mentrida hiligaynon

385
ALONSO DE MÉNTRIDA VOCAVULARIO DE LENGUA BISAYA, HILIGAINA Y HARAYA DE LA ISLA DE PANAY Y SUGBU Y PARA LAS DEMÁS ISLAS PRIMERA PARTE 1637

Upload: ioka

Post on 14-Oct-2015

611 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

vocabulary of visayan languages during the 17th century by mentrida.

TRANSCRIPT

  • ALONSO DE MNTRIDA

    VOCAVULARIO DE LENGUA BISAYA, HILIGAINA Y HARAYA DE LA ISLA DE PANAY Y SUGBU Y PARA LAS DEMS ISLAS

    PRIMERA PARTE 1637

  • 2

    A ANTE ALIAS

    A, artculo: sa.l.sang. p.a.z A, artculo de propios: can.z A, de asco: siga. p.a. A, no lo dije yo!: vide hati.u.a Abadejo: toar toar.u.a.z. Abajar: arisngao, hungao.p.c.z. Abalanzarse al agua: sugbu.p.c.z. Abalanzarse al fuego: sugba.p.a.z. Abalanzarse al agua: losong.p.a.z. Abalanzarse a presa: daguit. p.a.z. Abalanzarse: damhag.p.a. Abalayar: tahup.u.a.z. Abalayar: hinhin.p.p.z. Abanillo: apayur; ay pay.p.c. Abaratar: bili.u.a. diyoe. p.a. Abaratar mercadura: sahol.p.a. Abarcar abarcando: gucus.d.z. Abarcar con mano: gamal.u.a.z. Abarcar: hacgum.p.a.z. Abarcar: sacup; lucup. u.a.z. Abarrancarse: holog.p.a.z. Abarrajar: vide hampac.p.a. Abarrajar navo: dagia.p.a.z. Abarrisco llevar: lasir. u.a.z. Abarrisco llevar: sip sip.p.a.z. Abajo en ro: ilauur.p.p.z. Abejas: potiocan; liguan. c.z. Abejn: bangag.p.a.z. Abej(arn): p. buyog.u.a.z. Abejoruco: piliu.p.c. Abertura de boca: singi. u.a. Abertura o rotura: uaua. p.p. Abertura de tierra: gutag. u.a. Abertura redonda: liab. p.a. Avispas: lampinig.p.p.z. Ablandar: homoc; lomo. u.a. Ablandar en puo: gumos. p.a.z. Ablandar a golpes: hang ug. p.a. Ablandar: homoc; lomo.u.a. Abobado: bungug.p.a. Abofetear: tampa.p.a. Abogado: vide lihog.p.p. Abollar: gupuc. p.a. Abollar: yupuc. p.a. Abominar, afear: lau ay.p.c.z. Abominar: vide daut. p.a.z. Abominable: maraut.p.p.z. Abonar: nagamaayo.p.a.z. Abonanzar: linao.p.c.z. Aborrecer: dumut.p.a.z. Aborrecible: dulumtan.u.a.z. Abortar: har-as coha.p.a. Abotonar: nagabotones.z.

    Abrazar nio: paya. p.a. Abrazar: sacum.u.a.; cuscus.p.a. Abrazar: cugus.p.a. Abrazar: cupcup.p.a.z. Abrazar: tagba.p.a. brego viento: saratan.p.a.z. Abreviar: lactur.p.z. Abreviar: dali. u.a.; agap. p.a. Abrigar, arropar: taclap. p.a. Abrigarse: cuyugpus. p.p. Abrigarse: calogmo. p.a. Abrigar las manos: sipit. Abrigar de viento: limbung. u.a. Abrigar: bungbung. p.a. Abrir herida, ropa: uaua. p.p. Abrir, destapar: bocabocar. p.a. Abrir puertas: ocab. u.a. Abrir cajn: honos. p.a. Abrir panica: lungat; bingat. p.a.z. Abrir ajorca: bingat. p.a.z. Abrir, ensancharse: yaya. D.V.z. Abrirse juntura: ganghal. p.a. Abrir por la barriga: hinay.p.c.z. Abrir por la barriga: bosbos.p.p.z. Abrir por el lomo: pacas.u.a.z. Abrir por medio: sasa. p.a.z. Abrir mujer: bitas. p.a.z. Abrir caa: buac.p.a.z Abrir los ojos: picat.p.a.z. Abrir los ojos: bolicat.p.p.z. Abrir la boca: nganga.u.a.z. Abrir falda: boclar; larlar.u.a.z Abrir mano, puo: cang cang.p.a.z. Abrir capullo: hathat.u.a. Abrir candado: soplot.p.a.z. Abrir concha, boca: tingal.p.a.z. Abrir o rajar: buac.p.a.z Abrir las piernas: bila.p.a.z. Abrirse postema: bosuang. p.c.z. Abrirse flor: bocar.p.a.z. Abrirse espiga: bosuac.p.c.z. Abrirse racimo: boscag.p.a.z Abrirse cogollo: bungday.p.c. Abrir camino: pahir.p.a.z. Abrirse arroz tostado: biri.u.a.z. Abrir lazo: laang.p.c.z. Abrochar corchetes: cauit.u.a.z Abrojos: buga buga.p.p. Abroquelarse: calasag.p.p.z. Abroquelarse detrs: lipur.u.a.z Abstenerse en comer: tilu.u.a.z Abstenerse: vide hauar. p.a. Abuela: baye; oang. p.c. Abuelo: laque; oang. p.c. Abundancia, abundar: dasal. p.a. Abundancia, mucha: damu. u.a.

  • 3

    Ac, aqu: diri; dinhi. u.a. Ac venir: cari. u.a. Acabar obra: human; tapos p.a.z. Acabar: vide huthut p.a. Acabar cosecha: tubas p.a.z. Acabarse: obos; olot p.a Acabar pleito: hiuat p.a.z Acabarse racin: cabus p.c.z. Acabarse linaje: papas p.a.z. A cada casa: sa tagsa cabalay p.p.z. A cada uno: sa tagsa catao p.p.z. Acaecer: tabo; sagapay p.p.z. Acallar nio: lingao. u.a.z. Acallar consolando: lipay. p.c. Acallar: hipos. p.a. Abrigarse: calogmo.p.p. Abrigar las manos: sipia.p.a.z. Abrigar de viento: limbung.u.a. Abrigar: bungbung.p.p.z. Abrir herida, ropa: uaua.p.p.z. Abrir, destapar: boca bocar.p.a.z. Abrir [pu]ertas: ocab. Acanalado ro: ilog.p. Acanalar: quilot; silo.p.a.z. Acarandar: yapyap.p.p. Acardenalar: labur.u.a.z. Acariciar: haylo.p.c.z. Acarrear: hacot.p.a.z. Acarrear tierra: dacot.p.a. Acarrear por mar: sibia.p.c.z. Acarrear por tierra: sabiag.p.c.z. Acaso vara: aihan.u.a. Acaudalar: sapol, daginot. p.p. Acaudalar: bahandi.u.a.z. Acechar: silang.u.a.z. Acechar: alao; tiir.p.a. Acechar: soop.u.a.z. Acelar (azelar) la cosa: nacaaslum. z. Acelerarse razn: sayu.u.a. Acechar emboscada: habon.p.a.z. Aceda (azeda): quisum; dogisum. p.p. Aceda comida (azeda): bagiu. p.c. Aceite (azeite): lana; langis. u.a. Acepillar: catam.p.z. Aceptar persona: ayon; hauong. Acercarse: halani, dool. p.a. Acercar:halani. u.a. Acercarse: irug. p.a.z. Acercarse: tolos.p.a. Acercarse: pilio; hamgir.p.a. Acercarse a orilla: higar.p.a. Acercarse: habuy habuy.p.c. Acerca d[e] esto: satungur sini.z. Acero (azero): caraja. p.a.z. Acero (azero): caraha. p.a. Acer[tar tiran]do: igo.p.a.z. Acertar cosicosa: toon patuc.u.a. Acertar con barra: toon.p.a.

    Aclarar: tina-o.p.c.z. Aclarar da: buclat.p.p.z. Aclarar lo oscuro: paua.p.a. Aclarar el sol: arlao.p.a.z. Acobardar: talao.p.a.z. Acodarse: tampoay.p.c. Acogerse a sagrado: ayup.u.a. Acometer: tolos.u.a. Acometer: tucao; ahat. p.a. Acometer ave: salapoc.p.p. Acometer: solong.u.a.z. Acometer: soso. D.V.z. Acometer navo: bangga.p.a.z. Acompaar: upur; nonot.p.p. Acompaar por mar: abay.p.c.z. Acompaar: alagar.p.p. Acompaar al dato: hinganib.p.p.z. Aconsejar: uali, laygay.p.a. Acordarse: dumdum.p.a.z. Acordarse: handum.p.a.z. Acordarse de ausente: olar.u.a. Acordar voces: alas.p.a. Acornar: songay.u.a.z. Acorrucarse: doco loco.a. Acorrucar los pollos: luub.p. Acortar: hayocong.u.a.z. Acortar: cubus.u.a.z. Acortar: halip-ot.p. p. Acortar: cuhus. u.a. Acortar plazo: cubus. u.a.z. Acortar cortando: otor.u.a. Acortar pltica: alangalag. p.a. Acosar sig[u]iendo: apas. p.a. Acosar casa: hugnit. p.a. Acostarse: higda. p.a. Acostarse juntos: dolog. p.a. Acostar el nio: culan. p.a. Acostarse animal: loco. p.a. Acostumbrar a [la] mar: basbas. p.a. Acotar: vide bungat. u.a. Acuchillar: tigbas.p.a.z. Acuchillarse: bulang tuyo.u.a. Acudir: dagia.p.c. Acudir a ayudar: gubuc.d.z. Acudir: botho.p.a. Acudir a recibir: labay.p.a.z. Acudir su regla: tuig.p.a.z. Acudir: Tambong.p.a.z. Acudir a vez: dapo.p.a.z. Acudir arroz: gabo.p.a. Acull: cadto; didto.p.a.z. Acuar: pisac.u.a.; pasoc.u.a. Acusar: sombong; buybuy.p.c. Acortar pltica: alang alang.p.a.z. Acosar siguiendo: apas. p.a.z. Acosar casa: hugnit.p.a. Acostarse: higda.p.a.z. Acostarse juntos. dolog.p.a.z.

  • 4

    Acostar el nio: culan.p.a.z. Acostarse animal: loco.p.a.z. Acostumbrar a mar: basbas.p.a.z. Acotar: vide bungat.u.a.z. Acreditado: vide matoor.p.p.z. Acreedor: vide otang.p.a.z. Acrisolar: sangar. p.a. Acuchillar: tigbas. p.a. Acuchillarse: bolang tuyo. u.a. Achicar: diot. p.a.z. Achicar bomba: inoubig.p.a.z. Achicar vestido: higus.p.a. Adalid: panogot; tagona.p.p. Adarga: calasag.p.p.z. Adarme: bangati.u.a. Adelantarse: ona.u.a.z. Adelante hacerse: osuag.p.c.z. Adelante llevar: dayon.p.a.z. Adelante pasar: ligar.u.a. Adelgazar lo ancho: nipis.u.a.z. Adelgazar: gamay.p.c.z. Adelg[az]ar metal: batbat.p.a. Adentellar: cagat.p.a.; pangus. Adentro: sasulur.u.a.z. Aderezar: ayo.p.a.z. Adeudarse: otang.p.a.z. Adivinanza: toon toon.p.c.z. Adivinar: inao silang.u.a. Adivinar por la mano: palar.p.a.z. Adivinar por las tetas: soso.p.a.z. Administrar: vide servir Admirable: tingala; bulung.p.a.z. Adobo, y hacello: dayoc.u.a.p. Adobar: hamul.u.a.z. Adolecer, morir: patay.p.c.z. A dnde?: Hain?.u.a.z. A dnde llevar?: Cain?p.a. Adorar: singba u.a. Adorable: silingbahun. [Acc]eso con mujer: halani.u.a. Acezar: hangus.p.a.z. Acezar: hinga.p.a. [A]cicalar: nisnis.ua.a.z. Accidente: saput.p.a.z. Accidente dar: abot; tabu.u.a. Azofar: sauay.p.c.z. A[som]ar al perro: is.z. Azorarse: gusa.u.a.z. Azotar: hampac; banug.p.a. Azotar al agua: quibual.p.c. Azotar al agua: tamba Azote: hampac.p.a.z. Azucena: bacong.p.a. Azuela: daldag. p.a. Azufre: azufre.z Azumbre: gantang.d.z. Achacar: bangur.u.a. Achaque: sangil. p.a.z.

    Afamado: bantog; sanglet.p.a.z. Afamar: bantog. p.a.z. Afanar: saquer.p.a.z. Afear: lau-ay. p.c.z. Afeitar a navaja: sigar. p.a. Afeitar: alot; guriting. p.a.z. Afeitarse: higor.p.a.; dihog. p.a. Afeminado: bantot; bayug. p.a. Aficin, bienquerer: pagbuut.z. Aficin tener: lolot.p.a.z. Afilar: bair; talum. p.a.z. Afirmarse en los pies: sicar. u. a. z. Afirmar verdad: nagmattor. z. Afirmar en palo: tigaun. p.p. Afliccin, pena: casaquet.p.a.z. Afligido: vide saquet; daut. p.a. Afligir: saquet. p.a. Afligirse: aua subu. u.a.z. Aflojar: parlos.p.a.z. Aflojar atadura: haguca. p.p.z. Aflojar cuero: huyac; hios. p.a. Aflojar viento: hugpay. p.c.z. Aflojar apretado: haloac. u.a.z. Aforrar: sanib; sapao. p.c. Aforrar olla: hanig. u.a.z. Aforrar: langcub.p.a. Aforrar cesto: haclap. p.a.z. Afortunado: huyang. u.a.z. Afrentar: lau-ay.p.c.z. Afrentar: daut; timolang.p.a. Afrentosa: icalau-ay; icaalo. p.a. Agacharse: cuub. p.c.z. Agazaparse: cupu; luub. p.a. Agallas de pez: hasang. p.a. Agarrarse: tacboy; capiot. p.c. Agarrarse, colgarse: cabit. u.a. A gatas andar: camang. p.a. gil, ligero: vide dali. u.a. Adormirse pie: binhur. p.a.z. Adormir a otro: tolog. p.a.z. Adorno en decir: sangput. p.a.z. Adquirir: sapol; daginor. p.p. Adquisitos bienes: sapol. p.a. Adquisitos bienes: sadili. p.p. Adrede hacer: hungur; tuyo. p.a. Advenedizo: sal-ot. D.V.z. Advertir: timaan.p.p.z. Advertir oyendo: bati. p.a.z. Advertir: andam alap. p.a. Adular: vide in olog. u.a.z. Adular el perro: apop. a Adulterar: sapao sapao; sahib. u.a. Adulterino: vide hijo. Adulto: hamtung. p.a.z. A escondidas hacer: licao. p.c. Afable: alaihan; yuyum. p.a. Afable: naya naya. p.a.z. Agradecer: dayao. p.c.

  • 5

    Agradecido: vide in buut. u.a.z. Agrandar: dacu. u.a.z. Agravar: daog; bug-at. Agraviar: samuc; dahug. u.a. Agraviar: among; daut. p.aa.z. Agregarse: haop. p.p. Agridulce: alo aslom. u.a.z. Agrio: aslum. u.a.z. Agua y aguada: tubig. p.a.z. Agua de bomba: tubig. p.a.z. Agua en caa: sag-ub. D.V.z. Agua en navo: tobor. u.a.z. Agua dulce: tabang. p.p.z. Agua de mar: dagat. p.a.z. Agua salobre: tayam. p.c.z. Agua hedionda: lang-ug. p.a.z. Agua de olores: alac. p.a.z. Agua hacerse: tamoy tamoy. p.p.z. Aguamanil: vide hunao. p.c.z. Aguanosa: lunao.p.c. Aguar pangasi o vino: tubig. p.a.z. Aguas del pangasi: lanao. p.c. Agua mala: amumuela. p.p. Aguaza, sangraza: sago. p.a.z. Aguaza de viruelas: dalimaso. p.p. Aguda de corte: talum. p.a.z. Aguda punta: talauis. p.p. Agudo: vide hbil. Agero: lihi. u.a.z. Aguijonear: sontoc; tioc. u.a. guila: manaol. u.a.z. Aguinaldo: vide tabo. p.a. Aguja de coser: dagum. p.a.z. Aguja para red: sicoan: p.p.z. Agujn de abeja: sugur. p.p.z. Agarrarse, colgarse: cabit. u.a.z. A gatas andar: camang. p.a.z. gil, ligero: vide dali. u.a.z. Agonizar: hiboc. p.a. Agonizar: tinga; tinghac. p.a. Agora: nian; sara.u.a. Agorar: lihi. u.a.z. Agostar: laya. p.a.z. Agostarse arroz: langis. u.a. Agotar pozo: saga. u.a. Agotarse ro: hubas. u.a.z. Agotar vasija: titi. p.a.z. Agradar: vide buut. u.a.z. Agradar: tamur. u.a.z. Aguja para mallas: arpang. p.a.z. Aguja pez grande: balu. u.a.z. Aguja pez chica: balaban. p.p.z. Aguja de marear: padaluman. p.p. Agujerear: quilicot. p.a.z. Agujerear: vide lihot. u.a. Agujerear oveja: tosoc. p.a.z. Agujerear ratn: botbot botbot. d. v. z. Agujerear tabla: labut. p.c.

