microsoft word - boya hatalarn düzeltme 1+++

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN

GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ)

MOTORLU ARAÇLAR TEKNOLOJİSİ

BOYA HATALARINI DÜZELTME 1

ANKARA 2006

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller;

• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

• Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

• Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir.

• Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler.

• Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

• Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

i

İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER.......................................................................................................................... i AÇIKLAMALAR ....................................................................................................................ii GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1 ÖĞRENME FAALİYETİ–1 .................................................................................................... 3 1. OPAK BOYA VE VERNİK ÜZERİNDE TOZ HATALARININ OLUŞMASI................. 3

1.1. Tanımı ........................................................................................................................... 3 1.2. Hataların Oluşma Nedenleri .......................................................................................... 4 1.3. Hataları Önleme Yöntemleri ......................................................................................... 6 1.4. Otomotiv Boyacılığında Boya Sonrası Uygulanan Ürünler .......................................... 7

1.4.1. Pasta-Poliş .............................................................................................................. 7 1.4.2. Boya Üzerinde Tüy Bırakmayacak Bir Bez ......................................................... 10 1.4.3. Cilalama Makinesi................................................................................................ 11

UYGULAMA FAALİYETİ............................................................................................... 13 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME..................................................................................... 20

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 .................................................................................................. 21 2. OPAK BOYA VE VERNİK ÜZERİNDE AKINTI HATALARININ OLUŞMASI......... 21

2.1. Tanımı ......................................................................................................................... 21 2.2. Hataların Oluşma Nedenleri ........................................................................................ 21 2.3. Hataları Önleme Yöntemleri ....................................................................................... 22 2.4. Polyester Macun Uygulaması İle Hataları Önleme Yöntemleri .................................. 25 2.5. Test Plakalarına Uygulanan Boyalarda Yapılan Kontrollerin Gereği Ve Önemi........ 25 2.4. Test Plakalarına Uygulanan Boyalarda Yapılan Kontrol Çeşitleri.............................. 26

2.4.1. Renk Kontrolü ...................................................................................................... 26 2.4.2. Parlaklık Kontrolü ................................................................................................ 26 2.4.3. Örtücülük Kontrolü .............................................................................................. 27 2.4.4. Sertlik Kontrolü.................................................................................................... 27 2.4.5. Kuru Film Kalınlığının Ölçülmesi........................................................................ 28 2.4.6. Yapışma Mukavemeti........................................................................................... 28 2.4.8. Konik Bükme ....................................................................................................... 29 2.4.9. Taş Püskürtme Mukavemeti ................................................................................. 29 2.4.10. Tuzlu Sis Korozyon Testi................................................................................... 30 2.4.11. Su Sonrası Dayanım Testi .................................................................................. 30

UYGULAMA FAALİYETİ............................................................................................... 32 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME..................................................................................... 42

MODÜL DEĞERLENDİRME .............................................................................................. 43 CEVAP ANAHTARI ............................................................................................................. 47 ÖNERİLEN KAYNAKLAR.................................................................................................. 48 KAYNAKÇA......................................................................................................................... 49

İÇİNDEKİLER

ii

AÇIKLAMALAR KOD 525MT0106

ALAN Motorlu Araçlar Teknolojisi

DAL/MESLEK Otomotiv Boyacılığı MODÜLÜN ADI Boya Hatalarını Düzeltme 1

MODÜLÜN TANIMI Otomobiller üzerinde oluşabilecek boya hatalarının

oluşma nedenlerinin, boya hatalarına neden olan etkenlerin ve onarım yöntemlerinin öğretildiği bir modüldür.

SÜRE 40/32

ÖN KOŞUL Solvent Bazlı Boya 1–2 ve Su Bazlı Boya 1–2 modüllerini başarmış olmak

YETERLİLİK Otomobiller üzerinde oluşan boya hatalarının onarım yöntemlerini uygulayabileceksiniz.

MODÜLÜN AMACI

Genel amaç: Bu modülle otomobiller üzerindeki tüm yüzeylerde

pürüzsüz bir şekilde ve renk farkı oluşturmadan hataları düzeltebileceksiniz Amaçlar:

Opak boya ve vernik üzerinde toz gibi hataları

düzeltebilecek, eski boyalı bir panel yüzey üzerinde el

veya makine ile pasta-poliş uygulaması yapabileceksiniz.

Opak boya ve vernik üzerinden akıntı gibi hataları

düzeltebilecek, akıntı üzerine polyester macun uygulaması

yapabileceksiniz.

EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Maskeleme kâğıtları, bantlar, temizleme tineri, zımpara, pasta-poliş, cila makinesi, bez kullanılır.

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Modülün içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra, verilen ölçme araçlarıyla kazandığınız bilgileri ölçerek kendinizi değerlendireceksiniz.

Öğretmen, modül sonunda size ölçme aracı (test, çoktan seçmeli, doğru yanlış vb.) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgileri ölçerek değerlendirecektir.

Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme soruları ve uygulama yaprakları ile kendinizi değerlendireceksiniz

AÇIKLAMALAR

1

GİRİŞ Sevgili Öğrenci,

Günümüzde, modern toplumların ekonomilerinin ve büyümelerinin temelini oluşturan sanayileşme, sağladığı yararların yanı sıra çözüm bekleyen pek çok problemi de beraberinde getirmektedir.

Hızla ilerleyen ekonomik gelişmeler özellikle otomotiv sektöründe kendini

hissettirmekle beraber, iş dünyasında uzman personel kullanımını önemli hale getirmiştir. İşletmelerin eğitilmiş personele ihtiyaçları giderek artmaktadır. AB’ye uyum sürecinde en hızlı gelişen sektörlerin arasında otomotiv sektörü de yer almaktadır. Ülkemizde ve AB üye ülkelerinde iyi ve nitelikli yetişmiş otomotiv teknisyenlerine ihtiyaç duyulmaktadır.

Bir araçta ilk olarak göze çarpan, aracın boyasıdır. Boyama sürecinde büyük özen

gösterilmesi ve uygulama talimatlarına uyulmasına rağmen, özellikle el becerisi ve tecrübeye dayalı otomotiv boyacılığı mesleğinde hatalar olabilir. Her gün kullandığınız ürünler ve aletler uygulamada güvenli olsalar bile, hatalar her zaman ve mesleğinizin her alanında ortaya çıkabilirler. Ancak bu gibi hatalardan çok şey öğrenebilirsiniz.

Boyama işleminde şikâyet almaktan mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Çünkü bu gibi

bir durum her iki tarafa da üzüntü, zaman ve para kaybı getirir. Buna bir de kötü reklam eklenir. Sonuçta da yapılan boya tamiri, otonun alındığında fabrikanın yapmış olduğu boyadan daha fazla dikkatlice incelenir.

Bu modül ile Otomotiv boyalarında meydana gelen boya hatalarını dikkatle

inceleyerek aksaklıkları görüp engelleyebileceksiniz, OEM boya veya tamir boya uygulamaları sonucunda ortaya çıkabilecek muhtemel hataları analiz edip düzeltebilecek ve pasta-poliş işlemini doğru şekilde yapabileceksiniz.

GİRİŞ

3

ÖĞRENME FAALİYETİ–1 ÖĞRENME FAATİ-

Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda Opak boya ve vernik üzerinde toz gibi hataları düzeltebilecek, eski boyalı bir panel yüzey üzerinde el veya makine ile pasta-poliş uygulaması yapabileceksiniz.

Otomobil servislerine giderek boyama işlemi sırasında meydana gelen opak boya ve vernik üzerinde oluşabilecek toz hatalarının oluşma nedenlerini, onarımların nasıl yapılabileceğini, bu sorunlardan sakınma yollarını ve eski boyalı bir panel yüzey üzerinde el ile ve makine ile pasta-poliş uygulamasının nasıl yapılacağını araştırınız. Araştırma sonuçlarını rapor haline getiriniz ve arkadaşlarınıza sununuz.

