Toekomstvisie voor de Limburgse Paardensport

Met sprongen vooruit !

COLOFON

Dit rapport is een management summary van het onderzoeksrapport “Limburg, dé Paarden(sport)provincie: versterking van de Limburgse Paardensport door samenwerking”

Samenstelling: Provincie LimburgOpdrachtgevers: Provincie Limburg, LLTB vakgroep Paardenhouderij, KNHS regio Limburg met ondersteuning van het Huis voor de Sport en Topsport Limburg

Maastricht, november 2010

Toekomstvisie voor de Limburgse Paardensport

Met sprongen vooruit !

- 2 - - 3 -

INHOUD

1. Toekomstvisie voor de Limburgse Paardensport 3

2. De huidige situatie in beeld 4

3. Trends en ontwikkelingen 6

4. Olympische ambitie 9

5. De Limburgse visie: met sprongen vooruit 10

6. Uitvoeringsprogramma: kansen voor sport, economie en ruimte 13

7. Route naar realisatie 15

- 2 - - 3 -

1. TOEKOMSTVISIE VOOR DE LIMBURGSE PAARDENSPORT

De Provincie Limburg is de eerste provincie met een integrale visie op de paar-densportsector. Ambitie is om Limburg te laten uitgroeien tot dé paardensport-provincie van Nederland. De toekomstvisie geeft aan hoe de Limburgse paar-densport en de Limburgse paardensector versterkt kunnen worden.

Eerder onderzoek toont de kracht van de paardensportsector in Limburg op sportief én economisch gebied. Expertmeetings in 2008 en 2009 hebben geleid tot de overtuiging dat het versterken van de paardensportsector kansen oplevert voor de Limburgse economie en de Limburgse hippische sport. De behoefte om te vernieuwen en te groeien komt dan ook vanuit de sector zelf.

De provincie Limburg, de LLTB (vakgroep paardenhouderij) en de KNHS regio Limburg hebben het initiatief genomen voor het opstellen van een toekomstvisie voor de Limburgse Paardensport. In de afgelopen maanden is gesproken met vele Limburgse en landelijke koplopers. Door middel van regio-bijeenkomsten in Noord-, Midden- en Zuid-Limburg is de Limburgse paardensportsector integraal bij de planvorming betrokken.

De toekomstvisie koppelt nieuwe initiatieven nadrukkelijk aan economie, ruimte én sport. Daarmee staat het versterken van de paardensportsector dus niet op zichzelf: er wordt een wezenlijke bijdrage geleverd aan het creëren van een optimaal Limburgs leef- en vestigingsklimaat.

Werken aan een optimaal vestigingsklimaat betekent -in sporttermen- aanhaken op Olympisch niveau. Limburg wil aansluiten bij de nationale doelstellingen van het Olympisch plan 2028. In de eerste plaats gaat het erom van heel Nederland een sportland te maken. Het positioneren van de paardensport als één van de speerpuntsporten voor Limburg is een strategische keuze.

- 4 - - 5 -

2 DE HUIDIGE SITUATIE IN BEELD

Een verkenning van de Limburgse paardensport leidt tot een ongelijkmatig beeld. Enerzijds is de sector versnipperd en -door zijn vele disciplines- complex van structuur. Anderzijds blijkt uit de gesprekken met Limburgse en landelijke bestuurders, topsporters, manegehouders, verenigingen en hippische ondernemers veel kennis en kunde, en passie en betrokkenheid met de paardensport.

Sterk in Limburg

Limburg heeft veel hippische kennis binnen haar provincie: er is in Limburg een jarenlange paardentraditie op hoog niveau

de Limburgse paardensector heeft aanzien: de Limburgse koplopers hebben vele internationale contacten en vertegenwoordigen de Limburgse paardensport wereldwijd op het gebied van handel, training of jurering

Limburg huisvest veel buitenlandse ruiters: als vestigingsplaats voor buitenlandse ruiters heeft Limburg een uitstekende naam

Zwak in Limburg

het hippische sportaanbod is versnipperd en kwalitatief onvoldoende: mede daardoor blijven kansen als sportstimulering onbenut

het hippische ondernemerschap is zwak ontwikkeld: het ontbreekt aan voldoende begeleiding van (startende) ondernemers en het ontwikkelen van ondernemersvaardigheden

er is onvoldoende samenwerking: de paardensportsector leunt sterk op traditie

Kansen voor Limburg

de centrale ligging gecombineerd met een uniek landschap: de bereikbaarheid van Limburg is uitstekend, het heuvellandschap biedt kansen voor het recreatief beoefenen van de sport

de internationale belangstelling voor de paardensport neemt toe: vanuit steeds meer landen komen nieuwe toetreders naar Limburg voor het realiseren van hun hippische ambities

sportieve ambities van de provincie: paardensport is voor Limburg een speerpuntsport, mede door haar sterke relatie met economie en ruimte