    Agujerear en general: tohob. p.c.z. Agujero en secreta: gaha. p.a. Agujero de cuenta: lihot. u.a. Agujero de oreja: tosoc. p.a.z. Agujero en tinaja: potic. u.a. Agujero para hamaca: uhu. p.p.a. Agujero o vivera: boho. u.a. Agujero de pjaros: bangag. p.a.z. Aguzar punta: talauis. p.p. Aguzar cauela: lais. p.a.z. Ahacinar: salang. d. v. hapnig. p.a.z. Ahajar: vide arrebujar. Ahacerse: anar. p.a.z. Ahacerse: dalamun. p.p. Ah adonde ests: dira. u.a. Ah ir, llevar: cara. u.a. Ahijado: anac sa pagbuag. p.a.z. Ahilvanar: halotahit. p.p.z. Ahto: lagtuc; lugdang. p.c. Ahogar: cuga; piluc. p.p. Ahogar con manos: luuc. p.p.z. Ahogarse de humores: Luuc. p.p.z. Ahogarse tapado: poot. p.a.z. Ahogar: hicug; hugut. u.a.z. Ahogarse en agua: lumus. p.p.z. Ahogar el zacate: tignung. p.a. Ahondar: halalum. p.p.z. Ahondar el agua: bangbang. p.a. A[h]ora: niansara. u.a. Ahorcar: bitay; hicug. p.p.z. Ahorcarse: hicug. p.p. hugut. u.a.z. Ahorrar esclavo: timaua. p.p. Ahorrar de gastos: imut. p.a. Ahuyentar a vez: bugao. p.c.z. Ahumar: aso.u.a.z. Ahumar carne: tapa.u.a.z. Ahumar camarones: tapocal. u.a. Ahumar la olla: tahuy.pp.z. Ahumada comida: antoos.p.a. Ainas: halani. l. halapit. d. Airarse, enojarse: aquig. p.a. Aire: vide viento. Aislado: ulang. u.a. Ajaqueca: hinglao. p.c. Ajedrez: damahan. pp.z. Ajeno: ang dile acun. Ajeno: ang dile imo. Ajeno: ang dile iya. Ajeno: ang salain. Ajos: laso; bauang. p.c. Ajonjol: lunga. u.a.z. Ajorcas diferentes: calamcam. p.p. Ajuar: bahandi. u.a.z. Ajuar: panaptun; ginamitun. p.p.z. Ala de gente: buog.p.a. Ala de ave: pacu; pacpac. u.a. Ala de pez: capay.p.p.z. Ala de tejado: balisbisan. u.a.

  • 6

    Alabar: dayao. p.a.; olog. u.a. Alabar admirndose: Anin? u.a. A la va navegando: tagal. u.a. Alacrn: iui iui. p.p. A la ligera navegar: langpas. pc. Alambre tirado: cavat. p.a.z. Alambique: vide alquitara. Alancear: labiog; butauan. u.a. Alancear: bolhog. p.a.z. Alancear: dugcal; tumbuc. u.a. Alarde hacer: biling. u.a. Alargar: haba. D.V. Alargar brazo: daohug. p.c.z. Alargar pescuezo: ducug. p.a. Alarido: vide grita y gritar A la redonda: bilic. p.a.z. A la redonda: libor; buyuc. p.a. A la sazn: saamopayadto. etc. Alatn: sauay. p.c.z. Alba: caagaiun. l. agahun. p.a. Albazo dar: banag banag. p.a.z. Albahaca: cogong cogong. p.p.z. Albaal: guha. p.a. Alborear: banag u.a.z. Alborotarse: gusa. u.a.z. Alborar y alborotarse: balo. u.a. Albricias: ynugir. p.a. Alcabala: honos. p.a.z. Alcahuete: cagon. Alcahuetear: cagon cagon. Alcalde: hocom.u.a.z. Alcanzar: apas. p.a.z. Alcanzar: abot. u.a. sangbot. p.a. Alcanzar con punta: lauit. p.a.z. Alcanzar, tomar: coha. p.a.z. Alcanzar todos algo: ayao. p.p.z. Alcanzar saltando: ogdo. p.p.z. Alcanzar sol a luna: sulalung. p.p. Almario: alayohan. p.p.z. Almejas: toay; bibi. p.a.z. Almendras: pili. p.a.z. Almirez: vide ducducan. p.p.z. Almizcle: catsoli. p.p. Almohada: olonan. p.p.z. Almohazar: coscos. p.a.z. Almorzar: bahao. p.c.z. Almorranas: boa. p.a.z. Almuerca: vide hacup. p.a.z. Ajustar tablas: dapat. p.a.z. Ajustar al justo: igo; dapat. p.z. Alzar escalera: butung. p.a. Alzar el genital: otog. u.a.z. Alzar de obra tejedera: loso. u.a.z. Alzar de obra: hunung. p.a.z. Alear: capacapa. u.a. Alegrarse: himaya. p.a.z. Alegre: saya. p.a. et sangia. pp. Alerta estar: sucang. u.a.

    Alerta estar, ir: andam. p.a.z. Aleve: soab; locap. u.a. Alejarse: halayo. d.z. Alfanje: campilan. p.a.z. Alforza: pilo. u.a.z. Alforja: puyo. p.a.z. Algalia: didis. p.a.z. Algo: manggar. p.a.z. Algodn: bolac; gapas. p.a. Algodn menudo: doldol. d.z. Algodn en copo: binuyo. p.p. Algodn hilado: bonang. p.c. Alguacil: bilango. p.p. Alguna vez: macas-a. z. Algn da: utangar pa nga arlao. z. Alhajas: bahandi. u.a.z. Alhacena: alayoan. p.p. Aliarse: ala; gala. u.a. Aliento: guinhauas. p.p.z. Alijar: dagdag; holog. p.a. Alijar: cancan. u.a.z. Alimentar: Hupur, sacup. p.a.z. Alimentos, o gastos: golgol. p.a.z. Alindar: ilut. u.a. Alisar, bruir: dalano. p.p. Alisar: hagupit. p.p.z. Alisar: quilquig. p.a.z. Alisar esquina: quimi. p.a. Alisar cauelas: lagi; halos. p.a. Alisar. hilagus. p.p. Alocado: inaabut. p.p.z. A lo largo echarse: obay. u.c.z. Al punto luego: guilayon. p.p.z. Alquilar navo: hinacay. p.c. Alquiler: tagolham. p.p. Alquilarse jornalero: poo. p.p.z. Alquimia: sauay. p.c.z. Alquitara: alacan. u.a. Alquitara de madera: toong. u.a.z. Al revs: suli. p.a. suhi. u.a.z. Al revs: baliscar. p.p.z. Alta cosa: hataas. p.p.z. Alta palma: layog. p.a.z. Alta casa: moog. p.a. Alta misa: carlum. p.a.z. Altar: halaran. u.a.z. Alta tierra: bongtor. p.a.z. Alterarse: vide alborozarse. Alterar, quitar: halin. p.a.z. Altercar: soay. p.c.z. Alto de casa: itaas. p.p.z. Alto arriba: ibabao. p.c.z. Alto en la casa: salacan. p.p.z. Alto hacer: hunung. p.a.z. Alumbrar fuego: siga; ban-ag. p.a. Alumbrar: suga; ban-ag. p.a. Alumbrar con tizn: balabar. p.a.z. Alisar: hilagus. p.p.

  • 7

    Aliviar: gaan. p.a.z. Aliviarse enfermo: anaana. p.a. Aljaba: talangan. p.p. Aljofar: mutia. p.c.z. All: didto. l. ditto. p.a.z. All ir: adto; cadto. p.a.z. Allanar: tapan. u.a.z. Allanar: patag. p.a.z. Allegado: hilit. p.a.z. Allegar con manos: punpun. p.a.z. Allende de mar, ro: taboc. u.a.z. All: didto. dithon. u.a. Alma: calag. u.a.z. Almadana: palo. u.a. Almadiar: dagar. p.a.z. Almagre para oro: polog. p.a.z. Amarillarse fruta: lang gang. p.a. Amarra, amarrar: lauig. u.a.z. Amarrar: gair; gacur. p.a.z. Amasar: tapay; cumus. p.a. Amasar tortillas: ligis. p.c.z. Ambos: sila nga duha. p.p.z. Ambos: came nga duha. p.p.z. Ambos: quita. u.a.z. A medias tener: bulan; sanit. p.a. A medias tener navo: tapi. u.a. Amenazar: hubut. p.a. humut A menudo hacer: sunsun. d.z. Amigo: abian. u.a. Amigo de comer: vide maqui. ua. Amigos hacerse: amoma. p.p. Amigos ser: abian. u.a. Amo de esclavos: agalun. p.p.z. Amodorrido: alipulung. p.p.z. Amohinarse: aquig; pungut. u.a. Amojonar: bogsoc. p.a.z. Amolar: bair. p.a.z. Amoladera: bailan; balutan. p.p. Amonestar para casar: tauag. p.a.z. Amontarse: ilahas. p.p. Amontarse: laug. u.a.z. Amontarse persona: luug. u.a.z. Amontonado: bongtor. p.a.z. Amontonado: pongdoc. p.a.z. Amontonar: daolong. p.a.z. Amor: paghigugma; pagcaluyag. p.p. Amoroso: mahigugmaun. p.p.z. Amortajar: sapot. p.a.z. Amortecerse: uluc. u.a. Amortecerse: hibubun-ut. p.p. Amortecerse: ugtas; gutas. u.a. Amotinarse, enfadarse: tuyu. u.a.z. Amparar: sacup; huput. p.a. Alumbrar fuego: siga; ban-ag. p.a. Alumbrar: suga; ban-ag. p.a. Alumbrar con tizn: balabar. p.a. Alumbrar sol, luna: paua. p.a.a. Alumbre: tauas. p.p.z.

    Albedro: buur. u.a.z. Alunado: vide abot. u.a.z. Alzar: bayao, buhar. p.c. Alzar ala de cayang: tucas. p.a.z. Alzar con tranca: tuclang. p.a.z. Alzar del suelo: polot. p.a.z. Alzar faldas: lulhu. p.a.z. Alzar la cabeza: hangar. p.a.z. Alzar manteles: buclas p.a.z. Alzaprima: bangil. p.a.z. Ama de nio: iloyiloy. p.c. Amable: vide hagugma. p.p.z. A machada: lalaquin-un. p.p.z. Amagar: oloy; hulug. p.a.z. Amamantar: soso. p.a.z. Amancebarse: hunay upur. u.a. Amanecer: aga. p.a. Amansar: anar inalam. p.p. Amansar viento: hugpay; humuc. pc. Amar: hagugma; lolot. p.a. Amarga, amargar: paet. u.a.z. Amarilla cosa: dinlao; dulao. p.a. Amarilla cosa: dalag. u.a.z. Ampollar: boto; labtog. p.a. nade mansa: itit. p.a.z. nade brava: gaquit. u.a. Ancha playa: hanayap. p.a. Ancha: bulang. p.c.; halapar. Ancha: yaparyapar. p.p. Ancha: haloag. p.p.z. Ancha cosa: yangyang. p.c. Ancho de mano: dapal. p.a.z. Ancho vestido: cabocab. p.p. Ancho de tela: sangcar. p.a.z. Ancla: sinipit. u.a.z. Anclaje y pagalle: honos. p.a.z. Andamio: daramba. p.a.z. Andamio: pantao. p.c.z. Andar: lacat; panao. p.c. Andar en puntillas: tihin. u.a. Andar en un pie: quingquing. p.a.z. Andar con cuidado: tigaon. p.p. Andar alerta: andam. p.a.z. Andar sobre aviso: halung. p.a. Andar hacia atrs: isol. p.a.z. Andar en conserva: abay. u.a.z. Andar con tiento: sagacay. p.c.z. Andar en zacatal: ducao docao. pc.z. Andar de casa en casa: abocaboc. pp. Andar cayndose: hisuyosoy. p.c.z. Andar pasito: ananay. p.c.z. Andar en el agua: luu uy. p.c.z. Andar pasito: ticsiu. p.c. Andar de aqu para all: libor. p.a. Andar animal: camang. p.a.z. Andar caimn: carao. p.c.z. Andar pareados: tupar. z. Andar culebra: hiualhiual. p.p.z.

  • 8

    Andar de noche: sorsor. p.a.z. Andar al tino: patat. u.a. Andar de nalgas: ilior igor. p.a. Andar nio: tacang. p.a. Andarse perdido: uala. p.p.z. Andar trompo: tiug. p.a.z. Andar rueda: galing. u.a.z. Andar grave: yacao. p.c. Andarse diente: honga. p.a. Andar a paso largo: lacang. p.a.z. Andas: layongan. p.p.z. Anegarse: lonor. p.a.z. Anegar: daop. p.a. Anegar creciente: sapo. p.a.z. Anegar avenida: baho; lungbas. p.a. Anegar: anao. p.c.z. Anfin: boringot. u.a. Anfin de perro: hangut. u.a.z. Angarillas: layongan. p.p.z. Angarilla de ro: bais; sili. p.a.h. Angostar: quitir; hayicung. p.p.z. Angostar de abajo: quipiong. p.c. Angosta de boca: quipot. p.a.z. Angosta casa: sigpit. p.a.z. Angostarse: auasubu. u.a.z. Anidar las aves: salag. p.a.z. Anillo: singsing. p.a.z. nima: calag. u.c.z. Animal: mananap. Animarse: bisugbisug. p.p.z. Animar: isug; dasig. p.a.z. nimo: isug; dasig. p.a.z. Animoso: Maisug; madasig. p.p.z. Aniquilar: uala. u.a.z. Anoche: cagabi. p.p.z. Anochecer: nagabi. p.p.z. Antao: sausacatung. p.a.z. Antena: bangcalan. u.a.z. Ante: atubangan. p.p.z. Anteceder: ona. u.a.z. Antecesor: vide ilis. p.a.z. Antenado: manac. p.c. Antenoche: sausa; pacagabi. z. Antepasados: ona nga tao.z. Antepasados: umalagar. p.p. Antepecho: hambuyan. p.p. Anteponer: labi. u.a.z. Antes tiempos: daan. p.a.z. Antes, primero: anay. p.a. Antes que: anguapa. etc.. Antes bien: hinonoo. p.p.z. Antes no: hinonoo. p.p.z. Anteayer: casanghapon. p.p.z. Anticiparse: sayu. p.p.z. Antigua cosa: daan. p.a.z. Antigua cosa: nalugay. p.p.z. Antigedad: casanhe saona. u.a. Antigedad: casahi saona.