1. OPAK BOYA VE VERNİK ÜZERİNDE TOZ HATALARININ OLUŞMASI

Ne kadar itinalı çalışılsa bile otomobil boyası üzerinde hatalar oluşabilir. Tozlanma,

akma, büzülme, kabarma, nem kabarcıkları, zayıf örtücülük, silikon açılması, tebeşirlenme, metamerizm(Bir rengin belli şartlarda bir başka renkle uyum sağlarken şartlar değiştiğinde aynı rengin farklı tonda görünmesi),çatlama, pas oluşumu, parlaklık kaybı, soyulma, portakallanma, çökme, kusma, peroksit lekesi, vernik sararması, Solvent kaynaması, su lekelenmeleri gibi birçok hatalar oluşabilir. Bu hatalar boya ortamının uygun olmamasından, uygulama talimatlarına uyulmamasından, kullanılan araç- gereçlerden ve boya işini yapan kişiden kaynaklanan hatalar gibi birçok etkene bağlı olabilir. Bu hatalardan en önemlilerinden bir tanesi de boya yüzeyi üzerinde toz ve yabancı maddelerin oluşmasıdır. 1.1. Tanımı

Boya yüzeyinde pütürlükler şeklinde değişik irilikte ve şekillerde olup, dokunulduğunda hissedilebilen sayısı çok değişken olabilen tanecikler opak boya ve vernik üzerindeki toz hatasıdır.

Dış ortamdan gelen çeşitli şekil ve büyüklükteki toz ve yabancı maddelerin boyama

sırasında boya filminin içerisine girebilir. Boyama sırasında etrafa yayılan boya tozu boyanan yüzeye yapışarak görüntünün bozulmasına sebep olur. Bu durum aracın dış görünüşünü olumsuz yönde etkiler. Opak boya ve vernik üzerindeki hataların oluşmasın da birçok faktörler etkili olmaktadır.

ÖĞRENME FAALİYETİ–1

AMAÇ

ARAŞTIRMA

4

1.2. Hataların Oluşma Nedenleri

Boya yapılan çevrenin pis, yerlerin tozlu ve boya kaplarının kirli olması (Resim

1.1).

Boya öncesinde boya yapılacak yüzeyin yeterince temizlenmemesi.

İş elbisesi ve kullanılan bezlerden ortaya çıkan iplik parçacıkları.

Resim 1.1: Kirli boya alanı

Boyama kabininin filtresinde toz birikmesi ile filtrenin tıkanarak hava akış

dengesinin bozulması.(Resim 1.2,Resim 1.3)

Resim 1.2: Boya kabini taban filtresi

5

Resim 1.3: Boya kabini tavan filtresi

Boyama işlemi sırasında kabin içerisine giriş çıkışın fazla olması nedeni ile içeri

giren ince toz, pasta-poliş artıkları.

Yanlış kullanılan sertleştirici veya tinerden kaynaklanan zayıf atomizasyon

(Sıvının çok ince zerreler halinde püskürtülmesi).

Boyama koşullarının uygun olmaması ve vernik atılacak parçanın çok büyük

olması.

Boya artıklarından, boya tabancasından, hortum ve elbiselerden ortaya çıkan toz

ve pislikler (Resim 1.4).

Resim 1.4: Elektron mikroskobu ile çekilmiş tozların boya filmi içerisindeki görüntüsü

6

Otomobilin diğer kısımları boyanırken maskeleme yapılmaması.

Boyanacak araç üzerinde biriken statik (durgun) elektriğin topraklamasının

yapılmaması.

Resim 1.5: Boya yüzeyinde meydana gelen toz ve elyaf parçaları

1.3. Hataları Önleme Yöntemleri

Boya yapılan çevrenin ve boya yapılan kapların temiz, yerlerin tozsuz olması

gerekir (Resim 1.6).

Resim 1.6: Boya alanı

Boyama öncesinde yüzey çok iyi bir şekilde temizlenmelidir.

İş elbisesi ve bezler, iplik parçacıkları vermeyen kaliteli malzemeden

yapılmalıdır.

7

Kabin filtrelerinin bakımı ve değiştirilmesi düzenli ve periyodik olarak

yapılmalıdır. Hava akış hızları doğru değerde ayarlanmalıdır.

Boya kabininin kapısı sık açılıp kapatılmamalı içeriye ince toz ve pasta-poliş

artıklarının girmesi engellenmelidir.

Boyanacak yüzeyin büyüklüğüne, ortam sıcaklığına uygun sertleştirici ve tiner

seçilmelidir.

Boya tabancaları, hortumlar ve giysiler düzenli olarak temizlenmelidir.

Otomobilin diğer kısımları boyanırken maskeleme yapılmalıdır (Resim 1.7).

Boyanacak araç üzerinde statik elektrik birikmemesi için topraklama

yapılmalıdır.

Resim 1.7: Maskeleme

1.4. Otomotiv Boyacılığında Boya Sonrası Uygulanan Ürünler 1.4.1. Pasta-Poliş

Pasta: Araç boyası üzerinde meydana gelen zımpara izlerini, küçük boya tozlarını ve akıntılarını gidermek için el ile ya da makine ile uygulanabilen aşındırıcı özelliğe sahip bir malzemedir.

Poliş: Pasta işlemi sonrasında boya üzerinde oluşan matlığı gidermek, zamanla araç

boyası üzerinde oluşan renk solmasını canlandırmak, parlatmak ve korumak için el ile ya da makine ile uygulanabilen malzemedir.

Boyama sırasında ortamın tozlu olması nedeniyle boya üzerinde tozlar meydana gelir.

Boya kuruduktan sonra pasta-poliş işlemi ile bu tozları boyaya zarar vermeden yüzeyden alınması gerekir. Ayrıca otomobillere yılda iki defa pasta-poliş işlemi uygulanarak çevresel etkilerden oluşan; endüstriyel atıkların, kuş pisliklerinin, asit yağmurlarının, asfalt lekelerinin, ağaç reçineleri, aracın yıkanması sırasında kullanılan deterjanlar ve yıkama fırçasının tahrip edici etkisi gibi birçok çevresel faktörlerin boyada meydana getirdiği kirlenme giderilip boya korunarak dayanım süresi arttırılır.

8

Boya filmine herhangi bir bakım yapılmaması parlaklık kaybına ve boyanın neme karşı direncinin azalmasına neden olur. Boya bakımında yapılması gereken, düzenli olarak poliş yapmak ve boyayı koruyucu bir tabaka ile kaplamaktır. Poliş uygulamadan önce yüzey komple yıkanıp temizlenmelidir.

Pasta ve poliş uygulaması asla kuvvetli güneş ışınları altında yapılmamalıdır. Aksi

halde, sıcak boya filmi olumsuz yönde etkilenir. Yeni boyanmış bir araç 4–5 haftalık süre boyunca deterjan kullanılmadan temiz su ile yıkanmalıdır. Boya bu süre içinde kurumasını tamamlayarak, dış etkilere karşı direnç kazanacaktır. Yıkamadan sonra kurutma yumuşak güderi ile yapılmalıdır. Boyanın tam olarak kurumasından sonra, yıkama artık alışalagelmiş yöntemlerle yapılabilir(Basınçlı su ile yıkama vb.). Boya yüzeyinin korunmasında poliş kullanılır. Bu ürün bir poliş bezi kullanılarak, dairesel hareketlerle yüzeye uygulanır. Kuruduktan sonra iplik bırakmayan yumuşak bir bezle tekrar silindiğinde, yüksek bir parlaklığa ulaşılır. Aşağıda solda bir aracın pasta-poliş yapılmadan önceki hali ile sağda pasta-poliş işleminden sonraki hali görülmektedir.