- 4 - - 5 -

Bedreigingen voor Limburg

de druk van wet- en regelgeving: de interpretatie van veel regels leidt tot vragen welzijnsvraagstukken: de paardensector wordt kritisch gevolgd vanuit de samenleving financieringsmogelijkheden: deze zijn beperkt, mede door onvoldoende kengetallen (referentiekader) en

zwak ontwikkeld ondernemerschap

- 6 - - 7 -

3. TRENDS EN ONTWIKKELINGEN

Bij het opstellen van een visie is het van belang rekening te houden met actuele ontwikkelingen. Binnen de paardensport tekenen zich op dit moment vier trends af. Deze trends zullen ook de toekomst van de Limburgse paardensport mede gaan vormgeven.

Trend 1: accommodaties gaan een centrale rol vervullen

De commerciële sportaanbieders en de verenigingen zullen nauwer gaan samenwerken. De accommodatie wordt de spil van deze samenwerking. Deze zogenaamde all-round accommodatie wordt dé plek voor het bedrijven en beleven van de paardensport, educatie en kennis, verhuur en stalling, en het faciliteren van binnen- en buitenwedstrijden. De all-round accommodatie wordt geleid door kwalitatief hoogwaardig management, ligt dicht bij bevolkingsconcentraties en heeft aansluiting op ruiter- en menroutes.

Trend 2: er is een enorme behoefte aan kennis

De kennisbehoefte wordt door de sector nog onvoldoende gestructureerd ingevuld: het gaat om kennis uitdragen, kennis delen en kennis ontwikkelen. Kennis uitdragen begint met het opleiden van nieuwe toetreders tot de sport. Deze hebben vaak geen achtergrond met paarden. Het leggen van een goed theoretisch fundament is voor elke toetreder de basis voor het ontwikkelen van “good horsemanship”.

Wereldwijd is het aantal landen met een paardentraditie beperkt. Paardensport wint internationaal aan populariteit en men is bereid kennis in Nederland te komen halen. Het delen van kennis kan via nieuwe initiatieven als PaardenNET en het Nationaal Hippisch Kenniscentrum. Om de kennisvoorsprong te behouden wordt het ontwikkelen van nieuwe kennis steeds belangrijker. Een krachtige samenwerking tussen nationale en internationale universiteiten en kenniscentra is gewenst.

Trend 3: de markt hanteert kwaliteit als criterium bij het maken van keuzes

Kwaliteit is hét criterium voor een gezond toekomstperspectief voor de Limburgse paardensport. Kwaliteit in accommodaties, kwaliteit in opleidingen en kwaliteit in evenementen zijn het fundament voor een economisch gezonde sector, talentontwikkeling en sportieve prestaties.

- 6 - - 7 -

Trend 4: bevorder een positief beeld over de sector

De toekomst van de paardensport zal mede worden bepaald door beeldvorming. Daarin moet, meer dan nu, geïnvesteerd worden. Elementen die bijdragen aan een positief beeld zijn onder andere: het verlagen van de toetredingsdrempel, paardensport als life-time experience, het waarborgen van dierenwelzijn en het benadrukken van de maatschappelijke relevantie (bewegen en gezondheid, relatie met de natuur).

- 8 - - 9 -

- 8 - - 9 -

4. OLYMPISCHE AMBITIE

Nederland heeft de ambitie om in 2028 opnieuw de Olympische Spelen te organiseren. In de eerste plaats gaat het er om van heel Nederland een sportland te maken. In Limburg is deze ambitie vertaald in een structurele samenwerking met partners uit het onderwijs, bedrijfsleven, overheid, zorg en sport. Deze beleidslijn is in 2008 provinciaal ingezet via de Sportnota 2008-2012.

Het Limburgs Paardensportplan beschrijft een visie en formuleert voorstellen voor uitvoeringsprogramma’s gericht op versterking van de paardensportsector. Het bouwen aan een hoogwaardige paarden(sport)infrastructuur sluit naadloos aan bij de nationale en provinciale Olympische ambities. Strategisch wordt gekozen voor een focus op speerpuntsporten, die bij uitstek geschikt zijn om de beoogde ambities in Limburg te realiseren. Paardensport is één van die speerpuntsporten voor Limburg.