    Antojadizo: mailibgun. p.p.z. Antojadizo: mailib-gun. Antojrsele: ibug. u.a. Antojo: caibug. p.p.z. Antojos: salaming. u.a.z. Anular: uala. u.a.z. Anunciar: suguir; pahibalo. z Anunciar nuevas: balita. p.a. Anzuelo: taga. u.a.z. Anzuelo: cauil. u.a. Anzuelo: bunit. u.a. Anzuelo de caimn: quiual. p.a.z. Aadir: dugang. p.a.z. Aadir agua: toghong. p.p. Aadir ancho: damit. p.a. Aadir cordel: sogay. p.c. Aadir debajo: suib. p.a. Aadir de bajo: libarib. p.p. Aadir en cosas: atip. p.a.z. Aadir en largo: sumpay. p.p.z. Aadir en peso: sampong. p.a.z. Aadir harigue: soblor. p.p. Aadir mal oro: togbong. p.p. Aadir pangasi: dulpa. p.a. Aadir puntas: songca. p.a. Aagaza: cati. p.a.z. Aal, de un ao: tuig. p.a.z. Aejarse pangasi: sihing. u.a.z. Aejo: daan. p.a. sugay. p.c.z. Aejo arroz: saon. u.a.z. Ao: tuig; taon; dagun. p.a. Ao: tuig; taon; dag-on. p.a. Ao pasado: sa usa ca tuig. p.a. Aublarse: dag-um. p.a.z. Aublarse sol: landong. p.a.z. Audar: balighot. p.p.z. Audar hilo: sipong. p.a.z. Aojar: vide in utata. u.a.z. Apacentar: dang gut. p.a. Apaciguar: amoma. p.p.z. Apadrinar: amay. p.p. Apagar: subo; subsub. p.a. Apagar fuego: palong. p.a.z. Apalabrarse: polong. p.a.z. Apalear: palas. p.a. Apalear: hampac; banug. u.a. Aparar manos: taga. p.a.z. Apareado: tupar.z. Aparecer: tuhao. p.c.z. Aparejar: tagana handa andam. p.a.z. Aparente: ibabao. p.c. Apartada cosa: talangitang. p.a. Apartada cosa: gahin. d.z. Apartadas tablas: ganghal. p.a. Apartadizo: sibay. p.c. Apartado: haua. p.a.z. Apartar: ulang. u.a. Apartar: lonlon. p.p.z.

  • 9

    Apartar o aparte: hilit. p.a.z. Apartarse: licay; orang. p.a. Apartarse: yuay; haua. p.a. Apartarse o irse: yuas. p.a. Apartar escalera: tuclin. p.a.z. Apartar varas: lihang. p.a.z. Apartarse casados: baya. p.a.z. Apartar, detener: hauir. p.a.z. Apartar, dividir: bulag. z. Apartar con brazo: uacli. p.a.z. Apartar con dedo: tuhil. u.a.z. Apartar con el hombro: siug. p.a. Apartar del fuego: haon. p.a.z. Apearse: lusar. u.a.z. Apedrear: balitoc; casing. u.a. Apelar: napahocom. p.p. Apellido: sangur. u.a. Apenas: maculi. p.p.z. Apeuscar: duut pongot. p.a. Apercibir: himan. p.a.z. Apercibir: ala. p.a. Apesgar, embrazar: sambul. p.a.z. Apesgar: daog. p.a.z. Apestar: salot. p.a.z. Apetecer: ibug; hinaot. p.p.z. Apetecible: cailibgan. p.p.z. Apetito: ibug. p.a.z. Apetito: vide sabor. Apiadarse: looy; hinoclog. p.p.z. A pique ir: lugdang. p.c.z. Aplacar: tambag. u.a. Aplacar: alam alam. p.p.z. Aplacar: tugpay. p.c. Aplacer: buut. u.a.z. Aplastarse: guba; haplac. p.a. Aplastarse: sigsa; pigsa. p.a. Aplastar: damilit. p.p. Apocado: imut. p.a. Apocar: diot. p.a.; diot diot. p.p.z. Apocarse: cubus. u.a.z. A poco ms o menos: pasipala. p.a.z. A poco ms o menos: iacao. p.c. Apodar nombre: ngalan. p.a.z. Apodar figuras: amgir. p.a.z. Apoyos: gubuc. d.z. Apoyar: sag sag. p.p. Apolillar: ipus. p.a.z. A popa: tolor. p.a.z. Aporcar: vide cota. A porfa: ubas. u.a.z. Aporrear: hangug. p.a. Aportar: abot. u.a.z. Aportar: doong. p.a. Aposentar: sulur. dangput. p.a. Aposento de esclavos: sibay. p.c. Apostar: hinatagay. p.p.z. Apostatar: olimpas. u.a.z. Apostema: hubag. u.a.z.

    Apreciar: batas. u.a.z. Apreciar obra: tungur. p.p. Apreciar: layog. p.a.z. Aprehender: lucup. u.a.z. Aprender las cosas: lutub. a. toon. p.p. Aprender oficio: saop. u.a.z. Aprendiz: saop; nagatoon. u.a.z. Apresurado: madagmit. p.p.z. Apresurar: dali. u.a.z. Apresurar: dacras. p.a. Apresurar: dusul. p.a.z. Apresuradamente: pulur. p.a.z. Apretada cosa: hoot. p.a.z. Apretada gente: siut. p.a.z. Apretador: barila. p.a.z. Apretar tejido: soro. u.a.z. Apretar lazo: hugut. u.a.z. Apretar: lugpit; lupit. p.a. Apretar: baliscug. p.p. Apretar: ipit. p.a.z. Apretar: ipit; labag. p.a.z. Apretar en el puo: cumu. p.a.z. Apretar, desmenuzar: gumuc. d.z. Apretar con tortor: gamat. p.a.z. Apretar en el puo: umul. u.a.z. Apretar: dasuc. u.a.z. Apretar cuerpo: puyut. p.c. Apretar con pies: yocyoc. p.c.z. Apretar mano: duun. p.a.z. Apretar caizo: sansan. p.p.z. Apretar navo: amban. p.a. Apretar dientes: vugut. p.a. Apretar harigue: piul. p.p. Apretar: gusmu. p.a.z. Aprisa: cascas. p.a.z. Aprisionar: pandug. u.a.z. Aproar: dolong; tumur. p.a. Aproar langosta: olo. p.a.z. Aprobar por bueno: ayo. p.a.z. Aprobar sentencia: tuman. p.a. Apropiarse: acon; angcun. p.p.z. Aprovecharse: haagum. p.p.z. Aprovecharse: polos. p.p.z. Apto: vide tupung. z. Apuesta: hinatagay. p.p.z. Apuetear: pocpoc; tampoc. p.a.z. Apuetear: sontoc. p.c.z. Apuntalar: toco. p.p.z. Apuntar: torlo; toro. u.a.z. Apuntar: sor-ong; tamur. p.a.z. Apurar plata, oro: oso; olay. p.c.z. A cualquier parte: diin. p.a.z. A cualquiera: canin-oman.z. A qu viniste?: cari?. u.a.z. A qu vas all?: cadto?. u.a.z. Aquedar: tabog. p.a.z. Aquedar, atajar: abong. p.a.z. Aquel: iton; yadto. p.a.

  • 10

    Aquel mismo: amo; gayur. u.a.z. Aqueso: yara; yamo. u.a.z. Aqu: diri; dinhi. p.a.z. Aqu venir: cari. u.a. A quin, in recto: sin-o hain. p.a. A quien, in obliquo: canin-o. p.a. Ara: bato nga halaran. p.p.z. Arador: cagao. p.c.z. Araa: laua; damang. u.a. Araa: banayao. p.p. Araar: camas. p.a.z. Araar gato, len: camlas. p.a.z. Araar gato: cascas; coscos. p.a.z. Araar zarza: galas. u.a.z. Arbitrar: nagabuut. p.p.z. Arbitrio: pagbuut. z. rbol: cahoy. p.c.z. rbol que crece: lanobo. p.p. rbol duro: tugas. p.a.z. rbol de navo: tolaroc. p.p.z. Arboleda: cacahuyan. p.p.z. Arboleda: catunggan. p.p.z. Arbolar: tindug; bangon. p.a.z. Arca: caban. u.a.z. Arca: quinabon. p.p.z. Arcabuz: luthang. p.p.z. Arcadas dar: duya. p.a. Arco: bosog. p.a.z. Arco de ballestn: paquil. p.a. Arco de nubes: balangao. p.c.z. Arco de pipa: piquit. u.a. Arco de bigolon: litgit. p.a.z. Arder: siga; dabdab. p.p.z. Ardid: lalang. u.a.z. Arena: balas. u.a.z. Arenal: cabalasan. p.p.z. Arenisca tierra: bonbon. p.a.z. Arenal alto: balur. p.a.z. Arfar navo: toactoac. p.p.z. Arfar balanzas: toangtoang. p.p.z. Arfar de una parte: toas. p.a.z. Argentera: palirpalir. p.p.z. Argolla: baclao. p.c. Argolla de nariz: singsing. p.a.z. Argir: soay. p.c.z. Argir: sudia. p.p.z. Argumento: vide matoor. p.p.z. Arisco: lamaila. p.p. Aristas de arroz: longo. u.a. Arma: hinganiban. p.p.z. Armado estar: taga. p.a. Armar ballestn: dangat. p.a. Armar ballestn: balatic. p.p.z. Armar ratn: alugpit. p.p.z. Armella: singsing. p.a.z. Armona: ambahan. p.p.z. Arpa suya (har-): corlong. p.a. Arpn, lanza (har-): tumbac. p.a.

    Arpn o lengeta (har-): salait. p.p.z. Arquear algo: bayoc. p.a.z. Arquearse rama: luay. p.c. Arquearse racimo: dua. p.a. Arrabal: loas. p.a.z. Arrecifes: igang. p.a. Arraigar: gamot. u.a.z. Arraigado mal: latom. Arralar atole: lonoc. p.a.z. Arrancar: gabut. u.a.z. Arrancar: solay. p.c.z. Arrancar con races: lucat. p.a.z. Arrancar palo: loca; goar. p.a. Arrancar flema: cughar. p.a.z. Arrasar montes: payas. u.a. Arrastrar madero: saog; hela. p.a. Arrastrar: gunuy; guyur. p.c.z. Arrastrar a la sirga: ganoy. p.c.z. Arrastrar:uayuay; cayat. p.a. Arrastrar el vestido: sangiar. u.a.z. Arracimadas: pongot. p.a.z. Arrear: vide adornar. Arrebatar: agao. p.c.z. Arrebatar: dagit. p.a.z. Arrebaar: hipo. p.a. Arreboles: alangaag. p.p. Arrebujar: yucut; comos. p.a. Arrebujar: cusu. p.a. Arregazar: bocas.z. Arregazar: lulhu. p.a. Arremangar: loslos; osos. D.V.z. Arremeter: toclos; docsol. p.a. Arrendar: vide alquilar. Arreo: dayon. p.a.z. Arreo pasar: oslog. p.p. Arrepentirse: nulsul. p.p. Arresgar: hamulau-as. p.a. Arreciar dolor: dusul. p.a. Arreciar: bascug; cusug. u.a.z. Arriba en ro: ilaya. p.p.z. Arriba lo alto: itaas; ibabao. z. Arrancar clavo: tangso. p.a.z. Arribar navo: balic. p.a.z. Arribar con viento: palir. p.a.z. Arrimarse: irag; oraray. p.c.z. Arrimar: sair. p.a. Arrimar: sandig. p.a.z. Arrimarse por favor: sagsag. p.p. Arrimo hacer: sagobay. p.c. Arrimada cosa: duut. p.a.z. Arrinconarse: sooc. p.p.z. Arrinconar: sooc. p.p. Arrobarse: cutang. p.c. Arrodillarse: lohor. u.a.z. Arrodelarse: calasag. p.p.z. Arrogante: vide retador. Arrojar p.p.: pilac; balibag. p.p. Arrojar arriba: salibongbong. p.p,.

  • 11

    Arrojar de alto: holog. p.a.z. Arrojarse de alto: holog. p.a.z. Arrojarse: sogbo. p.p.z. Arrojarse: sugba. p.a.z. Arroyo: sapa. u.a.z. Arrojar: sag-uli. p.p.z. Arrollar el viento: tipioc. p.c.z. Arrollar: locot; balilin. p.p. Arrostrar: atubangan. p.a.z. Arrostrar: atubang. p.a. Arropar: taclap. p.a.z. Arroz: humay. z. Arroz, otra especie: ginatos. u.a.z. Arroz, otra especie: magiloc. p.p. Arroz, otra especie: masinao. p.p. Arroz, otra especie: magbalio. p.c. Arroz, otra especie: calaya. p.c. Arroz, otra especie: cabelao. p.c. Arroz, otra especie: tinanmag. p.a. Arroz, otra especie: tinan-ag. p.a. Arroz, otra especie: cadimayan. u.a. Arroz, otra especie: bilibir. u.a.z. Arroz, otra especie: pongdol. dv. Arroz, otra especie: tabao. p.c. Arroz: bolacnaga. u.a. Arroz: bagonhon. p.p. Arroz, otra especie: cabanay. p.c. Arroz: manongbalay. p.c. Arroz: dinalosan. p.p. Arroz: calamboganon. p.p. Arroz: macab-ac. p.p. Arroz limpio de paja: yagasias. p.a. Arroz aublado: piapi. u.a. Arroz limpio: bugas. u.a. Arroz limpio: ahao. p.c. Arroz quebrado: binlur. p.a.z. Arroz verde: pilipig. p.p.z. Arroz tostado: biti. u.a.z. Arroz cocido: can-un. p.a.z. Arrugar: culu. d.z. Arrugarse pellejo: curus. p.a. Arrugarse: curut; conot. u.a. Arrugarse: yomyom. p.a.z. Arrugarse hoja: quibicob. p.p. Arrullar paloma: agumur. p.p.z. Arrullar: duyan. p.a.z. Arrullar nio: bua; eya. p.c.z. Arrullar nio: uyuguyug. p.p.z. Arrullar nio: lipay. p.c.z. Arrumar: dugdug; irug. p.a. Arte, traza: lalang. u.a.z. Artejo de dedos: lauas. u.a.z. Artesa: pasongan. p.p.z. Artculo: butang; bolos. p.a. Artificio: lalang. Artillera: baril. u.a.z. Asa: calaptan. p.p.z. Asa de cajn: pacao. p.c.z.

    A sabiendas: hungur tuyo. p.a.z. Asador: asalan. p.p.z. Asadura: tinae. p.p.z. Asaetear: pana. p.p.z. Asaltar: salacay. p.c. Asar: ihao. p.c.z. Asar en rescoldo: lambon. p.a.z. Asar en brasas: anag; landag. p.a. Asar pltanos: gang gang. p.a.z. Asco tener: higcun. p.a.z. loor. Asquerosa: mahigcunun. p.p.z. Ascendientes: binata; guican. p.a.z. Aseado, pulido: mabirbir. p.p.z. Asegurar p.p.: tagmay+. Asemejar: subung; tondoc. Asentarse: lincor. p.a.z. Asentar con amo: lincor. p.a.z. Asentar: dahon. p.a.z. Asentarse: catin. u.a. Asentarse: piongco. p.p. Asentarse heces: lugdang. p.c.z. Asentar tablas: dapar. p.a.z. Asentarse o escribir: sulat: u.a.z. Asentarse ave: hugpa. p.a. Asentarse en rbol: holon. p.a.z. Asentarse: tongtong. p.a.z. Asentarse abejas: Tangun. u.a. Asentarse en rama: taui; taya. p.a. Asco: birbir. p.a. Aserrar: lagari. p.p. Aseverar: matoor. p.p.z. As: siling sini; subung sini. Asido quedar pez: toloy. p.c.z. Asiento: lingcoran. p.p. Asiento: langtaran. p.p.z. Asiento hacer: lugdang. p.c.z. Asiento del remero: haot. p.a. Asiento de vino: labor. p.a.z. As es: amo. u.a. mao. Asignar: timaan. p.a.z. Asir: caput. p.a.z. Asir de tener: hauir. p.a.z. Asir, prender: dacup. u.a.z. Asir del bordo: gabang. p.a. Asir de mano o brazo: tuclu. u.a.z. Asir del pie: bating. p.a. Asir muchos: tambayong. p.p.z. Asir dos cosas: laquip. u.a.z. Asir con dientes: ungut. p.a.z. Asir de brazo: bangca. p.a. Asir de los brazos: socob. p.a. Asirse buyo: cabon. u.a. Asir con dedos: camlot. p.a.z. Asistir: atubang. p.p.z. Asma: hubac; hucab. p.a. Asolar: laglag; bungcagso. p.a. A solas reir: ahat. p.a.z. Asoleada cosa: inarlauan. p.p.z.

