metodoloji - etikzirvesi.comtipik bir suistimalci kimdir? suistimal olaylarında önceden insanları...

© 2014 Akis Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş., KPMG International Cooperative'in üyesi bir Türk şirketidir. KPMG adı ve KPMG logosu KPMG International Cooperative’in tescilli ticari markalarıdır. Türkiye’de basılmıştır.

Metodoloji

1

Ağustos 2011- Şubat 2013 arasındaki dönemde KPMG Suistimal İnceleme profesyonelleri tarafından gerçekleştirilen araştırmalar; v  596 suistimalci, v 78 ülke

v  3 farklı bölgede

Gerçekleştirilen incelemede ortaya çıkanlar: v Suistimalci profilleri ve en yaygın görülen suistimal türleriyle ilgili detaylar,

v  Kişiyi suistimale iten çevresel koşullar, v  Suistimalcinin yeteneklerinin suistimale etkisi,

v  KPMG’nin faaliyet gösterdiği ülkelerde suistimalcinin eğilim gösterdiği alanlar.

SONUÇLAR 2011 ARAŞTIRMALARIYLA ÇOK BENZERDİR!


Suistimalci Profilleri

2

Ancak yine de bu tür çalışmalar suistimalcilerin sürekli değişen doğasını analiz etmek ve suç faaliyetlerine karşı savunma mekanizmaları geliştirmekte faydalıdır.

Nihai Amaç:

En doğru suistimalci profilini geliştirmek

Suçu işlenmeden tahmin edebilmek

En azından şimdilik yalnızca bilim kurgu filmlerinde mümkün


3

Suistimal Üçgeni

“İnsanlar, en uygun koşullar bir araya geldiğinde, yani gerekli mo t i vasyona ve f ı r sa ta sah ip o l duk la r ı nda ve gerçekleştirecekleri suistimali rasyonelleştirebildikleri zaman suç işlemektedirler.” KPMG Çin Bölüm Suistimal Önleme ve İnceleme Bölümü Uzmanları

Tth

FIRSAT

Suistimal Üçgeni

RASYONALİZASYON BASKI

Suistimal üçgenini oluşturan unsurlar; suistimal soruşturma uzmanları için 1950’lerde geliştirilmiş olan standart metodolojinin bir parçasıdır. Suistimalcinin daha ayrıntılı bir resmine sahip olabilmek için fırsat unsurunun bir bileşeni olarak “kapasite”yi de bunlara ekleyebiliriz.

Kapasite


Suistimal Üçgeni

4

Potansiyel suistimalci

Baskı ve rasyonalizasyon unsurları potansiyel suistimalciyi kapının eşiğine getirir.

Fırsat yönünde açılmış bir kapı olduğunu fark eder.

Kapasite ise onu kapıdan içeriye sokar.


5

Fırsat

v  Suistimalci çoğunlukla mağdur kurumda 6 yıldan daha uzun süredir çalışmaktadır, v  Suistimallerin yaklaşık ¾’ü 1-5 yıl arasında bir dönem boyunca gerçekleşmiştir, v  Suistimallerin %54’ü zayıf iç kontrol mekanizmaları mevcut olduğunda gerçekleşmiştir, v  Suistimalcilerin %20’si iç kontrol mekanizmalarını bildikleri halde umursamamışlardır, v  %11’i ise iç kontrolleri atlatabilmek için başkalarıyla işbirliği yapmıştır.

“Pek çok şirket suistimalle mücadelede reaktif yöntemleri tercih etmekte ve “böyle bir olay hiç yaşanmayabilir de, neden bunun için para harcansın ki?” şeklinde yaklaşmaktadır.” KPMG Kanada Suistimal Önleme ve İnceleme Bölümü Şirket Ortağı James McAuley

“Şirket yönetimleri suistimali genellikle risk haritasındaki tek bir nokta olarak görmekte ve kendisine has özelliklerini ve kapsamını her zaman kavrayamayabilmektedir.” KPMG Avustralya Suistimal Önleme ve İnceleme Bölüm Şirket Ortağı Mark Leishman


6


7

Fırsat

Fırsatçı: v Karakter özellikleri: ilk kez suça karışmış, orta yaşlı, erkek, evli ve çocuklu, güvenilir personel, sorumluluk yüklenen bir konumda çalışan, iyi bir vatandaş, v Genellikle parayla çözülebilecek ve hiç kimseyle paylaşamadığı, üzerinde baskı oluşturan sorunları var, v Vaka or taya ç ık t ığ ında, insan lar k iş in in böy le b i r su is t imal gerçekleştirmesinden büyük şaşkınlık duyarlar.

