Metodologia nauk część 2

Dr Sabina Cisek

Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ

2014/15

Aktualizacja 2014-10-27

1

Treści merytoryczne przedmiotu [część 1]

1. Metodologia nauki i nauk (szczegółowa). Przedmiot, zakres, problematyka, kierunki

badań. Wskazanie, jakie ujęcie metodologii nauk obowiązuje w ramach zajęć.

2. Pojęcia nauki i naukowości. Czym różni się nauka od nie-nauki? Typologia nauk,

dziedziny i dyscypliny naukowe.

3. Sposoby (metody) i uwarunkowania poznawania rzeczywistości w nauce. Wzajemne

relacje. Hierarchizacja – wedle poziomów ogólności (metoda nauki w ogóle, metoda

nauk empirycznych, strategie badawcze, metody badań, techniki i narzędzia

badawcze). Typologia metod, w tym wedle etapów procesu badawczego.

4. Na czym polega metoda naukowa – ogólnie? Założenia, wytyczne, cele,

postępowanie. Dwa źródła (metody?) prawomocnego poznania w nauce – obserwacja

(empiria) i rozumowanie. Problemy z empirią.

4a. Najważniejsze typy rozumowań (wnioskowań) w nauce – dedukcja, indukcja i inne –

szczegółowa charakterystyka.

4b. Logika klasyczna w nauce – jako podstawa wnioskowań. Wybrane elementy.

5. Strategie lub podejścia badawcze w naukach społecznych – ilościowa, jakościowa i

„mieszana” (mixed methods).

2

Treści merytoryczne przedmiotu [część 2]

6. Typy badań (eksploracyjne, opisowe, wyjaśniające). Wybrane plany badawcze bądź

metody w naukach społecznych. Relacja do wymienionych strategii badawczych.

7. Wybrane metody i techniki gromadzenia, porządkowania, analizowania,

syntetyzowania, wyciągania wniosków i przedstawiania wyników badań cudzych i

własnych. (Zebranie, uporządkowanie, poszerzenie umiejętności i wiedzy zdobytych w

ramach wcześniejszych zajęć w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa

UJ, wyjście poza aspekty „instrumentalne”, wskazanie, jak stosowanie odpowiednich

metod przyczynia się do tworzenia uprawnionych poglądów, tez i wiedzy uzasadnionej).

8. Jak opracować model albo teorię? Dwa podejścia – „teoria przed badaniami” i

„badania przed teorią”. Przydatne procedury i metody. Testowanie własnych koncepcji i

hipotez. Operacjonalizacja.

9. Podsumowanie 1: Proces badawczy. Projektowanie własnych badań.

10. Podsumowanie 2: Podstawy filozoficzne, „epistemologie” dyscyplin naukowych,

paradygmaty i metateorie. Jak założenia natury ogólnej wpływają na badania

(metodologie szczegółowe, ramy pojęciowe) poszczególnych dyscyplin? Na przykładzie

informatologii (nauki o informacji).

3

Ważne Wybór obiektów do badania (czyli

tzw. sampling) jest równie istotny

jak wybór typu badań, metody,

technik, perspektyw analitycznych

(zob. też slajdy dotyczące etapów

badania naukowego).

4

6. Typy badań

(eksploracyjne, opisowe,

wyjaśniające). Wybrane

plany badawcze bądź

metody w naukach

społecznych. Relacja do

wymienionych strategii

badawczych.

5

Typy badań

Badania o charakterze

- rozpoznawczym

- potwierdzającym

(Silverman, 2010, s.150)

6

Typy badań – ze względu na cel

Eksploracyjne (ogólne poznanie jakiegoś

zjawiska, „rozpoznanie terenu”, identyfikacja

zagadnień do dalszego zbadania etc.)

Opisowe (opisanie „jak jest”, odpowiedź na

pytania „co, jak, gdzie, kiedy” etc. )

Wyjaśniające (odnalezienie relacji między

zjawiskami, związków między zdarzeniami

etc., np. podanie przyczyn albo funkcji – zob.

następne slajdy)

(Pilch, Bauman s. 22-23)

7

Co to znaczy „wyjaśnić”?

Co można wyjaśnić?

Co można wyjaśnić?

fakty, zdarzenia jednostkowe

prawa, prawidłowości, uogólnienia

Co można wyjaśnić?

coś niezwykłego, nieoczekiwanego

coś – wydawałoby się – oczywistego, dobrze

znanego

8

Co to znaczy „wyjaśnić”?

