mevlana celaleddin-i rumi (hz.) mesnevi Şerif -1.cilt beyit-1-700

Mevlana Celaleddin-i Rumi (Hz.) Mesnevi Serif -1.Cilt Beyit-1-700

http://www.haydinamaza.net/_mesnevi/k1_1.asp.htm[22.5.2015 14:31:25]

.

MESNEVI SERIFANA SAYFA

KITAP-1

BEYIT 1-700

1. Dinle, bu ney nasil sikyet ediyor, ayriliklari nasil anlatiyor: Beni kamisliktan kestiklerinden beri feryadimdan erkek, kadin herkes aglayip inledi.

Ayriliktan para para olmus, kalb isterim ki, istiyak derdini aayim. Aslinda uzak dsen kisi, yine vuslat zamanini arar.

5. Ben her cemiyette agladim, inledim. Fena hallilerle de es oldum, iyi hallilerle de. Herkes kendi zanninca benim dostum oldu ama kimse iimdeki sirlari arastirmadi.

Benim esrarim feryadimdan uzak degildir, ancak (her) gzde, kulakta o nur yok. Ten candan, can da tenden gizli kapakli degildir, lkin cani grmek iin kimseye izin yok.

Bu neyin sesi atestir, hava degil; kimde bu ates yoksa yok olsun!

10. Ask atesidir ki neyin iine dsmstr, ask coskunlugudur ki sarabin iine dsmstr. Ney, dosttan ayrilan kisinin arkadasi, haldasidir. Onun perdeleri, perdelerimizi yirtti.

Ney gibi hem bir zehir, hem bir tiryak, ney gibi hem bir hemdem, hem bir mstak kim grd? Ney, kanla dolu olan yoldan bahsetmekte, Mecnun askinin kissalarini sylemektedir. Bu aklin mahremi akilsizdan baskasi degildir, dile de kulaktan baska msteri yoktur.

15. Bizim gamimizdan gnler, vakitsiz bir hale geldi; gnler yanislarla yoldas oldu. Gnler getiyse, geip gitsin; korkumuz yok. Ey temizlikte naziri olmayan, hemen sen kal!

Baliktan baska her sey suya kandi, rizki olmayana da gnler uzadi. Ham, piskinin halinden anlamaz, yle ise sz kisa kesilmelidir vesselm.

* * *

Ey ogul! Bagi z, azat ol. Ne zamana kadar gms, altin esiri olacaksin?

20. Denizi bir testiye dkersen ne alir? Bir gnn kismetini Harislerin gz testisi dolmadi. Sedef, kanaatkr oldugundan inci ile doldu. Bir ask yznden elbisesi yirtilan, hirstan, ayiptan adamakilli temizlendi. Ey bizim sevdasi gzel askimiz; sadol; ey btn hastaliklarimizin hekimi;

Ey bizim kibir ve azametimizin ilci, ey bizim Efltunumuz! Ey bizim Calinusumuz!

25. Toprak beden, asktan gklere ikti; dag oynamaya basladi, eviklesti. Ey sik! Ask; Trun cani oldu. Tr sarhos, Msa da dsp bayilmis!

Zamanimi beraber geirdigim arkadasimin dudagina es olsaydim ( sirlarina tahamml edecek birhemdem bulsaydim) ney gibi ben de sylenecek seyleri sylerdim.

Dildesinden ayri dsen, yz trl nagmesi olsa bile dilsizdir. Gl solup mevsim geince artik blblden maceralar isitemezsin.

30. Her sey msuktur, sik bir perdedir. Yasayan msuktur, sik bir ldr. Kimin aska meyli yoksa o kanatsiz bir kus gibidir, vah ona!

Sevgilimin nuru nde, artta olmadika ben nasil n, sonu idrak edebilirim? Ask, bu szn disari ikip yazilmasini ister; ayna gammaz olmaz da ne olur?

Aynan, bilir misin, neden gammaz degil? Yznden tozu, pasi silinmemis de ondan!

.



Padisahin bir halayiga sik olup satin almasi, halayigin hastalanmasi, onu iyi etmek iin tedbiri

35. Ey dostlar! Bu hikyeyi dinleyiniz. Hakikatte o bizim bu gnk halimizdir. Bundan evvelki bir zamanda bir padisah vardi. O hem dnya, hem din saltanatina malikti.

Padisah, bir gn hususi adamlari ile av iin hayvana binmis, giderken. Ana caddede bir halayik grd, o halayigin klesi oldu.

Can kusu kafeste irpinmaya basladi. Mal verdi, o halayigi satin aldi.

40. Onu alip arzusuna nail oldu. Fakat kazara o halayik hastalandi. Birisinin esegi varmis, fakat palani yokmus. Palani ele geirmis, bu sefer esegi kurt kapmis.

Birisinin ibrigi varmis, fakat suyu elde edememis. Suyu bulunca da ibrik kirilmis! Padisah sagdan, soldan hekimler topladi. Dedi ki: Ikimizin hayati da sizin elinizdedir.

Benim hayatim bir sey degil, asil canimin cani odur. Ben dertliyim, hastayim dermanim o.

45. Kim benim canima derman ederse benim hazinemi, incimi ve mercanimi (atiye ve ihsanimi) o aldi(demektir).

Hepsi birden dediler ki: Canimizi feda edelim. Beraberce dsnp beraberce tedavi edelim. Bizim her birimiz bir lem Mesihidir, elimizde her hastaliga bir il vardir.

Kibirlerinden Allah isterse (insaallah ) demediler. Allah da onlara insanlarin cizligini gsterdi. Insaallah szn terk ettiklerini sylemeden maksadim, insanlarin yrek katiligini ve magrurlugunu

sylemektir. Yoksa riz bir halet olan insaallahi sylemeyi unuttuklarini anlatmak degildir.

50. Hey gidi nice insaallahi diliyle sylemeyen vardir ki cani insaallah la es olmustur. Il ve tedavi nevinden her ne yapildiysa hastalik artti, maksat da hsil olmadi.

O halayikcagiz, hastaliktan kil gibi olunca padisahin kanli gz yasi irmaga dnd. Kazara sirkengbin safrayi arttirdi. Badem yagi da kuruluk tesirini gstermeye basladi.

Karahelileyle kabiz oldu, ferahligi gitti; su, neft gibi atese yardim etti.

Halayigin tedavisinde hekimlerin ciz kalmalarini padisahin anlamasi, Tanri tapusuna yz tutmasi ve bir uluyu ryada grmesi

55. Padisah, hekimlerin ciz kaldiklarini grnce yalinayak mescide kostu. Mescide gidip mihrap tarafina yneldi. Secde yeri gz yasindan sirsiklam oldu.

Yokluk istigrakindan kendisine gelince agzini ati, hos bir tarzda medh senaya basladi: En az bahsisi dnya mlk olan Tanrim! Ben ne syleyeyim? Zaten sen gizlileri bilirsin.

Ey daima dilegimize penah olan Tanri! Biz bu sefer de yolu yanildik.

60. Ama sen Ben geri senin gizledigin seyleri bilirim. Fakat sen, yine onlari meydana dk dedin. Padisah, t can evinden cosunca bagislama denizi de cosmaya basladi.

Aglama esnasinda uykuya daldi. Ryasinda bir pir grnd. Dedi ki: Ey padisah, mjde; dileklerin kabul oldu. Yarin bir yabanci gelirse o, bizdendir.

O gelen hazik hekimdir. Onu dogru bil, nk o emin ve gerek erenlerdendir.

65. Ilcinda kati sihri gr, mizacinda da Hak kudretini msahede et. Vade zamani gelip gndz olunca... gnes dogudan grnp yildizlari yakinca:

Ryada kendine gsterdikleri zati grmek iin pencerede bekliyordu. Bir de grd ki, faziletli, fevkalde hnerli, bilgili bir kimse, glge ortasinda bir gnes;

Uzaktan hill gibi erismekte, yok oldugu halde hayal seklinde var gibi grnmekte.

70. Ruhumuzda da hayal, yok gibidir. Sen btn bir cihani hayal zere yrr gr! Onlarin baslari da, savaslari da hayale mstenittir. gnmeleri de, utanmalari da bir hayalden

trdr. Evliyanin tuzagi olan o hayaller, Tanri bahelerindeki ay ehrelilerin akisleridir.

Padisahin ryada grdg hayal de o misafir prin ehresinde grnp duruyordu. Padisah bizzat mabeyincilerin yerine kostu, o gaipten gelen konugun huzuruna vardi.

75. Her ikisi de sinalik (yzgelik) grenmis bir tek denizdi, her ikisi de dikilmeksizin birbirine dikilmis,baglanmislardi.

Padisah: Benim asil sevgilim sensin, o degil. Fakat dnyada is isten ikar. Ey aziz, sen bana Mustafasin. Ben de sana mer gibiyim. Senin hizmetin ugrunda belime gayret

kemerini bagladim dedi.

Muvaffakiyetler verici Ulu Tanridan muvaffakiyet ve btn ahvalde edebe riayet dileyis, edepsizlikve terbiyesizligin pek fena zararlari

Tanridan edebe muvaffak olmayi dileyelim. Edebi olmayan kimse Tanrinin ltfundan mahrumdur.



80. Edebi olmayan yalniz kendine ktlk etmis olmaz. Belki btn dnyayi atese vermis olur. Alisverissiz, dedikodusuz Tanri sofrasi gkten iniyordu.

Ms kavmi iinde birka kimse terbiyesizce hani sarmisak, mercimek dediler. Ondan sonra gkyznn sofrasi, ekmegi kesildi; ekme, bel belleme, ortak sallama kaldi.

Sonra Isa sefaat edince Hak, yemek sofrasi ve tabaklarla ganimetler gnderdi. Yine kstahlar edebi terk ederek sofradan yemek artigini asirdilar.

85. Isa bunlara yalvardi. Bu devamlidir, yeryznden kalkmaz. Bir ulu kisinin sofrasi basinda kt zanna dsmek ve harislik etmek kfrdr dedi.

O rahmet kapisi, hirslarindan dolayi bu grmedik dilencilerin yzlerine kapandi. Zekt verilmeyince yagmur bulutu gelmez, zinadan dolayi da etrafa veba yayilir.

Iine kasavetten, gussadan ne gelirse korkusuzluktan ve kstahliktan gelir.

90. Kim dost yolunda pervasizlik ederse erlerin yolunu vurucudur, namert odur. Edepten dolayi bu felek nura gark olmustur: Yine edepten dolayi melekler msum ve tertemiz

olmuslardir. Gnesin tutulmasi, kstahlik yzndendir. Bir melek olan Azzl de yine kstahlik yznden kapidan

srlmstr.

Padisahin, kendisine ryada gsterilen vel ile grsmesi

Kollarini aip onu kucakladi, ask gibi gnlne aldi, caninin iin ekti. Elini, alnini pmege, oturdugu yeri, geldigi yolu sormaya basladi.

95. Sora sora odanin basksesine kadar ekti ve dedi ki: Nihayet sabirla bir define buldum. Ey vuslati, her sualin cevabi! Senin yznden nisligin anahtaridir sznn mnasi,

Ey vuslati, her sualin cevabi! Senin yznden mskl, konusmaksizin, dedikodusuz hallolur gider. Sen, gnlmzde, onlarin tercmanisin, her ayagi amura batanin elinitutan sensin.

Ey seilmis, ey Tanridan razi olmus ve Tanri rizasini kazanmis kisi, merhaba! Sen kaybolursan hemenkaza gelir, feza daralir.

100. Sen, kavmin ulususun, sana mstak olmayan, seni arzulamayan bayagilasmistir. Bundanvazgemezse...

O agirlama, o hal htir sorma meclisi geince o zatin elini tutup hareme gtrd.

Padisahin hastayi grmek zere hekimi gtrmesi

Padisah, hastayi ve hastaligini anlatip sonra onu hastanin yanina gtrd. Hekim, hastanin yzn grp, nabzini sayip, idrarini muayene etti. Hastaliginin razini ve sebeplerini

de dinledi. Dedi ki: br hekimlerin esitli tedavileri, tamir degil; bsbtn harap etmisler.

105. Onlar, i ahvalinden haberdar degildirler. Krlklerinden hepsinin akli disarida. Hekim, hastaligi grd, gizli sey ona aildi. Fakat onu gizledi ve sultana sylemedi.

Hastaligi safra ve sevdadan degildi. Her odunun kokusu, dumanindan meydana ikar. Inlemesinden grd ki, o gnl hastasidir. Vcudu afiyettedir ama o, gnle tutulmustur.

siklik gnl iniltisinden belli olur, hibir hastalik gnl hastaligi gibi degildir.

110. sigin hastaligi btn hastaliklardan ayridir. Ask, Tanri sirlarinin usturlbidir. siklik, ister o cihetten olsun, ister bu cihetten... kibet bizim iin o tarafa kilavuzdur.

Aski serh etmek ve anlatmak iin ne sylersem syliyeyim... asil aska gelince o szlerden mahcupolurum.

Dilin tefsiri geri pek aydinlaticidir, fakat dile dsmeyen ask daha aydindir. nk kalem, yazmada kosup durmaktadir, ama ask bahsine gelince; atlar, ciz kalir.

115. Askin serhinde akil, amura saplanmis esek gibi yatti kaldi. Aski , sikligi yine ask serh etti. Gnesin vucuduna delil, yine gnestir. Sana delil lzimsa gnesten yz evirme.