Resim 1.8: Pasta-poliş işleminden önce Resim 1.9: Pasta-poliş işleminden sonra Poliş uygulaması ile boya filmi parlak bir görünüm, renginde canlılık ve su geçirmez

bir özellik kazanır. Boya yüzeyinin su ile teması sırasında su akıp gitmiyorsa veya su damlacıkları oluşmuyor ve su tüm yüzeye yayılıyorsa, bu durum poliş yapma zamanının geldiğini gösterir. Aracın normal ortamlardaki kullanımında, yılda en az iki kez poliş yapılmalıdır. Pasta-poliş işleminin P 1000-P 1200-P 1500 gibi çok ince, suda nemlendirilmiş bir zımpara kâğıdı ile zımparalama yapıldıktan sonra yapılması gerekir. İyi bir sonuç elde etmek için, işlemin aracın normal ısı derecesinde iken yapılması uygundur.

Piyasada çeşitli amaçlara göre çok farklı pasta ve poliş çeşitleri vardır.

Hard pasta: Çiziklerin, zımpara izlerinin, boya sonrasında oluşan tozların ve

portakallıkların giderilmesi için kullanılır. Pasta süngeri ve makinesi ile

uygulanır.

9

Resim 1.10: Hard pasta

Fast cut pasta: İnce zımpara çiziklerini hızlı bir şekilde ortadan kaldırmak için

geliştirilmiş kalın bir pastadır. Özellikle High solid (Yüksek dayanımlı) boya

sistemlerinde ve parlak bir sonuç elde etmek için üretilmiştir. Yeni ve eski

boyalı araçlarda kullanılabilir.

Su bazlı pasta: Eski ve yeni oto boyalarını çizik, akma, toz, matlık gibi yüzey

kusurlarını gidermek için geliştirilmiştir. Silikon içermediğinden güvenle

kullanılabilir. Su bazlı olduğu için ürün sıçradığı yerde iz bırakmaz ve su ile

kolayca temizlenebilir.

Resim 1.11: Su bazlı pasta

Teflon poliş (cila): Eski, mat ve yeni boyalı yüzeyleri parlatmak için kullanılır.

Teflon özelliği sayesinde kalıcıdır. Uçucu silikonlar içermez, el ile ve cilalama

makinesi ile kullanılabilir.

El cilası: Selüloz ve 2K boya üzerindeki çizik ve zımpara izlerini yok emek için

kullanılır. Silikon ve vaks içermez her renkte (özellikle koyu renklerde) tam ve

10

derin bir parlaklık sağlar. El cilası kolay uygulanması zaman, işçilik ve para

açısından tasarruf sağlar.

Resim 1.12: El cilası

Su bazlı poliş (cila): Bu cilalar su bazlı ve silikonsuzdur. Tüm son kat oto boya

ve vernikleri parlatır. Boyayı UV ışınlarına ve hava şartlarına karşı 6 ay

koruyabilirler.

Resim 1.13: Su bazlı poliş

1.4.2. Boya Üzerinde Tüy Bırakmayacak Bir Bez

Poliş işleminde her bez kullanılmaz kullanılan bez özel olmalıdır. Genellikle bu iş için piyasada bulunan bezler mikro fiber bezlerdir(Resim 1.14). Bunlar %80’i polyester, %20’si polyamid karışımından özel dokunarak imal edilirler. Boya yüzeyde toz, leke ve iz bırakmazlar. İş bittikten sonra yıkanıp kurutularak tekrar kullanılabilirler.

11

Resim 1.14: Pasta-Poliş bezi

El ile yapılan pasta-poliş işleminde sıvı beze emdirildikten sonra dairesel hareketlerle

bütün yüzeye uygulanmalıdır. İşleme önce büyük yüzeylerden (tavan, kaput) başlanmalı küçük yüzeylerde (kapı) bitirilmelidir. Pasta-Poliş işleminde hızlı yapılmalıdır. Çünkü boya yüzeyine sürülen pasta-poliş artıkları kurursa boya yüzeyini çizebilir. Her hangi bir kuruma durumunda sıvı tekrar ıslatılarak (su bazlı) işleme devam edilir. 1.4.3. Cilalama Makinesi

Cilalama işlemi, boyalarda yüzeyleri estetik olarak güzel göstermek ve parlatmak için

yapılır. Cilalama işlemi boya iyi kuruduktan sonra ortam ısısında ve güneşsiz gölge bir ortamda yapılmalıdır. Cilalama işleminde kullanılan pasta, belirli bir ölçüde bir opaklığa neden olabilir. Bu nedenle, poliş ile ikinci bir cilalama yapılmalıdır.

Resim 1.15:Cilalama makinesi

Pasta-poliş işleminin hızlı ve çok daha iyi bir sonuç vermesi için cilalama

makinelerinin kullanılması gerekir. Makineler ortalama 800–1000 w gücünde maksimum 2800–3000 dev/dk dönebilen makinelerdir. Makine ile geniş yüzeyler çok kısa sürede bitirilip el ile yapılan pasta poliş işleminde yok edilemeyen çizikler giderilerek araç boyası daha parlak bir görünüşe kavuşur.

12

Resim 1.16: Cilalama makinesi

Cilalama makinesinin hız limitinin uygun olup olmadığından emin olun. Cilalama

makinesinin başlığının bütün yüzeye oturmasına dikkat edin. Resim 1.17’ de ki gibi yüzeye yan tutmayınız. İşleme başlamadan önce güvenlik tedbirlerini alınız. Koruma gözlüğü, eldiven, kask, maske ve önlük kullanınız.

Resim 1.17: Cilalama makinesinin kullanımı

13

UYGULAMA FAALİYETİ

İşlem Basamakları Öneriler

Boya hatalarının olduğu bölgeyi tespit

ediniz.

Boya hatalarının olduğu bölgeyi tespit

ederken iyi aydınlatılmış bir yerde

çalışınız.

Boya hatalarını belirleyiniz.

Boya üzerinde oluşan toz ve elyaf

tanelerinin büyütülmüş görüntüsü

Boya üzerindeki pamuk elyafı ve böcek

kalıntısının 50 kez büyütülmüş

görüntüsü

Modüldeki bilgi sayfalarını okuyarak

hatanın türünü belirleyiniz.

Boya hatalarının oluşma nedenlerini

tespit ederek aynı hataları

tekrarlamayınız.

İş güvenliği tedbirlerini alınız. Solvent buharlarını ve zımpara tozlarını

teneffüs etmemek için maske kullanınız.

Zımpara tozlarının diğer boyalı


14

yüzeylere zarar vermemesi için vakumlu

zımpara ekipmanları kullanınız.

Cildin solvent ile temasını önlemek için

eldiven kullanınız.

Solvent buharı ve temizleme tinerinin

göze kaçmaması için gözlük kullanınız.

Havalandırmanın iyi olduğu bir ortamda

çalışınız.

Maskeleme işlemi yapınız.

Diğer boyalı yüzeylere zarar vermemek

için maskeleme işlemini dikkatli

yapınız.

1-Maskelemeden önce

15

2-Kelebek camı maskeleyiniz

3-Bagajın içini maskeleyiniz

4-Bantlama işlemini dikkatli yapınız

5-Kapıyı maskeleyiniz

16

6-Kenar bölgeleri ve arka camı

maskeleyerek işlemi bitiriniz

Bir bandı yapıştırırken üzerinde

kırışıklık olmamasına dikkat edin.

