Mühendislik Etiği

(Ahlak Bilimi)

• Ceng 1002 ders notları, orjinali için:

• http://enisden.wordpress.com/2013/03/01/e

ngineering-ethics/

• Türkçe çeviri: Harun Fatih Özkal

Mühendis Yemini

BANA VERİLEN MÜHENDİSLİK ÜNVANINA DAİMA LAYIK

OLMAYA;

ONUN BANA SAĞLADIĞI YETKİ VE YÜKLEDİĞİ

SORUMLULUĞU BİLEREK, HANGİ ŞARTLAR ALTINDA

OLURSA OLSUN ONLARI ANCAK İYİYE KULLANMAYA;

YURDUMA VE İNSANLARA YARARLI OLMAYA KENDİMİ VE

MESLEĞİMİ MADDİ VE MANEVİ ALANLARDA YÜKSELTMEĞE

ÇALIŞACAĞIMA,

NAMUSUM VE ŞEREFİM ÜZERİNE YEMİN EDERİM.

http://www.mmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=25438&tipi=68&s

ube=2#.UVKt9Rx0yAk

1954 yılında Amerikan Ulusal Profesyonel

Mühendisler Topluluğu (NSPE) aşağıdaki

açıklamaları Mühendis Yemini olarak kabul etti

• Bir mühendis olarak, profesyonel bilgimi ve yetilerimi

insanların refahını yükseltmeye adıyorum.

• Azami performans sergileyeceğimi,

• Dürüst olmayan hiçbir kuruluşun içine katılmayacağımı,

• Yasalara bağlı olarak yaşayıp çalışacağımı ve yüksek

standartlarda mesleki davranışlarda bulunacağımı,

• Hizmeti karın, onuru kişisel çıkarların ve halkın refahını her

şeyin önüne koyacağımı,

• Tevazu ve ilahi rehberin yardımıyla taahüt ediyorum.

1997 yılında benzer açıklamalar Mühendisler

Akreditasyon ve Teknoloji Kurumu (ABET)

tarafından kabul edildi.

Mühendisler, mühendslik mesleğinin namusluluğunu,

onurunu ve itibarını aşağıdaki gibi tutar ve geliştirirler:

• Bilgileri ve yetileri insanlığın refahını arttırmada

kullanma,

• Dürüst ve tarafsız olmak ile birlikte halka ve iş

verenlere güvenilir hizmet verme,

• Profesyonel mühendisliğin yetki ve prestijini arttırmaya

gayret etme,

• Kendi disiplinindeki profesyonel ve teknik

toplulukları destekleme.

“ethica” Yunanca kökenli bir sözcük olup “karakter”

anlamındadır

Mühendislik etiği, mühendislerin kişisel davranışları

ile ilgili olduğu kadar profesyonel yaşantılarındaki

ahlaklı olarak ilerlemeyi desteklemesi, dürüstlüğü ve

haysiyeti ile de ilgilidir.

Bu davranış kurallarının bazı yükümlülükleri vardır

• Benlik

• İşveren ve/veya müşteri

• Meslektaşlar ve iş arkadaşları

• Halk

• Çevre

Önsöz

Mühendislik ilerleme ve yüksek prensipler

gerektirdiğine inanılan hukuk, tıp ve teknoloji

uzmanlıklarından bir tanesidir. Bu mesleğin üyeleri

olarak, bizlerden yüksek derecede dürüstlük ve

ilerleme beklenmektedir. Mühendislik insanların

hayat kalitesine direkt olarak hayati bir etkiye

sahiptir. Bu çerçevede, mühendisler tarafından

sağlanan hizmetler tarafsız, dürüst, yansız, halkın

sağlığını, güvenliğini ve refahını koruyan hizmetler

olmalıdır. Mühendisler en yüksek ilkelere sahip

etiksel davranışları uzmanlığın standartları gereğince

sergilemek zorundadır

1. Temel Kanunlar

• Halkın güvenliğini, sağlığını ve refahını üstün tutmak

• Yalnızca kendi yetki alanında hizmet vermek

• Kamuoyu problemlerine doğrucu ve objektif tavır

sergilemek

• Aldatıcı hareketlerden kaçınmak

• Sorumlu, onurlu, etiğe uygun ve yasal bir şekilde davranarak

mesleğin itibarını ve yararını arttırmak

• Mühendisler mesleki görevlerini yerine getirirken, yukarıda

sıralananlar için söz vermelidir.

Mesleki Kurallar

1 – Mühendisler halkın sağlığını,

güvenliğini ve refahını üstün tutmalı

• Eğer mühendislerin sağduyusu hayati tehlike özelliği taşıyan koşullar

altında geçersizse, onlar müşterilerine veya işverenlerine başka yetkilerin

kendileri için daha uygun olabileceğini bildirmelidirler.

• Mühendisler yalnızca uygulanabilir standartlarındaki mühendislik

dokümanlarını onaylamalıdır.

• Mühendisler, yasalar gerektirmedikçe bilgileri, verileri veya gerçekleri

müşterilerin veya işverenlerin izni olmaksızın açığa çıkarmamalılar.