Geri glgede gnesin varligindan bir nisan verir, fakat asil gnes her an can nuru bahseyler. Glge sana gece misali gibi uyku getirir. Ama gnes doguverince ay yarilir (nuru grnmez olur).

Zaten cihanda gnes gibi misli bulunmaz bir sey yoktur. Baki olan can gnesi yle bir gnestir ki, aslagurub etmez.

120. Gnes, geri tektir, fakat onun mislini tasvir etmek mmkndr. Ama kendisinden esr var olan gnes, yle bir gnestir ki, ona zihinde de, disarda da benzer olamaz.

Nerede tasavvurda onun sigacagi bir yer ki misli tasvir edilebilsin!



Semseddinin sz gelince drdnc kat ggn gnesi basini ekti, gizlendi. Onun adi anilinca ihsanlarindan bir remzi anlatmak vacip oldu.

125. Can, su anda etegimi ekiyor. Yusufun gmleginden koku almis! Yillarca sren sohbet hakki iin o gzel hallerden tekrar bir hali syle, anlat.

Ki yer, gk glsn, sevinsin. Akil, ruh ve gz de yz derece daha fazla sevince, neseye dalsin (diyor). Beni klfete sokma, nk ben simdi yokluktayim. Zihnim durakladi, onu gmekten cizim.

Ayik olmayan kisinin her syledigi sz -- dilerse tekellfe dssn, dilerse haddinden fazla zarafetsatmaya kalkissin -- yarasir sz degildir.

130. Esi bulunmayan o sevgilinin vasfina dair ne syleyeyim ki bir damarim bile ayik degil! Bu ayriligin, bu ciger kaninin serhini simdi ge, baska bir zamana kadar bunu birak! (Can) dedi ki: Beni doyur, nk ben aim. abuk ol nk vakit keskin bir kilitir.

Ey yoldas, ey arkadas! Sf, vakit ogludur (bulundugu vaktin iktizasina gre is grr). Yarin demekyol sartlarindan degildir.

Sen yoksa sf bir er degil misin? Vara, veresiyeden yokluk gelir.

135. Ona dedim ki: Sevgilinin sirlarini gizli kapakli gemek daha hostur. Sen, artik hikyelere kulak ver,isi onlardan anla!

Dilbere ait sirlarin, baskalarina ait szler iinde sylenmesi daha hostur. O, Bunu apaik syle ki dini aik olarak anmak gizli anmaktan iyidir.

Perdeyi kaldir ve aika syle ki ben, gzelle gmlekli olarak yatmam dedi. Dedim ki: O apaik soyunur, iriliplak bir hale gelirse ne sen kalirsin,ne kucagin kalir, ne belin!

140. Iste ama, derecesine gre iste; bir otun, bir dagi ekmeye kudreti yoktur. Bu lemi aydinlatan gnes, bir paracik yaklasti mi, her sey yandi gitti!

Fitneyi, kargasaligi ve kan dkclg arastirma, Sems-i Tebrizden bundan fazla bahsetme. Bunun sonu yoktur; sen yine hikyeye basla, onu tamamlamana bak.

O velnin, halayigin hastaligini anlamak iin padisahtan halayikla halvet olmayi dilemesi

(Hekim) dedi ki: Ey padisah, evi halvet et, yakini da uzaklastir.

145. Kseden , bucaktan kimse kulak vermesin de ben bu cariyecikten bir seyler sorayim. Oda bosaldi, Hekim ile hastadan baska kimsecikler kalmadi.

Hekim tatlilikla, yumusak yumusak dedi ki: Memleketin neresi? nk her memleket halkinin ilcibaska baskadir.

O memlekette akrabandan kimler var? Kime yakinsiniz; neye baglisin? Elini kizin nabzina koyup birer birer felekten ektigi cevir ve mesakkati soruyordu.

150. Bir adamin ayagina diken batinca ayagini dizi stne kor. Igne ucu ile diken basini arar durur, bulamazsa orasini dudagi ile islatir.

Ayaga batan dikeni bulmak, bu derece mskl olursa, yrege batan diken nicedir? Cevabini sen ver! Her er p (mesabesinde olan,) gnl dikenini greydi gamlar, kederler; herkese el uzatabilir miydi?

Bir kisi, esegin kuyrugu altina diken kor. Esek onu oradan ikarmasini bilmez, boyuna ifte atar.

155. Ziplar, zipladika da diken daha kuvvetli batar. Dikeni ikarmak iin akilli bir adam lzim. Esek, dikeni ikarabilmek iin can acisi ile ifte atar durur ve yz yerini daha yaralar.

O diken ikaran hekim, staddi . Halayigin her tarafina elini koyup muayene ediyordu. Halayiktan hikye yoluyla dostlarin ahvalini sormaktaydi.

Kiz, btn sirlarini hekime aika sylemekte, kendi duragindan, efendilerinden, sehrinden ve sehrinindisindan bahsetmekteydi.

160. Hekim, kizin anlatmasina kulak vermekte, nabzina ve nabzinin atmasina dikkat etmekteydi. Nabzi, kimin adi anilinca atarsa cihanda gnlnn istedigi odur(diyordu).

Memleketindeki dostlarini saydi, dkt. Ondan sonra diger bir memleketi andi. Memleketinden ikinca en evvel hangi memlekette bulundun?dedi.

Kiz bir sehrin adini syleyip geti. Fakat yznn rengi, nabzinin atmasi baskalasmadi.

165. Efendileri ve sehirleri birer birer saydi; o yerleri, yurtlari, oralarda geirdigi zamanlari, tuz, ekmekyedigi kisileri tekrar tekrar syledi.

Sehir sehir, ev ev saydi dkt, kizin ne damari oynadi, ne ehresi sarardi. Hekim seker gibi Semerkand sehrini soruncaya kadar kizin nabzi tabi haldeydi fazla atmiyordu. Semerkandi sorunca nabzi atti, ehresi kizardi, sarardi. nk o, Semerkandli bir kuyumcudan

ayrilmisti. O hekim, hastadan bu sirri elde edip o dert ve belnin aslina erisince:



170. Onun semti hangi mahallede? diye sordu. Kiz, Kpr basinda, Gatfer mahallesinde dedi. Hekim, Hastaliginin ne oldugunu hemen anladim. Seni tedavi hususunda sihirler gsterecegim;

Sevin, ilisik etme, emin ol ki yagmur imenlere ne yaparsa ben de sana onu yapacagim; Ben, senin gamini ekmekteyim, sen gam yeme; ben sana yz babadan daha sefkatliyim;

Aman, sakin ha, bu sirri kimseye syleme; padisah senden bunu ne kadar sorup sorustursa yinesakla;

175. Sirlarin gnlde gizli kalirsa o muradin abucak hsil olur;dedi. Peygamber demistir ki: Her kim sirrini saklar ise abucak muradina erisir.

Tohum toprak iinde gizlenince, onun gizlenmesi, bahenin yesillenmesi ile neticelenir. Altin ve gms gizli olmasalardi... madende nasil musaffa olurlar, nasil altin ve gms haline

gelirlerdi? O hekimin vaitleri ve ltuflari hastayi korkudan emin etti.

180. Hakiki olan vaitleri gnl kabul eder, iten gelmeyen vaadler ise insani istiraba sokar. Kerem ehlinin vaitleri akip duran, eseri daima grnen hazinedir. Ehil olmayanlarin, kerem sahibi

bulunmayanlarin vaitleri ise gnl azabidir.

O velnin, halayigin hastaligini anlamasi ve padisaha arzetmesi

Ondan sonra hekim, kalkip padisahin huzuruna gitti, padisahi bu meseleden birazcik haberdar etti. Dedi ki: are sundan ibaret: bu derdin iyilesmesi iin o adami getirelim.

Kuyumcuyu o uzak sehirden agir, onu altinla, elbise ile aldat. *Padisah, hekimden bu sz duyunca nasihatini, candan gnlden kabul etti.

185. O tarafa ehliyetli, kifayetli, dil bir iki kisiyi eli olarak gnderdi.

Padisahin, kuyumcuyu getirmek zere Semerkande eliler yollamasi

O iki bey, kuyumcuya padisahtan mustucu olarak Semerkande kadar geldiler. Dediler ki: Ey ltuf sahibi stad, ey marifette kmil kisi! glmen sehirlere yayilmistir.

Iste filn padisah, kuyumcubasilik iin seni seti. Zira (bu iste) pek byksn, pek kmilsin. Simdicek su elbiseyi, altin ve gms al da gelince de padisahin havassindan ve nedimlerinden

olursun.

190. Adam; ok mali, ok parayi grnce gururlandi, sehirden oluk ocuktan ayrildi. Adam, neseli bir halde yola dst. Haberi yoktu ki padisah canina kastetmisti.

Arap atina binip sevinle kosturdu, kendi kaninin diyetini elbise sandi! Ey yzlerce razilikla sefere dsen ve bizzat kendi ayagi ile kt bir kazaya giden!

Hayalinde mlk, seref ve ululuk. Fakat Azrail Git, evet, muradina erisirsin demekte!

195. O garip kisi yoldan gelince, hekim, onu padisahin huzuruna gtrd; Gzellik mumunun basi ucunda yakilmasi iin onu, padisahin yanina izzet ve ikramla iletti.

Padisah, onu grnce pek agirladi, altin hazinesini ona teslim etti. Sonra hekim dedi ki: Ey byk sultan o cariyecigi bu tacire ver;

Ki visali ile iyilessin, visalinin suyu o atesi gidersin.

200. Padisah, o ay yzly kuyumcuya bahsetti, o iki sohbet mstakini birbirine ift etti. Alti ay kadar murat alip murat verdiler. Bu suretle o kiz da tamamen iyilesti.

Ondan sonra hekim, kuyumcuya bir serbet yapti, kuyumcu iti, kizin karsisinda erimeye basladi. Hastalik yznden kuyumcunun gzelligi kalmayinca kizin cani, onun derdinden azat oldu, ondan

vazgeti. Kuyumcu, irkinlesip hastalaninca, yz sararip solunca kizin gnl de yavas yavas ondan sogudu.

205. Ancak zhir gzellige ait bulunan asklar ask degildir. Onlar nihayet bir r olur. Keske kuyumcu bastanbasa ayip ve r olsaydi, tamamiyla irkin bulunsaydi da basina bu kt hal

gelmeseydi! Kuyumcunun gznden irmak gibi kanlar akti, yz canina dsman kesildi.

Tavus kusunun kanadi, kendisine dsmandir. Nice padisahlar vardir ki kuvvet ve azametlerihelklerine sebep olmustur.

Kuyumcu, Ben o ahuyum ki gbegimin miskinden dolayi bu avci, benim sf kanimi dkmstr.

210. Ah, ben o sahra tilkisiyim ki postum iin beni tuzaga dsrp tuttular, basimi kestiler. Ah, ben o filim ki disimi elde etmek iin filci benim kanimi dkt.

Beni, benden asagi birisi iin ldren, kanimi dken; bilmiyor ki benim kanim uyumaz!



Bugn bana ise yarin onadir. Byle benim gibi bir adamin kani nasil zayi olur? Duvar geri (gnn ilk kisminda yere) uzun bir glge dsrr; fakat o glge, glgeyi meydana

getirene avdet eder.

215. Bu cihan dagdir, bizim yaptiklarimiz ses. Seslerin aksi yine bizim semtimize gelir dedi. Kuyumcu, bu szleri syledi ve hemen toprak altina gitti. O cariyecik de asktan ve hastaliktan arindi,

tertemiz oldu. nk llerin aski ebed degildir, nk l, tekrar bize gelmez.

Diri ask, ruhta ve gzdedir. Her anda goncadan daha taze olur durur. O dirinin askini se ki bakidir ve canina can katan saraptan sana sakilik eder.

220. Onun askini se ki btn peygamberler, onun askiyla kuvvet ve kudret buldular, is g sahibioldular.

Sen Bize o padisahin huzuruna varmaya izin yoktur deme. Kerim olan kisilere, hibir is g degildir.

Kuyumcuyu ldrme ve zehirlemenin Tanri emriyle olup padisahin istegiyle olmadigi

O adamin, hekimin eliyle ldrlmesi, ne mit iindi ne korkudan dolayi. Tanrinin emri ve ilhami gelmedike hekim, onu padisahin hatiri iin ldrmedi. Hizirin o ocugun bogazini kesmesindeki sirri halkin avam kismi anlayamaz.

225. Tanri tarafindan vahiy ve cevaba nail olan kisi her ne buyurursa o buyruk, dogrunun ta kendisidir. Can bagislayan kisi ldrse de caizdir. O, nibdir eli Tanri elidir.

Ismail gibi onun nne bas koy. Kilicinin nnde sevinerek, glerek can ver. Ki Ahmedin pk cani, Ahadla nasil ebediyse senin canin da ebede kadar sevinli ve glmser bir

halde kalsin. siklar, ferah kadehini, gzellerin elleri ile ldrdkleri vakit ierler.

230. Padisah o kani sehvet ugruna dkmedi. Suizanda bulunma, mnakasayi birak! Sen onun hakkinda kt ve pis is isledi deyip fena bir zanda bulundun. Su szlp durulunca, berrak

bir hale gelince bu berraklikta bulaniklik ve tortu kalir mi, szls suda tortu birakir mi? Bu riyazatlar, bu cefa ekmeler, ocagin posayi gmsten ikarmasi iindir. Iyinin, ktnn imtihani, altinin kaynayip tortusunun ste ikmasi iindir.

