metodologija projektovanja-eldina

8/16/2019 Metodologija projektovanja-Eldina

1/29

UNIVERZITET U ISTOČNOM SARAJEVU

SAOBRAĆAJNI FAKULTET

DOBOJ

Seminarski rad

Tema: Me!d!"!#i$a %r!$ek!&an$a r!'ni(

ermina"a i RT)

*redme: L!#isi+ki ,enri

Mentori: Student:

Dr Mark! Vasi"$e&i-. &an/%r!0/ E"dinaMa(m1a#i- 234564

Mr 7e"$k! Se&i-. &i8i ass/


2/29

SadržajI UVOD////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////4

II ROBNI TERMINALI////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////9

3/6/ *!&ean!s r!'ni( ermina"a i r!'ni( !k!&a///////////////////////////////////////////////9

3/3/*!d$e"a r!'ni( !k!&a////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////;

III ROBNTO////////////////////////////////////////////////////////////////?

4/6/ R!'n!


3/29

I UVOD

U !&!m rad1 -em! #!&!rii ! r!'nim ermina"ima i r!'n! rans%!rnim,enrima =RT)>. %!$edinim karakerisikama r!'ni( ermina"a. 01nk,i$ama.ra"ikama i s"i+n!sima. 0ak!rima k!$e $e %!re'n! sa#"edai %ri %r!$ek!&an$1

$edn!# r!'n!# ermina"a. i'!r1 "!ka,i$e. SOT me!di k!$a se m!e k!risii ai'!r "!ka,i$e r!'n!# ermina"a id/

I'!r "!ka,i$e r!'n!# ermina"a i"i "!#isi+k!# ,enra %redsa&"$a %!s1%ak

i'!ra !%ima"ne "!ka,i$e !d nek!"ik! ramarani(/ Israi&an$e se &r8i 1 %rim$en1!dreGeni( m!de"a i me!d!"!#i$a. !dn!sn! k!rise se me!de &i8ekrieri$1mskeana"ie/

Ra,i!na"an %ris1% 0!rmiran$1 i i#radn$i RT)


4/29

II ROBNI TERMINALI

Rea"ia,i$a r!'ni( !k!&a 1 1r'anim. re#i!na"nim. na,i!na"nim i

inerna,i!na"nim %r!s!rima neamis"i&a $e 'e nek!# !'"ika r!'n!# ermina"a.!dn!sn! "!#isi+k!# ,enra/ *!s!$e ra"i+ii i%!&i "!#isi+ki( mrea sa ra"i+iim'r!$em i sr1k1r!m "!#isi+ki( ,enara/ L!#isi+ki ,enri se ra"ik1$1 %! makr! imikr! "!ka,i$sk!m %!"!a$1. sr1k1ri 01nk,i$a i %!dsisema. se%en1 ra&i$en!si.!r#ania,i$i i e(n!"!#i$i. a"i $e s&ima a$edni+k! da !'$edin$1$1 ra"i+ie%!dsiseme i %r1a$1 k!m%"eksne "!#isi+ke 1s"1#e/3

Ve"i+ina "!ka,i$e na k!$!$ se ra&i$a$1 "!#isi+ki ,enri 1#"a&n!m se kre-e!d 6 d! 6; (a =(ekara>/ Ve"i+ina &arira !d 9 d! ; (a/3

Za$edni+ke !s!'ine a sk!r! s&e "!#isi+ke ,enre s1: %ri(&a i !%remar!'ni( i rans%!rni( !k!&a. %re!&ar rans%!rni( sredsa&a. sk"adi8en$e i+1&an$e r!'e. 0!rmiran$e !&arni( $edini,a. 0!rmiran$e $edini,a !%reme. irada%rae-e d!k1menaa,i$e. ni %rae-i( 1s"1#a a rans%!rna sreds&a. r!'1 i%ers!na"/3

S18inske ra"ike m!de"a "!#isi+ki( ,enara !#"eda$1 se 1: !sni&a+ima i&"asni,ima. !r#ania,i!nim 0!rmama. %ri%adn!si &id1 rans%!ra. %ri%adn!si&rsi r!'e. %rim$en$en!$ !&arn!$ $edini,i i e(n!"!#i$i. sr1k1ri i !'im1 "!#isi+ki(01nk,i$a. "!ka,i$i 1 !dn!s1 na sa!'ra-a$n1 in0rasr1k1r1. "!ka,i$i 1 !dn!s1 na1r'ane sredine i ind1sri$ske k!m%"ekse. se%en1 k!!%era,i$e n!si"a,a i k!risnika

1s"1#a/3 R!'ni ermina"i s1 ermina"i nam$en$eni a !dreGen1 &rs1 r!'e:%re(ram'rene %r!i&!de. r!'1 8ir!ke %!r!8n$e. "ak! k&ar"$i&1 r!'1. ras1e eree.e+ne eree. i&e i&!in$e id/ O&i ermina"i m!#1 se na-i na 'i"! k!m m$es1 1"!#isi+k!m "an,1. !d i&!ra sir!&ina d! m$esa %!r!8n$e #!!&!# %r!i&!da/ S!'ir!m na ! da s1 !dreGeni sam! a $edn1 &rs1. !dn!sn! kae#!ri$1 r!'e. s&eaki&n!si "!#isike 1 ermina"1 %!dreGene s1 !sn!&nim karakerisikama ia($e&ima e r!'e i r!'ni( !k!&a/ O&i ermina"i se m!#1 na-i 1 ind1sri$sk!mk!m%"eks1. na m$es1 #d$e se &r8i %r!m$ena &ida rans%!ra. 1 ermina"ima%!$edini( &id!&a rans%!ra. 1 r!'n!


5/29

=!k!&i d!%reme. !%reme i rania> %! s&im !'i"$e$ima k!$i karakeri81 r!'ni!k/

Osn!&na !'i"$e$a r!'ni( !k!&a s1:3

&rsa r!'e. !dn!sn! as!riman.

k!"i+ina r!'e. ak!n nasanka !ka. %ra&,i i ras!$an$a d!%reme r!'e =i&!rn!5!dredi8ne a+ke !ka>. %!$a&ni !'"ik r!'e. &id rans%!ra. se!nski karaker !k!&a. &rsa i kae#!ri$a !k!&a. s%e,iH+ni a($e&i 1 %!#"ed1 rans%!ra. sk"adi8en$a. %re!&ara.