• Mühendisler isimlerinin yada ortaklıklarının dürüst olmadığına inandıkları

kişi veya kurumlarca iş girişimleri için kullanılmasına izin vermemeliler.

2 – Mühendisler yalnızca kendi

yeterlilik alanlarında hizmet vermelidir.

• Mühendisler ödevleri yalnızca nitelikli olduğunda veya

belirli bir teknik alanda deneyim içerdiğinde üstlenmelidir.

• Mühendisler imzalarını kendi kontrolleri altında yapılmamış

veya yetkinlik eksikliği içeren plan veya dokümanların altına

atmamalıdır.

• Mühendisler bütün proje koordinasyonunu kabul edebilirler

ve proje giriş belgelerini imzalayabilirler ancak her teknik

bölüm yetenekli mühendislerce oluşturulmalıdır.

3- Kamuoyu problemlerine doğrucu ve

objektif tavır sergilemelidir.

• Mühendisler mesleki raporlarında, açıklamalarında ve

kanıtlarında objektif ve doğrucu olmalıdır. Raporlarında,

açıklamalarında ve kanıtlarında güncel ise tarih taşıdığını

göstermeli ve ilgili ve alakalı bütün bilgiye sahip olmalı.

• Mühendisler, tüm mesleki raporlarda, tamamen objektif ve

gerçekçi olmalıdır

4. Mühendisler, mesleki konularda, her işveren

veya müşteri için güvenilir vekil olarak

davranacaklar ve çıkar çatışmalarından

kaçınacaklardır.

• Mühendisler, kendileri ile işveren veya müşteriler arasında anlaşmazlık

oluşturacak herhangi bir anlaşmayı bilerek taahhüt etmemelidir.

• Mühendisler, ne aynı proje hizmetleri için ne de aynı projeyle ilgili farklı

hizmetler için, tüm ilgili tarafların açık ve anlaşmaya dayanan şartları dışında

ücret, mal veya benzeri şeyleri kabul etmemelidir.

• Mühendisler, kendi üretimlerini gerçekleştirmek için gerekli malzeme veya

donanım dışında, ücretsiz mühendislik hizmetlerini içeren konularda maddi

veya diğer değerlendirilebilir şeyler istememeliler ve kabul etmemelidir.

• Mühendisler, bir resmi komisyon üyesi, kontrolörü veya hükümet memuru

olarak kendisi tarafından sağlanan hizmetlere karşı olan açıklamalara,

etkinliklere, organizasyonlara veya mühendislik uygulamalarına

katılmayacaklardır.

5. Mühendisler aldatıcı hareketlerden

kaçınmalıdır

• Mühendisler, kendi akademik ve mesleki yeteneklerini tahrif

etmeyecek ve bunların yanlış olarak temsil edilmesine

hizmet etmemelidir. Tayinlerine ilişkin konularda veya

sorumluluklarında yanlış beyanlar veya abartmalar

yapmamalıdır. İş istemeye ilişkin broşür veya diğer

gösterimlerde, işleri, üyelikleri, ilişkileri veya çalışmaları ve

yeteneklerini artırmak amacı ve niyeti ile geçmişteki

başarıları konularında yanlış beyanlarda bulunmamalıdır.

• Mühendisler, işi almak için doğrudan veya dolaylı olarak

herhangi bir komisyon, politik destek, hediye veya diğer

benzeri şeyleri ödememeli, ödeme teklifinde

bulunmamalıdır.

III. Profesyonel Yükümlülükler

1. Mühendislerin tüm ilişkilerinde dürüstlük ve

doğruluk rehberlik etmelidir

a. Mühendisler kendi hatalarını kabul etmeli ve gerçekleri

çarpıtmamalı ya da değiştirmemelidir.

b. Eğer mühendisler bir projenin başarılı olmayacağına inanıyorsa

müşterisini ya da işverenini uyarmalıdır.

c. Mühendisler kendi normal düzenini bozacak herhangi bir ek işi

kabul etmemelidir, eğer kabul edecek ise de işverenini bu

konuda bilgilendirmelidir.

d. Mühendisler yanlış veya yanıltıcı beyanlarla başka bir işverenin

bir çalışanını çekmeye çalışmamalıdır.

e. Mühendisler grevlere aktif olarak katılmamalı, grev sözcülüğü

yapmamalı ya da diğer toplu eylemlere katılmamalıdır. (Sizce

neden?)

f. Mühendisler meslek onuru ve bütünlüğü pahasına kendi

çıkarlarını teşvik etmemelidirler.

2 Mühendisler tüm zamanını halkın çıkarına

harcamalıdır

• Mühendisler gençlere kariyer rehberliği, sağlık ve

toplumun daha iyi olması için içinde

bulunabilecekleri vatandaşlık hizmetlerini

gözetmelidirler.

• Mühendisler mühendislik standartlarına uygun

olmayan plan veya şartnameleri imzalamalıdır. Eğer

müşteri veya işveren ısrarcı olursa uygun bir şekilde

çekilmelidir.