Eger isi Tanri ilhami olmasaydi o, yirtici bir kpek olurdu, padisah olmazdi.

235. Sehvetten de tertemizdi, hirstan da, nefis isteginden de. Gzel bir is yapti, fakat zhiren ktgrnyordu.

Hizir, denizde gemiyi deldiyse de onun bu delisinde yzlerce saglamlik var. O kadar nur ve hnerle beraber Msnin vehmi, ondan mahuptu; artik sen kanatsiz umaya

kalkisma! O, kirmizi gldr, sen ona kan deme. O, akil sarhosudur, sen ona deli adi takma! Onun muradi Mslman kani dkmek olsaydi kfirim, onun adini agzima alirsam!

240. Ars kt kisinin glmesinden titrer; sulardan ve spheli seylerden korunan kisi de ktmethedilince, metheden kisi hakkinda fena bir zanna dser.

O padisahti, hem de ok uyanik bir padisah. Has bir zatti, hem de Tanri hasi. Bir kisiyi byle bir padisah ldrrse onu, iyi bir bahta eristirir,en iyi bir makama eker, yceltir.

Eger onu kahretmede yine onun iin bir fayda grmeseydi; o mutlak ltuf, nasil olur da kahretmeyiisterdi?

ocuk hacamatinin nesterinden titrer durur, esirgeyen ana ise onun gamindan sevinlidir.

245. Yari can alir, yz can bagislar. Senin vehmine gelmeyen o sey yok mu? Onu verir. Sen kendince aklindan bir kiyas yapmaktasin ama ok, pek ok uzaklara dsmssn; iyice bak!

Bakkal ve dudunun hikyesi, dudunun dkkndaki glyaglarini dkmesi

Bir bakkal vardi, onun bir de dudusu vardi. Yesil, gzel sesli ve syler duduydu. Dkknda dkkn bekiligi yapar; btn alisveris edenlere hos nkteler syler, ltifeler ederdi.

Insanlara hitap ederken insan gibi konusurdu, dudu gibi tmede de mahareti vardi. *Efendisi, bir gn evine gitmisti. Dudu, dkkni gzetliyordu.

*Ansizin fare tutmak iin bir kedi, dkkna siradi. Duducagiz can korkusundan,

250. Dkknin bas ksesinden atildi, bir tarafa kati; glyagi sisesini de dkt. Sahibi, evden ikageldi. Tacircesine huzuru kalple dkkna geti oturdu.

Bir de bakti ki dkkan yag iinde, elbisesi yaga bulasmis. Dudunun basina bir vurdu; dudunun dilitutuldu, basi kel oldu.



Dudu, birka gncegiz sesini kesti, sylemedi. Bakkal nedametten h etmeye basladi. Sakalini yolmakta, eyvah, demekteydi; nimet gnesim bulut altina girdi.

255. O zaman keske elim kirilsaydi; o gzel szlnn basina nasil oldu da vurdum? Kusu, yine konussun diye yoksullara sadakalar vermekteydi.

gn, gece sonra saskin ve meyus, mitsiz bir halde dkknda otururken, Ve binlerce gussaya, gama es olup; bu kus acaba ne vakit konusacak; diye dsnp dururken,

Ansizin tas ve legen dibi gibi tysz kafasi ile bir Cevlaki geiyordu.

260. Dudu, hemencecik dile gelip akillilar gibi dervise bagirdi: Ey kel, neden kellere karistin; yoksa sen de siseden glyagi mi dktn?!

Onun bu kiyasindan halk glmeye basladi. nk dudu, hirka sahibini kendisi gibi sanmisti. Temiz kisilerin isini kendinden kiyas tutma, geri yazida (aslan mnasina gelen) sr, (st manasina

gelen) sre benzer. Btn lem bu sebepten yol azittilar. Tanri Abdallarindan az kisi agh oldu.

265. Peygamberlerle beraberlik iddia ettiler (biz de onlar gibiyiz dediler); Velleri de kendileri gibisandilar.

Dediler ki: Iste biz de insaniz, onlar da insan. Bizde uyumaya ve yemege bagliyiz, onlar da. Onlar krlklerinden aralarinda usuz bucaksiz bir fark oldugunu bilmediler.

Her iki esit ari, bir yerden yedi. Fakat bundan zehir hsil oldu, ondan bal. Her iki esit geyik otladi, su iti. Birinden fiski zuhur etti, brnden halis misk.

270. Her iki kamis da bir sulaktan su iti. Biri bombos br sekerle dopdolu. Byle yzbinlerce birbirine benzer seyler var, aralarinda bulunan yetmis yillik farki sen gr!

Bu, yer; ondan pislik ikar... o, yer; kmilen Tanri nuru olur. Bu, yer; ondan tamami ile hasislik ve haset zuhur eder... o, yer; ondan tamami ile Tek Tanrinin nuru

husule gelir. Bu temiz yerdir, o orak ve pis yer. Bu temiz melektir o seytan ve canavar!

275. Her iki suretin birbirine benzemesi caizdir, aci su da, tatli su da berraktir. Zevk sahibinden baska kim anlayabilir? Onu bul! Tatli su ile aci suyun farkini iste o anlar. (Zevk sahibi olmayan) sihri, mucizeyle mukayese ederek her ikisinin de esasi hiledir sanir.

Ms ile savasan sihirbazlar, inatlarindan ellerine onun assi gibi as aldilar. Bu as ile o as arasinda ok fark var, bu isle o isin arasinda pek byk bir yol var.

280. Bu isin ardinda Tanri lneti var, o ise karsilik da vade vefa olarak Tanri rahmeti var. Kfirler inatlasmada maymun tabiatlidirlar. Tabiat, ite, gnlde bir fettir.

Insan ne yaparsa maymunda yapar; maymun her zaman insandan grdgn yapip durur. O, Bende onun gibi yaptim sanir. O inati mahlk aradaki farki nereden bilecek? Bu emirden dolayi yapar, o, inat ve savas iin. Inati kisilerin baslarina toprak sa!

285. O mnafik; muvafikla beraber, inat ve taklide uyup namaza durur; niyaz ve tazarru iin degil. Mminler; namazda, oruta, hacda, zektta mnafikla kazanip kaybetmektedirler.

Mminler iin nihayet kazan vardir, mnafika da ahirette mat olma. Ikisi de bir oyun basindaysa da birbirlerine nispetle aralarinda ne kadar fark var; biri Mervli br

Reyli! Her biri, kendi makamina gider, her biri kendi adina uygun olarak yrr.

290. Onu mmin diye agirirlar, ruhu hoslanir. Mnafik derlerse sertlesir, ates kesilir. Onun adi, zati yznden sevgilidir. Bunun adinin sevilmemesi, fetleri yznden, nifakla sifatlanmis

olan zatindan dolayidir. Mim, vav, mim ve nun harflerinde bir ycelik yoktur. Mmin sz ancak tarif iindir.

Ona mnafik dersen... o asagilik ad, iini akrep gibi daglar. Bu ad, cehennemden ayrilmis ve kopmus degilse niin cehennem tadi var?

295. O kt adin irkinligi harften degildir. O deniz suyunun aciligi kab dan degildir. Harf kabdir ondaki mna su gibidir. Mna denizi de mm-l-Kitap yaninda bulunan, kendisinde olan

zattir. Dnyada aci ve tatli deniz var. Aralarinda bir perde var ki birbirine tasmaz karismazlar.

Fakat su var ki bu iki denizin her ikisi de bir asildan akar. Bu ikisinden de ge, t... onun aslina kadaryr!

Kalp altinla halis altin ayarda belli olur. Kalpla halisi, mehenge vurmadika tahmin olarak bilemezsin.

300. Tanri kimin ruhuna mehenk korsa ancak o kisi, yakini spheden ayirdedebilir.



Diri bir kisinin agzina bir sirayip girse o adam, onu disari ikarip attigi zaman rahatlasir. Binlerce lokma arasinda agzina ufacik bir p girdi mi, diri kisinin hissi onu duyar, sezer.

Dnya hissi, bu cihanin merdivenidir, din hisside gklerin merdiveni. Bu hissin sagligini hekimden isteyiniz, o hissin sagligini Habibden (H.Muhammedden) .

305. Bu hissin sagligi, vcut saglamligindandir, o hissin sagligi vcudu harabetmektedir. Can yolu, mutlaka cismi viran eder, onu yiktiktan sonra da yapar.

* Ne mutludur ve ne kutludur o can ki mna askiyla evini, barkini, mlkn, malini bagislamistir. Altin definesi iin evi harabetmistir; fakat o altin definesini elde ettikten sonra o evi daha mamur bir

hale getirmistir. Suyu kesmis, suyun aktigi yolu temizlemis, ondan sonra arka iilecek su akitmistir.

Deriyi yarmis,termeni ikarmis... ondan sonra orada yepyeni bir deri bitmistir.

310. Kaleyi yikip kfirden almis, ondan sonra oraya yzlerce bur ve hendek yapmistir. Hikmetinden sual edilmeyen Tanri'nin isini kim anlayabilir, o isin hakikatine kim erisebilir? Bu

syledigim szler, ancak anlatmak iin sylenmis zaruri szlerdir. Gh byle gsterir, gh bunun aksini. Din isinin knhn anlamaya imkn yoktur. Ona ancak hayran

olunur. Fakat din isinde hayrete dsen, arkasini ona evirmis ondan haberi olmayan bir hayran degil, sevgiliye

dalmis, onun yznden sarhos olmus, kendisinden gemis bir hayrandir. Birisinin yz sevgiliye karsidir, brnn yz yine kendisine dogru.

315. Her ikisinin yzne de bak. Her ikisinin yzn de hatirinda tut. Hizmet dolayisiyla yz tanir olmanmmkndr.

Zira nice insan suratli seytan vardir. Binaenaleyh her ele el vermek lyik degildir. Kus tutan avci, kusu avlamak iin islik alar, tme taklidi yapar.

Asagilik kisi dervislerin szlerini, bir selim kalpli kisiye afsun okumak, onu afsunlamak iin alar.320. Erlerin huyu aiklik ve sicakliktir. Asagiliklarin isi hile ve utanmazliktir.

Dilenmek iin ynden aslan yaparlar. (yol aslanlarinin sekline brnr, onlar gibi grnrler), EbuMuseylime Ahmet lkabi verirler.

Ebu Mseylimin lkabi yalanci olarak kaldi, Muhammede de akillar sahibi dendi. O, Hak sarabinin mhr, sisesinin kapagi; halis misktir. di sarabin mhr, sisesinin kapagi ise pis

koku ve azaptir.

Yahudi padisahin hikyesi

Yahudiler iinde zlim, Isa dsmani ve Hiristiyanlari yakip yandirir bir padisah vardi.

325. Isanin devriyle, nbet onundu. Msnin cani oydu, onun cani Ms. Sasi padisah, Tanri yolunda o iki Tanri demszini birbirinden ayirdi.

Usta, bir sasiya yr, var, o siseyi evden getir dedi. Sasi,O iki siseden hangisini getireyim? Aika syle dedi.

Usta dedi ki: O iki sise degildir. Yr, sasiligi birak fazla grc olma!

330. Sasi, Usta, beni paylama. Sise iki dedi. Usta dedi ki: O iki sisenin birini kir! irak birini kirinca ikiside gzden kayboldu. Insan tarafgirlikten, hiddet ve sehvetten sasi olur.

Sise birdi onun gzne iki grnd. Siseyi kirinca ne o sise kaldi, ne br! Hiddet ve sehvet insani sasi yapar; dogruluktan ayirir.

Garez gelince hner rtlr. Gnlden, gze, yzlerce perde iner.

335. Kadi kalben rsvet almaya karar verince zlimi, aglayip inleyen mazlmdan nasil ayirtedebilir? Padisah, yahudice kininden dolayi yle bir sasi oldu ki aman Ya Rabbi, aman!

Musa dininin koruyucusuyum, arkasiyim diye yz binlerce mazlm mmin ldrtt.

Vezirin padisaha hile gretmesi

Padisahin yle yol vurucu, yle hilekr bir veziri vardi ki hile ile suyu bile dgmlerdi. Dedi ki: Hiristiyanlar, canlarini korurlar ve dinlerini padisahtan gizlerler.

340. Onlari az ldr, nk ldrmede fayda yok, Dinin kokusu ikmaz; misk ve d agaci degil ki! Yz tane kilif iinde gizli sirdir. Disi, sana malmdur ama ii aksine.

Padisah : Peki syle bakalim, ne yapalim; bu hususta ne hile ve tezvirde bulunalim, aresi ne? Ne yapalim ki dnyada ne aik dindar, ne gizli din tutar bir Hiristiyan kalmasin dedi

Vezir dedi ki: Bana gazebederek hkmet, kulagimi elimi kestir; burnumu, dudagimi yardir!

340. Ondan sonra beni dar agacina gtr. O esnada bir sefaati suumun affini dilesin.



Bu isi drt yol agzi bir yerde, telll pazarinda yaptir. Ondan sonrada beni, huzurundan uzak bir sehre sr ki ben, onlarin arasina yz trl din kayitsizligi

sokayim.

Vezirin Hiristiyanlara hilesi

Bu halde diyeyim ki: ben gizli Hiristiyanim; ey sir bilen Tanri; sen benim gnlm bilirsin! Padisah, benim imanimi anladi; taassuptan dolayi canima kasdetti.

