MESLEK ETİĞİ

Öğr. Gör. Alev UYSAL

I. BÖLÜM

ETİK KAVRAMI AHLAK KAVRAMI AHLAK VE ETİK KAVRAMLARININ

BİRBİRİNDEN FARKLARI TEMEL ETİK DEĞERLER VE İLKELER

Ders Hakkında

Değerli Öğrencilerim, Meslek Etiği dersi bütün sağlık bölümünün olduğu gibi Ameliyathane Hizmetleri Programının da önemli unsurlarından birisidir.

Bu dersin amacı, sağlık mesleklerinin uygulamaları sırasında korunması gereken mesleki değerleri edinmiş ve uymakla yükümlü olunan meslek ahlakı kurallarını bilen sağlık çalışanları yetiştirmektir.

Hepinize başarılar diliyorum.

Bu dersin öğrenciye katkısı Etik, ahlak, deontoloji gibi temel kavramları tanımlayabilecek, Temel mesleki değerleri tanımlayabilecek, Mesleki değerlerin ahlaki haklı çıkarımlarını açıklayabilecek, Sağlığın belirleyenleri, sağlık hakkı ve hasta haklarını tanımlayabilecek, Sağlık hakkı ve hasta haklarının gerekçelerini ve mesleki değerlerle ilişkisini

açıklayabilecek, Etik analizi yapabilecek, Etik sorunları karşısında sağlık hakkı ve mesleki değerler ile haklı

çıkarılabilen çözüm üretebilecek, Mesleki değerleri olgu örneklerinde uygulayabilecek, Hekimlerin uymakla yükümlü olduğu meslek ahlakı kurallarını

tanımlayabilecek, Meslek ahlakı kurallarının ulusal ve uluslararası düzenlemelerde nasıl yer

aldığını tanımlayabilecek, İlgili düzenlemelere nasıl ulaşacağını kavrayacak, Meslek ahlakı kurallarının ihlali durumunda hekimlerin nasıl yargılandıklarını

açıklayabilecektir.

Etik Kavramı

Etik kavramı Yunanca “ethos” sözcüğünden gelmektedir.

TDK Türkçe Sözlüğü (1998) etik için ilk olarak “ahlak bilimi”, sonra da “ahlakla ilgili” sözcüklerini kullanmaktadır.

Etik kavramı genel olarak, ahlaki açıdan doğru-yanlış ya da iyi-kötü ile ilgilidir.

Ahlak Kavramı

Ahlak terimini anlamı TDK Türkçe Sözlüğü’ne göre; ahlak bilgisi veya ahlak felsefesidir.

Ahlak’ın çıkış noktası bireylerin birbirleri ile ilişkilerini hakça esaslara göre düzenlemek, insanların ve kuruluşların eylemlerinin toplumsal hayata zarar vermesini önlemek gibi hayati bir nedene dayanmaktadır.

Ahlak ve Etik Kavramların Birbirinden Ayrılması

Ahlak ise, bunun uygulamadaki yansımalarıdır.

Toplumdan topluma değişir

Etik, doğru veya yanlış davranış teorisidir.

Etik evrenseldir

Bu anlamda ahlaki değil de etik ilkelerden; etik değil de ahlaki davranış tarzından söz edilmesi

doğru olacaktır.

Temel Etik Değerler ve İlkeler Ahlaki ya da etik kurallar ortak yaşamı

mümkün kılmaktadır. Bu gerçekten hareketle bir toplumdan

diğerine çok büyük değişiklik göstermeyen temel üst etik değerler ve ilkeler şunlardır:

Temel Etik Değerler ve İlkeler

Adalet (hakça davranma)Doğruluk-Dürüstlük (içi-dışı bir olma)Tarafsızlık (Nesnel Davranma)Sorumluluk (bencillik ve kişisel çıkarlardan

uzak durma)

Temel Etik Değerler ve İlkeler: olumlu ve olumsuz nitelikler

Sözünde durmak Açık olmak İnsanlara yardımcı

olmak, insalcıl olmak Emaneti ehline

teslim etmek

Yalan söylemek Hile yapmak Hırsızlık yapmak Dedikodu yapmak Açgözlü olmak Rüşvet almak

