menaxhim si steme sh informacioni

Menaxhim Sistemesh Informacioni

Leksion: Menaxhimi i Projekteve & Menaxhimi i Sistemeve Globale

Objektivat PM

• Nje projekt eshte nje seri e planifikuar aktivitetesh qe synon arritjen e objektivave te biznesit.

• Projekte IS: zhvillim sistemesh te reja, permiresim i sistemeve ekzistuese, upgrade (migrim) apo zevendesim i infrastruktures se IT

• PM perfshin: planifikim pune, organizimin pune, blerje e burimeve materiale dhe njerezore, menaxhim financiar i projektit, progres raport dhe analize rezultatesh

Variablat e PM

• Qellimi (Scope)– Cfare perfshihet/ cfare nuk perfishihet ne projekt

• Koha (Time)– Koha e nevojitur per mbarimin e

aktiviteteve/komponenteve perberes te projektit• Kostoja (Cost)– (koha per te perfunduar nje projekt) * (kostoja e

burimeve njerezore te nevojitura) + (kostoja e hardware) + (kostoja e software) + (kostoja e ambjenteve te punes se nevojitura per projektin)

Variablat e PM

• Cilesia (Quality)– Sa mire permbushen objektivat e specifikuara– Per IS: rritja e performances organizacionale dhe

vendimmarrjes, lehtesia ne perdorim dhe informacion aktual

• Risku (Risk)– Tejkalim i kohes, kostos, mosarritja e cilesise,

bllokim i projektit

Projekte te keqplanifikuara

• Kosto qe tejkalon buxhetin• Tejkalim i afatave kohore• Performance e ulet teknike• Mosarritja e perfitimive (refuzimi i sistemit

nga perdoruesi, zgjidhje manuale)– Interface e dobet– Webfaqe te pastrukturuara e te ngadalta– Cilesi e manget informacioni etj.

Studime te ndryshme

• Sipas Standish Group vetem 29% e projekteve teknologjike mbarojne ne kohe, brenda limiteve te buxhetit dhe me funksionalitetin e specifikuar fillimisht (Levinson, 2006).

• Sipas nje studimi te Tata Consultancy ne 2007 30 deri ne 40 % e projekteve softuerike kapecejne limitet kohore dhe buxhetore dhe nuk performojne sipas planit (Blair, 2010).

Perzgjedhja projekteve• Idete per projekte me te shumta se resurset

– Perzgjedhja e projekteve duhet integruar ne strategjine e biznesit • Projektet e IS si pjese e planit te biznesit• Plani i biznesit i IS:

– Vendimmarrje mbi blerjen e hardware – Telekomunikacionin– Centralizimin apo decentralizimin e te dhenave dhe autoritetit– Ndryshim organizacional (trajnime te menaxhereve dhe punonjesve,

rekrutim, ndryshime strukturore dhe ne autoritet)• Per perzgjedhje sa me efektive:

– Dokumentim i aplikacioneve dhe infrastruktures se IT– Ndertimi i indikatoreve/metrikes per matjen e permiresimit te cilesise se

informacionit/vendimmarrjes (psh: BSC), faktoret kritik te suksesit (CSF): individual vs. organizacional

Analize e portfolit te projekteve te IS

• Perdoret per vleresim te alternativave te projekteve • Cdo projekt i IS permban risqet dhe benefitet e veta.– Projekte high-risk/high benefit (sektori financiar)– Projekte low-risk/high-benefit (sektori prodhues)

• Firmat ne te cilat analiza e portfolit pervijohet ne strategjine e biznesit, kane return me te madh nga asetet e tyre te IT, perputhje me te mire te investimeve ne IT me objektivat e biznesit dhe koordinim me te mire te investimeve ne IT brenda organizates (Jeffrey dhe Leliveld, 2004).

Kostoja dhe vlera e IS

• Vlera e nje sistemi informacioni:– E prekshme (Tangible)• Kuantifikohet ne vlere monetare

– E paprekshme (Intangible)• Permiresimi i sherbimit ndaj klientit, perfitime afatgjata

– Total Cost of Ownership (TCO)• Llogaritja e investimit ne IT vetem nga pikepamja e

kostos• Nuk perllogarit perfitimet nga investimet ne IT

Perfitimet e prekshme dhe te paprekshme nga IS

Kosto Perfitime te prekshme (kursime ne kosto) Perfitime te paprekshmeHardware Rritje ne produktivitet Rritje e perdorimit te aseteve

Telekomunikacion Kosto operacionale me e ulet Rritje e kontrollit te resurseveSoftware Reduktim i forces punetore Permiresim i planifikimit organizacionalSherbime Shpenzime me te uleta ne pajisje kompjuterike Rritje e fleksibilitetit organizacional