350. Dinimi padisahtan saklamak, onun dininden grnmek istedim. Padisah, benim sirlarimdan bir koku sezdi. Szlerim huzurunda kusurlu grnd.

Dedi ki: Senin szlerin, iinde igne olan ekmek gibidir. Benim gnlmden senin gnlne pencere var.

Ben, o pencereden halini grdm; artik lfini dinleyemem. Eger Isanin ruhaniyeti bana imdat etmeseydi o, yahudicesine beni para para ederdi .

355. Isa iin basimla oynar, canimi verir ve bunu canima yz binlerce minnet bilirim. Isadan canimi sakinmam, fakat onun din bilgisine iyiden iyiye vkifim.

O pk dinin cahiller arasinda mahvolmasi, bana dokunmakta. Tanriya, Isaya skrolsun ki biz, bu hak dine yol gsterici olduk.

Belimizi znnarla bagladigimizdan beri Yahudiden ve Yahudilikten kurtulduk.

360. Ey halk; devir, Isanin devridir. Onun dininin sirlarini candan dinleyin! *Vezir, bu hileyi, padisaha sayip dknce padisahin gnlnden endiseyi tamamiyle giderdi.

Padisah, vezire, vezir ne dediyse yapti.Halk, bu gizli ve hakikati mehul hileden dolayi sasirip kaldi. Onu Hiristiyanlarin oturduklari tarafa srd.Vezir de ondan sonra halki davete basladi.

Hiristiyanlarin vezirin hilesine inanmalari

Yz binlerce Hiristiyan, azar azar ozun etrafina toplandi. O, onlara gizlice Incilin, znnarin ve namazin sirrini anlatmaktaydi.

365. Grnste din hkmlerini anlatiyordu; fakat bu anlatis, hakikatte onlari avlamak iin islik vetuzakti.

Bunun iin (gizli hileyi anlamak mskl oldugundan) bazi Eshab, Peygamberden, azgin ve hilekrnefsin hilesini sorarlar;

Nefis, ibadetlere ve candan gelen ihlsa gizli garezlerden ne karistirir? derlerdi. Peygamberden ibadetin faziletini ve sevabini arayip sormazlar;Apaik ayip hangisidir?diye kt

huylari sorarlardi. Gl, kerevizden fark edercesine kildan kila,zerreden zerreye nefis hilesini tanir, bilirlerdi.

370. Eshabin kili kirk yaranlari, umumiyetle o vaiz ve beyana hayran olurlardi.

Hiristiyanlarin vezire uymalari

Hiristiyanlar tamamiyla ona gnl verdiler. Zaten avamin taklidinin kuvveti ne olabilir ki? Kalplerinin iine onun muhabbetini ektiler, onu Isanin halifesi sandilar.

O ise hakikatte tek gzl meln Deccldi. Ey Tanri, feryadimiza yetis; sen ne gzel yardimcisin! Ey Tanri, yz binlerce tuzak ve yem var, bizler de yemsiz kalmis halis kuslar gibiyiz.

375. Her an yeni bir tuzaga tutuluyoruz, istersek her birimiz, birer dogan ve simurg olalim. Sen bizi her zaman tuzaktan kurtarmaktasin. Ey gani ve mstagn Tanri, biz yine bir tuzaga dogru

gitmekteyiz! Biz bu ambarda bugday biriktirmede, toplanan bugdayi yine kaybetmekteyiz.

Biz, bu vahsi mahlklar toplulugu, dsnmyoruz ki bugdayin noksanlasmasi farenin hilesindendir. Fare, ambarimizi deldike, hilesinden ambar harab olmustur.

380. Ey can, nce farenin serrini defet, sonra bugday biriktirmeye alis, abala! O bykler bygnn haberlerinden birini dinle: Huzuru kalb olmadika namaz tamam olmaz.

Eger bizim ambarimizda hirsiz bir fare yoksa kirk yillik ibadet bugdayi nerde? Her gnlk azar azar sadikane ibadet taneleri niin bu ambarimizda toplanmiyor?

akmak demirinden birok ates yildizi siradi, o yanmis gnl, onlari kabul edip ekti.

385. Ama karanlikta bir hirsiz, gizlice kivilcimlara parmak basmakta. Onlari, felekte bir irag parlamasin diye, birer birer sndrmekte.

*Inayetlerin bizimle olduka o bayagi hirsizdan bize nice ve ne vakit korku olabilir?



Bir adimda binlerce tuzak olsa, sen bizimle olduka hi gam yok! Her gece ten tuzagindan ruhlari kurtarmakta, tahtalari skmektesin.

Ruhlar, her gece bu kafesten kurtulurlar, ne kimsenin hkimi,ne de mahkmu olmayarak feragateulasirlar.

390. Geceleyin zindandakilerin izndandan haberleri yoktur, sultana mensup davetliler, geceleyindevletten haberdar degildirler.

Ne gam var, ne kr ve ne zarar dsncesi.Ne bu filn kadinin hayali, ne o filn erkegin kuruntusu! rifin hali , uyanikken de budur, Tanrionlar uykudadirlar dedi, bunu inkr etme.

Onlar, gece gndz dnya ahvalinden uykudadirlar;Rabbin elinde evirip evirdigi kalem gibidirler. Yazi esnasinda eli grmeyen kimse, kalemin hareketini, kalemden sanir.

395. Tanri, rifin bu halinden halka pek az bir miktarini gsterdi; halki ise hisse mensup uyku kapladi(gaflete dalip rifi anlamadilar).

Onlarin cani:sirrina akil almaz sahraya gitti.Ruhlarida istirahatte, bedenleri de. Sonra tekrar bir islikla onlari tuzaga eker, hepsini teklif kaydine dsrrsn.

*Sabah vaktinin nuru bas kaldirip felegin altin gerkesi kanat irpinca, Sabahi zuhura getiren, Israfil gibi, herkesi o diyardan sret lemine getirir;

Yayilmis ruhlari cisim yapar, her cismide tekrar gebe birakir.

400. Can atlarini egersiz kor; bu, uyku lmn kardesidirsirridir. Fakat gndzn geri gelmeleri iin ayaklarini uzun bir bagla baglar.

T ki o ayirdan, onu geri eke ve otlaktan yine yk altina getire. Keski Eshb-i Kehf gibi, yahut Nhun gemisi gibi bu ruhu koruyaydi. Da bu fikir, bu gz ve kulak;su uyaniklik ve akil tufanindan kurtulaydi.

405. Dnyada nice Eshab-i Kehf vardir ki bu zamanda senin yanibasinda ve nndedir. Magara da , dost da onunla terennm etmektir. Ne fayda, senin gznde ve kulaginda mhr var?

Halifenin Leylyi grmesi

Halife, Leylya dedi ki:Sen o musun ki Mecnun, senin askindan perisan oldu ve kendini kaybetti. Sen baska gzellerden gzel degilsin. Leyla, Sus, nk sen Mecnun degilsin diye cevap verdi.

Uyanik olan daha ziyade uykudadir. Onun uyanikligi uykusundan beterdir.

410. Canimiz Hak ile uyanik olmazsa uyaniklik, bizim iin iki dag arasindaki bogaz ve geit gibidir. Canin; her gn hayalin tekmesini yemeden, ziyandan, faydadan, elden ikarma, kaybetme

korkusundan. Ne temizligi kalir, letfeti, ne kuvveti, ne de gklere ikacak yolu! Uyumus ona derler ki o, her hayalden mitlenir, onunla konusur;

Uykuda Seytani Hri gibi grr, sonra sehvetle Seytana erlik suyu dker.

415. Nesil tohumunu oraga dknce uyanir, kendine gelir, hayalde ondan kaar. O ryadan elde ettigi bas agrisi, sersemlik beden pisligidir. Ah, o zhirde grnen, hakikatte

grnmeyen, asli olmayan hayalden! Kus havadadir, glgesi yerde kus gibi uar grnr.

Ahmagin biri, o glgeyi avlamaya kalkisir, takati kalmayincaya kadar kosar. O glgenin havadaki kusun aksi oldugundan; o glgenin aslinin nerde bulundugundan haberi yok!

420. Glgeye dogru ok atar. Bu arastirma yznden okluk bombos kalir. mrnn oklugu bosaldi. mr gitti; glge avi ardinda kosmada yandi eridi!

Bir kisinin dadisi, Tanri glgesi olursa onu glgeden ve hayalden kurtarir. Tanriya kul olan, Tanri glgesidir. O bu lemden lms, Tanri ile dirilmistir.

Firsati kairmadan ve sphe etmeksizin onun etegine saril ki hir zamanin sonundaki fitnelerdenkurtulasin.

425. Tanri glgeyi nasil uzatti (yeti) evliyanin naksidir. nk vel , Tanri gnesi nurunun delilidir. Bu yolda bu delil olmaksizin yrme, Halil gibi Ben batanlari sevmem de!

Yr, glgeden bir gnes bul. Sah Sems-i Tebrznin etegine yapis! Bu dgn ve gelinin bulundugu yerin yolunu bilmezsen Hak ziyasi Hsameddinden sor!

Haset, yolda girtlagina sarilirsa... bil ki Iblisin tugyani hasettedir.

430. nk o, haset yznden demden arlanir... Kutlulukla haset yznden savasir. Yolda bundan daha g geit yoktur. Ne kutludur o kisi ki yoldasi, haset degildir.

Bu beden, haset evi olagelmistir. Soy sop hasetten bulasik bir hale dser. Ten haset evidir ama Tanri, o teni tertemiz etmis, aritmistir.



Evimi temizleyin yeti beden temizligini bildirir. Bedenin tilsimi topraga mensupsa da hakikattenur definesidir.

435. Sen (hakikatte) teni olmayana hile ve haset edersen o hasetten gnl kararir. Tanri erlerinin ayaklari altina toprak ol! ,bizim gibi sen de hasedin basina toprak at!

Vezirin haset etmesi

O vezircigin yaratilisi hasettendi, onun iin abes yere kulagini, burnunu yele verdi! O mitle ki haset ignesinden akan zehirle mahzunlari t canlarindan zehirliye.

Hasetten burnunu koparan kisi, kendisini kulaksiz ve burunsuz birakir.

440. Burun, odur ki bir koku alsin ve kokuda, koku alani bir yzn bulundugu tarafa gtrsn. Kim koku almazsa burunsuzdur, koku da ancak din kokusudur.

Bir koku alip onun skrn eda etmiyen kimse, kfrani nimet etmis ve kendi burnunu mahveylemistir. Hem skret, hem skredenlere kul ol. Onlarin huzurunda lerek ebed hayat kazan! Vezir gibi sermayeyi, yol vuruculuktan edinme. Tanri kullarini namazdan menetme.

445. O kfir vezir, din nasihatisi olarak hile ile badem helvasina sarimsak karistirmisti!

Vezirin hilesini akli eren Hiristiyanlarin anlamasi

Zevk sahibi olanlar onun sznde acilik karismis bir tat sezdiler. O, garezle karisik ltif szler sylemekte, gl sulu seker serbetinin iine zehir dkmekteydi.

Sznn dis yz, yolda evik ol, diyordu. Ardindan da cana, gevsek ol demekteydi. Gmsn disi ak ve berraksa da el ve elbise ondan katran gibi bir hale hale gelir.

450. Ates, kivilcimlariyla kizil ehreli grnrse de onun yaptigi isin sonundaki karanliga bak! Yildirim, bakista sf bir nurdan ibaret grnr; (fakat) gz nurunu almak (gz kamastirmak) onun

hassasidir. Vezirin szleri, uyanik ve zevk sahibi olanlardan baskalari iin bir boyun halkasiydi (onun szlerini

kabul etmisler,ona uymuslardi). Vezir, padisahtan alti ay ayri kaldi, bu mddet zarfinda Isaya uyanlara penah oldu.

Halk, umumiyetle dinini de, gnln de ona ismarladi. Onun emir ve hkm nnde herkes, can fedaediyordu.

Padisahin vezire gizlice haber gndermesi

455. Padisahla onun arasinda haber gidip geliyordu. Padisah, ona gizlice vahitlerde bulunuyordu. *Nihayet muradinin hsil olmasi, hiristiyanlarin topragini yele vermesi iin.

Padisah Ey devletli vezirim, vakit geldi, kalbini gamdan tez kurtardiye mektup yazdi. Vezir de Padisahim; iste simdicik Is dinine fitneler salma isindeyim diye cevap verdi.

Hiristiyanlarin on iki kismi

Hkmetleri zamaninda, Is kavminin on iki emri vardir. Her firka bir emre tbiydi; kendi beyine tamah yznden kul olmustu.

460. Bu on iki emrler kavimleri, o kt vezire baglanmislardi. Hepsi, onun szne itimad ediyordu, hepsi onun meslegine uymustu.

O, l, der demez her emr hemen o anda lrd.

Vezirin Incil ahkmini karistirmasi

Vezir, her emrin adina birer tomar dzd. Her tomarin yazisi, baska bir olaydi. Her birinin hkm baska bir esittir. Bu bastan asagiya kadar ona aykiridir.

465. Birinde riyazat ve alik yolunu tvbenin rkn, Tanriya dnsn sarti yapmis. Birinde Riyazat faydasizdir, bu yolda cmertlikten baska kurtulus yoktur demisti.

