1. 1. MESCD- AKSA SEMPOZYUMU
2. 2. Kitabn Ad Mescid-i Aksa Sempozyumu Yayna Hazrlayan HH Aratrma Yaynlar Birimi Editrler Trke editr: mmhan zkan ngilizce editr: Selda en Arapa editr: Sucud Muhammed Tahir Kapak Tasarm Artworks Mizanpaj Yaln Yoncalk Bask - Cilt Mavi Ofset 1. Bask: Nisan 2009 ISBN: 978-975-00610-6-6
3. 3. MESCD- AKSA SEMPOZYUMU
4. 4. Neden Mescid-i Aksa Sempozyumu / Av. Fehmi Blent Yldrm.....................................9 Why Al-Masjid Al-Aqsa Symposium / Att Fehmi Bulent Yildirim.................................... 13 / / ..................................................................17 TARHTEN GNMZE MESCD- AKSA Aksa Tehlikede / Raid Salah............................................................................................21 / .........................................................................................31 Tarih srete Mescid-i Aksa / Dr. Raid Fethi Halid Cabarin............................................ 37 / ................................................51 Mescid-i Aksa ve nc Mabedin Kaderi / Mustafa zcan..........................................65 The Fate of Al-Masjid Al-Aqsa and the Third Temple / Mustafa Ozcan........................73 Kuds ve Mescid-i Aksann slamdaki yeri / Prof. Dr. Ahmet Araka.........................81 The Status of Jerusalem and Al-Masjid Al-Aqsa in Islam / Prof. Dr. Ahmet Agirakca.... 89 Kudusn Ksa Tarihi ve Hz. merin Emannamesi / Muhammed Demirci....................95 / .......................................................................................................99 Siyonizmin Mescid-i Aksa ve evresindeki izdm: Yahudiletirme .......................103 Dr. Muhammed Ekrem el-Adluni / ...........................................................109 MESCD- AKSA VE KUDSTE GEREKLEEN HLALLER Mslmanlarn himayesi ile Yahudiletirme arasnda kalan Kuds mukaddesat ........115 Zeki Muhammed Tevfik Abariye / ........................................................123 Duvar / srail Adam amir................................................................................................ 131 The Wall / Israel Adam Shamir.........................................................................................137 Kuds ehrinde srailin ihlal ettii insan haklar; Kuds, igal tehdidi altnda............143 Dr. Kemal e-erafi, / ........151 NDEKLER
5. 5. Kuds: Sknt ve ac, emeller ve eylem / Fadl Viahi....................................................157 ... ...............................................................................173 Kudste yoksulluk / Dr. Hasan Sanallah.........................................................................187 / .........................................................................................203 MESCD- AKSANIN KORUNMASINDA ULUSLARARASI TOPLUMUN ROL VE AKSANIN GELECE Mescid-i Aksann korunmasnda uluslararas toplumun rol ve Aksann gelecei ...219 Raid Gannui / ................................................. 229 El-Beyark Messesi ve Mbarek Mescid-i Aksaya el-Beyark Seferleri Projesi....... 235 Abdunnasr Halit Abariye / ..................... 243 Mescid-i Aksann korunmasnda uluslararas toplumun rol / eyh brahim Gabriels.....249 The Role of International Community on the Protection of Al-Aqsa / Sheikh Ebrahim Gabriels.. 261 Kresel aktivizm iin evrensel ahlak erevesi / Essam Hallak..................................... 273 The Role of International Community on the Protection of Al-Aqsa Universal Moral Framework for Global Activism / Essam Hallak............................................................ 291 Mescid-i Aksann korunmasnda Bangsamoronun rol / Abhoud Syed M. Lingga....... 309 Role of the Bangsamoro in Protecting Al-Masjid Al-Aqsa / Abhoud Syed M. Lingga.... 317 Kuds ve Mescid-i Aksann korunmasnda uluslararas toplumun rol ..................... 325 Ahmet Emin Da The Role of International Community on the Protection of Quds and Al-Masjid Al-Aqsa331 Ahmet Emin Dag BYOGRAFLER / BIOGRAPHIES..............................................................................................................339 BELGELER / DOCUMANTS........................................................................................................................363 FOTORAFLAR / PHOTOS.........................................................................................................................381
6. 6. Takdim Kuds ve evresi selam diyardr, barn topradr. Tarih sre ierisinde bu corafyada nevnema bulan farkl semavi dinin tm temsilcilerine kucak aan, onlar iin esenlik diyar olan kutsal bir blgedir Kuds. Hz. brahimin, Hz. smail ve shakn, Hz. Yakup ve Zekeriyann, Hz. Musa ve sann mcadele alan; saptm, doru yoldan uzaklam insanlar Hakka ve adalete davet meknlar yine bu corafyalar olmutur. Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)e verilen Mira mucizesinin duraklarnd- dan birisi de yine Kuds ve Mescid-i Aksa olmutur. Mescid-i Aksa ve evresi slam dinine gre mbarek klnm meknlardr. Oysa 40 yl akn sredir Siyonist srail ynetimi ok kat ve kararl bir ekilde Kuds ve evresin- ni, tarih ve kltrel dokuyu, demografik yapy deitirmekte, blgenin slami gemiini silmek istemektedir. Nihai olarak da kutsal mescidimiz Mescid-i Aksay ykarak yerine Sleyman Mabedini kurmay planlamaktadrlar. nsanlk tarihinin en kkl gemiini barndran ehirlerden biri olan Kuds ve bu ehrin ve dnyann incisi Mescid-i Aksa, son yzylda tank olduu bu gelimelere, sahibi olduu medeniyet birikimini ayakta tutarak kar koymaya alyor. Gemiten gnmz- ze, medeniyetlerin ve dinlerin ortak yaam alan olan Kuds, nicedir kaybettii huzuru ve bar yeniden ina etmenin peinde. Elinizdeki bu alma, Mescid-i Aksa ve evresinin; Kudsn ve Filistinin ve tm Ortadounun iinde bulunduu skntl srecin sancsn eken ve blgede ve yeryznd- de bar ve adaletin hkim olmas midini tayan stanbul Bar Platformunun hazrlad- d Mescid-i Aksa Sempozyumunun teblilerinden olumaktadr. Umut etmekteyiz ki, Mescid-i Aksann daha uzun yllar haktan, adaletten ve doruluktan yana olan tm insanlk ailesinin yollarn aydnlatmaya devam edecektir.