  • 12

    Asolearse: napaarlao. p.p.z. Asolear: cular; calcag. h. p.a. Asomarse a ventana: tangbu. p.a.z. Asomarse: gabuy. p.c. Asomarse a ventana: dungao. p.a.z. Asomarse: gaua; luag. p.a. Asomar: tonga. p.c.z. Asombrar: cugmat; ducla. p.a. Asombrarse: cugmat. p.a.z. Aspar: salic. u.a. Aspar lanzadera: masagapsap; sicoan. p.p.z. Aspar lanzadera: sicoan. p.p. spera ropa: salapsap. p.p. spera: bangis; balisa. p.p. spera: sicla; inggit. p.a. spera, que raspa: caguis. u.a.z. spera: gasanggasang. u.a. spera: aplur; saplur. p.a.z. spera a labios: tolas. u.a.z. spera al comer: sagopla. p.p.z. Ascua: baga. p.a.z. Ascua hacer: baga. p.a.z. Astillas: sinapsap. p.p.z. Astillas: dinaldag. p.p. Astillero de navo: tocor. p.a.z. Ast[r]illejos: balatic. p.p.z. Astrlogo: bitoon. p.a.z. Astucia: lalang. u.a.z. Atabal: gimbal. d. Atabal: calatong. Atacarse: hinmihigot. p.p.z. Atado en hablar: dumudumu. p.p. Atado o haz: vide haz. Ataduras: gacot; goos. p.a.z. Atajar ro: sagpu. p.a.z. Atajar: abong; lambay. p.a. Atajar con razones: sambalac. u.a. Atajar: lactur. p.p.z. Atajar: bacay. p.c. Atalayar: bantay. p.c. Ataer: vide tungur. p.a.z. Ataer: labut. p.a.z. Atar: goos; higot. u.a.z. Atar con labor: posor. u.a. Atar de dos partes: cotay. p.c. Atar: bugcus; butuc. u.a.z. Atar manos: gapos; pogos. p.a. Atar manos atrs: baclir. p.a.z. Atar boca de cesto: gacot. p.a.z. Atar caas de balsa: guput. p.a. Atar cocos: taquin. p.a.z. Atar hocico: goom. p.a.z. Ataduras de hamaca: bangut. u.a. Atar navo: habay; gabay. p.c. Atar batel: taquin. p.a. Atar el salug: tagic. u.a.z. Atar cerca: quiliqui. p.p. Atar palo: gain; gacur. u.a.z.

    Atarse a la cintura: habac. u.a. Atar el tapis: hugut. u.a.z. Atar algo a la carga: Tacboy. p.p.z. Atar o pegar: tacur. u.a.z. Atar en pao: poyong. u.a.z. Atar en pao: potos. u.a.z. Atascar: goot. p.a.z.; hibon Atad: longon. u.a.z. Atavo de cuerpo: dapat. p.a.z. Atenacear: quimpit. p.a.z. Atender: namati. p.p.z. Atender o or: dungug. p.a.z. Atender quieto: inunung. p.p. Atender: hibaut. p.p. Atender: caham. p.a.; hicap. Atentar con dedos: pisil. u.a.z. Atentar fruta: pigis. u.a. Atentar con pie: sirsir. p.a. Atentar: sagabay. p.c. Atesar: mucmuc; banal. u.a. Atesar rellenando: dastuc. p.a.z. Atestar: dasuc. p.a.z. Atestiguar: sacsi. p.p. A tiempo llegar: tabo. p.a.z. A tiento: capoap; carapcap. p.p. A tiento: taghap. p.a.; tahap. p.a. Atinar el camino: toltol. p.a.z. Atinar o acertar: toon. p.a.z. Atizar: itong; sognor; gatong. d. Atizar: songlog. p.c.z. Atole: lonoc; basabasa. p.p. Atollar: goot. p.a.; tanlor. Atormentar: saquet. p.a.z. Atormentar: labag; ipit. p.a.z. Atosigar: hilo. z. Atraer: alam alam. p.a. Atraer: lumay. p.c.z. Atraer la leche: gubuc. u.a. Atragantarse: dulun; duluy. p.a. Atricin: burhi; calit. u.a. A traicin: burhi; calit. u.a.z. Atraillar: tang-col; tocog. p.p. Atrancar: solay. p.c. Arrancar: baliaut. u.a.z. Atrancar: baliaut. u.a. Atrs: saolhi; saolehe. u.a.z. Atravesada presa: banga. p.p.z. Atravesar: tala. p.a. Atravesar zacatal: ducao. p.c. Atravesado estar: balabag. p.p.z. Atravesar: acop. p.a. Atravesar cerro: liquir. p.a. Atravesar: bactas. p.c. Atravesar mar o ro: taboc. u.a.z. Atravesarse bocado: dulun. p.a. Atravesarse bebida: talaboc. p.p. Atravesarse espina: bucug. u.a.z. Atreverse: ahas; ahat. p.a.

  • 13

    Atriaca: sumpa. p.a.z. Atribular: saquet. p.a.z. Atronar: lisang. p.a.z. Atropellar: tunub; tapac. p.a. Atufarse, enojarse: tuya. u.a.z. Atn pez: alangolan. p.p. Aturdido: nalisang. p.a.z. Audiencia: holocmanap. p.z. Audiencia: holocman. p.p. Auditorio: angnamati. z. Ahuyentar: bugao. p.c.z. Aullar: ungal; oang. p.c. Aumentar hacienda: tobo. p.a.z. Aumentar, aadir: dugang. z. Aumentar racin: laya. p.a.z. Avenir ro: baha. u.a.z. Avenida pequea: lanab. u.a. Avenida: langbas. p.a. Aventajar, exceder: labi. u.a.z. Aventajarse: siha. u.a. Aventar: apayur; paypay. u.a.z. Aventurado: tubang. p.a. Aventurado: bara; palar. p.a. Avergonzar: alo p.a.; ulao. Averiguar: asoy; sayor. p.a.z. Averiguar: hiuat. p.a.z. Averiguar careando: sudia. p.a.z. A veces hacer algo: ilis. p.a.z. Aumentar: dacu. u.a.z. Aumentar: boar; damu. u.a. Aumento de siembra: uya. p.a. An: pa Aun bien que: sabali. p.c. Aunque: bisan ano. p.a. A una hacer: dungan. p.a.z. A una y otra parte: sa duha caluio. z. Aunar, unir: usa. u.a.z. Aunarse todos: Sinpan. p.a.z. Aunarse para mal: hogop. p.a. Ausencia: pagcauala. u.a.z. Autor dueo: tagbuhat. p.p.z. Avanillo: apayur; paypay. u.a. Avante: tampioc; somol. D.V. Avaricia: imut. p.a. Ave: lamgam; pispis. p.c.h. Ave de rapia: mananagit. u.a.z. Avecindarse: banua. p.c.z. Avecindarse: ayon. p.a.z. Avisado: inunung. p.p.z. Avisado: buut. u.a.z. Avisar, hacer saber: Napahabalo. z. Avisar, hacer saber: napabalo. z. Avisar as: pagpahabalo. z. Avisar o decir: silong. p.a.z. (H)aba de ser: cunta. p.a.; unta. (H)aba de ser: cunta. p.a. Avivar fuego: siga. p.a.z. Ay!: arug; agugu. u.a.

    Ay o guay has!: abu. u.a. Ay!, admirantis: aba! abao!. p.p. Ay de m!: cailo aco. p.p. Aya: iloy iloy. p.c. Ayer: cacolop. p.a. Ayudar: apin. p.a. Ayudar: bulig. p.a. Ayudar: tabang. p.p.; laban. p.a.z. Ayudar a la vela: sogot. u.a. Ayudar a red: bayog. u.a. Ayudar en obra: sogop. p.p.a. Ayudar en obra: alayon. p.p. Ayudar en ria: gubuc. p.a.z. Ayudar a vencer: dagon. p.a.z. Ayudar a decir: tugda. p.a. Ayudar a bailana: alabay. u.a. Ayudar [a] carga[r]: dohol. p.a.z. Ayudar a descargar: dauat; ubus. u.a. Ayunar: poasa. p.p.z. Ayunar por muerte: auut. p.p. Ayuno estar: nagahayat. u.a.z. Azada de hierro: tagar.u.a.z. Azada de palo: bahar; gahoc.p.c. Azar: Malaut nga palar. u.a.z. Azul: vide tinimga. p.p.

    B ANTE ALIAS Baba, babear: lauay. p.c.z. Bacilar: duhaduha. u.a.z. Bacn: pamosonan. p.p.z. Bculo: tongcor; songcor. p.c.z. Badajear: basal. u.a.z. Badea: barir. u.a. Bagre (v-): tabang cu. p.p. Baha (vaia): sogor; looc. p.a. Bailar trompo: tiog. p.a. Bailar: sayao; saot. p.c. Bailar dos: sabay. p.c.z. Bailar mujer: gubuy; yucbu. p.a. Bailar la bailana: taluc. u.a. Baja cosa: hababa. u.a. Baja tierra, valle: ubus. u.a.z. Baja estar: ubus. u.a.z. Baja en calidad: cubus. u.a.z. Baja o corta: cubus. u.a.z. Baja voz: hagobhob. p.p.z. Bajar cabeza: doco tangu. u.a. Bajar: tugbung; dagondon. p.a. Bajar generalmente: panaog. u.c.z. Bajar ro: ilig. p.a.z. Bajar ngel: cunsar. p.a.z. Bajar los ojos: tamur. p.a.z. Bajar perro: togpa. p.a.z. Bajar ave en suelo: hugpa. p.a. Bajar escurriendo: dalio os-os. p.p.z. Bajar de caballo: lusar.u.a.

  • 14

    Bajar colgada. tonton. p.p.z. Bajar la vela: lucas. p.a.z. Bajar vela: landac. p.a. Bajar rbol: pocan. p.a.z. Bajar [y] subir olas: poar. p.a. Bajar mar: hunas. u.a.z. Bajar voz: higauus; hagaohao. p.p. Bajo: hababas. p.c.z. Bajo a hondo: ilalum. p.p.z. Bajo de casa: silong. u.a.z. Bajo entre olas: ticumba. u.a. Bajos con agua: alangan. p.p. Bala: ponglo; tambilang. p.p. Baladrear: gasur; sucur. p.a. Balayos: nigo. p.c.z. Balayo: italahop. p.a.z. Balanza de coco: paya. u.a.z. Balancear: quibang quibang. p.p. Balancear: ling gang. p.a. Balancear: quilas. u.a.z. Balar, balido: huni. p.a. Balar: halahala. d. Balar cervatico: tili. u.a. Balcn: talangbuan. p.p.z. Baldado: sampil. p.a. Balde: timba. p.p.z. Baldo: uay buhar. p.p.z. Balda cosa: ginhiambitan; sangatanan. z. Ballena: tandayag. p.p.z. Ballenato: bongan siso. p.p.z. Ballestn: balatic. p.p.z. Ballestn de ratn: alugpit. p.p.z. Ballestn para monos: gaua. u.a. Balsa y hacella: gaquit. p.a.z. Baluarte: cota. p.a.z. Bambalearse: soyosoy; duug. p.a.z. Bambalearse: songloy; sumung. u.a. Bambalearse cabeza: duug. p.a.z. Bambalearse casa: tandug. p.a.z. Bancada de navo: loang. p.c.z. Bancada de popa: quigalan. u.a. Bancada de proa: taglauig. p.a. Banco de arena: pasil. u.a.z. Banco de arena: bacolor. p.p. Banda allende (v-): taboc. u.a. Bandada (v-): lumayagan. p.a. Banda gala (v-): banda. p.a. Banda lado (v-): luyo. p.a. Bandera (v-): tong gol. p.c. Bandera (v-): casicasi. p.p.z. Bando, mandato (v-): sogo. p.a.z. Bando echar (v-): salihog; baliga. Baar: digos. p.a.z. Barandillas (v-): calimposo. p.p. Barata: dile mahal.z. Barato dar: salap; ualas. p.a. Barba, quijada: sulang. u.a.z. Barba o bigotes: bungut. p.a.z.

    Barbar: vide bungut. p.a.z. Barba bifurcata: bulhay.p.c. Barba sumida: yacmu. p.a.z. Barba de gallo: pamitay. u.c.z. Barbas de peces: gangao. p.c. Barbacoa: tapa. u.a.z. Barbascos para peces: tuba. p.a.z. Barbacana: vide cerca. Brbara persona: buang; pungag. Barbero: mangangalot. p.p.z. Barjoleta: puyo. p.a.z. Barloventear: biloc. p.a.z. Barniz de navo: galagala. p.a.z. Barniz chaln: dalanang. p.p.z. Barnizar: buli;bulit. p.a. Barnizar: capur. p.a. Baro: baloc. p.a.z. Barra de hierro: baol. p.a. Barra de ro: gibuangan. d.z. Barra de plata o oro: tunao. p.c.z. Barranca: pifong. u.a. Barranca en ro: pangpang. p.a.z. Barrenar: locop. p.a.z. Barreno: bilibog. p.p. Barreo: langa langa. p.p. Barrer: silhig. p.p.z. Barrer: sighin. p.a. Barriga: tian. p.a.z. Barriga: pos-on. D.V.z. Barrigadas dar: ayor. u.a.z. Barrign: siar. p.c.z. Barrio: pagmolo. p.p. Barrio: vide balangay. p.c. Barro o lodo: lapoc. p.a.z. Barro de cara: ambolong. p.p. Barruntar: hangup. p.p. Barruntar: bati. p.a.z. Basa: bungsar. p.a. Basta: amoma. p.p.z. Bastar: sanang. u.a. Bastante: ayao. p.c.; sarang. u.a. Bastimento: ginhaua. p.p.z. Bastimento de viaje: balon. p.p.z. Bastn: tongcor; songcor. p.c.z. Basura (v-): sagbut. p.p.z. Basura: sagout; linghur. p.c. Basura de mar: salibug. p.p. Basura en ro: loloc. p.c. Batea para oro: dulang. p.a.z. Batel de popa: tundaun. p.p. Batir alas: capa capa. u.a.z. Batir artillera: bung cag. P.a.z. Batir hoja: batbat. p.a. Batir huevos: lutic. u.a. Batir las olas: dapia. p.c.z. Batir mezclando: labogay. p.c. Bausan: langa. p.a. Bautizar: buag. p.a.z.

  • 15

    Bazo: bagu. u.a.z. Bazucar: sipoc; sino. u.a. Beber: inum. p.a.z. Beber, dar vez: tagay. p.c.z. Beber animal: laclac. p.p. Beber aves: suyup; tolos. b. u.a. Beber a bruces: suyup. u.a.z. Beber a porfa: bacayao. p.p. Beber con sag-ub: ong ong. D. V.z. Beber dos: itib. p.a. Befa hacer: yamir. D.V.z. Beber mucho: yumyum. p.a. Beber pitarrilla: hirup. h.p.a. Belorta: piquir. u.a.z. Belorta: bangcolas. u.a. Bellaco (v-): vide samoc; dahuc. d. Bellaco (v-): pintas; tamla. p.a. Bellaco, malo (v-): maraut. p.p.z. Bella cosa: vide hermosa.z. Bellota (v-): bonga; libacao. p.c. Bendecir: dalangin. p.a.z. Bendita cosa: bendita.z. Beneficiar palmas: sang-gut. p.a. Beneficio o ddiva: hatag. p.a.z. Benigno: punggur; ambolong. p.p. Benigno, vejiga: libotog. p.p. Berengena (v-): talong. u.a.z. Bermejo: bulagao. p.c.z. Bermelln: sibucao; lino. u.a. Berraco (v-): butacal. p.p.z. Berr[e]ndo animal: igal. p.a. Besar: haluc. d.z. Bestia: utananap. u.a.z. Betn, betunar: capur. p.a. Bejuco (-x-): ouay. u.a.z. Becerrito: nati. u.a. Bien es o est: maayona. z. Bien nombre: caayo. p.p.z. Bien hacer: nacaayo. p.p.z. Bienes: caayohan. p.p.z. Bien poner: napahagayon. z. Bien hacer: lolot. p.a.z. Bienhechor: utalolot. p.a.z. Bien hecha persona: baihon. p.a.z. Bien quiero: hirop. u.a. Bilma: tampul. p.a. Bisabuelo: apo. p.a.z. Bisojo (vis-): libat. u.a.z. Bisoo (vis-): bago. p.a.z. Bisoo en mar (vis-): basbasun. pp. Bizarro (viz-): baihon; dayan. p.a.z. Bizco (v-): lising; libat. u.a. Bizco (v-): vide manoc. u.a.z. Biznieto: apo; satohor. u.a.z. Blanca cosa: tagili. D.V. Blanco a que se tira: patigo. p.a. Blanco, blancura: poti.z. Blanco, no pintado: palao. p.c.