Kenarlardan diğer bölgelere inceltici

sızmasını önlemek için iki katlı bant

kullanınız.

Yüzeyi temizleme tineri ile temizleyiniz.

Temizleme tineri çok kolay

alevlenebilir. Bu nedenle yakıcı

maddelerden uzak tutunuz.

Düzeltilmesi mümkün olan yerleri P

1500 sulu zımpara ile zımparalayınız.

Kullanılan daha kalın ve kuru

zımparalar boyanın yüzeyini bozar ve

kapatılması zor zımpara izleri meydana

getirir.

Oluşan zımpara talaşları ve boya

kalıntılarını temizleme tineri ile

temizleyiniz.

Temizleme tineri çok kolay

alevlenebilir. Bu nedenle yakıcı

maddelerden uzak tutunuz.

17

Yüzeyi temiz ve kuru bir bezle hemen

siliniz.

Temizleme tinerinin boya üzerinde leke

bırakması için temiz ve kuru bir bez

kullanınız.

Pasta-Poliş işlemi yapınız.

El ile yapılan işlemde pastayı beze

emdirerek yüzey üzerine dairesel

hareketlerle uygulayınız.

Makine ile yapılan işlemde cila

makinesinin pasta başlığını (sünger)

takınız. Cilalama makinesini 30 sn

çalıştırıp herhangi bir titreme olup

olmadığını kontrol edip makineyi

kapatınız.

El ile ve makine ile yapılan işlem

sırasında köşelere ve faturalı yüzey- lere

fazla basınç uygulamayınız.

Makinenin başlıklarında (sünger) çatlak

ve yırtık olmadığından emin olunuz.

Cilalama makinesini iki elle kullanınız.

18

Pastayı süngere emdiriniz veya araç

yüzeyine sürünüz

Cilalama makinesinin düğmesine

basmadan önce makineyi yüzeyin

üzerine koyunuz.

Makineyi çalıştırarak pastayı dairesel

hareketlerle bütün yüzeye uygulayınız.

El ile yapılan işlemde polişi beze




makinesinin poliş başlığını(sünger)

takınız. Cilalama makinesini 30

snçalıştırıp herhangi bir titreme olup


kapatınız.

Polişi süngere emdiriniz veya araç

yüzeyine sürünüz.


Hatalı bölgenin dışına taşırılarak pasta-

poliş işlemi yapınız.

Makine ile çalışırken bileklik, kolye gibi

takılar takmayınız.

Makine ile yapılan uygulama işlemi

sırasında bir noktada fazla

beklemeyiniz. Boyanın yanmasına sebep

olursunuz.

19


üzerine koyunuz.

Makineyi çalıştırarak polişi dairesel


Polişlenmiş yüzeyi kontrol ediniz.

Araç boyasında parlaklık oluşmalı.

Aracın renginde canlılık oluşmalı.

Boya yüzeyi üzerindeki çok küçük kılcal

çizikler giderilmiş olmalı.

20


Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyiniz. A-OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1. Aşağıdakilerden hangisi opak boya ve vernik üzerindeki toz hatasının oluşma

nedenlerinden bir tanesi değildir? A) Boya öncesinde boya yapılacak yüzeyin temizlenmemesi B) Yanlış kullanılan sertleştirici ve tiner C) Yanlış maskeleme yapılması D) Boyanacak parçanın çok küçük olması

2. Pasta hangi amaç için kullanılır?

A) Boyayı parlatmak B) Rengi canlandırmak C) Küçük boya tozlarını gidermek D) Matlığı gidermek

3. Otomobiller yılda en az kaç kere poliş yapılması gerekir?

A) 2 B) 4 C) 6 D) Poliş yapmaya gerek yoktur

4. Aşağıdakilerden hangisi araç boyası üzerinde oluşan kirlenmenin çevresel etkilerinden

bir tanesi değildir? A) Asit yağmurları B) Ağaç reçineleri C) Boya kabini filtrelerinin tıkalı olması D) Araç yıkamada kullanılan deterjanlar

5. Poliş işleminde kullanılan en ideal bez nasıl olmalıdır?

A) Sentetik B) Mikro fiber C) Keten D) Saten

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek

kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini

tekrarlayınız. Cevaplarınızın hepsi doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçebilirsiniz.


21

ÖĞRENME FAALİYETİ–2 RENME

Bu faaliyette verilecek bilgiler doğrultusunda Opak boya ve vernik üzerinden akıntı gibi hataları düzeltebilecek, akıntı üzerine polyester macun uygulaması yapabileceksiniz. RAŞTIRMA

Otomobil servislerine giderek boyama işlemi sırasında meydana gelen opak boya ve vernik üzerinde oluşabilecek akıntı hatalarının oluşma nedenlerini, onarımların nasıl yapılabileceğini, bu sorunlardan sakınma yollarını ve polyester macunun kullanım alanlarını ve uygulamasının nasıl yapılacağını araştırınız. Araştırma sonuçlarını rapor haline getiriniz ve arkadaşlarınıza sununuz.

2. OPAK BOYA VE VERNİK ÜZERİNDE AKINTI HATALARININ OLUŞMASI

Büyük itina gösterilmesine ve bütün işlemlere ilişkin tavsiyelere uyulmasına rağmen,

hele de en yüksek el sanatları yeteneğine ve yılların verdiği deneyime dayanan boyacılık mesleğinde yine de her zaman hatalar veya hatalı sonuçlar ortaya çıkabilir. Ortaya çıkan bu hatalardan bir tanesi de akıntı hatasıdır.

2.1. Tanımı

Belirli bölgelerde gözle görülüp el ile dokunulduğunda hissedilebilen damla şeklindeki kalıntılardır. Bu hata özellikle dikey kısımlar üzerinde ve daha çok sac kısmın ayrılma yerinden itibaren meydana gelir.

2.2. Hataların Oluşma Nedenleri

Boya uygulama katlarının yaş olması ve bekleme sürelerine uyulmaması.

Boya yapılacak ortam sıcaklığının düşük, boyanacak yüzeyin soğuk olması.

Boya viskozitesinin(Akışkanların akmaya karşı göstermiş olduğu direnç) çok

ince olması.

Boya tabancasının uygun ölçülerde olmaması ve uygulanacak yüzeyin

kalınlığına uygun meme çapının kullanılmaması.

Boya tabancasının yüzeye çok yakın tutulması ve tabancanın bir noktada fazla

bekletilerek, çok yavaş hareket ettirilmesi.

ÖĞRENME FAALİYETİ–2

AMAÇ

ARAŞTIRMA

22

Boya tabancasının uygulama basıncının uygun ayarlanmaması.

Boya, sertleştirici, tiner karışımının yanlış seçilmesi veya hava şartlarına göre

düzenli karışımın yapılamaması.

Resim 2.1: Boya akıntısı

2.3. Hataları Önleme Yöntemleri

Boya uygulama katları arasında yeterince süre beklenmelidir. Solvent

buharlaşması için ortam sıcaklığına göre 10–20 dakika beklenmelidir Akrilik

boyalarda boya katı yaklaşık 15–20 mikron kalınlıkta ve 2–3 kat uygulandıktan

sonra 20 °C sıcaklıkta 20–30 dakika beklenmeli. Akrilik vernik normal

sertleştirici ile 50–60 mikron kalınlığında 3 kat uygulanıp kuruması için 20 °C

de 8 saat beklenmelidir.

Selülozik boyalarda boya katı yaklaşık 35–40 mikron kalınlıkta ve 3–4 kat

uygulandıktan sonra 20 °C de 1–2 saat beklenmelidir.