Birinde demisti ki: Senin alik ekisin, mal verisin mbuduna sirk kosmadir. Gam ve rahat zamaninda Tanriya dayanmak ve tamamiyle teslim olmaktan gayri hepsi hiledir,

tuzaktir. brnde demisti ki: Vacip olan hizmettir, yoksa tevekkl dsncesi sutan ibarettir.

470. Birinde; Dindeki emir ve nehiyler, yapmak iin degil, aczimizi bildirmek iindir. T ki onlardan ciz oldugumuzu grelim de Tanri kudretini bilelim, anlayalim demisti.



brnde, Kendi czini grme, uyan, kendine gel; o aczi grs, kfrani nimettir. Kendi kudretini gr ki bu kudret ondandir.

Kudretini, onun nimeti bil ki, kudret odur demisti. Birinde demisti ki: Bu ikisinden de ge, nazarina her ne sigarsa put olur!

475. brnde; Bu mumu sndrme ki bu grs, meclise mum mesabesindedir. Eger nazardan ve hayalden geersen gece yarisi visl mumunu sndrms olursun demisti.

Birinde demisti ki: Sndr, hi korkma ki yz binlerce karsiligini gresin. nk nazar mumunu sndrmekle can mumu artar, kuvvet bulur. Sabrinin yznden Leyln Mecnun

olur! Kim, zhitligi yznden dnyayi terk ederse dnya onun nne ok, daha ok gelir!

480. Baska birinde; Hak sana ne verdiyse onu icat ederken tatlilasmis. Kolaylastirmistir. Onu gzelce al; kendini zahmete sokma demisti.

Birinde demisti ki: Kendine ait olani terk et, nk tabiatinin kabul ettigi, merduttur, ktdr. Birbirine aykiri yollar, nefse kolaydir, herkese bir din, can olmustur.

Eger Hakkin din islerini kolaylastirmasi, dogru bir yol olsaydi her yahudi ve mecusi, Tanriyi duyar,anlardi demisti.

485. brnde demisti ki: Kolay, odur ki gnl hayati ve canin gidasi ola. Tabiatin hoslandigi her sey, vakti geince, orak yere ekilmis tohum gibi mahsul vermez.

Onun mahsul, pismanliktan baska bir sey olmaz; onun kazanci, sahibine ziyandan baska bir seygetirmez.

O zevk, sonunda da nnde oldugu gibi kolay ve hos grnmez; nihayette adi g olur, glenmis birhale gelir.

Sen glestirilmisle, kolaylastirilmisi, birbirinden ayirdet; bunun yzn de sonuna nazaran gr, onunyzn de sonuna nazaran.

490. Bir tomarda da; Bir stad ara. kibeti grme hassasini nesepte (sunun bunun soyundan gelmisolmakta ve bununla gnende) bulamazsin.

Her esit din slikleri stad aramaksizin, peygamberlere tbi olmaksizin islerin kibetlerini grdler,kendi akillarinca netice hakkinda istidlllerde bulundular da bu yzden hata ve dallete dstler.

kibet grme; elle dokunmus, rlms degildir. Byle olsaydi dinlerde nasil ayrilik olurdu? demisti. Bir tanesinde demisti ki: Usta da sensin; nk ustayi da sen tanirsin. Er ol, erlerin maskarasi olma; kendi basinin aresine bak sersemlesme.

495. Bir digerinde; Bunlarin hepsi birdir. Iki gren kimse sasi adamcagizdir demis. Bir tomarda da; Yz, nasil bir olur, bunu kim dsnr, meger ki deli olsun!

Bunlarin her biri, brnn ziddidir. Gayri zehirle seker nice bir olur? Zehirden de, sekerden de gemedike vahdet bahesinden nice koku alabilirsin? demisti.

O Is dinine dsman olan vezir bu tarz da, bu esitte on iki tomar yazdi.

Ihtilaf; gidis tarzindadir, yolun hakikatinde degil

500. O, Isnin bir renkte olusundan koku almamisti. O, Is kpnn mizacindan huy kapmamisti. Yz renkli elbise, Isnin sf kpnden saba rzgri gibi sade ve ltif bir hale gelir, tek bir renge

boyanirdi. Birlikteki bu tek renklilik, insana usan ve sikinti veren tek renklilik degildir.

Belki o tek renk deniz gibidir, ona dalanlar da balik gibi hayat ve nese iindedirler. Karada geri binlerce renk var, ama baliklarin kurulukla cengi var!

Misal olarak sylenen balik kimdir, deniz nedir ki yce ve ulu padisah, ona benzesin!

505. Varlik lemindeki yz binlerce denizler ve baliklar, o ikram ve ihsan huzurunda secde ederler. Nice ihsan yagmuru yagdi da deniz, inciler saici bir hale geldi.

Nice kerem gnesi nur sati da bulut ve deniz, cmertlik grendi. Suya ve topraga zatinin isigi vurdu da o sebeple yeryz, tane ve tohum kabul eder oldu. Toprak emindir; ona her ne ekersen ihanet grmeksizin onun cinsini toplar, devsirirsin.

510. Toprak bu eminligi o eminlikten bulmustur, nk adalet gnesi ona nur samistir. Ilkbahar, Hak fermani getirmedike, toprak sirrini nice aiga vurur?

O, yle bir cmert ve vericidir ki bu haberleri, bu eminligi ve bu dogrulugu bir cemada , kuruyeryzne vermistir.

Fzil ve ihsani, kuru topragi haberdar eder, kahir ve celli de akilli insanlari kr eyler. Canda, gnlde o cosmaya takat yoktur. Kime syliyeyim? Cihanda bir tek kulak yok!



515. Nerede bir kulak varsa; onun yznden, gz oldu. Nerede bir tas varsa; onun ltfiyle yesim tasinadnd.

Kimyayi meydana getiren o dur, kimya ne oluyor ki? Mucize bagislayicidir, simya ne oluyor ki? Benim bu gsm, gmeyi terk etmenin ta kendisidir; nk bu gs, varlik delilidir, varlik ise hatadir.

Onun varligina karsi yok olmak gerektir: onun huzurunda varlik nedir? Mnasiz bir seyden ibarettir! Varlik kr olmasaydi... Ondan erirdi, gnesin hararetini tanir, anlardi.

520. Bu zhiri vucudun Allahin varligiyla var oldugunu bilmemesi krlgne delildir.

Vezirin bu hilede ziyana ugramasi

Padisah gibi vezir de cahil ve gafildi. Varligi vacip olan Kadim Tanri ile penelesiyordu. yle kudretli bir Tanri ile penelesiyordu ki bir anda yoktan bu lem gibi yz tanesini var eder.

Senin gzne kendini grmek hassasini verince nazarinda lem gibi yzlerce lem meydana getirir. Her ne kadar dnya senin yaninda azametli ve nihayetsizse de bil ki kudrete karsi bir zerre bile

degildir.

525. Zaten bu lem sizin canlarinizin hapishanesidir; uyanin, o tarafa gidin! Zira o taraf sizin sahraniz,mesire yerinizdir.

Bu lemin hududu vardir, o lem ise esasen hadsizdir. Nakis ve sret, o mnaya settir, mniadir. Firavunun yz binlerce mizragini tek bir Musanin bir tanecik assiyla kirdi.

Yz binlerce Clnusun yz binlerce hekimlik hnerleri vardi; Isnin ve nefesinin yaninda btil oldu. Yz binlerce siir defterleri vardi, bir tek mminin kitabina karsi ayip ve r haline geldi.

530. Asagilik olmayan kisi byle galip Tanri huzurunda niin lmesin* ok dag gibi gnller kopardi. Kurnaz kusu, iki ayagindan asakoydu.

Akil ve zekda kemale ermekle Tanriya varilmaz. Padisahin fazil ve ihsani aczini bilen kisidenbaskasini kabul etmez.

Hey gidi hey... ok kse, bucak kazici ve hazine doldurucular; o kurup duran kisiye, o kze (vezire)maskara oldular.

kz kimdir ki sen onun maskarasi olasin. Toprak nedir ki sen onun otu olasin.

535. Bir kadinin kt isten yz sararinca, utaninca Tanri, onu arpip Zhre yildizi yapti. Bir kadini Zhre yapmak arpma oldu da balik haline gelis, arpilma degil midir? Be inati?!

Ruh, seni en yksek gklere ikarirken sen en asagiliklara, su ve amura dogru gittin. Akillarin bile imrendigi yle bir varligi, bu alaklik yznden degistin.

Simdi bak, bu senin kendini arpman nasil? O arpilma yaninda bu, gayet asagi.

540. Himmet atini yildiz cihetine srdn, ncum ilmi ile ugrastin da secde edilmis demi tanimadin! Ey hayirsiz evlt! Nihayet sen demoglusun, ne vakte dek alakligi seref sayarsin. Niceye dek ben lemi zaptedeyim, bu cihani kendi varligimla doldurayim dersin?

Dnyayi bastanbasa kar kaplasa gnesin harareti, bir grnste onu eritir. O vezirin vebalini de, daha onun gibi yz binlercesinin vebalini de Tanri bir kivilcimla yok eder.

545. O, asli olmayan hayelleri, tamamiyla hikmet yapar; o, zehirli suyu serbet haline getirir. O zan ve sphe doguran szleri, hakikat ve yakn haline getirir. Kin ve adavet sebeblerinden dostluk

ve muhabbet belirtir. Ibrahimi ates iinde besler; korkuyu, ruhun emniyeti ve selmeti yapar. Onun sebep yakiciligina hayranim. Onun hayallerinde Sofest gibiyim!

Hiristiyanlari azdirmak hususunda vezirin baska bir hile kurmasi

O vezir kendince baska bir hile kurdu. Vaiz ve nasihati birakip halvete girdi.

550. Mritleri yakip yandirdi. Tam kirk, elli gn halvette kaldi. Halk onun istiyakindan, hal ve tavri ile sznden, sohbetinden uzak dstkleri iin deli oldular.

Onlar yalvarip sizlaniyorlardi, vezir ise halvette riyazattan iki bklm olmustu. Hepsi birden Biz sensiz kt bir hale dstk, karisiklik iindeyiz. Degnegini yeden birisi olmadika

krn ahvali ne olur? Inayet et. Allah iin olsun, bundan ziyade bizi kendinden ayirma!

555. Bizler ocuk gibiyiz, sen bize dadisin; sen bizim zerimize o glgeyi dse demislerdi. Vezir dedi ki: Ruhum dostlardan uzak degildir. Fakat disari ikmaya izin yok.

Emirler rica ve sefaate, mritler dil uzatmaya basladilar: Ey kerem sahibi! Bu ne kt talih ki sensiz gnlden de yetim kalmisizdir, dinden de.

Sen bahaneler ediyorsun, biz ise dertle yrek yanginligindan soguk soguk ah edip duruyoruz.



560. Biz senin sohbetine alismisiz. Biz senin hikmet stnle beslenmisiz. Allah askina bize bu cefayi yapma; ltfet, bugn yarina birakma!

Gnln razi olur mu, siklarin, kibet istifadesiz kalsinlar? Hepsi de karadaki balik gibi irpiniyorlar. Suyu a, irmagin bendini yik! Ey zamanede nazri olmayan zat ! Allah askina halkin imdadina yetis!

Vezirin mritleri defetmesi

565. Vezir dedi ki: Dikkat ediniz, ey dedikodu dsknleri! Dilden ikan ve kulakla duyulan zhiri vaizleriarayanlar!

Bu asagilik duygu kulagina pamuk tikayin, ten gznden duygu basini zn! O gizli kulagin pamugu, bas kulagidir, bu kulak sagir olmadika o can kulagi sagirdir.

Hissiz, kulaksiz, fikirsiz olur ki Irci - Tanrina geri dn hitabini isitesiniz. Sen uyaniklik dedikodusunda olduka uyku sohbetinden nasil olur da bir koku alabilirsin!

570. Bizim szmz isimiz, harite yrmektedir. Btin yrmek ise gkler zerinde olur. Cisim, kurulugu (bu lemi) grd, nk kuruluktan (bu lemden) dogdu; can Issi, ayagini denize

atti. Kuru cismin yrmesi, kuruya dst, ama canin yrmesine gelince: Ayagini denizin ta ortasina basti.

mr kuruluk yolunda; gh dag, gh deniz, gh ova asarak geip gittikten sonra... Abihayati, nerede bulacaksin; deniz dalgalarini nerede yaracaksin?

575. Kara dalgasi, bizim kuruntularimiz, anlayisimiz ve fikrimizdir. Deniz dalgasi ise kendinden geis,sarhosluk ve yokluktur.

Sen bu sarhoslukta olduka o sarhosluktan uzaksin. Bundan sarhos olduka o kadehten nefret ederdurursun.

Zhir dedikodusu toz gibidir. Kulak gibi bir mddet dinlemeyi det edin!

Mritlerin, halveti terk et diye tekrar israrla yalvarislari

Hepsi dediler ki: Ey bahane arayan hakm bu cefayi bize reva grme! Hayvana takati derecesinde yk yklet. Zayiflara iktidarlari nispetinde is havale et!

580. Her kusun yiyecegi lokma, kendine gredir. Nasil olur da her kus bir inciri (btn olarak) yutabilir? ocuga st yerine ekmek verirsen zavalli yavruyu o ekmek yznden ld bil!

Ondan sonra disleri ikinca kendi kendine onun ii ekmek ister. Henz kanadi ikmayan kus umaya kalkisirsa her yirtici kedinin lokmasi olur.