    Blanco animal: ugis. u.a.z. Blanco de ojo: langit langit. p.p.z. Blanco de ua: tamartamar. p.p. Blanda: lomo. u.a. Blanda: yucyuc. p.a. Blanda arena: haboc. p.a. Blanda como postema: hanac. p.a. Blanda cosa: homoc; lubay. p.c. Blandeable: pigao; lobor. p.a. Blandear casa: utarutar. u.a. Blandear palo: buyoc. p.a.z. Blanquisco: duas. u.a.z. Blasfemar: daut; buyayao. p.p. Blasonar: dangin. p.a.z. Bobear: hurung. u.a.z. Bobo: borong. u.a.z. Boca, en general: baba. D.V.z. Boca abajo: yaub. u.a.z. Boca abajo tendido: dapa. u.a.z. Boca arriba: hayang. p.a.z. Boca arriba tendido: holos. p.a. Boca de corral: ngangaan. u.a. Boca de estmago: solocsoloc. p.a.z. Boca de hueco: bingit. u.a. Boca de largar: singi; sipi. u.a. Boca de lazo: laang. p.a.z. Boca de pozo: liab. p.a.z. Boca de ro: giboang. p.c.z. Boca de sacabuche: sanagbu. p.p. Bocado: hungit. p.a.z. Boca mordiendo: angcab. p.a.z. Bocanada de viento: bosoboso. p.p. Boca recogida: himus. p.p. Boca tuerta: hiuit quiuit. u.a. Bozal, torpe: bimal. p.c. Bochorno: alanga ang. p.p. Bodas: Pagpangasava. p.p.z. Bodoque: Songlo. p.p. Bofes: baga. p.a.z. Bofetn dar: tampa sagpa. p.a. Bofetn dar: picpic. u.a.z. Bogar: vide remar. p.c. Boya: patao. p.c.z. Boyante navo: lutao. u.c.z. Bola: bola.z. Bolina, bolinear: biloc. p.a.z. Bolina boral: sondong. p.a.z. Bolsa: puyopuyo. p.p.z. Bolsa del habacan: bingquiz. p.a. Bolsa de pesas: caray. p.c. Bolsas: pantog. u.a.z. Bomba: hinubigan. p.p.z. Bonanza: linao. p.c.z. Bondad: caayo. p.p.z. Bonete: calo. p.a.z. Bonita cosa: maayo ayo. p.p.z. Boiga: tae. p.a. Boquear: tinga; hiyangu. u.a.

  • 16

    Borbolleta: bola. u.a.z. Borbolln: boang boang. p.p. Borbolln, chorro: bundauog. p.c. Bordar: liloc; badlis. u.a.z. Bordo de navo: dalili. p.p.z. Bordo de ropa: sirsir. p.a.z. Bordo de vaso: ngilit. p.a.z. Bordn traer: songcor. p.c.z. Borla: pamalompong. u.c. Borla del cris: culili. p.p.z. Borona: daua. p.a.z. Borujo: ubas. p.a. Borujo de pangasi: basi. u.a. Borracho: mahurubgun. p.p.z. Borracho estar: hubug. d.z. Borrar: para; panas. p.p. Borrar: hibon. p.a.z. Borrasca: onos. u.a.z. Borrn, borrar: dagta. p.a. Bosar la leche: dul-ay. p.c.z. Bostezar, bostezo: lagbag. n.a. Bota, herramienta: habul. p.a.z. Bota, punta: sumpu. u.a.z. Bota, punta: sang sang. p.p.z. Bota, punta: omol. p.a. Bota, punta: donpol. p.a.z. Botar el navo: tolac. p.a.z. Botar el navo: tucun. u.a.z. Botar navo: tolor. p.a.z. Bote de pelota: ompoc. u.a.z. Botijones: tibor. u.a.z. Botijuelas: tuytuy. p.c.z. Botn, botones: (?) z. Botn corredizo: potic. u.a.z. Botn de flor: potot. p.a.z. Botn de fuego: paso. p.a.z. Botn de lo que brota: bocol. u.a. Bracear (-z-): hayon. u.a.z. Bracear (-z-): quiay quiay. p.c.z. Bracear (-z-) andando: cauay. p.p. Bracear, tirar: habiug. p.c. Bragado: cambang. p.a.z. Braguero: bahag. u.a.z. Braguero manta: tampi. u.a.z. Bramar cervatico: tili. u.a. Bramar vaca: gaab. p.a.z. Bramar viento: dagohong. p.p.z. Brasa hacer: baga. p.a.z. Brasa coger: cac-ha. p.a.z. Brasero: bagahan; cacahan. p.a.z. Brasero: calan. u.a.z. Brasil: sibucao. p.c.z. Braza: dupa. p.a.z. Braza: licus. p.a.z. Braza de antena: cuilao. p.c. Brazo: murcon. p.a.z. Brazo de ro: sanga. u.a.z. Brazos de peso: binaybinay. p.c.

    Brazos [de] alacrn: cagat. p.a. Brazos de pulpo: gauay. p.c. Brazudo: butcunan. p.p.z. Brava: ila; ilahas. p.p.z. Bravatas: gasur. p.a.; sucur. p.a. Bravo: bangis. u.a. Brea: salong. p.c.z. Brea blanca: lunay. p.c.z. Brear: buli; bulic. p.a. Bretn: sarinsing. p.p.z. Breve, presto: dali; dagmir. p.a.z. Breve pltica: lactur. p.p.z. Brevedad: lacturan. p.p.z. Brillar: vide relucir. Brincar: sarsar. p.a.; lucso. Brincar: ambac ambac. p.p.z. Brincar as: sayao; uyaruyar. p.p. Brincar nio: ababaqua. p.c. Brindar: pana. p.a.; salabar. p.p. Brindar: alap. p.a.; gasa. p.a. Bro, apremio: sugus. p.a.z. Brioso, mandador: sugus. p.p.z. Brisa (--): vide viento. Brizna: vide bignit. p.a. Brizna, parte: quibit. p.a. Brocal de hoja: balangbang. p.p. Broches de oro: gansing. u.a. Broma: tamiloc. p.p.z. Bronce: tumbaga. p.p.z. Broquel: calasag. p.p.z. Brotar: giliu. p.c. Brotar: guruc; tobo. p.a. Brotar: orlot. u.a.z. Brotar o nacer: tuluc. p.a.z. Brotar hijo de caa: borlo. p.a. Brotar renuevo: salingsing. p.p.z. Brotar tallo: tugbu. p.p. Brumar: daog; datog. p.a.z. Bruir mantas: bunal. p.a.z. Bruir pao: bulalo. p.p.z. Brujo (-x-): aloc; asuang. u.a. Bruto: mananap. u.a.z. Bubas: bangtas. p.a. Bubas, pocas: tabucao. u.a. Bucear: salum. z. Buche: tongol. p.a.z. Buche de ave: balonbalonan. p.p. Buena cosa: maayo. p.a.z. Bfalo: carabao. p.a.z. Bufar: posnga. p.a.z. Bho o lechuza: bucao. p.c.z. Bullirse: giho; lihoc. p.a.h. Bullirse gusanos: hiual. p.a.z. Burbuja: bola. u.a. Burlar: ya-oya-o; tiao. p.c.z. Burlar: yam-ir; ngiao. p.c. Burla hacer: suliga. p.p. Burlar remedando: ogiat. p.c.

  • 17

    Burlar, escarnecer: yubit. p.a.z. Burlar jugando: halug. d.z. Burujn en tierra: halocab. p.a. Buscar: quita; sagap. p.a..h. Buscar al tiento: cahain. p.a. Buscar por rastro: asoy; osoy. p.c. Buscar as: sugmac. p.a. Buscar, tomar fuego: bugcat. p.a.z. Buscar sementera: tala. p.a.z. Butrn grande: bobo; boliar. p.p. Butrn pequeo: taon. p.a. Buyo: buyo. p.a.z. Bujeta (-x-): lalanhan. p.p.z. Bujeta (-x-) de algalia: suyan. p.a.

    C ANTE ALIAS Cabal: tuman. p.p.z. Cabal: tacus; sarang. u.a. Cabal en peso: sungcar. p.a.z. Cabal: ayao. p.c.z. Cabeza: olo. p.a.z. Cabeza de genital: omor. p.a. Cabeza de tronco: pono. p.a. Cabeza: panganauay. p.c.z. Cabeza a palo: taclu. p.a. Cabeza abajo: toar. p.a.z. Cabezadas dar: toctoc. u.a. Cabecear (-z-): doca; tocamo. u.a. Cabecear (-z-) negando: lungu. p.a.z. Cabecera: vide olo. p.a.z. Cabello: bohoc. u.a.z. Cabello plano: tunhay. p.a.z. Cabello crespo: culung. u.a.z. Caber: sarang. u.a.z. Caber al justo: igo. p.a.z. Caberle: tungur. u.a. Cabizbajo: doco. u.a.z. Cabizbajo: dungas. p.a.z. Cable: lauig. u.a.z. Cable de bejucos: dandan. p.a. Cable de popa: buli buli. p.p. Cabo de cuchillo: polo. p.p. Cabo de candela: opos. p.p. Cabo de palo: pono. p.a. Cabo: dolho. p.a. Cabra: canding. u.a.z. Cabrillas, olas: dasi. u.a. Cabriolas: sarsar. u.a. Cabrito: nati. u.a.z. Cabrn: lambayan. p.a.z. Cacarear, cacar: putac. u.a.z. Cazable: unao. p.c.z. Cazador perro: mangtas. u.c.z. Cazar: vide ayam. p.a.z. Cazar con redes: batung. p.c.z. Cazar [con] ballestn: balatic. p.p.z. Cazar con liga: polor. p.p.

    Cachorro: iro; tio. u.a. Cachonda: igal; quipal. p.a. Cada da: arlao arlao. p.c.z. Cada uno: vide tagra. z. Cadena: talicala. p.p.z. Cadera: balicauang. p.p.z. Cadera: balat-ang. p.p.z. Cadillos: ducut. p.a.z. Caduco: ulianun. p.p. Caer: holog. p.a. ubi plura[l] (?). Caer de hocico: dagpa. p.p.z. Caer de manos: sucamang. p.p.z. Caer de espaldas: hayang. p.a.z. Caer de otro modo: ticuang. p.a.z. Caer lo enhiesto: pocan. p.a.z. Caer de pies: bolhog. p.a.z. Caer lo de encima: palin. u.a.z. Caerse carga: bolagsac. p.p.z. Carsele: butauan. p.p. Caerse: dingding; sucab; gapi. d. Caerse la pluma: dolo. p.a.z. Caerse el caballo. anot. p.a. Caerse fruta: polac. p.a.z. Caerse: nabuilao. p.c. Caer en peligro: tabo. u.a. Caer agua: avac. p.a. Caerse hoja agostada: data. u.a.z. Caerse postilla: bacbac. p.a.z. Caer en poso: tibsoc. p.a. Caer en falta: utoao. p.c. Caer el sol: hagmoc. p.a. Caerse ala: lay lay. p.c. Caer los de un lado: palas. p.c. Cagada: tae. p.a.z. Cagar: caoolo; pasmos-on. p.a. Cagadura: tubul. u. a z. Cagada de nio: camandag. u.a.z. Cagada de nio: igit. u.a.z. Cagada de ratn: iti. u.a.z. Cagarruta: igot. p.a. Cagar las bragas: lopot. p.a. Caimn: buaya. p.p.z. Caimn: balangytao. p.c.z. Cal: apog. p.a.z. Cal mal cocida: bagangbang. p.p. Calabazas: tabiayong. p.p.z. Calabacillas: aboba. p.p. Calavera: olo; saminatay. z. Calafatear: dutdut. p.a.z. Calambre: quimay.p.c.z. Calar lo lquido: hunub. u.a.z. Calcaar: ticur; bool. u.ah. Calzada: quinocotaan. z. Calzarse: hocas. p.a.z. Calzar zapato: soob. u.a.z. Calzar hacha: suun. p.a.z. Caldear, pelar: dilua. p.c. Caldera: cava; daloasi. p.p.

  • 18

    Caldero: timba. p.p. Caldo: sabao; tasic. h.p.a. Calentar: init. p.a.z. Calentarse a fuego: dang dang. p.a.z. Calentar: dang gas; panalang. p.p.z. Calentar hoja: laub. p.a. Calentar morisqueta: calo calo. p.p. Calentura: hilanat. p.p.z. Calentura con fro: taquig. u.a.z. Calentura quitarse: houas. p.c.z. Caliente: mainit. p.p.z. Callar: hipas; hilum. p.a. Callar y callado: utumu. p.a. Callar, encubrir: lilong. p.a. Callado: mapuyo. p.p.z. Calle: lansangan. p.p. Calle o camino: dalan. p.a.z. Callo: cobal; lupac. p.a. Calmar, calma: linao. p.c.z. Calor: init. p.a.z. Calor del fuego: danggas. p.a.z. Calosfro: halomhom. p.p.z. Calva, calvo: upao. p.c.z. Cama o catre: bangcaso. p.p. Cama de puerco: dogmon. p.a.z. Camada de pollos: anac. p.a.z. Cmar: vide cagada (?). Cmaras tener: caolo. p.p.z. Cmara o aposento: sulur. u.a.z. Camarada: abian; upur. u.a. Camarn: camalig. p.a.z. Camarones de mar: hipon. p.a.z. Camarones de ro: olang. et a.u.a.z. Camainar: lacar; panao.h.p.c. Camino abierto: sangcar.u.a. Camino, calle: dalan. p.a.z. Camotes: ubi; gabi. u.a.z. Campana: linganay. p.p.z. Campanas: agung. et. a.p.p.z. Campanillas: bola; tilaoc. p.p. Campo: datag. p.a.; datagun. pp.z. Campo: banua. p.c.z. Campo, vega: patac. p.a.z. Canal en madero: lugi. p.c. Canal o reguera: silog. p.a. Canal: dapit. p.a. Canal en ro: ilog. p.a.z. Canal en mar: bungalo. p.p. Canalado madero: bacalan. u.a. Canas, cano: uban. p.p.z. Cncer (canzer): cagao. p.c.z. Canela: utana. p.a.z. Cangrejo: alimango. p.a.z. Cangrejos: casag; bacoayan. etc. Canilla: vide tol-an. p.a.z. Cansarse, cansar: burlay. p.c.z. Cansarse: guol. p.a.z. Cansarse el que nada: capoy. p.c.z.

    Cansar de hablar: yampa. p.a. Cansarse: lang-cag. p.a. Cansarse: hauus. p.a. Cantar: ambahan. p.p. Cantar de boga: hulu. p.a. Cantar en boga: sabi. p.a. Cantar con tesn: hucay. p.c. Cantar a la boga: batbat. p.a.z. Cantar exequias: canugon. p.p. Cantar, llorar: bagao. p.c. Cantar a vez: huni. Cantar gallo: talaoc. p.c.z. Cantar lechuza: cao cao. p.c. Cantar limocon: culu culu. p.a. Cantarillo: tibor. u.a.z. Cntaro: banga. p.a.z. Cantera: vide tubag. u.a.z Cantidad: vide caracu. u.a.z. Canto de piedra: bato. u.a.z. Caa: cavayan; patibongon. u.a. Caas: dalosan. p.p.; bagacay. p.p. Caa que brota: tangbo. p.a.z. Caa delgada: halasamun. p.a.z. Caa entera: layo; bolos. u.a. Caa poco hueca: piongan. p.p.z. Caa maciza: libon. p.a.z. Caa dulce: tubo. u.a.z. Caa maciza: balocaui. p.p.z. Caa de arroz: dagami. p.p.z. Caa del timn: caling. u.a.z. Caa de nipa: pauur. p.p.z. Caa fstola: balayong: p.p. Caa vieja: balbag. u.a. Caa de pescar: balaugan. p.c. Caa para cortar: layi. u.a.z. Camo: lanot. p.a.z. Caizo: siclat. z. Caizo: langcapan; papag. p.p.z. Caizo de bolos: amatong. p.p. Can de pluma: bolbol. p.a.z. Can de fuelles: pamuryong. p.p. Cao de orina: ilihan. p.p.z. Cauela: coging. l. cogit. u.a. Cauelas: lipac. u.a.z. Cauelas de ponot: lag-i. u.a.z. Cauelas de ponot: tolasoc. p.c.z. Cautillo: lalacpun. p.p. Cauto: pasoc. u.a. Cautos con tapn: luca. u.a. Cauto: ginlayon. p.p. Cauto de pangasi: halasam. u.a.z. Cauto de agua: galung. u.a. Cauto de cal: atagan. u.a. Cauto fuelle: tayhup. u.a.z. Cauto de tuba: salor. u.a.z. Cauto: buli; loco. p.a.z. Capacho: andolan. p.p. Capitn: el mismo.