%ak!&an$a/

R!'ni !k!&i !d m$esa %!8i"$a!,a d! m$esa %rima!,a %r!"ae kr! ni

ra"i+ii( rans0!rma,i$a k!$e +es! na+a$n! mi$en$a$1 n$i(!&e karakerisike/Čin$eni,a da %!8i"$a"a, r!'e m!e 'ii $edna k!m%ani$a. a da se ka! %rima!,i%!$a&"$1$1 =n> ra"i+ii( s1'$ekaa #!&!ri ! di!'i rans0!rma,i$i !ka/

Trans0!rma,i$e nad r!'nim !k!&ima na$+e8-e se !d&i$a$1 1 r!'nim ermina"ima "!#isi+kim ,enrima/*!na&an$em karakerisika r!'ni( !k!&a i n$i(!&i(rans0!rma,i$a s&ara$1 se 1s"!&i a %rim$eren! %"aniran$e. %r!$ek!&an$e i1%ra&"$an$e r!'nim ermina"ima/ R!'ni !k!&i s1 !sn!&na ni "!#isi+k!# sisema.a"i is! ak! ni $edan r!'ni !k ne 'i m!#a! da se rea"i1$e 'e "!#isi+k!# sisemai "!#isi+ki( "ana,a/ Logistički lanci su nosioci realizacije robnih tokova, a logističkisistemi su nosioci realizacije logističkih lanaca.

Trans0!rma,i$e r!'ni( !k!&a se !d&i$a$1 1 r!'nim ermina"ima. rend!&i 1

%r!i&!dn$i i disri'1,i$i %r!i&!da id1 1 %ra&,1 %ri'"ia&an$a Hna"ia,i$e %r!i&!dakra$n$em k!risnik1/ T! %!dra1mi$e&a da se !dreGene aki&n!si na %ri%remi%r!i&!da. !dn!sn! d!da&an$1 &ri$edn!si %r!i&!da =en#/ &a"1e added ser&i,es>%r!s!rn! %!m$era$1 ka k!risnik1 i !'a&"$a$1 1 ermina"ima k!$i s1 +es! &r"!1da"$eni !d %r!i&!dni( k!m%"eksa/ O&i rend!&i s1 %!s"$edi,a n!&i( a($e&a 1%!#"ed1 k&a"iea "!#isi+ke 1s"1#e k!#a kreira k!risnik/

2.2.Podjela robnih tokovaR!'ni !k!&i %redsa&"$a$1 #enera!re a($e&a a 1s"1#ama rans%!ra.sk"adi8en$a. %re!&ara. k!nr!"e. +1&an$a. k!misi!niran$a i dr1#i( "!#isi+ki(aki&n!si/ R!'ni !k!&i m!#1 se %!di$e"ii na makr! i mikr! !k!&e/ K!d makr!!k!&a %!+ena i a&r8na a+ka ne na"ae se na is!m %!dr1+$1. i 1 makr! !k!&e1'ra$am! !k!&e:3

!%reme. d!%reme. 1&!. i&!a i rania/

Mikr! !k!&i %redsa&"$a$1 !k!&e k!d k!$i( se i %!+ena i a&r8na a+kana"ae 1 !k&ir1 is!# %!dr1+$a =1a #ra&ia,i!na !na ermina"a>. i 1 n$i( s%ada$1!k!&i:3

d!&!a i !d&!a/


6/29

UreGen ni "!#isi+ki( aki&n!si %!r1+i&an$a r!'e. %ak!&an$a.rans%!ra. %re!&ara. sk"adi8en$a. k!nr!"e. irade %rae-e d!k1mena,i$e i&e"ik!# 'r!$a dr1#i( %r!,esa %redsa&"$a "!#isi+ki "ana,/ Br!$ !&i( aki&n!si ka! in$i(!& red!s"$ed a&isi !d %r!m$en"$i&i( ari'1a k!$ii( !%is1$1. a ! na %rim$erm!#1 'ii: &ri$eme. %r!s!r. r!8k!&i. k!"i+ina. ni&! %rim$en$ene e(n!"!#i$e.&ri$edn!s &ean!# ka%ia"a i dr1#i/

Sk1% ra"i+ii( nai&a a mesa rans0!rma,i$e r!'ni(. rans%!rni(.!dn!sn! "!#isi+ki( !k!&a. %ri"i+n! $e &e"iki/ Na e&!"1,i$1 %!$m!&a r!'ni ermina" i"!#isi+ki ,enar na+a$n! $e 1i,a! ra&!$ %ri&redni( sisema i meG1nar!dner#!&ine i rans%!ra. a"i i e&!"1,i$a %ri&redne "!#isike i "!#isi+ki( srae#i$a/

K!d nas ka! i 1 s&i$e1. 1 na1+n!$ i sr1+n!$ $a&n!si m$esarans0!rma,i$e r!'ni( !k!&a s1 deHnisana %!$m!&ima k!$i se sas!$e i d&i$e i"i riri$e+i/

Jedna k"$1+na ri$e+ !%is1$e m$es! rans0!rma,i$e !ka =,enar. %ark. !na

id/>. d!k dr1#a ri$e+ !dreG1$e %ri%adn!s m$esa nek!$ !d %re0erenni( 01nk,i$a.e(n!"!#i$i i"i !dreGen!m k!risnik1 ="!#isi+ki. 8%edierski. k!ne$nerski id/>/M$esa rans0!rma,i$e r!'ni( !k!&a m!#1 imai neki !d s"ede-i( nai&a: ,enar.ermina". !na. %ark. %"a0!rma. sani,a. +&!r. "1ka. se"! id/

Dr1#a k"$1+na ri$e+ !%is1$e i !dreG1$e %ri%adn!s +&!ra . ermina"a ,enra is"i+n! nek!$ !d d!minanni( 01nk,i$a 1 "!#isi,i i rans%!r1 ="!#isi+ki ,enar.rans%!rni ermina". k!ne$nerski ermina". inerm!da"ni ermina". na0ni ermina".disri'1i&ni ,enar id/>/ Ra#rani+en$e rani( &ari$ani nai&a a m$esarans0!rma,i$e m!#1-e $e i&esi %rema:

D!minann!$ 01n,i$i i %!$m1 "!#isika: "!#isi+ki ,enar. "!#isi+ki

ermina". "!#isi+ka %"a0!rma. "!#isi+ki %ark. "!#isi+ka !na id/ *!$m!&ima r!'a. ere. rans%!r. disri'1,i$a: r!'ni ermina". ereni

ermina". ereni ,enar. disri'1i&ni ,enar. r!'n!