7. 7. Foreword Al-Quds and its neighbourhood are the clime of salaam and land of the peace. Al- Quds is a holy site that embraced and became the land of welfare for the followers of three divine religions that appeared and developed in this geography throughout the history. This geographical region also served as the arena for the prophets Abraham, Ishmael and Izaac, Jacob and Zachariah, Moses and Jesus, and these geographical regions were also the places where derailed people were called to God and justice. In addition, Al-Quds and Al-Masjid Al-Aqsa were one of the destinations of the Miracle of Miraj bestowed to our Prophet Mohammed (saw). Al-Masjid Al-Aqsa and its neighbourhood are sacred according to Islam. However, the Zionist Israeli administration has been making destructive changes on Al-Quds and its neighbourhood, its historic and cultural patterns, demographical structure for more than 40 years by erasing the Islamic past of the region. Finally, they plan to demolish our sanctuary Al-Masjid Al-Aqsa and to construct Solomons Temple in its place. Being one of the cities hosting deepest rooted past of the history of humanity, Al- Quds and the pearl of this city and of the world, Al-Masjid Al-Aqsa has been trying to withstand against the developments witnessed throughout the last century by surviving its civilization heritage. Serving as a place for cohabitance of the civilizations and religions from the past to the present, Al-Quds is seeking to reconstruct the environment of welfare and place which was lost long ago. This publication is composed of Al-Masjid Al-Aqsa Symposium organized by Istanb- bul Peace Platform that feels the pain of troublesome process experienced in Al-Masjid Al-Aqsa and its neighbourhood, Al-Quds and Palestine and all Middle East, and that feeds the hopes for sovereignty of the peace and justice in this particular region and all over the globe. We sincerely hope that the light of Al-Masjid Al-Aqsa will continue, for long years, illuminating the paths for the family of humanity siding with human rights, justice and honesty.
8. 8. . ( ) ( ) ( : . ) ( ) ( ) : . . ) ( . . . . . . .
9. 9. Bir ksm ayetlerimizi kendisine gstermek iin, kulunu bir gece Mescid-i Haramdan evresini bereketlendirdiimiz Mescid-i Aksaya gtren O (Allah) ycedir. Gerekten O, iitendir, grendir. (sra; 1) Mslmanlarn ilk kblesi, harem mescitlerin ncs ve yeryznn ilk ibadethh hanelerinden biri olan Mescid-i Aksa evresi, yce Allahn mbarek kld meknlar ve diyarlardandr. Kuran- Kerimde ve hadis-i eriflerde ifade ve iaret edilen bu kutsal yerler, birok peygamberin tevhid mcadelesine ahitlik etmi ve yaanlan srete bu corafyada meydana gelen bilgi ve tecrbe birikimi, dnya medeniyetine nemli katklar salamtr. Hz. mer (r.a.) dneminde slam topraklarna dhil edilmi olan Kuds, bir asr bulmh mayan Hal igali dnda, getiimiz yzyln bana kadar, bar ve emniyetin hkim olduu, semavi din mensuplarnn da esenlik ierisinde yaama frsat bulduklar bir tarih sreten gemitir. Ancak Osmanl Devletinin varlk srecinin I. Dnya Sava akabinde sona ermesiyle Kuds de kaos ve igallerin merkezi olmutur. Gelinen bu noktada, iddet emberinin ortasnda kalan Filistinde, Batl lkelerin destekleriyle bir igal devleti oluturulmu ve 1948 yl, srailin gayrimeru varlnn ete kemie brnd tarih olmutur. Katliamlarla kurulan srail, igal ettii topraklarn sahibi olan Filistinliler zerindeki basklarn genileterek sosyal hayat epeevre kuath trken, kutsal meknlar ve kltrel eserler de srailin politikalarndan nasibini almtr. Filistin igalinin, ilenen katliam ve hak ihlallerinin temel sebebi Siyonizmdir. Yahh hudilerin Siyonizm emellerini hayata geirme abalar son yzylda ortaya konmu ve Neden Mescid-i Aksa Sempozyumu Av. Fehmi Blent Yldrm HH nsani Yardm Vakf Genel Bakan
10. 10. 10 Mescid-i Aksa Sempozyumu Halk olmayan bir lkeyi, lkesi olmayan bir halka devredin. slogan ile arpk bir mantkla hayat bulmaya almtr. Yahudi dncesine ait olmayan ne varsa yok edilmesini amalayan Siyonizmin en nemli hedefi, Mescid-i Aksann yklmas ve yerine Sleyman Mabedinin kurulmas projesidir. Siyonizm, Nilden Frata Arz- Mevud ideali iin her trl yolu mbah grr ve gsterir. srail, 1967 tarihli Alt Gn Savan takiben Mescid-i Aksann da iinde bulunduh u Kuds ele geirmi ve bu tarihten itibaren Aksaya ynelik saldr ve tecavzlerin ard arkas kesilmemitir. Yarm asra yakn bir sredir devam ettirilmekte olan saldrlarda Mescid-i Aksa farkl yntemlerle defalarca yok edilmeye, yaklmaya allm; olmam dinamitlerle patlatlmak istenmitir. zellikle Kudsn Yahudilerce ele geirildii 1967 ylndan itibaren Mescid-i Aksa altnda srdrlen ve arkeolojik amal olduu iddia edilh len kazlarla da bu kutsal meknn sre ierisinde yklmas planlanmaktadr. zelde slam leminin, genelde de tm insanln ortak miras olan Mescid-i Aksa, eer nlem alnmazsa yakn bir gelecekte srail tarafndan yok edilme tehlikesi ile kar karyadr. 27 Aralk 2008 tarihinde balayan ve 22 gn sren Gazze saldrlar srasnda aka grld zere, srail igalinin deil Filistin varlnn sorun olarak gsterilmesiyle dnyann, zellikle Batl lkelerin ve sorumsuz slam lkelerinin arpk baklar birlh letirilmek istenmekte ve nihai olarak bugn inas tamamlanmak zere olan Utan Duvh varyla abluka altna alnan Kuds ve Mescid-i Aksa, slami kimliinden ve Mslman nfusundan arndrlmaya allmaktadr. Nihai hedef ve Kuds mdafaasnn nirengi noktasn ise Mescid-i Aksa bariyeri tutmaktadr. Mescid-i Aksa Sempozyumu ile Mescid-i Aksann gnmzde kar karya olduh u tehditler, Siyonizmin Aksaya, Kudse ve halkna ynelik uygulad ihlaller, blge uzmanlar, kanaat liderleri ve insan haklar gzlemcilerinin tespitleri nda gndeme getirilecektir. Mescid-i Aksa Sempozyumu ile, mescit altnda srdrlen kazlara son verh rilmesi, Aksa ve evresindeki mabetlere konan tadilat yasaklarnn kaldrlmas, Mescid-i Aksa ve evresinin ivedi olarak korunmasnda uluslararas toplumun harekete geirilmesi hedeflenmektedir. Sempozyumun, bata Filistin olmak zere, Uzakdoudan Amerikaya, dnyann farkl blgelerindeki kanaat nderlerini ve halklar Mescid-i Aksa duyarll etrafnda birletirmesi; bar ve adaletten yana olan insanln gndeminde olan bir meselenin zmne katkda bulunmay hedeflenmektedir. Nitekim, Mescid-i Aksa Filistin meselh lesinin merkezi konumundadr. Mescid-i Aksaya ynelik ihlallerin sonlandrlmas ve mescidin korunmasna ynelik almalar, Filistin meselesinin zmne da katkda bulh lunarak zelde blgede, genelde ise dnyada bar ve adaletin tesisinde etkili olacaktr.