Rodzaje wyjaśniania

Podać prawo ogólniejsze, pod które można

„podciągnąć” pojedyncze zdarzenie, zjawisko

etc. lub prawidłowość „niższego rzędu”

(Frankfort-Nachmias, Nachmias 2001, s. 23-25)

(Grobler 2008, s. 103-105)

◦ wyjaśnianie przez prawa (już znane albo nowe, właśnie

odkryte lub skonstruowane w celu wyjaśnienia)

◦ wyjaśnianie polega na podaniu generalizacji, hipotezy,

prawa, z których dane zdarzenie albo prawidłowość wynika

9

Co to znaczy „wyjaśnić”?

Rodzaje wyjaśniania [cd.]

Odpowiedzieć na pytanie „Dlaczego?” czyli podać

przyczynę

◦ Zawsze można znaleźć wiele przyczyn, która z nich jest ta

właściwą, „wyjaśnia”?

istotność przyczynowa i istotność statystyczna

przyczyny główne i uboczne

zależność wyjaśnienia przyczynowego od kontekstu (wyjaśnianie ma

charakter pragmatyczny, odbywa się w jakimś kontekście) (Grobler

2008, s. 106-120)

Odpowiedzieć na pytanie typu „Dlaczego P, a nie Q”?

(Grobler 2008, s. 115)

Odpowiedzieć na pytanie „Jak?”, „W jaki sposób?”

10

11

Rodzaje wyjaśniania – genetyczne, w tym poszukiwanie przyczyny

Przez podanie genezy, historii, procesu rozwoju

Próba odpowiedzi na pytania „Dlaczego zaszło zdarzenie A?”,

„Jak doszło do zdarzenia A?”, „Jaka jest przyczyna stanu A?”

Dwa aspekty

◦ śledzenie przemian cech, jakości, kształtu „samego” obiektu badań

◦ „wyłowienie z materii historycznej zdarzeń, faktów, warunków, które

były ‘przyczynami’ przemian oraz ukazanie ich sprawczej,

przyczynowej roli w przemianach, w ‘stawaniu się’ przedmiotu

naszych badań” (Pilch, Bauman 2001, s. 29)

Uwaga

◦ To, że dwa zjawiska współwystępują (istnieje korelacja) nie musi

zawsze oznaczać, że jedno z nich jest przyczyną drugiego

◦ To, że jedno zdarzenie jest wcześniejsze niż drugie także nie musi

zawsze oznaczać, iż jest jego przyczyną

12

Rodzaje wyjaśniania – funkcjonalne,

intencjonalne, teleologiczne

Funkcjonalne – przez podanie funkcji, jakie coś pełni

w przyrodzie, społeczeństwie, strukturze, życiu

człowieka etc.

◦ zależności funkcjonalne odpowiadają na pytanie „Jak?”, „Jak

zjawisko A wpływa na zjawisko B?”

Intencjonalne – przez podanie intencji, zamiarów

(ludzi)

Teleologiczne – przez cel, próba odpowiedzi na

pytanie „Po co?”

◦ polega na poszukiwaniu celu, do jakiego zmierza jakiś proces

lub jakiemu służy określone zdarzenie

13

Wiedzotwórczy charakter

wyjaśniania

W dydaktyce, w życiu codziennym

wyjaśniany z reguły nieznane przez znane

W nauce – wyjaśniamy znane przez

nieznane, albo wręcz nieznane przez

nieznane

◦ Na przykład wyjaśniamy zachowania informacyjne

użytkowników (które widać) za pomocą

powodujących je potrzeb informacyjnych, których

nikt jak dotąd nie widział

Metody albo plany badań Metoda, poziom 4

14

15

Metoda analizy i krytyki

piśmiennictwa (Critical literature

review)

Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i

krytyki piśmiennictwa w nauce o

informacji i bibliotekoznawstwie w XXI

wieku. Przegląd Biblioteczny, R.78 z.3, s.

273-284.

Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej

http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=489&dirids=1

Metody jakościowe

Sampling – dobór obiektów / przypadków /

zjawisk do zbadania

Na jakiej zasadzie wybieramy? Celowy lub

teoretyczny dobór próby

Trzeba uzasadnić

dlaczego wybieramy te a nie inne zjawisko,

przypadek, sytuację, środowisko, zdarzenie etc.

czy – i jeżeli tak – dlaczego mamy prawo

tworzyć uogólnienia na podstawie wybranych

przypadków

16

Metody jakościowe

Badanie w działaniu (Action

research)

Wilson, Tom D. (1982). Nowy

paradygmat badań w dziedzinie

informacji naukowej: badanie przez

działanie. Zagadnienia Informacji

Naukowej 1982 nr 1 (40), s. 57-74. Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej

http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=161&di

rids=1

17

Metody jakościowe

Metoda delficka (Delphi method)

Cisek, Sabina (2009). Metoda delficka w

badaniach nauki o informacji i

bibliotekoznawstwa w XXI wieku. Zagadnienia

Informacji Naukowej nr 1 (93), s. 25-32. Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej

http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=586

Zobacz też

http://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.c

om/search/label/delphi%20method%20%28metoda

%20delficka%29

18

Metody jakościowe

Metoda etnograficzna

(Ethnography)

Kruszewski, Tomasz (2008). Etnografia i jej

wybrane zastosowania w badaniach

bibliologicznych. Przegląd Biblioteczny, R. 76

z. 3, s. 405-417.

Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej

http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=445

19

Metody jakościowe

Metoda Sense-Making

Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań

informacyjnych użytkowników bibliotek:

metodologia Sense-Making. W: Biblioteka:

klucz do sukcesu użytkowników. Red.

Maria Kocójowa. Kraków: IINiB UJ.

http://eprints.rclis.org/handle/10760/13708,

http://www-

old.inib.uj.edu.pl/wyd_iinb/s3_z5/cisek-

n.pdf

20

Metody jakościowe

Studium przypadku (Case study)

http://www.slideshare.net/sabinacisek/metoda-

studium-przypadku-w-badaniach-kultury-

informacyjnej-final

Głowacka, Ewa (1986). Metoda „case study” w

badaniach i dydaktyce bibliotekoznawstwa i

informacji naukowej. Przegląd Biblioteczny nr 1, s.

25-32.

Dostęp w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej

http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=336&dirids=1

21

Techniki badawcze, w tym

techniki gromadzenia danych

i techniki analizy danych

Metoda, poziom 5

22

7. Wybrane metody i techniki gromadzenia,

porządkowania, analizowania,

syntetyzowania, wyciągania wniosków i

przedstawiania wyników badań cudzych i

własnych. (Zebranie, uporządkowanie,

poszerzenie umiejętności i wiedzy zdobytych

w ramach wcześniejszych zajęć w Instytucie

Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ,

wyjście poza aspekty „instrumentalne”,

wskazanie, jak stosowanie odpowiednich

metod przyczynia się do tworzenia

uprawnionych poglądów, tez i wiedzy

uzasadnionej).

23

7.1. Gromadzenie danych empirycznych

(materiału empirycznego)

24

Techniki gromadzenia / źródła danych

empirycznych w badaniach jakościowych

„Źródła danych empirycznych w badaniach jakościowych stanowią:

- dyskusja grupowa, zogniskowany wywiad grupowy (fokus),

- obserwacja w wielu wariantach (auto-obserwacja, etnograficzna,

naturalistyczna, shadowing, uczestnicząca i nieuczestnicząca),

- teksty, dokumenty (piśmiennicze, multimedialne, wizualne), już istniejące

lub powstałe na prośbę badacza, oficjalne i nie (blogi, dzienniki, listy,

ogłoszenia, pamiętniki, regulaminy, serwisy WWW, wideo-pamiętniki, wpisy

na forach i portalach społecznościowych, zarządzenia itp.),

- wywiad indywidualny (jakościowy, pogłębiony, narracyjny, Sense-Making i

in.).

W efekcie otrzymujemy bogaty, początkowo nieustrukturyzowany,

wielowymiarowy materiał empiryczny, o charakterze werbalnym (notatki

terenowe, opowieści, transkrypcje nagrań, zapisy wywiadów), graficznym

(rysunki, zdjęcia) albo multimedialnym (filmy, zawartość serwisów WWW).”