  • 19

    Captulo: bolos. u.a.z. Capn: minibotoan. p.p.z. Capullo: alucaba. u.a.z. Capullo en botn: potot. p.a.z. Cara: nauung; guya. u.a. Caracoles de mar: lagang. u.a.z. Carbn, hacello: uling. p.a.z. Carcaj: talangan. p.p. Carcajadas: halacahac. p.p. Carcoma: bocboc. p.a.z. Carcomer: bocboc. p.a.z. Crcel: bilangoan. p.p.z. Carcelaje: tang tang. u.a.z. Cardenal: labur. u.a.z. Cardo: catang catang. p.p. Cardume: pondoc. p.a.z. Carearse: sudia. p.p.z. Carecer: uala. u.a.; ualaay. p.c. Caresta: mahal. u.a.z. Caresta: vide bili. u.a.z. Carga: dala. u.a. Cargar a otro: dohol. p.a.z. Cargar a cuestas: baba. D.V.z. Cargar al hombro: pas-an. D.V.z. Cargar persona: osong. p.a. Cargar en la cabeza: locdo. p.a.z. Cargar navo: lolan. p.a.z. Cargado, sumido: labo. p.a. Cargado de proa: sucmur. p.p. Cargado de popa: ugsang. p.p. Cargar carne salada: daog. p.a.z. Cargada persona: bug-at. p.a.z. Cargo: catungdanan. p.p.z. Caricia: hailo. p.a.z. Caricia: ogay. p.p.z. Caridad: paghigugma. p.p.z. Caritativo: malolot. p.p.z. Carlear: hagac; hacal. p.a. Carmenar: notnot; dotdot. p.a. Carnaza de rbol: alamay. p.c. Carne generalmente: onor. u.a.z. Carnuda cosa: maonor. p.p.z. Carne fresca: lab-as. p.p.z. Carne de coco: calocohon. p.a.z. Carne de coco: lugit. p.a.z. Caro: mahal. u.a.z. Carpintero: panday. p.c.z. Carraspera: asgar. p.a. Carrera: pagdalagan. p.p.z. Carrera en red: batasan. p.p.z. Carreta: garingan. p.p.z. Carrillo de polea: golong. u.a.z. Carrillo: apapangig. p.p.z. Carrizos: tigbao; tulibao. p.c. Carro: galingan. p.p.z. Carta: sulat. u.a.z. Cartn: alolong. p.p. Casa y hacella: balay. p.p.z.

    Casilla: balaybalay. p.p.z. Casado: mino. p.a.z. Casarse varn: asaua. p.a.z. Casarse mujer: bana. p.p.z. Casarse con segunda: sandil. u.a.z. Casarse amancebados: cubut. p.a.z. Casarse en otro pueblo: tuyo. p.a.z. Casarse ellos: topo. p.a.z. Casar a los nios: hucut. u.a.z. Casados un par: asaua. p.a.z. Casamentero: cagn. p.a.z. Casamiento celebrar: hungao. pc.z. Casar caa, etc: basag. p.a. Cascadalosa: balana. z. Cscara de arroz: tahup. p.a.z. Cscara de fruta: panit. p.a.z. Cscara de coco: bonot. u.a.z. Cascarn: pinus-an. p.p.z. Cascabel: golong golong. p.a.z. Casco de coco: bagol. u.a.z. Casco de cabeza: bagol bagol. p.a.z. Casco quebrado: bica. p.p.z. Casco, pedazo: tipic. u.a.z. Casillas de abejas: gahang. u.a. Caso hacer: tahor; taha. p.a.z. Caspa: aricdic; daqui. u.a. Casta: vide gican. p.a.z. Casta cosa: vide olay. p.c.z. Castaa: cagay. p.c.z. Castaeta de boca: taclap. p.a. Castaetear: ligatoc. p.p. Castigar: saquet. p.a.z. Castigar: onong. u.a.z. Castigar, vengar: balus. p.a.z. Castigar Dios: baliu. p.c.z. Castigar Dios: molay; tuyao. pc. Catarata: bulug; cugita. p.p.z. Catarata nube: colap.z. Catarro: obo. p.a.z. Catarro: sip-on. u.a.z. Cataviento: casi casi. p.p.z. Catequizar: nagatoon. p.p.z. Catecmeno: napabauag. Catorce: napolo cag opat. z. Caudal, trato: calacal. p.p. Caudal: pohonan. p.p.z. Caudillo de navo: tomoay. p.p. Caudillo as: bolor. p.a. Caudillo, cabeza: olo. p.a.z. Caudillo mayor: pono. p.a.z. Cautela: andam. p.a.z. Cautela: pagsoab; luib. u.a. Cauteloso: soab; luib. u.a. Cauterizar: paso. p.p.z. Cautivar y cautivo: bihag. p.a.z. Cava, foso: cot cot. u.a.z. Cabalgar (-v-): saca. u.a.z. Caballa pez (-v-): agumaa. p.p.z.

  • 20

    Caballete de ave (-v-): cagubcub. p.p. Caballete de tijeras (-v-): daog. p.a.z. Caballete de casa (-v-): bobong. p.a.z. Cavar: bac-ar; bugual. p.c. Cavar: cotcot; caycay. p.c.z. Caverna: tangub. u.a.z. Caja redonda: bohon bohon. p.p. Caja larga: sorong sorong. u.c. Cajones: honos honos. p.p.z. Cazcarrias: igit. u.a.z. Clamar por favor: alaba. p.a. Clara noche: sanaao. p.c.z. Clara de huevo: langit langit. pp.z. Clara agua: tin-ao. p.c.z. Clara luca: sinao. p.c.z. Clara con luz: paua. p.a. Clara palabra: sayon. p.a.z. Claro, patente: dayag. u.a.z. Claro sonido: tonog. u.a.z. Claro: salumsum. p.c. Claro, poco: utapava. pp. Clavar: lansang. p.a.z. Clavar punta: suclat. u.a. Clavija: lubagun; lisoon. p.p.z. Clavito: bansil. p.a.z. Clavito de caa: totoc. u.a. Clavo de hierro: lansang. p.a.z. Clavo del pie: lobot. p.c. Clavo de comer: sanqui. p.a. Clavo tachonar: posar. u.a. Clima: banoa. p..c.z. Cloquear: cotoc cotoc. u.a.z. Clueca: lumlum. p.p.z. Covacha (-b-): siclub; sicub. p.a. Cobarde, cobarda: talao. p.a.z. Cobertera: taclub. p.a.z. Cobertor: tabon. u.a.z. Cobrar: socot. p.c. Cobrar salario: sohol. p.a.z. Cobrar tributo: buhis. u.a.z. Cobrar de esclavo: dagupan. p.a. Cobrar resto: hingayao. p.a. Cobrar derrama: amot. z. Cobrar: hinguli; huinguli. Cobrar del hijo: lipot. z. Cobre: tumbaga. z. Cocar el mono: acla. Cocha ah!: busa. u.a.z. Coco de palma: lubi. p.c.z. Cocos pequeos: pilipug. p.p.z. Cocos, otros: coyamamis. p.p.z. Coco enano: potpot. p.a.z. Coco de bonot: lubacan. u.a.z. Coco para beber: hongot. p.a.z. Coco, casco: bagol. u.a.z. Coco de pitogo: pitogo. p.p.z. Codada dar: sicul. u.a. Codiciar o codicioso: imut. p.a.

    Codo: sico. p.a.z. Coetneo: dungan. p.a.z. Coger: coha. p.ai.z. Coger del suelo: polot. p.a.z. Coger rayando: cogit. p.a.z. Coger escudilla: calos. u.a.z. Coger agua: alub-ub. p.p. Coger arrebatando: hugnit. p.a. Coger fruta: dogdog. p.a. Coger sin pezn: popo. p.a.z. Coger: camlot. p.a.z. Coger: singit. p.p. Coger a puados: hacup. p.a.z. Coger en el puo: cumu. p.a.z. Coger adlteros: abot. u.a.z. Coger, prender: dacup. p.a.z. Coger con lazos: lit-ag. p.a.z. Coger pasito: sig-mit. p.a.z. Coger ropa: buclas. p.c.z. Coger debajo: holog: p.a.z. Coger el pie: bating. p.a. Coger de dos pies: bicuang. p.c.z. Coger en rosca: balalao. p.c. Coger caimn: subar. u.a.z. Coger en saco: camasa. p.p. Coger arroz, etc.: ani. p.a. Coger caa dulce: tigpo. p.a. Coger entresacando: hapao. p.c.z. Coger el rebusco: hagdao. p.c.z. Coger del ro: sapur. u.a. Coger cosas juntas: saquip. u.a.z. Coger entre tablas: sugpit. p.a.z. Cogerse entre duro: dat-ul. d.z. Cogerse dedo: turtur. p.a.z. Cogerse cangrejo: pislit. p.a.z. Coger arrullando: cascas. u.a.z. Coger hudos: sagup. u.a.z. Coger los cabellos: pongos. p.a.z. Coger brazas: cacha. p.a. Cogollo: ogbus. u.c. Cogollo, palmito: obur. p.a.z. Cogollo que crece: alisoso. p.p.z. Cogollo, lo duro: apngal. p.a. Cogollo de palma: lucay. u.a.z. Cogollo de caadulce: paca. z. Cogollo de ubi, etc.: sula. u.a. Cogollo y echalle: orlot. u.a.z. Cogollo de carrizos: supo. u.a.z. Cogote: tangcogu; tingcoy. p.p.z. Cogujn: vide posor. p.a.z. Coheche y cohechar: hiphip. pp.z. Coyuntura: boco boco. p.p.z. Coyuntura: luar; luta. p.a. Cola de animal: icog. p.a.z. Cola de gallo: laui. p.a.z. Colar: sala. z. Colarse: losot. u.a.z. Colar harina trigo: ayag. p.c.

  • 21

    Colear: icog; ulug ulug. Colegir: hangup. p.p. Clera en ojo: aquig. p.a. Clera trocada: dalag. u.a. Colrico: aquig; pungut. u.a. Coleta de cabello: ulug. p.a.z. Colgadizo de casa: salili. p.p.z. Colgado pendiente: cabit. u.a. Colgar: sab-ong; san-ang. u.a. Colgar: bitay. p.c.z. Colgar o prender: sulaot. p.p. Colgarse culebra: bitin. p.a.z. Colgar apesgando: yotyot. p.a.z. Colgar ropa: sablay. p.p.z. Colgar dosel: sab-ung. p.a.z. Colituerto: talingi; hiling. u.a. Collado: talaytay. p.p.z. Collar de oro: binutung. p.p.z. Colmo: otong otong. p.p. Colmo y colmar: olong. u.a.z. Colmena: vide anila. p.p. Colmillo: tango. u.a.z. Colmillo: sarigan. u.a. Colmillo: bang-guil. p.a. Colmillo: sigmit. p.a. Color: panduc. pc. Color de oro: polog. p.a.z. Color blansquisco: lusao. p.c. Color malo: bughao. p.c.z. Color fusco: vide buluc. p.a.z. Color encarnado: hinipon. u.a. Color ceniciento: tabonon. p.p.z. Color de teir: gumus. p.a. Color de pintar: talag-cut. p.p. Colorada cosa: pola. p.a.z. Colorada ropa: calasumba. p.p. Colorados dientes: caso. p.a.z. Colorados labios de buyo: pola. p.a.z. Colorear: siao siao. p.c.z. Columpiarse: tabion. p.p.z. Columnilla de abobot:. halago. pa. Coma o punto: culit. u.a. Comadre: utasigca; iloy. p.c. Comarca: vide nayon. p.a.z. Comarca: cahalanian. Combatir: sangcay. p.c.z. Combatir: bungcag. p.a.z. Combatir olas: amuc. p.a. Combinar: vide haom. p.a. Comedero: vide caun. p.a.z. Comedero de puerco: larug. u.a.z. Comedido: vide taha. p.a.z. Comedirse hacer: alag-ag. D.V. Comenzar: sogor; ona. u.a.z. Comer: caun. p.a.z. Comer: hongit. p.a.z. Comer sola carne: lalan. u.a. Comer morisqueta sola: pas-ay. pp.

    Comer con vianda: sula. u.a.z. Comer sara sara: doom. p.a.z. Comer arroz en cscara: olas. p.c. Comer chupando: pang-os. p.a.z. Comer poco: hauat. u.a. Comer de todo: samang. p.p. Comer por la maana: aga. p.a. Comer a medio da: odto. u.a.z. Comer fruta: lagotom. d.a.z. Comer con otro: salo. p.a.z. Comer a gusto: maco maco. u.a. Comer probando: timo. u.a.z. Comer a bocados: quib quib. p.a.z. Comer para beber: sum sum. p.p.z. Comer cosa cruda: hilap. p.a.z. Comer las aves: toca; toctoc. u.a.z. Comer los puercos: pahit. u.a.z. Comer el puerco: or-or. D.V.z. Comer perro: loong. p.c. Comer culebra: samoy. p.c.z. Comer langosta: unas. u.a. Comer desabrido: sabluc. p.a.z. Comer cosillas: simo. D.V. Comer, dar a perro: damog. u.a. Comer el cuerpo: catul; giloc. pa.z. Comer, dar a puercos: sarug. u.a.z. Comer, dar a aves: bobor. p.a.z. Comer el ro: soquib; mor mor. pa. Comer herramienta: sab sab. p.p. Cometer sentencia: hocom. u.a.z. Comezn: catul; giloc. p.a.z. Comezn de llaga: malus. p.p. Comida: can-un. p.a.z. Comida de toda cosa: ginhaua. p.p.z. Comida de enfermo y drsela: til-og. d.v.z. Commutar: vide trocar. Comestible: calan-un. p.a.z. Commutar penitencia: ilis. p.a.z. Cmo hiciste esto: siling; subung. p.a. Como o parece: dao. p.a.z. Como si: barao. p.c. Como te pareciere: sumara. u.a.z. Comoquiera: bisan. p.a.z. Compadecerse: hinoclog. p.p.z. Compadre: masigca amay. p.c. Compaero: upur iban. p.a. Compaero de navo: abay: p.c.z. Compaero de mal: onong. u.a.z. Compaero en beber: itib. p.a. Compaero en oficio: saop. u.a.z. Compaa en navo: tapi. u.a.z. Comparar: sanglet. p.p.z. Comparar: subung. p.a. Compasivo: looy; hinoclog. p.p.z. Compeler: lugus. p.a.z. Compendio: lactur. p.p.z. Competir: bical; indig. p.p. Competir con otro: ato. p.a.

  • 22

    Complacer a otro: bicut. u.a.z. Cmplice hacer: darahig. p.p.z. Componer novia: hipir. p.a. Componer: ayo. z. Componer su traje: baayhon. p.c.z. Comprar en venta: lito. p.a.z. Comprar vino: tang-uay. D.V.z. Comprar sementera: taba. p.a. Comprar uno por otro: sibo. p.a.z. Comprar: alang; song sung. p.p. Comprar arroz, etc.: dalauat. pp. Comprar, trocar oro: bailo. p.c.z. Comprar arroz: alili. p.p.z. Comprar hechizos: lubus. p.c.z. Comprallo todo: pisan; acop. p.a. Comprar por menudo: tingi. u.a. Comprar al doble: locap. u.a. Comprar luego: cabiao. p.c. Comprar de compana: amot. pa.z. Comprehender: lutub. p.a. Comprehender: sacup. p.a.z. Compuerta: bungbung. p.a.z. Compuesta: dumon; yuyu. D.V. Comulgar: calauat. p.p.z. Comunin: vide ambit. p.a.z. Con, en propios: can. u.a.z. Con, en apelativos: sa; sang. u.a. Cncava: siclub. u.a. Cncava: yahong. u.a. Cncava cosa: luyac. u.a. Concavidad: loang. p.c.z. Concebir: samcun. p.a. Concebir: vide tuluc. p.a.z. Conceder licencia: togot. p.a.z. Conceder con otro: oyon; ayon. p.a.z. Concertarse: camhan. u.a.z. Concertarse: balasan. u.a. Concertar a otros: payo. p.a. Concertarse: balata. p.p. Concertar huesos: uli. p.a.z. Concertar discordes: amoma. pp.z. Concertar nios: hucut. u.a.z. Concertar para algo: ala. p.a. Concha: sisic; cala. p.a. Concha: tipay. p.c.z. Concha alocaba: tipaca. p.p. Concierto (conzierto): tipan. p.a.z. Concluir venciendo: daug. p.a.z. Concluir pleito: hiuat. p.p.z. Concomitancia: upur. u.a.z. Concordar: oyon; toon. p.a.z. Concubina: sandil. u.a.z. Concuados: bilas. u.a.z. Concurrir: dagia; sami. u.a. Concurrir: doong; tabo. u.a. Concurrir: solong. p.a.z. Concurrir a ayudar: gubuc. d.z. Condenar: hocom. u.a.z.