Wanneer de Olympische Spelen in 2028 daadwerkelijk in Nederland georganiseerd worden, dan moet de keuze om de discipline paardensport aan Limburg toe te wijzen straks “een vanzelfsprekende zijn”.

Essentieel is dat overheid, onderwijs, bedrijfsleven, zorgpartners en de sportsector de handen in een slaan en gezamenlijk investeren. Het gaat dan bijvoorbeeld om het realiseren van voldoende en kwalitatief goede sportaccommodaties, een sterke (top-)sportevenementenkalender en talentontwikkelingsprogramma’s. Vanzelfsprekend leiden deze ontwikkelingen tot verbeteringen op ruimtelijk, infrastructureel en economisch gebied.

Rio de Janeiro, zomer 2016. Limburg maakt zich met 45 Olympische sporters op voor de grootste Limburgse delegatie ooit die deelneemt aan de Olympische Spelen, het grootste sportevenement ter wereld. Het is de bekroning op acht jaar minutieus en volhardend bouwen aan een topsportklimaat in Limburg. Limburg heeft een beleidslijn uitgezet die talentontwikkeling koppelt aan faciliteiten en grootschalige evenementen in de eigen provincie. De toeristenstroom naar Limburg is mede door de evenementen sterk gegroeid. Steeds meer Limburgse bedrijven doen zaken rondom sport, zowel in de eigen provincie, nationaal als internationaal. De regio tussen Weert en Horst is uitgegroeid tot dé paardensportboulevard van Nederland, waar topsport, talentontwikkeling en bedrijvigheid elkaar geïntegreerd versterken en men een succesvol bid heeft ingediend voor de Wereldruiterspelen in 2018.Door al deze ontwikkelingen in de sport hebben het vestigingsklimaat en de kenniseconomie een flinke injectie gekregen: mensen uit binnen- en buitenland komen naar Limburg om te wonen en te werken, studenten keren na hun studie terug naar Limburg. De basis voor het succes van de sport in Limburg is de winst van jarenlange inzet van diverse partijen uit bedrijfsleven, sport, onderwijs, zorg en overheid.

- 10 - - 11 -

5. DE LIMBURGSE VISIE: MET SPRONGEN VOORUIT

De toekomstvisie voor de Limburgse paardensport is opgebouwd vanuit de perspectieven sport, economie en ruimte. De visie beschrijft voorstellen en lanceert ideeën om te komen tot een “sprong voorwaarts” voor de Limburgse paardensport en de Limburgse paardensector.

Visie vanuit sportperspectief

versterking van het sportaanbod door nieuwe activiteiten: een stevig fundament van de sport is een noodzakelijke voorwaarde voor continuïteit. Door middel

van het organiseren van kennismakingsactiviteiten kunnen nieuwe toetreders worden geworven. Voor senioren biedt de paardensport uit oogpunt van sport en bewegen goede mogelijkheden. Het sportaanbod van zowel commerciële aanbieders als verenigingen moet in kwaliteit en omvang toenemen.

versterking van de sportinfrastructuur door gericht accommodatiebeleid: via het ontwikkelen van all-round accommodaties wordt ingezet op kwaliteitsverhoging en verankering

van de paardensport in de ruimtelijke omgeving. In Limburg is plaats voor circa 30 all-round accommodaties. De all-round accommodatie wordt de spil van de samenwerking tussen commerciële aanbieders en verenigingen en de plek voor bundeling van activiteiten (paardrijles, educatie, kennisuitwisseling). Naast all-round accommodaties zullen er ook gespecialiseerde bedrijven in Limburg blijven bestaan, zoals handelsstallen en opfokbedrijven.

versterking van de kracht van de verenigingen: van de vereniging van de toekomst wordt verwacht dat deze op lokaal niveau een bepalende rol zal

spelen. Naast de recreatiesport zal ook de breedtesport onder het aandachtsgebied van de vereniging vallen. Dat vraagt om krachtenbundeling, samenwerking en waar nodig samengaan van verenigingen.

versterking van talentscouting en talentontwikkeling: om een koppositie in de hippische sport te behouden is talentscouting en talentontwikkeling van groot

belang. Het verbinden van sporttak specifieke trainingsmogelijkheden van de KNHS met het faciliteiten netwerk van Topsport Limburg (topsportvriendelijk onderwijs, medische diensten) zorgt er voor dat de toekomstige topruiter en topamazone zich in Limburg optimaal kunnen ontwikkelen.

