propan

Tüketimi (l/h)

0 3-5 700-500 1,5-2,0 1 0,3 600-900 660-1380 180-360 1 5-10 660-400 2,5-3,5 1 0,3 1680-2100 900-1380 240-360 2 10-25 560-300 3,0-4,0 1 0,3 1740-2820 1080-2460 300-600 3 25-40 400-230 3,5-4,5 1 0,3 2820-3900 1320-2460 360-600 4 40-60 380-200 4,0-5,0 1,5 0,4 3960-4860 1560-2460 420-600 5 60-100 250-180 4,5-5,5 1,5 0,4 7740-9000 1800-2460 480-600 6 100-200 150-110 5,0-6,5 1,5 0,7 12240-13960 2760-3780 720-960 7 200-300 125-90 6,5-7,5 1,5 0,7 18480-21300 2760-4320 720-1080

7

1.4. Kesme Üflecinin Yardımcı Elemanları

Kesici üfleçlerin hareketlerini düzgün olarak sağlamak amacıyla özel yapılmış destek elemanlarından faydalanılır. Kesmenin özelliğine göre yardımcı elemanların kullanma yerleri farklıdır. Bunlardan bazıları şunlardır.(Resim 1. 8)

Resim 1.9 Resim 1.10 Resim1. 11

1.5. Malzemelerin Kesilebilme Özellikleri

Her metal oksijenle kesilmeye uygun değildir. Bir metalin oksijenle kesilmeye uygun

olması için aşağıdaki özelliklere sahip olması gerekmektedir. Kesilecek malzeme oksijen akımı ile yanmalıdır. Yanmaya başlama sıcaklığı ergime sıcaklığından düşük olmalıdır. Metal üzerinde bulunan oksit tabakasının ergime derecesi metalin ergime

derecesinden düşük olmalıdır. Yanma sonucu oluşan curuf akışkan olmalıdır. Kesilecek malzemelerin ısı iletkenliği düşük olmalıdır. Yukarıda sayılan ve yakılarak kesilecek gereçlerde aranan özelliklere düşük

alaşımlı, alaşımsız çelikler ve çelik dökümler uymaktadır. Diğer yandan;

Alüminyumun yüzeyindeki oksit tabakasının ergime derecesi alüminyumun ergime derecesinden yüksek olduğundan,

Yüksek alaşımlı çeliklerde oluşan curufların akışkan olmayışı, Bakırın ısı iletkenliğinin yüksek olması, Gri dökme demir oksijen akımı ile yanmadığından oksijenle keserek yakılmaz.

Resim 1.8:Kesme Üfleci Yardımcı Elemanları

Tekerlekli düz ve dairesel kesme elemanı

Pimli dairesel kesme elemanı

Destekli dairesel kesme elemanı

8

Oksijenle kesmeye en uygun gereçler düşük alaşımlı çelikler ile alaşımsız çeliklerdir. Teorik olarak içyapısında %2 ye kadar karbon bulunan çelikler oksijenle kesilmeye uygundur. Ancak uygulamada içerisindeki karbon oranı %0,4 ü geçen çeliklerde kesme kenarlarında sertleşme meydana gelmektedir. Bundan dolayı kesilecek malzemelerin kesilmeden önce 250 derece ön ısıtmaya 630 derece son ısınmaya gerek vardır. Çelik içindeki alaşım elaman oranı ve karbon oranı artması halinde ön tavlama sıcaklığı art ırılmalıdır. Buna göre,

İçyapıda %0.25–0,4 karbon bulunan çelikler 100–250 derece İçyapıda%0,4–1,5 karbon bulunan çelikler 250–400 derece ön tavlamaya tabi

tutulur. Parçaların oksijenle kesilebilmelerini kolaylaşt ırmak için fiziksel olarak da bazı

tedbirleri almamızı gerektirir. Parça yüzeyinde bulunan kir, oksit , yağ, boya gibi kesme hızını düşüren maddelerin temizlenmesi gerekir. 1.6. Oksijenle Kesmede Alinacak Güvenlik Önlemleri

Oksijenle kesme işleminde meydana gelen kıvıcım yağmuru yaklaşık 1400 derecedir. Bu kıvılcımların etrafa zarar vermemesi; oksijenle kesmede kullanılan gazların yakıcı, yanıcı ve parlayıcı etkilerinin tehlike oluşturduğunu bildiğimizden aşağıdaki güvenlik tedbirlerini almamızı önemle gerektirmektedir.

Kesme işlemine başlamadan önce tüm donanımda gaz kaçağı kontrolü yapılmalıdır.

Yanıcı ve yakıcı gaz ve sıvıların olduğu yerlerde oksijenle kesme yapılmamalıdır.

Daha önce içerisinde yanıcı ve parlayıcı gaz, sıvı depolanan malzemeler oksijenle kesilmemelidir.