    Condescender: ayon; oyon. p.a. Condiscpulo: vide isigca. p.a.z. Condolerse: looy; hinoclog. u.a.z. Considerarse: bila. u.a.; daet. Considerarse: ala; gala. p.a. Conferir, tratar: polong. p.a.z. Confesar: tug-an. p.a.z. Confesar creyendo: utatoor. p.p.z. Confiar: salig; sagsag. p.p. Confiar: tugian; tuyang. p.a. Confinar: vide ulut. u.a. Confirmar: lig-un. p.p.z. Confirmar, animar: isug. p.a.z. Confirmar obispo: conpirma. Z. Confitillos: giting giting. p.a.z. Conformarse: ayon; oyon. p.a.z. Confundir: buluc. Confuso: buluc buluc. p.a. Confutar: husay. p.c.z. Congojarse: subu; aua. p.a.z. Congruencia: paghioyon. p.p.z. Conjeturar: hangup. p.p. Conjunto: haop; lomar. u.a. Conjurarse: hogo. p.a.z. Conjurarse: sumpa; onong. u.a. Conjurarse. onong. u.a.z. Con licencia vuestra: tabi. p.a.z. Conocer: quilala. pp.; Ila+ u.a. Conocer: utay-ong. p.a.z. Conocido: capolong. p.p.z. Conocer o saber: habalo. u.a.z. Conocer mujer: ticlar. p.a. Conombroo (tocayo): sangay. p.c.z. Conquistar: gubat. p.a.z. Con sangre: dalangin. p.p.z. Conseguir: coha. p.a.z. Consejo dar: vide laygay. p.c. Consentir: tangdu. u.a.z. Conserva: buchayo. p.p.z. Conservar: dayon. p.a.z. Conservar, durar: lugay. p.a.z. Considerar: huna huna. p.p.z. Considerar: tambong. p.a.z. Consiervo: talapur. D.V.; talauban. Consiguiente: sonor. u.a.z. Consistir, estar: ligun. p.p.z. Consolar y consolarse: lipay. p.c.z. Consonantes: duyog. p.a.; sabut. Consuelo: vide lipay. p.c.z. Consorte en trabajo: onong. u.a.z. Constelacin de fuego: bulalacao. Constelaciones: utolopolo. p.a.z. Consuegro, consuegra: balaye. p.p.z. Consultar: polong. p.a.z. Consumir: hagas; haghag. p.c. Consumir con fuego: pagtuc. p.a. Consumir: opor et opos. u.a. Contagiar enfermedad: latay. p.c.z.

  • 23

    Consumir, agostarse: hubas. u.a.z. Contaminar: olor; holac. Contar: bana. p.p.; ihap; isip. p.a.z. Contador as: maisip. p.p.z. Contar con palillos: bilang. p.a. Contar dos por uno: laquip. u.a.z. Contar cuentos: sugir; solsog. u.a.z. Contemplar: landong; tambong. p.a. Contender: indig. p.a.z. Contener: sacup; lucup. u.a.z. Contentarse: buut. u.a.z. Conterrneos: masigcatag banua. p.p. Contestar: oyon. p.a.z. Contigua cosa: duut. p.a.z. Continente tierra: nayon. p.a.z. Continencia: hauir. p.a.z. Contnuamente: sami. u.a. Contnuamente: sunsun; sucut. p.a. Continua cosa: dayon. p.a.z. Continuarse tierra: nayon. p.a.z. Continuo en trabajo: duput. p.a. Con todo eso: bisan. p.a.z. Contonearse: liqui liqui. p.p.z. Contracerca: sanib; nga alar. p.a. Contradecir porfiando: soay. p.a.z. Contrayerba: sumpa; tambal. u.a.z. Contrapeso de navo: catig. p.p.z. Contrapeso de baroto: quili quili. p.p. Contrapeso: tilitimbang. pp.z. Contrario o contrariar: batoc. p.a.z. Contrario enemigo: auay. p.a.z. Contrario viento: som-ol. D.V. Contrario: ato. p.a. Contrario en pleito: polong. p.a.z. Contrecho: lopog; lulir. p.a.z. Contrecho de brazo: pagur. u.a. Contribuir: amot. p.a.z. Contribucin: hinguli. p.p.z. Contumacia: pagcamasoay. z. Convalecer: vide in ayo. p.a. Convencer: napatug-an. z. Convenir en parecer: oyoon-toon. p.a. Convenir: gayon. u.a. Conversar: polon. p.a. Conversar, andar: upur. u.a. Convertir, transformar: baliu. p.c.z. Convertir o hacer: buhar. p.a.z. Convertirse a Dios: napabuag. z. Co[n]vexo: siquiaong. p.p. Convidar (-mb-): dapit. z. Convidar (-mb-): guinhaua. p.p.z. Convidar (-mb-): adiuata; bibi. p.a. Convidar (-mb-) al anito: agda. p.a.z. Convidar (-mb-) con hijo: hagar. p.a.z. Convocar: ala. et gala. p.a. Cooperar: dungan. p.a.z. Copa de rbol: dabung. p.a.z.; labung. Copia: damu. p.a.; daghan.

    Copia: iyan. p.a.; iyaniyan. p.p. Copo: binuyo. p.p.; luli+. Copo de rueca: bohos. p.a.z. Coraza: batung batung. p.p.z. Corazn: tagiposoon; casing casing. pa. Corazn, voluntad: buut. u.a.z. Corazn de madero: lubas. p.c.z. Corazn recio:tugas. p.a.z. Corazn:as-as. u.a.z. Corazn fofo: bocag. p.a. Coraje: aquig; pungur. p.a. Coraje, nimo:isug. p.a.z. Curva (corba) de la pierna: lucun lucun. p.p.z. Curva (corba) cosa:vide liar. p.c.z. Curva (corba) cosa como hoz: bauug. p.a.z. Corvina (corbina):salongsong. p.p. Corchete: cauit. u.a.; cauit cauit. p.p.z. Corcovado, giboso: boctot. pa.z. Corcovado:sacong. u.a. Corcovear: hiuur; hilor. p.a. Cordel: calat. u.a.; pisi. p.p. Cordel de matraca: oilog. p.a. Cordel de pescar: hapun. p.a.z. Cordel con anzuelo: tunda. p.c. Cordel de atarraya: bahayan. p.p.z. Cordel de chinchorro: calat. u.a. Cordel de paholan: gicos. p.a.z. Cordel de trompo: camago. p.p. Cordn de sombrero: auoauo. p.a. Cordn: cauul. p.a. Cordn de oro: sinuyot. p.p. Cordura: pagcamabuut. p.p.z. Corma: catang catang. p.p. Cornada dar: songay. u.a.z. Cornudo animal: songayan. p.p.z. Cornudo por baldn: bantot. p.a.z. Corona: purung purung. p.p.z. Coronar: purung purung. Coronilla: alimpolo. p.p.z. Coral: alar. p.p.z. Corral de pescar: ponot. u.a. Corral poner:bungsar. p.a.z. Corral de ro: bacor. p.a. Corrales de bejucos: sagpur. u.c.z. Correa: cintas: l. sintas. z. Correa, tiras: lilas nga panit. Corredor colgadizo: salili. p.p.z. Corredor fuera de la casa: pantao. p.c.z. Corregir: sauay. p.c.z. Corregir: barlung. u.a.z. Corregir aderezando: ayo. p.a. Corregidor, justicia: hocom. u.a.z. Correo:sologoon. p.p.z. Correoso palo: hunit. p.a.z. Correoso como liga: pilit. u.a.z. Correr: dalagan. p.a.z. Correr el peso: hilig; hilit. u.a. Correr al trote: dagun dagun. p.a.z.

  • 24

    Correr una fortuna: onong. u.a.z. Correr a porfa: lumba. u.a. Correr cosa lquida: agay. u.a.z. Correr el agua: daganas. p.p.z. Correr con furia mar o ro: sulug. pa.z. Correr acanalado: ilog. p.a.z. Correr atrs el ro: soloc. u.a. Correr tras algo: apas. p.a.z. Correr cortina: honos. p.a.z. Correrse, avergonzanse: alo. p.p.; ulao. Corresponder: ualing. p.a.z. Corriendo subir: dalandan. p.p. Corrillo de gente: irong. p.a. Corrillo: holongholong. p.p. Corrillo o manada: hugna. p.a. Corrillo hacer: luyung. Corromper doncella: boca. p.a.z. Corromperse: ticlar. p.a. Corromperse fiambre: bagiu. p.p. Corromper carne: donot. p.a.z. Corrupcin: cadonot. p.p.z. Corta cosa: halip-ot. p.p.z. Corta razn: alang alang. p.p.z. Corta, baja: cobus. u.a.z. Corta o falta: cabus. u.a.z. Cortar lo agudo: dolot. p.a.z. Cortar ropa: tabas. u.a.z. Cortar rbol: pulur. u.a.z. Cortar raz: puuc; sapla. p.a. Cortar rama grande: picay. pc. Cortar dos por su lado: salo. p.a.z. Cortar del lado: hibang. p.a. Cortar madera: guhar. p.a. Cortar caas: nangauayan. p.p.z. Cortar por el suelo: poar. u.c. Cortar ramo: otor; potol+. p.p. Cortar nipa: sasa. D.V.p.p.z. Cortar al sesgo: tanggab. p.a.z. Cortar lea: putput. p.a.z. Cortar palo, etc.: utas. u.a. Cortar pltano: tuba. u.a.z. Cortar en pedacitos: sacsac. Cortar al coco: tobtob. u.a.z. Cortar en trocitos: purpur. p.a.z. Cortar carne, pescado: hiua. p.a.z. Cortar en rueda: gulur. p.a.z. Cortar tajada: hilap. p.a.z. Cortar moneda: tatac. p.a. Cortar a caso: tigbas. p.a.z. Cortar hoja de oro: gurlab. p.a.z. Cortar oro, plata: hagubis. p.p. Cortar balagun: galas. u.a. Cortar carne: lap lap. p.p.z. Cortar cresta: sang gol. p.a. Cortar cabellos a mujer: sangol. p.a. Cortar el cabello con bolo: abis. u.a.z. Cortar aserrando: gurgur. p.a.z. Cortar con la ua: corlo. p.a.z.

    Cortar hoja con la ua: torter. u.a. Cortar coyunturas: luta. p.a.z. Cortar ataduras: tabtab. p.a.z. Cortar con dientes: pangut. p.c.z. Cortar al sesgo: balihas. u.a.z. Cortar alas: tuptup. p.a.z. Cortar al travs: tagur. p.a.z. Cortar al cuero: lag-ir. p.a.z. Cortar tejido: saslas. p.p.z. Cortar descosiendo: tastas. p.p.z. Cortar punta aserrada: talib. p.a.z. Cortar a lo largo: oyon. p.a.z. Cortar al travs: balabag. p.p.z. Cortar un poco: siquiap. p.c. Cortar, desbastar: sapsap. p.a.z. Corte o filo: solab. u.a.z. Corte sacar: lantup. p.a. Cortes: vide in taha. p.a.z. Corteza de todo: panit. p.p.z. Corteza de rbol: opac. u.a.z. Corteza de caa: bahi. p.p.z. Corteza para atar: socdap. p.a. Corteza de tungug: baluc. u.a. Corteza de malabago: banlot. u.a.z. Corteza de morisqueta: ducut. p.a.z. Corteza del coco: calib quib. u.a.z. Cortina como de cama: tabil. p.a.z. Corto de pescuezo: co-co. D.V.z. Corto de vista: vide dalap. p.a.z. Cortos ojos: lama lama. u.a. Corto: ngumu ngumu. Corto tiro: caboy caboy. p.c. Corto vestido: cayas; cablas. p.a. Corto, vergonzoso: alo. Curvo (corbo), encorvado: balulu. Cosa: vide manggar. p.a.z. Cosario: mangangayao. p.c.z. Coscorrn: vide toctoc. u.a.z. Cosecha: tag alani. p.a. Cosecha acabada: tubas. p.a.z. Coser: tahi. u.a.z. Coser dos mantas: tanbi; taquip. pa. Coser atravesados. ambihas. z. Coser: cayang; sibar. p.a. Coser nipa: sibit. u.a.; pauur. p.p. Cilla (?): malomang gar. p.p.z. Costa o gasto: gogol. Costa de mar: baybay. u.a.z. Costado o lado: quilir. p.a.z. Costado de navo: luyo. p.a.z. Costal: puyo. p.a.; sopot. h.u.a. Costalejo: puyo puyo. z. Costar en precio: mahal. u.a.z. Costar, valer: tungur. u.a.z. Costear: vide higar; piliu. p.c. Costilla: gosoc. p.a.z. Costo salir: sulit. p.a. Costosa cosa: mahal. u.a.z.

  • 25

    Costra de llaga: cugan. u.a.z. Costumbre: gaui; panduc. p.a. Costural: tinahi. z. Costura de cosido: tinahian. p.p.z. Costura de tablas: guindapatan. p.p.z. Costura de puntas: ginatipan. Costurera: mananahi. p.p.z. Cotejar: vide tupar. u.a.z. Cotejar: vide tair. u.a.z. Cotejar en peso: sungcar. p.a.z. Cotejar medidas: sibo. z. Cotejar consigo: patag; siling. p.p. Cotejar poner o vedado: bala. u.a. Coja cosa: piang. p.a.z. Cojear el calcaar: bool. h.u.a.z. Cojo: quing quing. p.a.z. Cosquillas: guiluc. p.a.z. Cosquillas: cutuc. z. Cocear: tindas. p.a.; dasdas. u.a. Cocer: vide loto. p.a.z. Cocer carne, pescado: tola. p.a.z. Cocer con quilites: supus. p.a. Cocer pltanos: tanuc. u.a. Cocer tortillas: gang gang. p.a.z. Cocer arroz: lugao. p.c.z. Cocer en caa: pailao. p.c. Cocer atole: lonoc. p.a. Cocer harina y coco: sacol. p.a. Cocer cazabe: calo calo. u.a. Cocer yerbas: laga. p.p.z. Cocer ollas: pagba. p.a.z. Cocer bien sal: ing-li. p.a.z. Cocina: pangalayoan. p.a.z. Cocinero: mangangalayo. p.p.z. Crecida cosa: tobo. p.a.z. Crecer engordando: laboac. Crecer generalmente: tobo. p.a.z. Crecer planta: langbo. z. Crecer grano: luscang. p.a. Crecer la persona: supang. p.a.z. Crecer en cantidad: daco. u.a.z. Crecer nmero: damu. u.a.; daghan. Crecer en aumento: dugang. p.a.z. Crecer criatura: hambug. p.a.z. Crecer a palmos: hanhan. p.p. Crecer ms que el primero: lotos. pa.z. Crecer catarata: lambuc. p.a. Crecer cuernos, etc.: socol. u.a. Crecer rbol: lanubo. p.p.z. Crecer renuevo: borlo: p.a. Crecer, dilatarse: osuag. p.c.z. Crecer ro: lami. u.a. Creciente de mar: taub. p.a.z. Creciente pequeo: abut. p.a.z. Creciente mayor: bulalas. p.p. Crecer en aguas vivas: ocaoc; otuc. Crecida persona: hamtung. p.a.z. Crecida en juicio: hamtang. p.a.z.