Avcı: v Genellikle fırsatçı olarak başlar, v İş ararken işe başlar başlamaz ilk fırsatta entrika çevirebileceği özellikte olan şirketleri arayıp bulur, v Kurumları kasten ve vicdan azabı duymadan dolandırır, v Fırsatçı suistimalciye göre daha organizedir ve daha iyi gizlenme planlarına sahiptir, v Denetçilerle ve diğer denetim mekanizmalarıyla başa çıkmaya daha hazırlıklıdır.

Jerome Karviel


Kapasite

v  Kapasite fırsat dürtüsünün bir “alt kümesi” olarak ortaya çıkmaktadır. Suistimalcinin eline bir fırsat geçtiğinde bunu kötüye kullanmasını sağlayan özelliklerinden oluşur.

v  Kapasite sıklıkla suistimalcinin yetki seviyesine ve yetkinliğine bağlıdır ve bu yüzden suistimalcilerin büyük bölümü yönetimde (%25) ve yetki sahibi (%29) pozisyonlarda görev yapmaktadır.

v  Diğer çalışanlarla iş birliği yapanların oranı sırasıyla %24 (yönetim) ve %38 (yetki sahibi) dir.

v  %46’sı bilgisayarı amaçlarına uygun kullanabilen kişilerdir. v  Çevrelerinden büyük saygı gören (araştırılan tüm vakaların

%39’u), cana yakın (%35), ve/veya dışa dönük ( %33) kişilerdir.

8


Kapasite

"Önümüzdeki 3-5 yıl içinde, şirketlerin denetim mekanizmaları geliştikçe ve daha fazla sayıda

suistimalci yargılanıp cezaya çarptırıldıkça Doğu Afrika bölgesindeki suistimalcilerin giderek daha tecrübeli ve şirket içinde daha kıdemli kişilerden oluşmaya başladığı görülebilecektir."

KPMG Doğu Afrika Soruşturma Bölümü Başkanı Marion Barriskell

9


10

Baskı

v  Suistimale yönelik en önemli motivasyon kaynağı maddiyattır. v  1.082 baskı unsurunun 614’ü açgözlülük, maddi kazanç ve maddi zorlukla ilgili olup, 114’ü iş yaşamındaki hedeflerle ilgilidir. v  Maddi nedenlere dayanmayan tek baskı unsuru ise 106 vaka ile “sırf heves” veya bir başka ifadeyle “çünkü ben yapabilirim" düşüncesidir.


11

Rasyonalizasyon

v Suistimalciler de, diğer suçlular gibi genellikle işledikleri suç karşısında bir gerekçe uydurma eğilimindedirler. v  Korku ve öfke, 596 suistimalciden sadece %10'u için önemli birer dürtüdür. v  Suistimalin en önemli nedenlerinden birinin maddi kazanç sağlamak olduğu düşünüldüğünde ‘hak ettiği ücreti alamama’nın suistimalcilerin ileri sürdüğü nedenlerden sadece %16’sını oluşturuyor olması şaşırtıcı bir sonuç olarak karşımıza çıkmaktadır.

Tek duygusal etken olan "üstünlük duygusu" ise, suistimalcilerin %36'sı için önemli bir neden olarak belirtilmektedir.


Sektör Bazında Suistimal

12

Tüm sektörlerde suistimal, genellikle görevi kötüye kullanma fırsatının ortaya çıkmasıyla şekillenir.

v Finansal hizmetler, ilaç, tüketici ve sanayi sektörlerinde yaygın

görülen suistimal türü; zimmet. v Enerji ve doğal kaynaklar, kamu sektörü ve bilişim, iletişim ve

eğlence sektörlerinde en yaygın görülen suistimal ise; satın alma bölümlerinde gerçekleşmektedir.

Diğer sektörlerle karşılaştırıldığında daha sıkı düzenlemelerin mevcut olduğu ilaç ve finansal hizmetler sektörlerinde suistimalin daha yaygın olması oldukça şaşırtıcıdır.


Tipik bir suistimalci kimdir?

Suistimal olaylarında önceden insanları yakalamak için yeterince doğru bir suistimalci profili geliştirmek mümkün mü?

13

6 yıldan uzun zamandır şirkette

36-55 yaşları arasında

Üst düzey yönetimde

Muhasebe, operasyon, satış/pazarlama

Çalıştığı kuruluşun aleyhine


Yaradılış ile Yetiştirilme Karşılaştırması

Suistimale yönelik davranışların gerçekleştirilmesinde, kişisel etkenlerin mi yoksa çevresel etkenlerin mi daha güçlü bir belirleyici olduğunu anlamak çok önemlidir. Bu noktadan yola çıkılarak suistimal suçlarının nasıl daha etkili soruşturulabileceği ve bununla ilgili risklerin nasıl daha etkin yönetilebileceği belirlenebilir.