(Cisek, 2013)

25

Dwie główne techniki / metody gromadzenia danych

empirycznych w badaniach jakościowych

Obserwacja

◦ Etnografia (obserwacja etnograficzna)

◦ Nagrania audio i video

◦ Obserwacja uczestnicząca

◦ …

Wywiad jakościowy, otwarty wywiad pogłębiony

◦ Wywiad grupowy (dyskusja grupowa, grupa fokusowa, zogniskowany wywiad

grupowy)

◦ Wywiad narracyjny

Narracyjny wywiad ekspercki

Wywiad autobiograficzno-narracyjny

◦ Wywiad skoncentrowany na problemie

◦ Wywiad swobodny

◦ Wywiad recepcyjny

◦ Wywiad Sense-Making

(Cisek, 2008; Konecki, 2000; Pilch, Bauman, 2001, s. 318-343; Przastek-Samokowa, 2004)

26

Rodzaje danych empirycznych

w badaniach jakościowych

Ze względu na sposób i zakres ingerencji badacza w

środowisko badane możemy wyróżnić:

◦ dane niewywołane (ang. naturally occuring data), występujące

„naturalnie”, tj. bez interwencji badacza, „dane, mające źródło w

sytuacjach, które pozostają niezależne od interwencji badacza”

(Silverman 2010, s. 433). Dane takie można uzyskać poprzez

nagrania audio i wideo, są także zawarte w istniejących

dokumentach (tekstach, np. regulaminach albo zarządzeniach

itp.),

◦ dane wywołane (ang. contrived data), sprowokowane, tj.

powstające w wyniki interwencji badacza, w „sztucznych”

sytuacjach badawczych, „takich jak wywiady, eksperymenty,

grupy fokusowe lub kwestionariusze sondażowe” (Silverman

2010, s. 161)

27

Kiedy należy przestać gromadzić

dane?

Skąd wiemy, że mamy już zebrany

odpowiedni materiał empiryczny, na

podstawie którego można uczciwie

wyciągać trafne i rzetelne wnioski?

Nasycenie teoretyczne (ang. theoretical

saturation, data saturation)

28

7.2. Analiza danych empirycznych

(materiału empirycznego) w badaniach

jakościowych

29

Analiza i interpretacja materiału

empirycznego w badaniach jakościowych

– dwa główne aspekty

1) Wybór i zastosowanie odpowiedniej perspektywy analitycznej (ang.

analytical perspectives), ram pojęciowych, teoretycznych (conceptual

frameworks, theoretical frameworks), np.:

analiza dyskursu,

feminizm,

fenomenografia,

fenomenologia,

hermeneutyka,

konstruktywizm,

teoria krytyczna,

teoria ugruntowana,

ujęcie etnograficzne

i inne.

30

Analiza i interpretacja materiału

empirycznego w badaniach jakościowych

– dwa główne aspekty [cd.]

2) Wybór i zastosowanie konkretnej techniki

analizy danych, np.:

analiza dokumentów,

analiza tematyczna,

ciągła analiza porównawcza (metoda permanentnego

porównywania, ang. constant comparative analysis),

(semantyczna) analiza treści (ang. content analysis),

tworzenie map pojęciowych (ang. concept mapping)

(Rapley, 2010)

i inne.

31

Jakościowe metody analizy danych

i tworzenia teorii

Analiza danych jakościowych

w informatologii

Cisek, Sabina (2013). Analiza danych

jakościowych we współczesnej informatologii.

http://www.slideshare.net/sabinacisek/analiza-

danych-jakociowych-we-wspczesnej-

informatologii

32

Jakościowe metody analizy danych

i tworzenia teorii

Metoda teorii ugruntowanej

Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji –

wybrane aspekty. W: Próchnicka, Maria; Korycińska-Huras,

Agnieszka (red.). Między przeszłością a przyszłością. Książka,

biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na

przestrzeni dziejów. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 233-239.

Konecki, Krzysztof Tomasz (2000). Studia z metodologii badań

jakościowych. Teoria ugruntowana.

Dostęp do fragmentów na stronie

http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja2.html/

Wiorogórska, Zuzanna (2012). Teoria ugruntowana i jej wybrane

zastosowania w badaniach z zakresu informacji naukowej i

bibliotekoznawstwa. Przegląd Biblioteczny R. 80 nr 1.

33

8. Jak opracować model albo

teorię? Dwa podejścia – „teoria

przed badaniami” i „badania

przed teorią”. Przydatne

procedury i metody. Testowanie

własnych koncepcji i hipotez.

Operacjonalizacja.