Kesme yapılan yerin alt ında kum dolu kaplar bulundurulmalıdır. Zeminde ahşap bulunan yerde kesme zorunluluğu varsa zemin ıslat ılmalıdır. Kesme işleminin yapıldığı yerde kesinlikle yangın söndürme cihazı

bulundurulmalıdır. Bunların dışında oksi gaz kaynağında uyulması gereken tüm güvenlik

kurallarına uyulmalıdır.

9

1.7. Kesme İçin Alev Ayarının Yapılması

Oksi-gaz ile kesme yaparken herhangi bir olumsuzluğun olmaması parçanın kolay kesilmesi ve parça yüzeyinin düzgün olması için alev ayarının yapılması gerekir.

1.7.1. Alev Ayarı

Oksi gaz kaynağında normal, oksitleyici ve karbonlayıcı alevlerin olduğunu bir önceki

modülde öğrenmişt ik. Bu alevler kesme işleminde parçanın yanma sıcaklığına kadar tavlanmasında kullanılır. Kesmede parçanın tavlanmasında genellikle normal ve oksijeni fazla alev kullanılır. Bkz oksi gazla telsiz dikiş modülü. 1.7.2. Alev Ayarının Yapılması

Özellikle kesme yüzey düzgünlüğü için parça kalınlığına göre alev ayarı yapılır. Alev ayarı yapmak için önce yakıcı gaz bir miktar açılır, sonra yanıcı gaz açılır. Oksijen art ırılarak ön ısıtma alevi ayarlanmış olunur. Bkz. oksi gazla telsiz dikiş modülü.(Resim 1.12) 1.7.3. Kesme Alevi

Oksijenle kesmede kullanılan alevde kaynak alevinden farklı olarak yakmada kullanılan oksijen ayarının parça kalınlığına göre yapılması gerekir. Her üflecin keseceği parça kalınlığı değişt iği gibi harcayacakları oksijende değişmektedir.

Resim 1.12: Alev Ayarı

10

UYGULAMA FAALİYETİ

Oksijenle alev ayari yapabilmek için aşağidaki işlemleri takip ediniz 1- Kesme üflecini takınız. Kesme üflecini takarken Resim (1.13 a-b-c.) yi

kullanabilirsiniz

Resim 1. 13a: Üfleç Resim1. 13b:Üfleç Resim 1.13c:Üfleç

1-Üfleç bağlant ı yerlerinden gaz kaçağı olmadığına emin olunuz (Resim 1.14a-b)

Resim 1.14 A: Bağlantı Yeri Resim 1.14 B: Bağlantı Yeri

2-Kesmede kullanılacak lüle meme seçimini yapınız (Resim 1.15 a-b)

Resim 1.15a: Meme Resim 1.15b: Meme


11

Hortum ve üfleç ve memenin güvenli bir şekilde takıldığından emin olunuz. Ellerinizin yağsız olmasına dikkat ediniz (Resim 1.16a-b)

Resim1.16 A-B: Bağlantı Yeri

3-Parça kalınlığına göre çalışma basıncını 4-Kesilecek parçanın alt ına su küveti ayarlayınız.(Resim 1.17) koyunuz. (Resim 1.18)

Resim 1.17: Manometre Resim 1.18: Su Küveti

5-Kesme üflecinin ucundan önce oksijen sonra asetilen vererek alev oluşturunuz. (Resim 1.19 a-b-c)

Resim 1.19a:Üfleç Resim 1.19b: Üfleç Resim 1.19c: Üfleç

Alev ayarı yaparken üfleci arkadaşınıza doğru tutmayınız. Kaynak gözlüğü takınız.

Yangın ihtimaline karşın önlem alınız.

12

6-Alev ayarını yapınız ve kesme oksijeni kontrolü koluna basarak kesme alev kontrolünü yapınız.(Resim 1.20)

İş ayakkabısı iş önlüğü ve kaynak gözlüğü takınız.(Resim1.21)

Resim1. 20: Kesme Alevi Resim1. 21: Kesme Gözlüğü

7-Önce asetilen sonra oksijen musluğunu kapatarak üfleci söndürünüz (Resim 1.22a-b-c)

Resim 1.22a:Üfleç Resim 1.22b: Üfleç Resim 1.22c: Üfleç

Gaz kaçaklarına karşı dikkatli olunuz. Üfleci güvenli bir yere koyunuz tüpleri kapat ınız. Manometreyi yağlı elle tutmayınız.(Resim 1. 23)

Resim 1. 23: Tüpün Kapatılması

13

DEĞERLENDİRME 1. Çeliğin 1100 dereceğe kadar tavlanıp basınçlı saf oksijen ile temas ettirilmesi sonucu aşağıdakilerden hangisi olur?