Etik

1. Etik ve İş Etiği: Yaklaşımlar ve Kuramlar

2. İş Etiği Alanları: Çalışma ve Meslek Etiği

3. Yönetici ve Pazarlama Etiği

4. Etik ve Hukuk

5. Etik ve Din

6. Etik ve Kurallara Uyum

Etik ve İş Etiği: Yaklaşımlar ve Kuramlar

Normatif Etik (Nasıl Davranılmalı?) Betimleyici Etik (Nasıl Davranıyorlar?) Faydacı Yaklaşım (Pratik ve Gerçekçi) Deontolojik Yaklaşım (Sana nasıl davranılmasını

istiyorsan başkalarına da öyle davran)

İş Etiği Alanları: Çalışma ve Meslek Etiği Çalışma Etiği; verimliliği,

kaliteyi ve etkinliği önemser. Çalışma etiğinin yüksek olduğu toplumlarda gelişmişlik düzeyi de genellikle yüksektir. Ayrıca çalışma etiğine sahip olmak bir kişilik özelliği olduğu kadar aynı zamanda kültürel bir olgudur.

Meslek etiği (Deontoloji); Deontoloji; bir mesleği uygularken uyulması gereken ahlaki değer ve etik kuralları inceleyen bilim dalıdır.

Bir işin maharetli ve gereklerine uygun bir biçimde yürütüldüğünü ifade eder. Ayrıca meslek etiği ilkeleri genellikle toplumsal kültür ve değerlerden bağımsız olup, evrensellik arz eder.

Meslek Etiği

belirli bir meslek grubunun, meslek üyelerine emreden, onları belli kurallarla davranmaya zorlayan

kişisel eğilimlerini sınırlayan, yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten

dışlayan, mesleki rekabeti düzenleyen, hizmet ideallerini korumayı amaçlayan

mesleki ilkeler bütünüdür.

Yönetici ve Pazarlama Etiği

Her ikisine de kapsayacak ilintili örnekler;• Niteliksiz, ayıplı, güvensiz ya da tehlikeli ürün veya

hizmeti piyasaya sürmek,• Ürün ya da hizmet hakkında eksik ya da yanıltıcı bilgi

vermek,• Rakip firmalar hakkında asılsız suçlamalarda

bulunmak,• Garanti koşullarına ilişkin karmaşık düzenleme ve

sürümceme yöntemleri uygulamak gibi örnekler verilebilir.

Etik ve Hukuk

• Örnek; Hayvanları korumak için yapılan protesto eylemleri

• Örnek; Vergi ödemek, iş yeri güvenliğini sağlamak

• Örnek; Şirket imkanlarını özel amaçları için kullanmak

• Örnek; Rüşvet vermek, sigortasız işçi çalıştırmak

IVEtik ancak Yasa Dışı

IEtik +

yasal

IIEtik dışı

ancak yasa dışı değil

IIIYasa Dışı

+ Etik Dışı

YASAL OLMAYAN

ETİK DIŞI

YASAL OLAN

ETİK

Etik ve Din

Din Etik

İnsan ve doğaüstü güçler arasındaki ilişkileri temel alır; inanç temelli değer ve davranış sistemi uygular.

Ussallığı temel alarak dünyevi ilişkileri düzenler.

Farklı din ve kültürden toplumların bir arada yaşamalarına imkan verecek ortak değerler ve ilkelerdir.

Dini kavramların rasyonel karşılığını bulmak lazımdır. (Durkheim; 1949)

Etik ve Kurallara Uyum

I. AŞAMA

• Ceza görmemek, cezadan kaçınmak,

• Örnek; Doğru ve yanlışı anlamadan muhtemel cezadan kaçınmak

II. AŞAMA

• Ödül almaya yönelik kişisel çıkar

• Örnek; Çocukların ebeveynlerin övgüsünü kazanmak için istenilen davranışları göstermesi,

III. AŞAMA

• Kuralların doğruluğuna inandığı için kurallara uymak

• Örnek; Kişinin kırmızı ışıkta ceza almamak için değil, trafiğin akışını bozmamak için durması

Ödev

Etik kavramıyla ilgili 5 örnek Ahlak kavramıyla ilgili 5 örnek bulunup;

bizim toplumumuzla ve başka toplumlar arasındaki fark irdelenecek

Başarılar…