34

9. Podsumowanie 1: Proces

badawczy. Projektowanie

własnych badań

35

Etapy badania naukowego, fazy procesu

badawczego

I. POSTAWIENIE PYTANIA BADAWCZEGO, ogólne

sformułowanie problemu (najczęściej w metodologii

jakościowej, badaniach idiograficznych) albo

hipotezy (najczęściej w metodologii ilościowej,

badaniach nomologicznych)

pytanie musi być sformułowane serio, zasadnie,

rozstrzygalnie, w niektórych badaniach – precyzyjnie

(badania z hipotezą), w niektórych – niekoniecznie

(doprecyzowanie nastąpi w dalszych etapach badania)

zagadnienie naukowe może mieć charakter teoretyczny

lub stosowany, przedmiotowy, konceptualny lub

metodologiczny

36

Etapy badania naukowego … [cd.]

II. OPERACJONALIZACJA ZAGADNIENIA

BADAWCZEGO

zob. slajdy (dwa następne) dotyczące operacjonalizacji

wybór metodologii (ilościowa, jakościowa, mieszana) i

strategii badań (badania przed teorią, teoria przed

badaniami), metod oraz technik badawczych

sampling – czyli wybór wycinka rzeczywistości lub

obiektów do zbadania

jednego lub niewielu przypadków reprezentujących samych

siebie lub jakąś zbiorowość (w metodologii jakościowej)

próby (celowej, losowej) reprezentującej całą badaną

populację, zbiorowość (w metodologii ilościowej)

37

38

Co to jest operacjonalizacja?

Terminy teoretyczne i obserwacyjne, zdania teoretyczne

(hipotezy, prawa) i zdania obserwacyjne, definicje operacyjne

(Frankfort-Nachmias, Nachmias, 2001, s. 44-51)

„Operacjonalizacja (ang. operationalization) – proces

przekształcania abstrakcyjnych pojęć, dotyczących przedmiotu

badania, w konkretne wskaźniki i zmienne, dające się zmierzyć

empirycznie. Operacjonalizacja pojęcia „dobrobyt społeczny”

może polegać na ustaleniu wskaźników, które zdaniem

badaczy dotyczą tego pojęcia i są mierzalne w praktyczny

sposób, tak jak produkt krajowy brutto, stopa bezrobocia,

średnie zarobki, wartość posiadanych oszczędności, wydatki

na kulturę i rozrywkę itd.” http://dobrebadania.pl/slownik-

badawczy.html?b=baza&szczegolowo=406 (odczyt 29.11.2009)

◦ Zobacz też http://www.calculemus.org/lect/08metod/3-indukcja.pdf

39

Co to jest operacjonalizacja? [cd.]

Wikipedia

http://pl.wikipedia.org/wiki/Operacjonalizacja_problemu_badaw

czego (odczyt 28.11.2009)

„Operacjonalizacja problemu badawczego jest najobszerniejszym

etapem przygotowania badań.

Obejmuje ona następujące kroki:

◦ rozstrzygnięcia dotyczące pojęć i ich zdefiniowania

◦ dobór i zdefiniowanie wskaźników i zmiennych

◦ wskazanie zbiorowości, w której będą realizowane badania i

dokonanie w niej zwiadu terenowego

◦ decyzja co do wykorzystywanych metod i technik badawczych i

wybór bazy źródłowej

◦ decyzja co do zasady analizy uzyskanego materiału empirycznego

Operacjonalizacja jest bardzo ważną częścią procesu

badawczego. Podjęte w jej ramach decyzje bezpośrednio

rzutować będą na wyniki badań.”

Etapy badania naukowego … [cd.]

III. GROMADZENIE MATERIAŁU

EMPIRYCZNEGO – różne techniki / źródła

analiza i krytyka piśmiennictwa

dane empiryczne niewywołane, np. pochodzące z

istniejących dokumentów albo obserwacji

nieuczestniczącej

dane empiryczne wywołane, np. pochodzące z

eksperymentów, obserwacji uczestniczącej – po

części, wywiadów

Uwaga – w metodologii jakościowej gromadzenie i analiza danych

empirycznych, a także tworzenie kategorii i formułowanie uogólnień

bardzo często „przeplatają się” ze sobą, współwystępują od początku

danego przedsięwzięcia badawczego

40

Etapy badania naukowego … [cd.]

IV. ANALIZA I INTERPRETACJA

MATERIAŁU EMPIRYCZNEGO – dwa

główne aspekty

◦ wybór i zastosowanie perspektywy

analitycznej, ram pojęciowych,

teoretycznych

◦ wybór i zastosowanie konkretnej techniki

analizy danych

41

Etapy badania naukowego … [cd.]