Ama kanatlaninca o kendisinden teklifsizce, iyi ve kt islik olmaksizin uar.

585. Senin szn Seytani susturur, senin ltuf ve keremin, bizim kulagimiza akil ve fehim verir. Syleyen, sen olunca kulagimiz, tamam akildan ibarettir. Madem ki deniz sensin, kurumuz da denizdir!

Ey (sekizinci gkteki) Simak burcundan (denizin dibindeki) baliga kadar her sey, kendisindennurlanmis olan!

Seninle olunca yer, bize gkten daha iyidir. Sensiz, biz ggn t stnde bile karanlik iindeyiz. Eyay! Gayri bu felek, nedir ki seninle mukayese edilebilsin?

Gklerin sreta yksekligi var. Mna yznden ykseklik, temiz ruhundur.

590. Sreta ykseklik, cisimlerindir, fakat mna huzurunda cisimler, isimlerden ibarettir.

Vezirin Halveti terk etmem diye cevap vermesi

Vezir dedi ki: Delillerinizi kisa kesiniz; nasihatimi, can ve gnlden dinleyiniz. Emin isem, emin adam ittiham edilmez gge ver desem bile!

Eger ben mahzi keml isem kemli inkr nedir? Degilsem bu zahmet, bu eziyet ne oluyor? Ben bu halvetten ikmayacagim nk, kalp ahvali ile mesgulm.

Mritlerin vezire yalvarmasi

595. Hepsi birden dediler ki: Ey vezir, inkr etmiyoruz, bizim szmz agyarin sz gibi degildir. Ayriligindan gz yaslarimiz akmakta, canimizin t iinden ahu vahlar cosmakta!

ocuk dadi ile kavga etmez. Geri ne kty bilir ne iyiyi... Fakat boyuna aglar durur! Biz enk gibiyiz sen mizrak vurmaktasin; inleme bizden degil, sen inliyorsun! Biz ney gibiyiz, bizdeki nagme senden. Biz dag gibiyiz, bizdeki seda senden.



600. Kazanip kaybetmede satran oyunu gibiyiz; ey huylari gzel! Bizim kazanip kaybetmemizsendendir.

Ey bizim canimiza can olan! Biz kim oluyoruz ki seninle ortada olalim, grnelim! Biz yokuz. Varliklarimiz, fni sretle gsteren Vcud-u Mutlak olan sensin.

Biz umumiyetle aslanlariz ama bayrak stne resmedilmis aslanlar! Onlarin zaman zaman hareketleri,hamleleri rzgrdandir.

605. Hareketimiz de, varligimiz da senin vergindir. Varligimiz umumiyetle senin icadindir. Yoksa, varlik lezzetini gsterdin. Yok olani kendine sik eylemistin!

O Inam ve ihsanin lezzetini... mezeyi, sarabi ve kadehi esirgeme! Esirgersen kim arayip tariyabilir? Nakis nakkasla nasil mcadele eder?

Bize, bizim efalimize bakma; kendi ikramina, kendi cmertligine bak!

610. Biz yoktuk, mcadelemiz de yoktu. Senin ltfun bizim sylenmemis sirlarimizi da isitiyordu. Nakis, nakkasin ve kaleminin huzurunda ama karnindaki ocuk gibi ciz ve eli baglidir.

Kudret huzurunda btn lem mahlklari, igne nnde gergef gibi cizdir. Kudret gergefe bazen seytan resmi, bazen insan resmi isler; gh nese, gh keder nakseder. Gergefin eli yok ki onu def iin kimildatsin; dili yok ki fayda, zarar hususunda ses ikarsin.

615. Sen beytin tefsirini Kurandan oku Tanri Attigin zaman sen atmadin dedi. Biz bir ok atarsak, atis, bizden degildir. Biz yayiz, o yayla ok atan Tanridir.

Bu cebir degil, cebbarligin mnasidir. Cebbarligi anis da, ancak Tanriya tazarru ve niyaz iindir. Bizim figanimiz muztar ve kudretsiz oldugumuzun delilidir. Yaptigimizdan utanmamiz da elimizde

ihtiyar olduguna delildir. Yapip yapmamada ihtiyarimiz varsa utanma ne? Bu aciklanma, bu utanis, bu teeddp ne?

620. Hocalarin sakirtleri terbiye etmesi niin; fikir, neden tedbirlerden tedbirlere dnyor? Eger sen: O, cebirden gafildir. Hakka mensup olan ay, bulutta yzn gizliyor dersen, Buna hos bir cevap var; dinlersen kfrden geer, dini tasdik eder, bana tbi olursun:

Hasret ve figan, hastalik zamanindadir. Hastalik zamani tamami ile uyaniklik zamanidir. Hasta oldugun zaman gnahindan istigfar eder durursun.

625. Sana gnahin irkinligi grnr; iyilesince yola geleyim diye niyet edersin. Bundan sonra kulluktan baska bir is ihtiyar etmiyeyim diye ahdeylersin.

Su halde bu yakinen anlasildi ki hastalik sana akillilik, bahsediyor. Ey asil arayan kimse! Su asli bil ki kimde dert varsa o, koku almis, dermana ermistir.

Kim daha ziyade uyaniksa o daha ziyade dertlidir. Kim isi daha iyi anlamissa onun benzi daha saridir.

630. Hakkin cebrinden agh isen feryadin nerede? Cebbarlik zincirini grsn hani? Zincire baglanan nasil olur da neselenir? Hapiste esir olan nasil hrlk eder? Eger ayagini bagladiklarini, basina padisah avuslarinin dikildigini gryorsan.

Gayri sende cizlere avusluk etme. nk bu vazife cizlerin huyu ve tabiati degildir. Madem ki grmyorsun; Tanrinin cebrinden bahsetme! Gryorsan hangi grdgnn nisanesi?

635. Hangi bir ise meylin varsa o iste kendi kudretini apaik grr durursun; Hangi ise meylin ve istegin yoksa... Bu, Tanridandir diye kendini Cebr yaparsin!

Peygamberler, dnya isinde Cebrdirler, kfirler de ahiret isinde. Peygamberlerin, ahiret isinde ihtiyarlari vardir, cahillerin de dnya isinde.

Zira her kus, kendi cinsinin bulundugu yere gider, bedeni, geride umaktadir, cani daha tez, daha ilerigitmekte!

640. Kfirler Siccin cinsinden olduklarindan dnya zindanina rahat rahat gelmislerdir.

Peygamberler, (Illiyyi) cinsinden olduklarindan can ve gnl Illiyyine dogru gitmislerdir. Bu szn sonu yoktur, fakat biz yine dnp o hikyeyi tamamlayalim:

Vezirin, halveti terk etmede mritleri mitsiz birakmasi

Vezir ierden seslendi: Ey mritler, benden size su malm olsun. Ki Is bana Hep yakinlarindan, arkadaslarindan ayril, tek ol,

645. Yzn duvara evirip yalnizca otur, kendi varligindan da halveti ihtiyar et diye vahyetti. Bundan sonra konusmaya izin yok, bundan sonra dedikodu ile isim yok.

Dostlar, elveda! Ben ldm, ykm drdnc gge ilettim. Bu suretle de atese mensup felegin altinda zahmet ve mesakkatler iinde yanmayalim.

Bundan sonra drdnc kat gk stnde, Isnin yaninda oturacagim.



Vezirin her emri ayri ayri veliaht yapmasi

650. Neden sonra o emrleri yalniz ve birer birer agirip her birine bir sz syledi. Her birine Is dininde Tanri vekili ve benim halifem sensin,

br emrler senin tbilerindir. Is, umumunu senin taraftarin ve yardimcin etti. Hangi emr, bas eker, tbi olmazsa onu tut; ya ldr yahut esir et, hapse at. Ama ben sag iken bunu kimseye syleme, ben lmedike, reislige talip olma.

655. Ben lmedike bunu hi meydana ikarma. Saltanat ve galebe dvasina kalkisma. Iste su tomar ve onda Meshin hkmleri... Bunu mmete tasih bir tarzda oku! dedi.

O, her emre ayri olarak sunu syledi: Tanri dininde senden baska naib yoktur! Her birini ayri ayri agirladi. Ona ne syledi ise buna da onu syledi.

Her birine bir tomar verdi, her tomar brnn ziddini ifade ediyordu.

660. O tomarlarin metni Ya harfinden Elif harfine kadar olan harflerin sekilleri gibi birbirine aykiridir.

Bu tomarin hkm, brnn ziddiydi, bu zit diyeti bundan nce bildirdik.

Vezirin halvette kendini ldrmesi

Ondan sonra daha kirk gn kapisini kapadi. Kendisini ldrp varligindan kurtuldu. Halk onun lmn haber alinca kabrinin st kiyamet yerine dnd.

Bir hayli halk onun yasi ile salarini yolarak, elbiselerini yirtarak mezari stne yigildi.

665. Araptan ,Trkten, Rumdan, Krtten oraya toplananlarin sayisini da ancak Tanri bilir. Mezarin topragini baslarina serptiler. Onun derdini yerinde ve dertlerine derman grdler.

Bir ay ahali, mezari stnde gzlerinden kanli yaslara yol verdiler. Onun ayriligi derdinden padisahlarda, bykler de, kkler de ah u figan ediyorlardi.

Is Aleyhisselm mmetinin emrlere Iinizde veliaht kimdir? diye sormasi

Bir ay sonra halk dedi ki: Ey ulular! Siz beylerden o vezirin makamina oturacak kimdir. Ki biz o zati, vezirin yerine imam ve mukteda taniyalim. Elimizi de, etegimizi de onun eline teslim

edelim.

670. Madem ki gnes batti ve bizim gnlmz dagladi, onun yerine iragi yakmaktan baska aremizyok.

Sevgili, gz nnden kayboldu mu, onun vislinden mahrum kaldik mi, yerine birisinin vekil olmasi,birisinin bize yadigr kalmasi gerekir.

Gl mevsimi geip glsen harap olunca gl kokusunu nereden alalim? Gl suyundan! Ulu Tanri aika meydan da olmadigindan, bu peygamberler Hakk'in vekilleridir.

Hayir yanlis syledim. Vekil ile vekil edeni iki sanirsan (bu) hatadir, iyi bir sey degil. Sen srete taptika ikidir. Sretten kurtulana gre ise birdir.

675. Srete bakarsan gzn ikidir. Sen onun nuruna bak ki o birdir. Bir adam, gzn nuruna bakarsa iki gzn nuru, birbirinden ayirdedilemez.

Btn peygamberler dogrudur. Tanri peygamberlerini birbirinden ayirdetmeyiz

Bir yerde on tane irag bulundurulursa grnste her biri, brnden ayridir. Nuruna yz evirirsen sphesiz ki birinin nurunu brlerinden ayirt etmeye imkn yoktur.

680. Yz tane elma, yz tane de ayva saysan her biri ayri ayridir. Onlari sikarsan yz kalmaz, hepsi birolur.

Mnalarda taksim ve sayi yoktur, ayirma, birlestirme olamaz. Dostun, dostlarla birligi hostur. Mna ayagini tut (ona meylet), sret serkestir.

Serkes sreti, eziyetle eritip mahveyle ki onun altinda define gibi olan vahdeti gresin. Eger sen eritmezsen onun (Tanrinin) inayetleri, esasen onu eritir. Ey gnlm, kulu olan Tanri!

685.O, hem gnllere kendini gsterir, hem dervisin hirkasini diker. Hepimiz yayilmistik ve bir cevherdik. Orada bassiz ve ayaksizdik;

Gnes gibi bir cevherdik, dgmsz ve sftik... su gibi. O gzel ve ltif nur srete gelince kale burlarinin glgesi gibi sayi meydana ikti.

Mancinikla burlari yikin ki bu blgn arasindan ayrilik kalksin.



690. Mutlaka ben bunu aar, anlatirdim, fakat bir fikir bile srmesin, (bundan) korkarim. Nkteler keskin bir elik kili gibidir. Eger kalkanin yoksa gerisin geriye ka! Kalkansiz bu elmasin karsisina gelme. nk kilica, kesmekten utan gelmez. Ben bu sebepten kilici kina koydum; Ters okuyan birisi, aykiri mna vermesin. Hikyeyi tamamlamaya, dogrular toplulugunun vefakrligindan bahse geldik:

695. O reisin lmnden sonra kalktilar, yerine bir vekil istedilerdi.

Emrlerin veliahtlik iin savaslari ve birbirlerine kili ekmeleri

O emrlerin birisi ne dsp o vefali kavmin yanina gitti. Dedi ki: Iste o zatin vekili; zamanede Isa halifesi benim.

Iste tomar, ondan sonra vekilligin bana ait olduguna dair burhanimdir. br emrde pusudan ikageldi. Hilfet hususunda onun dvasi da bunun dvasi gibiydi.