11. 11. 11 Mescid-i Aksa, umut tayan vicdan sahipleri iin sadece bir moral deer deil ayn zamanda ayakta kaln, ben varm diyebilmenin; blgedeki bar, adalet ve zgrln dier addr. Mescid-i Aksann varl dnya iin, insanlk iin yeni bir ansn olduu anlamna da gelmektedir. Onu ayakta tutmak, insanln ayakta tutulmas demektir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) Mescid-i Aksa hakknda vasiyette bulundu ve yle buyurdu: Oraya (Mescid-i Aksaya) gidin ve iinde namaz kln. Eer oraya gidemez ve iinde namaz klamazsanz kandillerinde yaklmak zere oraya zeytinya gnderin. (Ebu Davud, Kitabus-Salat, 14)
12. 12. 13 Most glorified is the One who summoned His servant (Muhammad) during the night, from the Sacred Masjid (of Mecca) to the farthest place of prostration, whose surroundings we have blessed, in order to show him some of our signs. Verily, He is the All-Hearer, the All-Seer (Al-Isra, 1) Being the first qibla of Muslims, the third masjid al-haram and one of the first sanctuaries in the earth, Al-Masjid Al-Aqsa and its neighbourhood are among the places and regions blessed by Allah (swt). Described and referred in Al-Quran Al-Karim and various hadiths, these sacred places witnessed the struggles of many prophets for establishing unity (tawhid) and the accumulation of knowledge and experience gained in the region made great contributions to the world civilization. Al-Quds which became a part of the Islamic territory during the caliphate of Omar (ra) enjoyed a peaceful and safe era when the followers of three divine religions had the opportunity to coexist in peace until the turn of last century except for less than a century when the Crusaders invaded the city. However, Jerusalem became a centre of chaos and occupation with the collapse of the Ottoman Empire following the end of the World War I. In this chaotic post-war setting, an illegal invader state was established with the support of Western states in Palestine, and the year 1948 was noted as the date of appearance of illegal Israeli state on world arena. Founded with bloodsheds, Israel besieged social life all around by expanding its pressures on the Palestinians, the owners of occupied territories, and sacred places and cultural artefacts had their share from the policies of Israel. Why Masjid Al-Aqsa Symposium Att. Fehmi Bulent Yildirim General Manager of IHH Humanitarian Relief Foundation
13. 13. 14 Mescid-i Aksa Sempozyumu The underlying cause of the invasion in Palestine slaughters and human right violations is Zionism. The efforts of Jews for realization of the Zionist ideology unearthed in the last century and tried to survive under a paralysed logic supporting the slogan A land without a people for a people without a land. Aiming to demolish everything which does not belong to Jewish thought, the most important target of Zionism is the destruction of Al-Masjid Al-Aqsa and the construction of Solomons Temple in its place. Zionism considers and shows all paths permissible for Greater Israel from the Nile to the Euphrates. Israel occupied Al-Quds, including Al-Masjid Al-Aqsa, following the Six Day War in 1967 and the aggressions and intrusions against Al-Masjid Al-Aqsa have never ceased thereafter. The attacks continuing for almost half a century have tried to destruct and demolish Al-Masjid Al-Aqsa with different methods including the attempts to explode it with the dynamites. So called archaeological excavations going on under Al-Masjid Al-Aqsa since year 1967 when Al-Quds was occupied by the Jews aiming to destroy this sacred place in time. Al-Masjid al-Aqsa, possessing the common heritage of the Islamic world in particular and of the entire humanity in general, faces the danger of being collapsed by Israel in a near future unless counter-measures are taken. As clearly uncovered during the recent 22 days Gaza attacks, the approaches of the world, especially of the Western states, are tried to be combined with paralyzed attitudes of feckless Islamic countries, and Al-Quds and Al-Masjid Al-Aqsa is being cleansed from its Islamic identity and Muslim population by besieging the city with Apartheid Wall which will be completed within a while. Al-Masjid Al-Aqsa barrier constitutes the reference point for final target and Al- Quds defence. Al-Masjid Al-Aqsa Symposium shall highlight the threats that Al-Masjid Al-Aqsa faces today, and the violations of Zionism against Al-Aqsa, Jerusalem and its people in the light of findings and views of exports of the region, opinion leaders and human rights observers. The symposium aims at halting excavations ongoing beneath the temple, violating the ban on remodelling Al-Masjid Al-Aqsa and other surrounding temples, and mobilizing the international community to protectAl-MasjidAl-Aqsa and its surroundings immediately. The symposium aims to unite opinion leaders and peoples worldwide, from the Far East to America, particularly from Palestine, around concerns about Al-Masjid Al-Aqsa, and to contribute to the settlement of a question that is on the agenda of people who advocate peace and justice. As a matter of fact, Al-Masjid Al-Aqsa is at the center of the Palestinian question.An end to violations againstAl-MasjidAl-Aqsa and efforts to protect