V. PRÓBA ODPOWIEDZI NA PYTANIE

BADAWCZE – różne możliwości w zależności

od celu, charakteru i typu prowadzonych badań

◦ potwierdzenie albo obalenie hipotezy

◦ rozwiązanie (a właściwie iteracyjne rozwiązywanie)

problemu praktycznego, np. w badaniach w

działaniu

◦ sformułowanie prawidłowości, uogólnienia albo

wysunięcie hipotezy

◦ uzasadnienie zdania wcześniej niepewnego (normy,

oceny, twierdzenia)

◦ zaprojektowanie konstrukcji

42

Etapy badania naukowego … [cd.]

VI. ROZSTRZYGANIE WARTOŚCI PROPONOWANEGO

ROZWIĄZANIA, m.in.

◦ analiza logiczna (poprawność formalna, prostota, spójność

wewnętrzna i powiązania z dotychczasową wiedzą)

◦ testowanie empiryczne (potwierdzanie, falsyfikowanie)

VII. UCHWYCENIE JAKIEJŚ PRAWIDŁOWOŚCI, elementu

porządku w świecie, stworzenie generalizacji, uogólnienia –

koncepcji, modelu, prawa, teorii, kategoryzacji, typologii itd. lub

stworzenie bogatego, „rozumiejącego” OPISU, NARRACJI dotyczących konkretnych osób, przypadków, zdarzeń.

◦ (Babbie, 2013), (Hajduk, 2001, s. 198-201), (Kamiński, 1992, s. 203-

205), (Nowak, 1985, s. 26-27, 30-37), (Silverman, 2010) i wiele innych

43

Projektowanie badań – zob. też

Projekt badań (etapy)

„Każde badanie wymaga indywidualnego

projektu badań. Istnieją jednak pewne

wytyczne, których warto się trzymać przy

realizacji własnego projektu, po to aby mieć

pewność, że praca została przygotowana w

sposób naukowy, spełniający wymogi

metodologiczne.”

http://www.mojasocjologia.pl/articles.php?article_i

d=12

44

10. Podsumowanie 2: Podstawy

filozoficzne, „epistemologie”

dyscyplin naukowych, paradygmaty

i metateorie. Jak założenia natury

ogólnej wpływają na badania

(metodologie szczegółowe, ramy

pojęciowe) poszczególnych

dyscyplin? Na przykładzie

informatologii (nauki o informacji)

45

Bibliografia

46

Bibliografia Ajdukiewicz, Kazimierz (1983). Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa: Czytelnik.

Babbie, Earl (2013). Podstawy badań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Blackburn, Simon (1997). Oksfordzki słownik filozoficzny. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”.

Bocheński, Józef M. (1992). Współczesne metody myślenia. Poznań: „W drodze” Wydawnictwo Polskiej Prowincji

Dominikanów.

Bronk, Andrzej (1992). Wielość nauk i jedność nauki (Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne). W: Kamiński,

Stanisław. Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Wydanie IV poprawione. Lublin: KUL, s. 345-370.

Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji – wybrane aspekty. W: Próchnicka, M.; Korycińska-

Huras, A. (red.). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na

przestrzeni dziejów. Kraków: Wydaw. UJ, s. 233-239.

Cisek, Sabina (2008). Badanie zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek: metodologia Sense-Making. W:

Kocójowa, M. (red.). Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników. [CD-ROM]. Kraków: Instytut INiB UJ. Dostępny także

online: http://hdl.handle.net/10760/13708

Cisek, Sabina (2009). Metoda delficka w badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa w XXI wieku. Zagadnienia

Informacji Naukowej nr 1 (93), s. 25-32.

Cisek, Sabina (2009). Metodologia badań użytkowników informacji w XXI wieku w świetle anglojęzycznej literatury

przedmiotu. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2009 nr 4 s. 3-11.

Cisek, Sabina (2010). Metoda analizy i krytyki piśmiennictwa w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie w XXI wieku.

Przegląd Biblioteczny t. 78 nr 3, s. 273-284.

Cisek, Sabina (2010). Metodologia mieszana w badaniach nauki o informacji i bibliotekoznawstwa. W: Kocójowa, Maria

(red.). Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w 21. wieku. [CD-ROM]. Kraków: Instytut

Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ. http://eprints.rclis.org/handle/10760/15393

47

Bibliografia [cd.]