A) Oksijenle temizleme B) Oksijenle kesme C) Oksijenle tavlama D) Oksijenle zenginleşt irme

2. Oksijenle kesmede yakıcı olarak hangi gaz kullanılır? A) Asetilen B) Propan C) Oksijen D) Bütan

3. Aşağıdakilerden hangisi kesmede kullanılan oksigaz takımlarından değildir? A) Kesme üfleci B) Gaz hortumları C) Kaynatma üfleci D) Tüpler

4. Aşağıdakilerden hangisi oksijenle kesme işleminde kullanılan yanıcı gazlarda aranan özelliklerden birisi değildir?

A) Gazın maliyeti B) Gazın verdiği kalori miktarı C) Kesim esnasında ki ilerleme hızı D) Gazın kokusu

5. Bakırın oksijenle kesilememesinin sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) Oksitlenmemesi B) Isı iletkenliğinin fazla olması C) Bakırın curufunun akışkan olmayışı D) Bakırın oksijenle yanmaması

6. Oksijenle kesme yapılırken gaz kaçağı olduğu anlaşıldığında aşağıdakilerden hangi hareketi yapmak doğru olur?

A) Kesmeye devam etmek B) Gaz kaçağını fazla önemsememek C) Kesme işlemi bittikten sonra önlem almak D) Üfleci hemen kapat ıp sorunu gidermek

7. Kesme alev ayarı yapılırken önce hangi gaz valfi açılır? A) Oksijen B) Asetilen C) Propan D) Bütan

8. Kesme üfleci üzerinde oksijen ayarı için kaç valf vardır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

14

PERFORMANS TESTİ

Verilen faaliyetler doğrultusunda yapt ığınız çalışmaları aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz. Ölçme uygulamalarında hatanız var ise tekrar ediniz.

GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR

EVET

HAYIR Kesme üflecini takabildiniz mi?

Üfleci takt ıktan sonra gaz kaçağı kontrolünü yapt ınız mı?

Oksijen tüpünü açarken ellerinizin yağsız olmasına dikkat ettiniz mi?

Çalışmaya başlamadan önce güvenlik tedbirlerini aldınız mı?

Üfleci yakarken önce yakıcı gazı açt ınız mı?

Alev ayarı yaparken alevi arkadaşlarına zarar vermeyecek tarafa tuttunuz mu?

Parça kalınlığına uygun lüle seçimi yapabildiniz mi?

Üfleci kapat ırken önce yanıcı gazı kapat ıyor mu?

Üfleci güvenli bir yere koydunuz mu?

Çalışma yerini temiz tuttunuz mu?

Not: Yukarıdaki sorulara verilen cevaplar tamamı ‘Evet’ olmalıdır. ‘Hayır’ cevabı

verilen soru varsa öğrenme faaliyetini tekrar ediniz.

PERFORMANS TESTİ

15


Uygun atelye ortamı ve donanını sağlandığı zaman tekniğe uygun olarak kesme üfleci ile elle düz kesme yapabileceksiniz.

Bulunduğunuz bölgede oksi gaz ile kesme yapan işletmelerin gezerek düz kesme hakkında bilgi toplayıp sınıfta tart ışınız.

2.KESME

2.1. Kesme Hızının Tanımı Oksijenle kesmenin öncelikli olarak parçanın tavlama sıcaklığına kadar tavlanması ve

ardından basınçlı oksijenle temas ettirilmesi olduğunu bir önceki öğrenme faaliyetinde öğrenmişt ik. Öğrendiğimiz bu kesme işleminin oluşması için belli bir süreye ihtiyaç vardır. Ayrıca basınçlı oksijenin parçanın tüm derinliklerine işlemesi için belli bir sürenin geçmesi gerekir. Basınçlı oksijenin parçaya gönderilmesi kesme işleminin başlaması demektir. Kesme başladıktan sonra kesme üflecinin kesme yönünde belli bir hızda ilerlemesi bize kesme hızını verir.(Tablo 1 ve 2 )de lüle anma numarası parça kalınlığı ve kesme hızı verilmişt ir. Bkz Öğrenme faaliyeti 1

Kesme hızının belirlenmesinde temel etken parça kalınlığıdır. Bunun yanında

kullanılan oksijenin saflığı, parça yüzeyinde bulunan yabancı maddeler, parça içerisinde bulunan alaşım elementlerinin miktarı da kesme hızını etkileyen faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kesme hızını etkileyen faktörlerin fazla olması, kesme hızı hakkında kesin değerler

vermeği olumsuz kılmaktadır. En iyi kesme işlemi curufun hiç olmaması, art ık oksitlerin kıvılcım halinde parçadan

ayrılarak alt kısımdan akmasıdır. Kesme hızının düşük olması kesmenin olmamasına, Kesme hızının fazla olması ise ani curuf birikintilerine sebep olur. 2.2. Kesmenin Yapılışı

Kesme işlemini gerçekleşt irebilmemiz için kesme üflecini daha önceki konularda anlatıldığı gibi yakıp alev ayarını yapmamız gerekir. Bu işlem yapıldıktan sonra aşağıdaki kurallara uyulur(Resim 2.1)