Kişisel etkenler baskınsa, suistimal soruşturmalarında (ve suistimal risk yönetiminde) suistimalcinin kişiliğine odaklanılmaktadır.

Çevresel etkenler baskınsa, bir suistimalin nasıl gerçekleştirildiğini tespit etmede kişinin yetiştirildiği çevresel koşullar dikkate alınır.

14

Bir suistimal suçunun işlenmesinde baskı ile ilgili

etkenler, fırsat ile ilgili etkenlerden daha zayıf etkiye

sahiptir.

Suistimalciler amaçladıkları suçu işleyebilmek için bir fırsat

yakaladıklarında durumu değerlendirirler.

Suistimalin gerçekleşmesinde

suiistimalcinin bulunduğu iş ortamı kişisel özelliklerinden

daha etkin olabilir.


Kişisel ve Çevresel Etkenlerin Suistimale Etkisi

15

Rasyona-lizasyon

Kapasite

Kişisel Etkenler

Baskı

Fırsat

Çevresel Etkenler

Kurumsal rekabet

Piyasa rekabeti

Agresif satış kültürü

Kötü haberleri gizleme isteği Kişisel Özellikler


Kişilik Özellikleri ve Kapasite

16

13%

%14

%17

13 %7

Kişiyi suistimal gerçekleştirmeye iten duygusal etkenler:

%13

Kendisine yeterince değer verilm

ediğini düşünme

Öfke


17


Samimi

%35

Saygın

%22

Entelektüel bir görünüme sahip

Dışa dönük

%33

Suistimalcilerin büyük bir kısmının dışa dönük, samimi, saygın gibi

özelliklere sahip kişilerden oluştuğu düşünüldüğünde,

sadece bu özelliklerden yola çıkarak yolsuzluk

yapmaya meyilli bir suistimalciyi tespit etmek

güçleşmektedir.

Önemli bir iş insanı

%23 %39

Tipik Suistimalci:

“kadrolu güvenilir çalışan’

Her zaman göz önünde olan, asla şüphelenmeyeceğiniz belki farkına bile varmayacağınız “O” kişi.



18

İç kontrol ve yönetim mekanizmalarında bir zayıflama olduğunda, sıradan insanlar aç gözlülük ve kişisel çıkar gibi etkenlerin tuzağına düşmektedir.

%18

%31

%36

%47

%42

Çünkü yapabilirim

“İş dönüp dolaşıp suistimalin insanlarla, bu

insanların istekleri konusunda ne kadar dirençle karşılaştıklarıyla ilgili bir unsur olduğuna geliyor. Bu direnç de, insanların yaşam tarzıyla, kültürel olarak neyin kabul edilebilir olduğuyla ve şirketin savunma mekanizmalarının kalitesiyle alakalı.”


19

Suistimalin Değişen Yüzü

Şirketler kendilerini sürekli değişen suistimalci profiline uydurmak zorunda… Suistimal için tek bir kalıp olmadığı gibi suistimalcinin de sabit, hiç değişmeyen özellikler taşıdığı söylenemez. Suç ve suçun tanımı, suistimalin üç unsurunun önemine ve suistimalcinin kapasitesine bağlı olarak değişecektir ve suistimalin tespit edilmesini güçleştiren neden de genellikle bu değişimdir.

“Tecrübelerimiz suistimal için uygun tetikleyiciyle karşılaşınca insanların çoğunun suistimal gerçekleştirebileceğini gösteriyor.” KPMG Rusya Suistimal Önleme ve İnceleme Bölüm Başkanı Lem Chin Kok

“ Suistimalin en ilginç yanı grip virüsü gibi sürekli şekil değiştirmesi; bu yılki virüsü etkisiz hale getirebiliyorsunuz ama ertesi yıl daha kötü, daha etkili olarak farklı bir şekilde karşınıza çıkıyor.” KPMG Küresel Suistimal Önleme ve İnceleme Hizmetleri Bölümü Koordinatörü Phil Ostwalt


Suistimalin Değişen Yüzü

20

İşbirliği, yükselen bir trend olarak karşımıza çıkmaktadır. 2007 araştırmasında %32 olan işbirliği içeren vaka oranı 2011’de %61’e, 2013’te ise %70’e yükselmiştir.

Pek çok suistimalci yalnız çalışmayı tercih eder, çünkü böylece diğerlerinin ağzını sıkı tutması konusunda endişelenmek zorunda kalmaz.