14. 14. 15 the temple will contribute to the settlement of the Palestinian question and building peace and justice in the region in particular and in the world in general. Al-Masjid Al-Aqsa is not merely a moral value for hopeful conscientious people; it is also the name for remaining standing, expression of personal existence and the common name for the peace, justice and freedom in the region. Survival of Al-Masjid Al-Aqsa also means a new chance for the world and all humanity. Keeping it standing means keeping the humanity standing. Our Prophet (saw) had a testament about Al-Masjid Al-Aqsa and said: Go there (Al-Masjid Al-Aqsa) and perform salah inside. If you cannot go there and perform salah inside, deliver there olive oil for burning in oil lamps. (Ebu Dawud, Kitabus-Salah, 14)
15. 15. 17 1 . . ) ( . . . 1948 . . . . . 1967 / HH
16. 16. 18 Mescid-i Aksa Sempozyumu . . 1967 . . 22 . . . . . . . . . . : ) ( . )14 (
17. 17. TARHTEN GNMZE MESCD- AKSA
18. 18. 21 Giri 1- Mescid-i Aksann ina tarihi Mbarek Mescid-i Aksann ina tarihini Nbvvetin o saf ve berrak pnarndan ak ve net bir biimde reniyoruz. Buhari ve Mslimde rivayet edildiine gre, Ebu Zer (r.a.) yle demektedir: Bir gn Allah Resulne; Ey Allahn Resul! Yeryzndh de ilk nce hangi mescit ina edilmitir? diye sordum. Resulullah; Mescid-i Haram. buyurdu. Peki sonra hangisi? diye sordum. Bana; Mescid-i Aksa. buyurdu. Ben de; Aralarnda ka sene vard?, dedim. Bunun zerine; Krk sene.eklinde karlk verdi. (Buhari, Enbiya 12; Mslim, Mesacid 1.) Bu hadis-i eriften de ak bir ekilde anlyoruz ki, yeryznde ina edilen ilk mescit Mescid-i Haram idi, onun inasndan 40 yl sonra da Mescid-i Aksa ina edildi. Bildih imiz kadaryla Mescid-i Haram ina eden ilk kii dem (a.s.) olduuna gre, tabii olarak Mescid-i Aksay ilk kuran kiinin de dem (a.s.) olmas gerekir. En azndan onun oullarnn Mescid-i Aksay ina etmeleri ihtimali bulunmaktadr. bn Hiam, el-Hattbi ve bn Hacer el-Askalaninin grleri bu yndedir. Dier bir ifadeyle Mescid-i Aksa, Kuds- erif yahut baka herhangi bir mescit yahut bir havra veya kilise ya da herhangh gi bir binann olmad bir tarih evrede vcut bulmutur. Bunun anlam udur: Kuds- erifin bizzat kendisi dhil olmak zere, Kuds ehrindeki her yap mutlaka Mescid-i Aksadan sonra varlk sahnesine kmtr. Bu sebeple Mescid-i Aksann, kendinden nch ceki bir binann enkaz zere kurulmu olduu iddias, hem din hem de tarih gereklere Aksa Tehlikede Raid Salah 48 Topraklar slam Hareketi Bakan Arapadan eviren Mustafa Gen
19. 19. 22 Mescid-i Aksa Sempozyumu uymayan dpedz bir yalan ve iftiradr. Mescid-i Haram ve Mescid-i Aksa, her zaman tevhidin adresi ve peygamberlerin miras olarak imar edilmi ve koruma altna alnmth tr. Nitekim Hz. brahim ve Hz. smail (a.s.) Mescid-i Haram yeniden ina etmilerdir. Daha sonra defalarca yklan yap, her seferinde yeniden yaplmtr. Bugne kadar hi kimse de, Mescid-i Haramn tekrar tekrar ina edilmesinden tr, mahiyetinin yahut isminin deitirildiinden sz etmemitir. Keza hi kimse, Mescid-i Haramn defalarca yenilendii iin bir mabet (Siyon Mabedi) yahut havraya dntn de sylememitir. Mescid-i Aksa da ayn ekilde defalarca yklm ve tekrar tekrar ina edilmitir. te Mescid-i Aksann imar ve himaye sorumluluunu stlenen Hz. brahim (a.s.)dr. Ve Hz. Yakub (a.s.) -Hafz bn Kesirin el-Bidaye ven-Nihaye adl eserinde naklettiine gre- Mescid-i Aksay yeniden ina etmitir. Allahn peygamberi Ya b. Nun (a.s.) da -bn Kesirin tefsirinde aktardna gre- Mescid-i Aksay himaye grevini deruhte etmitir. Yine Allahn elisi Davud (a.s.) da -bn Teymiyyenin Mecmuul-Fetava adl eserinde anlattna gre- Mescid-i Aksann yeniden inas iin gerekli her trl malzemeyi hazrlamasna ramen, ecelinin yaklath n hissedince bu vazifeyi olu Sleyman (a.s.)a vasiyet etmi, o da Mescid-i Aksay yeniden yapmtr. Mescid-i Aksann yeniden ina edili sreleri, bir adan ykl aamh malarn da gstermektedir. Nitekim Nabukadnazar M 587 ylnda Mescid-i Aksay yknca, mescit daha sonra tekrar ina edildi. Yine Romal komutan Titus MS 70 ylndh da