7/29

Slika 1. !obni terminal u "agrebu

#zvor$ http$%%&&&.zgh.hr%default.asp'(id)*+

Slika . rvni terminal luka /ar01 Slika +. Skladiste

drvnog terminala

6 #zvor $ http$%%&&&.lukabar.me%terminali%drvni%sl1v.jpg

3 #zvor $ http$%%kontejnerskiterminal.2les.&ordpress.com%31%1%dsc453+.jpg

http://www.zgh.hr/default.aspx?id=83http://www.zgh.hr/default.aspx?id=83


8/29


9/29

Slika 6. – Naftni terminal (konvencionalni)3 Slika 5. – Naftni

terminal (O shore)4III ROBNO-TRANSPORTNI

CENTAR (RTC)

R!'n!


10/29

Vi""a#e>/ *r!m$en!m Sa1a !&e as!,i$a,i$e 1 *ari1 3?/ a%ri"a 6@@;/ #!dined!ni$ea $e !d"1ka da %1n!%ra&ne +"ani,e as!,i$a,i$e m!#1 'ii i r!'n! %redsa&"$a deHnisani %r!s!r na k!m s1k!n,enrisane s&e aki&n!si &eane a rans%!r. "!#isik1 i disri'1,i$1 r!'e nana,i!na"n!m i inerna,i!na"n!m ni&!1 k!$e !'a&"$a$1 ra"i+ii !%eraeri/ O&i!%eraeri m!#1 'ii &"asni,i i"i ak1%,i !'$ekaa i !%reme k!$a %!s!$i 1n1ar !&e,$e"ine =sk"adi8ni !'$eki. %re!&arn!/

Tak!Ge. 1 smis"1 %!8!&an$a %ra&i"a s"!'!dne k!nk1ren,i$e. Frei#( Vi""a#em!ra 'ii !&!ren a s&e k!m%ani$e k!$e e"e da se 1k"$1+e 1 n$e#!& rad/ Frei#(Vi""a#e m!ra 'ii !%rem"$en s&im $a&nim !'$ekima/ Ak! $e m!#1-e. Frei#( Vi""a#ere'a da sadri i $a&ni ser&is a !s!'"$e i !%rem1 k!risnika/ U ,i"$1 %!dsi,an$ainerm!da"n!# rans%!ra. Frei#( Vi""a#e re'a da '1de !%s"1en sa &i8e &id!&asa!'ra-a$a =dr1mski. e"$eni+ki. %!m!rski. ri$e+ni. &ad18ni>/ U ,i"$1 %!sian$asiner#i$e i k!!%era,i$e. !&im ,enrima re'a da 1%ra&"$a ne1ra"n! ak!nsk! i$e"!=%!e"$an i na$as1%"$eni$i !'"ik $e %arners&! $a&n!# i %ri&an!# sek!ra. *** <*1'"i, *ri&ae *arners(i%>/ K!na+n!. Frei#( Vi""a#e m!ra !d#!&arai e&r!%skimsandardima i %er0!rmansama k&a"iea 1 ,i"$1 deHnisan$a %!n1de k!$a se asni&ana k!mer,i$a"nim i r$e8en$ima !dri&!# rans%!ra/

Ve"i+ina ,enara. %!&r8ina na k!$!$ $e ,enar sm$e8en. %rema d!sada8n$im

e&r!%skim isk1s&ima kre-e s1 1 #rani,ama !d 6 d! 9 (a. a %!nekad i &ise/Ana"i!m %"anirani( %!&r8ina a ra&!$ r!'n! rans%!rni( ,enara 1 ra&i$enime&r!%skim em"$ama. %ri$e s&e#a 1 Ia"i$i. N$ema+k!$. %ani$i. Fran,1sk!$. Ve"ik!$Briani$i i Dansk!$ d!'i$ena $e ras%!d$e"a %"anirani( %!&r8ina:

)enri na man$!$ %!&r8ini. d! 2 (a. na$+e8-e !d 3 d! 9 (a na$+e8-eas1%"$eni 1 %ani$i i Fran,1sk!$.

)enri sredn$e %!&r8ine. !d 2 d! 6 (a. as1%"$eni 1 s&im em"$ama. )enri sa %!&r8inama &e-im !d 69 (a. a %!se'n! sa %!&r8inama !k!

3 (a i &i8e. as1%"$eni na$+e8-e 1 Ia"i$i i Fran,1sk!$/

*"anirana %!&r8ina a ra&!$ r!'n!


11/29

3.1. Robno-transportni entar !remen

R!'n! rans%!rni ,enar Bremen se %!+e! ra&i$ai na %!&r8ini !d 6;

(a. da 'i nak!n 6; #!dina rada %"anira! %r!8iren$e na 3 (a/ *"anirane %!&r8ines1 0an! sasa&"$ane 1 01n,i$1 !sn!&ni(. %!m!-ni(. d!%1nski( i %rae-i(aki&n!si &e-e# 'r!$a &e-e# 'r!$a %red1e-a i ra"i+ii( d$e"an!si/ )enar $e1da"$en 4 km !d "1ke i 2 km !d aer!dr!ma i !m!#1-a&a eHkasn! 1k"$1+i&an$e s&i(&id!&a rans%!ra/

R!'n! rans%!rni ,enar Bremen n1di "!#isi+ke 1s"1#e na ra"i+iim%!dr1+$ima 1 %!se'nim %!dsisemima :

%edierske k!m%ani$e i 1s"1#e. *re!&arn!