• Mühendisler halkın bilgisini ve mühendislere olan

takdirini arttırmak için çaba göstermelidir.

3. Mühendisler kamuyu aldatan tüm kurallardan

ve uygulamalardan kaçınmalıdır

a. Mühendisler yanlış bir bilgi içeren ya da bir

gerçeği ihmal eden tabloların kullanımını

önlemelidirler.

b. İşverenlerin yukarıdaki gibi mühendisler

için iş ilanı vermeleri onlar için faydalı

olacaktır.

c. Mühendisler teknik yazılar hazırlayabilir,

ancak bu tür yazılar yazara kredi

sağlamamalıdır.

4- Mühendisler iş meseleleri ile ilgili gizli bilgileri veya

teknik süreci izin olmaksızın açığa vurmamalıdır.

• Mühendisler tüm tarafların rızası olmadan belirli bir

mühendisin kazanmış olduğu yeni bir projeyi

desteklememelidir.

• Mühendisler tüm tarafların rızası olmadan hakkında

bilgi edindiği eski bir müşteri veya işveren ile rakip

olarak karşılaşmamalı.

5. Mühendisler arasındaki çıkar çatışmaları

profesyonel görevlerini etkilememelidir.

a. Mühendisler projelerinde maddi çıkarlarından

dolayı herhangi bir tedarikçinin şartlarını kabul

etmemelidir.

b. Mühendisler sorumlu olduğu iş ile ilgili olarak

müşterilerinden, işverenlerinden veya diğer

kişilerden, doğrudan ya da dolaylı olarak, hiçbir

şekilde komisyon almamalıdırlar.

6 Mühendisler iş elde etmek için meslektaşlarını

kuşkulu yoldan doğru olmayacak şekilde

eleştirmekten kaçınmalıdır.

• Mühendisler karalarını etkileyebilecek komisyonları talep

yada kabul etmemelidir.

• Mühendisler maaşlı pozisyonlarda yalnızca işverenin

politikalarıyla tutarlı olan ölçüde ve etik hususlar

doğrultusunda yarı zamanlı mühendisliği kabul etmelidir.

• Mühendisler işverenin rızası olmadan laboratuar veya ofis

gereçlerini çalışma alanı dışında özel sebepler için

kullanmamalıdır

7. Mühendisler asla, doğrudan ya da

dolaylı olarak mesleki itibarını,

olanakları, uygulamaları ya da diğer

mühendislerin istihdamını

engellememelidirler. Eğer diğer iş

arkadaşlarının hatalı ya da yasadışı

bir uygulama yaptığına inanıyorsa

bu eylemi uygun makama

bildirmelidir.

a. Mühendisler, uygulamalar sırasında aynı müşteri

için diğer mühendis arkadaşlarının çalışmalarını

yorumlamamalıdırlar. Böyle bir mühendisin, o iş

ile veya işyeri ile bağlantısı kesilmelidir.

b. Devlette, endüstride veya eğitim hizmetinde

bulunan mühendisler, görevlerinin gerektirdiği

zaman diğer mühendislerin çalışmalarını gözden

geçirme ve değerlendirme hakkına sahiptir.

c. Satış veya endüstri alanında çalışan mühendisler

tedarikçilerin ürünlerini temsil etme veya kendi

alanında karşılaştırmalar yapma hakkında sahiptir.

Mühendisler profesyonel

aktiviteleri için kişisel sorumluluk

kabul etmemelidirler. Ancak

mühendisler kendi uygulamaları

dışında ortaya çıkan ağır

ihmallerden tazminat talep edebilir.

Aksi halde mühendisin çıkarları

korunmaz.

• Mühendisler devletin yürürlülükte olan

yasalarına uygun olarak mühendislik

uygulamalıdır.

• Mühendisler mühendislik ile ilgili olmayan

bir derneği veya kuruluşu etik olmayan bir

davranış için paravan olarak

kullanmamalıdır.

9. Mühendisler diğer

mühendislerin çalışmalara şans

ve özel ilgi alanlarına da söz

hakkı tanımalı.

• Eğer mümkünse mühendisler yaptıkları dizayn, icat, yazdığı

bir yazı veya herhangi bir diğer başarısında kendisine

yardımcı olan insanların ismini başarısında kullanmalıdırlar.

• Bir mühendisim müşterisi için yaptığı tasarım o müşterisine

ait olduğundan dolayı başka bir projede kullanılamaz,

kendisininmiş gibi satılamaz, izinsiz bir şekilde çoğaltamaz.

• Mühendisin tasarımı, verileri, kayıtları ve notları yalnızca

işverenin belirlediği alanda kullanmalıdır. İşveren

mühendisin bilgiyi kullandığı diğer alan için zararı

ödemelidir.

• Mühendisler çalışma öncesinde başka kişilerle bağlantısı olan

geliştirmeler, planlar, tasarımlar veya telif hakkı olan

kişilerle anlaşmalıdır.

KAYNAKLAR:

• http://www.nspe.org

• http://onlineethics.org

• http://www.globalethics.org

• http://abet.org