Mescid-i Aksay ykmaya yneldi. Ardndan baka bir Romal komutan Hadriyanus gelip Kuds- erifi, Mescid-i Aksa binasnn kalntlar da dhil olmak zere, batan sona sabanlarla bir tarla gibi srd ve ta stnde ta brakmad. Mescid-i Aksa, binas ykk olmasna ramen temelleri ve kapsad alan belirgin bir vaziyette ylece kald. Ve Halife Hz. mer dnemine kadar yeniden bir mescit olarak inas iin hibir giriimdh de bulunulmad. Hz. mer dneminde ise mescidin binas ahaptan yaplmaya baland. Daha sonra Abdlmelik b. Mervan, halifelii dneminde Mescid-i Aksann yeniden ina faaliyetine koyuldu. Bunun peinden Mescid-i Aksann imar ve himaye aamalar devam etti. Ebu Cafer el-Mansurun, onun ardndan Halife Mehdinin, sonra Halife Memunun bu srelerde nemli katklar oldu. Daha sonra Kanuni Sultan Sleyman bu vazifeyi deruhte etti. Nihayetinde de Sultan II. Abdlhamid bu grevi stlendi. Daha sonra 1996 ylnn balarnda ise, Kltr Kurulunun i birliiyle Vakflar daresi ve mar Kurulunun gzetiminde Messesetl-Aksann gayretleri sonucu el-Mervani Namazgh ve Eski Aksann yeniden imar gerekletirildi. Aktardmz bu ksa tarihede, Mescid-i Aksann uzun tarih srecinde imar ve ykm aamalarnn nasl pe pee gerekletii dikkatlerden kamamaktadr. Bu sebeplh le herhangi birinin kp da Mescid-i Aksann mahiyetinin deitiini; birinci ve ikinci mabede veya havraya dntn yahut duvarlarndan birinin, mesela Bat Duvarnn
20. 20. 23 mahiyetinin deierek Alama Duvarna dntn veya Mescid-i Aksann blmlh lerinden biri saylan el-Mervn Namazghnn Sleyman Ahrlar hline geldiini yahut Mescid-i Aksann kapal tutulan gney kaplarndan biri olan Nebi Kapsnn Halde Kaps olarak deitirildiini iddiaya kalkmas ne akl, ne hukuk, ne gelenek ve ne de tarih gereklerle badar. Ayrca 1996 ylnda bir gece vakti Bibi Netanyahu tarafndan trenle alan tnele Hamunaim Tneli isminin verilmesi de hibir ekilde doru deh ildir. Bu, Mescid-i Aksa hakknda uydurulmu apak bir yalann dayatlmasdr. Evet, btn bunlar aslsz iddialar olup ne din ne de tarih gereklerle badamaktadr. Yahudilerin din kaynaklar incelendiinde akl banda her insan, birinci veya ikinch ci mabet sylentisinin tamamen bir kuruntu ve saptrmadan ibaret olduunu grr. nkh k Yahudilerin din kaynaklar, hibir gereklii olmayan hayal lemindeki bir mabetth ten sz etmektedir. stelik bu din kaynaklarda mabedin nitelikleriyle ilgili anlatlanlar birbiriyle elimektedir. Bazen onun altndan yapldn; blmlerinin, sunaklarnn ve mihrabnn altndan olduunu sylerken, bazen de sz edilen bu mtemilatn gmten yapldn belirtmektedirler.Ayrca bu din kaynaklar, mabedin mekn konusunda da elh likili ifadeler kullanmaktadr. Kimi kaynaklar mabedin yerini Iybal olarak belirlerken kimi Cerzim, kimi Beyt Lahm kimisi de Murya olduunu iddia eder. Akl banda bir insan, btn bu samalk ve elikilerin birbirini rttn ve gerekte ne birinci ne de ikinci bir mabedin olduunu rahatlkla kavrar. Sz konusu mabet iddiasnn aslnda bir kuruntu ve gerekleri saptrmadan te bir anlam ifade etmediini gsteren delillerden biri de udur: Tarih kaynaklar bize Titusun MS 70 ylnda Kuds yaktn; ardndan da Hadrh riyanusun MS 135 ylnda gelip Kuds batan sona trpanladn ve ta stnde ta brakmadn sylemektedir. Bu tarihten itibaren Kudste Yahudilere ait hibir yapnn olmadn, bunun ancak 1967 igalinden sonra olumaya baladn herkes bilmektedir. Btn bunlar bildiimiz bir zaman diliminde, kp hl Batdaki Kuds duvarnn, mabedin kalntlarndan biri olduu iddiasn srarla savunan zavalllara u soruyu sormh mak gerekir: Hadriyanus, Kuds ta stnde ta brakmayacak bir biimde trpanlamkh ken byle bir ey nasl olabilir? Hadriyanusun Kudse ait btn binalar tarumar ettiini bilmemize ramen Slh leyman Ahrlar veya Halde Kaps yahut Hamunaim Tneli gibi hayali yaplardan, sanki mabedin kalntlarym gibi bahsetmek mmkn mdr? Btn bunlarn tek kaynh na gereklerin arptlmas deil midir? Ayrca ada arkeolog ve aratrmaclarn szlerini inceleyen akl banda her insan, birinci yahut ikinci mabet gibi bir sylentinin tamamen bir kuruntu ve saptrmadan ibaret olduunu rahatlkla kavrayabilir. Nitekim Cornfield, Ben Dof, Hertsoc, Mazar ve Ben David gibi isimler, Mescid-i Aksada on yllardr srdrlen kazlar sonucunda Mescid-i