Kosto me e ulet per furnitoret e jashtem Informacion me i shpejteKosto me e ulet per punonjesit e zyrave Me shume informacion

Reduktim i shkalles se rritjes se shpenzimeve Permiresim i te mesuarit brenda organizates

Reduktim i kostos se objektit Permbushje e kerkesave ligjorePermiresim i klimes se punes mes

punonjesveRritje e kenaqesise per punenPermiresim i vendimmarrjesPermiresime operacionale

Kenaqesi me e larte per klientinImazh me i mire i koorporates

Modeli i Pikeve (Scoring Model)

• Vleresim ne baze kriteresh te shumefishta

• Perdorimi i koeficentave (peshes) per vleresimin e specifikave (kritereve) te ndryshme te sistemit

• Si ndikon ndryshimi i koeficentave tek rezultati final i perzgjedhjes se nje sistemi.

Modeli i Pikeve (Scoring Model)Shembull i nje modeli Scoring per nje sistem ERP

Kriteret Koeficienti Sistemi ERP A % Sistemi ERP APiket Sistemi ERP B % Sistemi ERP B

Piket1.0 Procesimi i porosive1.1 Procesimi i porosise 4 67 268 73 2921.2 Porosi online 4 81 324 87 3481.3 Kontrolli i stokut 4 72 288 81 3241.4Kontrolli i llogarise se klienit 3 66 198 59 1771.5 Faturimi 4 73 292 82 328

Total: Procesimi i porosive 1370 14692.0 Menaxhimi i inventarit/planifkimit2.1Parashikimi i prodhimit 3 72 216 76 2282.2Planifikimi i prodhimit 4 79 316 81 3242.3Kontrolli i stokut 4 68 272 80 3202.4Raportimi 3 71 213 69 207

Total: Menaxhimi i inventarit/planifikimit 1017 1079

3.0 Magazinimi 3.1 Marrja 2 71 142 75 1503.2 Paketimi 3 77 231 82 2463.3 Transporti 4 92 368 89 356

Total Magazinimi 741 752Totali i pergjitshem 3128 3300

Kuantifikimi i perfitimeve strategjike/cilesore te investimeve ne IT me Hedonic Wage Model

• Modeli Hedonik percakton vleren e nje malli apo sherbimi bazuar ne pjeset perberese te tij (Nagel, 1990). Kjo vlere quhet dhe cmimi hedonik.

• Cmim hedonik i punes konsiderohet pagesa e punonjesve (Antweiler, 1995).– Vlera e aktiviteteve te vecanta te nje profili pune

vleresohet monetarisht• Investimet ne IT: ndryshim ne profilin e punes se

punonjesve

Shembull i nje firme fiktive:

Aktivitete drejtuese

A1

Aktivitete te specializuara

A2

Aktivitete rutine

A3

Aktivitete asistence

A4

Aktivitete sherbimi

A5

Aktivitete jo-produktive

A6Drejtuesi/Ekzekutivi

P1 50% 15% 20% 5% 5% 5%Specialist i kualifikuar

P210% 60% 10% 10% 5% 5%

Punonjes i thjeshteP3 2% 15% 35% 20% 18% 10%

Asistent skuadreP4 0% 0% 10% 55% 30% 5%

Sherbimi/ Sekretaria

P50% 0% 0% 15% 70% 15%


Matrica e profilit te punes te punonjesve para futjes se sistemit te ri te IT

Profili i punonjesit Koeficentat sipas profilit te punes te secilit punonjes Paga per ore

pune

P 1 0,50A1 + 0,15A2 + 0,20A3 + 0,05A4 + 0,05A5 + 0,05A6 = 3500 LEK/ORE

P 2 0,10A1 + 0,60A2 + 0,10A3 + 0,10A4 + 0,05A5 + 0,05A6 = 2800 LEK/ORE

P 3 0,02A1 + 0,15A2 + 0,35A3 + 0,20A4 + 0,18A5 + 0,10A6 = 2000 LEK/ORE

P 4 0,00A1 + 0,00A2 + 0,10A3 + 0,55A4 + 0,30A5 + 0,05A6 = 1500 LEK/ORE

P 5 0,00A1 + 0,00A2 + 0,00A3 + 0,15A4 + 0,70A5 + 0,15A6 = 1000 LEK/ORE

Pagese per ore per totalin e aktiviteteve te punes per secilin profil pune


Aktiviteti Pagesa per oreAktivitete drejtuese

A1 4,755.74 LEK/ORE

Aktivitete te specializuaraA2 3,069.80 LEK/ORE

Aktivitete rutineA3 2,623.96 LEK/ORE

Aktivitete asistence A4 1,165.65 LEK/ORE

Aktivitete sherbyese A5 1,071.65 LEK/ORE

Aktivitete jo-produktive A6 0.00 LEK/ORE


Zgjidhja e sistemit linear te mesiperm jep keto vlera pagese per ore per secilin nivel aktiviteti te vecante pune:

Supozim: Sistemi i ri i informacionit rrit me 3% kohen per 3 aktivitetet e para (drejtuese, specializuara, rutine) dhe shkurton me 3% kohen ne aktivitetet (asistence, sherbime, kohe jo-produktive).