AMAÇ

ARAŞTIRMA

Resim 2.1: Oksijenle Kesme

16

2.2.1. Ön Isıtma

Aksi belirtilmediği sürece kesme işlemine,

parçanın dış kısmından başlanılır. Parçanın bu kısmına ön ısıtma işlemi uygulanarak yanma sıcaklığına kadar tavlanması sağlanır. Bu esnada üfleç iş parçasına 90 derece açı ile tutulur. Bu açı kesme sonuna kadar sabit tutularak dik yüzey elde edilmesi sağlanır.(Resim 2.2) 2.2.2. Basınçlı Oksijene Yol Verme

Kesme işleminin parçanın kenarından

başlaması,kesme noktasının kısa süre içinde yanma sıcaklığına ulaşmasına neden olur.İş parçasının rengine bakılıp kesmenin başlama sıcaklığına ulaşıp ulaşmadığı anlaşılabilir.Kesilecek parçanın yanma sıcaklığına geldiğinden emin olduktan sonra oksijene yol verilir.Parçanın yanma ısısı ve ısınan kısmın oksijenle teması kesmenin başlaması için yeterlidir.(Resim 2.3) 2.2.3. Kesme Yönü

Gerecin tavlanması sonucu kesme alanı parlak kırmızı renge dönüşür. Oksijene yol

verip kesme başladığında üfleç ileriye doğru hareket ettirilir Kesme doğru yapılıyorsa üfleç herhangi bir genişlik hareketine meydan vermeden

kesme yönünde ilerletilir. 2.2.4. Kesmenin Durması Halinde Kesmeye Yeniden Başlayabilme

Kesme işlemi belli bir hızda ve alevde yapılır. Bunlar yerine gelmediğinde kesme işlemi durur.

Alev ayarının doğru yapılmaması parçanın yanma sıcaklığına kadar tavlanmamasına

neden olur. Gereğinden fazla hızda yapılan kesmede parçanın tavlanması için gereken süreyi olumsuz etkileyerek kesmenin durmasına neden olabilir. Her nedenle olursa olsun kesme durduğunda kesmeye aynı yerden başlanılmaz. Genelde kesmenin durduğu yerden 10 mm geriye gidilerek yanma sıcaklığına kadar tavlama yapılıp oksijene yol vererek kesmeye devam edilir. Parçanın kesmeye başlangıç noktası olarak parça kenarının seçilmesi parça deformasyonlarını ve parça sarfiyatlarının önlemesi söz konusudur.

Resim 2.2: Ön Isıtma

Resim 2.3 Oksijene Yol Verme

17

2.2.5. Gerektiğinde dikiş başlangıcı için delik açma

Bazı iş parçalarının yapısı, kenarından kesilmesine engel

olabilir. İş parçasısın ortasının boşalt ılması veya değişik biçimlerde kesimler yapılması gereği, kesmeye parçanın ortasından başlanmasını gerekli kılabilir. Bu durumda tavlamanın kolaylaşması, kesme başlangıcında oluşan curufun uzaklaşt ırılması için parçaya delik açılabilir. Delik matkapla açılacağı gibi üfleçle de açılabilir. Delik açıldıktan sonra tavlama ve kesme işlemine geçilir.(Resim 2.4) 2.3. Oksijenle Düz Kesme

Parçaları düz kesmek için düz kesme yöntemleri uygulanır. 2.3.1. Düz Kesme Yöntemleri

Parçaları düz kesmek için, kesme makineleri veya kesme üflecine takılan yardımcı

elemanlardan faydalanılır. 2.3.2. Düz Kesme Yapma

Düz kesme yapmak için önceki konularda anlatıldığı gibi kesme üfleci hazırlanır. Elle

düz kesme yapılacaksa yardımcı elemanlar üfleç ucuna takılıp parça kesilir. Makine ile düz kesme yapılacak ise Makinede gerekli ayarlamalar yapılarak kesme işlemine geçilir. Kesme makineleri otomatik ve yarı otomatik, boru kesme makineleri olarak mevcuttur. 2.4. Kesme Üfleci İle Elle Düz Kesme

Kesme üfleci ile elle düz kesme yapabilmek için yardımcı elamanlardan yararlanmak

gerekir. Kesme yapan kişinin tecrübesi ne kadar çok olursa olsun yardımcı elemanlar kadar etkili değildir. Yardımcı elamanların kullanılmasının mümkün olmadığı yerlerde markalama yapılması düz kesme için gereklidir. 2.4.1. Kesme İşlemindeki Üfleç Açıları

Kesme işleminde kullanılan üfleç açısı dik kenar isteniyorsa 90 derecedir. Kesilen

kenar açılı olacaksa istenen açıya göre üfleç kesme açısı oluşturulur. 2.4.2. Kesme Hareketleri

Parça çok kalın değil ise üfleç kesme yönünde ilerletilir. Kesme noktasını büyültecek

hareket yapılmaz. Fakat parça çok kalın ise üflece zig-zag çizdirerek kesme işlemi yapılır.