21. 21. 24 Mescid-i Aksa Sempozyumu Aksann hareminde gemi dnemlere ait ve adna mabet denebilecek -kk de olsa- bir kalntya rastlanmadn itiraf etmek zorunda kalmlardr. Hatta arkeolog Mazar ylh le sylemektedir: Ben Davidin, Mescid-i Aksann hareminin dousunda srdrd kaz almalarnda Yahudilere ait hibir tarih eser veya kalntya rastlanmamtr. Bu noktada 07.06.1998 tarihli srailin Yediot Ahronot gazetesinde yaynlanan bir habere dikkat ekmek istiyorum. Gazetede tarih eser aratrmaclar Prof. srail Fankaltin ve David Usikinin u grlerine yer verilmektedir: Kuds, -el-Mikratta da bahsedildih i gibi- Kral Sleyman dneminde bir imparatorluun bakenti deil, sadece kk bir site idi. O sebeple ortada nemli bir soru var: Kral Sleyman, Tanahta getii gibi gerekten birinci mabedi ina etti mi? Yine Samiri Yahudileri cemaatinin lideri Haham Abdlmuih in Sadaka da yle demektedir: Dinimizde mabet diye ey yoktur. Sadece toplanma adr veya mikan (mesken) vardr. Toplanma adr da Kudste deil Cerzim Da zerindedir Kudsn bizim geleneimizde hibir yeri yoktur Tekrar ediyor ve diyorh rum ki, biz Kudse inanmayz ve Tevratta Kuds diye bir ey olmad gibi be kitabn (Tekvin, k, Levililer, Saylar, Tesniye ve Yeu) hibirinde Kudsten bahsedilmez. Btn bunlar birinci veya ikinci mabet iddiasnn tamamen bir safsata ve arptmadan ibaret olduunu gstermektedir. 2- Mabedin ina projesi Bizatihi kendileri de mabet syleminin aslsz bir iddia olduunu bilmelerine ramh men, bu iddiada srar etmelerinin sebebi ise, bunun zerinden mevhum bir siyasi hak elde edebilme dnceleridir. Bu itibarla Mescid-i Aksann yerine bir mabet inas talebi, srail makamlarnca da kabul edilen yasal, resm ve ulusal bir proje hline gelmitir. Hatta bu proje, sacsyla solcusuyla laik veya din siyasi rgtlenmeler tarafndan, ksacas srail toplumun btn kesimlerince kabul grmeye balamtr. te size birka rnek: ncelikle herkes Ben Gorionun u szn deta slogan edinmi durumdadr: Kudh dssz srailin hibir kymeti yoktur. Mabetsiz de Kudsn hibir deeri olamaz. 1. Menahem Begin, 1982 ylnda Lbnan savanda ldrlen Yekotil dem isimli st rtbeli bir komutannn lm yldnmnde onu anarken u cmleyi kullanmtr: Sen, mabedin inasnda kullanlacak pirin sapn getirmek iin Lbnana gittin. 2. zak Rabin, hatratnda 1967 yl Kuds igalini anlatrken yle diyor: Sabrszlanyh yorduk Bu tarih frsat karmamamz gerekiyordu. Alama Duvarna yaklatka heyecan artyordu sraili bakalarndan farkl klan Alama Duvar Hep katk salamay hayal etmiimdir Sadece srail Devletinin kurulma aamasna deil, ayn zamanda Kudse dn ve Alama Duvar blgesinin Yahudi egemenlii altna girmesi srecine katk salamay 3. Kuds kaynakl el-Hayat gazetesi, 07.03.1997 tarihli nshasnda yaynlanan bir haberh
22. 22. 25 re gre; Hsn Mbarek, Benyamin Netenyahunun 05.03.1997 tarihinde Kahireye yapt ziyaretinde, srailin gizlice hazrlatt nc mabedin imar planlarn nnh ne koyarak bir aklama yapmasn istemitir. Yine gazetenin Msrl birtakm yetkili kaynaklardan aktardna gre Netenyahu, Hsn Mbarekin karsnda, Kuds- erh rifteki Mescid-i Aksa ve Kubbets-Sahra mevkiinde ina edilmesi planlanan mabedh din mimari projelerinin belgelerini yalanlamamtr. 4. Haham Makufer de yle diyor: Hi phe yok ki, kayann zerine kurulu olan altn kubbeli cami mutlaka yklp yerine btn ihtiamyla yeniden ina edilecek olan yeni Kuds mabedi dikilecektir. 5. Kah rgtnn uzants olan Kaim Hay rgtnn yetkilisi, Mabedin Yeniden nh as Konfederasyonunun yedinci yllk (olaan) kongresinde unlar sylyor: Mabh bet Dana hareket edin Onun uruna savan; mabet, salonlarda ve sadece lafla zgrletirilemez imdi biz, canlarmz ve ruhlarmz feda etmeye davet ediliyorh ruz Bu neslin misyonu, Mabet Dan kurtarmak ve zerindeki kiri ve pislii yok etmektir Haremin topra zerinde srail bayran dalgalandracaz Ne sahra (kaya), ne kubbe ve ne de mescitler kalacak Sadece ve sadece srail bayra Bu bize farz klnm bir grevdir. 6. srail Tarih Eserler yetkilisi Joseph Sirc de unlar sylemektedir: Mescid-iAksann arazisi zerine nc mabedi yeniden ina edeceiz. srail, modern teknikleri kullanarak Aksay temelden sarsabilir. 7. El-Eyyam gazetesi, 19.9.2000 tarihli nshasnda, srail eski Babakan Ehud Barakn ofisinin yaynlad bir aklamaya yer verdi. Aklamada yle deniyordu: srail, sadece Mabet Da zerinde Filistinlilerin sz sahibi olmasna kar kmyor, o ayn zamanda orann egemenliinin herhangi bir slami kurulua devredilmesini de kesinlh likle reddetmektedir. 8. Yine el-Eyyam gazetesi, Eyll 2000 tarihli nshasnda, dnemin srail Savunma Bakh kan yardmcs Efraim Sinihin yle bir demecine yer vermektedir: Hkmetimiz, Mescid-i Aksann idaresini ele geirmeyi istemektedir. nk Yahudi inanlar, nc mabedin bu meknda kurulmas gerektiini gstermektedir. 9. Keza, ileri Bakanl yapm ve Dileri Bakanl grevini vekleten yrtm olan alomu ben Ami de, Eyll 2000 tarihinde baz Avrupa lkelerine yapt bir ziyh yarette u aklamay yapt: srail, Aksann idaresini elinde bulundurma konusunda srarl. Yahudilerin Aksa hareminde ibadetlerini yerine getirme taleplerini anlayla karlamak gerekir. 10.Yine Yediot Ahronot gazetesi, 10.08.1999 tarihli nshasnda, Barak hkmetindeki st dzey bir bakann u szlerini aktarmaktadr: Biz Mabet Dann idaresini ele geirme konusunda geciktik. Zira Mabet Da bizim deil.