• Zhvendosje/ndryshimi ne profilin e punes te nje drejtuesi pas futjes se nje sistemit te ri te IT:

Nepermjet futjes se nje sistemi te ri te informacionit ne firme arrihet te kursehen 591.278 LEK cdo vit si pasoje e ndryshimit ne profilin e punes vetem te drejtuesit. *Supozim: ne total 2400 ore pune/vit

Aktiviteti Pagesa per orePerqindja e

kohes t0

Sasia e kohest0

Perqindja e kohes

t1Sasia e kohes

t1 Kursimi

Aktivitete drejtuese A1 4,755.74 50% 1200 ore 53% 1272 ore (1272-1200)* 4775,74=342.413,28

Aktivitete te specializuaraA2 3,069.80 15% 360 ore 18% 432 ore (432-360)* 3069,80 = 221.025,6

Aktivitete rutineA3 2,623.96 20% 480 ore 23% 552 ore (552-480)*2623,96=188.925,12

Aktivitete asistence A4 1,165.65 5% 120 ore 2% 48 ore (48-120)*1165,65=-83.926,8

Aktivitete sherbyese A5 1,071.65 5% 120 ore 2% 48 ore (48-120)*1071,65=-77.158.8

Aktivitete jo-produktive A6 0.00 5% 120 ore 2% 48 ore 0.00

SHUMA VJETORE 100% 2400 ore 100% 2400 ore 591.278,4 LEK


Menaxhimi i Riskut te Projekteve• Madhesia e projektit: Sa me e madhe vlera monetare,

stafi i perfshire, kohezgjatja dhe numri i sektoreve te implikuar ne projekt, aq me i madh risku– Projektet shume te medha: 50-70% mundesi me te larta

deshtimi – Kompleksiteti teknik: nr. i rreshtave te kodit

• Struktura e projektit: sa me i mirestrukturuar projekti aq me lehte percaktohen proceset dhe outputi, perdoruesit e dine cfare duan dhe nuk ndryshojne mendjen e tyre

• Eksperienca teknike: stafi/skuadra e projektit ka mungese kompetence teknike

Sfidat ne menaxhimin e projekteve te IS• Change management: 70% e projekteve te BPR nuk arrijne

objektivat• Inkuadrimi aktiv i perdoruesve te sistemit ne dizenjimin e IS

– reduktim i user-designer communications gap• Dedikimi dhe mbeshtjetja e menaxhereve

Shqetesimet e perdoruesit Shqetesimet e dizenjuesve

A percon sistemi informacionit ate qe duhet per punen time Sa hapesire disku do zere master-file

Sa shpejt mund te aksesoj te dhenat Sa rreshta kod duhen per te performuar funksionin

Sa lehte mund te terheq te dhenat Si te shkurtojme kohen e CPU kur perdorim sistemin

Sa suport me duhet per te futur te dhenat ne sistemCila eshte menyra me eficiente per te ruajtur te dhenat

Sa do perkoje operimi i IS me punen time te perditshme Cfare DBMS duhet te perdorim

Perdorimi i PM tools per planifikim dhe kontroll

• Per dokumentimin e planit te projektit:– Diagrama Gantt

• Per cdo aktivitet: data e nisjes dhe e mbarimit• Burimet njerezore te involvuara

– Diagrama PERT• Tregon rradhen e aktiviteteve dhe varesine mes tyre• Hollesi mbi daten e kohen, jo per projekte komplekse

– Microsoft Office Project 2010 (mbeshtet PERT, Gantt)• Critical path analysis, alokim resursesh, gjurmim projekti,

raportim statusi

Diagrama PERT dhe GANTT

Keneth C. Laudon, Jane P. Laudon 2011: Management Information Systems- Managing the Digital Firm, 12 th Edition

PM Tools

• Project Professional 2010 ofron mundesi per projekte bashkepunimi ne Web – ruajtje te dhenash ne SQL Server Database.

• Project Server 2010 eshte e integruar ngushte me Microsoft Windows SharePoint Services qe ben te mundur qe te dhenat te perpunohen nga interneti.