Resim2.4: Kesme Başlangıcına Delik

Açılmış Parça

18

2.4.3. Kesilen Yüzeyleri Temizleme

Oksijenle kesme işlemi tamamlandıktan sonra kesme yüzeyinde pürüzler, curuf ve

at ıklar kalabilir. Parçanın kesilen yüzeyini istenen özelliklere getirmek için temizleme işleminden geçirilir. Temizleme işlemi mutlaka parça soğuduktan sonra yapılmalıdır. Temizleme işlemi istenen yüzey kalitesine göre el taşlama taşı,eğe veya keski ile yapılabilir. 2.4.4. Kesme İşlemi Sırasında Dikkat Edilecek Hususlar

Kesme işlemine başlamadan önce mutlaka emniyet tedbirleri alınmalıdır. Kesme

tekniğe uygun olmalıdır. Kesme ortamı özenle hazırlanmalıdır. Kesme işlemine tam yoğunlaşma sağlanmalıdır. 2.4.4.1. Kesilecek Parçaların Altına Su Kuvveti Koyma

Kesme işlemi sırasında meydana gelen yaklaşık 1400 derece sıcaklığındaki kıvılcım

şemsiyesinin zararlarından korunmak için kesilecek parçanın alt ına konur. Kıvılcımları etrafa sıçrayıp meydana getirecekleri yangın tehlikesi bu sayede ortadan kalkar. 2.4.4.2. İş Ayakkabısı Giyme

Oksijenle elle kesme yapan kişinin kendisini özellikle kıvılcımlardan koruması

gerekir. Bunun için ateşe dayanaklı eldiven iş önlüğü, ayakkabı ve baret giyip gözlük takmalıdır. Koruyucu kıyafetlerin sentetik ve naylon içeren maddelerden yapılmamış olmasına özen gösterilir.

19


Kesme üfleci ile elle düz kesme yapabilmek için aşağıdaki işlemleri takip ediniz 1-Kesilecek kısmı markalayınız (Markalama için bkz soğuk şekillendirme modülü) ve

kesme üflecinin ucunu desteklemek için kesilecek olan parçaya mastar bağlayınız.( Resim 2.5-2.6)

Resim 2.5: Kesilecek Yeri Markalama Resim 2.6: Kesilecek Parçaya Mastar Bağlama

Markalama için uygun markalama araçlarını kullanınız. Eldiven takınız. Takılan mastarın sağlamlığını kontrol ediniz. Yanma olaylarına karşı tedbir alınız.

2-Parça kalınlığına göre çalışma basıncını ayarlayınız. Parça kalınlığına göre çalışma basınçları. Bkz. 1.öğrenme faaliyeti (Tablo 1-2) de verilmişt ir.(Resim 2.7)

.

Resim 2.7: Manometre(Basınç Ayarı)


20

Gaz kaçaklarına karşı emniyet tedbirlerini alınız.( Resim 2.8)

Resim 2.8: Kesme Üfleci Montajı

3- Kesme alevini oluşturunuz.(Resim 2.9)

Resim 2.9: Kesme Alev Ayarı Resim 2.10: Alevi Arkadaşınıza Tutmayınız

4- Kesme başlangıç noktasını tavlayınız. (Resim 2.11) İş ayakkabısı ve iş önlüğü giyiniz. ( Resim 2.12)

Resim 2.11:Başlangıç Noktasını Tavlama Resim2.12: İş Önlüğü

5- Tavlanmış bölgeye kesme oksijeni mandalına basarak basınçlı oksijen gönder ve kesmeye başla. (Resim 2.12)

21

.

Resim 2.12:Tavlanmış Bölgeye Oksijen Gönderme

Sıçrayan kıvılcımların çevreye zarar vermemesine dikkat ediniz.(Resim2.13)

Resim 2.13: Kıvılcım Yağmuru

6- Sabit bir hızla kesme işlemini tamamlayınız. (Resim 2.14) Kesme esnasında ısınan yüzeylere hortumların temas etmemesine dikkat ediniz.

(Resim 2.15)

Resim 2.14:Kesme İşlemi Resim 2.15:Gaz Hortumlarının Güvenliği

22


Aşağıdaki soruları okuyup doğru seçeneği daire içerisine alınız.

1. Oksijenle elle düz kesme yapabilmek için kesme üflecinin ucuna hangi aparat bağlanır? A) Dairesel kesme aparat ı B) Tekerlekli düzgün kesme elemanı C) Oyuk açma aparat ı D) Pimli dairesel kesme aparat ı

2. Kesme başladıktan sonra üflecin kesme yönünde belirli bir hızda ilerlemesine ne denir? A) İlerleme hızı B) Tavlama hızı C) Kesme hızı D) Başlama hızı

3. Aşağıdakilerden hangisi kesme hızını etkilemez? A) Parça kalınlığı B) Malzemenin cinsi C) Malzeme üzerindeki boya D) Hiçbiri

4. Kesilecek parçaya ön ısıtma yapıldığı halde kesme yapılamıyorsa muhtemel problem nedir?

A) Basınçlı oksijene yol verilmemiştir. B) Parça ergimiştir C) Kesme hareketleri uygulanmamıştır D) Üflece aparat takılmamıştır.