12/29

Slika 8. 9rostorna struktura !:;-a /remen

#zvor$ Slobodan "ečevi, S?, /eograd,

338. god. str. 33

Le#enda:

6/ ermina" inerm!da"n!# rans%!ra3/ %!8anski ,enar. 8%edierske k!m%ani$e. disri'1i&ni ,enri/

k!ne$nerski ser&is. ser&is a me(ania,i$14/ 8%edierski disri'1i&ni ,enri. ,i "!#isi+ki ,enar. sisem

k!ne$nerski( 1s"1#a/ sk"adi8ni sisemi. dr1mska &a#a9/ k!ne$nerski de%!;/ 1%ra&n! < ser&isni sisem2/ ,enar "!#isi+k!# %r!&a$deraC/ (iadn$a+e. sk"adi8ni sisemi a r!'1 sa em%era1rnim a(e&ima/

8%edierski sisemi

?/ 8%ediersk!


13/29

- opštinske uprave,

- privredne komore,

- javna transportna preduze#a,

- špediterska,

- industrijska,

- trgovačka,- uslu$na preduze#a,

- udru$enja transportnih preduze#a,

- logistički provajderi itd...

• *a+ro) meta i mi+ro aspe+t# posmatran!a sistema ,-'a

*a+ro aspe+t podrazumijeva ciljeve razvoja robno - transportnog centra kao dijelamre$e nacionalnog, regionalnog karaktera. *eta aspe+t podrazumijeva ciljeve razvoja jednogcentra u gravitacionoj zoni. *i+ro aspe+t podrazumijeva ciljeve razvoja jednog podsistema,

jednog korisnika ili operatora, odnosno ciljeve jedne kompanije.


14/29

%azličiti aspekti posmatranja i izdvajanja ciljeva razvoja robno-transportnih centara

omogu#avaju njihovo različito strukturiranje, a u nekim slučajevima dolazi i do preklapanja

ciljeva iz različitih grupa. &ako je, na primjer, smanjenje potrošnje energije cilj i interes

dr$ave, ali i cilj i interes pojedinačnog preduze#a. * tom smislu, ciljevi razvoja robno +

transportnog centra mogu se prikazati zbirno, bez razvrstavanja, i sa razvrstavanjem po

interesnim grupama i područjima.

ez razvrstavanja po interesnim grupama i društveno privrednim područjima ciljevi

razvoja robno transportnog centra su

%acionalno i ekonomski opravdano investiranje u saobra#ajnu infrastrukturu svih

vidova transporta,

Optimalna preraspodjela transportnog rada izme!u pojedinih vidova saobra#aja,

%egulacija transportne ponude i tra$nje putem koordinacije na cjelokupnom

transportnom tr$ištu jedne dr$ave,

%azvoj regionalne privrede koja gravitira robno-transportnom centru,

/manjenje i racionalno koriš#enje energetskih potencijala,

olje iskoriš#enje transportnih sredstava i sistema putem koordiniranog izdavanja

dispozicija za daljinski i loko transport,

"roširenje tr$išta za nosioce transportnih i logističkih usluga uz ve#i stepen

rentabilnosti,

%azvoj savremenih tehnologija intermodalnog transporta uspostavljanjem

ekonomskih, tehnoloških i organizacionih kooperativnih veza učesnika u

transportnom lancu,

%astere#enje gradskog područja od daljinskog drumskog tranzita i smanjenje

saobra#aja uz bolje opslu$ivanje i snabdevanje urbanih sredina,

0osolidacija tokova i razvoj cit1 logističkih koncepcija,

/manjenje aero zaga!enja, /manjenje saobra#ajne buke,

/manjenje vremena distribucije i transporta,

/manjenje vezanog kapitala u logističkim sistemima,

/manjenje ukupnih troškova distribucije i logistike i njihovog učeš#a u ukupnim

troškovima proizvoda, što pove#ava konkurentnost proizvoda na tr$ištu,

/manjenje ukupnih investicija u logističke sisteme racionalnim usmjeravanjem na

koncentraciju i kooperaciju,

/manjenje rizika od investicija u logističke sisteme,

2ogu#nost davanja kompletne i kompleksne logističke usluge,

%azvoj berzanskih modela za usaglašavanje ponude i potra$nje, "onuda različitih 3value added usluga,

/tvaranje preduslova za tehnološki kvalitetno uključivanje u me!unarodni

transportni sistem.

%obno-transportni centri, kao mjesto koncentracije robnih tokova, kompleksnih

transportnih, logističkih i drugih usluga i preduze#a različitih djelatnosti, imaju veliki uticaj

na region u kome se nalaze.

C S"!'!dan Ze+e&i-. R!'ni ermina"i i r!'n! rans%!rni ,enri . SF. Be!#rad.32 #!d/ sr/ ;;


15/29

IV FAKTORI IZBORA LOKACIJE ROBNIH

TERMINALA I ROBNO TRANSPORTNIH

CENTARA

Odre!ivanje optimalnih lokacija logističkih centara je ključno za stvaranje

efikasnihlogističkih sistema. "rojektovanje efikasnog logističkog sistema podrazumeva

analizu i planiranje svih elemenata koji mogu uticati na njegove performanse.

5edan od ključnih elemenata su logistički centri, pri čemu je potrebno odrediti njihov broj,

veličine i lokacije.678

9efinisanje lokacije logističkih centara u urbanoj sredini je od posebnog značaja jer

donošenje pogrešne odluke mo$e imati veoma negativne posledice na realizaciju robnih i

transportnih tokova i stvaranje uskih grla u gradu.678

Na i'!r "!ka,i$e r!'n!# ermina"a. !dn!sn! "!#isi+k!# ,enra 1i+e &i8era"i+ii( 0ak!ra k!$i se 1 !sn!&i m!#1 %!smarai i s&rsai 1 ri #r1%e:6

• karakteristike zahtjeva logističkih tokova:

• karakteristike logističkog centra:

• karakteristike lokacije i okru$enja.

0arakteristike zahtjeva logističkih tokova prvenstveno treba posmatrati kroz strukturu i

karakteristike korisnika i tokova koje oni generišu, zatim kroz zahtjeve pojedinih tehnologija

transportnih lanaca koji se usmjeravaju na terminale, kao i primjenjene logističke strategije./truktura korisnika terminala je odre!ena brojem korisnika, njihovom osnovnom djelatnoš#u

(industrija, trgovina, ugostiteljstvo itd.), lokacijom osnovnih pokretača robnih tokova,

raspolo$ivom strukturom i tehnologijom logističkih sistema transporta, skladištenja, pretovara

itd. 0orisnici mogu imati status stalnih i povremenih klijenata terminala sa strukturom

ostvarenog ili procjenjenog prometa preko terminala (t;god, t;dan, vozila;dan itd.). "ored

kvantitativnih karakteristika zahtjeva korisnika, veoma va$na karakteristika je i njihova

saobra#ajna povezanost u smislu dostupnih vidova transporta. 0orisnici sa velikim prometom

i dobrim saobra#ajnim vezama mogu imati dominantan uticaj na privlačenje lokacije

terminala njihovim izvorima logističkih tokova.