Suistimal genellikle insanın tek başına uygulamaya koyamayacağı kadar karmaşık bir suçtur.

Göz yumma Belge üzerindeki sahtecilik Onaylar Şifreler


Siber Alanda Yaşananlar

21

Yeni teknoloji, yepyeni suistimal davranışlarını da beraberinde getirdi.

“Bilgisayarlar ve ağ teknolojileri, beyaz yakalı suçluların daha etkin bir şekilde ve daha az riskle çalışmalarına olanak tanıyor; bu sayede erişim kolaylaşıyor ve yeni nesil suistimalcinin önündeki engeller azalıyor.” KPMG Türkiye Risk Yönetimi Danışmanlığı Başkanı İdil Gürdil

“Birçok şirketin mevcut çeşitli sistemleri vardır, ancak bu sistemlere sızmak için bir iki küçük hata yeterli olmakta ve böylece yıllarca emek verilen inovasyon çalışmaları bir rakibin eline geçebilmektedir. Bu şekilde kaçırılan fırsatları engellemenin paha biçilemez olduğu söylenebilir.” KPMG Birleşik Krallık Sustimal Önleme İnceleme Hizmetleri Bölümü Başkanı Alex Plavsic

Siber dolandırıcıların yaş ortalaması diğer suistimalci türlerine göre daha düşüktür.


Yolsuzluk Kültürü

22

Bazı ülkelerde iş yapılan kişilere hediye vermek ticari hayatın bir parçası olarak görülürken, bazı ülkelerde bu durum rüşvet olarak algılanmaktadır. Kültür, büyük ölçüde davranışlarımızı etkilemekte ve neleri etik ve ya toplumsal değerlere uygun bir davranış olarak gördüğümüzü belirlemektedir.

Bölge

Küresel ABD Çin BDT Batı

Afrika Kurumsal Rekabet 23% 25% 43% 33% 25% Piyasa Rekabeti 29% 0% 50% 39% 33% Agresif Satış Ortamı 31% 25% 43% 28% 8% Kötü Haberleri Gizleme İsteği 22% 25% 7% 11% 8%

Sınırsız Yetki 40% 50% 36% 33% 17%

Suistimal nedenleri, çeşitleri, tekrarları, süreleri, suistimalcilerin özellikleri, ortaya çıkarma metotları ülkelere ve bölgelere göre farklılık göstermekle beraber, belirli bir trend izlememektedir.

Çevresel Etkenler:


Türkiye’deki Suistimalci Profili

v  Suistimalcilerin çoğu (%67’si) bir Truva atı gibi, kurban şirketin içinde pozisyon almış, yani bu şirket tarafından işe alınmıştır,

v Türkiye’deki suistimalcilerin %50’si tek başına ve %50’si iş birliği ile suistimal gerçekleştirmektedir,

v  %67’si 6 yıldan daha uzun süre şirkette görev yapmaktadır,

v %50’si 45 ile 55 yaşları arasındadır,

v %50’si şirket sahibi ya da ortağı olarak belirlenmiştir.

23


Çözüm Önerileri

v Şirketteki suistimal bilincini artırmak,

v Etik Kod oluşturmak,

v Etik Kod eğitimleri vermek,

v Bildirim/ihbar mekanizmaları oluşturmak,

v Düzenli olarak veri analizleri yapmak,

v Suistimal risk değerlendirmeleri gerçekleştirmek, v İç kontrol noktalarını suistimal riskiyle mücadele edebilecek şekilde kurgulamak,

v Bilişim güvenlik sistemini artırmak.

24


Teşekkürler…

25

Çiğdem Gürer Direktör, Suistimal Önleme ve İnceleme

Hizmetleri Tel: +90 (216) 681 91 55

Mobile: +90 (530) 152 45 96 [email protected]

© 2014 Akis Bağımsız Denetim ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik A.Ş., KPMG International Cooperative'in üyesi bir Türk şirketidir. KPMG adı ve KPMG logosu KPMG International Cooperative’in tescilli ticari markalarıdır. Tüm hakları saklıdır. KPMG International Cooperative bir İsviçre kuruluşudur. KPMG bağımsız şirketler ağının üye firmaları KPMG International Cooperative’e bağlıdır. KPMG International Cooperative müşterilerine herhangi bir hizmet sunmamaktadır. Hiç bir üye firmanın KPMG International Cooperative’e veya bir başka üye firmayı üçüncü şahıslar ile karşı karşıya getirecek zorlayıcı yada bağlayıcı hiçbir yetkisi yoktur.

metodoloji - etikzirvesi.comtipik bir suistimalci kimdir? suistimal olaylarında önceden insanları...

Documents