5. Düz kesme işleminde kesme üfleci parçaya kaç derecelik açı ile tutulur? A) 60 B) 75 C) 90 D)110

6. Oksijenle kesme yaparken kesmenin durmasının sebebi aşağıdakilerden hangisidir? A) Gazın nemli olması B) Kesmenin belli hız ve alevde yapılmaması C) Yanıcı gazın fazla olması D) Basınçlı oksijene yol verilmesi

7. Kesme işleminde oluşan kıvılcımların zararlı etkilerinden korunmak için ne yapılır. A) Sentetik eldiven takılır. B) Kıvılcımlar kenara akıt ılır. C) Kıvılcımlar alt ına su küveti konulur. D) Kıvılcımlar zarar vermez

8. Oksijenle fazla kalın olmayan parçaları keserken üfleç hareketleri nasıl olmalıdır. A) Aşağı yukarı B) Sağa sola C) İleri geri D) Kesme yönüne doğru ileri


23

PERFORMANS TESTİ

Verilen faaliyetler doğrultusunda yapt ığınız çalışmaları aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz. Ölçme uygulamalarında hatanız var ise tekrar ediniz.

GÖ ZLENEC EK DAVRANIŞLAR EVET HAYIR Çalışmaya başlamadan önce güvenlik tedbirlerini aldınız mı? Kesme yaparken eldiven, iş ayakkabısı, gözlük ve önlük giydiniz mi? Parçaya mastar bağladınız mı? Başlangıç noktasını tavladınız mı? Basınçlı oksijene yol verdiniz mi? Kesme hızını ayarladınız mı? Pürüzsüz kesme yüzeyi oluşturdunuz mu? Üfleci parçaya doksan derece tuttunuz mu? Kesme yaparken parçanın alt ına su küveti koydunuz mu? Kesme sırasında gaz hortumlarını korudunuz mu? Kesme işleminden sonra üfleci kurallara uygun kapatıp güvenli bir yere koydunuz mu?

Kesilen parçayı temizlediniz mi? Not: Yukarıdaki sorulara verilen cevaplar ‘EVET’ olmalıdır. ‘HAYIR’ cevabı verilen soru varsa öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın tamamı Evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

PERFORMANS TESTİ

24


Uygun atelye ortamı ve donanını sağlandığı zaman tekniğe uygun olarak kesme üfleci ile elle dairesel kesme yapabileceksiniz.

Bulunduğunuz bölgede oksi gaz ile kesme yapan işletmelerin gezerek dairesel kesmenin hangi durumlarda yapıldığı hakkında bilgi toplayıp sınıfta tart ışınız.

3.OKSİJENLE DAİRESEL KESME

Parçaları oksijenle dairesel kesme işlemidir. 3.1. Dairesel Kesme Yöntemleri

Parçaları dairesel kesmek için; kesme makineleri veya kesme üflecine takılan yardımcı elemanlardan faydalanılır. bkz.Öğrenme faaliyeti 1 3.2. Dairesel Kesme Yapma

Dairesel kesme elle yapılacak ise; Kesme üflecinin uç kısmına dairesel kesme aparat ı takılarak kesme üfleci kurallara uygun olarak ateşlenip kesme işlemine başlanır. Makine ile dairesel kesme yapılacak ise; Makinede gerekli ayarlamalar yapılarak kesme işlemine başlanır.(Resim 3.1) 3.3. Oksijenle Oyuk Açma Yöntemleri

Kaynaklı birleşt irmelerin sökülmesinde veya malzemelerin yüzeyinde oluşmuş pas ve oksit tabakalarının temizlenmesi kaynak ağzı açılması veya geniş yüzeyli ve kalın parçaların yüzeyine oyuk açılması gerektiğinde oksijen alevi kullanılır. Sıralanan bu işlemler başka yöntemlerle yapılsa da oksijenle yapmanın ekonomik açıdan avantajlı olması kullanımı art ırmışt ır. Kısaca yüzeylerin yok edilmesi veya yok edilen kısım oyuk seklide ise yapılan işleme oyuk açma veya rendeleme denir. Oyuk açmak yakarak ya da ergiterek kesmeye benzer özellikler taşır. Fakat oyuk açmada parçaların ikiye ayrılması söz konusu değildir. Oyuk açma ya da rendeleme birçok amacı gerçekleşt irmek için kullanılır.

Bunlardan bazıları şunlardır.

Kalın çeliklerin yüzeyinin temizlenmesinde Hatalı kaynak dikişlerinin yok edilmesinde U,J türü kaynak ağızlarının açılmasında


AMAÇ

ARAŞTIRMA

Resim 3.1: Dairesel Kesme Aparatı

Şekil 3.1:Oyuk Açma Memeleri

25

Oksijenle oyuk açmada oksi gaz kaynak donanımı kullanılır. Ancak üfleçler farklı özelliklerde yapılmışt ır. Oyuk açma üfleçleri uzun gaz iletim borularına sahiptirler. Lüleler ise iş parçasına 75 derece açı yapacak şekilde yapılmışt ır.(Şekil 3.1) Oyuk açılacak kısım ısıtmaya tabi tutulup basınçlı oksijen gönderilip üfleç açısı küçültülerek oyuk açma işlemi yapılır.