16/29

skladu sa mnogim faktorima i kriterijumima bitnim za poslovnu politiku svih kompanija koje

su u kooperaciji.

/truktura i karakteristike tokova prvenstveno definišu koncepciju terminala, a samim

tim značajno utiču i na izbor lokacije. * zavisnosti od dominantne zastupljenosti tokova

makrodistribucije i mikrodistribucije koji se prelamaju preko terminala zavisi i nivolokacijskog planiranja. /vaki terminal u konačnoj varijanti rešenja predstavlja mikrolokacijski

problem. 0od terminala koji se nadovezuju na tokove makrodistribucije i lokacijski problemi

imaju makrokomponentu, odnosno u tim slučajevima se pojavljuju makro-mikro lokacijski

problemi.

/am naziv logističke strategije + logistički outsourcing, bavi se lokacijskim

problemom.


17/29

"rocedura za dobijanje dozvole za izgradnju objekta, obuhvata 6'8

Bkt o urbanističkim uslovima, pored ostalog, sadr$i i podatke o prethodnimradovima koje je neophodno obaviti (geološki, geodetski, metereološki,

seizmički, itd.).

9okaz o pravu svojine, odnosno zakupa na gra!evinskom zemljištu, odnosno

pravu svojine na objektu, odnosno pravu koriš#enja na neizgra!jenom

gra!evinskom zamljištu i rešenja iz člana C4. Dakona o planiranju i izgradnji.

9rugi dokazi odre!eni urbanističkim planom odnosno aktom o urbanističkim

uslovima.

*z zahtev se podnosi i izveštaj %evizione komisije za stručnu kontrolu.

Eeneralni projekat i idejni projekat, pethodna studija opravdanosti i studija

opravdanosti, podle$u stručnoj kontroli.


18/29

li+a 7. a+tori +o!i #ti$# na lo+aci!# logisti$+og centra8

$.1. %ravitaiona zona terminala

Eravitaciona zona robnog terminala je prostor sa kojeg se pokre#u robno-transportni

tokovi koji u jednoj fazi svog kretanja prolaze kroz terminal. Eravitaciona zona je odre!ena

brojem, strukturom i lokacijom korisnika logističkih i prate#ih usluga koje tr$ištu nudi

logistički centar. 5edan terminal mo$e imati različite zone privlačenja za različite robno-

transportne tokove, tehnologije transportnih lanaca i različite vrste usluga. ?a definisanje

gravitacionih zona robnog terminala utiču faktori koji od zone prave promenljivu veličinu

tokom vremena eksploatacije terminala.

Ovde #emo izdvojiti neke od najva$nijih faktora6=8 Struktura sistema i usluga u terminalu/ Termina" $e sisem k!$i

ima s&!$e %!dsiseme 1 !k&ir1 k!$i( se %r1a$1 1s"1#e s&im &rsama

r!'ni( i rans%!rni( !k!&a/ Us"1#e a r!'1 =%re!&ar. sk"adi8en$e.%ak!&an$e. s!riran$e. !'e"ea&an$e. ("aGen$e. ,arin$en$e id/>. arans%!rna sreds&a. "$1de id/ s1 %r!i&!d "!#isi+k!# ,enra/ Sa%!&e-an$em k&a"iea "!#isi+ke 1s"1#e 1 ,enr1 %!&e-a&a se ise%en %ri&"a+en$a k!risnika. a samim im m!e d!-i i d! %!&e-an$a#ra&ia,i!ne !ne/ Sr1k1r1 sisema i 1s"1#a 1 ,enr1 m!em!%ri(&aii ka! ma#ne +i$e %!"$e de$s&a =#ra&ia,i!na !na> a&isi !d'r!$a i k&a"iea 1s"1#a/

Korisnici usluga terminala. #enera!ri r!'n!


19/29

!k!&i/ L!#isi+ki ,enar na rans%!rn!m k!rid!r1 ima ise i"i s"i+ne!ne #ra&ia,i$e ka! k!rid!r/

Saora*a&no!trans"ortna "ove'anost r!'n!# ermina"a sa%!en,i$a"nim k!risni,ima $e i1en! $ak 0ak!r %ri !d"1+i&an$1 !1smera&an$1 !k!&a na ,enar/ *!s!$an$e %!en,i$a"n!# k!risnika i!k!&a nis1 d!&!"$n! $ak ra"!# a 1smera&an$e r!'e na ,enar ak!!n ni$e adek&an! sa!'ra-a$n! %!&ean sa k!risnik!m/

Status terminala, gustina logisticke mreze. Fub terminali i gateGa1 terminali

imaju svoje gravitacione zone koje svakako nisu iste kao zone privlačenja

terminala sa lokalnim statusom u feeder mre$i. "ove#avanjem gustine, termi-

nali u mre$i dele, preklapaju i su$avaju gravitacione zone jer stvaraju

konkurentske usluge koje selektivno deluju na korisnike.

0ada se govori o gravitacionim zonama, pojavljuju se pojmovi koji na neki način pribli$avaju

odre!ena obilje$ja zona privlačenja. &ako se mogu sresti slede#i pojmovi6=8 1a i 8ira #ra&ia,i!na !na ermina"a.

!na $ake. s"a'e i %!de"$ene %re0eren,i$e !k!&a. %!en,i$a"na. %"anirana. !+eki&ana i s&arna ri8a r!'ni( !k!&a k!$i

#ra&iira$1 ka "!#isi+k!m ,enr1. sa"na i %r!men"$i&a ri8a < !ne %ri&"a+en$a !k!&a. ma"e. sredn$e i &e"ike !ne #ra&ia,i$e ermina"a. "!#isi+k!#

,enra/

/vi ovi pojmovi se bave prostornim aspektom i stepenom, dinamikom privlačenja

korisnika i robno-transportnih tokova.