Boyanacak yüzeyin soğuk olmamasına dikkat edilmeli, boya kabininde boya

uygularken ortam sıcaklığı 20 °C ye ayarlanmalı, boya ve boyanacak yüzey

ortam sıcaklığına geldikten sonra boyama işlemine başlanılmalıdır.

Boyanın uygulamadan önce belli bir viskozitede olması gerekir. Çünkü

kullanılan malzemenin boya tabancası tarafından ince zerrelere ayrılması belli

bir viskozitede gerçekleşir. Boya viskozitesinin çok ince olmamasına özen

gösterilmelidir.

Viskozite ortam sıcaklığına ve kullanılan malzemenin sıcaklığına bağlıdır.

Astar, son kat boya, vernik, tiner ile yeterli ve doğru oranda karıştırılmış olsa

23

bile viskozite sıcaklığa bağlıdır. Bu nedenle karışımın viskozitesi ölçülmelidir.

Resim 2.2 de görüldüğü gibi viskozite kabının huni şeklindeki alt kısmında

4mm çapında bir delik vardır. Boya bu delikten akmaya başladığı andan

boşalana kadar saniye olarak geçen zaman boyanın viskozitesini gösterir.

Viskozite ölçümü 20 °C de yapılmalıdır. Örneğin akrilik son kat boyanın

uygulama viskozitesi 17–18 saniye, selülozik boyanınki 18–20 saniye olmalıdır.

Resim 2.2:Viskozite metre ve ölçüm yöntemi

Boya tabancası uygun ölçüde olmalı, uygulanacak olan malzemenin kalınlığına

göre uygun meme çapında boya tabancası kullanmak gerekir. İnce bir boya

malzemesini kalın meme çaplı boya tabancası ile uygulanırsa tabancadan fazla

malzeme çıkacağı için boyanın yayılması iyi olmaz akma oluşur.

Boya tabancası yüzeye çok yakın tutulursa fazla boya toplanır. Boya tabancası

ile yüzey arasında Resim 2.3’ de gösterildiği gibi 15–20 cm mesafe olmalıdır.

Boyanın yüzeyden akmaması için tabanca bir noktada fazla bekletilmemeli,

hızlı hareket ettirilmelidir. (Resim 2.4) Böylece boyanın bir noktada fazla

birikerek akması önlenir.

24

Resim 2.3:Boya tabancası

Doğru kullanım Yanlış kullanım

Resim 2.4:Boya tabancası yüzeye paralel tutulmalıdır.

Boya tabancasının uygulama basıncı uygun değerde ayarlanmalıdır. Çok düşük

değerde ayarlanan uygulama basıncı boyanın yüzeyden akmasına neden olur.

Örneğin akrilik bazkat uygulama basıncı 3-5 bar olmalıdır.

Boya, sertleştirici, tiner karışımı hava şartlarına uygun bir şekilde

ayarlanmalıdır. Örneğin; 30 °C ve üzeri sıcaklıklarda yavaş sertleştirici ve tiner

kullanılması gerekirken, 15 °C ve üzeri sıcaklıklarda hızlı sertleştirici ve tiner

kullanılmalıdır.

25

2.4. Polyester Macun Uygulaması İle Hataları Önleme Yöntemleri

Polyester macun dolgu işleri ve yoklama işleri için kullanılır. Polyester macunlar yapılarına göre sertleştiricilerle % 1-3 oranında karıştırılırlar. Bir spatula üzerinde polyester macun ile sertleştiricisini iyice karıştırdıktan sonra dolgu yapılacak yüzeye uygulanmalıdır. Polyester macunu sertleştiricisi ile karıştırdıktan sonra kullanım süresi tipine göre 20 °C ‘de 4- 5 dakikadır. Bu süre içinde polyester macunu uygulamamız gerekir. Polyester macunun kuruması 20°C’de 20–40 dakika arasındadır. Kuruduktan sonra P.80-P.120-P240 numaralı kuru zımpara ile kademeli olarak zımparalanmalıdır. Polyester macunları normal sac üzerine ve iyice sertleşmiş eski boyaların üzerine uygulayabiliriz. Bazı polyester macunlar her türlü sac yüzeye (normal sac, galvanizli sac, alüminyum) uygulanabilmektedir.

Boya hatalarının giderilmesinde kullanılan polyester macun, ortalama mercimek

büyüklüğüne kadar olan ve elle dokunulduğunda hissedilebilinen akıntının oluştuğu bölge üzerine, akıntının yönüne ters olacak şekilde yoklama amacı ile sürülür. Kuruduktan sonra (20 °C de 30 dk) P 1200 sulu zımpara ile zımparalanarak akıntının en kalın olduğu noktaların alışarak ortaya çıkması sağlanır. Daha sonra işleme P 1500 sulu zımpara ile devam edilerek yüzeydeki bütün macun giderilerek işlem tamamlanır. Daha büyük akıntılarda yüzey, akıntının giderileceği yüzeye kadar (vernik, boya, astar)zımparalandıktan sonra astar, boya veya vernik işlemi yapılır.

2.5. Test Plakalarına Uygulanan Boyalarda Yapılan Kontrollerin Gereği Ve Önemi

Boya imalatı özel bir çalışmayı ve ihtisası gerektiren bir konudur. Hazırlanacak boyanın kullanma alanına ve özelliklerine bağlı olarak boya içerisine giren hammadde ve yarı mamul maddelerin homojen bir şekilde karışımı, imal edilen boyanın test edilmesi, ambalajlanması gibi işlemlerden ibarettir.

Boya içerisine giren hammadde ve yarı mamul madde karışımı genellikle mekanik

enerji kullanılarak sağlanır. Bu karıştırma işleminde en önemli husus pigment taneciklerini uygun değer tanecik büyüklüğüne düşürüp, taneciklerin bağlayıcı tarafından tamamen sarılması işlemidir. Pigmentlerin karışımını kolaylaştırmak için gerekli olan mekanik enerji silindirlerle sağlanır.

İmal edilecek olan boya kullanılacağı şartlara ve özelliklere göre formüle edilir. Bu

formüle göre küçük miktarlarda numuneler hazırlanarak istenilen özellikler test edilir. Araç boyası ile test plakasının boyasının bir birini tutması gerekir aksi halde araç üzerinde çok farklı tonda boya meydana gelir. Bu durum ise hiç istenmeyen bir durumdur.

26

2.4. Test Plakalarına Uygulanan Boyalarda Yapılan Kontrol Çeşitleri

Aşağıda anlatılan kontrol yöntemlerinin birçoğu şu an otomotiv fabrikalarında uygulanan yöntemler olmakla beraber bazıları otomotiv servislerinde de kullanılmaktadır. 2.4.1. Renk Kontrolü Renk gözle değerlendirilen bir durum olmasına rağmen cihazlarla da tespit edilmektedir (Resim 2.5). Standart numunenin rengi ile üretilen boyanın rengi birbirine uymalıdır. Bunun için üretilen boya ile boyanmış plaka ve standart boyalı plaka gözle kontrol edilir. Eğer renk tutmuyorsa İmalattaki boyanın rengi düzeltilir. Renk tutana kadar bu işleme devam edilir. Renk kontrolünü yapan kişinin yanılmaması için sık sık gözü kontrol edilir.

Resim 2.5: Spectrophotometre

2.4.2. Parlaklık Kontrolü

Parlaklık ölçümü için Glossmeter isimli cihaz kullanılır (Resim 2.6). Bu cihaz farklı açılardan parlaklık ölçümü alır. Bunun nedeni, farklı boya sistemleri için (son kat boya, pastel baz kat boya, metalik boya v.b.) farklı açılardan yansıtılmış ışık kaynağı ile pratikteki durumu simüle etmektir.