3.4. Oksijenle Kesme Makinaları Oksijenle kesmede değişik düzenekteki makinelere rastlamak mümkündür. Bunlar yarı

otomatik ve otomatik olarak yapılmışlardır. Yarı otomatik makineler elle kumandalı; diğerleri ise tüm kesme işlemi makine tarafından yapılır.

3.4.1. Yarı Otomatik Makineler:

Boru ve düz yüzeyli parçaların kesilmesinde kullanılırlar. Boru kesiminde kullanılan makinelerde üfleç veya boru hareketlidir. Kesilen gerecin hareketli olması daha iyi sonuç verir. Diğer yöntemde ise üfleç bir aparatla borunun üzerine bağlanarak büyük çaplı parçaların kesimi yapılır.

Kesme hızı makine üzerinde bulunan motor tarafından sağlanır.

3.4.2. Otomatik Makineler: Bu makineler tam otomatiktir. Makinelerde üfleç mesafesi, kesme hızı ve kesme

basınç ayarı yapıldıktan sonra yapılacak başka bir işlem yoktur. Kesme makineleri manyetik bir yapıya sahiptir. Manyetik kafa daha önce hazırlanmış şablon üzerinde hareket eder. Fotoselli olanlar çizilen resme göre kesme yapar. Sistemin tüm hareketi elektronik olarak kontrol edilir. 3.4.3. CNC li Kesme Makineleri:

Kesilecek parçaya ait tüm verilerin bilgisayar ortamına aktarılıp kesmenin otomatik olarak yapıldığı makinelerdir.

3.5. Oksijenle Kesme Hataları Her işte olduğu gibi oksijenle kesmede de hatalar söz konusudur. Hataları en az

seviyeye indirmek için önceden tedbir almamız gerekir. Kesme hataları kesilen parça kenarlarında gözle görülür bozukluk olarak ortaya çıkar.

Bu hatayı önlemek kesme esnasında mümkündür. Hatasız yapılan kesme işleminde fazla curuf çıkmaz. Bunun yerine kesme sonucunda oluşmuş curuflar kıvılcımlar şeklinde parçadan at ılır. Kesme hataları ve nedenleri aşağıdaki tabloda verilmişt ir. (Tablo 3.1)

3.6. Kesme Üfleci İle Elle Dairesel Kesme Kesme üfleci ile elle dairesel kesme yapabilmek için yardımcı elamanlardan

yararlanmak gerekir. Kesme yapan kişinin tecrübesi ne kadar çok olursa olsun yardımcı elemanlar kadar etkili değildir. Yardımcı elamanların kullanılmasının mümkün olmadığı yerlerde markalama yapılması dire merkezlerinin nokta ile işaretlenmesi kesme için gereklidir.

26

3.6.1. Dairesel Kesme İşlemi Yapma Dairesel kesme işlemi yapabilmek için kesme üflecine

yardımcı elamanlar bağlanıp alev ayarları yapıldıktan sonra parça tavlanıp basınçlı oksijen temas ettirilerek kesme yapılır. Ayrınt ılar kesme işlem sırasında verilmişt ir.( Resim 3.2)

Tablo.3.1:Oksijenle Kesme Hataları

Resim 3.2: Dairesel Kesme Yapma

27


Kesme ufleci ile elle dairesel kesme yapabilmek için aşağıdaki işlemleri takip ediniz.

1-Kesilecek kesme dairesi merkezine nokta vurunuz.(Resim 3.3 )

Markalama için uygun markalama kullanınız. Çekicin elinize gelmemesine dikkat ediniz.(Resim 3.4)

2-Kesme üflecine tekerlekli arabayı ve dairesel kesmeyi sağlayacak aparat ı bağlayınız. (Resim 3.5)


Resim 3.3: Noktalama

Resim 3.4: Hatalı Noktalama

Resim 3.5:Dairesel Kesme Aparatı Montajı

28

Kesme aparatının kesilecek daire merkezine oturtulmasına dikkat ediniz.(Resim 3.6)

3- Parça kalınlığına göre çalışma basıncını ayarlayınız. Çalışma basınçları öğrenme faaliyeti 1 de(Tablo 1-2) de verilmişt ir.(Resim 3.8)

Basınç ayarı yaparken gaz hortumlarına dikkat ediniz. (Resim 3.9)

Resim 3.9: Gaz Hortumlarının Korunması

Resim 3.6: Aparatın Daire Merkezine Oturtulması

Resim 3.8: Basınç Ayarlama

29

4- Kesme alevini oluşturunuz. (Resim 3.10)

Resim 3.10: Kesme Alevi Ayarı Alev oluştururken önce yakıcı sonra yanıcı gazı açınız. (Resim 3.11)

Resim 3.11: Yanıcı Gaz Valfi

5-Gerekirse kesme başlangıcı için delik açınız.(Resim 3.11)

Resim 3.11: Delik Delme

30

Delik delme kurallarına uyunuz. bkz delik delme modülü( Resim 3.12) 6- Kesme başlangıç noktasını tavlayınız Dairesel kesme aparat ının ( Resim 3.13) hareketli parçalarını sıkınız.(Resim 3.14)

Resim 3.13: Başlangıç Noktasını Tavlama Resim 3.14: Dairesel Kesme Aparatı

Resim 3.12: El Breyzi

31

7)Tavlanmış bölgeye kesme oksijeni Kesme alanının yapıldığı yerde mandalına basarak basınçlı oksijen mutlaka yangın tüpü bulundurunuz göndererek kesmeye başlayınız.