23. 23. 26 Mescid-i Aksa Sempozyumu 11.Nakuda dergisi de Yahuda Atsiyonun u szlerine yer vermektedir: Mabet Dann idaresi meselesi, ehrin mlkiyetinin shakoullarna m, yoksa smailoullarna m ait olduu sorununa da son noktay koyacaktr. 12.Burada ayrca Kuds Eski Mfts eyh krime Sabriden duyduum u anekdoth tu da aktarmak istiyorum. Mft Efendi bana, bar grmelerine katlan Filistinli bir ahstan naklen, Barak hkmetindeki nemli bakanlardan biri olan Yusi Seridin yle dediini aktard: Mescid-i Aksann bulunduu alanda mabedin inasna onay vermediiniz srece Kuds meselesinin nihai zmn beklemeyin. 13.2001 ylnda da, dnemin srail Babakan Ariel aronun ofisinden yaymlanan bir aklamaya da burada temas etmeliyiz. Bu aklamaya gre aron, gvenlik birimlh lerinden, yakn zamanda Yahudilerin Mescid-i Aksaya yapacaklar ziyaretlerin gvh venliini salamalarn talep etmektedir. Bu mesele, bal bana, Yahudilerin -ileride Aksann yerine ina edilmesi dnlen mabedin yapmna bir adm olmak zere- din merasimlerini Mescid-i Aksada yerine getirmelerini normal bir olgu olarak dayh yatmalarnn n hazrldr. 14.Yine duyduumuza gre srail eski Devlet Bakan Moe Ketsab, Halil kentindeki el-Mescidl-brahimide olduu gibi Mescid-i Aksann da Mslmanlarla Yahudiler arasnda paylatrlmasn talep etmitir. Buraya kadar aktardmz aklamalar, sadece birka rnektir. Bunlarn dnda daha onlarca aklama var ki, srailin mabet ina etme projesinin artk srailin btn resmh m ve sivil kurulularndan tam destek alm bir proje olduunu ortaya koymaktadr. 3- Aksa tehlikede 1. Mescid-i Aksa igal altndadr, dolaysyla tehlikededir. Eer igalden kurtulamh mazsa, tehlike devam edecek ve sz konusu tehlike ancak srail igali ortadan kalkarsa sona erecektir. 2. Mescid-i Aksay barnda tayan Kuds igal altndadr ve tehlikededir. Bugn iin artk Kuds epeevre kuatan tehlike ile Mescid-i Aksay saran tehlike arasnda bir fark sz konusu deildir. Zira, tehlike tektir ve kayna da ayndr; o da srail igalidh dir. Bu igalin gtt hedeflerin sonuncusu ise, ancak btn bir Kuds Yahudiletirilir ve Mescid-i Aksann bulunduu mekna efsanevi mabet(!) ina edilirse gereklemi olacaktr. 3. Bundan dolay tarih Siyonist projenin ve srailin igal stratejilerinin mimarlarh rndan biri olan David ben Gorion yle der: Kudssz srailin hibir kymeti yoktur. Mabedsiz de Kudsn hibir deeri olamaz. 4. Kudsn Yahudiletirilme plan, srail igalcilerinin hesaplarna gre Mescid-i Aksann yalnzlatrlp izole edilmesi hedefine yneliktir. Mescid-i Aksann yalnzlath
24. 24. 27 trlmas ise, onun zerindeki mutlak srail egemenlii iin atlmas gereken zorunlu bir admdr. Bu yollaAksa zerinde egemenlik kurmak isteyen herhangi slami bir yap devre d braklacak ve daha sonra da arazisi zerine efsanevi mabet ina edilecektir. 5. u hususu iyi anlamak gerekir: Mescid-i Aksann yerine ina edilecek olan efsh sanevi mabet, Amerikadaki Siyonist Protestanlar (Evanjelistler) olarak bilinen yeni muhafazakrlar tarafndan da kabul edilmektedir. Bunlar, Mescid-i Aksann yklp yerh rine efsanevi mabedin yaplmasnn, Armagedon Savann hzlandrlmas anlamna geldiine inanyorlar. 6. Bu gerek de gstermektedir ki, Mescid-i Aksa, Siyonist politikann yan sra yeni muhafazakrlar tarafndan da dman ilan edilmitir. Bu sebeple Aksa kska altndadr, bu da onun gn getike daha byk tehlikelere maruz kalacann bir alametidir. 7. Ayrca u yanlgya da dmemek gerekir ki, bugn iin Mescid-i Aksaya yaplh lan saldr ve dmanlklar -iddia edildii gibi- sadece belli bir grup ar Yahudinin ii deildir. Tam tersine bu saldrlar srdrenler, bizzat igalci srailin resm kurumlardr. 8. u ana kadar Kuds de Mescid-i Aksay da igal altnda tutan kurumlar bunlardh dr. Ayrca Kuds Yahudiletirmek ve arazilerine, evlerine, mukaddesatna ve kurumlarh rna igalci ellerini koyma hedefiyle her trl ykm ynteminin plann yapp uygulamayh ya geirenler de onlardr. 9. Mescid-i Aksaya ynelik her eit saldrnn planlayclar ve uygulayclar da onlardr. Mesela, 1967 ylndan bu yana, Mescid-i Aksann altnda birbirine bal alar kuracak tnelleri kazma iini bizatihi onlar yrtmektedir. 10. Mescid-i Aksann blmlerinden biri olan Burak Duvarna eitli yalanlarla Alama alan adn verip oray gz gre gre ele geirme emelinin bir n adm olarak 11.06.1967 tarihinde el-Mearibe mahallesini yerle bir edenler de onlardr. 11. Mescid-iAksay btnyle ele geirme plannn bir balangc olarak onun kaplh larndan biri saylan el-Mearibe Kapsnn anahtarlarna el koymak suretiyle 1967den bu yana sz konusu kapnn idaresine tam anlamyla egemen olanlar da onlardr. 12. Daha sonralar Mescid-i Aksann btn kaplarnn idaresine el koyan, askerlerh rine bu kaplarn nnde gece-gndz nbet tutturan ve deta Mescid-i Aksa kendi zel mlkym gibi dilediinin girmesine msaade edip dilediini engelleyenler de onlardr. 13. Mescid-i Aksann btn kaplarnn kontroln eline aldktan sonra dmanlh nda snr tanmayan ve bugn o blgede olup biten her eyi tam anlamyla kontrol altna alma abas ierisinde Mescid-i Aksa iin zorunlu hle gelen restorasyon malzemelerinin bile ieriye alnmasna engeller kartan, orulularn iftariyeliklerine msaade etmeyen, mescitte vaaz veren davetileri tutuklayan ve hatta baz Mslmanlar, el-Mearibe Kaph psnn yaknnda namaz kldklar gerekesiyle tutuklayacak kadar haddini aanlar da onlardr.