- 11 -

- 10 - - 11 -

versterking van topsport en topevenementen: grote topsportevenementen hebben een meervoudige functie. Primair vormen ze het podium waarop

talenten en topsporters zich (inter-)nationaal kunnen etaleren. In het licht van het Olympisch Plan Limburg is het van belang in te zetten op de komst van méér internationale evenementen in Limburg in de (Olympische) disciplines dressuur, springen en eventing. Voorwaarde is de beschikbaarheid van een hoogwaardige hippische toplocatie in Limburg.

Visie vanuit economisch perspectief

Limburg als paardrijparadijs: gezien de centrale ligging van Limburg -bezien vanuit Europa- en het unieke landschap, is “Limburg,

paardrijparadijs” als bijzonder economische perspectief voor de Limburgse paardensport geformuleerd. Uit cijfers van de hippische bond blijkt dat circa 80% van de paardensporters de sport recreatief bedrijft.

De toeristische sector kan een economische impuls goed gebruiken. Het recreatief bedrijven van de paardensport biedt kansen. Dat vraagt om het optimaliseren van de toeristische infrastructuur, het ontwikkelen van de Limburgse ruiter- en menroutenetwerken en het verknopen van deze netwerken met routes in de Belgische en Duitse grensstreek.

de Euregio als centrum van de internationale paardensport: de aanwezigheid van vele internationale paardensportliefhebbers in (de directe omgeving van) Limburg

(méér dan 20 nationaliteiten) in combinatie met de unieke hippische infrastructuur in dit gebied, leidt tot een tweede economisch krachtig perspectief voor de Limburgse paardensportsector. De concentratie van de vele ruitersporters doet denken aan Florida, een geliefde plaats voor overwintering voor paardenminnende Amerikanen, met als hippisch centrum de plaats Wellington.

Bij een planmatige ontwikkeling van de Euregio als centrum van de internationale paardensport ligt de focus op het benutten en in de markt zetten van de unieke infrastructuur voor het bedrijven van de paardensport. Er komen nieuwe mogelijkheden voor (semi-)permanent verblijf van paardensportliefhebbers die de sport willen bedrijven en hippische kennis willen vergaren. Ook zal er een forse economische spin-off voor diverse (hippische) dienstverleners ontstaan, en wordt de haalbaarheid en doorontwikkeling van innovatieve hippische initiatieven (Hippisch Centre of Excellence) kansrijker.

versterking van het hippische ondernemerschap: bundeling van advieskracht en kennis op hippisch gebied zou een wenselijke ontwikkeling zijn. Voor de

individuele hippische ondernemer zou een coachingstraject kunnen worden aangeboden.

- 11 -

- 13 -- 12 -

versterking van de Limburgse fokkerij: opnieuw is kennisdeling een belangrijke sleutel voor het op een hoger plan brengen van de Limburgse

fokkerij. Daarnaast is er behoefte aan ondersteuning door talentvolle ruiters bij de opleiding van talentvolle paarden door professionele trainers.

Visie vanuit ruimtelijk perspectief

afstemming van ruimtelijk beleid en vergunningverlening: voor de ontwikkeling van de diverse perspectieven (all-round accommodaties, Limburgs Paardrijparadijs,

Euregio als centrum van de internationale paardensport) moet er een éénduidig en samenhangend provinciaal en gemeentelijk ruimtelijk beleid zijn. Doorlooptijden voor nieuwbouw- en verbouwplannen moeten kort zijn en de regelgeving moet aansluiten bij de werkelijke behoefte van de Limburgse paardensector.

- 13 -- 12 -

6. UITVOERINGSPROGRAMMA: KANSEN VOOR SPORT, ECONOMIE EN RUIMTE

De visie voor de Limburgse paardensport is vertaald in tien aanzetten voor uitvoering. Deze uitvoeringsprogramma’s bieden kansen voor de sport, economie en ruimtelijke ontwikkeling van Limburg.

Uitvoeringsprogramma sport

01. Limburgse koplopers delen hun kennis:In het Limburgs Hippisch Kenniscafé wordt kennis gedeeld door onder meer Limburgse tophandelaren, topruiters, toptrainers en internationale juryleden. Tevens worden clinics georganiseerd en bijeenkomsten, bestemd voor Limburgse opleiders.