• Tools te tjera per menaxhimt projektesh te bazuara ne web: EasyProjects.NET, Vertabase

• Open Source: Project Workbench and OpenProj• PM sofware mund te merret edhe ne formen SaaS

Menaxhimi i Sistemeve Globale• Rend i ri global dhe ekonomi globale boterore• Perzgjedhja e teknologjise per te ndertuar IS behet ne baze te

proceseve lokale ose globale te biznesit • Tregje globale konsumator globale (p.sh: Coca Cola)

Faktoret e pergjithshem kulturor Faktoret specifik te biznesit

Teknologji globale komunikimi dhe transporti Tregje globale

Zhvillim i nje kulture globale Prodhim dhe operacione globale

Lindja e normave sociale globale Koordinim global

Stabilitet politik Force punetore globale

Njohuri globale Economies of scale globale

Sfidat dhe Pengesat per Sisteme Informacioni Globale

Globale Specifike

Specifikat kulturore: rajonalizimi, diferencat gjuhesore

Standarte: EDI te ndryshme, e-mail, standarte telekomunikacioni

Preferancat sociale: preferanca ndaj markes, oret e punes

Besueshmeria: Rrjetet telefonike jo njelloj robuste

Ligjet politike: ligje per qarkullimin nderkombetar te te dhenave dhe te direktiva tregtare

Shpejtesia e ndryshme ne vende te ndryshme

Personeli: Mangesi ne konsulence te afte

Struktura organizacionale e firmave globale

• Llojet e firmave globale:– Eksportues vendas– Multinacional– Franchiser– Transnacional

• 3 lloje strukturash kryesore organizacionale:– E centralizuar (ne vendin meme)– E decentralizuar (ne njesite lokale te huaja)– E koordinuar (te gjitha njesite marrin pjese njelloj)

Perputhja e Sistemeve Gobale me Strategjine

• Sisteme te centralizuara– Zhvillimi i sistemeve dhe operacioneve ne qender

• Sisteme te duplikuara– Zhvillimi ne qender, operacionet ne njesite e huaja autonome

• Sisteme te decentralizuara– Cdo njesi e huaj dizenjon e pavarur sistemet e veta

• Sisteme te nderlidhura– Zhvillim i integuar i sistemeve dhe operacioneve ne te gjitha

njesite – Kryesisht tek sektori financiar dhe i telekomunikacionit

Menyra e Zhvillimit te Sistemeve Globale te Informacionit

Fusha e biznesit Eksportuesi vendas Multinacionalet Franchiser Transnacional

Prodhimi Centralizuar Shperndare Koordinuar Koordinuar

Finance/Kontabilitet Centralizuar Centralizuar Centralizuar Koordinuar

Shitje/Marketing Mix Shperndare Koordinuar Koordinuar

Burimet Njerezore Centralizuar Centralizuar Koordinuar Koordinuar

Menaxhim Strategjik Centralizuar Centralizuar Centralizuar Koordinuar

Bazuar ne: Managing Information Technology in Multinational Corporations, Edward M. roche, 1993

Sisteme lokale, rajonale dhe globale

Analiza dhe percaktimi i proceseve berthame te biznesit

• Cfare jane proceset berthame?• Perzgjedhja e qendrave te ekselences ku proceset berthame

performohen me mire p.sh: – Gjermani: kontrolli i procesit te prodhimit– USA: Permushja e porosise se klientit– Azi: Burimet njerezore me superiore

• Percaktimi i proceseve berthame ne aplikacione berthame (core applications), te koordinuara nga qendra dhe te dizenjuara dhe implementuar globalisht.

• Percaktimi i proceseve qe do implementohen rajonalisht dhe lokalisht

Integrimi global i teknologjise

• Integrimi ne nje shkalle globale i sistemeve rrit lidhjen (connectivity)

• Shume pak koorporata i besojne sigurise se internetit per shkembimin e te dhenave sensitive– Private Networks (PN) per siguri me te larte– Virtual Private Networks (VPN) kur te dhenat nuk

jane aq sensitive– Intranet (B2B), Extranet (B2B)

Perhapja e internetit ne bote

Burimi: http://www.internetworldstats.com/stats.htm

Avantazhet e internetit

• “Digital Divide”• Ne Shqiperi përdorimi i internetit tani është mbi 50%

(mitik.gov.al, 2011)• Ne 2015 ne USA telefonat celular do jeni mjeti kryesor per

aksesin ne internet • A recent study by the Centre for Economic Policy Research also

showed that for every additional 10 cellular phonesper 100 people a country acquires, that country’s gross domestic product (GDP) rises 0.5 percent.

• “Law of One Price”: when markets work efficiently, identical goods have the same price.

• Eleminim i tepricave

Pyetje

• Cilat jane perfitimet e prekshme (tangible) dhe te paprekshme (intangible) nga IT?

• Cfare jane diagramat GANTT dhe PERT dhe ku dallojne nga njera tjetra?

• Per cfare sherben Hedonic Wage Model?

menaxhim si steme sh informacioni

Documents