25. 25. 28 Mescid-i Aksa Sempozyumu 14. En sonuncusu 2007nin balarnda yaanm olan birok cinayeti Mescid-i Aksh sann hareminde ileyenler de onlardr. 15. Mescid-i Aksann altndaki tnellerde Yahudi havras ina edenler de onlardr. 16. Mescid-i Aksann altndaki tnellerde bir srail mzesi kuranlar da onlardr. 17. 1967den sonra Mescid-i Aksann mtemilatndan biri olan Tenkiziye Medresh sesine el koyup daha sonra Aksann namazghlarndan biri olan bu medresenin namazgh ghn bir Yahudi havrasna dntrenler de onlardr. 18. Mescid-i Aksann her tarafna gizli veya ak kameralar yerletirip ahalimizin mescit ierisindeki btn hareketlerini gzetlemeye alanlar da onlardr. 19. Mescid-i Aksaya her gn istihbaratlar, igal askerleri ve zel birlikleriyle basknlar dzenleyen ve hibir snr tanmadan Kubbets-Sahraya, Mescid-i Aksaya el- Mervani namazghna girip namaz klan mmin erkek ve kadnlarn nnden pervaszca geen ve hatta namaz klmakta olan bir ksm Mslman tutuklayanlar da onlardr. 20. srail halkn zorla da olsa Mescid-i Aksaya girmeye tevik edip din merasimlerh rini orada yapabilmeleri iin her trl gvenlik nlemlerini alanlar da onlardr. 21. Her gn binlerce yar plak kadn ve erkek turisti Mescid-i Askaya ftursuzca sokanlar da onlardr. 22. Yine, 2007 ylnn balarnda Mescid-i Aksann mtemilatndan biri saylan el-Mearibe yolunun ykmn balatan ve el-Mearibe Kapsn ykp sz konusu yol zerine salam bir asker kpr yapma niyetinde olduunu aka ifade eden ve tanklarn, kamyonlarn ve i makinelerinin bu salam kpr zerinden kolaylkla geip Aksaya gireceini ilan edenler de onlardr. 23. Mescid-i Aksann namazghlarndan biri olan Burak Namazghn bir Yahudi havrasna dntrme niyetinde olduklarn aka belirtenler de onlardr. 24. Keza, Mescid-i Aksann mtemilatndan biri olan Tenkiziye Medresesinin enkh kaz zerine dnyann en byk havrasn ina ederek Aksann i avlularn bu byk havrann avlular hline getirme arzusunda olduklarn aka ifade edenler de onlardr. 25. Ayrca yalan ve hileyle Mescid-i Aksann i avlularn kamuya ait alanlar gibi lanse eden ve -sz konusu alanlarn Mescid-i Aksann ayrlmaz birer paras olduunu ok iyi bilmelerine ramen- bunlarn Kuds belediyesinin ynetimine bal olduunu iddia etmeye balayanlar da onlardr. 26. El-Mervani Namazghna ve eski Mescid-i Aksaya alan ve hlihazrda kapal tutulan birtakm d kaplar aarak sz konusu namazghlarn Yahudi havralarna dnth trlme planlarn yapanlar da onlardr. 27. Eski Kudsn ve btn Selvan semtinin altndan Mescid-i Aksaya doru uzanh nan tneller an kazma faaliyetlerini aralksz srdrenler de onlardr. 28. unu zellikle vurgulamak gerekir ki, igalci srail kurumlarnn bugn yapmakth
26. 26. 29 ta olduklar faaliyetler, sadece Mescid-i Aksann yerine kurulmas planlanan mabedin n admlardr. 29. Bu sebeple igalci srail kurumlar; arazi, servet ve btn imknlara sahip olmh malarna ramen imdiye kadar bir mabet ina etmi deillerdir. nk onlarn hedefi, sadece Mescid-i Aksann yerine efsanevi bir mabet ina edebilmektir. 30. Btn bunlarn yan sra, igalci srail kurumlar, Mescid-i Aksay epeevre kuatacak bir biimde bir dizi Yahudi havras ina etmeye de gayret gstermektedirler. 31. te yandan srail, ykc gayretlerini igalci srail kurumlaryla birletirerek Kudh ds Yahudiletirme ve Mescid-i Aksann yerine efsanevi mabedi ina etme abas ierh risindeki ar Yahudi rgtlerinin gvenliini salamaktadr. ok saydaki bu rgtlerin en mehur olanlar el-Ad, Atrat Kuhenim ve Mabed Mtevellileridir. 32. Btn bunlar Mescid-i Aksann tehlikede olduu anlamna gelmektedir. Bu da mescide ve Kuds- erife yardm etmenin her birimiz iin acil ve kanlmaz bir vazife olduunu gstermektedir. Hi kimsenin bu grevden kanmasnn bir mazereti olamaz. mann en zayf noktas, igal altndaki Kudse ve Mescid-i Aksaya sahip kmaktr. Bu dava, srailin onlar zerindeki igali sona erinceye kadar asla bitmeyecek bir davadr.
27. 27. 31 -: : .1 ( : .) : : : . .
28. 28. 32 Mescid-i Aksa Sempozyumu )(. 587 )( 07 ( 6991 . ) )( ) ( ) ( 6991 ) ( . )( )( ) ( ) ( )( )( )( . )( ) ( )( 531 )( 07 7691 )( )( ) ( ) ( !
29. 29. 33 ! )( ) ( ! )( ( : .) 07/06/1998 ( : ) ( ) ( : : ) ( : ) ( : ... ... ) . ) ( ) ( -: .2 : : .) ( 2891 .1 .) ( : .. ( 7691 .2 .. .).. )07/03/1997( .3 05/03/1997 . :)( .4
30. 30. 34 Mescid-i Aksa Sempozyumu . :) ( )( ) ( .5 ... ... ( ... ... .) ( :) ( .6 .) ) ( 0002/90/91 )( .7 ( : .) ) ( 09/2000 )( .8 ( : .) 09/2000 ) ( .9 . ( : 10/08/1999 ) ( .10 .) ( :) ( .11 .) ) ( .12 ( ) ( . )( ) ( 2001 .13 )( . ) ( .14 . . .3 .1 .
31. 31. 35 .2 . .3 .)) (( : .4 . .5 .