Resim 2.6: Glossmeter

27

2.4.3. Örtücülük Kontrolü

Boya filmi tatbik edildikten sonra boyanın yüzeyi kaplama yeterliliğidir. Boyanın içerisine giren pigment ve dolgu oranı ve cinsi boyanın örtücülüğünü değiştirir. Fabrikalarda bu işlem siyah beyaz bant ile diğer adıyla zebra bandı ile yapılır. Yaklaşık 6–7 bant test plakasının üzerine sıra ile yapıştırıldıktan sonra kontrol edilecek boya püskürtülür. İmal edilen boyanın siyah zemini hangi dereceye kadar örttüğü gözle kontrol edilir. Siyah beyaz renk ayrımının tamamen ortadan kalktığı boya kalınlığına göre değerlendirme yapılır. Resim 2.7’ de solda kontrole hazır plaka sağda ise kontrol boyası püskürtülmüş plaka görülmektedir.

Resim 2.7: Siyah beyaz bantla yapılan örtücülük kontrolü

2.4.4. Sertlik Kontrolü

Yüzey sertliği boyanın temel özelliklerindendir. Boyanın kürlenme derecesine ve yapısına göre değişir. Kürlenmiş boya filminin sertliği sıcaklık ve rutubete bağlı olarak değişir. Boyanın bu özelliği Resim 2.8’ de gösterilen salınımlı özel fotoselli test cihazları ile kontrol edilir. Diğer bir kontrol yöntemi de kalem sertliğidir. 7B den 5H kadar olan özel aparatına takılmış ve kendi ağırlığına bırakılmış kalemler ile boyanan yüzey sırayla çizilir ve silinir. Boyanan yüzeyi ilk çizmeye başlayan kalemin üzerindeki harf ve rakam boyanın sertliğini ifade eder.(Resim 2.9)

Resim 2.8: Sertlik ölçme cihazı Resim 2.9: Kalem sertliği

28

2.4.5. Kuru Film Kalınlığının Ölçülmesi

Boyanın uygulanan yüzeydeki kuru film kalınlığını mikron cinsinden ölçme işlemidir. Bu test İçin manyetik veya elektronik Ölçüm yapan aletler kullanılır (1 mikron =1/1000 mm). Ölçü aleti boyanan yüzeyin üzerindeki çeşitli noktalara değdirilerek kalınlığı ölçülür.

Resim 2.10: Boya film kalınlığının ölçülmesi 2.4.6. Yapışma Mukavemeti

Boyanın uygulandığı yüzeye yapışmasını ölçen testtir. Yapışma testi için yüzeye uygulanmış olan boya filmi özel bir araçla l 'er mm veya 2'şer mm lik bıçak aralıkları ile 25 kareye bölünür. (Resim 2.11)Bu kareler üzerine bant yapıştırılarak hızlı ve kuvvetli bir şekilde bir defada çekilir. Yüzeyden kalkan kare sayısına göre hangi boyama katında zafiyet olduğu tespit edilir.

Resim 2.11: Boya filminin araçla çizimi

2.4.7. Akma Eğilimi

Özel hazırlanmış, nokta aralıkları tespit edilmiş, üzerine küçük delikler açılmış (bu delikler akma işini kolaylaştırmak için açılmıştır), kontrol panelinin üzerine çeşitli

29

kalınlıklarda boya püskürtülür ve yatay konumda yaklaşık 5 dk beklenir. Daha sonra 140°C sıcaklıkta fırında dikey bir şekilde kurutulur. Boyanın akmaya başladığı nokta tespit edilerek karar verilir.

Resim 2.12: Akma eğilimi testi

2.4.8. Konik Bükme

Bükme cihazının konik silindirleri araşma yerleştirilen test plakası, silindirler tarafından bükülür. Bükülme işlemi sonunda plaka üzerinde oluşan çatlakların uzunluğuna göre karar verilir

Resim 2.13: Konik bükme testi 2.4.9. Taş Püskürtme Mukavemeti

Yaklaşık yarım kilo ağırlığında ki küçük demir bilyeler 3 atmosfer basınçta ve 10 saniye süre ile test plakasının üzerine püskürtülür. Plakanın üzerinde ve arkasında oluşan darbeler incelenerek değerlendirilir.

30

Resim 2.14:Test sonucu oluşan darbeler 2.4.10. Tuzlu Sis Korozyon Testi

Boyaların kullanım amacına bağlı olarak dirençlerinin ölçüldüğü testtir. Bunun için test panelleri % 20’lik tuzlu su karışımının 35–40 °C’ lik ortamda belirli süre püskürtüldüğü testtir. Boyada meydana gelen değişiklikler incelenerek değerlendirilir.

Resim 2.15: Test kabini

2.4.11. Su Sonrası Dayanım Testi

Kontrol edilecek boya ile boyanmış panel, ortam şartlarında 48 saat bekletilir. Daha sonra panel 24 saat 60 °C’ de bir su banyosunun içerisine bırakılır (Resim 2.16). Buradan çıkarılan panel 2 saat ortamda bırakılır. Daha sonra panelin sertliğine ve yapışma direncine bakılır. Buradaki fark %5 i geçmemelidir.

31

Resim 2.16: Su banyosu içerisinde bekletilen kontrol panelleri

2.4.12. Derin Çekme (Çukurlatma)Testi

Bu test kürlenmiş boya filminin mekanik performansını belirlemek amacıyla yapılır. Bir adet çelik bilye bir piston yardımıyla boyalı yüzeyin arkasından saca doğru itilir. Sacdaki boyanın çatlama anı tespit edildiğinde itme işlemi durdurulur. Pistonun panele girdiği mesafe milimetre olarak derin çekme direncini ifade eder.

Resim 2.17: Derin çekme testi uygulanmış panel

32


İşlem Basamakları Öneriler

Akıntının olduğu bölgeyi tespit Akıntının olduğu bölgeyi tespit ederken

iyi aydınlatılmış bir yerde çalışınız.

Akıntı hatalarını belirleyiniz.

Boya akıntısı

Vernik akıntısı

Modüldeki bilgi sayfalarını okuyarak

hatanın türünü belirleyiniz.

Boya hatalarının oluşma nedenlerini

tespit ederek aynı hataları

tekrarlamayınız.

İş güvenliği tedbirlerini alınız. Solvent buharlarını ve zımpara tozlarını

teneffüs etmemek için maske kullanınız.

Zımpara tozlarının diğer boyalı yüzeylere

zarar vermemesi için vakumlu zımpara

ekipmanları kullanınız.


33

Cildin solvent ile temasını önlemek için

eldiven kullanınız.

Solvent buharı ve temizleme tinerinin

göze kaçmaması için gözlük kullanınız.

Havalandırmanın iyi olduğu bir ortamda

çalışınız.

Maskeleme işlemi yapınız.

Diğer boyalı yüzeylere zarar vermemek

için maskeleme işlemini dikkatli yapınız.

Bir bandı yapıştırırken üzerinde kırışıklık

olmamasına dikkat edin.

Kenarlardan diğer bölgelere inceltici

sızmasını önlemek için iki katlı bant

kullanın.

34

Yüzeyi temizleme tineri ile

temizleyiniz.

Araç boyası üzerindeki akıntı zımpara

ile giderilebilecek kadar küçük ise

aşağıdaki işlemler uygulanır.

Temizleme tineri çok kolay alevlenebilir.

Bu nedenle yakıcı maddelerden uzak

tutunuz.

Düzeltilmesi mümkün olan yerleri P

1500 sulu zımpara ile zımparalayınız.

Kullanılan daha kalın ve kuru zımparalar

boyanın yüzeyini bozar ve kapatılması

zor zımpara izleri meydana getirir.



temizleyiniz.



tutunuz.

35


siliniz.


bırakmaması için temiz ve kuru bir bez

kullanınız.










kapatınız.