Bnaliza veličine u$e gravitacione zone logističkog centara pokazuje da se one kre#u u

radijusu od 'A do >AA km, u zavisnosti od lokacije robno-transportnog centra, privrednogzale!a itd. *$a gravitaciona zona terminala za $ivu stoku u


20/29

s%ada$1 k!risni,i ermina"a i 1s"1#a. &"asni,i i in&esi!ri. !%eraeri.ka! i dr18&!. %!smaran! kr! dr18&en!


21/29

li+a 10. il!e&i interesn+ih gr#pa (&or: http://.sinte.no/#pload/-e+nologi_og_sam#nn/eg20og

20samerdsel/(*' /"3/riteria_or_election_o_the_"otential_;ocations_o_(ntermodal_-erminals.pd

li+a 11. - analia lo+aci!e


22/29

(&or: http://.sinte.no/#pload/-e+nologi_og_sam#nn/eg20og 20samerdsel/(ntermodal_-erminals_>etor+_and_its_?ects_on_-ransport_los_"@,-1.pd

V METODOLOGIJA PROJEKTOVANJA ROBNIHTERMINALA I RTC-A

%acionalan pristup formiranju i izgradnji %&-a u konkretnom mjestu, s obzirom na

značajna investiciona ulaganja, i kompleksnost tehnološko prostorne problematike, postavlja

stroge zahtjeve za definisanjem redoslijeda rješavanja problema. &aj redoslijed mora da

poštuje princip postupnosti u rješavanju problema sa ciljem da se ostvari jedinstvo

tehnološkog i prostornog rješenja %&-a i njegove povezanosti sa okru$enjem. 9a bi se ovo postiglo potrebno je po#i od izrade idejno tehnološkog projekta kao osnove za sva daljnja

projektovanja.

Hdejno-tehnološki projekat %&-a predstavlja kompleksan istra$ivački projekat sa

logističkim redoslijedom istra$ivanja koji sadr$i slede#e korake68

=. korak istra$ivanje transportnih tokova i distributivnih procesa na konkretnoj

lokaciji i njihove pogodnosti za realizaciju u %&-u:

>. korak tehnološko-prostorna rješenja potrebnih tehnoloških cjelina

(podsistema) i njihovo uklapanje u %& kao sistem:

7. korak tehnološko-ekonomsko vrednovanje sa ocjenom društveno ekonomske

opravdanosti razvoja pojedinih tehnoloških cjelina (podsistema) %&-a:4. korak prijedlog tehnološko-prostornog rješenja %&-a.

Hdejno tehnološki projekat budu#eg %&-a na konkretnoj lokaciji, poslije izvršenih

konkretnih istra$ivanja, treba da utvrdi osnovne tehnološko-transportne, prostorne i

ekonomske zahtjeve za razvojem pojedinih podsistema %&-a. / obzirom na savremene

logističke principe pri formiranju, razvoju, struktuiranju i funkcionisanju %&-a, potrebno je

definisati dr#%t&eno e+onoms+# opra&danost ormiran!a i ra&o!a po!edinih podsistema ,-'a) odnosno odgovoriti na slede#a pitanja68

koji su osnovni transportno-tehnološki, ekonomski i drugi zahtjevi za sadr$ajem i

funkcionisanjem %&-a, uz poštovanje zahtjeva makrodistribucije i drugih prostorno geografskih specifičnosti,


23/29

koja su tehnološka rješenja pojedinih podsistema %&-a i njihova funkcionalna

uklapanja u jedinstveno tehnološko prostornu cjelinu %&-a i njegovo povezivanje

sa okru$enjem (idejno tehnološka rješenja tehnoloških cjelina-podsistema %&-a

saobra#ajne infrastrukture, robnih terminala- robnih terminala, i terminala

integralnog transporta, skladišnog kompleksa sa različitim tipovima i vrstama

skladišta, transportno manipulativnih površina, berze transporta, informacionoupravljačkih sistema i drugih prate#ih slu$bi i servisa):

kakvi su prostorni uslovi i zahtjevi za razvoj %&-a:

ocjena potrebnih ulaganja i faznost realizacije razvoja %&-a, s obzirom na

utvr!ene potrebe i raspolo$ive kapacitete postoje#ih tehnoloških cjelina:

kako se budu#i zahtjevi (u bli$oj i daljoj perspektivi) uklapaju u postoje#e

tehnološke cjeline i koloko zadovoljavaju urbanističke uslove i zahtjeve.

Hdejno tehnološko rješenje %&-a na konkretnoj lokaciji obuhvata sve relevantne

postupke i rezultate dobijene tokom istra$ivanja, sa posebnim izvodima u obliku podloga za

sve aktivnosti koje slijede68

podloge za prostorno ure!enje %&-a (podloge za prostorno rješenje veza

saobra#ajne infrastrukture sa magistralnim saobra#ajnicama, podloge za prostorno

rješenje namjene površina, razmještaj objekata, elementi urbanističko tehničkih

uslova za objekte i dr.):

podloge za investicione programe:

podloge za dalja projektovanja ( gra!evinska, instalaterska, infrastrukturalna,

energetske bilanse %&-a itd).

'.1. Metodolo#ija izrade transportno saobra(ajne studije

#rada ili re#iona

Hstra$ivanje pravca razvoja transportnog sistema grada ili regiona predstavlja izazovza naučno istra$ivački tim koji realizuje ovu aktivnost. %adi se o jednom, uslovno rečeno,

makro sistemu koji karakteriše ve#i broj korisnika i davalaca usluga u ograničenim uslovima

konkurencije, sa mnogim specifičnim zahtjevima za uslugama transportnog sistema.

Osnovni cilj ovog istra$ivanja-definisanje racionalnog transportno-saobra#ajnog

sistema razvijen je u više parcijalnih ciljeva68

H


24/29

karakteristika koje u potpunosti predodre!uju makro i mikro funkciju i strukturu transportnog

sistema.

A dr#gom +ora+# se definišu postoje#i transportni sistemi koji djeluju na transportnezahtjeve na području posmatranog regiona.