    Crdito: camatooran. p.p.z. Crdulo: matoloohon. p.p.z. Creer: too; pati. p.a.; utatoon. p.p. Creo que: bacot. p.a.z. Crespo cabello: culung. u.a.z. Cresta: pamayasun; padong. u.a. Criadera: mapasosohon. p.p.z. Criado: alagar. p.p. Criado del diuata: asog. p.a. Crianza: tahor; taha. p.a.z. Criar: banhas; toga. u.a. Criar madre a hijo: buhi. p.a.z. Criar dando el pecho: soso. p.a.z. Criarse: tobo; huput. p.a.z. Criar animales: hayup. p.a.z. Criar pjaros: togon. p.a. Crica de mujer: giti. d.z. Crietas: gutang. u.a. Crietas: lutac; gutang. u.a. Crisol: sanga gan; tunauan. u.a.z. Crisolar oro: sangag. p.a.z. Cristiano: binunagan. p.p.z. Crucificar: dupa. p.a.z. Cruda, no cocida: hilao. p.c.z. Crudas yerbas: malagut lagut. ua.z. Cruda morisqueta: alibotor. p.p.z. Crudo, indigesto: lagtuc. u.a. Cruel, iracundo: utabangis. p.p. Crujir los dientes: tacub. p.a. Crujir entre ellos: agub-ub. d.v.z. Crujir tafetn: cagas cas. p.p.z. Cruz del cristiano: crus. z. Cruzados palos: bangday. p.p. Cruzar el pie: bilibir. p.a.z. Cruzadas cosas: balangar. p.p. Cruzadas unas y otras: taolima. p.p.z. Cruzados brazos: cuyugpus. p.p.z. Cruzar hilos: banos. p.a.z. Cruzar piernas: quipi. z. Crucero (cruzero) de sur: casing. u.a. Cuadrada cosa: pasagi. p.a. Cuadrada: posor posor. u.a.z. Cuadrar: igo; tacus. p.a. Cuadrar joyas: gayom; duag. p.a. Cuadrar: oyon; gayon. u.a. Cuajarse: magcut; puguc. u.a. Cuajo: tongol. z. Cul?: sino?; sinsa+. p.a. Cul?: hain?; ano? u.a. Cualquiera: bisan con sino. Cul o qual: tagsa lamang. p.a.z. Cul o cual vez: nacausa. z. Cuando, de pretrito: Can-o. u.a.; Canosa. Cuando, de futuro: San-o. D.V. anos-a. Cuando quiera: casan-oman; cunanos-aman. Cuando, de pretrito: ang. l. sa. Cuando, de futuro: con. l. sa. Cuntas veces o cuntos: pila. u.a.z.

  • 26

    Cunto ha?: can-o?. u.a.; canosa? Cuarenta: opat capolo; capatan. ua. Cuarta parte: icapat. p.a.z. Cuarta parte de un tae: tilor. Cuarto de cuerpo: loa. Cuarto hacer: opat. u.a.z. Cubierta de libro: hapin. u.a.z. Cubierta o toldo: cayang. p.a.z. Cubierta: pandong. p.a.z. Cubrir o tapar: tabon. p.a.z. Cubrir nube al sol: colap. p.a. Cubrirse la cara: colombot. p.p. Cubrirse cabeza: boloco. p.p. Cubrir oro: halop; haclup. p.a. Cubrir caballete: bobong. p.a.z. Cubrir comida: halaohao. Cubrir casa: atup. u.a.z. Cubrir buyo: tagboc. p.p. Cubrir navo: cayang. z. Cubrir con leplep: cobcob. p.a. Cubrirse con otro: lipur. u.a.z. Cubrir de zacate: gabon. p.a.z. Cubrir botones: potic. u.a.z. Cubrir agua: lapao. p.c. Cubrir agua: sanap; sagnap. p.a. Cucuracha: ipus; tuyub. p.a. Cuchara: soag; silot. u.a. Cuchara: sandoc; calo. p.a. Cuchilla: bolo; binangon. p.p. Cuchillada dar: tigbas; pilas. p.a. Cuchillada dar: lantup. p.a. Cuchillada a lo largo: gibay. pc.z. Cuchillo: sundang. p.a.z. Cuchillo diferente: pisao. u.a.z. Cuchillo de caa: laye. u.a. Cuello o pescuezo: liug. p.c. Cuenca del ojo: siclub; singmata. Cuenda: tagic. u.a.z. Cuenda diferente: talocatic. p.p.z. Cuenta de oro: bantoc. p.c.z. Cuenta de oro: bongan buyo. p.p. Cuenta de camagi: tontonan. p.p. Cuenta larga: tinacdum. u.a. Cuenta cuadrada: matambucao. pc. Cuentas de colores: taclay. pc.z. Cuenta, ratio: isip. p.a.z. Cuento: usacagatos calacsa. Cuento: solsog, etc.; sugir. p.a.z. Cuerda de rabel: sitgit. p.a. Cuerda de guitarra: dulus. Cuerda de carpintero: cutur. Cuerno: sungay. u.a.z. Cuernos de caballete. sayong. pc. Cuernos por mujer a marido: sanip; sapao.p.c. Cubrir creciente: sapo; apo. pa. Cuero pellejo: panit. pp.z. Cuero duro: cobal. p.a.z. Cuerpo: lauas. p.a.z.

    Cuerpo de difunto: bangcay. pc. Cuervo: oac. l. ouac. u.a.z. Cuervo marino: anunurip. pp. Cuesco o pepita: liso. p.a.z. Cuesta: bangilir. p.p. Cuesta subir: tongas; tocar. p.a. Cuesta fcil: hanayhay. p.c.z. Curva: langgub; lungib. u.a. Cueva: tangub. u.a.z. Cueva o vivera: boho. u.a. Cueva de caimn: calopogan. p.p.z. Cuidado: dumdum. p.a.z. Cuidadoso: cugi; pisan. pp. Cuidar: duluput. pp. Cuidar de hijos: huput; sacop. p.a.; pantog. Cuidar de hacienda: gaui. p.a.z. Cuidadoso estar: olingag. pp. Cuidadoso andar: tigaon. pp. Cuidadoso estar: libo. p.a. Cuyo?: canin-o?; cansa?. p.a. Cuyo?, id est: Cuias?: anoanum. p.p. Cuita: caraut; pagsubu. pp.z. Cuitado: cailo; canogon. p.p. Culadas dar: ugsang. p.p.z. Culantro de indios: lamudio. pc.z. Culear: iuar. p.a. Culebra en general: saua. u.a.z. Culebra ordinaria: halas. p.a.z. Culebra sierpe: man-ug. D.V. Culebra vvora: dupung. p.a. Culebra as: magpopo. pp. Culebra de mar: tangquig. p.a.z. Culebra de mar: valo valo. p.a.z. Culebrada espada: quiuo. p.a. Culebrear la culebra: hiuug. p.a. Culo: buli: ilohan. p.p. Culpa: vide sala. u.a. Culpar: basol. p.a.z. Culpar: tuclin. p.a. Cultivar palmas: sang gut. p.a.z. Cumbre de cerro: alipocpocan. p.p. Cumbre de la casa: bobong. p.a.z. Cumbre de virtud: sampong. p.a.z. Cumplir mandato: tuman. p.a.z Cumplir palabra: dayon. z. Cumplir si falta: ayao. p.c.z. Cumplir da: poo. pp.z. Cumplir novenas: liuas. p.c.z. Cumplir el tributo: talongtong. pp. Cumplir el peso: sampong. p.a. Cua: vide yugyug. p.a. Cua: pisac. u.a. Cua grande: baryi. p.c. Cua o tarugo: pasoc. p.a.z. Cuada: hipac. u.a. Cuado: bayao. p.c.z. Cuados, concuados: bilas. u.a.z. Cuo o sello: batoc. p.a.z.

  • 27

    Cundir: sama. p.a.; lucup. u.a. Cundir: vide dugdug. p.a. Curada cosa: gulang. p.a.z. Curar: bolong. p.a.z. Curar herida: tahun. u.a. Curar los dientes: hipo. p.a. Curar con yerbas: haclup. p.a.z. Curioso hacer: birbir. pp. Curioso: maquisayoron. et. p.p.z. Curtir manta: abo. u.a. Curtirse en trabajos: anar. p.a.

    PROLITERA Z in fine

    Chacn, lagarto: tiqui. p.p.z. Chacota: saba. z. Champn: sampan. u.a.z. Chamuscar: sarab. p.a.z. Chamusquina: angtur. z. Chancaca: calamay. p.c.z. Chapalear: palacpalac. et. p.a. Chapalear: pasa pasa. p.p. Chapalear: tucbong. p.a. Chapodar: picay; pilay. p.c. Chapodar: saplong. p.a. Charco: lamao. u.a.z. Charco: biao; danao. p.c. Charlatn: lasan; busac. p.c. Chata cosa: daya; sapia. p.c. Chata cosa: alipir. p.p. Chata frente: utatangar. p.p. Chivo (chibo): lambayan. p.p.z. Chica cosa: diot. p.a.z. Chicharra: gangis. u.a.z. Chicharrn. utus. u.a. Chico, ms que otro: gulam. u.a.z. Chico con grande: sulut. p.a. Chicubite (?): abobot. u.a. Chile: catumbal. p.a.z. Chillar raton: titit; botbot. p.a. Chillar mono: ngocngoc. p.a. Chimenea: hungauan. pp.z. China: batobato. u.a.z. China de cierto juego: coro. u.a.z. Chinche: dogho; sorot. p.a. Chinche verde: tayangao. p.c.z. Chinche pequea: bitana. pp.z. Chinchorro: pocot; holog. p.a. Chinchorro: calong. Chinchorro de ro: sauang. p.p. Chirriar: silit silit: p.a. Chisguete: bundauog. p.c. Chisme: sugir sugir. u.a.z. Chismear: solog solog. p.p.z. Chispa de fuego: pisic. p.a.z. Chispear el fuego: pisic. p.a.z. Chispa de la candela: biti biti. u.a.z.

    Chocar: tumparac. p.p. Chocas: balongbalong. p.a. Choqueta (de la rodilla): toaytoay. p.c.z. Chorro de agua: bundauog. p.c. Chupar: yupyup. p.a.z. Chupar la teta: ngot ngot. u.c. Chupar: daludalu; soso. u.a. Chuparse los dedos: hamul. p.a. Chupar caa dulce: pang-os. p.a.z. Chupar el hechicero: hang gab. pa.z. Chupar lo que se masca: tupus. ua.z.

    D ANTE ALIAS Ddiva o don: hatag. p.a.z. Ddiva o provisin: sadia. u.a. Dadivoso: humalatag. p.p.z. Daga: balarao; calis. p.a.z. Dalle sol: as-as. u.a.z. Dama o galn: mamijing. p.p. Daar: daut; amongamong. pp.z. Daar la honra: bung cag. p.a.z. Dao o mal: caraut. p.a.z. Daosa persona: itasamuc. p.a.z. Dar: hatag; tao. h.p.a. Dar en retorno: balus. p.a.z. Dar porque den: sogot. D.V.z. Dar encima: gabao. p.c. Dar de lo pescado: hilas. p.a.z. Dar de lo que come: ualas. p.a. Dar en la mano: tonol. p.a.z. Dar al pobre: palos. p.a. Dar de abajo: dohol. p.a.z. Dar su cuerpo mujer: tugian. p.c.z. Dar de mano: baya: tamay. p.c. Dar acallando: uacli. p.a.z. Dar vestido rado: obas. p.a.z. Dar en rostro: buybuy. p.c.z. Dar porque calle: hilum. p.a.z. Dar con mazo: tomboc; dugcal. pa. Dar cumplimiento: ayao. p.c.z. Dar contra algo: tolor. p.a.z. Dar del codo: sicul. u.a.z. Dar avisando: sindol. p.a.z. Dar lugar: paligar; paali. p.p.z. Dar en la mano: tapi. u.a.z. Dar a la puerta: toctoc; hantoc. p.a.z. Dar a la costa: dagsa. p.a.z. Dar con palillo: patic. u.a.z. Darse en los pechos: tampoc. pa.z. Dar uno con otro: toctoc. u.a.z. Dar en seco: sanglar et hubas. ua. Dar en boca: nariz; tupluc. pa.z. Dardo: hinagor; baros. p.a. Dardo con caa: sinampacan. pp. Dardo caa: sumbiling. u.a.z.

  • 28

    De, artculo de genitivo impropriis: ni; can. In. appellatibus: sa; sang; sing.

    De, adverbio de lugar: sa. z. De ac y de aqu: dinhi; diri. u.a. De acull: didto. p.a.z. De ah: dian. h.; dira. u.a. De all o de all: didto. p.a.z. De aqu a poco: canina. p.p.z. De aqu a cuando: san-o. D.D. De aqu adelante: saolhe. u.a.z. De balde: uaypolos. p.p.z. Debajo poner: salar. p.a. Debajo o encima: paobao; babas. Debajo: sailalum, etc. z. Debajo de casa, rbol: sasilong. pp.z. Debajo poner: daog; dat-og. pa.z. Deber: otang. p.a.z. Defraudado, engaado: limbong. ua.z. De fuera: sagoa; saloas. p.a. Defunto: minatay. u.a.z. Defunto cadver: bangcay. p.c. Defuntos que invocan: umalagar. pp.z. Degollar: pog-ot; tongol; potol+. pp. Degollar: luba; sunbali. p.a. Degollar cabrito: yoyo. D.V. De grado o voluntad: saiya buut. ua.z. De la misma manera: siling man. pa. Delante: sa atubangan. p.p.z. Delante o delantera: onahan. u.a.z. Delantera o presencia: atubangan. p.p.z. Delante ir: olo. p.a. oa. Delante poner: bungbung. p.a.z. Delegado: liuan; ilis. p.a. Delegado: buut; hocom. u.a. Delegar, mandar: sogo. p.a.z. Deleitar: buut. u.a.; duyag. p.a. Deleitarse, alegrarse: himaya. pp.z. Deleite: cailibgun; caluyagun. p.p. De lejos: sahalayo. p.p.z. Delgada y adelgazar: nipis. ua. z. Delgada ropa: quinahig. p.p. Delgada, adelgazar: gamay. p.c.z. Delgado de piernas: pictiuum. pc. Delgado de cintura: hauac. p.a.z. Deliberar: hunahuna. p.a.z. Delicada persona: lomo. u.a. Delicada: hanac hanac. p.p. Delicado: vide yamic. p.a. Delicado, flojo: luya. p.a.z. Delicada: luming. p.a. Delicadamente hablar: yuyu. d.v. Delirar, caducar: ulianun. p.a. De maana: daaga. p.p. De mancomn ir: ala. De manera: busa. u.a.z. Demarcar: timaan. p.a.z. Dems de esto: lai; paman. Demasa: labi; capin. u.a.

    Demasiado: labi, etc. u a. z. Demonio: yaua. p.a.z. Demonio o diuata: banuaanum. pc.z. Demonio que silba: taho. u.a. Denegrido: itum itum. p.p.z. De ninguna manera: uala nga mugis. Denodado: pungut. p.c.z. Dentado, de dientes: ngipunan. p.a.z. Dentadura: cangipunan. p.p.z. Dentera dar: vide ngilo. p.a.z. Dentro lo que est: solur. u.a.z. Dentro o debajo: ilalum. p.p.z. Dentro encerrarse: luman. p.a.z. Dentro estar espina: tiunay. p.c.z. Dentro poner otro: lus-un. d.v. Denunciar: sombong; buybuy. p..c. Deparar mal o bien: bugna. u.a. Deparar el bien: tuga. u.a. De parte de fuera: sagoa. p.a.z. De parte de dentro: sasulur. u.a.z. De paso hacer algo: hapit. p.a.; haruul. De por si poner cosa: lonlon. p.a.z. Depositar: butang. u.a.z. Depositar persona: napalingcor. z. Depositar: huput; ayo. p.a. Deprecacin: vide dalangin. p.p.z. Deprender: vide toon. p.a.z. De punta dar: bugsoc; ugduc. p.a. De cuando en cuando: nacatalagsa. z. De cuantos en cuantos: tag pila. u.a.z. Derecha mano, lado: too. p.a.z. Derecha cosa: tol-ir. D.V.z. Derecha espiga: tanga. u.a. Derecha herida, etc.: tirluc. p.a.z. Derecho racimo: uungu ung. d.v. Derecho y liso: bulanos. p.p. Derecho a la va: tagal. u.a.z. Derecho ir camino: tortor. p.a. Derribarse: gican; ginmican. p.p.z. Desrabar: otor sing icug. p.a. Derramar y derramarse: ola. p.a. Derramarse, rebosar: sul-ay. u.c. Derramar a granel: bohos. p.a.z. Derramar encima: bobo. p.a.z. Derramarse arroz: ayay