Resim 3.15: Dairesel Kesme İşlemi Resim 3.16: Yangın Söndürme Tüpü 8)Sabit bir hızla dairesel kesme Kesme işlemi sırasında mesleğin işlemini tamamlayınız.(Resim 3.17 ) etik ilkelerine uyunuz.(Resim 3.18)

Resim 3.17:Dairesel Kesme İşlemi Resim 3.18:Yanan Kesme Üfleci 9) Kesme sonunda kesilen yüzeyleri Kesilen yüzeylerin sıcak olduğunu temizleyiniz.(Resim 3.19) unutmayınız.(Resim 3.20) Resim3.19: Kesilen Parçanın Temizlenmesi Resim 3.20: Sıcak İş Parçası

32

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki soruları okuyup doğru cevabı karşısındaki EVET veya HAYIR kutucuğuna işaretleyiniz.

GÖ ZLENEC EK DAVRANIŞLAR EVET HAYIR Kesme yaparken eldiven, iş ayakkabısı, gözlük ve önlük giydiniz mi?

Çalışmaya başlamadan önce güvenlik tedbirlerini aldınız mı?

Dairesel kesme aparat ını takabildiniz mi?

Kesilecek dairenin merkezini markalayabildiniz mi?

Kesme aparat ının ucunu daire merkezine koydunuz mu?

Başlangıç noktasına delik açt ınız mı?

Başlangıç noktasını tavladınız mı?

Basınçlı oksijene yol verdiniz mi?

Kesme hızını ayarladınız mı?

Pürüzsüz kesme yüzeyi oluşturdunuz mu?

Üfleci parçaya doksan derece tuttunuz mu?

Kesme yaparken parçanın alt ına su küveti koydunuz mu?

Kesme sırasında gaz hortumlarını korudunuz mu?

Kesme işleminden sonra üfleci kapatt ınız mı?

Kesilen parçayı temizlediniz mi?

Not: Yukarıdaki sorulara verilen cevaplar ‘EVET’ olmalıdır. ‘HAYIR’ cevabı verilen soru varsa öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın tamamı Evet ise bir sonraki faaliyete geçiniz.

PERFORMANS TESTİ

33

CEVAP ANAHTARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI

DEĞERLENDİRME Yanlış cevapladığınız soruların konularını tekrarlayınız. Yanlış cevabınız yoksa performans testine geçiniz.

CEVAP ANAHTARI

1 B2 C3 C4 D5 B6 D7 A8 B

1 B2 C3 D4 A5 C6 B7 C8 B

34

MODÜL DEĞERLENDİRME UYGULAMA SORUSU(PERFORMANS TEST İ)

Yukarıdaki iş parçasını oksijen ile kesme yöntemiyle ölçülerine uygun olarak kesiniz.

GÖ ZLENEC EK DAVRANIŞLAR EVET HAYIR Alev ayarını yapabildiniz mi? Üfleci kullanabildiniz mi? Düz kesme yapabildiniz mi? Dairesel kesme yapabildiniz mi? Pürüzsüz kesme yüzeyi oluşturabildiniz mi? Kesme sonunda kesme yüzeylerini temizlediniz mi? Kesme işlemini yaparken güvenli kurallarına uydunuz mu? Verilen iş parçasını istenilen ölçülere uygun kesebildiniz mi?

Not: Yukarıdaki sorulara verilen cevaplar EVET olmalıdır. HAYIR, cevabı verilen

soru varsa eksikliklerinizi tamamlayınız. Sizi değerlendirmek üzere öğretmeninize müracaat ediniz.

KALINLIK: 10

MODÜL DEĞERLENDİRME

35

KAYNAKLAR

SERFİÇELİ, Y.Saip. Metal İşleri Meslek Teknolojisi , Form Ofset, Ankara 2003

ŞAHİN, Sami.Metal İşleri Meslek Teknolojisi , Şafak Matbaası

ANIK,Prof Selahattin. Kaynak Tekniği,İst.Ünv.Yayınları, İstanbul 1980

ADSAN,Kasım.Oksi Gaz Kaynağı ,Devlet Kitapları, Ankara 1978

Hoşoğlu Makine, Bozüyük Bilecik

Kösekardeşler Damper, Bozüyük Bilecik

KAYNAKLAR

microsoft word - oksİ-gaz İle kesme

Documents