"osmatrano kroz postoje#e stanje i ocjenu perspektivnih kretanja, # treBem +ora+# se

iterativnim postupkom, a na bazi ocjene zadovoljenja zahtjeva za kvalitetom transportneusluge, za svaki transportni podsistem definiše obim i struktura pripadaju#eg transportnog

rada.

Cet&rti +ora+ istra$ivanja podrazumjeva utvr!ivanje kriterijuma za vrednovanje idejnotehnoloških rješenja transportnih podsistema i predstavlja neophodan postupak koji mora da

prethodi daljem istra$ivanju.

A petom +ora+# se definišu preliminarna tehnološka rješenja. Da svaki podsistem parcijalno, utvr!en je podskup, preliminarnih tehnoloških rješenja, koja se u narednom koraku

vrednuju sa ciljem utvr!ivanja varijanti rješenja 5@9H?/&V@?OE &%B?/"O%&?OE

/H/&@2B, u kome #e svaki podsistem imati svoju ulogu.


25/29

&ransportno saobra#ajna studija kroz sveobuhvatno istra$ivanje daje konkretna

rješenja i odgovore na niz pitanja kao što su 68

0oje su to osnovne karakteristike i problemi dosadašnjeg stanja i perspektivnog

kretanja tokova dopreme, otpreme i tranzita robe i kakvi su zahtjevi za

transportnim, skladišnim i distributivnim djelatnostima na području posmatranog

regiona, 0oji je postoje#i stepen i kvalitet izgra!enosti i povezanosti drumske mre$e

(magistralne, regionalne i lokalne saobra#ajnice),

0oji su suštinsko novi zahtjevi za kompletiranjem, povezivanjem i

kategorizacijom drumskih saobra#ajnica (kategorizacija, kapaciteti saobra#ajno-

geometrijske i eksploatacione karakteristike, objekti, oprema i signalizacija

tranzitne, me!unarodne i regionalne saobra#ajnice),

0oje su tehnološko eksploatacione karakteristike $eljezničke infrastrukture

($eljezničke pruge, industrijski kolosijeci, stanice otvorene za robni rad-kapaciteti,

osovinski pritisak, propusna mo#) i kakvi su zahtjevi za transportno geografskim

povezivanjem sa drumskim i vodnim saobra#ajem,

0akve su osnovne tehnološko prostorne karakteristike i zahtjevi za transportno

distributivnim podsistemima (robne stanice, drumski terminali, pristaništa,

skladišni sistem, vozni parkovi, servisno-remontni sistem, stanje i njihov lokacijski

polo$aj, kapaciteti, namena, struktura i koriš#enje),

0oji je neophodan stepen koncentracijeracionalizacije robnog toka, distributivno

skladišne funkcije, servisno remontne i uslu$ne djelatnosti i na kojim lokacijama u

regionu, poštuju#i specifičnost zahtjeva i postoje#i stepen izgra!enosti transportno

distributivnih podsistema,

0akva je racionalna podjela rada izme!u drumskog, $eljezničkog i vodnog

transporta i koje su kooperativne veze izme!u nosilaca transportne usluge,

0oju strukturu %&V-a i terminale integralnog transporta je opravdano razvijati i nakojim lokacijama i koji su zahtjevi za tehnološko prostornim rješenjima i

kapacitivnim karakteristikama podsistema (potrebna specijalizacija i podjela rada),

0oje i kakve robne terminale ($eljezničkog, vodnog i drumskog transporta) i

skladišne sisteme je opravdano razvijati i na kojim lokacijama, zavisno od realnih

zahtjeva i tehnološko prostornih mogu#nosti,

0oja je potrebna bazna mre$a drumskih i $eljezničkih saobra#ajnica u regionu i

kakva je njihova transportno geografska povezanost,

0oja parkirališta i gara$e je potrebno razvijati i kakav je njihov stepen

koncentracije u zavisnosti od zahtjeva racionalizacije transportno saobra#ajnog

sistema i postoje#ih kapaciteta,

0oja su koncepcijska rješenja infrastrukture potrebna za razvoj transportno

saobra#ajnog sistema-elementi za izradu prostornih i urbanističkih planova,

0akvi su zahtjevi za informacionim povezivanjemtransportnih i privrednih

subjekata u regionu,

0oje su stimulativne mjere i dalje aktivnosti potrebne za br$i razvoj predlo$enih

rješenja.


26/29

'.2. Metodolo#ija tehnolo)ko# projektovanja R*"-a u ve(im

industrijskim i privrednim a#lomeraijama

%&-i kao i tehnološke karike transportnog lanca izme!u makro i mikro distribucije

obuhvataju mjesta nakupljanja, formiranja i rasformiranja tovarnih jedinica, skladištenja,

prerade, dorade i distribucije robe. /a svojim osnovnim i dopunskim sadr$ajima treba da

obezbedi brzu, kvalitetnu i ekonomičnu dostavu robe od izvora sirovina do proizvodnje i od

proizvo!ača do krajnjeg korisnika (potrošača).

* cilju definisanja tehnološko prostornog i organizacionog rešenja %&-a i %&-a

potrebno je uspostaviti sistemsko povezivanje logičkih postupaka i istra$ivanja. "ri tome se

tok istra$ivačkog projekta mo$e podjeliti u tri osnovna dijela68

=. dio + obuhvata preciziranje i definisanje ciljeva, značaja, predmeta istra$ivanja i na bazi tih aktivnosti formira se metodologija istra$ivanja koju treba detaljno

razraditi.

>. dio + obuhvata istra$ivanja transportnih i robnih tokova i distributivnih

distributivnih procesa pogodnih za integralne sisteme transporta i na osnovu kojih

se generišu zahtjevi i zadaci %&-a i %&-a.

7. dio + na bazi utvr!enih zahtjeva u drugom dijelu, projektuju se tehnološka rješenja

sadr$aja, organizacije i funkcionisanja podsistema transporta u okviru %&-a i %&-

a, sa prijedlogom i izborom optimalnih rješenja.