Cisek, Sabina (2013). Metodologia jakościowa we współczesnej informatologii. Wybrane aspekty. Przegląd

Biblioteczny t. 81, z. 3, s. 299-310.

Dobrodziej, Piotr (2012). Słownik badawczy. http://dobrebadania.pl/slownik-badawczy.html

Frankfort-Nachmias, Chava; Nachmias, David (2001). Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań:

Zysk i S-ka Wydawnictwo s.c.

Głowacka, Ewa (1986). Metoda „case study” w badaniach i dydaktyce bibliotekoznawstwa i informacji

naukowej. Przegląd Biblioteczny nr 1, s. 25-32. Dostęp także w Bibliologicznej Bibliotece Cyfrowej

http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=336&dirids=1

Grobler, Adam (2008). Metodologia nauk. Kraków: Wydawnictwo Aureus, Wydawnictwo Znak.

Hajduk, Zygmunt (2001). Ogólna metodologia nauk. Wydanie II zmienione. Lublin: KUL.

Jemielniak, Dariusz red. (2012). Badania jakościowe. Podejścia i teorie. T. 1 i 2. Warszawa: Wydaw.

Naukowe PWN.

Kamiński, Stanisław (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Wydanie IV poprawione.

Lublin: KUL.

Kołakowski, Leszek (2000). Neutralność i wartości akademickie. W: Tenże, Moje słuszne poglądy na

wszystko. Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 137-155.

Konecki, Krzysztof T.; Chomczyński, Piotr red. (2012). Słownik socjologii jakościowej. Warszawa: Difin.

Konecki, Krzysztof T. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana [podrozdziały

8.2. Wywiad swobodny, 8.3. Wywiad narracyjny, 8.4. Wywiad grupowy].

http://qsr.webd.pl/KKonecki/publikacje/publikacja2.html/

Krajewski, Władysław (1998). Prawa nauki. Przegląd zagadnień metodologicznych i filozoficznych. Wydanie

drugie poprawione. Warszawa: Wydawnictwo „Książka i Wiedza”.

Marciszewski, Witold (2007). Zestawienie wybranych pojęć kluczowych metodologii nauk.

http://www.calculemus.org/lect/08metod/6-zestawienie.html

Nowak, Stefan (1985). Metodologia badań społecznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe.

48

Bibliografia [cd.] Pilch, Tadeusz, Bauman, Teresa (2001). Zasady badań pedagogicznych. Strategie ilościowe i jakościowe. Wydanie

drugie poprawione i rozszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Przastek-Samokowa, Maria (2004). Rozmowa na temat, czyli wywiad jako narzędzie komunikacji z użytkownikiem. W:

Społeczeństwo informacyjne i jego technologie. Pod red. Barbary Sosińskiej-Kalaty oraz Katarzyny Materskiej i

Wiesława Glińskiego. Warszawa: Wydawnictwo SBP.

http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=41&dirds=1&tab=1, http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=41&dirids=1

Rapley, Tom (2010). Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN

Sady, Wojciech (2002 – ). Dzieje religii, filozofii i nauki. http://sady.up.krakow.pl/

Silverman, David (2010). Prowadzenie badań jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Sosińska-Kalata, Barbara (2002). Klasyfikacja. Struktury organizacji wiedzy, piśmiennictwa i zasobów informacyjnych.

Warszawa: Wydawnictwo SBP.

Szaniawski, Klemens (1994a). Kilka uwag o filozofii nauki. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa:

Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 48-54.

Szaniawski, Klemens (1994b). Metoda i twórczość w nauce. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach.

Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 68-76.

Szaniawski, Klemens (1994c). O obiektywności nauki. W: Tenże, O nauce, rozumowaniu i wartościach. Warszawa:

Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 8-17.

Tavris, Carol; Wade, Carole (1999). Psychologia. Podejścia oraz koncepcje. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 30-

35.

Wiorogórska, Zuzanna (2012). Teoria ugruntowana i jej wybrane zastosowania w badaniach z zakresu informacji

naukowej i bibliotekoznawstwa. Przegląd Biblioteczny R. 80 nr 1.

Dodatkowe publikacje związane z filozofią i metodologią można znaleźć poprzez blog Methodology and Philosophy of

(LIS) Information Science. http://methodologyphilosophyinfoscience.blogspot.com/

49