700. O da koltugundan bir tomar ikardi, gsterdi. Her ikisinin de Yahudi kizginligi basladi.

AIKLAMALAR ( Beyitler 1 - 700 )

B. 1-18. En eski Mevlevi kaynaklarina gre elebi Husameddin; Mevlna'dan Mesnevi'yi yazmasini rica edince Mevlna, "Bu dahance bizim gnlmze dogdu" diyip sariginin arasindan bu on sekiz beyti yazdigi kgidi ikarmis. elebi'ye sunmustur. Bu suretle bubeyitleri, bizzat Mevlna yazmis. Mesnevi'nin mtebaki kismini elebi Hsameddin'e yazdirmistir. Mevleviler, bu on sekiz beyte byk

bir ehemmiyet verir, bu beyitleri. Mesnevi'nin fatihasi (baslangici) sayarlar ve btn Mesnevi'nin bu beyitlerde oldugunu sylerler. HattKur'an'in ilk suresi olan "Fatiha" suresinin Besmele ile, Mesnevi'nin de "Bisnev - dinle, duy!" diye "B" ile basladigini uzun uzuzadiya

anlatirlar. Hemen her serhte bu tafsilta raslanir. Ayrica bu on sekiz beyit iin serhler de yazilmistir. Mevlevilerde nezir ve niyaz sayision sekizdir. Yani bir Mevlevi dervisine, bir tekkeye, bir yoksula para verecek olan Mevlevi; bu parayi, on sekiz .kurus, on sekiz yarim

lira, on sekiz lira... gibi daima on sekiz sayisina riayetle verir. Mevleviler on sekiz sayisinin "Ebcet hesabinda Tanri adlarindan "Hay-Diri"adina uydugunu sylerler. Fakat bu "Nezr-i Mevlna" sayisinda Mesnevi'nin ilk on sekiz beytinin tesiri de olsa gerekir. Eski Trklerde

dokuz sayisinin kutlu oldugu ve on sekizin bu sayinin iki misli bulundugu da dikkate deger.

B. 9. "Kimde bu ates yoksa yok olsun."Bu cmlede; grnste bir ilenme varsa da sofilerde "Yokluk-Fark, Fena", zahiri varliktan

gemek oldugundan "Yok olmak", hakiki olmiyan varliktan geip Tanri varligiyle var olmaktir. Hatt "Yokluk tamamlaninca Tanri kalir.Tanri varligi meydana ikar" mealinde Arapa bir sz de vardir ve bu sze tasavvuf kitaplarinda daima raslanir. Bu bakimdan "Kimde

bu ates yoksa yok olsun" cmlesinin mnasi, "o da bu atesle yansin, erisin, yok olarak hakik varliga ulassin" demektir ve bir hayirduadir.

B. 25. 26. Musa, Tanri'dan grnmesini dilemis. Tanri, gremiyecegini, fakat daga tecelli edecegini, dag yerinde durabilirse grmesi

ihtimali oldugunu syleyip Tr'a tecelli etmis. Tur, zerre zerre olmus, Musa da dsp bayilmis, kendisine gelince tvbe etmistir. 26 ncibeytin ikinci misrai:

Tr mest-u hane Musa saika

dir ki "Ve harre Musa saika Musa da baygin bir halde yere yigildi" cmlesi, aynen Kur'an'dan alinmadir (Sure: 7 A'rf, yet: 143).

B. 35. ten itibaren. Hikyede "Hakikatta o, Bizim bugnk halimizdir" deniyor. Padisah bir halayiga siktir, halayik da baska birisini

sevmekte. O sirada Tanri tarafindan bir hekim geliyor. Bu veli hekim, halayigin hastaligini anlayip rakibi ortadan kaldiriyor, padisah danihayet mecazi asktan kurtulup hakikata ulasiyor. Acaba Mevlna, birisine sikti da Semseddin-i Tebriz, o sirada mi geldi? Bu gelenveli hekimin Sems'e isaret olmasi ok mmkn. Nitekim 118 inci beyitten itibaren aika Semseddin glmekte. 123 nc beyitte adi

da geiyor.

B. 47 Mesih, Kur'an'in 3 nc suresi olan Al-i Imran suresinin 45 inci yetinde, 4 nc suresi olan Nisa suresinin 171 ve 172 nciyetlerinde, 5 inci suresi olan Mide suresinin 17 ve 75 inci yetleriyle 9 uncu suresi olan Tevbe suresinin 31 inci yetinde Isa

Peygamber, bu adla anilir. ok gezen, yce ve serefli, yahut vaftiz eden mnalarina geldigini syliyenler vardir.

B. 48. 49, 50. "Insallah Tanri isterse" demektir, Kur'an'da, hibir seyin. Tanri dilemedike olmiyacagi, onun iin bir sey hakkindayarin yaparim denmemesi, bu szn de sylenmesi bildiriyor (Sure: 18 Kehf. yet: 23 24). Bu yetten alinan "Insaallah" sz halk

arasinda kullanilagelmisir. Anadolu'da, birok yerlerde "Allah izin verirse" denir ki tam bunun karsiligidir.

B. 53. Sirkencbin, Farsa Sirkengbin sznn Arapalasmis seklidir. Sirke ile baldan yapilan buzlu. bir serbettir. Yazin sicakgnlerde iilir, harareti keser. Ayni beyitte bademyaginin da kuruluk verdigi. yani. aksi bir tesirde bulundugu sylenmektedir. Eski tipta

bademyagi yumusatici bir il olarak kullanildigi gibi bugn de yine kullanilmaktadir.

B. 54. Halk dilinde helile denen halilenin karasi, mlyimlik vermek, sarisi ishali kesmek iin kullanilir. Nebati bir il olan helileninLtincesi Terminaliadir.

B. 80-82. Israilogullarina lde bulut glgelik etmis, gkten pismis, kebap olmus kusla kudret helvasi yagmistir (Sure: 2 Bakara,

yet: 57). Israilogullari Musa'dan sarmisak, mercimek, sogan ve saire isteyip bir esit yemekten biktiklarini sylemisler, bunun zerineyokluga, alakliga dsmsler. Tanri'dan gazap olarak veba hastaligina ugramislardir.(ayni sure yet:61)

B. 83-87. Havariyy un'un ricasi zerine Isa'nin duasiyle gkten yemek indigi Kur'an'da hikye edilmektedir. (Sure: 5 Mide. yet:

112-114).



B. 88. Peygamber'in "Yagmur yagmadigini grdnz m bilin ki halk zekt vermemektedir. Tanri da rahmetini onlardan esirgemektedir.

Veba iktigini grdnz m bilin ki dnyada zina ogalmis, etrafa yayilmistir" dedigi rivayet edilmistir.

B. 92. Azzil, Seytan'nin eski adidir. Melekler arasinda Tanri'ya ibadet edip dururken. dem yaratilmis. Tanri emrini dinlemeyipkendisini, atesten yaratildigi iin daha hayirli grms, Adem'e secde etmemis ve rahmetten uzaklastirilmistir. Kur'an'in birok yerlerinde(o cmleden olarak sure: 18 Kehf, yet: 50, 7 A'raf. 11). Adem - Seytan hikyesi tekrarlandigi gibi Mesnevi'de de sirasi geldike

tekrarlanmaktadir.

B. 96. "Sabir, genisligin anahtaridir" mealinde bir hads rivayet edilir.

B. 100. Ikinci misrada Kur'an'in 96 nci suresi olan Alk suresinin 15 inci yetinin ilk kismi aynen alinmistir. Bu ve bu yetten nceki 14nc yetin manalari sudur: "Ebucehil acaba Tanri'nin onu grmekte oldugunu bilmez mi? Hayir, hi de yle degil; bilir. Bilir de bu

isten vazgemezse biz onu alnindaki peremden yakalariz."

B. 107. Eski tipta insanin vcudunda "Ahlat-i erbaa" -birbirine karismis drt sey- vardir, bunlar da kan, balgam, safra ve sevdadir. Budrdnn kfi miktarda olusundan miza, yani sihhat meydana gelir. Hastalik, bunlardan birinin fazlalasmasiyle baslar.

B. 110. Usturlap, stne gk kresinin haritasi izilmis yarim daire seklinde bir alettir. Bununla gkteki yildizlarin mevkii ve bilhassa

gnesin dogus ve batisiyle zeval vaktinin saati tyin edilir.

B. 121. Esir, havanin bulunmadigi boslugu dolduran, havadan ltif gzle grnmez, elle tutulmaz ve fevkalde kuvvetli olan bir vasattir.Ziyanin, bosluktan geip gelebilmesi iin byle bir vasatin lzim oldugu dsnlmstr.

B. 125. "Can" diye elebi Hsameddin'e hitabediliyor. Bu beyitten 143 nc beyte kadar olan konusma, Mevlna ile elebi

Hsameddin arasinda gemektedir.

B. 125. Yakup Peygamber'in Yusuf'tan ayrilinca aglamadan gzlerine ak dsms, sonra kardesleri Misir'a gidince orada maliye veziriolan Yusuf, onlara kendini tanitip babasina gmlegini gndermisti. Kafile, Kenan eline yaklasinca Yakup, Yusuf'un kokusunu almiya

baslamis, nihayet gmlek, yzne, gzne srlnce, gzleri grmeye baslamisti (Sure: 12 Yusuf, yet: 93 96). Bu yzden bykbir mjde, bir vuslat haberi, ok defa Yusuf gmlegiyle ve bu gmlegin kokusiyle ifade edilegelmistir.

B. 133. Sofi "Ibn-al Vakt Vakit oglu" dur. Yani gemisle, gelecekle ugrasmaz. Iinde bulundugu zaman, neyi icabediyorsa onu yapar.

Bu suretle de Tanri'nin tecellisine uymus, hkmne itiraz etmemis olur.

B. 142. Bizce. Sems-i Tebriz'nin sehit edildigine delildir.

B. 144-181. Askin bu tarzda teshis edilmesi, XII nci asir byklerinden Nizm-i Arz'nin "ar Makale" sinde "Ibn-i Sina"yaatfedilmektedir (Layden-1909 hikye V. S. 76-80. hasiye 50-249. Ibn-i Sina: Kanun, Bulak basmasi C. 2. S. 71- 72).

B. 175. "Muradinizi elde etmek iin islerinizi, hareketinizi gizli tutun. nk nimete erisen herkes, hasede ugrar." Hads (Feyz-al Kadir.

Misir 1356-1938. I. 493).

B. 224. Kur'an'in 18 inci suresinin (Kehf) 65-82 nci yetlerinde Musa Peygamber'le Hizir arasinda geen vaka hikye edilir: Musa,Tanri'dan. kendisine bilgi ihsan edilmis olan Hizir'la bulusur, onun bilgisini elde etmek ister. Hizir, sabredemiyecegini sylerse de Musa

israr edince, kendisi anlatincaya kadar grecegi seyleri sormamasini sart kosar. Bir gemiye binerler. Hizir, gemiyi deler. Musa itirazedince Hizir "Sabredemezsin demedim mi?" der. Musa derhal zr diler. Kiyiya ikarlar. Hizir, rasladiklari kk bir ocugu tutup

ldrr. Musa, yine itiraz edince Hizir "Demedim mi" der, Musa da yine zr diler. Tekrar yola dserler. Bir kye gelip yiyecek isterler.Kyller vermezler. Hizir, yolda yikilmak zere olan bir duvari tamir eder. Musa bu sefer "Buna karsilik bir cret alabilirdin" deyince Hizirder ki: "Artik ayrilmamiz lzim. Yalniz sana sabretmedigin seylerin iyzn anlatayim: Gemi, ok yoksul kisilerindi. Ileride bir padisahvar, yeni gemileri zaptediyor. Bu gemiyi delik grnce almazlar, onun iin deldim. ocugun anasi, babasi mslman ve temiz insanlar,

halbuki ocuk kfir olacak; bundan korktum, ldrdm. Tanri onlara daha iyisini verir. Duvara gelince: Kydeki iki yetimin olan oduvarin altinda bir define var. Onlarin byyp defineyi meydana ikarmalari iin duvan tamir ettim. Yikilsa zayi olacakti." Bu batini

bilgiye, anlattigimiz hikyeye telmihan ve Kehf suresinin 65 inci yetindeki "Ledn" sznden alinarak "Ilm-i Ledn Tanri'ya ait bilgi"demislerdir. Tasavvuf kitaplarinda bu hikye ok geer ve Musa gibi ulu bir peygamberin bile batini bilgiyi, Hizir'dan grenmek istemesidelil getirilerek herkese bir mrsit lzim oldugu sylenir. Mevlna. bu hizir ve gemi hikyesini. Mesnevi'nin ikinci cildinin sonlarinda da

anlattigi gibi Sultan Veled "Veled-Nme" de yine bundan bahseder.

B. 227. Ibrahim Peygamber, grdg bir rya zerine oglunu (Ismail yahut Ishak) Tanri'ya kurban etmeye kalkmis, o sirada gnderilenbir kou, yine Tanri emriyle keserek ryada aldigi emri yerine getirmis sayilmistir (Sure: 37 Sfft, yet: 100-105).

B. 236. Hizir - Gemi, 224 nc beytin izahina bakiniz.

B. 240. "Kt kisi glrse Tanri gazaba gelir ve bu yzden ars titrer" Hads (Feyz-al Kadir I. 441).

B. 259. Cevlki: Cevlk, Burhan'a gre Cevlah kelimesinin Arapalastinlmasi seklidir ve bir cins yn dokumaya denir ki yoksul kisilerle

dervis ve kalenderler, bundan kalin yaparlar. Arapada Caelk, bas tiras etmeye denir. Her halde bu kelime, her iki kelime ile demnasebetlidir. Cevlk ve Cevlika, Kalenderilere denir. XIII nc asirda Anadolu'ya ve sonradan Rumeli'ye yayilan ve ekseriyetle

toplu bir halde davul, nefir, kudm, ve bayraklarla gezen bu dervis taifesi r-darb olurlar, yani salarini, biyik, sakal ve kaslarini usturaile tiras ettirirlerdi. Hatt bu yzden dilimizde salan ustura ile taras ettirmiye "cascavlak olmak" denmistir.