* cilju realizacije strategije o razvoju integralnog transporta i racionalizacije

transportnog sistema bazirane na logističkim principima program istra$ivanja treba da dakonkretna idejno tehnološka rješenja organizacije i funkcionisanja %&-a kao jedinstvenog

sistema. %& treba da sadr$i68

kontejnerski terminal,

drumski terminal,

loko teretnu $eljezničku stanicu,

%o-%o terminal sa parking prostorom i operativnom obalom,

/kladišta,

Objekte za odr$avanje kontejnera,

"oslovni prostor centra i

Hnfrastrukturu centra.Hzrada, sadr$aj organizacije i funkcionisanja %&-a i %&-a predstavlja kompleksan

istra$ivački projekat koji zahtjeva ozbiljan metodološki pristup i izradu osnovnog algoritma

istra$ivanja.

0riterijume za vrednovanje tehnoloških rješenja je po$eljno definisati i precizirati prije

početka projektovanja, jer oni omogu#uju racionalizaciju postupka istra$ivanja.

Okvirno posmatraju#i, kriterijumi za vrednovanje rješenja se mogu definisati u okviru

četiri podskupa i to68

=. skup kriterijuma je definisan iz karakteristika zahtjeva za kvalitetom usluga u

%&-u,

>. skup ekonomskih kriterijuma,

7. skup ekoloških kriterijuma,


27/29

4. skup kriterijuma tehnološko prostornog aspekta uklapanja i povezivanja %&-a

kao podsistema integralnog transporta sa okru$enjem.

?aredni korak istra$ivanja obuhvata definisanje skupova preliminarnih tehnoloških

rješenja parcijalno za svaki podsistem.

Vrednovanje parcijalnih preliminarnih tehnoloških rješenja sa aspekta funkcionisanja jedinstvene cjeline, daje odgovor i na tehno-ekonomsku opravdanost razvoja pojedinih

podsistema integralnog transporta u okviru posmatranog %&-a.

Jormiranje varijanti rješenja %&-a, kao jedinstvene tehnološko prostorne cjeline

podrazumjeva definisanje68

strukture %&-a,

tehnologije, organizacije i funkcionisanje podsistema integralnog transporta u

%&-u,

kvalitativno kvantitativnih karakteristika podsistema tehnoloških cjelina %&-a,

tehnološko-prostornog rješenja %&-a kao jedinstvene cjeline sa prijedlogom

uklapanja u povezivanje sa okru$enjem,

tehnologije realizacije transportnih lanaca u mikro i makro distribuciji,

namjene i veličine površina predvi!enim tehnološkim rješenjima %&-a,

potrebna investiciona ulaganja za razvijanje pojedinih podsistema %&-a itd.

0onkretna rješenja moraju obuhvatiti sve relevantne postupke i rezultate dobijene

tokom istra$ivanja, sa posebnim izvodima u obliku podloga za sve aktivnosti koje slijede, a

odnose se na projektovanje novih i adaptaciju postoje#ih transportnih sistema68

B. podloge za tehnološko organizaciono funkcionisanje pojedinih podsistema

integralnog transporta u okviru %&-a i %&-a,

. podloge za prostorno ure!enje %&-a,

. podloge za investicione programe,

9. podloge za dalja projektovanja.

'.3. *ehnolo)ko-prostorne karakteristike robnih terminala i

R*"-a

*tvr!ivanje strukture funkcija i podsistema robnih terminala, kao i robno-transportnih centara podrazumijeva aktivnosti planiranja i projektovanja, koje prethode izradi

la1out plana cijelokupnog sistema. &ehnološko i prostorno uklapanje podsistema terminala u

jedinstvenu cjelinu je proces koji se mo$e obaviti u fazi planiranja i projektovanja, ali i proces

koji traje godinama poslije puštanja sistema u rad. ?ajčeš#e je prvobitni koncept slikaterminala sa strukturom i funkcijama sistema, ali i slika koja se tokom vremena mijenja jer

dolazi do promjena u strukturi zahtjeva robnih, transporrtnih tokova, na osnovu kojih je

prvobitno definisan tehnološki i prostorni koncept terminala.

&ehnološko-prostorna rješenja robnih terminala i rono transportnih centara su rezultati

kreativnog, a često i istra$ivačkog rada planera i projektanta. /a jedne strane se raspola$e

zahtjevima koji najčeš#e moraju da se ispune, a sa druge strane na raspolaganju je realna

lokacija, koja često ima puno ograničenja u infrastrukturi, saobra#aju, prostoru, zakonskim

odrednicama i ograničenja ekonomskog, finansijskog i ekološkog karaktera. &erminali

funkcionišu i razvijaju se u okru$enju koje ima svoje specifičnosti i koje djeluje na

tehnološko-prostorno oblikovanje sistema. &ehnološko-prostorna rješenja logističkih sistema

predstavljaju mali dio mogu#ih rješenja koja ve# funkcionišu ili se planiraju i projektuju.


28/29

VI Zakljuak

/ obzirom na to da su odre!eni samo za jednu vrstu, odnosno kategoriju robe, sve

aktivnosti logistike u terminalu odre!ene su osnovnim karakteristikama i zahtjevima te robe irobnih tokova.

*ri %r!$ek!&an$1 r!'n!# ermina"a ne!%(!dn! $e ana"iirai !'im isr1k1r1 r!'ni( i rans%!rni( !k!&a. a s&aran$e 'ae %!daaka a %"aniran$e i%r!$ek!&an$e %r!,esa i sisema/

"oznavanjem karakteristika robnih tokova i njihovih transformacija stvaraju se uslovi

za primjereno planiranje, projektovanje i upravljanje robnim terminalima.

Odre!ivanje optimalnih lokacija logističkih centara je ključno za stvaranje efikasnihlogističkih sistema. "rojektovanje efikasnog logističkog sistema podrazumeva analizu i

planiranje svih elemenata koji mogu uticati na njegove performanse.

5ednostavno rečeno potrebno je obratiti pa$nju i analizirati sve mogu#e faktore koji

utiču na projektovanje terminala, a da bi se to postiglo potrebno je poznavati karakteristike

robnih tokova, faktore koji utiču na izbor lokacije, karakteristike terminala, zahtjeve robe itd.


29/29

VII L!"#$a"u$a

6 S"!'!dan Ze+e&i-. R!'ni ermina"i i r!'n! rans%!rni ,enri. Sa!'ra-a$niFak1"e. Be!#rad. 32/ #!d/3 (%:55's/s,ri'd/,!m5d!,5@C9C64;25Seminar

metodologija projektovanja-eldina

Documents