üzerine koyunuz.


hareketlerle bütün yüzeye uygulayınız


sırasında köşelere ve faturalı yüzeylere


Makinenin başlıklarında (sünger) çatlak











36

makinesinin poliş başlığını (sünger)




kapatınız.





üzerine koyunuz.




sırasında bir noktada fazla beklemeyiniz.

Boyanın yanmasına sebep olursunuz.






Araç boyası üzerindeki akıntı zımpara

ile giderilebilecek kadar küçük değil

ise Polyester Macun uygulaması

yapılarak hata giderilir.

Polyester macunu hazırlayınız

1.Belirlenen karışım oranına göre

macunun temel maddesini ve

sertleştiricisini tartıp hazırlayınız.

37

2.Sertleştiriciyi karıştırıp temel maddenin

üzerine koymak için spatula kullanınız.

3.Sertleştiriciyi spatulanın kenarı ile

macunun içerisine dairesel bir hareketle

karıştırın

4. Renk her yerde eşit hale gelene kadar

(homojen karışım sağlanana kadar) aynı

hareketlere devam edin. Macunu yığın

halinde toplayın.

5. Macun ve sertleştirici karışımının

hazırlanması işleminin fazla uzun

sürmemesine dikkat ediniz. Aksi halde

karışım sertleşmeye başlar ve yüzeye

38

uygulanması güçleşir.

Akıntının yönüne ters olacak şekilde

aşağıdan yukarıya doğru macunu ince

bir tabaka halinde sürünüz.

1-Sürülen her bir katın üzerinden 1/3' ü

kadar genişlikte yeniden geçiniz.

2-Spatulayı belirli bir açı ile hareket

ettiriniz.

3-Macunun her noktaya eşit yayılmasına

dikkat ediniz.

4-Spatulayı kullanırken merkezden dışarı

doğru daha fazla basıç uygulayınız.

Polyester macunun kurumasını

bekleyiniz.

39

Akıntıların daha kalın noktaları ortaya

çıkıncaya kadar önce P 1200 zımpara

ile zımparalayınız.

Daha sonra yüzeyde macun

kalmayıncaya kadar P 1500 zımpara ile

zımparalayınız.

Kullanılan daha kalın ve kuru zımparalar

boyanın yüzeyini bozar ve kapatılması

zor zımpara izleri meydana getirir.



temizleyiniz.



tutunuz.


siliniz.


bırakması için temiz ve kuru bir bez

kullanınız.

40










kapatınız.





üzerine koyunuz.


hareketlerle bütün yüzeye uygulayınız


sırasında köşelere ve faturalı yüzeylere


Makinenin başlıklarında (sünger)çatlak







makinesinin poliş başlığını (sünger)




kapatınız.





üzerine koyunuz.






sırasında bir noktada fazla beklemeyiniz.

Boyanın yanmasına sebep olursunuz.

41








42


Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyiniz. A-OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1. Aşağıdakilerden hangisi opak boya ve vernik üzerindeki akıntı oluşma nedenlerinden

bir tanesi değildir? A) Hava şartlarına göre düzenli boya, tiner, serleştirici karışımının yapılmaması. B) Boya tabancası uygulama basıncının doğru ayarlanması. C) Boyanacak yüzeyin soğuk olması. D) Boya tabancasının yüzeye uzak tutulması

2. Aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Boyanacak yüzeyin sıcaklığı önemli değildir. B) Boya viskozitesinin çok ince olmasına dikkat edilmelidir. C) Çok düşük değerde ayarlanan uygulama basınç boya yüzeyinde akma neden olur D) İnce bir boya malzemesi kalın meme çaplı boya tabancası ile uygulanırsa akıntı oluşmaz.

3. Aşağıdakilerden hangisi test plakalarına uygulanan boyalarda yapılan kontrol

çeşitlerinden bir tanesidir? A) Uçuculuk kontrolü B) Sertlik kontrolü C) Sıcaklık kontrolü D) Performans kontrolü

4. Hazırlanmış boya ile boyanmış plaka ve standart boyalı plakanın göz ile kontrol edilerek

yapılan kontrol aşağıdakilerden hangisidir? A) Renk kontrolü B) Parlaklık kontrolü C) Örtücülük kontrolü D) Yapışma kontrolü

5. Küçük boya akıntılarını gidermek için hangi zımpara kullanılmalıdır?

A) P 100 B) P 400 C) P 800 D) P 1500

DEĞERLENDİRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini tekrarlayınız. Cevaplarınızın hepsi doğru ise modül değerlendirmesi için öğretmeninize başvurabilirsiniz.


43

MODÜL DEĞERLENDİRME Bu modül kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak

belirleyiniz

A-OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki soruları Doğru-Yanlış Şeklinde cevaplayınız.

1.Polyester macun dolgu ve yoklama işlemlerinde kullanılır.(….)

2.Kuru film kalınlığının ölçülmesi işleminde boyanın uygulanan yüzeydeki kalınlığı mm

cinsinden ölçülür.(….)

3.Pasta-Poliş işleminde faturalı yüzeylere fazla basınç uygulanmalıdır.(….)

4.Pasta-Poliş işlemi kuvvetli güneş ışığı altında yapılmalıdır.(….)

5.Polişleme işleminin bittiği aracın renginde canlılık oluşması ile anlaşılır.(….)

6.Maskeleme işleminde bant yapıştırılırken üzerinde kırışıklık oluşmasına dikkat

edilmelidir.(….)

7.Yeni boyanmış bir araç 4-5 hafta sadece deterjanla ve basınçlı su ile yıkanmalıdır.(….)

8.Boya uygulama katları arasında beklemeye gerek yoktur.(….)

9.Boya tabancası ve yüzey arasında 15-20 cm mesafe olmalıdır.(….)

10.Boyaları kullanım amacına bağlı olarak dirençlerinin ölçüldüğü teste tuzlu sis korozyon

testi denir.(….)

11.Polyester macun uygulamasında macunun her noktada eşit yayılmasına dikkat edilir.(….)

Aşağıdaki cümlelerin boş bırakılan yerlerini tamamlayınız.

12.Solvent buharlarını ve zımpara tozlarını teneffüs etmemek için…………………takınız.

13.Zımpara tozlarının diğer boyalı yüzeylere zarar vermemesi için

……………………..ekipmanları kullanınız.

14.Oluşan zımpara tozları ve boya kalıntıları ……………………ile temizlenir.

15.Polyester macun akıntının yönüne……………………..olacak şekilde sürülür.

MODÜL DEĞERLENDİRME

44

B-PERFORMANS TESTİ(YETERLİK ÖLÇME)

Modül ile kazandığınız yeterliği aşağıdaki kriterlere göre değerlendiriniz.

GERÇEKLEŞMESİ GEREKEN DAVRANIŞLAR Opak Boya Ve Vernik Üzerindeki Toz Hataların Oluşması Ve

Düzeltilmesi EVET HAYIR

1.Toz hatasının olduğu bölgeyi doğru tespit ettiniz mi? 2.Modüldeki bilgi sayfalarını okuyarak toz hatalarının oluşma nedenlerini doğru bir şekilde belirlediniz mi?

3.İş güvenliği tedbirlerini aldınız mı? 4.Diğer boyalı yüzeylere zarar vermemek için maskeleme işlemini dikkatli yaptınız mı?

5.Yüzeyi temizleme tineri ile temizlediniz mi? 6.Düzeltilmesi mümkün olan yerleri P 1500 sulu zımpara ile zımparaladınız mı?

7.Oluşan zımpara talaşları ve boya kalıntılarını diğer yüzeylere zarar vermemesi için temizleme tineri ile temizlediniz mi?