B. 264. Sofiler, Tanri velilerinde dereceler, rtbe ve makamlar kabul ederler. Velilerden yedi. yahut kirk kisi vardir ki bunlar, bir anda

birok yerlerde grnebilmek kudretindedirler. Mesel kendileri bir yerdeyken baska bir yerde, yahut bir ok yerlerde grnrler,kendilerine bedel, birok cesetler gsterirler. Bu yzden bunlara Abdal, yahut Bdel denmistir. Halk arasinda bu mertebe sahipleri

"Yediler" yahut "Kirklar" diye anilir. Ayrica "Rum Abdalleri,. yahut sadece "Abdallar" diye anilir taife vardir ki Kalenderlere. okbenzerler. Anadolu ve Rumeli'de XVII nci asra kadar tesadf edilegelen bu dervisler zmresini Bektasilik temsil etmis, bu suretle



abdallar, ortadan kalkmistir. Mevln'nin kastettigi. Tanri velileri olan Abdalleridir.

B. 266. Msriklerin Peygamber'e "Bu ne biim Peygamber? Yemek yiyor, sokaklarda geziyor. Bir melek gnderilseydi, onunla beraberhalki korkutsaydi ya. Yahut kendisine bir hazine verilseydi, yahut da meyvalarindan yiyecegi bir bagi. bahesi olsaydi" dedikleri Kur'an'-

da hikye edilmektedir (sure: 25 Furkan. yet: 7-8).

B. 278-279. Musa'nin mucizesine karsilik sihirbazlar. Firavun'un huzurunda ipleri, sopalari yere atmislar, iplerle sopalar yilan seklindegrnms. Musa'nin attigi asa da bir byk yilan sekline girerek br yilanlari yutmus, sonra Musa. yilani eline alinca sopa olmus br

iplerle sopalar ortada grnmez olmus, bunun zerine sihirbazlar mana gelmislerdi. Tevrat'tan alinan bu vak'a Kur'an'in biroksurelerinde hikye edilmektedir (sure: 26 Suar, yet: 10-68. 42-47).

B. 296. mm-l Kitap Kur'an'in 13 nc suresi olan Ra'd suresinin son yeti olan 45 inci yetinde "Ve kfir olanlar, sen peygamberdegilsin derler. De ki: benimle sizin aranizda sahit olarak Tanri, btn mukadderatin hakikatini ve aslini bilen zat kfidir" demektedir.

Yine ayni surenin 39 uncu yetinde "Tanri, takdir ettigi seylerden diledigini bozar, diledigini yapar. Takdirin asli ve hakikati onamalmdur" deniyor. Bu yetlere nazaran beyitteki mna denizi, Tanri'dir. Fakat sofilerce "Vcud-u Mutlak Mutlak Varlik" olan. yanihibir suretle, hibir vasifla kayitlanamiyan Tanri iin mertebeler vardir. Tanri'nin ilk mertebesi, zatini bilmesidir ki buna "Zuhura olan

meyil" ve "ktiza-yi Zat. Akl-i Evvel, Kalem..." gibi adlar verirler. Bu mertebe; diger mertebeleri yani Tanri'nin ilminde sabit olanhakikatlari, Tanri adlarini, Tanri sifatlarini meydana getirmistir. Bunlarin zuhuru da kinattir. Bu bakimdan kinat, kinat olarak yoktur,

fakat Tanri ilminde sabit olan hakikatlarin zuhuru olmak bakimindan vardir. Her sey, Tanri'nin zuhura olan meylinde, yani ilmindemevcut oldugundan o mertebeye "mm-l Kitab Kitabin, takdir edilen seylerin asli, anasi" dedikleri gibi "Hakikat-i Muhammediyye"

de derler. Bu mertebeye, her zaman lemde tek bir kisi sahiptir ki bu zat. yeryznde Tanri halifesidir. Buna "Kutb-Gavs" denir.

B. 297. "Tanri, biri tatli, br aci iki denizi akitti. O iki deniz, birbirine ulasti. Aralarinda bir mania var.. Birbirlerine tecavz ediptasmazlar." (sure: 55 -Rahman, yet: 19). Mevlna burada oldugu gibi bilhassa yine bu ciltte bu iki denizin hak ve btil ehli, cennetlik

ve cehennemlikler oldugunu sylemektedir (2570 inci beyitten itibaren 2603 nc beytin sonuna kadar bu yet tefsir edilmektedir).

B. 3I5. "Cennet ve cehennem ehlinin arasinda bir perde vardir. O sinirin en yce yerinde (A'raf) ta yle erler vardir ki onlar, herkesiyzlerinden tanir, bilirler... (Sure 7 A'raf, ayet 46) Ali'nin "Biz A'raf erleriyiz,, dedigi de rivayet edilir. Sofilerin bir kismi, herkesi

yznden taniyan Araf erlerini, cennete ve cehenneme bagli olmiyan Tanri erleri olarak kabul ederler.

B. 321. Zaman zaman, dilenme iin trl trl tarzlar icadedilmistir. Bir tepsiye mumlar dikip yakarak dilenmek, sirta vurulan, yahutbele takilan mesin torbadan tos tos su dagitarak, mersiye okuyarak dilenmek, ilhiler okuyup kapi kapi gezerek dilenmek gibi. Acaba o

zamanlar ynden bir aslan yapilip bununla maskaraliklar ederek de dilenme var miydi? Biz, byle anliyoruz. Yine bu beyitteki EbuMseylim. H. Muhammedin son zamanlarinda Peygamberlik dvasina kalkisan "Mseylemel-l Kezzb Yalanci Mseyleme" dir ki

birinci halife Ebbekir zamaninda zerine asker ekilerek savasta maglp edilmis ve ldrlmstr.

B. 373. Deccal. son zamanlarda ikip halki azdiracak tek gzl bir Yahudidir. Peygamber, bu fitneden Tanri'ya siginmistir.

B. 375. Simurg yahut Anka. mevhum bir kustur. Yz insana benziyen bu kusun boynu pek uzunmus. Renk renk tyleri varmis,vcudunda her hayvandan bir almet bulunurmus.

Btn hayvanlari avladigi gibi insanlara da musallat oldugu iin zamanin peygamberi dua etmis. Tanri da bu kusu, disisiyle beraber biryildirimla helak etmis. Simurg. Rstem'in cerrahi, babasi Zl'in de dadisidir. Halk. bu kusa Zmrd Anka der, masallarimiza kadar

girmistir.

B. 381. Peygamber'in "Huzuru kalb olmadika namaz da olmaz" dedigi rivayet edilir ki bu huzur, yani hibir seyle mesgul olmayis,namaz kilmanin degil, namazin tam namaz olusunun sartidir.

B. 332. "Sen onlari uyanik sanirsin amma onlar uykudadir. Biz. onlari saga, sola eviririz. Kpekleri de n ayaklarini yere dayamis

olarak magara kapisinda uyumaktadir. Onlari grsen yzn evirir, kaardin, yregin korkuyla dolardi." (Sure: 18 Kehf, yet: 18)Eshab-i Kehf denilen bu kisiler, alti kisiymisler. Artlarina bir de oban takilmis, obanin kpegi de peslerini birakmamis. Zamanlarindaki

padisah, halki bir puta taptiriyormus. Bunlar bu ktlg yapmamak iin kaip bir magaraya siginmislar, orada tam yz dokuz yiluyumuslar. Bu kpegin hareketi, sairlerimize ilham kaynagi olmus ve sadakat sembol olarak sylenegelmistir. Mevlana, 1022 nci

beyitte bilhassa bu kpekten bahseder.

B. 400. "Uyku lmn kardesidir. Cennettekilerse lmezler." Hadis (Feyz'al Kadir, VI 300).

B. 403. 392 nci beytin izahina bakiniz. Bilhassa 2185 inci beyitten itibaren yine bunlardan bahsetmektedir. Yine bu beyitte Tufandanbahsedilmektedir. Nuh Peygamber zamaninda, onun bedduasi zerine yerden sular fiskirmis, gkten yagmurlar yagmis, herkes

bogulmus, yalniz Nuh'a inanip gemisine girenler kurtulmustur. Kur'an'in 71 inci suresi olan Nuh suresinde Tufan ve Nuh Peygamberinahvali anlatilmaktadir.

B. 422. Tanri glgesi, btn varligini Hak'ta yok etmis ve Tanri varligiyle var olmus kmil veli. Glgenin varligi, glgeyi meydana

getirenin varligindandir. Btn hareketleri de onun hareketine tbidir. Kmil veli de. Tanri'ya nispetle ayni bir glge gibidir.

B. 424. Kiyamete yakin birok "fitne - imtihan" lar olacagi hadslerde bildirilmistir. Bu fitnelerin en byg, asil byk Deccal'in veondan nce ikacak Deccallarin fitnesidir.

B. 425. "Grmez misin, Rabbin glgeyi nasil uzatti. Dileseydi onu sabit kilardi. Sonra glgeye gnesi delil ettik, sonra da onu

kolaycacik aldik yok ettik" (25 inci sure Furkan, yet: 45-46) Sofilere gre glge kinattir, gnes de Tanri.

B. 426. Kur'an'da Ibrahim Peygamberin Zhre yildizini grp "Rabbim budur" dedigi, yildiz batinca Ben batanlari sevmem" deyip ondanvazgetigi, ay dogunca "Rabbim budur" dedigi, o da batinca "Rabbim bana dogru yolu gstermezse, sphe yok yol azitanlardan

olurum" dedigi, gnes dogunca bu sefer "Bu daha byk, Rabbim bu" dedigi, fakat o da gurubedince "Ey kavim"ben sizin Tanri'yaortak ettiginiz seylerden vazgetim. Yzm, gkleri ve yeri yaratana dndm, ihlsla ancak ona yneldim, sirk kosanlardan degilim"

diyerek dogru yolu buldugu hikye edilmektedir (Sure: 6 En'am. yet: 75-79).



B. 343."Ibrahim ve Ismail'den, evimi, tavaf edenlere, orada oturup ibadet eyliyenlere, rukda, sucutta bulunanlara temiz tutun diye ahdaldik." (Sure: 2 Bakara, yet: 125) Sofilerce asil Kabe ve Tanri evi kalbdir.

B. 500 - 510. Isa Peygamber'i, Anasi Meryem, bir boyacinin yanina irak olarak vermis. O vakitler daha ocuk olan Isa'ya bir gn

ustasi "buradaki elbiselerin her birinde bir nisan var.O nisana gre ne renge boyanacaksa boyarsin" deyip bazi islerini grmek zere gitmis. Isa, btn elbiseleri bir tek kpe sokmus.

Ustasi gelip bunu grnce "Eyvah, elbiseleri berbadettin" deyip telslanirken Isa, elbiseleri birer birer ikarmaya baslamis Her elbise,sahibinin istedigi renge boyanmis olarak ikmis. Bu mucizeyi grenler, Isa'ya inanmislar ki "Havariyyun" bunlarmis.

B. 516. Kimya, eski telkkiye gre civayi; gms, bakir ve sair madenlerle karistirip "Iksir" denen seyi de ilve ederek altin elde etme

sanatidir. Simya, gzbagcilikla, bakanlara hakikatta olmiyan bazi seyleri gstermektir.

B. 518. Mor renk eski Iran'da yas rengidir. Bu renge "Duhan duman rengi" de denir Mevlna Celleddin'in de Sems'in son defaolarak kaybolmasindan, yahut sehidedilmesinden sonra bu renkte hirka giydigi ve bu renk sarik sarindigi en eski kaynaklarda yazilidir.

B. 528. Calinus, Bukrat'tan sonra en byk hekimdir. Mildin 131 inci yilinda Bergamada lmstr. Bu hekimin birok eserleri Arapaya

evrilmistir.

B. 529. Kur'an'in 7 nci suresi olan A'raf suresinin 157 ve 158 inci ayetleriyle 62 nci suresi olan Cumua suresinin 2 nci yetinde H.Muhammed'in "mmi" yan anadan dogdugu gibi kalmis, okuma yazma grenmemis oldugu bildirilmektedir. Byle oldugu halde Kur'angibi birok yerleri hakikaten fevkalde bir kitabi teblig etmesi, zamanindaki sairleri sasirtmis; kendisine "khin. sair.." demislerdi. 6 ncisure olan En'm suresinin 92 nci yetinde Mekke'ye "mm-l Kura Kylerin, sehirlerin anasi, asli" dendigine nazaran "mmi"nin"Mekkeli" mnasina geldigini de Peygamberin bir hocadan okumamis olmakla beraber okuma yazma bildigini syliyenler de vardir.

B. 535. Hrut, Mrut adli iki melek, insan ogullarinin ktlklerini grp Tanri'ya sikyette bulunmuslar. Tanri, onlara "Onlardaki sehvetsizde de olsa daha beter olursunuz" demis. Fakat bu melekler, isyan etmeyeceklerini sylemisler. Bunun zerine Tanri, bunlara sehvet

verip Bbil'e inmelerini buyurmus. Bbil'de hkimlik ederlerken gayet gzel bir kadin bir is iin geliyor. Melekler kadina meftunoluyorlar. Fakat kadin, ya kocasini ldrmelerini, yahut puta tapmalarin

mevlana celaleddin-i rumi (hz.) mesnevi Şerif -1.cilt beyit-1-700

Documents