02. Op bezoek bij Limburgse koplopers:Jeugdige paardensporters in de leeftijd van 10 tot 18 jaar gaan een dag op bezoek bij een Limburgse koploper. Deze verzorgt een rondleiding op het bedrijf, vertelt over zijn/haar sport en geeft een demonstratie.

03. De Olympisch kampioen van 2028 heeft de eerste rijles in 2011 en komt uit Limburg:Via een vouchersysteem worden 500 kinderen in de leeftijd van 10 tot 15 jaar in de gelegenheid gesteld kennis te maken met de paardensport. Gedurende een jaar kan éénmaal per week les worden genomen op een manegebedrijf dat minimaal beschikt over een kwaliteitsniveau dat overeenkomt met 4 sterren (FNRS).

05. Koplopers in verenigingen:Voor één gemeente in Noord-Limburg, één gemeente in Midden-Limburg en één gemeente in Zuid-Limburg worden vouchers beschikbaar gesteld voor de procesbegeleiding naar de “vereniging van de toekomst”.

06. Koplopers in accommodaties:Voor één accommodatie in Noord-Limburg, één accommodatie in Midden-Limburg en één accommodatie in Zuid-Limburg worden vouchers beschikbaar gesteld voor het opstellen en uitwerken van een businessplan, met als doel te komen tot een all-round accommodatie.

- 14 - - 15 -

10. Limburgs Hippisch Talentencentrum en Limburgs Sportpaarden Fonds:Het realiseren en inrichten van een Limburgs Hippisch Talentcentrum is van essentieel belang. Daarmee ontstaat een topomgeving waar talenten en topsporters zich kunnen voorbereiden op nationale en internationale kampioenschappen en de Olympische Spelen.

Het Limburgse talent moet bovendien kunnen beschikken over kwalitatief goede paarden. Het Limburgs Sportpaarden Fonds wordt als middel hiertoe ingezet. Dit fonds gaat participeren in talentvolle paarden, die vervolgens door talentvolle ruiters en amazones worden opgeleid.

Uitvoeringsprogramma economie

04. Koplopers in Limburgse hippische evenementen:Om koploper te worden in hippische evenementen moeten er meer (inter-)nationale evenementen in Limburg plaatsvinden. Dit programma hangt samen met de ambitie om in Limburg een topsportklimaat te creëren op Olympisch niveau. Grootschalige topevenementen genereren een economische spin-off voor Limburg.

07. Nieuwe koplopers in Limburgs hippisch ondernemerschap:Dit programma richt zich op het versterken van Limburgse hippisch ondernemerschap door het aanbieden van coachings- en begeleidingstrajecten, en het breed toegankelijk maken van kennis die nodig is om succesvol een hippische onderneming te kunnen runnen.

Uitvoeringsprogramma economie én ruimte

08. Limburg Paardrijparadijs:Dit programma bouwt voort op het grote aandeel recreatieve beoefenaren van de paardensport (circa 80%) en beoogt de toeristische en recreatieve infrastructuur, in met name Zuid-Limburg, te versterken.

09. Euregio, het centrum van de internationale paardensport:Dit programma beoogt door optimale benutting van en het investeren in de hippische infrastructuur en kennis in Limburg en haar direct aangrenzende gebieden, de Euregio te laten uitgroeien tot hét centrum voor de internationale paardensport.

- 14 - - 15 -

7. ROUTE NAAR REALISATIE

De Limburgse paardensportvisie is gereed. De uitvoering kan (bijna) van start. De route naar realisatie verloopt langs het volgende traject:

Stap 1: om te komen tot uitvoering is een uitvoeringsorganisatie nodig. Deze heeft als primaire taak de

voorgestelde uitvoeringsprogramma’s op gang te brengen en te coördineren.

Stap 2: van belang is het op korte termijn inrichten van deze uitvoeringsorganisatie. De uitvoeringsorganisatie

bestaat uit een uitvoeringsfunctionaris (coördinator) en een uitvoeringsraad.

Stap 3: de uitvoeringsprogramma’s moeten vervolgens worden vertaald naar concrete projecten. Van belang is

per project inzicht te hebben in projectverantwoordelijke, projectpartners, projectplan, budget en tijdpad.

Voor de komende periode zal de Provincie Limburg een coördinerende rol vervullen. Doelstelling is in het eerste kwartaal van 2011 te starten met de daadwerkelijke uitvoering van het Limburgse paardensportplan.