8.Yüzeyi temiz ve kuru bir bezle hemen sildiniz mi?

Pasta-Poliş İşlemi 1.El ile yapılan pasta işlemde, pastayı beze emdirerek yüzey üzerine dairesel hareketlerle uyguladınız mı? 2.Makine ile yapılan pasta işleminde cila makinesinin pasta başlığını (sünger) doğru taktınız mı? 3.Makinenin başlıklarında (sünger)çatlak ve yırtık olup olmadığını kontrol ettiniz mi? 4.Cilalama makinesini 30 sn çalıştırıp herhangi bir titreme olup olmadığını kontrol edip makineyi kapadınız mı? 5.Pastayı süngere emdirip cilalama makinesinin düğmesine basmadan önce makineyi yüzeyin üzerine koydunuz mu? 6.Makineyi çalıştırarak pastayı dairesel hareketlerle bütün yüzeye uyguladınız mı? 7.El ile yapılan poliş işlemde, polişi beze emdirerek yüzey üzerine dairesel hareketlerle uyguladınız mı? 8.Makine ile yapılan poliş işleminde cila makinesinin poliş başlığını (sünger) doğru taktınız mı? 9.Makinenin başlıklarında (sünger)çatlak ve yırtık olup olmadığını kontrol ettiniz mi? 10.Cilalama makinesini 30 sn çalıştırıp herhangi bir titreme olup olmadığını kontrol edip makineyi kapadınız mı?

45

11.Polişi süngere emdirip cilalama makinesinin düğmesine basmadan önce makineyi yüzeyin üzerine koydunuz mu? 12.Makineyi çalıştırarak polişi dairesel hareketlerle bütün yüzeye uyguladınız mı?

13.Polişlenmiş yüzeyi kontrol ettiniz mi?

14.Araç boyasında parlaklık oluştu mu?

15.Aracın renginde canlılık oluştu mu?

16.Boya yüzeyi üzerindeki çok küçük kılcal çizikler giderildi mi?

Opak boya ve vernik üzerindeki akıntı hataların oluşması ve düzeltilmesi

1. Akıntının olduğu bölgeyi doğru temizlediniz mi? 2.Modüldeki bilgi sayfalarını okuyarak akıntı hatalarının oluşma nedenlerini doğru bir şekilde belirlediniz mi?

3.İş güvenliği tedbirlerini aldınız mı? 4.Diğer boyalı yüzeylere zarar vermemek için maskeleme işlemini dikkatli yaptınız mı?

5.Yüzeyi temizleme tineri ile temizlediniz mi?

A) Araç boyası üzerindeki akıntı zımpara ile giderilebilecek kadar küçük ise;

1.Düzeltilmesi mümkün olan yerleri P 1500 sulu zımpara ile zımparaladınız mı?

2.Oluşan zımpara talaşları ve boya kalıntılarını diğer yüzeylere zarar vermemesi için temizleme tineri ile temizlediniz mi?

3.Yüzeyi temiz ve kuru bir bezle hemen sildiniz mi?

4.Pasta işlemini doğru bir şekilde yaptınız mı?

5.Poliş işlemini doğru bir şekilde yaptınız mı?

B) Araç boyası üzerindeki akıntı zımpara ile giderilebilecek kadar küçük değil ise;

1.Polyester macunu hazırladınız mı?

2. Polyester macunu hazırlarken, belirlenen karışım oranına göre macunun temel maddesini ve sertleştiricisini tartıp hazırladınız mı?

46

3. Sertleştiriciyi karıştırıp temel maddenin üzerine koymak için spatula kullandınız mı?

4 Sertleştiriciyi spatulanın kenarı ile macunun içerisine dairesel bir hareketle karıştırdınız mı?

5. Rengin her yerde eşit hale gelene kadar karıştırdınız mı?

6. Akıntının yönüne ters olacak şekilde aşağıdan yukarıya doğru macununu sürdünüz mü?

7. Sürülen her bir katın üzerinden 1/3' ü kadar genişlikte yeniden geçtiniz mi?

8. Spatulayı belirli bir açı ile hareket ettirdiniz mi?

9. Macunun her noktada eşit yayılmasına dikkat ettiniz mi? 10. Spatulayı kullanırken merkezden dışarıya doğru daha fazla basıç uyguladınız mı?

11. Polyester macunun kurumasını beklediniz mi?

12. Akıntıların daha kalın noktaları ortaya çıkıncaya kadar önce P 1200 zımpara ile zımparaladınız mı?

13. Daha sonra yüzeyde macun kalmayıncaya kadar P 1500 zımpara ile zımparaladınız mı?

14. Oluşan zımpara talaşları ve boya kalıntılarını diğer yüzeylere zarar vermemesi için temizleme tineri ile temizlediniz mi?

15. Yüzeyi temiz ve kuru bir bezle hemen sildiniz mi?

16. Pasta işlemini doğru bir şekilde yaptınız mı?

17. Poliş işlemini doğru bir şekilde yaptınız mı?

DEĞERLENDİRME

Modül faaliyetleri ve araştırma çalışmaları sonunda kazandığınız bilgi ve becerilerin ölçülmesi için size bu performans testi uygulanmıştır. Test sonunda verdiğiniz “HAYIR” yanıtları fazla ise bu modülü bir daha okumalısınız

Test sonunda bütün sorulara “EVET” yanıtını verdiyseniz modülü tamamladınız,

tebrik ederiz.

47

CEVAP ANAHTARI ÖĞRENME FAALİYET–1 CEVAP ANAHTARI

1 D

2 C

3 A

4 C

5 B

ÖĞRENME FAALİYET–2CEVAP ANAHTARI

1 D

2 C

3 B

4 A

5 D

MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI

1 DOĞRU 9 DOĞRU

2 YANLIŞ 10 DOĞRU

3 YANLIŞ 11 DOĞRU

4 YANLIŞ 12 Maske

5 DOĞRU 13 Vakumlu zımpara

6 YANLIŞ 14 Temizleme tineri

7 YANLIŞ 15 Ters

8 YANLIŞ

CEVAP ANAHTALARI

48

ÖNERİLEN KAYNAKLAR www.standox.com.tr

www.ppg.com

www. glasurit.com

Çeşitli Otomobil Tamir Ürün Kataloğları (Baykoç, 3M,MXS, Orbay, Akzo

Nobel)

Çeşitli Otomobil Dergileri

Boya Koruması İle İlgili Web Siteleri (www.ziebart com,www.autowax.com)

ÖNERİLEN KAYNAKLAR

49

KAYNAKÇA

ZORLU Nihat, Otomotiv Tamir Boyacılığı, İzmir, 2000. ZORLU Nihat, Otomobil Boyacılığı, İstanbul, 1994. BİLGİÇ Atilla, Çetin EĞİLMEZ, Oto Boyama Tekniği, İstanbul. DYO, Boya ve Boyama Hataları Nedenleri Onarım Yöntemleri Kataloğu,

İzmir. HONDA, Boya Temel Eğitim Kitabı 1–2, 1999. MXS, Ürün Kataloğu, İstanbul. ORBAY, Ürün Kataloğu, Bursa. PPG Boya Problemlerinin Tanımlanması Kataloğu. STANDOX Boya Hatalarının Değerlendirilmesi ve Düzeltilmesi Kataloğu,,

İstanbul. 3M Otomotiv Tamir Grubu Ürün Katoloğu, İstanbul, 2000. TOFAŞ Karoseri Eğitimi Teknik Eğitim Notları, Bursa, 1998. YAVUZ Eyüp, TOFAŞ Teknik Eğitim Merkezi, Bursa.

KAYNAKÇA

microsoft word - boya hatalarn düzeltme 1+++

Documents